hik hasi 23 · 2017. 6. 23. · 23. zenbakia. 1997ko Abendua hik hasi • 3 5 editoriala 6kronika 8...

23hik hasi

1997

ko

AB

EN

DU

A

Zart

DISEINUA:

400

peze

ta.

15 li

bera

Hezkuntzakoaldizkariak

gaia

Humanitateen inguruanelkarrizketa

Haur-jolasen abestiakGehigarria

Ikonoteka batenantolakuntza

Praktikatzen

euskal heziketarako

aldizkaria

23. zenbakia. 1997ko Abendua hik hasi • 3

5 editoriala6 kronika8 gaiaZER IRAKURRI DEZAKEGU IRAKASLE,IKASLE ETA GURASOOK?

18 ekarpenaGabon-sasoian: “Oles eta oles”.

19 gehigarriaHaur-jolasen abestiak.

27 elkarrizketaHumanitate dekretuaren inguruan.Mahaingurua

35 berriak

39 praktikatzenIkonoteka batenantolaketa (II)

Argitaratzailea:

XANGORINZirkuito Ibilbidea, 2. Pabilioia. 20.160 LASARTE-ORIAGIPUZKOA.Tel: 943/ 37.15.45 Fax: 943/ 36.10.48

Lege Gordailua: SS-1001/95ISSN: 1135-4690

Koordinatzailea:Jose Mari Auzmendi

Erredakzio burua:Ainhoa Azpiroz

Erredakzio batzordea:Itziar Barriola, Mikel Estonba,Arantxa Goiburu,Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide, Juanjo Otaño,Fito Rodriguez, Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe.

Aholkulariak:Imanol Agirre, Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo,Lontxo Oihartzabal eta Pruden Sudupe.

Diseinua:Zart

Maketazioa, fotomekanika:Xangorin.

Inprimategia:ANtzA S.A.L.

Azaleko argazkia:Ikor Kotx

Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak Onetsia1.997/XI/18

Kopurua: 3.500 ale

hik hasik ez ditu bere gain hartzenlaguntzaileek plazaratutako iritziak

ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

COUNCIL OF EUROPE-CONSEIL DE L´EUROPE

Strasbourg1996ko maiatzaren 22

Aldizkari honek “aipamen berezia” jasodu Europako Kontseiluaren “lurraldeenarteko lankidetzarako sustapena” pro-gramaren barruan.

Kaseta1.500 pezeta/60 libera

Konpak diska2.200 pezeta/88 libera

ESKAINTZA BEREZIAKDURANGOKO AZOKAN:Abenduak 5, ikasleen egunaKasetak 1.200 pezeta/ 48 liberaKonpak diskak 1.700 pezeta/68 libera

IKASTETXEA HARPIDEDUN BADA:Nahi duen kopurua eska dezake salneurri hauetanKasetak 1.200 pezeta/ 48 liberaKonpak diskak 1.700 pezeta/68 libera

NORBANAKO HARPIDEDUNAK:Kasetak 1.000 pezeta/ 40 liberaKonpak diskak 1.500 pezeta/60 libera

(Bidalketa gastuak barne)


Oliveri eta Unzeta jaunak, Hik Hasik, entzunaizateko eskubidea du

Aginduazorra delaahaztu ezduzuela-koan...

A B E N D U A

e d i t or i a l a

agenekien, baijakin ere, bidea ezzela erraza izango.Hala ere, Hez-kuntza arloanzeuden espaziohutsek kezkatzen

gintuzten eta guk geuk iniziatibahartzeko erronka eta beharra sumatugenuen geure baitan.Hiru urte daramatzagu Eskola Erki-degoa osatzen duten kide ezberdinenahotsak entzun eta haien bozgorailuizaten.Gure sorreran agindu bezala fin betedugu gure konpromezua hilabetero-hilabetero zenbaki bat kaleratuz.Euskal Baliabide PedagogikoenGIDA liburua, topaketak, “haur-jolasen abestiak” musi-zinta eta CD,eta txirulaz jotzeko abestien bildumagure hiru urteko lana borobiltzeradatoz gainera. Ahalegin handiarenemaitza dira. Hik Hasi egitasmoailusioaren itzalean jaio zen eta hariesker eta adiskide askoren desorduta-ko lanari esker gauzatu da.Kultura Sailak euskaraz argitaratzendiren aldizkariei ematen dien diru-laguntzetatik at gaude, deialdi hone-tatik kanpo uzten baititu pedagogiazjarduten dutenak presezki. Xedapenhonen ondorioz pairatzen dugun dis-kriminazioa orekatzeko HezkuntzaSailako arduradunek eman dizkigu-ten hitzak ez dituzte bete.Euskal Baliabide Pedagogikoen gida

prestatzerakoan Hezkuntza Sailariproposamen zehatzak zuzendu bazi-tzaizkion ere, gidan betetzen duenproportzio berdinean doa Hik Hasie-kiko duen aintzat hartzea. Kritikaugari jaso ditugu sare publikotikgure gidan beharko lukeen eta izanez duen trataeragatik. Baina zinezdiogu, honen guztiaren ardurakbadu erantzule bat eta erantzukizunaez dugu gure bizkargain hartuko.Hik Hasik kanpoan jaso behar izandu etxean lortu ezin izan duen ain-tzapena. Honela, Europako Kontsei-luak eta Akitania-Euskadi-Nafarroaelkarlanerako erakundeen sari etalaguntzak jaso ditu. Bien bitarteanaurten ere ez dugu ia ezer jasokoHezkuntza Sailatik.Hik Hasik biltzen du bere ingururanahikoa indar jarraitzeko. Eta orain-dainokoarekin halaxe frogatu dugu.Hala ere bada zer eta non hobetu etahori ez dago Hik Hasiren esku soilik.Ezinbestean, Euskal Hezkuntza osa-tzen dugun kide guztion parte har-tzea behar dugu, zuek, Administra-zioa barne.Gure eskua, beti egon den legez,luzaturik duzue. Euskal Hezkuntzanerreferente bilakatu eta hainbesteharpidedun eta laguntzaileren babesaduen egitasmoa ezin duzue zokora-tzen jarraitu. Emandakoaren hitzabete eta akordio bat gauzatzea ezin-bestekoa da. Zuen esku dago.

B

6 • hik hasi 23. zenbakia. 1997ko Abendua

k r o nDBHren legeztapena eskuratzeko Iruñeko kaleetara joanbeharra izan du Berako Labiaga ikastolak

Espainolen erasoaUrteko azken hilabetetan eguraldia

hoztu egin ohi da. Azaroan tenperatu-ren beherakada eta erauntsiak nabaritudira, baina hezkuntza munduan giroabero-bero dago. Humanitateak alda-razteko dekretu proposamena bereondorioak ematen hasia da. Gober-nuak aurrera jarraitzeko asmoa du.PSOE eta IUk, berriz, proiektua erre-tiratzeko eskatu diote hasiera-hasiera-tik. Eta bitartean, CIU eta PNV balan-tzaka dabiltza. Lehenengo aldaketakegiteko eta negoziatzeko prest agertuziren, eta orain, dekretua hobeto azter-tu ondoren onartezina dela konturatudira. Gaitzerdi! Inaxio Olverik egin-dako adierazpenetan hiru arrazoi aipa-tu ditu dekretuaren erretiratzea eska-tzeko: konpetentzia murrizketa,didaktika zioak eta prozedura onarte-

zina. Lehenengoari dagokionez, Madri-lek eduki minimoak ezartzeko ahal-mena du (%45) eta dekretuarekindena berak zehaztu nahi du. Didakti-koki, berriz, guztiz memoristikoa etaerreformaren izpirituaren aurkakoa da.Honez gain, komunitate autonomoe-tako Hezkuntza sailburuek dekretua-ren berri prentsaren bidez jakin zutelaadierazi dute, eta prozedura hori ezdute egoki ikusi inolaz ere.

Nafarroan, berriz, Javier MarkotegiHezkuntza Sailburua ados agertu daAguirreren proposamenaren aurrean,egokia ikusi du.

Baina hau gutxi balitz, zeharlerroberri bat ere ezarri da dute PPkoek:“espirítu militar” delakoa. Horrelaikasle guztiek “Espainiak zer balioduen eta espainiar izatea zer den” ika-siko omen dute.

Baina gauzak ez dira hor amaitzen,albiste gehiago ere jaso ditugu. EAEeta Kataluniako PPk Madrilgo Gober-nuari euskarazko eta katalanezko hez-kuntza geldiarazteko neurriak hartze-ko eskatu zieten. Garrantzitsua omenda D ereduaren gorakada geldiarazikoduten neurriak hartzea.

Horrelako ideia eta asmoen aurreanez gaude amore emateko perst inolazere. Euskal Herriaren historia, kulturaeta euskara ezin dira bapatean liburue-tatik, arbeletatik edo ahotatik kendu.Baina denok batera egin behar duguaurrera, irmo eta sendo.

Ikastola berrieninaugurazioak

Iparraldean

Iparraldean ikastola anitzari dira inauguratzen azkenaldian. Hilabete honetanAngeluko Ikastolaren txan-da izan da. Hilaren 8anhaur, guraso eta hautetsiakelkartu eta egoitza berriainauguratu zuten. Lauurteko elkarrizketen ondo-ren udalak lurra ezarri etaKimua taldeak eta ikastola-ren lagunez etxea eraikidute. Guztira 850.000 libe-ra, 100 bolondresen lana,Herri Urratseko dirua etamailegu bat behar izandira.Kanbon ere, ikastolak egoi-tza berria inauguratu zuenhilaren 16an. Horrez gain,ikastolaren 20. urteurrenabetetzen zen, eta denabatera ospatu zuten.


i k a“Haurrak hezitzeko ez ezazu indarrik erabili. Jolastuz hezi daitezela.Horrela hobeto ezagutuko duzu bakoitza zertarako horniturik dagoen”.(PLATON)

ko legearen araberako baldintzaguztia betetzen ditu, bainaGobernuak ez du legeztatzen.Gurasoak lan asko egiten ari dira“DBH alegala” aurrera ateratzeko.Oso garbi daukate legeak eskatzenduena betetzen dutela eta Nafa-rroako Gobernuak legez egokitzenzaiena ukatzeko arrazoirik ez dau-kala. Hainbeste urtetan borrokatuondoren ez daude amore ematekoprest. Gainera aurten 20 ikaslekDBH amaituko dute eta legezta-penik gabe nola lortuko dute titu-lazioa?Egoera behin betiko bukatzekomobilizazioak hasi dituzte. Lehen-go pausoa DBHko ikasleekin Iru-ñeko kalera joan eta klaseak ber-tan ematea izan da. NafarroakoAdministrazio Auzietarako Auzi-tegian ere salatu du egoera, bainaauztegi honetan pilatuta daudenauziak kontuan izanda, bide luzeaizango da hemengoa. Horrez gain,abenduaren lehenetik aurreraHezkuntza Departamentuarenaurrean egunero protesta eginendute, 10.00etatik 12.00etara.Nafarroako Ikastolen Elkartekoikastola bakoitzak protestaldikotxanda bat eginen du.

Hilabete honetan Nafarroan pro-tagonista izan direnak BerakoLabiaga ikastolako ikasleak izandira. Ehun ikaslek NafarroakoGobernuko Hezkuntza Departa-mentuko egoitzaren aurreko apar-kalekuan jaso zituzten klaseakazaroaren 13an. Ekintza honekinLabiaga ikastolako DBH lerroalegeztatu gabe dagoela salatu nahiizan zuten. 1994. urtean eskatuzuten lehenengo aldiz DBH lerro-aren legeztatzea, eta oraindik ezdute baiezkorik jaso.Ikastolak DBH eskaini ahal izate-

EAEko Hezkuntza

Sailarenaurrekontuak

Inaxio Oliverik HezkuntzaSailaren datorren urtekoaurrekontuen berri eman du.Guztira 204.035 milioi pezetaizango ditu, aurten baino%4,4 gehiago. Aurrekontuhonek EAEn hezkuntza erre-forma behin betiko ezartzekoaukera emango duela aipatuzuen. Diruaren gehiengoa,96.307 milioi pezeta, 19.055irakasle eta langile ordaintze-ko erabiliko dira. EHUarentrasferentziarako, berriz,25.907 milioi pezeta. Bekatan9.660 milioi gastatuko ditu:2.865 milioi hezkuntza ezunibertsitarioko 80.000 ikas-leri laguntzeko izango dira,eta beste 3.773 milioi ikasleunibertsitarioentzat. Beste485 ikaslek atzerriko hizkun-tzak ikasteko laguntzak jasokodituzte. Eskola garraiorako2.000 milioi erabiliko dituzte.Irakasleen euskalduntzeakiazko kopuru bera jasoko du,3.869 milio pezeta, bainaehun irakasle gehiago hasikodira Irale euskalduntze pro-graman.

Berakoikastolatik

Iruñeko kalera


Zer irakur dezakegu irakaG A I A

Liburuak, aldizkariak,gidak, diptikoak,triptikoak, foiletoak...zenbat informazioiturrirekin topatzen otegara egunero!Interesgarriak,erakargarriak,erabilgarriak,alferrikakoak, eskasak,zaharkituak, berri-berriak... produktu bera

bakoitzarentzatdesberdina izan liteke.Aspaldiko esaera dagustuez ez dagoela ezeridatzirik, eta egia da.Bakoitzaren lana, afizioak,denbora eta beste hainbateta hainbat faktorerenarabera gauza batekmilaka aurpegi eta koloreizan ditzake.

Gure nahia ez da kolore batzuk gain-jartzea eta beste batzuk estaltzea, kolo-reztatu daitezkeen produktu horiek era-kustea baizik. Gero norberak hartukoditu gustuko dituen margoak.

Komunikazio euskarrien aniztasunhori irakaskuntza arloko aldizkarietanere ematen da, beste hainbat arlotanbezala. Guztioi eragiten digu hezkun-tzak; irakasleoi, gurasooi eta neska-mutilei. Momentu eta egoera bakoitzakbere kezka, beharra eta eskariak ditu,eta horiei erantzuteko daude aldizkariak.


sle, ikasle eta gurasook?Alde batetik, ikasleei zuzendutako

aldizkariak daude; bestetik, gurasoen-tzat egiten direnak; eta azkenik, irakas-leentzat argitaratzen direnak. Guztieibegirada bat emango diegu, aldizkarihauen orrietan murgilduko gara.

Etxeko txikientzako argi-talpenak

Eskolako lehen urteetan liburuak ezdira gelaz jabetzen, baina hala eta guztizere pixkanaka-pixkanaka beraien lekuaeginez joaten dira. 4 urtekin eta 14urtekin irakurtzen ditugun liburuak ezdira berdinak, noski. Adin bakoitzariberea dagokio, eta horregatik daudemerkatuan Xirrixta, Kometa, Ipurbeltzeta Kili-Kili.

Xirrixta eta KometaBi aldizkariok Xirrixtazaleak elkarte-

ak argitaratzen ditu. Xirrixtaren ibilbi-dea 1992. urtean hasi zen Euskal KulturErakundearen eskutik, baina handik biurtera bereiztu egin ziren eta Xirrixta-zaleak elkartea sortu zen aldizkariarekinjarraitzeko. Aintzane Lasarte kudeatzai-leak lehenengo pausoak ongi gogora-tzen ditu. “Gure irakurlerik ugarienaHegoaldean zegoela konturatu ginen,haur gehiago baitaude bertan. Horrega-tik Hegoaldean gehiago zabaldu behargenuela konturatu ginen, nahiz eta beti-danik harremanetan egon bestaldekojendearekin. Baina zirkulazio eta komer-tzializazio mailan zabaldu egin behargenuela ikusita, 1996. urtean Letrazopaelkartea sortu genuen Hegoaldean. Urteberean sortu genuen Kometa”.

Xirrixta 4-8 urteko haurrentzat argi-taratzen da hilero eta Kometa 8 urtetikgorakoentzat hiru hilabetetik behin.Hala ere, Aintzane Lasartek dioen beza-la adin horiek orientatiboak dira. “Haurbakoitzak bere adina dauka eta batzuk

10 urtekin Xirrixta nahiago dute Kome-ta baino eskulan edo jolas gehiago dauz-kalako”.

Xirrixta da bi aldizkariotan osatuena,urte gehiago daramatzala kontuan har-turik. 28 orriko aldizkari honen helbu-rua haurrei irakurtzeak zenbat gauzata-rako balio duen ulertaraztea da, etaondorioz irakurzaletasuna bultzatzea.“Horregatik hizkuntza desberdinak lan-tzen dira: ipuinetan erabiltzen den ira-kurtzekoa erreportaietako informatiboa,aginterazkoa, komiki batean erabiltzendena eta abar” dio Aintzanek. “Eroske-tak egiteko zerrendatik hasi eta ipuinakegitera bitartean, adibidez, hizkuntzamota desberdinak daude. Haurrakmodu desberdinetan idazten dela ikus-ten du, lortu nahi denaren arabera hiz-kuntza mota bat edo bestea erabiltzendela”. Horrez gain, haurrak Xirrixta ira-kurriz eskulanak egin ditzakeela ikastendu, edo jolasteko gaiak lortu ditzakeela.Baina horretarako irakurri egin behardu eta gauzak nola egiten diren ulertu.Aintzanek azpimarratzen duen bezala“errezeten atalean ere irakurtzen jakinbehar da. Ez da nahikoa barazkiak ikus-tea, irakurtzen jakin behar da gero jate-ko”. Irakurketak ate asko irekitzendituela erakutsi nahi zaie haurrei. Horilortu ahal izateko arlo desberdinakeskaintzen ditu aldizkariak: komikiak,jolasak, ebakinak, ipuinak, errepor-taiak... euskarri anitza da.

Aniztasun horren barruan hiru hila-betean behin gurasoei zuzendutakoorrialde batzuk ere argitaratzen dituerdialdean. “Ez dakigu irakurtzendituzten edo ez, baina guk liburubatzuen erreferentziak emateko aprobe-txatzen ditugu. Haurrek ez dute baka-rrik irakurtzen 4-8 urte bitartean, gura-soekin baizik. Horregatik, gurasoeigomendioak zuzentzen dizkiegu”.

“Helburuahaurreiirakurtzeakzenbatgauzatarakobalio duenulertarazteada, etaondoriozirakurzale-tasunabultzatzea”


Dena dela, aldizkaria batez ere irakas-leei zuzenduta dago eta irakasleentzatduen balio zera da: gelan haurrekin egi-ten dituen gauzak haurrak etxean eginditzakela jarraipena emanez. “Eskolakogauzak beste giro batean egin ditzaketeeta horrek balio handia dauka eskolara-ko” .Ez da oinarrizko materiala, osaga-rria baizik. “Ez da ikasteko gaia, ez daikasteko tresna, jolasteko tresna, plaze-rrerako tresna baizik, beti ere bizitzakogaietan oinarrituz. Ikasketa prozesurakobaliagarria da zentzu horretan, eta ezhainbeste material didaktiko bezala”.

Kometari dagokionez, berriz, 8 urte-tik gorako haurrentzat da berez, eta ira-kurketa da bere ardatza. Aldizkariarengehiengoa 40 orriko ipuinak osatzen du.Kapituluka banatua dago eta horrek ira-kurketa errazten du. “Liburuak ez ditu-gu jarraian irakurtzen, zatika baizik.Ipuin honekin hori erakutsi nahi dugu,eta horregatik banatzen dugu kapitulu-ka, ipuina non utzi dezaketen erreferen-tzia puntu bat emateko”. Ipuin honezgain, txisteak, errezetak, jolasak eta abardaude. Guztira 52 orri ditu Kometak.

Bi aldizkariok kaleratzeko lau lagunibiltzen dira: bi erredakzio lanetan,idazkaria eta komertziala. Baina kolabo-ratzaile askoren laguntza jasotzen dute,bai marrazkiak egiteko, ipuinak idazte-ko...

Aldizkaria Frantziako Tolosa herriandagoen Milan Press-i lotuta dago. Argi-taletxe honek haurrentzako bi aldizkariargitaratzen ditu eta haietatik jasotzendituzte zenbait lan. “Azpiegitura handiadaukate, pedagogoak, irudi aztertzaile-ak eta beste hainbat jendek egiten dulan. Hemen ere posible litzateke horre-lako zerbait egitea, baina oraingozbehintzat ezinezkoa zaigu. Gure helbu-rua oinarri hori hartu arren, lan etaorrialde gehienak hemen sortzea da”.Xirrixtak helburu hori nahikoa lortudu, 28 orritatik 10 Euskal Herrian egi-ten baitira, hemengo idazle eta marraz-kilari zenbaitzurekin. Kometan, berriz,40 orriko ipuina hemen sortutakoa izandadin saiatzen dira. Iaz, esaterako, JuanKruz Igerabidek egin zuen eta aurtenere beste norbaiten bila dabiltzala

komentatu digu Aintzanek. “Ez litzate-ke oso normala izango inportatutakolanekin egitea aldizkari osoa. Hemengosortzaileei ere bide xume bat irekitzekobalio behar du gure lanak”. Ez diraelkarte handia eta ezin dute miraririkegin, baina euskal literaturan eurenhondar alea jartzen ari dira. “Jendeaskok egin du gurekin lan eta oso gus-tura, baliagarritasuna aurkitu dioteegindakoari. Irakurleen aldetik eta eus-kal kulturako jendearen aldetik erelanean jarraitzeko animoak jasotzenditugu”.

Pixkanaka-pixkanaka Xirrixta eaKometa leku gehiagotara iristen aridira. Egun 3.000ko tirada daukate, etabi aldizkarien artean 3.500 harpidedun.Liburutegi asko harpidedun dira etaikastetxeak ere gero eta gehiago. “Beraienliburutegian aldizkari hauek edukibehar dituztela konturatzen ari dira”.Liburudendetan ere egoten da, nahiz etaasko ez saldu, baina egon, egon behardutela pentsatzen dute.

Aldizkariekin batera abenduan mate-rial berria kaleratuko dute: ipuin-kase-ta. Xirrixtan argitaratuak izan direnzortzi ipuinekin osatutako kaseta izanenda.

IpurbeltzDuela 20 urte ekin zion Ipurbeltz

aldizkariak. Durangoko azokan kaleratuzen, azoka Santu Guztien egunean egi-ten zen garai haietan. Asmo bat bainogehiago zuten Ipurbeltz kaleratzen hasizirenak, baina bat zen nagusi: ikastole-tako haurrei baliabide bat gehiagoeskaintzea. Indarrean zetozen ikastolakgarai hartan eta materialak, berriz, urri.Bestalde, euskararen beraren moldebiziak eskaintzea ere -ahozkoa, gehien-bat- askoren gogoan zen. Artisten sor-kuntzarako gogoa ere tartean zen, jakina.

Hasiera batean hamabostero argitara-tzen hasi ziren, baina laister konturatuziren hura ezinezkoa zela, eta hilerokaleratzeari ekin zioten.

Miel Anjel Elustondo Ipurbeltzekozuzendariak esan digunez “Ipurbeltzharpidetza bidez banatzen da. Horrela,haur eta gazte askoren etxera ezezik,

liburutegi, eskola eta liburudendetaraere iristen da. Guztira 2.500 ale banatuohi ditugu”.

Berez, 8-12 urte arteko neska-muti-

“Denbora-pasa aldiz-karia dasortzezIpurbeltz,bainaegunean-eguneanindarreandiren gaiak erejorratzenditu”


koei zuzendurik dago, nahiz eta hileroegiten dituzten inkestek adin horretatikgorako irakurleak ere badituztela era-kusten duten. “Jakinarazi digute, adibi-dez, zenbait erreportaia -Spice Girls,Tamagotchia, Lady Diren heriotza, uda-lekuak...- DBH hasierako mailetan ira-kurri eta fenomeno soziologiko horiengainean eztabaidak lantzeko erabilidituztela”. Hileroko inkesta hauekDBHko ikasle batek egiten dituelaadierazi digu Miel Anjelek, “bere eki-men eta borondatez eta ikaskideenlaguntzaz”.

Atalei dagokienez, prentsaren atalaketa komikiarenak bereizi behar diraIpurbeltzen. Atal bakoitzean sail des-berdinak daude. Prentsa atalean, esate-rako, “Bai mundu bitxia!” (EEBBtakoNobuyuki Fujiokaren kolaborazioakbarne) eta erdiko erreportaia luzeakditu. Horrez gain kolaboratzaile askokidazten dute: Kike Amonarriz (Txikike-riak), Enekoitz Esnaola (kirola), Begoñadel Teso (zinea), Ixiar Oreja (musika),Raul López (“megabit” ordenadore sai-la) eta Xabier Etxaniz (liburuak).

Komikiaren atalean, berriz, marrazki-lari fin eta saiatu askok hartzen dutepartea: Iñaki Holgado (Txorikeriak),Querejeta (denborapasak), Antton Due-so (Punki), Mattin (Kattalingorri), JonZabaleta (Haurren kolorezko kometa),Ruben Arozena (Triski eta Bi Luma),Gaston Majarenas (Naiara), Lopetegi(Kipe) eta Alvaro Matxinbarrena (Den-bora galdu gabe).

Komiki eta erreportaia hauez gain,Hitzozkailua izeneko atala ere badagoirakurleek beraien mezuak jartzeko.

Denborapasa aldizkaria da sortzezIpurbeltz, baina egunean-egunean inda-rrean diren gaiak ere jorratzen ditu, ira-kurleentzako interesgarri direla jakinik.“Hori da helburua eta eskoletan denbo-rapasa ezezik, eztabaidagai ere erabil-tzen dituzte artikuluak” dio Miel Anje-lek. “Gainera, euskara ortopedikoabaztertu eta hizkuntza bizi, fresko, abe-rats eta sueltoa erabiltzea da guregogoa”.

Begirada atzera zuzenduz Ipurbeltzekibilbide luzea egin duela konturatuko

“Gure asmoabildutageneukanmaterialajendearen-gana zabal-tzea zen,jendeainformatzea,informa-tzearekinbatera bai-tator pres-takuntza”

gara. Aurten 20 urte betetzen ditu etabere ibilbilde honetan zehar marrazkila-ri asko zaildu da Ipurbeltzen, arrakastaizan dutelarik beraien lanean, EuskalHerrian zein Europan.

Miel Anjelek dioenez “aldizkariakerantzun ona jaso du irakurleen aldetik,nahiz eta errespetu gutxiko zenbaiterantzun jaso dituen helduengandik.Adibidez, Ikastolen jaialdietan Xirrixtaeta Kometa aldizkariekin batera haur-prentsaren stand-a ezartzeko oztoponabarmenak jarri izan dizkigute, edozenbait lekutan aldizkaria sartzeko jarri-tako eragozpenak, sentiberatasun faltaketa abar”.

Oztopoak oztopo hemendik aurreralehenari eutsiko diote eta marrazkilarifinen harrobi izaten jarraituko du Ipur-beltzek. Horrez gain, Miel Anjelekaurreratu digunez etorkizunera begirakazetari gazteen sarea eratu asmo duteeta harpidetzak ugaritzea ere bai. “Inter-net sareari ere leku egin nahi diogumundura zabaldu ahal izateko. Momen-tuz EEBBetan bertan eskatu digute,gainera”.

Mundu mailan zabaltzearekin batera,Euskal Herriko aldizkariekin elkarlane-an jarduteko asmoa ere badute. Xirrix-tazaleak Elkartearekin batera HaurPrentsa sendotzeko ahaleginetan dabil-tza. Indarrak koordinatzen hasiak diraeta hortik aurrerakoa geroak esango du.

Irakasle informatuakIrakasleon prestakuntzarako ikastaro

eta liburu anitz daude. Baina materialhorrez gain, egunean egoteko eta azkenberrikuntzeko berri jasotzeko moduaaldizkariek ematen digute. Euskarazargitaratzen direnak ez dira asko, bainadaudenak ezagutzeak pena merezi du.

JakingarriakOrain dela 10 urte inguru kaleratu

zuen Eskoriatzako Irakasle EskolakoDokumentazio Zentruak Jakingarriakaldizkariaren lehen zenbakia Lehen saioharen emaitza fotokopien bidez eginda-ko bilketa izan zen. “Gure asmoa bildu-ta geneukan materiala jendearenganazabaltzea zen, jendea informatzea, infor-


matzearekin batera baitator prestakun-tza” gogoratzen du Nerea Alzola Doku-mentazio Zentruko arduradunak. “Gure-tzat oso baliagarria zen hainbestematerial izatea gure ikasleentzat, gureklaseetarako, mintegietarako... Bainazergatik ez zabaldu material hori?”.Galdera horri erantzunez hasi zirenlanean. Hori izan zen, beraz, lehenengointentzioa. Gero, lana hobetuz joan aha-la inprentara eramaten hasi ziren gauregun Jakingarriak aldizkariak duen for-matora iritsi arte. Gaur egun ikastetxeguztietara bidaltzen da.

Edukiari dagokionez aldizkariarenlehen zatia sumario antzekoa da; Berribibliografikoak. “Informazio hau ema-tea oso interesgarria eta baliagarria dalanean dabilen irakaslearentzat datuasko agertzen delako”. Horrekin batera,zenbait artikuluren komentaketak ereegiten dituzte eta liburu berrien aipa-menak ere bai. Lehen orri hauen ondo-ren aldizkariaren muina den Gai mono-grafikoa egon ohi da. “Gai desberdinakizaten dira beti, baina egitura berdinada: sarrera, oinarrizko bibliografia etaartikuluak”. Gaiak desberdinak izanarren, nahiko didaktikoak izaten diraguztiak ere. Orain arteko gaien artean“Lan proiektuak haur-eskolan”, “Elea-niztasun goiztiarra”, “Tratu txarrak” etaabar topa daitezke.

Aldizkaria 0-7 urteko haurrekin lanegiten duten irakasleei zuzenduta dagoprintzipioz. Baina askotan gaiak irakas-le guztientzat dira interesgarriak, baiHaur Hezkuntzako irakasleentzat etabaita gainontzekoentzat ere. “Eleanizta-sun goiztiarraren gaiak, adibidez, ikas-tetxe guztia inplikatzen du, ikastetxea-ren proiektua izatea eskatzen du” Nereakdioen bezala.

Aldizkariaren erabilgarritasuna etabalioaz hitz egiterakoan Nereak ez duinongo zalantzarik. “Irakurtzen dute-nentzat oso interesgarria dela iruditzenzait. Balorazio oso positiboa jasotzen arigara. Gai batzuk oso interesgarriak diraeta material hori euskaraz izatea osogarrantzitsua da, altxor bat da”. Alerogai baten inguruan sakontzen dute, bai-na ez da aldizkari espezializatua. Jende

guztiarentzat da, haurrekin dagoen edo-zein irakaslerentzat. Erabiltzen duteneuskara ere goxoa eta samurra da.

KukulumaUrtarrilean Kukuluma aldizkari

berria argitaratzen hasiko direla aurrera-tu ditu Nereak. Lehen argitaratzenzuten Kukumiraren jarraipena izangoda eta Dokumentazio Zentruko Haurliburua eta Eskolako Biblioteka atalarilotua. “Kukumira argitaratzeari utziegin genion eta eten hori apurtuz berrizhasiko gara, baina izena aldatuta”. Edu-ki aldetik antzekoa izango da: hasieranaldizkari ezberdinen sumarioa egitendugu haur literatura eta haur liburute-gien inguruan. Ondorengo orrietanhaur txikientzat oso ona den idazle edo

ilustratzaile baten inguruko artikuluairakurri ahal izango da oinarrizkobibliografia ezagutuz. Biblioteka bateninguruko artikulua izango da hurrengoaeta azkenik argitalpen eta liburuen berriemango dute.

Aldizkariko artikulu guztiak euskarazizango dira, baina gaztelaniazko itzul-pena ere izango dute. “Euskal Herritikkanpora asko bidaltzen dugu eta gazte-laniazko liburuen berri ere emangodugu. Horregatik erabaki dugu elebi-

duna izatea”. Haur liburuen arloanharreman estua daukate Katalunian etaMadrilen. “Han IBI nazioarteko elkar-tea dago. Haur eta Gazteen Literatura-ren inguruan zabaldutako elkartea daeta Euskal Herriko IBIren egoitzahemen daukagu. Horregatik, harremandexente dauzkagu kanpokoekin”. Komu-nikazio tresna bezala erabiliko duteKukuluma.

Dokumentazio ZentruaDokumentazio Zentrua, Jakingarriak

eta Kukuluma oso lotuta daude. Zentruhortatik irteten dira aldizkariak, berta-ko informazio-tresna dira. Orain dela10-12 urte ireki zen eta informaziogune garrantzitsua bilakatu da. Eskola-ren berrikuntza eta eskolaren euskal-duntze prozesuan lagungarriak izan dai-tezkeen materialak eskaintzea da berefuntzioa. Horretarako bildutako mate-rial guztia ongi sailkatuta daukate.“Hainbat eta hainbat material daukaguzentruan, dena sailkatuta eta edozeinirakaslek kontsultatzeko moduan”Nereak azaldu digunez. “Liburuak, arti-kuluak eta beste dokumentu batzukdauzkagu. Dokumentu batzuk argitara-tutakoak dira eta beste batzuk, berriz,aldizkari arrarotan aurkitutakoak”.Dena gordeta eta sailkatuta dago, horrekizugarrizko garrantzia baitauka. “Mate-riala baldin badaukazu, baina zer dauka-zun ez baldin badakizu, alferrik dauka-zu”. Dokumentazio Zentruaren funtzioamateriala eta informazioa edukitzea da,baina hori aurkitzeko posibilitatea ema-tea ere bai.

Irakasleen prestakuntzarako hirubaliabidetegi eskaintzen dituzte: HaurHezkuntza (0-7 urte), HizkuntzenDidaktika eta Haur liburua eta Eskola-ko Biblioteka. Haur Hezkuntzareninguruan Jakingarriak aldizkaria kalera-tzen da eta Haur liburua eta EskolakoBiblioteka atalean Kukuluma argitara-tzen hasiko dira urtarriletik aurrera.

Argitalpen hauek denak aurrera atera-tzeko Dokumentazio Zentruko kideakdabiltza lan eta lan. Jakingarriak argita-ratzeko Nerea Alzola eta Marian Bilba-

“Dokumen-tazio Zen-truko Haurliburua etaEskolakoBibliotekaatalari lotuadagoKukuluma”


tua ibiltzen dira, eta Kukuluman Nereaeta Pello Añorga.

AdartzaleAdarra elkarteak Adartzale aldizkaria

kaleratzen du, baina ez dauka aldikota-sun finkorik. Urtean behin edo bitankaleratzen da eta 400 bazkideen arteanbanatzen da Araba, Bizkaia, Gipuzkoaeta Nafarroan. Aldizkaria bazkide haueizuzendua dago, eta gehienak irakasleakdira, baina Guraso Elkarteak ere badaude.

Emilio Ordoñez Adarrako kideakaipatzen digunaren arabera “aldizkaria-ren oinarria berrikuntza pedagogikoenberri ematea da, bai hezkuntza politikanbai gai pedagogikoetan. Ez gara gai sin-dikaletan eta politikoetan sartzen. Gureenfokea pedagogikoagoa da”.

Horen arira mugitzen diren edukiak

atal desberdinetan banatzen dira:berriak, hezkuntza arloko etapa desber-dinetako iritziak eta gaiak, elkartebarruko berriak eta 20-30 orritako gaiasakon garatua. Guztira 40-50 orrialdeizaten ditu aldizkariak, baina kopuruaez da finkoa. Emiliok dioenez “gai edodokumentu guztiek ez dute luzera beraeskatzen eta horren arabera aldizkaria-ren orri kopurua aldatu egiten da.

Aldizkaria euskaraz zein gaztelaniazargitaratzen da eta Emiliok azaldutako-aren arabera “erabili beharreko hizkuntzpolitika ez daukagu oso garbi. Euskarazidazten diguten kolaboratzaileen lanakeuskaraz argitaratzen ditugu, eta gazte-laniaz daudenak ere bai batzutan. Guk,berriz, bietara idazten dugu”. Hala ere,gaztelaniazko idatzien kopurua handia-goa da eta egileen asmoa diferentzia horiorekatzea da, hots, euskaraz gero etagehiago idaztea.

Sei-zortzi pertsonen artean egitendute aldizkaria, baina horrez gain elkar-tean bertan lan gehiagotaz ere ardura-tzen dira. Aipatu beharra dago aldizka-riaz aparte urtean zehar liburuak, gidaketa beste hainbat material ere banatzendituztela bazkideen artean.

Hezkuntzaren OihartzunaIzenburu honen pean Forum elkartea-

ren aldizkaria kaleratzen da. Forum edoEuskal Herriko Hezkuntza Administra-rien Forum Europarra, European Forumon Educational Administration elkarte-ari atxekituta dago. Europa eta Estatumailan lehenago sortu bazen ere, EuskalHerrian 1990. urtean eratu zen. Elkar-tearen helburua hezkuntzarekin, etazehazki, ikastetxeetako administrazioeta gestioarekin zerikusia daukatengaien inguruan eztabaidarako topaguneizatea da. Maria Jesus Azkue GestioBatzordeko idazkariak dioen bezala“hezkuntza eremuan Antolaketa etaGestioaren garrantzia ulertarazi nahidiogu Hezkuntza komunitateari, etahorren inguruko berriak zabaldu”.

Helburu hori aurrera eramateko sortuzen Forum elkartea. Mahainguru, topa-keta eta hitzaldiak egiten dituzte gaihonen inguruan eztabaidatzeko eta ikas-

teko. Baina horrez gain, informazio horiguztia zabaltzeko Hezkuntzaren Oihar-tzuna aldizkaria daukate.

“Aldizkaria-ren oinarriaberrikuntzapedagogi-koen berriematea da”

“HezkuntzaeremuanAntolaketaetaGestioarengarrantziaulertarazi nahi dioguHezkuntzakomunitateari,eta horreningurukoberriakzabaldu”


Hau Euskal Herrian argitaratzen denada, baina estatu mailan ere argitaratzenda baliokidea den “Gestión y organiza-ción de centros” izenekoa. Hezkuntza-ren Oihartzunak itxura berria hartu duaurten. “Orain arte foileto antzekoa zeneta gure artean, barnean erabiltzekomodukoa” dio Maria Jesusek. “Orain,berriz, aldizkari itxura du”. Laugarrenzenbakia da azkenekoa eta bertan Forumelkartearen estatutuak, iragana, oraineta geroa, funtzionamendua eta antzekoberriak zabaldu dituzte. Azken asanbla-dan aldizkariaz arduratuko den talde-txoa sortu zen eta hemendik aurrerakozenbakietan bera arduratuko da aldizka-riaren orriak betetzeaz. Maria Jesusekdioenez, “gure asmoa aldizkariari egitu-ra finkoa ematea da: editoriala, artiku-luak, bazkideen iritziak eta iradokizu-nak jasotzeko txokoa, bibliografiaaipamenak eta komentarioak eta abar”.Beraz, Forumaren ekintzen berri emate-az gain, beste ikastaro eta jardunaldieneta aipatu ataletako gaien berri emangoda. Forumkideen asmoa urtean bi aldiz-kari ateratzea da, udaberrian eta udazke-nean.

Zuzendaritza eta gestio inguruandauden gaiak ukitzea da, azken finean,aldizkari honen xedea. “Helburua ez dametodologiak azaltzea, aipatutako arlo-ko gaiak baizik. Adibidez, estatu maila-ko aldizkarian eskola mailako marketi-nari buruzko monografikoa argitaratuzen teoriak eta esperientziak azalduz.Beste momentu batean “Emakumea etazuzendaritza” gaia landu zen, baita“Zuzendaritza eta stresa”, “Nola antola-tu denbora”, “Nolako zuzendaritzabehar da antolaketa ona egiteko” etaabar. Gai asko daude lantzeko”. Gaiakasko dira eta ohiko aldizkari pedagogi-koetan lantzen ez direnak.

Aldizkaria bazkide batzuen boronda-tezko lanaren ondorioz argitaratzen da.Bazkideen artean banatzen da. Haueta-ko gehienak ikuskariak eta zuzendariakdira, administrazio eta gestio munduanlanean dabilen jendea, alegia. Guztira70 inguru dira, bai ikastetxe publikoe-takoak eta bai pribatuetakoak ere.

Aldizkariak baditu bere baliokideak

Madrilen eta Europan, Forum elkarteakdituen bezalaxe. Denen artean jardunal-diak egiteko elkartzen dira gainera.Urtean bitan, adibidez, lurralde desber-dinak bisitatzen dituzte hango hezkun-tza sistema, antolaketa eta abar ikusizeta gai desberdinen inguruko mahain-guruak eginez. Aurten Noruegan izandira. “Horrekin batera elkarketa bilate-ralak ere egiten dira eta baita estatumailakoak ere, beti ere esperientziakelkartrukatzeko”.

Gurasoak; etxean bainahezkuntzaren partaide

Haurrak hezitzea irakasle eta guraso-en zeregina da. Askotan hainbat gauzaeskolan landu behar direla uste izatendugu, irakasleen lana dela hori. Baina ezda egia. Gurasook ere zeresan handiadugu eta guztion artean gure seme-ala-bei emango diegun heziketa osatuagoaeta orekatuagoa izango da. Horregatik,gurasooi ere komeni zaigu ikastetxeanaurrera eramaten diren ekintza ezberdi-nak ezagutzea: zentroko hezkuntzaproiektua, ikasgaiak, ikasmaterialak,berrikuntzak eta abar.

Baina nola lortu informazio hori?Bada, aldizkarien bidez. Gurasoentzatargitaratzen diren aldizkariak ere badau-de, bai.

IkastolaAldizkari hau 1991. urtean sortu zen

Ikastolen Elkartearen eskutik. Harrez-kero urtean hamar ale kaleratzen dira,uztaila eta abuztuan oporrak hartzendituelarik. “Ikastolen mugimenduahandia izanik gure arteko boletin batfalta zitzaigula konturatu ginen” dioZuriñe Mendizabal Ikastola aldizkaria-ren koordinatzaileak. “Gure artekoalbisteak ezagutarazteko medio batbehar genuela ikusten genuen”. Asko-tan prentsan leku gutxi izaten dutelako,edota prentsan agertzen ez direnak eza-gutzeak ere garrantzia duelako erabakizuten aldizkaria sortzea.

Ikasleak, irakasleak eta gurasoak, hiruziren hartzaile posibleak izan zitezkee-nak, eta Zuriñek adierazi digunez “osoargi geneukan gurasoentzat izan behar

zuela. Azkenean helduen munduaren-tzat egitea erabaki genuen, hots, gurasoeta irakasleentzat”. Aldizkariak 24orrialde ditu eta helduen munduramugatzen dira batik bat. “Badakiguhaurrentzako ezer gutxi duela, bainaorri kopurua mugatua izanik, ezin da

“Gureartekoalbisteakezaguta-raztekomedio batbehargenuelaikustengenuen”


denentzako modukoa egin. Horregatikzuzentzen gara helduengana batez ere”.

41.000 ale ateratzen dira eta ikaslebakoitzari banatzen zaio etxera eramandezan. Familia bakoitzak ale bat hartzendu horrela.

Aldizkariaren edukia ikastolen mugi-menduari eta gaurkotasunari loturikdagoela esan daiteke. Alde batetik, ikas-tolen mugimenduak sortzen edo antola-tzen dituen festa, jaialdi, kongresu, jar-dunaldi, ekitaldi, batzar eta abarrenberri ematen da. Bestetik, gaurkotasunaduten gaiak lantzen dira. Baina Zuriñekazaldu digun bezala “gure helburua ezda izaten azterketa sakona egitea, gaiamahai gainean jartzea baizik aukera des-berdinen berri emanez”. Ikastoletan egi-ten diren esperientzien berri ere ematendu aldizkariak. Batzutan aldizkariarenegileak dira ikastoletara joan eta espe-rientziak bilatuz ibiltzen direnak, etabestetan ikastoletatik bertatik deitzendute daukaten gaia planteatuz. “Gehie-netan azken hau gertatzen da, ikastolekberaiek hartzen dute iniziatiba eta horioso garrantzitsua da”.

Erantzuna badagoenaren seinale dahori, aldizkaria erabiltzen dutela eta era-bilgarria dela uste dutela, alegia. Izanere, hasieran bi kazetarik eta koordina-tzaileak ibili behar bazuten ere jendea-ren atzetik, orain alderantzizkoa gerta-tzen da. Zuriñek dioen bezala hori daaldizkariak jaso duen erantzuna neur-tzeko termometrorik egokiena.

IbiltzenBizkaiko Gurasoen Elkartea orain

dela sei urte hasi zen Ibiltzen aldizkariakaleratzen eta harrezkero urtean lau zen-baki argitaratzen dituzte. HasieranErtainetako Guraso Elkartea hasi zen,baina ondoren, Lehen eta Bigarren Hez-kuntzako elkartearekin batu ziren etaordutik hona guztien artean eta guz-tientzako egiten dute aldizkaria.

“Hasieran Ertainetako gurasoenganaheltzeko zailtasunak handiagoak zirelaikusi genuen” dio Ana Izagirre BizkaikoGuraso Elkarteko kideak. “Badirudiseme-alabak handitzen diren heinean ezgarela hainbeste hurbiltzen ikastetxera.

Eskutitzen bidez bidaltzen genueninformazioa eta azkenean eskutitzakbidali eta bidali ibili beharrean aldizka-ria ateratzea pentsatu genuen”. Horrelaikastetxeko informazioa bertan biltzenhasi ziren, hasieran Ertainetan eta ondo-ren maila guztietan, Haur Hezkuntza-tik unibertsitatea hasi arte.

Esparrua zabaldu den bezalaxe zabal-

du dira gaiak ere. Guztientzat interes-garriak izan daitezkeen gaiak jorratzendituzte, eta horrekin batera maila bakoi-tzari dagokion atal zehatza ere badualdizkariak. “Beti ez dira modu bereanagertzen etapa guztiak, momentua etagertakizunen arabera baizik. Baina halaere erreferentzia beti egiten zaie”. Anakaurreratu digunez berrikuntza bat gehi-tuko dute hemendik aurrera. Bizkaia 12zirkunskripziotan banaturik dago etazenbaki bakoitzean pare bat hartu etabertako informazio zehatza ematen hasi-ko dira. “Urte eta erdian denak agertu-ko lirateke eta horrela zonalde bakoitza-ri dagokion protagonismoa emangodiogu.” Berrikuntza honen asmoa zir-kunskripzio bakoitzaren errealitateabesteei ezagutaraztea da. “Gaineramapak egiterakoan, heziketa zikloakeskaintzerakoan eta abar erreferentziaorokorra eduki behar dugu, ez gureherrikoa soilik. Horretarako balioko duberrikuntza honek”.

Guraso Elkartean sei gurasoz osatuta-ko batzorde bat arduratzen da aldizkariaegiteaz. Hauei kazetari batek eta kazeta-ritza ikasle batek laguntzen diete. Nor-malean BIGEko Batzordeak erabakitzendu zein izango den gai nagusia, beti eregaurkotasuna duten gaiak landuz.Ondorengo lana guraso batzorde horrekegiten du. “Horrez gain, ikastetxeetatikere bidaltzen dizkigute idatziak etaikasleek ere badute beren txokoa”.

Azken berrien eta Administrazioare-kiko harreman eta akordioen berri luza-tzen da aldizkariaren orrietan. Ikastetxeezberdinetako gurasoak zer egiten aridiren jakiteko tresna ere bada Ibiltzen.“Adibidez, ikastetxe batean gurasoekeskolaz-kanpoko ekintzak antolatzendituztela jakiten dutenean beste ikaste-txeko bateko gurasoek, beraiek ere ani-ma daitezke”. Hartzaileak batez eregurasoak dira, baina ikasle eta irakasleeizuzendutako atalak ere badaude.

Idatzi guztietan hizkuntza erraza era-biltzen saiatzen dira, ulergarria izaten.“Beti daude zailagoak diren gaiak, bainairakurketa errazten saiatzen gara”.Aldizkaria elebiduna da eta euskaraz%30 idazten dute. “Portzentaia hori

“Hartzaileakbatez eregurasoakdira, bainaikasle etairakasleeizuzendutakoatalak erebadaude”

euskaraz ateratzea derrigorrezkoa da.Eta hortik gora ere posible da. Horretansaiatzen gara, euskaraz gero eta gehiagoidazten”. Ikasleek idazten duten atala,berriz, beti euskaraz egiten da eta horiere finkatuta daukate.

Ibiltzen aldizkaria eskuratzeko bideezberdinak daude. Alde batetik, seme-alaben bidez. Hau da, ikastetxeak kuotaordaintzen du eta diru kopuru batgehiago ordainduz gero, ikasle guztieibanatzen zaie aldizkaria. Bigarren modubat ikastetxeak kuota ordaindu gabealdizkari kopuru bat eskatu eta banatzeada. Eta azkenik banakako harpidetzaegitea. Banaketa Bizkaian egiten dute,nahiz eta batzutan beste lurraldeetaraere bidali. “Adibidez, Ikas-Bi elkarteariburuz idatzi genuenean Iparralderabidali genuen” dio Anak. Guztira25.000 ale argitaratzen dituzte.

Gehiago ere baiHauexek dira ikasle, irakasle eta gura-

soentzat argitaratzen diren aldizkarinagusienak, baina ez bakarrak, noski.Sindikatuek ere euren aldizkariak kale-ratzen dituzte: LABek Iraultzen etaSTEE-EILASek Eskola Publikoa,CC.OOek CC.OO Irakaskuntza...

Hetelek, Alecop-ek, Ceidak, Euskadi-ko Irakaskuntza Kooperatiben Federa-

zioak eta beste hainbat elkartek ere bar-ne informazio gisa argitaratzen dituztealdizkari txiki batzuk. Hauek elkartea-ren barruko gora-beheren eta partaidediren ikastetxeetako egoeren berri ema-ten dute.

Eskola barruan ikasleek edota guraso-ek egin ohi duten aldizkaria ere lekuaskotan zabaltzen da. Ikastetxe batzutanikasleek egiten dituzte orrialde guztiak.Denborapasak, elkarrizketak, errepor-taiak, lehiaketak eta antzeko edukiezosatuta egon ohi dira aldizkariok. Ira-kasleen laguntza izaten dute prozesuosoa aurrera eramateko.

Beste zenbait kasutan gurasoak izatendira ekimen honen lehen protagonistak.Familia eta eskolaren arteko zubia izateada aldizkarion helburua. Gurasoen aho-tsari leku egiten diote, baina baita ira-kasle, zuzendaritza eta ikastetxeko gai-nontzeko langileei ere. Guztien artekohormak botatzeko modua da, azkenbatean, aldizkaria. Gu ere horretan saia-tzen gara HIK HASIn, guztion artekozubia eraiki eta sendotzen.

14. zenbakia. 1997ko urtarrila hik hasi • 16

Izena......................................... 1. Deitura........................

2. Deitura................................. Helbidea..........................

Tfnoa........................................ Herria..............................

Posta Kodea.............................. Herrialdea........................

Ikastetxea.................................. Herria..............................

Banku edo aurrezki kutxa...................................................

Sukurtsal helbidea..................... Sukurtsal Zkia.................

Kontu korrontea

edo libreta

Entiratea Sukurtsala K.D.

Zenbakia

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak jasoaz.

HARPIDETZASARIAK

(BEZ Barne)

...............................

Hego Euskal Herria4.000 pezeta

Ipar Euskal Herria160 libera

hik hasiEuskal

heziketarako aldizkaria

Industrialdea, 2. Pabilioia.20.160

LASARTE-ORIA.GIPUZKOA

Tel: 943/ 37.15.45.Fax: 943/ 36.10.48

66 abestiezagunakpentagramaeta abestienhitzez osatua.60 euskalabesti,6 abestiunibertsalak,112 orrialde.

Txirula jotzeko ikasleen liburua

10 ale baino gehiagoeskatuz gero

beherapen handiak

Norbanako harpidedunek 1.000 pezeta/40 libera

1.500 pezeta/60 libera


Urte sasoi honetangabonetako hotsakentzuten hasi ohigara. Negua, etxekoepeltasuna, familia giroa...Une bakoitzak bereberezitasunak izan ohi ditu,eta horiekin loturikoospakizunak ere bai.Tradizio eta ospakizunhoriek berreskuratu asmozsortu da “Urte Sasoiak”proiektua. Urteko lau sasoinagusietako altxorrakezagutzera emateko asmoadu, eta lehen pausoa emandu: Pantxoa eta Peioren“Oles ta oles” gabon kantendiskoa.

“Urte Sasoiak” proiektua martxanjarri dutenen helburua Gabon garaia,neguko festak, uda sasoia eta udazkenaroan oinarritutako kanta, kopla, dan-tza, janzkera eta abar berreskuratu etaezagutaraztea izan da. Gizakiak etanaturaren arteko harremanak adieraz-teko mendeetan zehar metatu direnkultur arbaso guztiak (kantuak, dan-tzak, sinesteak, janzkerak, zeremoniaketa abar) herrian lehenaren eta oraina-ren parte dira.

Horregatik urteko sasoi nagusieilotutako ospakizun eta ohituren ingu-ruan, euskal herrietan gorderik dagoenaltxorra egokitu eta plazaratzea, etalekuan lekuko ondarea jasotzea pre-miazko lana dela iruditu zaie proiek-tuaren bultzatzaileei.

Gabon garaietara hurbiltzen arigaren honetan lehen eskaintza horre-tan oinarritu da. “Oles ta oles” izenare-

kin 15 kantaz osatutako diskoa etazinta kaleratu dira. Pantxoa eta Peiobikoteak Tolosako Laskorain ikastola-ko haurrekin batera abestu dute graba-keta honetan. Euskal Herriko herriezberdinetako kantak bildu dituzte;bildutako 50 abestietatik 15 aukeratuzituzten. Denak gabonetako kantakdira, baina gaia eta jatorriak desberdi-nak dira, Euskal Herriko zazpi probin-tzietako herrietatik jasotakoak direla-rik: Itsasondo, Aramaio, Oiartzun,Urdiain, Gernika, Busturialdea, Mun-gialdea, Arratia, Otxandio, Elantxobe,Zeberio, Ziburu, Sara eta Lesaka beste-ak beste. Gaiei dagokienez ere, mota

ezberdinetako abestiak daude: SanNikolas txikiari eskainitako bat, bimarijesia, Gabon egunekoak bost,Eguberrikoak bi, Gabon Zaharretakobi eta Urteberriko hiru.

Proiektuaren mamiaLan honen helburua gizarteari eredu

baliagarriak eta irakaskuntzarako erre-ferentzia egokiak eskaintzea da. Horre-gatik, diskoaz gain lan gehiago ereargitaratuko dituzte. Gabon garaiariloturik dagoeneko bi lan prest dituzte:bideo didaktikoa eta liburuxka bat.

Bideoa Jabier Larra–agak burutu du

eta bertan orduerdian gabon garaikoospakizunak ikus daitezke. Liburuxka,berriz, irakaskuntza arloan erabiltzekoda batez ere. Kantu eta ospakizuneiburuzko argibideak bildu dira bertan.

Aurrerantzean eta udaberriari begiraeskaintza zabalagoa eskainiko dute.Horretarako erakunde desberdinakinplikatu dira proiektuan eta bakoi-tzak bere partea eman du eta emangodu. Alde batetik, Euskal AutonomiaErkidegoko erakundeek eta ForuAldundiek xede horretarako programaberezi bat antolatu eta neurri batenfinantziatzeko borondatea adierazidute. Beste aldetik, Euskal HerrikoIkastolen Elkartea eta Labayru Ikaste-gia programa hori kudeatu eta aurreraeramateko prest azaldu dira. Erakundebiek hartu dute herri kantutegi zaha-rra aztertu eta ikertzeko ardura etalan-emaitza guztia kaleratzeko editorezeregina Elkar argitaletxearen eskuegon da.

Dagoeneko eskuratzeko moduandagoen konpak diskoan, berriz, Pan-txoa eta Peio abeslariek kantatzendute. Sei urtez elkarrekin abestuz egongabe ondoren, lan honetarako berriroelkartu dira. Proiektu ona irudituzitzaien eta ilusio handiz ekin ziotelaadierazi dute. Euskal Herriko herrial-de ezberdinetako abestiak ezagutzekoaukera izan dute, eta guk ere bai orainberaien bidez.

Zuzeneko emanaldi batzuk ereeskaintzeko asmoa dute, baina konta-tuak izanen dira, 8-10 inguru.

Bikote honek Tolosako Laskorain ikas-tolako zenbait ikasleren laguntza izan dueta guztien artean osatu dute lana.

Honatx, beraz, gure kulturarekiko etausadioekiko ezagutza areagotzen lagun-duko digun ekarpen berria: Urte Sasoiak.

Ekarpena

Gabon sasoian “Oles eta oles”

Gehigarria


Haurra: Begira! Pirritx eta Porrotx datoz!Pirritx: Kaixo!Porrotx: Kutxi-Kutxi, Mari Lutxi! Haurra: Gurekin jolastu nahi al duzue?Porrotx: Bai, bai, iupii!Pirritx: Porrotx, Takolo gure zai dago!Porrotx: Pixka bat bakarrik, Pirritx.Pirritx: Beno, eta zertara jolastuko dugu?Haurra: Soka saltora jolastu nahi duzue?Pirritx: Bai. Eta nork saltatuko du lehendabizi?Porrotx eta Haur: Nik, nik, nik...Haurra: Zergatik ez dugu zozketa egiten?Porrotx: Nik egingo dut. Jar zaitezte borobilean. Horrela.(Porrotxek tranpa egiten du)Harriola-marriola... (musikarik gabe)...zaaassst.Porrotx: Niri tokatu zait!Pirritx: Tranpa egin duzu, Porrotx!Haurra: Oraingoan guk egingo dugu.

HARRIOLA-MARRIOLAKAHarriola-marriolaorratza zorrotza,

zizta gaitza, hari txarra,tirabira,

zirrin-zarran eta zast!

Zotz edo aukera egiteko, hona hemen “Harriola-marriola” .Edozein jolas hasi aurretik zotz egitea onartzen dute haurrek norlehena hautatu ahal izateko. Taldeko guztiei banan-banan seina-le eginez abesten da, azkeneko silabak harrapatzen duena auke-ratua izaten delarik.

Pirritx: Kontxo, berriro tokatu zaio Porrotxi!Porrotx: Ju, ju, ju.

Haur txikien inguruan inoiz ez da jolasiketa bertsorik falta izan euskaldunenartean, haurren eta helduenentretenigarri, lehen pausoak ematekoan,txaloak jotzen ikastekoan, haurra bizkarreanhartutakoan, lo egin arazteko, minhartutakoan sendatzeko... Hazten doazeneran haurrek beraiek hartzen dute jolasarenprotagonismoa eta gaur egungo kirola,telebista eta bideojokoaz gain badira auzoanedo eskoletako jolastokitan igarotzendituzten jolasarteak. Hauetan erabiltzendituzten jolas asko ordea erdarazko eredutanoinarrituak izaten dira euskarazkoakezagutzen ez dituztelako.

Hemen ez dago aipatu beharrik jolasen bitarteko-lan ezinbes-tekoa edozein aprendizaiarako. Halaber sozializaziorako eta hiz-kuntzaren ikaste, garatu eta berenagatzeko prozesuan.

Ikusirik bada euskarazko jolas-ereduen urripena abiatu ginenohikoen ziren jolasen bilduma bat egitera eta hortik zehar jaso-takoaz gain beste berri batzuk asmatzera ere.

Beste hainbat jasoketa lanetan antzeman den bezala jolasdoi-nu gutxi aurkitu ditugu eta horregatik doinu zaharrak moldatueta berriak sortu ditugu.

Denetara hogeita bi abesti aurkezten dira hamaika jolas-motatarako eta banan-banan hemen azalduko ditugu .

EUSKARAZ JOLASTENEuskaraz jolasten

ikas dezagun,euskaraz jolasten

gau eta egun,euskaraz jolasten

lagunartean,euskaraz jolastengela eta kalean.

hhaauurr -- jjoollaasseenn aabbeessttiiaakk

hhaauurr -- jjoollaasseennaabbeessttiiaakk

Haurra: Jar zaitez erdian Porrotx eta kontuz ibili. Bi saltoegin ondoren sokak beste bi bira emango ditu zure buruarengainean.

Pirritx: Ez bazara makurtzen bibotea moztuko dizugu.Haurra: Badoa... bat, bi eta hiru.

GURE GELAKOENAGure gelako, gora;

neska mutilak, gora;soka saltoan, gora;

gabiltza finak, gora;horregatikan, gora;denok goaz, gora;

arras (oso) lirainak, gora;(e)ta saltarinak, gora;

Soka saltoan aritzeko da “Gure gelakoena”. Soka gorakaemanez saltariak bakarka ari da saltoka. Saltaria sartzen da, bisalto egin eta abestiak "gora" dioenean saltaria makurtu etaemaleak soka altxatzen du aidean bi bira emanez. Soka jeitsi, etabeste bi salto, makurtu... abestia bukatzen den arte.

Porrotx: Ai, ai, ai! Sudurrean jo didazue eta gorri-gorria jarri zait.Pirritx: Gorriagoa oraindik! Ji, ji, ji!Haurra: Orain nori tokatzen zaio salto egitea?Porrotx: Niri, niri, niri...Pirritx: Porrotx, beti zu ez, eh! Denok jolastu behar dugu.Haurra: Badakit! Nik ezagutzen dudan abesti batekin katean

saltatuko dugu, bata bestearen atzetik.Porrotx: Beeeno, baina kontuz nire sudurrarekin, eh!Haurra: Porrotx, orain ez duzu makurtu beharrik!Haurra: Prest. Aurrera!

HAMABOSTARENAJolas(tu) gaitezen denoksoka jokoan, soka jokoan,haurtxo euskaldunoi, Ei!

dagokigun eran, dagokigun eran,euskara hutsean.

Bat eta bi, hiru, lau eta bost,hamar gehiagorekin beti dira hamabost.

Goraka eraginez katean saltoka aritzekoa da hau. Jolasean has-terako salto egitea amaitutakoan ikutu beharko duten puntua

adostu behar da. Hura ikutu eta gero ilarara txandaz kanpo aile-gatzen dena sokari eragitea tokatuko zaio.

Porrotx: Jolasteko denbora ba al dugu oraindik, Pirritx?Pirritx: Ez dakit. Ez daukat ordularirik.Haurra: Halakoetan "orduen soka saltora" jolasten dugu.Haurra: Has zaitez, Irati.

ORDUENASoka salto saltoka

erran iezadazu ordua.Ez dut ordularirik.

Berdin zait asmaturik.Ordubatak, ordubiak,

hirurak, laurak, bostak,seiak, zazpiak, zortziak, bederatziak, hamarrak, hamaikak, hamabiak.

Soka goraka ematen delarik katean nahiz binaka edo hirunakaegin daiteke saltoka abestia bukatzen den arte.

Haurra: iupii! Haurra: Orain gu. Leire, Lierni eta hirurok krabelinarena

aukeratu dugu.Haurra: Baina hori oso zaila da. Hiruron artean egin behar

duzue.Haurra: Zu handitzen zarenean ezkonduko al zara, Porrotx?Porrotx: Ez dut uste, ez dakit ezkontzea zer den.Pirritx: Ba ni bai, ezkonduko naiz. Takolorekin, amona Jose-

finarekin, Joxepa behiarekin eta, eta, eta...Porrtox: Pirritx...Pirritx: ... eta zurekin Porrotx!Porrotx-Pirritx: Iupii, ju, ju...

KRABELINARENAKrabelintxo bat dut, Begoñarentzat,

ezkontzen denean,emango diot.Ezkondu da, eman diot

eta bere senarrak kendu dio.

Oparitxo bat dut, Iñakirentzat, elkartzen denean, emango diot.

Elkartu da, eman dioteta bere lagunak kendu dio.

“Krabelinarena” sokari gora eraginez eta abestia antzestuz

21 • hik hasi 23. zenbakia. 1997ko Abendua hhaauurr -- jjoollaasseenn aabbeessttiiaakk

hhaauurr -- jjoollaasseenn aabbeessttiiaakk22 • hik hasi 23. zenbakia. 1997ko Abendua

jolasten da. Aldiko hiru saltari behar dira. Lehenengo saltariaabestiarekin batera sartzen da eta krabelina nori eman esaten duorduan. Aipatu bigarren saltaria sartzen da eta krabelina norieman esaten du. Orduantxe hirugarren saltaria sartu eta lehenairten egiten da abestia errepikatuz berriz hasteko.

Haurra: Ba nik jolas zailagoa ezagutzen dut.Pirritx: Baaai. Zergatik da zailagoa?Haurra: Begira. Saltoka ari zaren bitartean zapia lurrera eror-

tzen utzi behar duzulako, gero hartu, patrikan sartu eta berrirokanpora joan.

Pirritx: Ez da erraza, ez. Hala ere, ausartu egingo naiz. Ea,nork utziko dit zapi bat?

Porrotx: Tori nirea, Pirritx. Mooook (muki zarata)Pirritx: Porrotx, zapia mukiz bete duzu!Haurra: Nolakoa zaren Porrotx!

ZAPIARENATxoria goian kantari,hemen gu soka saltari,

zapia behera,bat, bi, hiru,zapia gora,

bat, bi, hiru,sakelan (patrikan) sartu eta kanpora.

Izenak dioen bezala zapi batekin jolasten da sokari gorakaemanez. Abestiak “zapia behera” dioenean saltariak zapia lurre-ra bota behar du. “Zapia gora” dioenean berriz zapia lurretikjaso egin beharko du. Abestiko “kanpota”hitzarekin irten etahurrengoa jarraian sartuko da.

Pirritx: Ni nekatuta nago. Oraingoan sokari eragiten jarriko naiz.Porrotx: Ni ere bai. Oraindik sudurra gorrituta daukat.Haurra: Ba, errazagoa egingo dugu. Zingili zangalarena abes

dezakegu. Haurra: Oso polita da, ikusiko duzue.

OLATUENASokaz beheraka zingili zangala,

matxinsaltoa bagina bezala,trebukatzen ez bazara berehala,

hurrengo laguna sar dadila,bai…orain!

Soka beheraka, olatuen antzera eman behar da. Saltaria baka-rrik arituko da saltoka harik eta abestia jarraituz hurrengoa sar-tzen den arte.

Pirritx: Hara! Orain besoa nekatu zait.Haurra: Lasai Pirritx, gu ere nekatuta gaude. Soka utziko

dugu eta beste zerbaitetara jolastuko dugu.Pirritx: Zertara adibidez?Haurra: Utz iezadazu zure eskua.Pirritx: Nire eskua?Haurra: Bai. Eta adi egon, hatzekin jolastera goaz.

ARRAULTZAREN BEHATZEN JOKOAHonek arraultza erosi,

honek gatza bota,honek frijitu,

honek pixkat dastatu,honek dena zurrupatu.

Jolas honen Zeraingo bertsio herrikoia hautatu dugu etamusika asmatu. Banan-banan erakutsi behar dira eskuko hatzakabestiak dion eran, txikitik hasi eta lodienera arte.

Haurra: Hatzekin jolasteko beste era bat ere ezagutzen dutnik.

Porrotx: Zein da?

Haurra: Beno, hatzekin edo eskuan gorde ditzakegun txan-pon, kanika, harri...

Pirritx: Porrotx, atera gure goxokiak.Porrotx: Ezin ditut atera, Pirritx.Pirritx: Non daude, ba?Porrotx: Uiuiui! Nire sabelean.Pirritx: Bionak ziren, Porrotx!Haurra: Berdin da. Bakoitzak kopuru bat esaten du. Ondoren

hatzak erakutsi, zenbatzen ditugu eta asmatzen duenak irabazten du.

ASMAZAK/ASMAZANAsmazak, asmazan,Donostiako plazan,hiru atso omen dira,

hemen zenbat behatz dira?

Haurra: Guk behatza oinetakoei esaten diegu. Entzun,entzun Iurretan nola diogun.

Asmazak, asmazan,Iurretako plazan,

hiru atso omen dira,hementxe zenbat hatz dira?

Haurra: Baionan aldiz eri esaten diogu. Asmazak, asmazan,Baionako plazan,

hiru atso omen dira,hemen zenbat eri dira?

Oraingo honetan gipuzkeraz, bizkaieraz eta lapurteraz abes-ten da. Esku bat atzean ezkutatzen da eta nahi diren hainbathatz aukeratu behar dira. Abesten hasi eta “hementxe zenbathatz dira? esatean jokalari bakoitzak eskuak erakusterakoanazalduko diren hatz kopuru osoaren zenbakia bota behar du.Ondoren eskuak denen aurrera ekarri eta zenbatu egiten dira.Asmatu duen inor balego, huraxe da irabazle.

Pirritx: Zazpi!; ez, bost!; ez, ez, ez hiru!.Porrotx: Horrek ez du balio, Pirritx.Pirritx: Bai, balio du!Porrotx: Ez!Pirritx: Baietz!Porrotx: Ezetz!Haurra: Pirritx eta Porrotx, ez haserretu! Jolasten ari gara!Pirritx-Porrotx: Benoooo....Haurra: Denok elkarrekin jolasten jarraituko al dugu?Porrotx: Bai, noski!

Presta ditzatela behatzak gipuzkoarrek, zuek bizkaitarrokhatzak eta iparraldekook zuen eriak.

Pirrtix: Eta mugi itzazue ipurdiak!

LEHENENGOTXO HORI…Lehenengotxo hori, punta behatz hori,

beste guztien artean, lodia da hori.Bigarrentxo hori, punta behatz hori,beste guztien artean bizkorra da hori.

Hirugarrentxo hori, punta behatz hori,beste guztien artean luzea da hori.

Laugarrentxo hori, punta behatz hori,beste guztien artean alperra da hori.

Bosgarrentxo hori, punta behatz hori,beste guztien artean txikia da hori.

Lalara,lalara…

Hatzak erakusteko abestia hau ere. Eskua itxi eta abestiakdioen hatza erakutsiz hasten da hatz guztiak agerian geratzendiren arte. Jolasa konplika dezakegu bi eskutako hatzak bateraedota binaka erakutsi behar izanez gero.

Haur: Parkeko kolunpioan ez dago inor. Goazen!

DILIN-DILINKADilin-dilinka, balantzaka,

dilin-dalan, ziburuan.Hankak aurrera, zoaz zerura,hankak atzera (e)ta popa gora.

Zabutan ibiltzeko bi abesti ditugu:“Dilin-dilinka” eta“Zabuan”. Bietan txandak abestia bukatu bitartean irauten dueta ondoren hurrengoari ematen zaio aukera.

Porrotx: Bultza indartsuago, Pirritx, ez naiz ia mugitzen!Pirritx: Pisu handia duzu, Porrotx!Haurra: Kolunpioan ibiltzeko zuk ere indarra egin beharduzu, eh, Porrotx!Porrotx: Iiiiii!Haurra: Baina, baina, hortzak estutzea ez da nahikoa. Porrotx: Iiiii! Banoooaaa...Maialen: Porrotx, ni noiz?Porrotx: Maialen, zu oraindik txikiegia zara zabuan ibiltzeko.Maialen: Bai, zera! Haurra: Zabua abestuko dugu. Hamairu entzutean jaitsi etahurrengoa hasiko da.Porrotx: Ados! Ah, Maialen, bat, bi, hiru...(azkar).Pirritx: Itxaron Porrotx! Oraindik ez dago eserita. Porrotx: Ju, ju, ju!


Gaileta-jolaserakodugu hau. Jolas hone-tan kopeta gainean jar-tzen da gaileta, eta aur-pegiko keinuen bidezeta eskuekin ikutu gabegaileta hori ahorainojaitsi arazi behar daabestiak irauten duenbitartean. On egin!

Denak: (Txaloak)Porrotx: Oso ongi,

Aitor.Haurra: Aulkitara

jolastuko dugu?Pirritx: Bai, bai, niri

asko gustatzen zait.Haurra: Baina,

Porrotx, altxa zaitez aulkitik! Oraindik ez gara abesten hasi eta!Porrotx: Gaileta bat bakarrik janda indarrik gabe nago.Pirritx: Hara Porrotx, ez zaitez alperrontzioa izan.

AULKIENASaltoka eta brinkoka korro korroan (bira-biraka),

den denak gabiltza aulkien ondoan.Lalara, lalara…

Musika pozgarri hau isiltzen bada,eseri behar duzu aulkitxo batean.

Lalara, lalara…Guztiok aulkietan eseritzean,

nor geldituko da jokutik kanpora.Lalara, lalara...

Aulki-jolasean haur askok har dezakete parte. Jokalari bainoaulki bat gutxiagoz osatu behar da borobil bat eserlekuak hau-rrak dauden aldera begira direlarik. Abestia kantatzen hasi etaaulkien inguruan hasten dira bueltaka korrituz ala dantzatuzharik eta jokoaren “arduradunak” geratzeko zeinua (txaloa, txis-tua...) egiten duen arte. Orduan jokalariek eserleku batean eseribehar dute eta lekua aurkitzen ez duena kanporatua izaten da.Aulki bat kendu eta lehengo eran jarraitzen da kantatuz etakanporatuz jokalari bakarra geratu arte.

Haurra: Aupa Izaro, txapeldun!Maialen: Nik aukeratuko dut hurrengo jolasa. Adibidez,

adibidez... ezkutaketan!


ZABUANZabu, zibu, ziburu; zibu, zabu, zaburu;

konta itzazu, zibu-zabu,konta itzazu hamahiru…

Bat, bi, hiru, lau, bost, sei, zazpi, zortzi,bederatzi, hamar, hamaika, hamabi, hamahiru.

Haurra: Gaur, Arantxaren urte-betetzea da. Goazen ea topatzendugun...Denok: Goazen, goazen...Haurra: Begira, hor dago!Pirritx: (Isilka hitz eginez) Atze-tik hurbilduko gara eta abestuegingo diogu.

ZORION BERO-BEROA Zorionak zuri, zer moduz?

Urtebete gehiago duzu Arantxa.Zorion bero-beroa,

zuri eta zure lagunentzat.

Urtebetetzekoak beti abesti berberarekin ospatu ohi ditugubaina hemen doinu berri bat proposatzen dizuegu urteak egitendituenari zoriontzeko.

Porrotx: Zorionak, Arantxa-txantxa.Arantxa: Arantxa, Porrotx, A-ran-txa.Porrotx: Hori, hori, Arantxa-plantxa.Denak: Ja, ja, ja.Arantxa: Gogoratu zaretenez gaileta bana banatuko dizuet.Pirritx: Gaileta bana bakarrik!... Berehala bukatuko zaigu!Haurra: Lasai, Pirritx, gailetarekin jolas bat egingo dugu eta

gehiago iraungo dizu.Porrotx: A bai! Eta nola da hori?Haurra: Gaileta kopetan jarri eta eskuak erabili gabe ahora

eraman behar da.Pirritx: Hori oso erraza da. Begira ezazue...mmm, ai, ai, ai!Porrotx: Ju, ju, ju!... Pirritx gailetarik gabe gelditu da.

ZINUKAKopeta gainean gaileta bat jarri,

zinu-zinuka ahora ekarri.Eskuak atzean, ez erabili,

gaileta jaten duenak, hark irabazi.

Pirritx: Ni ez naiz geratzen.Porrotx: Ezta ni ere. (Oso azkar).Haurra: Ni ere ez.Haurra: Ez larritu. Zozketatzea izango da onena.Pirritx: Ah bai, nik zozketatuko dut, bestela Porrotxek tran-

pa egingo digu eta.Hiru eta hiru... Ku! Ku!Porrotx: Eñaut, tokatu zaizu.Eñaut: Bale, hastera noa!Denak: Goazen, goazen, azkar...

HIRU ETA HIRUKAHiru eta hiru sei, hiru bederatzi,

hamar hemeretzi, bat hogei,bi berrogei, hiru hirurogei,

lau laurogei, bost ehun… Ku! Ku!

Ezkutaketarako “Hiru eta hiruka” dugu. Zotz egin etageratzen dena horma edo zuhaitz bati begira jartzen da besoekinbegiak estaliz. Beste jokalariek ezkutatu egin behar dute abestiakantatzen duten bitartean eta azkeneko “ku” esatearekin bateragordeta daudenen bila abiatuko da. Norbait ikusiz gero hormanjo eta “ku-ku... Mikelengatik” esan behar du. Ikusia denlehena geratzen da hurrengo txandan.

Haurra: Mikelengatik, Asierrengatik, Iratirengatik, Porro-txengatik...

Porrotx: Katxi porreta! Aurkitu gaitu. Aulkien jolaseanzorabiatu egin naiz eta ezkutatzeko egin dudan korrikak ere,nekatu egin nau.

Haurra: Eta gu izkutatu beharrean hitzak ezkutatzen baditu-gu?

Pirritx: Hitzak ezkutatu? Nola da hori?Haurra: "Ikusi-makusi"ra.

IKUSI-MAKUSIKAIkusi makusi.

Zer ikusi?Ikusten, ikusten, ikusten… “kro”.

Igerkizunetarako “Ikusi-makusi” herrikoia dakargu musikaberrituarekin. Abestiaren bukaerarekin batera asmatu behar denhitzaren hasierako silaba eman behar da beste jokalariek hasierahori duen hitza asma dezaten. Igertzen duenak proposatzen duhitz berria.

Porrotx: Badakit! "Krokodiloa" izango da.Haurra: Hemen ez dago krokodilorik.


Pirritx: Orduan, "kroketa"!Haurra: Non ikusten duzu zuk kroketa, Pirritx?Pirritx: Zure sudurrak kroketa dirudi, ju, ju...Leire: "Kromoa"!Haurra: Ongi. Asmatu duzu, Leire. Hasi zu orain.

Ikusi makusi. Zer ikusi?

Ikusten, ikusten, ikusten… ”txo”.

Haurra: Txorizoa!Leire: Ez.Haurra: Txoria!Leire: Bai. Has zaitez!Porrotx: Orain bertsolarien erara. Hitz-bukaera emanda, ea

nork asmatzen duen!Ikusi makusi.

Zer ikusi?Ikusten, ikusten, ikusten… “rra”.

Zertxo bat aldatu nahi izanez gero hasiera emanaren ordezbukaera eman daiteke, bertsolarien erara, ea nork igertzen duen.

Pirritx: Sagarra!Porrotx: Ez!Haurra: Atxurra!Porrotx: Ezta pentsatu ere!Haurra: Kitarra!Porrotx: Hara! Oso ederki!

Haurra: Ea asmatzen duzuen zein den hurrengo animalia.Buruan bi antena dauzka...Porrotx: Saturnino!Haurra: Ez! Sorbaldan motxila bat du eta...Pirritx: Badakit. Aitona, zakua sagarrez beteta duela.Haurra: Ez. Eta arrastaka ibiltzen da.Porrotx: Arrastaka? Takolo mendira joaten denean...Haurra: Ezetz, ba! Ez duzue asmatzen. Barraskiloaren jokua da.

BARRASKILOARENABarraskiloaren jokora

jolasteko asmotan,marraztuz hori lurrean

hasten gara saltoka.Salto eta salto matxinsalto,

marrak zapaldu gabe,bestela zuen izenak idatziko dituzue.


Txingoka aritzeko dugu “Barraskiloarena”. Klarionaz edomakilaz barraskilo baten itxurako irudia margotu lurrean etaetxetxoetan zatitu behar da. Jokalariak, txingoka, harria pasara-zi behar du etxetxoetatik barraskiloaren erdiraino iritsi arte.Etxetxoen marraren bat ikutuz gero bere izena idatzi eta kanpo-ra joan beharko du.

Porrotx: Ikus dezagun nortzuen izenak dauden idatzita...Oihan, Izar, Iker, Olaia...

Pirritx: Porrotx, zuk ere marra zapaldu duzu, eh!Porrotx: Nire izena ez dago barraskiloan.Pirritx: Porrooooootx.....Haurra: Korroan jolastuko dugu?Porrotx: Ongi! Erakutsi guri.Haurra: Nik egingo dut dona-dona.

KIKURI-BIKURIKAHarrapaketan, izkutaketan, kiriketan,

kikuri bikuri lakirikon,zinko binko larikon,

tokatzen zaionari, hor konpon!Kikuri-bikuri lakirikon,

zinko binko larikon.

Haurra: Garazi, hi agintari!Garazi: Borobilean denok eskutik emanda.Porrotx: Hartu, tori nirea.Garazi: Nik esandakoa kanpora begira jarriko da.

INGURUMIKABira-bira eta kate,zozo-zozoa balkate,

Ibarrangeluan alkate(e)ta Bilbon erregidore.

Gure auzoko Izaro (Xabier, Garazi) ere,atzera jira-bira liteke.

“Ingurumika”rekin borobilean jarri zutik eskutik helduta etabueltaka hasi abestia kantatuz. Abestiak atzera jiratzeko esatenduenean jokalari baten izena aipatu eta honek atzera biratu behardu korrolari guztiak era berean atzera begira jarri arte. Denakkanpokaldera jiratu direnenan, berriz barrukaldera biratu beharda hasierako puntura iristeko.

Haurra: Iluntzen ari du. Laister, etxerako ordua!Pirritx: Porrotx, Takolo gure zai dago.Porrotx: Nola pasa den denbora...!Haurra: Azken jolasa egingo dugu?Porrotx: Pirritx, azkena!Pirritx: Beno, baina azkena, eh!

ESKUTIK HELDUTAEskutik helduta gaude,

borobil bat eginez,arras pozik gabiltza,itzul anitz emanez.

Eskuina, ezkerra, urrats bat aintzinka;eskuina, ezkerra, urrats bat gibelka;

eskuina, ezkerra, urrats bat aintzinka;eskuina, ezkerra, ipurdiz lurrera.

Jarri korroan etaabestian ematen direnaginduak bete behardira , batean eskui-nera, bestean ezke-rrera, aintzinka (au-rrera), gibelka(atzera), azkenik ipur-di gainean eroriz.

Denak: Ja, ja, ja....Porrotx: Zein ongi hemen, lurrean jiraka.Pirritx: Iufi!Takolo: Baina, baina, zer zabiltzate lurrean basurdeak bezala?

Arratsalde osoan zuen bila ibili naiz.Porrotx: Takolo, oso jolas politak erakutsi dizkigute.Pirritx: Zuri ere erakutsiko dizkizugu.Takolo: Jolasak...?Haurra: Bai, entzun, entzun.

Euskaraz jolastenikas dezagun,

euskaraz jolasten gau eta egun,

euskaraz jolastenlagunartean,

euskaraz jolastengela eta kalean.

Takolo: Bai, oso polita da. Atsegin zait.

Jolas guzti hauek haurrek sor ditzaketen aldaketen arabera mol-da daitezke, bai era errazagoan edo zailagoan.

Espero dugu jolas-abestien bilduma hau baliagarria gertatzeaeta oraindik geratzen diren hainbat eta hainbat jolasen inguruanbeste lan batzuk egin ahal izatea.


Euskal irakaskuntza Huma-nitateen dekretu proposamenarenaurrean

HUMANITATE DEKRETUAREN INGURUAN

e l k a r r i z k e t a

“

Patxi EZKIAGA Juan Mari ELORZA

“Jose Luis LARREA


HUMANITATEENINGURUAN

“ Patxi-FERE:Irakasle batekeuskaldunizatearen

pertenentziazentzua garbibadauka, etordaitezke etor

daitezkeenlegeak. Azkenbatean klasea

irakasleakegiten du”

eAzken aldian heziketaeta irakaskuntzamunduan ematen aridiren erabaki larriak direlaeta, ez da eskuakgurutzaturik gelditzekomomentua. Euskal Herrikoikastetxe eta erakundeguztiei eragiten dienegoera da eta denonartean hausnartu etaaurre egitekoa.

Asmo horrekin, azaroaren 18anmahainguru bat antolatu genuen tal-deok gonbidatuz: ELA, EILAS etaLAB sindikatuak, FERE, GurasoElkartea, Ikastolen Elkartea eta EuskoJaurlaritzako Hezkuntza Saila.

ELA sindikatuak ezin zuela agertuabisatu zuen eta idatzi bat bidali zuenbere iritzia azalduz. Guraso Elkarteakbaiezkoa eman zuen baina ez zen azal-du. Ikastolen Elkarteak gai honeninguruan esan beharrekoak esanda etaeztabaidatuta zeudela azaldu zigun etaez zuela mahainguruan parte hartzekoasmorik. Hezkuntza Sailak, berriz, ezzion erantzun ere egin gure proposa-menari. Beraz, EILAS, LAB eta FEREizan ziren mahainguruan parte hartuzutenak, Jose Luis Larrea, Juan MariElorza eta Patxi Ezkiaga, hurrenezhurren.

Gauza interesgarriak komentatuziren bertan eta guztiok ezagutzekomodukoak iruditu zaizkigu. Orriokhorretarako baliatuko ditugu, beraz.

Mahaingurua hiru galdera edoardatzen ildotik garatu zen:

1.- “Humanitateak” dekretuegitasmoari buruzko iritziak.

2.- Irakaskuntzak pairatzenduen egungo egoeraren azalpenaerakunde bakoitzaren ikuspegi-tik.

3.- Egoeraren aurrean jokabideposibleak aurkeztu.

Patxi Ezkiaga-FERE: Hasierannik uste dut dekretuak berak zer dioenadierazi beharko genukeela eta nire

ustez, hasieran egiten duen baieztape-na da garrantzizkoena. Hasiera-hasie-ratik dekretu hau Historia eta Geogra-fia aldetik garatu nahi dutela dio aldebatetik, eta bestetik gaztelaniarenaldetik, hizkuntzaren aldetik. Bainagarbi-garbi adierazten dute horrenguztiaren helburua norberaren kulturidentitatea eraikitzea dela. HorretanHistoriak nola edo hala iragan histori-koa oinarri duelarik betetzen du fun-tzio hori eta Geografiak espazioareneraiketa eginez.

Baina kuriosoki, hori aipatzen duenmomentuan hori egiteko dekretuakikuspegi orokor eta integratzaileakeskaini nahi dituela adierazten du. Etaikuspegi orokor eta integratzailehoriek eskaini ahal izateko momen-tuan, bitxia da jarraitzen duen haria:Unibertsoa, Mendebaldea, EuroparBatasuna, Espainia, eta gero naziona-liatateak, lurraldea, probintzia, herria.Orain arte erabili izan ditugun proiek-tu pedagogikoen guztiz bestelakoa da.Hori planteatu ondoren ez du engainatzen.

Nik hori positiboa ikusten dut, ezengainatzea, alegia. Hasieratik esatendu garbi, garbi, garbi Espainiako his-toriaren berezitasunak Europako tes-tuinguruarekin lotzea dela helburuahistoria unibertsalaren hari nagusietanoinarrituta. Eta berriro dio Espainiakojarduera historikoaren izaera unitarioaduela gai, izaera bateratu hori, bero-nen hizkuntza eta kultur aniztasuna-rengatik. Hori oso gaizki ikusten dutprogramazioari dagokionez, etenarenhistoria delako, urraduraren historia.Ukatu egiten digu hasiera-hasieratikherri bezala existitu ahal izatea, zereneta behin eta berriro erreferentzia gisaEspainia bakarrik hartzen baitu. Pro-gramazioan guri buruzko erreferentziabakarra dago: Aro Garaikideko “LaEspaña Liberal” delakoan Iberiarpenintsulako nazionalismoak landukodituela dio epigrafe nimi–o batean.Eta ez dago besterik.

Nire ustetan, horretan jardun dugu-nok badakigu zein garrantzitsua izandaitekeen eta den herri honetan mugakbertan behera botatzea prozesu inte-


gratzaile bat eraman nahi badugu.Lehen Pirinioak muga baldin baziren,dekretu honekin Pirinioak ezezikHimalaya handi bat jarri digute, zereneta automatikoki ez baitago Ipar Eus-kal Herririk eta ezta Nafarroarik ere.Badirudi kontrarreforma garaiko hala-ko manikeismo basati batetara, estatubatetara bueltatu gaituztela berriro.

Erreforma garaia da eta badirudi,testua irakurriz, modu lehiatsuaneginda dagoela, hesiak ahalik eta han-dienak egiteko asmotan.

Juan Mari Elorza-LAB: Gauzaberriak aipatzearren, eta ados egondaegindako hainbat balorazioekin, inte-resgarria iruditzen zaigu proiektuberri hau zein kontestutan eman denaztertzea. Hau da, zein da gaurko ego-era? Dirudienez estatuak ez zeukanaukerarik eduki minimoak finkatzeko.Denak autonomien eskuetan geratzenziren.

Abiapuntu bezala hori hartu beharda, gaur egungo legedia edo LOGSEkmarkatzen duen ildoa nondik noradoan. Garbi esan behar da gaur egun-go egoeran Estatuko Ministeritzakgehiengoa daukala proiektu honetaneduki minimoak ezartzeko. Oker ezbanago, %55a estatuaren eskuetangeratzen da eta autonomia erakundee-tan %45a. Honek esan nahi du gauregun estatuak nahiko ahalmen duelaberari interesatzen zaizkion edukiakjartzeko.

Gaur egungo irakaskuntza mailanEstatu Espainiarreko errealitatea etakultura present daude jadanik mailahandi batean, zoritxarrez edo zorionez,bai Kataluniako eta baita EuskalHerriko irakaskuntzan. Orduan, dekre-tu berri honek ez daukala inolako jus-tifikaziorik esan nahi du. Bai irakas-kuntza eta bai gizarte mailan EstatuEspainiarrean dauden sektore atzera-koien nahiei erantzuten die soilik.

Zentzu horretan hartzen dugu erasobezala, autonomiei eta autonomiaestatutuei egiten zaien erasoa. Nikuste, horrelako gertakizunek arrazoiaematen digutela estatutuaren bideak

nahiko agortuta daudela eta markopolitiko berri baten alde borrokatzenhasteko garaia dela esaten dugunoi.

Horrez gain, ikastetxeentzat suposa-tzen duen erasoa ere aipatu nahi genu-ke. Ikastetxeek, erreformaren arabera,autonomia zirrikitu batzuk badituztecurriculum batzuk finkatzeko, etadekretu honen bitartez hori ezinezkoaizango da.

Bukatzeko, bai Baskongadetan etaNafarroako administrazioaren aldetikegon diren erantzunak ez zaizkigulaoso bidezkoak iruditu azpimarratunahiko nuke. Apalak eta eskasak izandira. Nafarroakoak ez du izenik, goitikbehera onartu dute dekretua eta gaine-ra defendatu egiten dute. Oso nekezesplika daiteke hori. Baina Baskonga-detakoa ere nahiko apala da eta osoarriskutsua hori hartu eta negoziaziobatean sartzea.

Jose Luis Larrea-EILAS: Adosnago orain arte esandakoarekin. Bestepuntu bat gehitzeagatik zera esangonuke: guk dekretuaren hausnarketaegiterakoan aztertzen dugun lehenda-biziko gauza dekretuaren ahulezia etafaltsukeria dira. Ahulezia zergatik?Diagnostikoa egiterakoan Aguirre,kargua eskuratu zuenetik, adierazpe-nak egin eta egin egon dela ikustendugu: Humanitateen ahulezia, Huma-nitateen azterketaren beharra eta abar.Horrekin giroa prestatzen egon da.Zenbait adituen adierazpenak etaegunkarietako artikuluak azaldu diraHumanitateen egoera larria zela esanezbai Espanian eta baita Europako zen-bait nazioetan.

Beste gauza bat ere esango nuke:diagnostikoaren injustizia. Aldaketasakon hauek planteatzerakoan, etasakonak dira pedagogia, epistemologiaeta didaktika aldetik eta zuek aipatudituzuen arrazoien aldetik, orain arteLOGSE onartu baino lehenago MRPedo Berrikuntza PedagogikoarenMugimenduetan aritu diren irakasle,guraso eta jende askok izugarrizkoahalegina egin zuen Didaktika hauberritzeko. Hori dena lurrean geratu

da proiektu berri honekin.Beste puntu bat zera da: guztiz

demagogikoa iruditzen zaigula. Hez-kuntza departamentuak, PP alderdiaatzerakoia eta kontserbadorea denez,LOGSEk eta Erreformak planteatzenzuena ez zuen inoiz onartu, inoiz ereez. Orduan, izan duen lehendabizikoaukera aprobetxatu nahi du. Ez daausartzen dekretuaren legea bertanbehera uzten eta Humanitateen bidezdekretu batzuk eginez hasi da. GeroBatxilergoarena etorriko da eta geroLehen Hezkuntzakoa. Horregatik dio-gu guztiz demagogikoa dela, ez daki-gulako Humanitatea interesatzenzaien edo ez, baina argi dagoelakoberaien ideia politikoak ezartzeko era-biltzen ari direla. Argi eta garbi ikus-ten dugu.

Mass-media, politikari eta erakundepolitikoen artean gaiaren trataeranolakoa izan den ere aipatzekoa da.Gure ustez tratamendua guztiz kalte-garria izan da. Komunikabideetanmanikeo gisa tratatu dute. Jendeakjaso duen ideia hau izan da: Humani-tateak desastre hutsa direla eta errefor-mak ezartzen zituen ereduak guztizdesegokiak zirela.

Dekretu honen helburua giroa pres-tatzea izan da eta fundamenturik gabeegin dute. Diagnostikoaren faltsukeriaeta ahulezia lekuko dira. Ez dago ino-lako ikerketa edo hausnarketarik



“Jose Luis-EILAS: Gurelehendabizikoiritzia edoinpresioa

dekretuarendiagnostikoa

ahula, faltsua,demagogikoaeta injustua

dela da,oinarririk

gabekoa”

eDBHk sortzen dituen emaitzak eba-luatuz. Maneiatu diren inkestak edoazterketak auskalo zeintzuk izan diren,mahai gainean ez baitira jarri. Norkegin ditu inkesta horiek? Auskalo.Non? Auskalo. Eta egitekotan ere,DBHko ikasleei ez zaie egin, oraindikez dagoelako 4. DBHko mailarik.

Beste akats bat irakasleen bazterketaizan da. Dekretuaren aurrepuntuetanirakasleriaren zenbait sektoreren iri-tzia aldaketaren aldekoa dela aipatzenda, baina zeintzu dira irakasle horiek?

Beraz, gure lehendabiziko iritzia edoinpresioa dekretuaren diagnostikoaahula, faltsua, demagogikoa eta injus-tua dela da, oinarririk gabekoa.

Patxi Ezkiaga-FERE: Horretanaurrera egin behar baldin badugu, horialdatu egin behar baldin bada eta horionartuko bagenu, zergatik hartu beharditugu oinarritzat behin eta berriroespainiar erreferentziak? Zergatik ezhartu euskal erreferentziak?

Zerk egiten dio Gobernuari dekretuhori zilegi egitea? Konturatu dira horijustifika ezina edo justifikatzeko zailadela? Beraiek LOGSEn apoiatzen dire-la diote. LOGSEk zera dio: “Errefor-mak badu berarengan geroko egoki-pen eta garapen posibleak egitekoadina malgutasun”. Eta horretan oina-rritu direla diote, zeren, LOGSErenhelburuen artean hiru daudela zioten:adinen ohiturak eta ikaste-teknikakeskuratzea, ezagupen zientifiko-tekni-ko, humanistiko, historiko eta esteti-koa jasotzea eta Espainiako hizkuntzaeta kultur aniztasunarekiko errespe-tua, gero inondik azaltzen ez dena,inondik ere ez.

Zerbaitek laguntzen baldin badigubenetan euskal nortasuna lantzen,gure neska-mutilei euskalduntasunazertan datzan erakutsi ahal izatea da.Arlo hauek dira hain zuzen gehienlaguntzen digutenak, Geografia, His-toria eta Humanitateak. Hori gureeskuetatik at gelditzen baldin bada,eskumotz eta hankamotz gelditzengara, zeharo lotuta. Baina azken xedeaespainiar guztientzat amankomuneko

formazioa bermatzea eta ondorenemango dien titulutasuna badira, ezdago zer esanik.

Honek benetan kutsu txarra du,kiratsa. Honen atzetik zenbait esta-mentu atzerakoi eta aspaldiko iragana-ri zeharo hestu loturikoak ikustendira, bueltan datozenak berriro ere,burdina bere arregora eraman nahieandabilen jendea.

Ikastetxeen eskuetan ez delaezer geratzen esan da. Zergatikesaten da hori?

Juan Mari Elorza-LAB: Gutxienezteorian LOGSEk bazeukan plantea-mendu metodologiko bat eta bestegauza batzuren artean curriculumak,edukiak, ez direla guztiz finkatutajoan behar hasieratik zioen, baizik etalerro nagusiak. Ondoren zentro bakoi-tzean lan bat egin behar da irakasleenaldetik hori osatzeko. Azken fineancurriculum hori ikastetxean bertanosatzen da taldeko irakasleen artean.LOGSEk bazuen planteamendu horibederen.

Baina erreforma honekin ezinezkoabihurtzen da, eta LOGSEren filosofia-ren eraso bihurtzen da. Beraz, bai eus-kal irakaskuntza defendatzen dugu-nok, hau da, Euskal Herria herri batdelako erreferentzia bezala hartu behardela esaten dugunok, eta besterik gabeLOGSE defendatzen dutenak derrigo-rrez egon behar dute egitasmo honenaurka.

Jose Luis Larrea-EILAS: Curricu-lumaren malgutasuna desagertu egi-ten da. Hori autonomiek zuten por-tzentaia horretan ikusten da etaikastetxeek proiekturako curriculumaegokitu ahal izateko zuten aukeretan.Non geratzen da irakasleriaren papera?Penagarria da orain arte kritikatuduguna, guztiz transmisiboa izateare-na, bere horretan geratzen dela. Irakas-le sortzailea edo profesionala beste erabatera ikusi nahi genuen eta goitikbehera deuseztatzen da.

Irakasle eta ikasleak horrelako gaizerrenda batekin aurkitzen badira, ez


zaie ezertarako denborarik ez aukera-rik gelditzen, memoria edo oroitzape-na lantzeko soilik. Gainera, oroitzape-na modu txarrez lantzen da, geroerrepikatzeko, telebistan egiten direnlehiaketa horietan parte hartzeko. Ezda sortzen ikasle sortzailea, lan-ikerke-tak egiteko eta pentsatzen ikastekomodukoa.

Patxi Ezkiaga-FERE: Guztiz adosnago XIX. mendeko epistemologiarenaurrean gaudela diozunean. Zerrendaikusirik, helburuak aipatzen ditu etahor dago gakoa. XIX. mendean indar-tu eta legeztatu egiten da modernita-tearen arlo sozial organizatzailea, arra-zional-organitzailea esango nuke nik.

Hau gertatzen den momentuan ber-tan nolabait mugimendu erromanti-koen bitartez eta abar, espazio mitikobat sortzen da. Horrek hastapeneieutsi nahiko lieke, arrazionaltasun era-tzaileetatik aparte gelditzen diren bes-te zenbait gauzei, sentimenduen mun-duei, pertsona sortzaileari, irakaslesortzaileari, ikasle sortzaileari eta abar.

Euskal Herrian prozesu hura emanzen momentuan nazionalismoarensorrerarekin lotu zen estu-estu, espaziomitikoa eta nazionalismoaren sorreralotu egiten dira. Eta lege hau zerbai-ten kontra baldin badago, horren kon-tra dago. Modernitateak beti polopositiboa izan du eta nazionalismoakpolo negatiboa, polo kritikagarria.Orain berriro horretara bueltatzengara kontrakorik handienak hori sortuzen momentuan bertan izan zituelaahaztuz.

Azken batean merkatuko beste libe-ralismo bat izango litzateke. Horretandatza, nire ustez, irakasleari egindakobenetako erasoa, nortasuna moztu egi-ten da, izan dezakeen sormen ahalbi-dea hari estu loturik dagoen espaziomitikoarekin murriztu egiten da, zan-patu. Azken finean, dekretu zeharopolitikoa da eta nazionalismoaren kon-tra eginiko zerbait da, horren ingu-ruan mugitzen garen irakasleen aurka-ko zerbait, oso nabarmen gainera.

Juan Mari Elorza-LAB: Franko hileta ondorengo transizioko lehen urtee-tan berrikuntza giroa zabaldu zen ira-kasleen aldetik, irakaskuntza mundua-ren barruan. Horren fruitua LOGSElegea izan zen. Baina bi gauza ezber-din dira. Hasiera batean gizarte mai-lan irakaskuntza aldatu beharra zegoe-naren pentsamendua zabaldu zen,metodologia hark ez zuela balio, berri-kuntza bat planteatu behar zela. 80.hamarkadaren hasieran halako adosta-sun bat egon zen.

Baina hurrengo hamarkadan LOG-SE atera arte faktore batzuk ematendira: PSOE alderdi agintariaren eskui-neratzea eta Erreformaren bidearenteknokratizazioa. LOGSEren legeakarautzen duenarekin berrikuntza peda-gogikoa bigarren mailan gelditzen da.Oraindik hizkera progresista eta meto-dologiaren aldaketaren beharra aipa-tzen dira, baina helburu nagusiakaldatu egin dira. Erreforma teknokra-tikoa bihurtzen da eta beraz, hainbeharrezkoa zen berrikuntza pedago-gikoa ahaztu egiten da. Gaur egunegoera horretan jarraitzen dugulaesango nuke.

Aurrera begira, zer jarrera har-tu beharko litzateke?

Patxi Ezkiaga-FERE: Geroaribegiratuz hiru gauza aipatuko nituz-ke, guztiz garrantzitsuak nire ustez.

1- Eskola bezala eta irakaskuntza

bezala salatu egin behar dugula dekre-tu honek azpian daraman filosofia, era-kundeek identitate artekaritzarakogaitasuna dute. Hau dago filosofiarenatzean. Nik uste demostratuta dagoelahori galduta dagoela. Erakundeek ezdute identitate artekaritzarako gaita-sunik. Hau da, erakunde bat ez da tal-de edo gizabanako baten nortasunparametroak ezartzeko gauza eta esta-tua are eta gutxiago. Badirudi honenazpian horrelako borondate bat dagoela.

2- Nik uste dut gure neska-mutileta irakasleengan, baina batez ere gureneska-mutilengan, pertenentzia zen-tzu hau areagotu egin behar dugula.Noski, intsularitate batean erori gabe,baina pertenentzia zentzuan, eta legeberri honekin hori hankaz gora doa.Nik uste dut gure eskuetan daukagunzereginik garrantzitsuena euskaldunizateak zer suposatzen duen behin etaberriro gogoratzea, hausnartzea etagure artean behintzat ahalik eta ados-tasun handienera iristea da kanpotikdatorkigun uhin horrek irents ez gai-tzan.

3- Garbi dago kanpotik portaeraeredu pila bat datozkigula, zibilizazioeredu mordoa datorkigula eta guk eus-kaldun bezala iraun nahi baldin badu-gu, gu zer garen eta kanpotik datorki-gun guzti horri zer eskain diezaiokegundefinitu beharrean gaude. Azken bate-an mestizaia batean bizitzera behartu-ta gaude eta hortik kanpo ezingo dugu



“JuanMari-LAB:Irakaskuntzaedukietan

euskalikuspegia

dugunerakundeon

artean itun bategitea

proposatukogenuke

elkarrekin lan egiteko”

ebizi. Asuntoa da mestizaia horretanguk ehuneko zenbat gorde dezakeguneuskaldun bezala.

Horrek esan nahi du dekretu hauirakurriz eta hau aurrera eramaten bal-din bada, berriro ere aitzinean bezalagettora itzul arazi nahi gaituztela,intsulari izatera, talde txikien disiden-tziara.

Nik uste dut hori ez dela irtenbidea.Besteekiko harremanetan bizi behardugu eta estatuarekiko harremanetanere bai nahiz eta estatu zapaltzaileaizan. Baina harreman mundu horizehaztu egin behar da, definitu. Dekre-tu honek aurrera jotzen baldin badueta dagoen bezala aplikatzen baldinbada, segregatuen erredukzionismobatetara mugatuko gaitu.

Juan Mari Elorza-LAB: Nik fakto-re batzuk aipatuko nituzke.

1- Euskal Herrian zatiketa politiko-ak irakaskuntza mailan ere min handiaegiten digu eta ondorio oso larriakditu. Honek erakunde guztioi errefle-xiona arazi egin beharko liguke etazatiketa hori nola gaindi dezakegunplanteatu bakoitzak.

2- Euskal gizarteak oraindik ere eus-kal irakaskuntzaren aldeko apostuaegiten jarraitzen du eta hori urtetikurtera matrikulazio datuetan nabaria-tzen da.

Borondate garbi honen aurrean ins-

titutzioek ez dutela erantzun garbiaematen pentsatzen dugu, eta horiNafarroan eta Iparraldean oso garbiikusten da. Baskongadetan ere ematenari da, gero eta adibide gehiago daude.Bere politika zalantzan jartzekoa da.

3- Bestalde, estatuaren aldetik dato-rren erasoa gero eta gogorragoa da,kontrarreforma baten hasieran gaudeeta administrazioa ez dugu ez prest etaez aurre egiteko nahiko borondatere-kin ikusten. Sinpleki esateko, eztaautonomia estatutuak irakaskuntzamailan errekonozitzen dituen konpe-tentziak erabiltzeko ere.

4- Azkenik, irakaskuntza mailandauden sektore ezberdinak, gurasoelkarteak, sindikatuak, instituzioak,ikasleak eta abar, batez ere euskal ira-kaskuntza defendatzen dugunok,bakoitza geure aldetik ari gara laneaneta hau aldatu beharra dago. Nikhurrengo urteetarako eta euskal ira-kaskuntza gurutzada batean dagoelaikusita, ados gauden erakundeen alde-tik itun bat egitea proposatuko nuke,nahiz eta bakoitzak bere berezitasunakeduki, sare ezberdinetakoak izan, ideo-logia ezberdinetakoak. Baina azkenfinean, erakunde askori batzen gaitue-na euskal hizkuntza eta euskal kulturadefendatzen ditugula da, euskal ikus-pegia dugula irakaskuntza edukietan.

Jose Luis Larrea-EILAS: Geroaribegira jarrita ez dugu iritzi finkorik


hartu oraindik. Argi dago lehenengoetapa euskal curriculuma zein dendefinitzea izango litzatekeela. Horre-tarako lehenengo pausoa irakaskun-tzan mugitzen garenon artean zerbaitegitea izango litzateke, hemen aipatudiren akatsei, erruei irtenbidea ematendiegun ikusteko.

EILASen apustua euskalduntzearenprozesu horri gogor eustea da, bai Bas-kongadetan eta are gehiago Nafarroan.

Ikastetxe batean egonda, nikirakasle bezala, zer jarrera izanbeharko nuke?

Patxi Ezkiaga-FERE: Nik ustedut irakasleria animatu egin behardela euskararekiko militantzia ez gal-tzeko. Azken urteotan zerbait sumatubaldin badut hori izan da, euskarareki-ko militantzia galdu egin dela. Horeredu batzuk ezarri dira, halabeharrez-ko mugak jarri dira: B eredua, D ere-dua, EGA... Jende asko horra iritsi daeta prozesuan jende asko erre egin da.“Honaino iritsi naiz, muga jo dut,topea jo dut, hortik aurrera nere barru-ko sentimendu goxoenak euskarazadierazteko gauza ez naiz, beraz atze-rako bidean jarri naiz eta atzerakobidea egin dugu” pentsatzen duteaskok. Toki askotan ikusi dut hori.Hor irakasleok nolabaiteko birkonber-tsio bat egin behar dugu eta horrenbehar larria ikusten dut nik. Euskara-ren militantzia hori gure artean sus-pertu behar dugu eta baita honekinbatera doan pertenentzia zentzua ere.Ira

hik hasi 23 · 2017. 6. 23. · 23. zenbakia. 1997ko Abendua hik hasi • 3 5 editoriala 6kronika 8...

Documents

Transcript of hik hasi 23 · 2017. 6. 23. · 23. zenbakia. 1997ko Abendua hik hasi • 3 5 editoriala 6kronika 8...