Izaki Bizidunak-2.dbh

33
IZENA:_______________________________________ TALDEA:_________________ Maite Domínguez 1

description

Gaiaren ariketak

Transcript of Izaki Bizidunak-2.dbh

Page 1: Izaki Bizidunak-2.dbh

IZENA:_______________________________________

TALDEA:_________________

Maite Domínguez

BIZIA IRAUNARAZTEA

1

Page 2: Izaki Bizidunak-2.dbh

1.1. Izaki bizidunak eta bizi-funtzioak.1.2. Izaki bizidunen konposizio kimikoa.1.3. Zelulari buruzko ezaguera, historian.1.4. Nolakoak dira zelulak?1.5. Nutrizio zelularra.1.6. Nutrizio autotrofoa eta heterotrofoa.1.7. Fotosintesia.1.8. Arnasketa zelularra.1.9. Zelula ugalketa

1.1. Izaki Bizidunak eta bizi-funtzioak

izan daiteke

hala nola osatuz

harriak

dituztela

2

IZAKI BIZIAK

EZAUGARRIAK

ANTOLAKETA MAILA

Page 3: Izaki Bizidunak-2.dbh

1. 2. Izaki bizidunen konposizio kimikoa

eratuta hauetan

osatuta bereizten ditugu

nagusienak izanik soilik bizidunak

KARBONOA – C

dira dira dira diraFOSFOROA - P

SUFREA - S eratuta gordez

eratuta

GLUKOSAhainbat funtzio

EGITURAK

lagunduz

ZELULAZ

URA (% 65)

ORGANIKOA

LIPIDOAK PROTEINAK

ENERGIA ITURRIA

POLISAKARIDOAKFOSFOLI-PIDOAK

AMINOAZIDOZ

MOLEKULAHANDIAK

MOTA

ADN

ARN

3

Page 4: Izaki Bizidunak-2.dbh

1.3. Zelulari buruzko ezaguera, historian

gehienak

horregatik

behar ezagutzeko

eta

aurkitu ikusi zuen zeudela adierazi eta osatu

ZELULA

TEKNIKAK GARATU

HISTORIAN

1666.ROBERT HOOKE

1675. ANTONY van LEEUWENHOEK

BIZIDUN TXIKI-

XIX. (1838)SCHLEIDEN - SCHWANN

4

Page 5: Izaki Bizidunak-2.dbh

1.4. Nolakoak dira zelulak?

izan daitezke du

gehienak oso desberdinak

neurtzeko unitatea

edo

honek bertan

animalia-zelula eta

betetzen dituzten

nola dagoenMITOKONDRIOAK kontuan hartuz

ERRETIKULUAK

ZELULAK

MOTAASKOTAKOAK

OSO

MIKROSKOPIKOA

FORMAZ

MINTZPLASMATIKOA

ERREGULATU

BARNEALDEA

ORGANULUAK

MATERIAL GENETIKOA (ADN eta ARN)

ZELULAREN FUNTZIONAMENDU

ZELULAPROKARIOTOA(Nukleorik ez)

5

Page 6: Izaki Bizidunak-2.dbh

1.5. Nutrizio zelularra

deritzo betetzeko behar dira

direla eraldatzeko

behar duen erabiliak bereiztuz

lortzeko

bihurtu bihurtu

lortuz

horretarako erabiliz

1.6. Nutrizio autotrofoa eta heterotrofoa

NUTRIZIO ZELULARRA

ZELULAK

PROZESUA

SUBSTANTZIA

EGITURAKERATZEKO

METABOLISMOA

KONPOSATUTXIKIAGOAK

SUBSTANTZIAKONPLEXUA

HAZTEKO ETAEGITURAK OSATZEKO

ENERGIA

6

Page 7: Izaki Bizidunak-2.dbh

izan daiteke

hartuz

hartuz behar duten

sortu

eginez

1.7. Fotosintesia

da du

hauetan erabiliz

askatzen baitu eta bihurtzeko

gertatzen da

burutu ahal hau soilik bereiztuz bihurtuz izateko

honetatik sortuz

ALMIDOIA

LIPIDOAK

eta bizi-funtzioetarako

1.8. Arnasketa zelularra

da egiten dute

NUTRIZIOA

HETEROTROFO

KANPOKO MATERIA EZ-ORGANIKOA

MATERIA ORGANIKOA

FOTOSINTESIA

SUBSTANTZIA ORGANIKOAK

H2O, CO2 etaGATZ MINERALAK

GARRANTZI HANDIA

GAINONTZEKO BIZIDUNEK

ARGITAKO ALDIA

ILUNPEKO ALDIA

ARNASKETA

7

Page 8: Izaki Bizidunak-2.dbh

degradatu bihurtuz

gordeko dira

eta horrela erabiliz

erabiliko dituzte

lortzeko

lortzeko

gertatzen delarik

sortutako

1.9. Zelula-ugalketa

da desberdintzen dugu garrantzitsua

zatituzzatituz sortzen handituz

dituzte gordez

bi kopiasortzeko

edo berritu zuzenduz

motak eratuz ERDIBIKETA

eratzen ditu

IZAKI BIZIDUNEN EGITURA ETA BIZI-FUNTZIOAK

1.- Aukera ezazu erantzun zuzena:

1.-Izaki bizidunak eratzen dituen oinarrizko eta ezinbesteko unitatea,hauxe da:a) Masa.

2.-Zelulek ez dute:a) Mintzik. b) Nukleorik. c) Zitoplasmarik.

MATERIAEZ-ORGANIKOA

PROZESUA

SUBSTANTZIA ORGANIKO KONPLEXUAK

DEGRADATU(Ez-organiko bakunagoak)

ZELULEK

ZELULA-UGALKETA

ZELULA AMA BATEK

PROZESU

ORGANISMO ZELULABAKAR

HONDATUTAKOATALAK

MATERIALGENETIKOA

ADN-k

ZELULARENJARDUERA

ZELULAREN NUKLEOA

MATERIALGENETIKOA

8

Page 9: Izaki Bizidunak-2.dbh

b) Energia. c) Zelula. d) Bihotza.

d) Biznagarik.

3.-Zelula bakar batek honakoa bezalako organismo bat era dezake:a) Paramezioa. b) Pinua.c) Intsektua. d) Lehoia.

4.-Izaki bizidun guztiek betetzen duten funtzioa hauxe da:a) Zirkulazioa. b) Ordenazioa.c) Transpirazioa. d) Nutrizioa.

5.-Landareak honi esker elikatzen dira:a) Murtxikatzea. b) Fotosintesia.c) Erlazioa. d) Zurrupatzea.

6.-Izaki bizidunen beste funtzio bat da:a) Ugalketa. b) Dimentsioa.c) Erretentzioa. d) Zigorra.

7.-Hortaz, landareek:a) Bero handia behar dute. b) Argia behar dute.c) Mugimendua behar dute. d) Petalo asko behar dituzte.

8.-Nola ugaltzen da zelula?a) Zatiketaz. b) Kenketaz. c) Batuketaz. d) Biznagaz.

9.-Zelulek nukleoan azido nukleikoa duten filamentu batzuk dituzte. Zer izen dute?a) Kloroplastoak. b) Kromosomak.c) Zentrioloak. d) Mitosia.

10.-Lehenengo mailako bioelementuakdira:a) C, H, O, N. b) O, C, H, Na.c) C, H, Na, N. d) Guztiak.

11.-Bizidunon ugalketaren eta herentziaren ardura, honakoek dute:a) Gluzidoek.b) Lipidoek.c) Proteinek.d) Azido nukleikoek.

12.-Biomolekula ugarienak dira honakoak:a) Gluzidoak.b) Lipidoak.c) Proteinak.d) Azido nukleikoak.

13.-Animaliek lau fasetan betetzen dute nutrizio-funtzioa, hauexek dira (ordenarik gabe):a) Digestioa. b) Zirkulazioa. c) Arnasketa. d) Iraizketa Erlazioa. Arnasketa. Ugalketa. Zirkulazioa Arnasketa. Ugalketa. Iraizketa Arnazketa Iraizketa. Erlazioa. Zirkulazioa Digestioa14.-Arnasketan, hauxe igortzen dugu:a) O2 b) CO2c) H2 d) He

15.-Fotosintesia egiteko, hauxe behar du landare batek:a) O2 b) CO2c) Ongarria. d) Azido nukleikoak.

2.- Geranio baten adar bat moztu eta lurpean sartzen badugu, landare berria sortuko da. Zer ugalketa-mota da hori?

3.- Zer dira elementu biokimikoak? Zein beste izen dute?

4.- Zein da gluzidoen funtzio nagusia? Aipatu gluzidotan joria den elikagairen bat.

9

Page 10: Izaki Bizidunak-2.dbh

5.- Zer da fotosintesia? Zein izakik egiten dute?

6.- Zein elikadura-mota da fotosintesia?

7.- Zein substantzia da ezinbestekoa fotosintesia gerta dadin?

8.- Pospoloekin erretzen bazara, min ematen dizu eta eskua kentzen duzu, funtzio bat betetzen ari zarelako. Zer funtzio?

9.- Zer da erdibiketa?

10.- Osatu esaldi hauek:a) Izaki bizidun guztiak ………………………. eta …………………... egiten dira.b) Izaki bizidun guztiek antzeko konposizio kimikoa dute, …………………………………. oinarri.c) Izaki bizidun guztiak ……………………… izeneko unitate mikroskopiko batez edo gehiagoz osaturik daude.d) Izaki bizidun guztiek hiru bizi-funtzio egiten dituzte: …………………………………….., ……………………………………….. eta ………………………………………..

11.- Erantzun galdera hauei:a) Zer dira zelulak?.

b) Zer da nutrizioa?

d) Zer da harreman-funtzioa?

12.- Idatzi izaki bizidun hauek duten nutrizio mota (autotrofoa edo heterotrofoa).

a)……………………………………….. b)…………………………………………….

10

Page 11: Izaki Bizidunak-2.dbh

c) ………………………………………. d) ………………………………………….

13.- Erantzun. Izaki bizidunen zein bi mota daude, nutrizioaren arabera?

1…………………………………………………………2………………………………………………………..

14.- Lotu, gezien bidez, bi zutabe hauetako elementuak, nutrizio motaren ezaugarriak kontuan hartuz.

Autotrofoak • * Fotosintesia egiten dute.Heterotrofoak • * Beste izaki bizidunez elikatzen dira.

15.- a) Idatzi bi organismo autotroforen izena.

b) Idatzi bi organismo heterotroforen izena.

16.- Adierazi esaldi hauek zuzenak (Z) ala okerrak (O)diren:…..……Ugalketa sexugabean bi izakik hartzen dute parte.…….... Ugalketa sexugabean banako bakar batek hartzen du parte.………. Sexu bidezko ugalketan sexu desberdineko bi izakik hartzen dute parte.………. Izaki bizidun guztiok zelula bakar batez osatuta gaude.………. Zelula unitate bizidun txikiena da.………. Zelula guztiak beste zelula batzuen zatiketaren ondorioz sortzen dira.………..Zelula eukariotoek ez dute nukleorik.………. Zelula prokariotoek ez dute nukleorik.

17.- Erantzun galdera hauei:a) Zer elementuz daude osatuta izaki bizidun guztiak?………………………………, ……………………………………, ………………………………. eta ………………………………..b) Zer motatakoak izan daitezke izaki bizidunak osatzen dituzten substantziak?* ………………………………………………. * ………………………….…………………

11

Page 12: Izaki Bizidunak-2.dbh

18.- Osatu taula hau:

Elementua SinboloaKarbonoa

HO

Nitrogenoa

19.- Lotu, gezi bidez, bi zutabe hauetako elementuak.

* Lipidoak* Gluzidoak

Substantzia ez-organikoak • * Gatz mineralakSubstantzia organikoak • * Azido nukleikoak * Proteinak

* Ura

20.- Osatu eskema hau:

21.- Osatu esaldia hitz hauek erabiliz:

……………………………………………… guztiok ………………………….. osatuta gaude; zelulak unitate ………..…………….. ……………...enak dira.

22.- Zelulak hiru bizi-funtzioak egin ditzake. Zein dira hiru funtzio horiek?

23.- Osatu esaldi hauek:

12

Page 13: Izaki Bizidunak-2.dbh

a) Mintz plasmatikoa zelula ……………………………………………. duen estalkia da; gainera, zelula ……………………………. babesten du.

b) ……………………………. likido likatsua da, eta bertan ……………………………. izeneko egiturak daude;zelularen zenbait …………………………………. egiten dituzte.

c) Material genetikoak zelularen ………………………………….. kontrolatzeko eta erregulatzeko ………………………. du.

24.- Aditu honako taula honi eta erantzun galdereei:

A) Begiratu aurreko taulari, eta osatu esaldiak:a) Zitoplasmak ………………………………….. ditu.b) Mitokondrioek …………………………………….. sortzen dute.c) Nukleoak …………………………………… du.d) Kloroplastoetan ………………………………… egiten da.

B) Idatzi zeri dagozkion deskribapen hauek, animalia-zelulari, landare-zelulari ala biei.

a) Mitokondrioak ditu: …………………………………………………………………b) Bakuoloak ditu: …………………………………………………………………c) Mintz plasmatikoa du: …………………………………………………………………d) Nukleoa du: …………………………………………………………………e) Zelula-pareta du: …………………………………………………………………f) Zitoplasma du: …………………………………………………………………g) Kloroplastoa du: …………………………………………………………………

25.- Erantzun galdera hauei:a) Zer dira izaki bizidun zelulabakarrak?

b) Zer dira izaki bizidun zelulaniztunak?

26. Lotu, gezi bidez, zutabe hauetako elementuak:* Animaliak

Izaki bizidun zelulabakarrak•* Landareak

Izaki bizidun zelulaniztunak •* Bakterioak

13

Page 14: Izaki Bizidunak-2.dbh

27.- Azpimarra itzazu bioelementuak:Karbonoa – ura- nitrogenoa –kaltzioa – hidrogenoa – oxigenoa – fosforoa –

sufrea

28.- Azpimarra itzazu biomolekulak:Karbono dioxidoa – ura –gatz mineralak – zelulak – karbono hidratoak –

lipidoak – proteinak - fosforoa – azido nukleikoak.

29.- Osatu taula hau:

30.- Zure ustez, bizidun guztien ezaugarria al da lekualdatzeko gaitasuna?. Arrazoitu erantzuna.

31.- Ba al dago bizidunetan bakarrik dagoen molekularik? Zeintzuk dira?

14

Page 15: Izaki Bizidunak-2.dbh

32.- Osatu materia bizidunaren antolaketa-mailen eskema.

33.- Irakurri esaldiak, eta aukeratu esaldi bakoitza osatzekoaukera egokia.

a) Gihar-ehuna …………………………………………………….. osatzen dute.

b) Gihar-sistema …………………………………………………… osatzen dute.

c) Giharrak gihar-ehunak osatutako ……………………………… dira.

34.- Osatu esaldiak; erabili hitz hauek:

nutrizioa, ugaztunak, zelulaz, zalulanitzak, ugalketa, zelulabakar, funtzioak, bakterioak, jatorria, mikroskopio, harremana.

- Izaki bizidun oro _____________ osatuta dago; izaki bizidun soila zelula bakar batez osatuta dago eta ______________ deritzo; esate baterako, ________________, paramezioak eta amebak dira horrelakoak.

- Izaki bizidun horiek _______________ izeneko tresna erabiliz soilik ikus ditzakegu. Izaki _________________ deritze zelula anitzez osatuta dauden organismoei; besteak beste, landareak, intsektuak eta ________________ dira horrelakoak.

15

Page 16: Izaki Bizidunak-2.dbh

- Zelulak izaki bizidunen berezko ______________ egiten ditu: __________________, _________________ eta _______________.

- Zelula orok beste zelula batean du _________________.35.- Osatu eskema falta diren hitzak idatziz.

36.- Izaki bizidunak, zelula kopuruaren arabera, bi multzo handitan sailkatzen dira. Zein multzotan? Eman multzo bakoitzeko izakien adibideak.

37.- Laburtu izaki bizidun kontzeptuari buruz dakizuna:

a) Izaki bizidunek betetzen dituzten funtzioak:

b) Izaki bizidunen materia (konposizio kimikoa):

c) Izaki bizidunen egitura:

38.- Ba al dago hiru bizi funtzioetako bat egiten ez duen izaki bizidunik? Pentsatu eta arrazoitu erantzuna.

39.- Osatu bizi funtzioei buruzko honako taula: nutrizioa, erlazioa eta ugaltzea. Idatzi bakoitza zertan den.

Bizi funtzioak16

Page 17: Izaki Bizidunak-2.dbh

Funtzioa Zertan den

40.- Osatu gizakiaren antolamendu-mailei buruzko taula. Bilatu ariketa hau osatzeko behar duzun informazioa:

Antolamendu-mailakMaila Adibideak

1.

2.

3.

4.

5.

41.- Aurreko atalean aipatu duzuna baino antolamendu-maila soilagorik duen izaki bizidunik ba al dago? Zein dira?

42.- Ba al dago soil-soila izategatik antolamendu maila zelularrik ere ez duen izaki bizidunik? Zergatik?

43.- Aipatu teoria zelularraren hiru printzipioak:

44.- Zer asmakizunari ezker aztertu ahal ziren zelulak?

45.- Izaki bizidun guztiek behar dute materia eta energia. Zertarako?17

Page 18: Izaki Bizidunak-2.dbh

46.- Adierazi zelula-mintzaren funtzioei buruz dakizuna eta idatzi esaldi hauek zuzenak Z) ala okerrak (O) diren.

_______Zelularen barnealdea eta kanpoaldea bereizten ditu._______Zelula kanpoaldetik erabat isolatzen du._______Zelula mugatzen du eta forma ematen dio._______Kanpotik barnera doazen substantziak soilik erregulatzen ditu._______Zelula zer motatakoa den adierazten du._______Substantzia-igarotzea erregulatzen du: zelularen barnetik kanporakoa eta kanpotik barnerakoa.

47.- Egia (E) ala Gezurra (G)?

_______Landare baten nutrizioa heterotrofoa da._______Nutrizio funtzioan oinarrituta, organismo bizidunak behar dituen energia eta materia lortzen ditu._______Fotosintesiaren bidez zelula autotrofoak gai dira beren materia organikoa sortzeko._______Zelula prokariotoek ez dute nukleorik._______Zelula eukariotikoek nukleo bereizia dute._______Mintz zitoplasmatikoa bakuoloak inguratzen dituen mintza da._______Zelulek arnasketa zelularraren bidez lortzen dute energia._______Mintz zitoplasmatikoaz gain, animalia-zelulek zelula-pareta dute._______Organismo zelulanitzetan zelulak ehunetan elkartzen dira.

48.- Defini itzazu ondorengo kontzeptuak:

a) Organismo zelulabakarra:

b) Organismo zelulanitza:

c) Zelula prokariotoa

d) Zelula eukariotoa:

e) Nutrizio autotrofoa:

18

Page 19: Izaki Bizidunak-2.dbh

f) Nutrizio heterotrofoa:

g) Zelula:

49.- Lotu gezien bidez:

1.-Zelula prokariotoa

2.-Zelula eukariotoa

3.-Animalia zelula

4.-Landare zelula

5.-Izaki zelulabakarra

6.-Izaki zelulanitza

7.-Izaki autotrofoa

8.-Izaki heterotrofoa

a.-Zelula ugariz osaturikoa

b.-Nukleoduna

c.-Kloroplastoak ditu

d.-Materia organikoa produzitzeko gai da

e.-Ez du nukleorik

f.-Ez du zelula-paretarik

g.-Ez da materia organikoa sortzeko gai

h.-Zelula bakarrez osaturikoa

50.- Osatu esaldiak:

- Materia biziduna osatzen duten elementurik ugarienak honako hauek dira: ____________, _____________, ____________, __________, ___________ eta ___________; horietako bereizgarriena hau da: ____________

- Izaki bizidun guztiak ________________-z osatuta daude; biziaren unitaterik txikienak dira horiek.

- Zelula-kopuruari erreparatuz gero, izaki bizidun ____________eta _____________ daude. Bestalde, zelulak bi motatakoak dira:__________________ eta _______________.

- Izaki bizidunak mailaka antolatuta daude. Zelulak elkartu egiten egiten dira eta hauek eratzen dituzte: ____________; horiek___________ eratzen dituzte, eta horiek ere elkartu egiten dira, eta ____________ eratzen dituzte.

- Fotosintesia landare-zelulen ______________-etan betetzen da.- Informazio genetikoa zelulen ________________-an gordetzen da.- Zelulak elkartzen dira __________________ eratzen.- Landareen zelula-pareta ________________ deuturiko karbono hidratoaz

usatuta dago - __________________ zelulen zitoplasman daude, eta zelulen zenbait funtzio

betetzen dituzte.- __________________ animalia-zelula inguratzen duen geruza mehea da.- Zelulen barrualdeko ingurune likidoa _________________ da.- _________________ landare-zelulen kolore berdeko organuluak dira.- Landareen kolore berdea _______________ izeneko pigmentuari zor diote.

19

Page 20: Izaki Bizidunak-2.dbh

- ___________________ prozesuaren bidez zelula ama erdibitu egiten da, eta bi zelula berri sortzen dira.

- Esporulazioaren ondorioz sortutako zelula umeei ____________deritze.

- Ura izaki bizidunen barne-likidoen osagai nagusia da, esaterako ________________-rena.

- Gatz mineralek _____________ eratzen dituzte, besteak beste,krustazeoen eta moluskuen oskolak.

- Zenbait gluzidok egitura-funtzioa dute; esaterako__________-k.Gluzido hori landare-zelulen paretetako osagaia da.

- Zenbait lipido zelula-mintzen osagaiak dira; besteak beste________________ eta ________________.

- Zenbait proteinak, hots, ________________-k, erreakzio kimi- koak erregulatzen dituzte.

51.- Aukera ezazu erantzun egokia:

1.- Nola deitzen da zelula inguratzen duen mintza? * Bakterio-mintza * Zelulosa-pareta * Mintz plasmatikoa * Iraizketa-pareta

2.- Nola deitzen da zelularen barruko ingurune likidoa? * Zitosola * Plasma * Zitoplasma * Ura

3.- Hauetariko zein ez da zelularen organulu bat? * Golgiren aparatua * Erretikulu endoplasmatikoa * Zitoplasma * Mitokondrioa

4.- Fotosintesia betetzen dute: * Landareek bakar-bakarrik * Landareek eta algek * Landareek, algek eta zenbait Bakteriok

* Landareek, algek eta bakterio Guztiek

5.- Hauetariko zeintzuk ez dira kinadak?

* Ukipenezkoak* Entzumenezkoak* Hazkuntzakoak* Argizkoak

6.- Egitura edo prozedura hauetariko zeinek ez du zerikusirik ugalketa sexualarekin? * Zigotoa * Gemazioa * Ernaltzea * Enbrioia

7.- Prozedura honetan tamaina berdineko bi zelula sortzen dira: * Esporulazioa * Gemazioa * Erdibiketa

8.- Bakterioek dute, soilik: * Zelula eukariotoa * Kloroplastoa * Zelula prokariotoa * Mitokondrioa

9.- Bizi-unitateak dira: * Biomolekulak * Zelulak * Bioelementuak * Zelulen nukleoak

10.- Zein da zuzena? * Animaliek zein landareek arnasketa zelularra betetzen dute

* Landareek ez dute arnasketa zelularra betetzen, fotosin- tesia egiten dute* Algek ez dute arnasketa zelularra betetzen* Animaliek ez dute arnasketa

zelularra betetzen

52.- Zer zelula-motak dute zelula-pareta? Zer funtzio du pareta horrek?20

Page 21: Izaki Bizidunak-2.dbh

53.- Azaldu zer desberdintasun dagoen elikadurari dagokionez animalia-zelula eta landare-zelulen artean.

54.- Osatu taula hau eta zehaztu zelula-organuluen funtzioak

Zelula-organuluak FuntzioakSubstantzia konplexuak digeritzen dituzten besikulak dira.

Erretikulu endoplasmatiko leunaMitokondrioak

Haren baitan fotosintesia egiten da

Bakuoloak

55.- Adierazi zer desberdintasun dituzten animalia-zelulak eta landare-zelulak.

56.- Zertarako behar dute landareek eguzki-argiaren energia?

57.- Zertan bereizten dira zelula prokariotikoak eta eukariotikoak?

58.- Adierazi zein prozesuri dagokion erreakzio kimiko hau. Zein zelula-motatan gertatzen da prozesua?

CO2 + H2O + gatz mineralak + argia → materia organikoa + O2

59.- Hainbat elementu zelularren jarduerari buruzko ezaguera teorikoak ez zuen aurrera egin XIX. mendera arte. Zergatik?

60.- Aukera ezazu erantzun zuzena:21

Page 22: Izaki Bizidunak-2.dbh

1.- Nukleoa bi zati berdin-berdinetan zatitzen da.

* Gemazioa* Esporulazioa* Erdibiketa

2.- Nukleoa hainbat zatitan zatitzen da zelula batzuk sortuz.

* Erdibiketa* Esporulazioa* Gemazioa* Askotariko zatiketa

3.- Ondorengo organuluetan gertatzen da fotosintesia:

* Mitokondrioak* Lisosomak* Erribosomak* Kloroplastoak

4.- Landare-zelulek ________________aren bidez lortzen dituzte Elikagai organikoak. Horrexegatik nutrizio ____________ dute.

* Fotosintesia, heterotrofoa* Fotosintesia, autotrofoa

5.- ______________-aren bidez sartzen dira substantziak zelularen barruan.

* Endozitosia* Endometrosia* Osmosia

6.- Organulu honen funtzioa energia sortzea da:

* Zitoplasma* Mitokondrioa* Bakuoloa

7.- Zein da landare-zelulen eta animalia-zelulen arteko aldea?

* Animalia-zelula eukariotikoa da eta landare-zelula

Prokariotikoa.* Landare-zelulak ez du mint

zitoplasmatikorik ez eta nukleorik ere. * Zelula-pareta, kloroplastoak.

8.- Zitoplasma…* Informazio genetikoa gordetzen

du.* Zelularen substantzien sarrera eta

irteera erregulatzen ditu.* Zelularen barruko ingurune likidoa

da.

9.- Mikroskopioaren bidez zelula bat behatzen dugunean, ondorengoa ikusiko dugu:

* Nukleoa, informazio-sareak eta elikagaiak.

* Mintz zitoplasmatikoa, nukleoa, zitoplasma eta organuluak.

* Mintz zitoplasmatikoa, nukleoa, zitoplasma eta organuluak.

10.- Mintz zitoplasmatikoak* Zelula babesten eta mugatzen du.* Zelularen substantzien sarrera eta

irteera erregulatzen ditu.* Aurreko biak zuzenak dira.

11.- Ondorengo tresnaren aurkikuntzari zor diogo zelularen ezaguera

* Periskopioa* Mikroskopioa* Teleskopioa

12.- Ondorengo izaki bizidunen artean zein da zelulanitza?

* Bakterioa * Landarea

* Paramezioa

13.- Lisosomen funtzioa da:* Zelularen babesa* Substantzien pilaketa* Zelularen barruan sartzen diren

partikulen digestioa.

14.- Zein da izaki zelulabakarren eta izaki zelulanitzen arteko aldea?

* Zelulanitzak makroskopikoak dira eta zelula espezializatuak dituzte.

* Zelulabakarrak zelulanitzen antzekoak dira baina txikiagoak.

* Zelulanitzak makroskopikoak dira eta zelula espezializatuak dituzte.

15.- Zelulek inguruneko aldaketak hautematen dituzte eta honela erantzun dezakete:

* Nutritzen* Ugaltzen* Nutritzen eta harremanak izaten* Substantziak ekoizten eta higitzen.

22

Page 23: Izaki Bizidunak-2.dbh

16.- Zer organulutan betetzen da arnasketa zelularrra?

* Golgiren aparatuan* Erribosometan* Mitokondrioetan* Erretikulu endoplasmatikoan

17.- Non gordetzen da, zehazki, zelula amak ondorengo zeluleei transmititzen die informazio genetikoa?

* Zitoplasman* Nukleoan* Lisosometan* Kromosometan

18.- _______-aren bidez partikula solidoak sartzen dira zitoplasman

* Pinozitosia* Fagozitosia* Mitosia* Meiosia

19.- Animalia-zelulek dute soilik* Zelula-pareta eta bakuoloak* Kloroplastoak eta zelula-pareta* Zentrioloak eta lisosomak

20.- Mitokondrioak daude* Zelula eukariotiko guztietan* Animalia-zeluletan bakarrik* Landare-zeluletan bakarrik

21.- Ondorengo organuluaren izena

* Kloroplastoa * Golgiren aparatua *Erribosoma * Mitokondrioa22.- Zentrioloak daude

* Landare-zeluletan eta animalia-zeluletan

* Animalia-zeluletan

* Landare-zeluletan

23.- Ondorengo organuluak landare-zeluletan daude:

* Mitokondrioak eta kloroplastoak

* Kloroplastoak eta zelula-pareta

* Kloroplastoak eta zentrioloak

* Mitokondrioak eta Golgiren aparatua

24:- Fotosintesiaren erreakzio kimikoa ondorengoa da:

* Ura + argia → materia organikoa + O2 + CO2

* CO2 + ura + gatz mineralak + argia → materia organikoa + O2

* Materia organikoa + O2 + argia → CO2 + ura

* CO2 + O2 + argia → materia organikoa

23

Page 24: Izaki Bizidunak-2.dbh

61.- Adierazi zelulen zer zatik betetzen dituzten honako funtzio hauek:

a) Energia lortu:______________________

b) Zeluletara substantziak sartu eta ateratzeko prozesuak erre- gulatu:_________________

c) Substantzia ez-organikoak substantzia organiko bihurtu:_______________________

d) Landare-zelulari itxura eman:________________

e) Zelulen funtzionamendua erregulatzen duen informazioa eduki:____________________

62.- Adierazi irudi bakoitzeko zelula zer motatakoa den (animalia-eukariotoa / landare-eukariotoa / prokariotoa), eta idatzi horien ezaugarri bereizgarriak.

63.- Zelularen egitura

Eskema hauetan, animalia-zelula bat eta landare-zelula bat ikusten dira.a) Identifika itzazu zelularen atalak

24

Page 25: Izaki Bizidunak-2.dbh

1…………………………………………… 2……………………………………………3…………………………………………… 4……………………………………………5…………………………………………… 6……………………………………………7…………………………………………… 8……………………………………………

b)Arrazoitu bi zelula horietatik zein den animalia-zelula eta zein den landare-zelula.

c) Bi zelula horietatik, zeinek du elikadura autotrofoa eta zeinek du elikadura heterotrofoa. Zergatik?

25