IZAKI BIZIDUNAK

AURKIBIDEA

- Izaki bizidunok nolakoak garen- Zelula eta zelula motak- Zelulen aurkikuntza

IZAKI BIZIDUNAK NOLAKOAK GAREN

-5 Erreinu: moneroak, protoktistoak,onddoak,landareak eta animaliak.

-Hiru ezaugarri komun: -Antzeko osaera kimikoa: -Konposatu ez-organikoa: molekula bakunak

dituzte. Adib: ura, gatz mineralak… --Konposatu organikoa: molekula konplexuak.

Adib: ADNa, proteinak…

-Hiru bizi funtzio:

-Elikadura: izaki bizidunak substantziak eta energia trukatzen dugu ingurunearekin.

-Erlazioa:izaki bizidunak inguruneko aldaketak hauteman eta erantzun egokia ematen dute.

-Ugalketa:izaki bizidunok gure ezaugarri bereko ondorengoak sortzen dtugu

-Zelulaz osaturik gaude:

-Zelula: izaki bizidunek duten eta hiru bizi funtzioak bete ditzakeen unitaterik txikiena da.

-Bi izaki bizidun mota: -Zelula bakarra -Zelula anitzekoak

ZELULAK ETA ZELULA MOTAK

Mikroskopioa: zelula ikusteko beharrezkoa da, zelulak mikroskopioak direlako.

Zelula guztien oinarrizko egiturak -Mintz plasmatikoa: zelula inguratu

eta kanpoarekiko substantzia trukea erregulatzen duen hodi oso mehea da.

-Zitoplasma: zelularen barrua betetzen duen likido lodia da.

-Material genetikoa(ADNa):zuntz itxurako substantzia da eta zelularen jarduera kontrolatzen du.

Zelula motak: - Prokariotoa: zitoplasman

dute ADNa. Zelula horma zurruna izaten dute, finbriak edo frageloak harizpiak ere izaten dituzte. Zelula horien organulu bakarra erribosomak dira.

- Eukariotoak: ADNa nukleoan dute.Proktotistoen, onddoen, landareen eta animalien zelulak dira. Mota askotako organuluak dituzte: erribosomak(proteinak sortu) edo mitokondrioak(zelulek behar duten energia sortu).

- Landareen zelulak: kloropastoak dituzte eta ura erabiltzen duten bakuolo handiak ere zelula horma zurruna.

- Animalien zelula: zentriolo( parte hartzen dut

zelulak zatitzen direnean) izeneko organuluakdituzte eta zilioak eta frageloak eratzen

direneanere bai.

ZELULEN AURKIKUNTZA

XIX.Mendean Matthias Schliden, Theodor Schwann eta Rudolf Virchow teoria zelularra bildu zuten.

-Gertaera historiko nagusiak:

ROBERT BROWN- Noiz jaio zen? -1773ko abenduaren 21ean jaio zen

Montrosse, Escosian.

-Zer ikasi zuen? -Medikuntza ikasi nuen Edinburgoko

unibertsitatean, zirujau gisa aurkeztu zen Fenables Erregimentuan.

- Zer aurkitu zuen? -1831an landareen zelulen

nukleo eukariotoa identifikatu zuen.

-Hori aurkitu eta 28 urte geroago hil zen 83 urterekin.

MARCELLO MALPHIGHI-Noiz jaio zen? - 1628ko martxoaren 10ean

Crevacoren, Boloniatik gertu jaio zen.

-Noiz hasi zen unibertsitatean? -17 urterekin hasi zen, Boloniako

unibertsitatean medikuntza ikasten pixka bat geroago laga behar izan nuen familiaren arazoengatik eta geroago berriro bueltatu.

-Zein aurkikuntza egin zituen? -Landareen ebaketarako globuluei

behatu nien.

-1691an Erromara bidaiatu zuen Inocencio XII. Izendatu zutelako. Hiru urte geroago Palacio del Quirialen hil zen 66 urterekin.

MIKROSKOPIO OPTIKOA

-Begi hutsez ikusi ezin daitezkeen gauza txikiak begiratu eta astertzeko balio duen tresna optikoa da. Anton van Leeuwnhoek mikroskopio optiko sinplea asmatu zuen 1674.

-7 atal ditu: - Zati optikoa - Objetiboa - Zati mekanikoa - Okularra - Diafragma - Lagina - Kondentsadorea

MIKROSKOPIO ELEKTRONIKOA

Argi izpiak erabili ordez elektroi izpiak erabiltzen dituen tresna elektrikoa da. Mikroskopio honetan gauza optikoan baino 200 aldiz handiago ikusten dira.

-3 atal ditu: - Elektroi zanoia - Elektroi izpia - Lagina

EGILEAK:

ANNE BENITEZ&

JULENE OLALLA