hik hasi. alea.pdf · Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari...

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A : A N J E L E S I Z T U E T A •E S P E R I E N T Z I A : B I G A R R E N H E Z K U N -T Z A K O I R A K A S L E A K • E K A R P E N A :B I R A K U S I • A N I Z T A S U N A : S A LTS O L I D A R I O A • A S S A I K A S T O L A

814 euro • 2003ko URRIA euskal heziketarako aldizkaria

Euskal testu liburugintzaXXI. mendearen atarian

GAIA

81. zenbakia. 2003ko urria❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala6 kronika

8 gaia

EUSKAL TESTU LIBURUGINTZA XXI.MENDEAREN ATARIANBegoña Bilbao, Gurutze Ezkurdia eta Karmele Perez Urraza

16 elkarrizketaANJELES IZTUETA

24 esperientziaNola irakasten dute DBHko irakasleek?Arkaitz Lareki

28 ekarpenaBirakusi aldizkaria eta web gunea

30 esperientziaIpolagun taldeak Mexikoko haurrei lagun-tzeko deia egiten du

31 kultura eta hizkuntza aniztasuna eskolan Egin dezagun Salt solidarioa... baita hel-duen hezkuntzan ereItziar Aramaio

35 berriak

40 Muga guztien gainetik... euskaraz!Arabar Errioxako Assa ikastola

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua: Ainhoa Azpiroz Erredakzioa:Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, MaiteSaenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Jaione Apalategi, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix Basurko, Aines Dufau,Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta

Pruden Sudupe.Administrazioa: Arantxa Goiburu Diseinua:TRAM¥Graf!kMaketazio, aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko iru-dia: Hik Hasi. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2003/ IX/30 . Kopurua: 3.500 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaEUSKAL TESTU LIBURUGINTZA

XXI. MENDEAREN ATARIANBego a Bilbao, Gurutze Ezkurdia eta Karmele PerezUrraza EHUko irakasleek ikerlan bat egin dute testu

liburuen inguruan eta horren ondorioak aurkeztuzituzten Hik Hasi Udako Topaketen hasiera ekitaldian.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

ANJELES IZTUETA Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburua berelegegintzaldiaren ekuadorera iritsi da eta gel-diune bat egin eta solastera gonbidatu dugu.

Adina: 14 urtetik gora.

Nattura

Iruñea ezagutzeko besteaukera batArgatik bi pertsonen-tzako kanoatan bidaiatxobat egiteko aukeraeskaintzen dizuegu,aldi berean ingurumennaturala eta historikoaezagutuz.

Marcelo Zelaieta 75 948 131044 Fax 948 131044 info nattura.comwww.nattura.com

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

30 euro

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

Ikasturte berrian harpidedun berriak


editoriala

Hasi da ikasturte berria, hik hasi-rentzat bederatzigarrena izango dena.

Aurreko ikasturtean bezala, aur-ten ere hezkuntza aldaketa, eskaeraeta proposamen ugari jarriko diramahai gainean. Dagoeneko mahai-gaineratu dira batzuk.

Iparraldeko ikastoletan iaz baino%5 ikasle gehiago matrikulatu badaere, irakasle bat gutxiago onartu diehezkuntza administrazioak. Hori de-la eta, langileak eta gurasoak protestaekintzak burutzen ari dira.

Ikas-Bi elkarteak ikastetxe publi-koentzat euskal eredua, D ereduarenantzekoa, eskatu bazuen ere, ez daonartua izan eta aurrera begira orainarte izan dituen ereduak eskaintzenjarraitu beharko du.

Nafarroan, D ereduan ikasten hasidiren ikasleen kopuruak gora eginduen arren, administrazioak esku-alde erdaldunean ongi funtzionatzenari diren lau ikastolen kontra joko

duela dirudi: Tutera, Lodosa, Bianaeta Irunberri. Azken honek, herrikomatrikula erdia jasotzen du.

EAEn sortu berria da “Haurresko-lak Partzuergoa”, 0-3 urteko haurrakeskolatzeko partzuergoa. Gai honiburuz oso ikuspegi ezberdinak plaza-ratu dira: batzuek diote pribatizazioadakarrela, administrazioak, aldiz,eredu publikoa indartzen dela, etazenbaitek heziketa eredua ahuldu etaeredu asistentziala indartzen dela...

Aldi berean, Lazkaon dagoen zen-tro bakarra, San Benito ikastola, Kilo-metroak antolatu beharrean aurki-tzen da euren hezkuntza beharreiegokiago erantzun ahal izateko.

Eta bestalde, aldaketa sakonakezarri nahi dira oso epe laburrean:Frantziako gobernuak, “dezentraliza-zio” administratiboa planteatzen du,eta Espainiakoak “kalitatearen legea”.

Honek guztiak ez al digu hausnar-keta sakon batera eraman behar? Zein

IIkkeerrttzzeekkoo,, hhaauussnnaarrttzzeekkoo eettaa pprrooppoossaammeennaakk

eeggiitteekkoo ggaarraaiiaa ddaa.. AAbbiiaa ggaaiitteezzeenn!!

Parte-hartzea, elkar-tasuna, gertuko gestioa,jende guztiak hezkun-tzarako duen eskubidea,ikuspegi kritikoa etaabarren defentsa ezin-bestekoa da heziketaaurrerakoietan.

izan behar du ikastetxeen eginkizu-nak? Zein administrazioenak? Nolaantolatu behar da hezkuntza?

LOGSEk ikastetxeen hezkuntzaproiektuei ematen zien garrantzia,baina helburu horiek lortzeko ez zi-tuen bitartekoak egokitu. Nola lor ze-zakeen ikastetxe batek bere hezkun-tza proiektua izatea ez bazuen bene-tako autonomiarik berau garatzeko?

Bestalde, neoliberalismoa defen-datzen dutenek autonomia aitzakibezala erabiltzen dute administra-zioei dagokien hezkuntza bermatzai-le ardura uzteko eta gastu publikoamurrizteko.

Parte-hartzearen, elkartasunaren,gertuko gestioaren, jende guztiakhezkuntzarako duen eskubidearen,ikuspegi kritikoaren eta abarren de-fentsa ezinbestekotzat jotzen dugu-nok elkartu eta bide komun bat bila-tzen ahalegindu beharko genukeelauste dugu. Zer deritzozue?

urria

6 ❘ hik hasi ❘81. zenbakia. 2003ko urria

kronikaI k a s t u r t e h a s i e r a n e u s k a r a z

Seaskan ikasleak na-barmen ugaritu direnean,Frantziako Hezkuntzak ezdu hitzemandako irakaslekopurua jarri nahi

Aurten 1.460 haur inguru izango di-ra Seaskako Ama Eskolan eta LehenMailan. Horietatik 200 ikasle berriak di-ra. Bigarren Mailak ere gorakada na-barmena izango du ziklo aldaketareneraginez. Egoera hori dela medio,Frantziako Hezkuntza eta AkademiaIkuskaritzako ordezkariekin bildu zenSeaska. 95 irakasle postu eskatzen zi-tuen Seaskak, eta Frantziako arduradu-nek, hori ezinezkoa zela esanaz, azkenmementoan ahoz onartu zuten 93 ira-kasle postu ematea Seaskari.

Ahoz emandako hitza jan egin du,ordea, Frantziako Hezkuntzak. Uztai-lean gutun baten bidez jakinarazi zio-ten Seaskari 92 irakasle postu baino ezzituztela jarriko, alegia, azken bi urte

hauetako irakasle kopuru berbera. Bi-garren mailari buruz emandako hitzaere jan egin nahi zuten: 36 ordu gehiagohitzartu zituzten ahoz, eta 19 ordu etaerdi baino ez omen zituzten emango.

Errektoretzarekin bildu zen Seaskairailaren 12an, Bordelen. Tentsioz bete-tako ordu eta erdiko bilerak hauxe e-man zuen: Errektoretzak 93. irakaslepostua ez zuela jarriko esan zuen garbi(udan ahoz horixe onartuagatik). Biga-rren Mailari dagokionez, ordu kopurugehiago emango zizkiela onartu zuenErrektoretzak, hain justu udan ahozadostutako ordu kopuru bera. BileranSeaskak beste gai bat ere atera zuen ma-hai gainera: Bigarren Mailan titulurikgabe ari diren irakasleen prestakuntza.Legez, irakasleek prestakuntza eskubi-dea duten arren, errealitatean eskubidehori gauzatzeko modurik ez dute, ezerakunde publikoetan eta ez pribatue-tan. Gai honen negoziaketek urte etaerdi bazeramaten, eta azkenean, Bor-deleko bilera honetan onartu zuenErrektoretzak irakasleen prestakuntza.Aurten sartu behar du indarrean irakas-leen prestakuntzak.

Hain beharrezkoa duten 93. irakas-le postua lortzeko, Frantziako Hezkun-tza ministroari eskatu dio hitzordua Se-askak. Bordeleko errektoreak gaia ne-goziatzeko inolako asmorik ez duelaikusita, Hezkuntza ministroarekin az-tertu nahi dute aterabidea.

Frantziako Hezkuntzak eskolaelebiduna sustatzeko oztopoakjartzen dituela salatu du Ikas-

Bik, eskola publikoelebiduneko guraso elkarteak.

Frantziako Hezkuntzarekin1999an izenpetu zuten

Hitzarmen Berezia, eta bi urtepasa eta gero jarri zen

martxan euskararenirakaskuntza sustatzeko plana.

Gainera, hartutakokonpromisoak ez omen dira

aplikatu. Thierry Delobel Ikas-Biko lehendakariaren hitzetan,

“Biarritzen, Angelun etaBaionan inkesta bat egin zen

eta haurrak eskolaelebidunetan eskolatzearen

alde agertu ziren gurasogehienak. Geroztik, galde horri

erantzuteko ez da gauzahandirik egin”. Irakasle

postuak sortzeko eta eskolaberriak irekitzeko oztopo asko

dituzte gurasoek, eskolennahiaren menpe daudelako.Adibide batera, orain bi urteBaionako Arenesetako ama

eskolanizandako arazoa dago:zuzendariak nahi ez zuelako ez

zen eskola elebidunik ireki.


k o e s k a e r a u g a r i t u e g i n d a

Gizakiak aberea izaten jarraitzen du, abe-reen izaera berarekin.Alasdair MacIntyre

D ereduak gora egindu Haur Hezkuntzan,Nafarroan eta EAEn

Hasi berri dugun ikasturtea bizitza-ko lehenengoa izango da batzuentzat.3 urteko haurrek lehen aldiz luzatu du-te pausoa eskolara. Pauso hori D eredu-ra gero eta gehiagok ematen du Nafa-rroan, eta EAEn, berriz, 3 urteko gehie-nek janzten dute lehen aldiz eskolakomantala D ereduko gela batean. Ikas-turte berriak Eusko Jaurlaritzaren etaNafarroako Gobernuaren estatistikaberriak ekarri dizkigu.

Aurten ere, Nafarroako Gober-nuak bere datuetan ez ditu sartu Tutera,Irunberri, Biana eta Lodosako ikastola-tan izena eman duten ikasle berriak,ikastetxe horiek ez baititu “ofizialtzat”jotzen. Zentro horiek kontatu gabe ere,3 urteko haurretan D ereduko matriku-lazioa puntu bat igo da. Orokorreanhartuta, Nafarroan 3 urteko haur gu-txiago dago aurten eskolatan, baina Deredua da goranzko joera izan duen ba-

”Munduko ahotsak Eusko Lege-biltzarrean” manifestua argitaratu

du CD-ROM eta guzti Eusko Jaurlari-tzako Hezkuntza Sailak. Arabako,

Gipuzkoako eta Bizkaiko ikastetxe-etan banatzeko asmoa dute, gogo-etarako material gisa. Manifestua

EAEko 15 ikastetxek egina da, Hez-kuntza Sailaren eskariz. Ikastetxe

hauetan atzerritik etorritako ikasle-ak eta bertakoak daude. Gogoetaprozesu batetik atera zuten agiria,

eta Eusko Legebiltzarrean aurkeztuapirilaren 7an. “Haur biltzar” berezibat osatu zuten Legebiltzarrean, 11eta 12 urteko 75 ikasle bilduta. Ho-

rietatik erdiak atzerrian jaioak zi-ren, eta nork bere jatorrizko hizkun-

tzan eman zuen mezu bera: “mun-dua da gure herria, Euskadi gure

etxea”. Kanpotik etorritako pertso-nekiko eta kulturekiko errespetuaeskatu zuten agiri honen bidez, el-

karbizitza dela bidea nabarmenduz,herri hau “hemen bizi garenok osa-

tzen dugu”-eta. Manifestu hura da gaur CD-

ROMean argitaratu duena Hezkun-tza Saila da. Agiria bederatzi hiz-

kuntzatan dator idatzia: euskaraz,gaztelaniaz, frantsesez, ingelesez,alemanieraz, portugesez, polonie-

raz, arabieraz eta txineraz. CD-ROMan“Zabalik” programaren be-rri ere agertzen da. Herritarren eta

Eusko Legebiltzarraren arteko lotu-ra errazteko programa da “Zaba-

lik”. Internet bidez Eusko Legebil-tzarrean gertatutakoaren berri izan

dezake edonork eta bere iritzi edoproposamenak ere bidali ditzake

posta elektronikoz. Gaurtik, beraz, eskolatan 11 ur-

teko haurrek Legebiltzarrerako pro-posamen txostenak idatziko dituz-

te etikako eskoletan eta abar.

karra, ikastetxe publiko eta kontzerta-tuetan.

Euskal Autonomia Erkidegoan,Haur Hezkuntzan gehiengoa D ere-duan dabil: ikasleen ia %60k D ereduahautatu du. A ereduan, berriz, gaztela-nia hutsekoan, ikasleen %10 dabil, etaB ereduan (gaztelania eta euskara) gai-nerako %30.

Baina adinean gora egin ahala, Dereduan hasitako haur asko beste ere-duetara pasatzen da. Haur Hezkuntzania %60 sartzen bada D ereduan, Derri-gorrezko Bigarren Hezkuntzatik aurre-ra ia %29k soilik egiten du Batxilergoaedo Lanbide Heziketa euskaraz. Denaden, bi ehuneko horien arteko tarteaurtez urte laburtzen ari da.

Adin guztietako ikasleak kontuanhartuz gero (Haur Hezkuntzatik hasieta Batxilergo edo Lanbide Heziketa-raino), D ereduak iaz zuen ehunekoamantentzea lortu du aurten ere. EAEnikasturte hau %47k egingo du euskarahutsezko ereduan. B ereduak, irakas-gaiak gaztelaniaz eta euskaraz eskain-tzen dituenak, bi puntu galdu ditu. Gaz-telania hutsezko A ereduak, aldiz, hirupuntu egin ditu gora.

Beraz, Haur Hezkuntzan haur-gehienak D ereduan hasiagatik, adinguztietako ikasleak kontuan hartuta Aeredua da igo dena, hiru puntu hain zu-zen. Zenbakiek esateke uzten digute,ordea, zergatik ote diren joera horiek.

GAIA


Euskal testu liburugintza XXI. mendearen atarian

Ezkerretik eskuinera: Gurutze Ezkurdia, Begoña Bilbao eta Karmele Perez Urraza EHUko irakasleak eta Euskal testu liburugintza XXI. men-dearen atarian ikerlanaren egileak Hik Hasi Udako Topaketen aurkezpen ekitaldian.


Paulo Freire brasildarraketa Jose Migel Barandiaraneuskaldunak esana da, ikerla-riak ondoen bere herrian iker-tzen duela, berarentzat ingu-rune hori delako ezaguna etahurbila.

Gu euskaldunak gara, eus-karaz mintzatzen garelako,Euskal Herriko bizikide gare-lako eta baita Euskal Herrianbizi garelako ere.

Europako herririk zaha-rrenetakoa gara eta, era be-rean, Europako zein mundukoherri garatuenekin bat egitendugu; garapen teknologikoanere punta-puntan gaude. Ber-ba batean, herri modernoa ga-ra. Hezkuntza da mundu mo-derno horretan identitatea-ren sortzaileen artean ga-rrantzitsuenetakoa eta giza-banakoaren garapenean era-gin handia dauka, hain zuzenere, gizataldeen hizkuntzaeta kultura erreproduzitzendituelako.

Gure ikerketaren xedeeta-riko bat Euskal Herriari buruzeskolan zein ikastoletan ira-kasten denak nolako ezagu-tza erreproduzitzen duen ar-gitzea da.

G

Ikerketaren oinarriakIkerketa honetan curriculuma teo-

rikoki aztertuz abiatuko gara, curricu-luma ulertzeko moduak hezkuntzazientzien bilakaerarekin batera aldatuizan baitira.

Paradigma positibistak emaitzetanjartzen du garrantzia, eta ezagutzarenobjektibotasunaren izenean, curricu-lumaren izaera soziala aipatu ere ez duegiten. Ikuspegi praktikoan, aldiz, ge-lako lanari ematen zaio garrantzi han-dia. Hezkuntzaren eta irakaskuntzarenizaera soziala onartu eta ezagutza zien-tifikoaren neutraltasuna salatu arren, ezda kolokan jartzen eskolaren bidez ira-kasten dena. Ikuspegi kritikoaren ara-bera, bestalde, curriculuma testuingu-ruarekin lotuta dago, ez da neutrala.Curriculumaren teoria teoria soziala da,sortzen den gizartearen araberakoa etainteres eta balioen menpekoa. Teoria-lari kritikoek defendatzen dutena dacurriculuma eskolatik kanpo erabaki-tzen dela, eta curriculumean inoren in-tereseko diren edukiak ezartzen direla.Horrela, eskolarako aukeratzen denezagutza talde baten eta ideologiarenaraberakoa da, arbitrarioa da, baina es-kolaren bidez legitimatua, gainbalora-tua, eta eskolako edukietatik kanpo ge-ratzen dena diskriminatua izango da,desbaloratua. Hezkuntzaren, curricu-lumaren edota edukiaren inguruanegindako azterketek, curriculuma etaedukia eraikuntza sozio-historiko mo-duan ulertzera garamatzate. Young,Bernstein, Lundgren edo Apple izan di-ra, besteak beste, eskolan lantzen denezagutzaren edo edukiaren izaera horiazpimarratu dutenak.

Curriculumeko edukien gainekogorabeherak testu liburuetan ere ager-tzen dira. Testu liburuetan islatuko dagizartearen ezagutza legitimoa eta be-netakoa, egiazko ezagutza moduanulertu eta onartuko dena. Modu horre-

tan testu liburuak irakasten dutena nor-maltasun osoz onartuko da, egia balitzlegez. Bizitzan, ordea, talde espezifi-koa da testu liburuen egilea, ezagutzaofiziala mugatzen duena, ez gizarteosoa. Ondorioz, talde horren ideologiaizango da testu liburuetan agertzen denkultura ezaugarriak baldintzatuko di-tuena

Horrenbestez, testu liburuek, taldejakinen eskuetan dauden neurrian, tal-de horien ikuspuntua islatuko dutelaadierazten dugu, zeren erabili ere erre-alitatea interpretatzeko euren jokamol-dea baitarabilte eta transmititu nahi di-tuzten ezagutzak aukeratzen baitituzte.

Torres-ek edukien hautaketan era-bil daitezkeen modu edo bideak hone-la azaltzen ditu:

- Isiltzea: errealitateko zenbait ger-taera, pertsonaia, data eta abar edo ezdira aipatzen edo ezabatu egiten dira,benetako datuei eta gertaerei garran-tzia ukatuz.

- Gehitzea: gertaerak asmatzea edodatu berriak, ez benetakoak, ematea.Errealitatea aldatu egiten da kasu hone-tan ere.

- Itxuragabetzea: datuak errealitateaestaltzeko moduan ematen direnean.

- Arreta desbideratzea: benetakoakbarik beste datu, pertsonaia edo gertae-rak azpimarratzea, egiari arretarik jarrigabe.

Horrela, talde soziokultural txikiakdira galtzaile ateratzen direnak, eure-netik oso gutxi agertzen baita eskolakoedukietan.

Euskal testu liburugintzaXXI. mendearen atarian


Testu liburuaren garran-tzia

Curriculum ofizialaren eta irakasle-aren bitartean kokatzen da testu libu-rua. Presta da, erabilerraza, eta horre-xegatik erabiltzen dira asko eskolakolana bideratzeko. Testu liburuak kodeidatzia eta ikonografikoa erabiltzen di-tu informazioa lantzeko. Biak dira in-dartsuak, informazio bera hainbat mo-dutara lantzen laguntzen dutelako.Ikerketa honetan kode biak elkarrekinirakurri ditugu, biak era batera, batakdioena besteak azpimarratu edo nabar-mendu egiten duelako, edo kontrakoa,gerta baitaiteke idatziak eta ikonoakdiotena bat ez etortzea.

Bestalde, testu liburuetako testuidatzian eta ikonografian sasoi bakoi-tzeko gizartearen balioak, ideologiakedo estereotipoak aurki daitezke. On-dorioz, testu liburuaren irakurketakemango digu sasoian sasoiko curricu-lumaren berri. Oso tresna garrantziz-koa da, datu asko gordetzen ditu eta.Hala eta guztiz ere, ez dugu behar denneurrian baloratzen. Ez dira behar be-zala zaindu. Ez diraute inon gordeta; ezeskolan, ez argitaletxeetan, ez uniber-tsitateetan, ez dago testu liburuen fon-dorik. Ados gaude Choppin-ekin, testuliburua jagotea guztiz bertan behera la-gata egon dela dioenean. Desagertze-ko zorian ere badaude. Euskal Herrian

berton ere ez dugu aurkitu testu libu-ruen bildumarik eta, kasu batzuetan,guztiz zaila izan zaigu behar genuenaaurkitzea. Hausnartu beharreko arazoada hau, ardura hartu beharrekoa, le-hengo zein oraingo liburuen erroldaegiteke baitago. Uste dugu hain ondareaberatsa, ikerketarako hainbesteko ba-lioa duen liburugintza zein irakaskun-tzan erabili den tresneria, berandu bai-no lehen bildu behar dela. Gizartearengarapenean hain eragin handia daukaneskolak eta bertan erabiltzen diren tres-nak eta liburuak zaintzeko premia han-dia daukagu. Gure eskolaren historiajaso eta gordetzeaz gain, ikerketa bide-ak zabaldu beharrean gaude.

Choppin-en esanetan, testu libu-ruen gaineko ikerketa, batez ere,1960tik aurrera hedatu da. Edukiarenazterketa harrezkero egiten dela dio,ageriko edukiaren gainean zein ezku-tuan geratzen den edukiaren inguruan.Esaten denak garrantzia badauka, esa-ten ez dena ere baloratu beharrekoa da,izan ere, ez presentziak edo absentziakera bateko diskurtsoa baitarama. Ezku-tuko curriculumaren bidez, esan barikesanez, errealitatearen aspektu batzuknabarmendu egingo dira, beste batzukdiskurtsotik kanpo geratuko dira, erre-alitateari mugak jartzen baitzaizkio.Horrela irakurleari, ikasleari, oinarriz-ko unibertsoa inposatzen zaio. Beraz,

diskurtsotik kanpo geratzen direnideiak, kontzeptu edo edukiak zein di-ren ikertzeak interes handia dauka, ez-kutuko curriculumak daukan protago-nismoa handia baita.

Testu liburua ikergaiBraunschweig-eko Georg Eckert

institutua da Europan testu liburuengaineko ikerketagunerik handiena.Suedian, berriz, Selander-ek zuzentzenduen institutuak parametro sozialeketa instituzionalek duten garrantziazikerketa ildo berriak zabaldu zituen, az-terketa moduetan ere berrikuntzakekarriz. Frantzian Institut National dela Recherche Pédagogique delakoakgarrantzi handia dauka. Ezagunak dirabertan ari diren ikerlariak –Choppin,Chervel.... – -baita eurek zuzentzen du-ten Enmanuelle programa ere. Espai-nian, bestalde, UNED delakoaren es-kutik Manes proiektua jarri dute abian.Ipar Amerikan ere Shaver, FOX, Hessedo Apple ezagunak dira arazo sozia-lek edo ideologiek testu liburuetan du-ten agerpena ikertzen dute eta.

Ondoan agertzen den 1. taulan gurearteko ikerketa nagusiak ikusten dira: his-toriako edukia, deskribapen orokorrakedo garapena azaltzen dituzte.

1. taula: testu liburuen gainekoikerketak

GAIAKHistoria (1876-1979): Ideologia, historiografia

Munduko Iparra/Hegoa: Hirugarren mundua desegokia

Euskal Curriculumaren presentziaHizkuntzaren aberastasuna

Gai sozial eta kulturalak

Liburuen deskribapena

Testu liburuen garapen historikoa

Bizkaia testu liburuetako ikonografian

Kultura erreferenteak oinarrizko hezkuntzako curriculumean Euskal Herriko eskoletan

Zientzia, teknologia eta lanbideen agerpena Euskal Herriko testu liburuetan

Lurraldea eta Historia Lehen Hezkuntzako testu liburuetan

EGILEAKLopez Atxurra

Argibay & Celorio & Celorio

Erriondo & Garagorri & Isasi

Murua Uria

Calleja / Monasterio

Dávila BálseraDávila & Erriondo

Bilbao & Ezkurdia & Perez

Bilbao Bilbao

Perez Urraza

Ezkurdia Arteaga


Gureetan edukiaren izaerari heldudiogu, zientzia eta teknologiaren garape-na, edo lurraldetasuna eta historia zeineuskal kulturaren definizioa aztertuz.

Euskal Herrian curricu-lum desberdinak

Ikerketa honetan, curriculum ofi-zialaren ibilbidea arakatzeaz gain,Ferry-ren legetik edo Moyano-renetikEuskal Herriari buruzko edukietan cu-rriculum ofizialek nolako eragina izanduten aztertzea jarri dugu helburutzat.

Izan duten bilakaera kronologiko-an, lekuan lekuko hizkuntza edo dia-lektoak irakasteko ardura Frantziakohezkuntza kontseiluak hartu zuela le-henengoz, konturatuko gara, 1951an..Bitartean, Geografia eta Historiari edobestelako arloei buruzko aldaketak ba-dauden arren, 1995ekoa da lekuan le-kuko hizkuntzaren eta kulturaren ira-kaskuntza berriztatzeko agindua. Hiz-kuntza eta dialekto gaietan zein lurral-deari buruzkoetan edo historian, guz-tietan, estatua da erreferentea, Errepu-blika.

Hegoaldera bagatoz, Moyano-renlegea da irakaskuntza sistema espaino-la ezarriko duena. Aipatzekoa da Biz-kaiko Aldundiak sortutako eskoletaneuskaraz irakasten zela, baina jasotakokritiken ondorioz eskola elebiduna al-boratuta geratu zela. Bitartean, legefrankistaren menpean irakaskuntzaguztia gaztelaniaz egingo da. Haur guz-tien prestakuntza intelektualaz gain, er-lijioari eta patriotismoari leku handiaeskaintzen zaie. 1975era arte ez dirahizkuntza natiboak irakasteko arauakematen. Euskararen presentziaren ha-siera izango da hau, muga garrantziz-koa, bai pedagogikoki bai hizkuntzaaldetik berriztatze baten abiapuntuabaita. Hegoaldeko lurrak eskualde edonazionalitate izendatzen ditu 1982kohezkuntza legeak, irakaskuntza elebi-dunaren zabalkundea eta bertan era-biltzeko testu liburuen garapena bul-tzatu zuenak. Estatuko argitaletxegehienek euren materialak itzuli edomoldatu egin zituzten eta bertokoekeuskaraz sortu zituzten. HSAOL dela-

koaren ondoren Nafarroak eta EuskalAutonomia Erkidegoak curriculumdesberdina erabiltzen dute, biak oinarriberekoak.

Irudia: hiru curriculum des-berdinak

Horrela, gaur egun hiru curriculumofizial darabiltzagu Euskal Herriko es-koletan: Eusko Jaurlaritzak argitaratu-takoa, Nafarroakoa eta Iparraldekoa,Frantzia osorako balio duena.

Ikerketarako epeakCurriculumaren gaineko gertaerek

zein gizartearen garapenean izandakogorabehera historiko-politikoek era-gin zuzen-zuzena izan dute euskal libu-rugintzan. Eskola liburuak XVI. men-detik erabili diren arren, euskarazkoakXX. mendean izango du garapenikhandiena. 1970eko hamarkadan formaeta diseinu berriko liburuak sortuko di-ra, joera pedagogikoek eta aurrerapenteknikoek bultzatuta. Hainbat egilerenlanetan euskarazko ekoizpenaren ga-rapena ikusirik, hiru epe edo aro muga-tu ditugu gure azterketarako: lehenen-goa –1876tik 1974ra doana– Iparralde-tik abiatzen dena, foruen galera eta Eus-ko Pizkundearen sasoia ere badena.Auzo eskolak eta lehenengo ikastolak,Eusko Jaurlaritza eta euskararen bata-suna ere epe horretakoak dira. EuskoIkaskuntzaren eskutik etorriko dira tes-tu liburu asko. Amaieran Pedagogiarenarloko teorizazio berriak zein Gordailuedo Iker talde pedagogiko berritzaile-ak sortuko dira.

Bigarren aroak testu liburugintzara-ko gora bidea dakar. 1975etik 1991ra

bitartean euskarazko irakaskuntza za-balduz doan heinean, testu liburu be-rriak ekoizten dira. Horren eraginez, El-kar, Erein edo Ibaizabal argitaletxe ko-mertzialak sortuko dira, eta lehengotalde pedagogikoak desagertu. Hego-aldean euskara zein euskarazko irakas-

kuntza arautzen dira, eta euskarazkoikasmateriala bultzatzen da. Sasoi ho-netan hasten dira estatuko argitaletxe-ak testu liburuak euskaraz argitaratzeneta euskarazko irakaskuntzan erabil-tzen.

Hirugarrenean, 1992tik gaur arte lu-zatu dugunean, Hegoaldeko lege alda-ketak eskolarako liburu asko argitara-tzea dakar, gehienak kanpoko argitale-txeen lanak diren arren. Iparraldeanere, talde pedagogikoen eskutik batikbat, euskaraz argitaratzen dira batzuk,testu liburu frantsesetatik moldatutagehienetan.

Ingurunea ezagutzekoarloko edukiak aztertuz

Modu integratuan edo modu agre-gatuan antola daitezke ezagutzak curri-culumaren barnean. Lehenengoa daHegoaldeko curriculum ofizialetan da-rabiltena, arlo bakarraren barnean –In-gurunearen Ezagueran–-, elkarrekinnahasiz ordenatzen baitira edukiak.Iparraldean, ostera, banaka lantzen di-ra, geografia, historia, edo zientziak etateknologia. Horrela, ezagutzak moduagregatuan lantzen dira han.

Curriculumaren bidez eskolan ira-kasten diren ezagutza guztietatik egunIngurunearen Ezaguera deritzana au-keratu dugu azterketarako, Iparralde-an Géografie, Historie, edo Sciences et

Technologie-ren parekoa dena. Arlohonetan lantzen dira ikaslearen identi-tatearen eraikuntzan funtsezkoak di-ren ezagutzak, eta bertotik egiten zaioerreferentzia, bereziki, ikaslearen in-gurune hurbilari. Euskal Herria, gai mo-duan, arlo honetan jorratzen da; 11 ur-teko ikasleek lantzen dute, Hegoalde-ko Lehen Hezkuntzako 5. mailan etaIparraldean hirugarren zikloko CM2an.Ikerketa honetan euskaraz argitaratuden guztia arakatu da, euskaraz argita-ratu diren testu liburuak hartzen baitiraildo nagusi moduan. Hauen pareanerabili diren eta erabiltzen diren erda-razkoak –gaztelaniazkoak zein frantse-sezkoak– ere aztertu diren arren, kon-paraketarako, alegia.

Lagina, beraz, honela antolatu dugu:guztira 70 testu liburu XX. mendekoak e-ta sei oraingoak, 2000tik honakoak. Eu-retan 14.318 orri irakurri eta 24.282 iko-no neurtu, kokatu eta deskribatu ditugu.

Testu liburuetako ikono-grafiaren garapena

Orri eta ikono horiek guztiak araka-tuta, testu liburuen garapenea teknolo-giak, pedagogiak eta psikologiako teo-rizazio berriek eragina izan dutela ikusidugu. Asko aldatu dira Comenius-enDidaktika Magna-tik hona. 1925ekoaden Xabiertxo liburuan, adibidez–sa-soiko euskal curriculumaren ikuspegi-tik osotutakoa eta asko erabilia ikasto-len hastapenetan–-, testu idatziaren ko-purua handia da, gehiago dauka idatziaikonoa baino. Oro har, epe horretakotestu libururik gehienen eredua da orri-ko ikono bakarra izatea. IparraldekoIguzki Lore oso modernoa da, beneta-ko erradiografiak erabiltzen ditu odola-ren, bihotzaren eta horrelakoen fun-tzionamendua adierazteko. Oraingotestu liburu gehienen moduan ikonoasko ditu, bi edo hiru orriko.

Ikus daitekeenez, ikonografia beraaldatuz joan da. Azken hamarkadakotestu liburu bi alderatuta esate batera-ko, argazkiekin, mapekin eta eskeme-kin batera lehen marrazki asko erabil-tzen zirela ikusten da. Orain, ostera,taula eta marrazki gutxiago dago.

Taulan ikus daiteke gora doazela es-kemak, argazkiak eta mapak. Argaz-kiak eta mapak bikoiztu egiten dira etaeskemak zazpi bider gehiago erabiltzendira. Garrantzia handia ematen zaie oi-narrizko kontzeptuak adierazteko.

Euskal Herria testu libu-ruetan

Gure ikerke-tan Euskal He-rriari dagokionedukia mugatudugu, eta oraingohonetan hirumultzo aukeratuditugu azterketa-rako. Lehenen-goan, paisaiaridagozkion ezau-garriak bildu di-tugu: mendiak,itsasoa, herriak,baserriak edo hi-riak. Ezaugarrihoriek guztiak in-gurunearen itxu-ra adierazten dutenak dira. Bigarren le-kuan lurraldea eta hori azaltzeko erakarakatu ditugu; eta azkenean, pertso-nak. Testu liburuetan erakusten direnpertsona batzuk oso ezagunak dira.Zientzialariak, politikariak, historiarilotutakoak, errege-erreginak edo idaz-leak izaten dira, besteak beste, LehenHezkuntzako testu liburuetan aurki-tzen direnak. Pertsona horien adina,generoa eta lanbidea ere begiratuditugu.


Euskal Herriko mapakEuskal Herriko lurraldeak edo Espai-

nia edo Frantziako estatuen mugak edoEuropako zein munduko lurraldetakoakagertzen diren aztertuta, garbi ikusi dugu,lurraldearen berri emateko mapak erabil-tzen dituztela testu liburuek.

Grafikoa: lurraldeak aroka

Grafiko honetan ikus daitekeenez,lehenengo aroan, 1974 arte doanean,lurralde guztiak agertzen dira mapetan,Nafarroa Beherea salbu. Hor Nafarroabakarra dela uler daiteke. Bigarren aro-an –1975etik 1991ra bitartean– aurkitudugu mapa gehien. Sasoi horretako tes-tu liburuek asko darabilte euskarri hau.Landu Hegoaldeko lurraldeak lantzendira, ez Iparraldekoak. XX. mendearenazken hamarkadara mugatzen den hi-rugarren aroan ikusten dena da lurral-

1994 2002Agertzeitxura

Taula 17,66 16,54 0,96 1,29

Eskema 3,48 4,44 30,99 30,42

Argazkia 23,63 25,43 51,44 50,81

Marrazkia 46,02 44,94 31,95 32,69

Mapa 7,71 7,41 15,02 13,59

EAE NFK EAE NFK

2. taula: ikonografiaren gorabeherak

0

5

10

15

20

25

30

35

Araba Bizkaia Gipuzkoa Lapurdi NafarroaBehera

Nafarroa Zuberoa

1. aroa (1876-1974) 2. aroa (1975-1991) 3. aroa (1992-2000)

Lurraldeak mapetan - Aroka (%tan)

lekuan Karlos III. Nafarroakorako egi-ten duen bertsioan, edo Bizkaiko lehe-nengo kondea Euskadin eta, han,Eneko Aritza, Nafarroako lehen erre-gea. Baina Nafarroako liburuan dato-rren Antso Erregeak ez dauka ordezko-rik. EAErako argitaratzen den testu li-buruan ez da aipatzen Antso Erregea.

Pertsona ospetsuekin jarraituz, iku-si dugu Barandiaran Ramon y Cajal-ekordezkatzen duela Nafarroako alean.

Ramon y Cajal zientzialaria da eta Ba-randiaranen lanbidea tradizioak biltzeadela esaten du.

Lanbidearekin jarraituta, hona he-men sektore aipatuenak. Hirugarrenarotik ikusita goranzko joera dago ho-nakoetan: komunikabideetan, aisial-dian, kulturgintzan, ikuskizunetan,hezkuntzan (eskolan edo ikerkuntzan)eta merkataritzan. Nekazaritza lehenaroan sektorerik garrantzitsuena iza-nik, egun ere, sektorerik aipatuena da,baina orain ez da lotzen baserriarenmunduarekin, ustiapen industrialaksortu dituen negutegiei, lur-moten sail-

rra agertu arren, praktikan, eskolan, ezda hori islatzen. Neskentzat mutilentzatbaino zailagoa da identifikaziorakoeredu egokiak aurkitzea eskolan era-biltzen diren testu liburuetan.

Oraingo joera pertsona gutxiagoagertzea da. Amaitu berri dagoen kur-tsoko testu liburuetan aurkitu ditugu-nak, gizonezkoak izateaz gain, botere-ari lotuak dira: Gaztela Leongo errege-ak, Bianako printzea, Averroes...

Frankismoari eusten lagundu zionenciclopedia Alvarez ezagunean zeto-zen Hernán Cortés, Cervantes eta El CidCampeador berriro aurkitu ditugu2002an argitaratutako testu liburu bate-an. Nola uler daiteke atzeranzko bidaiahori? Noren historia ordezkatzen dute?Historiatik kanpo sorturiko pertso-naien moduan agertzen zaizkigu, gaur-ko estatu uniformearen ikuspegitikmoldatuak.

Bestalde, argitaletxe batzuek ber-tsio desberdina dute EAErako eta Nafa-rroarako. Horietariko batek Lope Gar-cia de Salazar darabil Euskadin eta bere

81. zenbakia. 2003ko urria ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚13

de guztiak agertzen direla, baina Hego-aldea gehien, eta Iparraldea gutxiago.Argi dago Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiadirela maiztasunik handienarekinagertzen direnak. Hego Euskal Herrikoegoera juridiko-politikoa atzeman dai-teke horren atzean, lurraldearen anto-lamendu autonomikoa, alegia.

Euskal Herriko paisaiakLurraldearen irudia diren paisaiak

ere erabiltzen dira testu liburuetan. Pai-saia lehenengo hamar aldagairik erabi-lienen sailkapenean egon da beti, arozaro gero eta gorago, mendearen azkenhamarkadako testu liburuetan lehe-nengo lekuan jarri arte.

Paisaia mota guztiak aurkitu ditugutestu liburuetan. Herriak eta hiriak geroeta gehiago agertzen dira; mendiak etaibaiak edo kostaldeak eta itsasoakmaiztasun handia duten arren, testu li-buruetako edukiak gero eta urbanoa-goak dira. Baserriak, ostera, gero etaurriago direla esan genezake. Kostal-dea eta itsasoa erakusten dutenak ereasko dira, eta gainera, oso argazki poli-tak dira. Monumentuek, eraikuntzek e-do euskaldunentzako garrantzizkoakdiren sinboloek ere badute lekua testuliburuetan. Gernikako arbola eta junte-txea testu liburu askotan dator.

Testu liburuetako pertso-na ospetsuak: generoa, adi-na, lanbidea

Pertsonetara bagatoz, ikusten dagarrantzizkoak izan direla XX. mende-ko testu liburuetan, ezen aro guztietanhartu baitute edukiaren % 30 ingurua.Generoari eta adinari begiratuta baiez-ta dezakegu gizonezko heldua dela es-tereotiporik erabiliena.

Gizonezkoen presentziak garrantzihandia izan du beti, aro guztietan%80tik gora agertzen dira eta. Emaku-meak, gehienetan, gizonezkoekin ba-tera agertzen dira. Eurak bakarrik, al-diz, oso gutxitan. Zenbakietara jota,oraingo testu liburuetan %3an daudeeurak bakarrik eta %14an gizonezkoe-kin batera. Curriculumean generoenarteko desberdintasunak zaindu beha-

Irudia: Cervantes, Hernán Cortés, El Cid Campeador lehen eta orain

Jose Migel Barandiaranek Euskadiko herrisineskera eta tradizio ugari bildu zituen.

Santiago Ramon Cajal izan zen Nobel sariajaso zuen Espainiako lehen zientzialaria.


kapenari eta uzta zein merkataritzari lo-tua agertzen da. Garraioak ere agerpengutxiago du.

Lehen aroan hegazkinak, errepide-ak edo telefonoak aipatzen ziren etaegun teknologia zibernetikarekin etaastronautikarekin lotuta dator. Hortaz,eduki berria eta modernoagoa.

Edukia lekutzeko mo-duak

Gure lanean testuaren eta ikonoa-ren arteko koherentzia eta lekutzekomodua definitzen dira. Orriz orri mezuidatzia eta ikonografikoa biak baterairakurrita, testu liburu bakoitzean edu-kia non kokatzen den mugaturik, ikusidugu Euskal Herriari buruzko edukieiematen zaien erreferentzia aldatuz joandela XX. mendean, eta gaur egun argi-taratzen ari diren testu liburuetan erebadirela aipatu beharreko gorabehe-rak. Euskal Herriko kultura modu ho-netan definitzen da testu liburuetan,paisaia, euskara edo hizkuntzaren azal-pena eta bestelako ezaugarri hauek:jaiak, gastronomia, kirolak, pertso-naiak, mitologia eta musika eta dan-tzak. Euskara eta euskal kultura lantze-ko moduaz gain, aldagai bakoitzariematen zaion maiztasuna eta testuin-gurua ere aldatuz doaz.

Lehenengo aroan, baserria, jaiak,kirolak, mitologia eta musika-dantzak

ikuspegi soziokulturaletik landutaagertzen dira, Euskal Herriaren testuin-guruaren barnean. Paisaiarik gehie-nek, berriz, estatua dute erreferentzia,baita pertsonaiek eta ohiturek ere. Bi-

garrenean erehorrela da, ba-serria da ikus-pegi soziokul-turaletik lan-tzen den baka-rra. Beste guz-tiak ikuspegihegemoniko-an kokatzendira.

Bigarrenaro honetansortuko da au-rrerantzeangarrantzi han-dia hartukoduen ikuspegi

juridikoa, zeinaren bidez aldagai askok–paisaiak, hizkuntzak zein gainerako-ak–-Euskal Herriarekiko izan dutenerreferentzia galduko duen.

Horrela, egungo paisaiak EuskalHerrian kokatuta lantzen direla pentsa-tu arren, ikuspegi juridikoa agertzendute, baita gainerakoek ere. Ikuspegihegemonikotik lantzen dira ezaugarriguzti-guztiak, dela egoera autonomi-koa islatuz, dela estatuaren markare-kin, den-denek galdu dute artean izanduten Euskal Herriarekiko lotura.

Euskara da salbuespen bakarra,euskara Euskal Herriarekin lotzen bai-ta. Estatua edo autonomia markadunzutabeek gora egin badute ere, orain-dik ez da guztiz galdu ikuspegi sozio-kulturala.

Datuak uler daitezen, azpimarratubeharrekoa da ezagutza arlo edo ikas-gai hau estatuak, hots, botere hegemo-nikoak, beretzat gorde duen curriculu-maren zatirik handienetako bat izandela beti. Iparraldearen kasuan, osorikbere eskuetan gelditzen den bitartean,Hegoaldean zati garrantzitsu bat bere-tzat gordetzen du Estatuak. Frantsesak“L´État continue à definir les objectifsgénéraux de la politique d´éducation.Il conserve la responsabilité de la défi-

nition des orientations pédagogiques,des contenus d´enseignement et desdiplômes qui sanctionnent les forma-tions ainsi dispensées. L´État conservela gestion des personnels (recrutement,formation, rémunération)”dio. Espai-niakoak bere LOGSEko 4. atalak daka-rren curriculumaren definizioaren bi-dez lotzen du hezkuntzaren kontrolosoa: “1. A los efectos de lo dispuesto enesta ley, se entiende por currículo elconjunto de objetivos, contenidos, mé-todos pedagógicos y criterios de evalua-ción de cada uno de los nieveles,etapas, ciclos, grados y modalidadesdel sistema educativo que regulan lapráctica docente. 2. El gobierno fijaráen relación con los objetivos expresadosen términos de capacidades, conteni-dos y criterios de evaluación del currí-culo, los aspectos básicos de éste queconstituirán las enseñanzas mínimas,con el fín de garantizar una formacióncomún de todos los alumnos y la váli-dez de los títulos correspondientes”.Hegoaldearen kasuan, bestalde, argi-garria da Estatuaren esku gelditzen dencurriculumaren esparrua eta eduki ho-rien izaera eta proportzioa. Angulo Ras-co-k dio, LOGSEren bitartez Estatuakeskuratu dituen konpetentziak gehie-gizkoak direla, hala kantitatez nola ka-litatez. Oinarrizko gutxienezko irakas-penetatik Estatuak beretzat esklusibokigorde du proportziorik altuena “cono-cimiento del medio natural, social ycultural”edo Inguruneaderitzon arlo-an. Horrez gainera, beretzat gorde du e-duki kontzeptualen, jarrerazko eta pro-zedurazko edukien eta ebaluazio iriz-pideen esparruetako zatirik handiena.

Hego Euskal Herriaren kasuan,LOGSE legea indarrean jarri denetikhona, argitaletxeen testu liburuenekoizpen berrietan Euskal Herriari lo-turiko agerpena gero eta murritzagoada, Ingurune arloari dagokionez,behintzat. Egun, LOGSE legea indarre-an badago, ez dago motiborik behera-kada kualitatibo hori gerta dadin, ezencurriculumaren edukia ez baita aldatu.Horregatik, beldur gara, azken errunal-diko testu liburu horiek ez ote diren LO-

3. taula: sektoreak

SEKTOREAK 1. aroa 2. aroa 3. aroa

Nekazaritza

Merkataritza

Komunikabideak

Janarigintza

Hezkuntza

Garraiogintza

Zurgintza

Ikuskizungintza

Kulturgintza

Osasungintza

Aisialdia

26,78 11,76 9,49

3,93 8,37

5,65 7,82

7,14 2,21 6,98

1,78 4,91 6,14

21,42 13,75 5,58

3,57 0,73 5,02

1,78 1,47 5,02

0,98 4,18

1,78 8,84 4,18

1,78 2,45 3,63


CE legeari begira jarriak. Oraindik ezdakigu LOCE legetik eratorritako curri-culuma nola gauzatuko den gure he-rrian, baina gure ikuspuntutik begiratu-ta, honako hiru atal hauetan datozenberrikuntzek etorkizunean eraginaizan dezakete gure artean:

Bat: I. Atalburuko I. kapituluko 8.atalak “Curriculo” du izena. Lehen aipa-tutako LOGSEko 4. artikulutik edatendu, 2. puntuan izan ezik. Aldaketa na-barmena dago: orain arte izendaturiko“oinarrizko gutxienezko irakaspenak”hemendik aurrera “irakaspen komu-nak” deituko dira. Hauek, bestalde,hezkuntza transferiturik dagoen auto-nomietan ordutegiaren % 55eko arretaizango dute, nahitaez, –LOGSEren ka-suan ez bezala, % 55, gehienez–.

Bi: Lehen Hezkuntzako Ingurunearloaren izendapen berria. Hemendikaurrera “Ciencias, Geografía e Historia”izendatuko da. Zein ote, baina, edukia?

Hiru: Batetik, testu liburua jainkotuegiten da ikasmaterial gisa. Bestetik, –le-hengoz Hego Euskal Herriko derrigo-rrezko irakaskuntzan gertatzen da–_testu liburuak ez du beharko HezkuntzaAdministrazioaren onespena, ezeditatzeko ezta irakaskuntzan erabiltze-ko, legearen “De los libros de texto y de-más materiales curricularres” izeneko3. Erabaki Gehigarriak dakarrenez.

Hari honi jarraituz, ikerketa hone-tan Euskal Herriari buruzko edukiarenerreferentzia soziokulturala aztertuta,ikusi duguna da testuinguru soziokul-turalean lantzen diren edukiak galduzjoan direla XX. mendean, eta horrela ja-rraitzen dutela XXI. mendearen hasie-ran ere.

Gure lanean nabarmen agertzen daikuspegi soziokulturalaren beheraka-da (ikus 4. grafikoa). Lehenengo aroanehuneko handian lantzen dena, biga-rren aroan nabarmen jaisten dela ikusdaiteke grafikoan. Han, mendearen ha-sierako testu liburuetan Euskal Herriada edukia lekutzeko oinarria, errefe-rentzia nagusia. Gero, aldatuz doa oi-narri hori, eta mendearen azken hamar-kadan beherakada handia agertzen duerreferentzia soziokulturalak. Erein eta

Elkar kenduta, besteak ez dira helduere egiten %20ra.

Mendearen aldaketarekin argitale-txe batzuek testu liburu berriak ekoiztudituzte, eta beste batzuk osatzeko bide-an dabiltza. Horietariko batzuetan Eus-kal Herriari ematen zaion trataera nola-koa den begiratuta, ikusi dugu azkenhiru urteko testu liburu berrietan, Eus-kal Herria errealitate soziokultural mo-duan hartuta ez dela %1era ere heltzen.Hori, agertzen den kasuetan.

XXI. mendeak ez digu etorkizunabermatzen, gaurko testu liburuetakoedukiak Euskal Herriarekin gero eta lo-tura txikiagoa agertzen baitute. EuskalHerria ez da testu liburuetako edukia-ren erreferentzia, egungo edukietan ezbaita testuinguru soziokulturala aintza-kotzat hartzen.

LOCE delako lege horrek ekarri di-tuen berrikuntzak -ostean gehiago eka-rriko ditu eta- gauzatuta ikusten ditugutestu liburu berrietan, hain zuzen ere,2000tik honako urteetan EAErako etaNafarroarako argitaratu direnetan. Az-ken baten, argi azaltzen da testu libu-ruari garrantzi handiagoa ematen zaio-la, papereko euskarriaren erabilera in-dartu egiten dela. Gainera, joera ezagu-na da euskara eta bestelako ezauga-rriak lekutzerakoan estatuaren antola-keta juridikoan oinarritzea. Horren

guztiaren ondorioz, Euskal Herria entesoziokulturala izan baden arren,saihestu egiten da. •

Bibliografia- ANGULO RASCO, J. F.: “El gato

por liebre o la descentralización en elsistema educativo español”, in Cua-dernos de Pedagogía, 222 (1994), 74-83, Bartzelona.

- BILBAO BILBAO, B.: Kulturaerreferenteak oinarrizko curriculu-mean Euskal Herriko eskoletan,EHU, Bilbo, 2002.

- CHOPPIN A.: “Pasado y presen-te de los manuales escolares” inRUIZBERRIO, J.: La cultura escolar de Eu-ropa, Biblioteca Nueva, Madril, 2000,107-166.

- EZKURDIA ARTEAGA, G.: Lu-rraldea eta Historia Lehen Hezkun-tzako testu liburuetan, doktore tesia,argitaratzeke, 2003.

- JOHNSEN, E.: Libros de texto enel caleidoscopio, Pomares-Corredor,Bartzelona, 1996.

- PEREZ URRAZA, K.: Zientzia,teknologia eta lanbideen agerpenaEuskal Herriko testu liburuetan,EHU, Bilbo, 2003.

- TORRES, J.: El curriculum ocul-to, Morata, Madril, 1992.

4. grafikoa: erreferentzia soziokulturalaren garapena


AnjelesIztueta

E

Hezkuntzatik egin behardugunak izugarrizko garrantziadu, datorren urteetako EuskalHerria jokatzen ari baikara.Klabea da

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza,Unibertsitate eta Ikerketa sailburua


AnjelesIztueta

E

Legegintzaldiaren hasieran seierronka aipatu zenituen. Nola daudeune honetan egitasmo haiek?

Sei helburu haietatik batzuk bete di-tugula esan liteke. Adibidez, 0-3 etapabideratuta dago. Dagoena finkatu du-gu eta Partzuergoaren bitartez 1.000plaza berri sortuko dira aurten eta urte-ro 1.000.

Bigarren erronka langileen egon-kortasuna ziurtatzeko edo hobetzekooposaketak egitea zen. Zortzi urte opo-saketak egin gabe egon ondoren, aur-ten egin dira. 17.500 irakaslek eman zu-ten izena, gutxi gorabehera 5.000 aur-keztu ziren eta 1.500 inguru egin dirafuntzionario.

Hirugarren helburu handia EuskalUnibertsitate Sistemarentzako Legeazen. Gobernuak onartu zuen gure pro-posamena eta orain eztabaida politiko-an sartuko da.

Beken sistema guztia ere berrikusidugu eta aldaketa batzuk egin ditugu.Orain askoz diru gehiago bideratzen da.

Herrien Europa ezagutzeko ereurratsak ematen ari gara.

Lanbide Heziketan eskaintza par-tziala edo modularra jarri dugu martxanera pilotuan, hots, titulazioa zatika lordaiteke, 40 moduluz osatutako ikaske-tak baitaude. Horrez gain, Lanbide He-ziketa eta unibertsitatea lortu ditugu etamemento honetan unibertsitateko seiikasketek lotura dute Lanbide Hezike-tarekin.

Anjeles Iztueta Eus-ko Jaurlaritzako Hez-kuntza sailburua berelegegintzaldiaren ekua-torera iritsi da, hots, biurte pasa ditu kargu ho-rretan eta beste hain-beste gelditzen zaizkio. Geldiune bat egiteko

eskatu diogu hasieranjarritako erronkak beteote diren ikusteko. Ba-tzuk beterik eta bestebatzuk betetzeke, ho-riek errematatzea faltada orain, eta noski, sortudiren erronka berriei erehelduz.Hurrengo bi ikastur-

teak askoz ere politikoa-goak izango omen dira.Izan ere, Kalitate Lege-ari, Unibertsitate Lege-ari eta Lanbide Hezike-tako Legeari politikokiaurre egitea egokitukozaio. Horrez gain, gizar-tean isla duten gaiekhezkuntzan ere izangodutela baiezten du, etahorregatik dio ikasturtepolitikoa izango dela.

KalitateLegearen aurrean

malgutasunarekin etaardurarekin jokatu

behar da eta bideakbilatu behar dira.

Gainera, azken finean,hori praktikara

eramaten dutenakirakasleak eta

ikastetxeak dira, etagogoz kontra ez da

ezer aurrera eramaten.Ikastetxe barrukobizitza ikastetxe

barruko bizitza da. Nikuste dut herri honetangauza asko egitekoirudimena dagoela


Lanbide Heziketako Legeak zerekarri du?

Lege horrek ez digu hainbeste kal-terik egin. Lanbide Heziketan punta-puntan gaude eta hemengo eskemakopiatu dute.

Dena dela, euskararen egoerak la-rria izaten jarraitzen du, ezta?

Gai horretan zulo handia daukagu.Gaur egun espezialitate pila bat eskain-tzen dira eta denak ezin dira eredu guz-tietan eskaini. Teorian A eta D ereduakdaude aukeran, baina praktikan An gel-ditzen dira. Horregatik, udaberrian de-kretu bat egingo dugu eta eredu eleani-tza planteatuko dugu. 16 urterekinikasle guztiek euskaraz dakitela supo-satuta, ikasgai batzuk euskaraz jasokodituzte, beste batzuk gaztelaniaz etabeste bat ingelesez.

Materialgintzan ere badago egite-korik, hainbeste espezialitate egonikezinezkoa baita guztietarako liburuakargitaratzea. Hori dela eta, Internetezbaliatuko gara.

Kalitate Legetik komeni ez denaez duzuela hartuko esana duzu.

Hala da. Zenbait planteamenduatzerakoiak dira eta ez dugu atzerapau-sorik emateko asmorik. Zentzu horre-tan, gure bidean eta betebeharrarenarabera jarraituko dugu, lehen egitendugunarekin.

Esate baterako, Legeak 3-6 etapaplanteatzen du eta kontzertatzeko pro-posamena egiten du. Guk hori aspaldi-tik egina daukagu, eta ez hori soilik, iahaur denak 2 urterekin eskolatzen dira.

Bigarren gauza bat ingelesa LehenHezkuntzan sartzeko egiten duenplanteamendua da. Gu askoz aurrera-go goaz, ikastetxe guzti-guztietan 4 ur-tetik aurrera ingelesa irakasten baita,eta toki batzuetan lehenago. Horrezgain, proiektu eleanitzak dauzkagu baisare publikoan, bai ikastoletan eta baiikastetxe erlijiosoetan. Beraz, aurretikgoaz.

Beste puntu bat notarena da etahor hitza irakasleek izango dute. Ho-rren inguruko hausnarketa bat bidera-tuko dugu, baina azken finean, irakas-

leba-koitzakerabakikodu eskala kualita-tibotik kuantitatibora pa-sa edo ez.

Hizkuntzaren kasuan ere aurreragogoaz; ez dugu hizkuntza bat edo besteaplanteatzen, eleaniztasuna baizik,hots, euskara, gaztelania eta ingelesa.Gure hezkuntza sisteman lehen urtee-tan %44 dagokie hizkuntzei eta LehenHezkuntzaren bukaeran %33. Guk ho-rrela jarraituko dugu. Horixe da me-mento honetan Europan planteatzendena: ama hizkuntza eta beste bi.

Gainontzeko gauzei dagokionez,hausnarketa foro batzuk jarriko ditugumartxan. Kasu horietan, gure sistemarikomeni zaiona hartuko dugu eta ko-meni ez zaiona ez. Horretarako, mailabakoitzeko irakasleen iritzia jasoko du-gu eta funtzionatzen duten gaiak edoondo doazenak ez ditugu aldatuko. Al-de batetik, finantziazioa geurea delakoeta bestetik eskola inklusibo baten al-deko hautua egin dugulako.

Praktikan, ordea, mandatu ba-tzuk badatoz; adibidez, zuzendaritza-ren hautaketa nola egin edo erlijioaderrigorrezko ikasgai bezala jartzea.Zer egingo da horrelako kasuetan?

Barruan hartuko ditugu erabakiak.Ez dugu egingo gure eskemak behar ezduen ezer eta lau printzipiorekin joka-tuko dugu: malgutasuna, ardura, alda-keta gure sistema hobetzeko baldin ba-da hartuko dugu eta bestela ez, eta kon-tuan izan behar dugu eskumenak geu-reak direla, guk antolatzen dugu gurehezkuntza gure beharren arabera. Hila-

betebatzuk es-

kainiko dizkiogu horri buruzpentsatzeari eta bitartean ez da aldake-tarik egongo.

Edonola ere, nahiz eta eskumenakhemengoak izan, lege organiko batbeti gainetik dago.

Beti malgutasunarekin eta ardura-rekin jokatu behar da eta bideak bilatubehar dira. Gainera, azken finean, haupraktikara eramaten dutenak irakasle-ak eta ikastetxeak dira, eta gogoz kon-tra ez da ezer aurrera eramaten. Ikaste-txe barruko bizitza ikastetxe barrukobizitza da. Nik uste dut herri honetangauza asko egiteko irudimena dagoela.

Hizkuntza ereduen kasuan legez-ko proposamen bat aurkeztekoak za-rete Legebiltzarrean. Zer proposa-tzen duzue?

Hiru neurri mota proposatuko ditu-gu dauden ereduak indartzeko. Lehen-dabizi, A ereduan Euskara ikasgaiaedukitzeaz gain, beste ikasgai bat ereeuskaraz irakastea. Bigarrenik, edo-zein mailatan euskararen ebaluazioamailakatzea, hots, ez egotea dena bu-katu eta EGA egin zain. Hartara, progra-mazioa ere mailakatua izango da etaakreditazio partzialak emango dira, ba-naka-banaka. Eta hirugarrenik, irakas-leak prestatzen joateko prestakuntzaibilbideak egitea bai euskara teknikoaneta bai alorretako prestakuntzan.

Hemengo familiek B eta D ereduenaldeko hautua egin dute. Aurtengo ma-


Autonomia etabitartekoak edukitzea

askoz hobea daikastetxearentzat,

bertan lan egiten dutenirakasleentzat,ikasleentzat,

gurasoentzat etaeskualdearentzat edoherriarentzat

AnjelesIztueta

E

trikulazioan 3 urteko haurren %92k Beta D eredua aukeratu du. Horrek esannahi du hemendik 13 urtera gazteen%92, alegia, hamarretik bederatzi, B etaDn ikasia izango dela.

Baina, B ereduak euskalduntzenal du, bada?

Batzuk bai, eta beste batzuk Atikgertuago daude, heterogeneotasunhandia dago. Argi dago D eredua delahoberena eta memento honetan %62suposatzen du. Gizartea D eredurantzdoa, euskara aukeratu du seme-ala-bentzat eta horrek du garrantzia. Gureardura da hezkuntza sistemak eskain-tzen duen euskara hori txukuna izatea.

Ez al da planteatzen ereduen sis-tema hobetzeko partez euskaldun-tzen duten murgiltzen sistemak ezar-tzea?

Ez diot errealismorik ikusten horri.Memento honetan hori eztabaidatzenhasiko bagina, A, B, C, D, H, J… eta ezdakit zenbat eredurekin hasiko ginate-ke, ez atzera eta ez aurrera. Eta adibide-ak oso gertu dauzkagu, aldamenean.Guretzat izango litzateke kaltegarri.

Gizarteak A, B eta D aukeratu ditueta guk eredu horietako euskara txuku-na izan dadin bermatu behar dugu, ho-ri indartu eta hobetu behar dugu. Kuan-

titatiboki asko egin dugu, baina askogelditzen zaigu.

Irakasleen hizkuntza gaitasunabermatzeko neurriak hartzen al dira?

Orain sartzen diren irakasle berrienkasuan bai. Gizarteak B eta D ereduakeskatzen dituenez, hori behar da hez-kuntza sisteman. Irakasle izateko PL1edo PL2 behar da gizarteak hala eska-tzen duelako. Badaude perfil hori ezduten irakasle egongor batzuk eta ho-rien baldintzak sindikatuekin negozia-tu behar izaten dira. Haatik, funtziona-rio izateko euskara behar da, hezkun-tza sistema elebiduna denez irakasleekere hala izan behar baitute. Horregatik,uztailean egin diren oposaketetan PL1eta PL2 edukitzea eskatu zaie, ez PL0.Horregatik atzeratu ziren oposaketak,mugan zegoenari liberazioa hartu etaikasteko denbora emateko.

Dena dela, PL1 lortzen dutenak ezdute erraztasun nahikorik euskarazegiteko, beraz eskolak emateko ereez. PL1 eta PL2 ezin dira parekatu.

Arrazoi duzu, gutxienez PL2 beharda. Irakasle euskalduna izateko euska-raz eman behar dira eskolak eta hiz-kuntza ondo menperatu behar da. Bes-te edozein lanbidetan baino garrantzigehiago du, hizkuntza lan tresna baita.

Herri batek ezbadu hezkuntzan

inbertitzen, ez du bereetorkizunean

sinesten


Irakasleek euskara ez baldin badutemenperatzen, irakaskuntzaren kalita-tea galdu egiten da. Hizkuntza ez badaongi menperatzen, irakasgaia ezin daongi azaldu.

Orain perfilak ezartzen eta berri-kusten direnean PL2ra jotzen da.

Etorkinen kasuan ere hizkuntzakgarrantzi handia du. Zer planteamen-du daukazue horren inguruan?

Berezibiziko garrantzia duen gaiada. Memento honetan 6.000 etorkindaude EAE eta ez dira asko, orotara300.000 haur daudela kontuan hartu-rik. Baina urtez urte 1.000 gehiago etor-tzen dira herrialde askotatik. Bestalde,gure herrian elebitasuna finkatzen arida eta eleaniztasunerantz goaz.

Herri integratu baten alde egin be-har baldin badugu, arduraz heldu be-har diogu. Hori dela eta, guk zera plan-teatzen dugu: B eta D ereduak bultza-tzea eta etorkinak eskola guztietan za-baltzea gettoak sor ez daitezen. Garran-tzitsuena da hemengo haurrak bezalasentitzea eta integratuta egotea.

Horrek planifikazio zabalagoa es-katzen du eta ildo horretan ikastetxe-ei autonomia gehiago ematearen al-dekoa al zara?

Sareen eta ikastetxeen arteko deso-rekak ezabatzeko beharrezkoa da ikas-tetxe publikoek autonomia izatea, ezbaitaukate. Benetan, era nahiko zentra-lizatuan antolatzen da eta hori ez da bi-dea sareen arteko oreka eta kalitatealortzeko. Ikastetxe bakoitzak bere hez-kuntza proiektua egiteko askatasunaeta ardura edukitzea da bidea. Horidela eta, udaberrirako proiektu pilotubatzuk jarriko ditugu abian.

Nola ulertzen duzu ikastetxeenautonomia?

Oraingo eskeman dena modu zen-tralizatuan egiten da. Negoziazioak eremodu zentralizatuan egiten dira sindi-katuekin. Hori da gaur egun funtziona-tzeko dagoen eskema. Ikastetxeen au-tonomia, ordea, beste eskema bateanulertzen dut: ikastetxeek autonomia

edukitzea hezkuntza proiektua egite-ko, bere langileak kudeatzeko, diruakudeatzeko.... Horrela, ikastetxe ba-tzuk hizkuntzetan espezializatu daitez-ke, beste batzuk teknologia berrietan,beste batzuk aniztasuneko proiektue-tan… autonomia daukate horretarako.Nik uste dut horrek sistemari kalitateaematen diola.

Noski, eskola guztiak ez dira berdi-nak, Lanbide Heziketako edo LehenHezkuntzako zentroak ez dira berdi-nak. Baina autonomia eta bitartekoakedukitzea askoz hobea da ikastetxea-rentzat, bertan lan egiten duten irakas-leentzat, ikasleentzat, gurasoentzat etaeskualdearentzat edo herriarentzat.Hori oso argi dago. Beste arlo batzuetanegiten da, osasungintzan, esate batera-ko. Eta Europako hainbat herrialde erenorabide horretan doaz.

Autonomiarekin batera bitarteko-ak ematea aipatu duzu eta hori admi-nistrazioaren esku dago.

Bai, eta nik argi daukat ikastetxeeiautonomia emateko baliabideak emanbehar zaizkiela. Dirua behar da proiek-tuetarako, askatasuna pertsonalgoarenkudeaketarako…

Diruarekin batera, eraginkortasu-na, ardura eta kudeaketa ona behar di-ra. Eta kudeaketa ona beti da hobea de-zentralizatua, ez zentralizatua.

Dezentralizazioaren aldekoa zara,orduan?

Bai, botere zentralizatua edukitzeaikuspegi zaharra da. Boterea dezentra-lizatu egin behar da, dirua banatu eginbehar da, eta gero, eraginkorra izan,helburuak jarri eta neurtu. Politikakobeste arloetan bezala, printzipioak ber-dinak dira: ikastetxean erabaki daiteke-ena ikastetxean erabaki, eta ez goi mai-lan. Ikastetxeak eduki behar du beharduen dirua eta ardura, han baitaudeikasleak, irakasleak, gurasoak eta he-rria. Hori ezin da zentralizatuta gelditu.

Dena dela, eskema batetik besterapasatzeak konfiantza eta ardura eska-tzen ditu, baina hortik jo behar dugu.

Baina autonomiarekin ez al dagoarriskurik administrazioak bere eran-tzukizunari muzin egiteko, gastu pu-blikoa murrizteko eta denek hezkun-tzarako duten eskubidea bermatu ga-be gelditzeko?

Noski, autonomia emateak eta ikas-tetxe bakoitzari bere kudeaketaren ar-dura emateak ez du esan nahi gura due-na egin dezakeenik. Eskola bakoitza-ren abiapuntua desberdina denez, be-har dituzten bitartekoak ere hala izan-go dira. Ikastetxe batzuetan beti dirugehiago beharko dute arazo gehiagodituztelako. Haur bat 100 kostako daeta beste bat 300, baina hala da. Beha-


rrenara-bera ba-natu beharda, gehiagobehar duteneigehiago emanez eta gu-txiago behar dutenei gutxiago. Eta horiguk egin behar dugu, horren ardurageurea da. Herrialde bakoitzak BP-Gren ehuneko jakin bat gastatu behardu hezkuntzan eta garestia da. Bainaherri batek ez badu hezkuntzan inberti-tzen, ez du bere etorkizunean sinesten.

Berdintasuna zentzu horretan uler-tzen dugu. Abiapuntu desberdina dute,baina denek puntu berera iritsi behardute eta horretan lagundu behar zaie.

Hori ikastetxe guztientzako ikus-pegi publikoa izatea da.

Noski, dena baita diru publikoa.Gure sisteman ia %100 kontzertatua da-go, edozein saretan gaudelarik ere, dirupublikoaz ari baikara. Beste kontu batda sareen eta ikastetxeen artean des-berdintasunak daudela eta ikusi egin

behar dela patrimonioanorena den eta beste

gauza asko. Adibi-dez, irakasleekberdin kobratzeaeskubide bat da,berdin da bate-koa edo beste-koa izan. Az-ken fineanberdintasunlortzea bizentzutanulertzendugu:irakasleekberdin ko-bratu behardutela he-men edohan lan egin;

eta behargehiago duten

haurrei gehiagoeman behar zaie-

la.

Orokorrean parte-hartzea ahulduta dago

eta gurasoena ere bai. Ho-rrek kezkatzen al zaitu?Bai, noski. Gurasoek ez dute

behar adina parte hartzen eskolako bi-zitzan eta hori hobetzeko mekanismo-ak jarri behar ditugu. Eta ez da erraza.Badaude guraso elkarteak, baina ez danahikoa. Egia da eskolan egiten denaasko dela, baina etxean eta gizartean e-giten dena ere bai. Beraz, zerbait eginbehar dugu. Neurri batzuk oso sinpleakizan daitezke: berrikusi ea gurasoekinegoteko orduak ondo jartzen ditugunedo ez, elkar topatzeko uneak bilatu...Komunitate zientifikotik ere beti azpi-marratzen den gaia da, baina ez dauka-gu nahiko harremanik.

Gurasoek ez ezik, ikasleek ere ezdute parte hartzen. Hezkuntza proiek-tu guztietan dago jarrita ikasleek kri-tikoak izan behar dutela, baina ez alda paperean gelditzen helburu hori?

Bai, agian. Bi printzipio dira garran-

E

AnjelesIztueta

Herri integratubaten alde egin

behar baldin badugu,arduraz heldu behardiogu. Hori dela eta,guk zera planteatzendugu: B eta D ereduak

bultzatzea etaetorkinak eskola

guztietan zabaltzeagettoak sor ez

daitezen.Garrantzitsuena dahemengo haurrak

bezala sentitzea etaintegratuta egotea.


tzitsuak: gure gazteak kritikoak eta soli-darioak izatea eta erabakitzeko ahal-mena izatea. Hain da garrantzitsua he-rrigintzan eta pertsona bezala partehartzen duten eta erabakitzen dutengazteak izatea. Bestela, herri bat ez dabere buruaren jabe.

Hori esan egiten dugu, baina meka-nismoak bilatu behar ditugu gazteakkritikoak eta parte-hartzaileak izan dai-tezen. Gero A, B edo C izango dira, bai-na gutxienez beraiek izango dira.

Aipatzen ditugun printzipioak osa-tu egin behar dira. Pertsonekin erabil-tzen ditugun printzipioek herrigintza-rako ere balio dute. Pertsonek erabaki-tzeko gai izan behar dute, eta herriakere bai. Pertsonek solidarioak izan be-har dute eta herriak ere bai. Hezkuntza-tik egin behar dugunak izugarrizko ga-rrantzia du, datorren urteetako EuskalHerria jokatzen ari baikara. Klabea da.

Eskola ituna legegintzaldi hone-tan egingo al da?

Eskola ituna egin aurretik prestatuegin behar dugu. Orain daukagun giro-ak eta giro politikoak ez du errazten ho-ri. Beraz, egin dezagun lana sistema in-tegratu baten alde, goazen sistema ba-karrean pentsatzera eta lan egitera, saredesberdinak egon arren denok sistema

Eskola itunaegin aurretik prestatuegin behar dugu. Oraindaukagun giroak ezdu errazten hori.Beraz, egin dezagunlana sistema integratubaten alde, goazensistema bakarreanpentsatzera eta lanegitera, saredesberdinak egonarren denok sistemabakarra osatzenbaitugu eta helburuberdinak baitauzkagu

bakarra osatzen baitugu eta helburuberdinak baitauzkagu. Eleaniztasunadenontzat da xede, ikasle ezinduek es-kola denetan egon behar dute, etorki-nek ere bai, teknologia berriek erebai… Denok batera pentsatzen hastengarenean egingo dugu ituna. Lehenda-bizi goazen batera pentsatzera eta gau-zak berdintzera, desoreka handia bai-tago.

Eskola publikoari gauza asko faltazaizkio. Adibidez, eraikinak zaharkitu-ta daude eta berritu egin behar dira. Ho-ri dela eta, udalekin eta EUDELekin ba-tera 10-15 urteko plan estrategiko bategin nahi dugu eskolak berritzeaz gain,espazio horiek herri osoarentzat izandaitezen. Izan ere, zentroak arratsalde-ko 6:00etatik aurrera eta asteburuetan i-txita egoten dira eta herrian edo auzoanespaziorik, kiroldegirik edo aretorikgabe gelditzen dira.

Ikastolek ere azpiegituretan zorhandiak dituzte. Tonbola, Kilometro-ak, Ibilaldia eta horrelakoak antolatuzegin dituzte eraikinak eta gabezia etazor handiak dituzte.

Ikastetxe erlijiosoetan patrimonioaeta eraikinak badituzte normalean, bai-na beste gabezia batzuk dituzte.

Beraz, funtsean zer dagoen ikusi etabatzen joan behar da.


Esperientzia

rren Hezkuntzan aritzen diren irakaslegehienek 40 urte baino gehiago dauz-katela, eta jakinda maila horretan ari-tzeko derrigorrezkoak diren ikasketapedagogikoak azken urteotan ezarridirela, esan dezakegu DBHn irakastenduten irakasle gehienen prestakuntzaalderdi teknikoan soilik oinarrituta da-goela. Hau da, Historian, Geografian,Filologian... lizentziatuek; Fisikan, Ki-mikan, Matematikan.... lizentziatuek,ingeniariek... oso ondo menperatzendituzte ikasgai horiek, baina askotanpedagogiaz dauzkaten ezagutzak ezdituzte eskuratu prestakuntza berezi,zehatz eta egokitu baten bidez, baiziketa nahiko autodidakta izan den apren-dizaia baten bidez. Egoera honek era-man ditu hainbat irakasle eurek ikasizuten metodo berbeekin irakastera.

DBHko irakaskuntzak markatzenduen beste baldintza bat da unibertsita-tera joan nahi duten ikasleek Batxiler-goa bukatu ondoren kanpoko ebalua-

zio bat pasa behar dutela. Hots, Iparral-dean baxoa eta Hegoaldean orain arte“selektibitatea” deitutakoa edota he-mendik gutxira ezarriko duten “erreba-lida” azterketa. Hori dela eta, erabiltzenden metodologia, ebaluazioa, baliabi-deak... eta abar proba hori gainditzerabideratzen dira eta berrikuntza meto-dologiko berriak ezartzeko paradarikez da egoten.

Bestalde, curriculumari begiratzenbaldin badiogu, gaur egun dagoenikasgaien banaketa (matematika, naturzientziak, erlijioa...) orain dela bi men-de sortua dela egiazta dezakegu eta iaaldaketarik gabe dirauela (Area, 2001).Horrela, industrializazioan murgildutazegoen gizarte baten beharrei aurreegiteko sortu zen ikasgaien banaketakberdintsu jarraitzen du, eta ez ikerkun-tza arlo berrien sorrerak ezta informa-zio gizartean murgiltzeak ez dute lortucurriculumaren berrantolaketa sako-na. Hori gutxi balitz, irakasgaien artean

Ondoko lerroetan saiatuko ga-ra ulertzen zergatik dagoen hainhedatuta DBHn irakas-sistematradizionalerako joera. Horrenaurrean, berritzaileagoa den bes-te metodologia baten oinarriakaurkeztuko ditugu, eta hau abia-puntu bezala hartuz, GizarteZientziak Teknologia Berriekinlantzeko proposamen zehatzaegingo dugu.

Derrigorrezko BigarrenHezkuntzaren egoera

Gizarte Zientzien irakaskuntza,DBHko beste ikasgai asko bezala, bes-teak beste, ondoko baldintza hauenarabera garatu ohi da:

Irakasleriaren prestakuntza ezagu-tza teknikoetan oinarrituta dago. Kon-tuan hartzen badugu gaur egun Biga-

Nola irakasten dute DBHko irakasleek?Irakasteko modu berri bat baliabide teknologikoak erabiliz

Arkaitz LAREKIIrakaslea eta psikopedagogoa


hierarkia inplizitu bat existitzen daoraindik, eta ez da modu berean balo-ratzen matematikan edo lehen hizkun-tzan zailtasunak izatea eta beste edo-zein gaitan izatea (antza denez Kalita-tezko Lege berriak hori suspertzen du).

Irakasteko joerak DBHnEgoera honen aurrean ez da harri-

tzekoa Bigarren Hezkuntzako irakaste-ko erak edo moduak ere aldaketarikgabe jarraitzea, eta oso ezaguna eginden ondoko konparaketa gela askotangertatzen denaren adierazgarri izatea:Erdi Aroko mediku batek gorriak pasa-ko lituzke ebakuntza gela batean sartueta han gertatzen dena ulertzeko, bainaaro bereko irakasle batek ez luke arazohandirik edukiko gaur egungo ikasgelabatean sartu eta hor dagoen irakasleaordezkatzeko (Papert 1993 Guzmanen2001). Hala ere, eta gehiegi sinplifika-tzeko arriskua baldin badago ere, bi jo-era nabarmentzen dira gaur egungoirakaskuntzan:

Alde batetik, aprendizaia ideia,kontzeptu edota jokaera baten errepi-kapena dela uste dutenak daude. Oroi-menezko aprendizaian oinarritzen du-te beren irakaskuntza eta hura gerta da-din errefortzuak edo zigorrak (psikolo-giako ikuspuntutik ulertuta) erabiltzendituzte, ikasprozesuan gertatzen denaulertzen saiatu ere egin gabe. Teoriahoriekin bat datozen irakasleek oso tra-dizionala izan den metodologia hartzendute gela barruan: irakasleak berenoholtza edo eserlekuan esertzen diraeta testu liburua irakurtzen duten bitar-tean azalpenak ematen dituzte. Asko-tan apunteak diktatu ere egiten dituzte.Erabiltzen dituzten tresnak liburuak,arbela edota fotokopiak izaten dira, etahorien edo beste edozein baliabiderenbaten erabilera (proiektagailua, bide-oa...) diskurtsoan laguntzeko besterikez da izaten. Ikasleenzeregina murritzada: entzun, apunteak hartu eta memori-zatu. Batzuetan ariketa praktikoak eginbehar izaten dituzte, baina ariketa ho-riek oroimenaren bitartez ikastera zu-zenduta daude. Gainera, gaizki eginezgero, berriz egin beharko dituzte ondo

egin arte, batzuetan ulertu gabe zerga-tik ari diren gaizki egiten. Ikasgaiakazaldu ondoren ebaluazioa dator. Ho-rrekin neurtzen da ea ikasleak helbu-ruetara iritsi diren edo ez. Gabeziakohartuz gero, irtenbidea kurtsoa edoikasgaia errepikatzea izaten da, eta ka-su hoberenean eskolatik kanpokoerrefortzurako klaseak gomendatzendira gela barruan egin daitezkeen alda-ketak kontuan hartu gabe. Honengatikguztiagatik, curriculuma eduki zerren-da itxitzat jotzen da, non aldez aurretikfinkatutako edukiak aldaezinak direneta hauetara iristea behar-beharrezkoaden eskola porrotik ez pairatzeko.

Beste aldetik, aprendizaia ikaslea-ren egitura kognitiboaren aldaketatzat

hartzen dutenak daude (Ausubel, Ca-rretero, Piaget, Vigotski...). Hauen us-tez, ikaskuntza ez da datuak errepika-tzea, baizik eta pertsona bakoitzak erai-ki behar duen prozesua. Eraikuntzahau ikaskuntza esanguratsuan oinarri-tzen da, non subjektu bakoitzak dituenaurrezagutzei eransten zaizkien ezagu-tza berriak bere egitura kognitiboa al-datuz. Ikuspuntu honetatik lan egitenduten irakasleen metodologiak hona-ko ezaugarri hauek ditu: irakasleak ko-munikatzaile bakarraren papera albo-ratuko du ikasleen arteko aprendizaia(ikaskuntza kolaboratiboa) suspertuz.Beraz, bere funtzio nagusiak ikaskun-tza dinamizatzea eta ikasleak laguntzeaizango dira. Ikasleen aurreideiak eza-gutzeko zenbait jarduera prestatuko di-tu eta ondoren ahalik eta ikasteko ego-era errealenak sortuko ditu kontzeptu,trebetasun edota jarrera berrien barne-rapena errazteko. Ikasleak, lehen ezbezala, era aktiboan parte hartu behar-ko du bere ikaskuntzan aurrezagutzakeraldatuz ezagupen berriak barnera-tzeko. Horren arabera, bere zereginakbi motatakoak dira: alde batetik infor-mazioa bilatu, baloratu, aukeratu, egi-taratu eta barneratu; eta bestetik: infor-mazio berria sortu. Erabiltzen diren ba-liabideak, testu liburuak eta arbelazgain, ordenagailuak, bideoak, Internet,entziklopediak, liburutegia... eta abarizan daitezke. Gainera, horien erabile-ra ez dago irakaslearen menpe. Aitzitik,ikasleek beharren arabera erabil ditza-kete. Ebaluazioa egiterakoan, garrantzigehiago ematen zaio prozesuari emai-tzari baino, eta horren ondorioz eba-luazio sistema kurtsoan zehar eginda-ko lanetan oinarritzen da. Ikasproze-

Behin baino gehia-gotan esan izan daErdi Aroko medikubatek gorriak pasa-ko lituzkeela eba-kuntza gela bateansartu eta han gerta-tzen dena ulertzeko,baina aro bereko ira-kasle batek ez luke-ela arazo handirikedukiko gauregungo ikasgelabatean sartu eta hordagoen irakasleaordezkatzeko.


sua ebaluatzerakoan, bere alderdi for-matiboa indartzen da eta ikasleek mo-menturik egokienean jasotzen duteeman dakiekeen laguntza. Hori guztiaikusi ondoren, garbi dago ikuspegi ho-netatik curriculuma irekita egongo delaezarritako ezagutzak lantzeaz gainaniztasunaren trataera egokia egiteko.

Irakaskuntzan bi ikuspegi aratz aur-kitzea zaila da, baina nire ustez aipaturi-ko bi joerak nabarmenak dira DBHkoirakasleen artean, batzuetan eurakkontzienteki harturikoak ez badira ere.

Azkenik, esan beharra dago hasie-ran ikusitako baldintzak kontuan har-tuz, ulertzen dudala irakasteko meto-dorik erabiliena aipatutako bien arteanlehenengoa izatea, baina nire iritziz,derrigorrezko edozein hezkuntzatanekarpen positiboenak ikas-jarduerakbigarren ikuspuntutik antolatzen dire-nean lortzen dira. Haur eta Lehen Hez-kuntzako zenbait eskola 90eko hamar-kadan hasi ziren konstruktibismoan oi-narritutako metodoen bitartez irakas-ten (Txokoen Sistema, adibidez), etaorain DBHko irakaskuntzari esperien-tzia hauetatik ideia berriak hartzeko ga-raia iritsi zaio.

Gizarte Zientziak Teknolo-gia Berriekin lantzeko propo-samen zehatza

Antigua Luberri Institutuan DBHko 2.D eta E geletan Gizarte Zientzietakoikasgaia lantzeko, ikusitako bigarrenikuspuntutik oso gertu jartzen gaituztenzenbait ekintza prestatu genituen orain biikasturte. Ondoko lerrootan deskribatu-ko dugu horietako bat, zeinetan gaur

egungo teknologiek eskaintzen dizkigu-ten abantailak ondo zehazten diren.

Helburua:Gizarte Zientzietako zenbaitgai ikuspuntu berri batetik lantzea (hemenaipatutako bigarrena, hain zuzen ere) in-formazioaren gizarteak eskaintzen dizki-gun aukera guztiak erabiliz.

Jardueraren oinarria: norberaren in-teresen arabera, lehenengo hiruhilabe-tean landutako zenbait gaitan sakon-tzea eta horren inguruan lan bat egitea,informazioa lortzeko baliabide askota-rikoak erabiliz. Ondoren, lanak beste-en aurrean aurkeztea eta ikasgaiarenweb orrian argitaratzea.

Jarduerarekin hasi baino lehen, le-henengo hiruhilabetean zehar irakas-leak web orri bat prestatu zuen ikasleakorrian ibiltzen ohitzeko eta motibatze-ko. Ikasgaiarekin eta ikasleekin erla-zionatutako zenbait informazio jarrizuen: ikasleen posta elektronikoa,ikasgaiaren egitura, oharrak, klasekoargazkia... eta abar. Epe horretanikasleek webguneari buruzko ideiakemateko aukera eduki zuten.

Bigarren hiruhilabetean, jardueramartxan jarri zen. Elkarlaneko ikaskun-tza indartzeko, ikasleak taldeka jarri zi-ren eta talde bakoitzak erabaki beharizan zuen zeri buruz egin nahi zuen la-na. Hori erabakita, astean behin egunbat hartu genuen jarduera honetarako.Lanak egin ahal izateko, ikasleek insti-tutuko ordenagailu gelan eta liburute-gian informazioa bilatu, baloratu, au-keratu eta egituratu behar zuten. Infor-mazioa aukeratu ondoren horren ingu-ruan lan bat egin behar zuten bi baldin-tza hauek kontuan hartuz: erabilitakodokumentuak ezin ziren kopiatu (pla-gioa) eta informazioa ateratzeko erabil-tzen zituzten iturri bibliografikoak ai-patu beharra zegoen.

Lanak bukatutakoan, Interneten ar-gitaratu ziren gelako beste ikasleek ira-kur zitzaten eta iritzia eman zezaten.Horrez gain, gelan aurkeztu behar izanzituzten lan bakoitzaren alderdi garran-tzitsuenak eta lan egiteko jarraitu zutenprozesua.

Ekintzaren balorazioaEkintza hau ebaluatzerakoan ezin

ditugu ahaztu prozesu osoan egon di-ren zailtasunak:

- Baliabide teknologikorik eza. Ins-titutuan ordenagailu gelak badaudenarren, zaila da libre topatzea, zeren etainformatikako irakasleez gain, gero etagehiago baikara Internet eta ordena-gailuak irakaskuntzan erabiltzeko ba-liabide egokiak direla pentsatzen du-gunak. Beraz, komenigarria da orain-dik martxan dagoen Premia Planak ga-bezia horiek arintzea.

- Arazo teknikoak. Aurrekoaren on-dorioz jende ugarik erabiltzen ditu or-

Haur eta LehenHezkuntzako zenbaiteskola 90ekohamarkadan hasiziren konstruktibis-moan oinarritutakometodoen bitartezirakasten (TxokoenSistema, adibidez),eta orain DBHko ira-kaskuntzari espe-rientzia hauetatikideia berriak hartze-ko garaia iritsi zaio.


denagailuak, nork bere programak ins-talatzen eta eraldatzen dituelarik beha-rren arabera. Horrek eta birus informa-tikoek ondorio txarrak dakartzate or-denagailuen oinarrizko softwarean.

- Metodologia honekin eta baliabi-de anitzekin lan egiteko ohitura falta.Ikasleei esan genienean ez genuela ba-loratuko haiek pila zezaketen informa-zioa, baizik eta horrekin sor zezakete-na, asko urduri jarri ziren modu hone-tan lan egiteko ohiturik ez zeudelako.Ziurtasun faltaren ondorioz, batzueiondo zehaztuta eman behar izan zi-tzaizkien jarraibideak.

- Interneten dagoen gehiegizko in-formazioa. Askotan ikasleek informa-zio asko aurkitzen zuten Interneten,baina informazio hori antolatu gabe ze-goen eta beraien mailara egokitu gabe.Hori zela eta, zenbait ikaslek hiruga-rren eta laugarren saioetatik aurreranahiago izaten zuten informazioa libu-rutegian bilatzea eta Internet laguntzamoduan erabiltzea.

Baina, arazo horien parean, aipatze-koak dira positiboki baloratu behar direnbeste emaitza batzuk, zeinak ildo hone-tan jarraitzera animatzen gaituzten.

- Jarduera motibagarria izan da.Garbi dago ohikotik ateratzen gaituenamotibagarriagoa dela. Irakasteko me-todologia eta erabilitako baliabideakberriak izan diren neurrian, ikasleekerakutsi duten jarrera baikorragoa izanda. Gainera, egindako lana besteen au-rrean aurkeztu behar zutela eta Internetedonoren eskura egongo zela kontura-tutakoan gehiago murgildu dira egin-beharretan.

- Gizarte Zientzietan lortutako eza-gutzak ez dira errepikapenean oinarri-tu, ulermenean baizik. Lan berri bat ar-gitaratzea eskatu zaien mementotik(egoera erreala) aurretik zeuzkaten au-rrezagutzak martxan jarri behar izan zi-tuzten horren inguruko informazio be-rria lortzeko. Informazioa barneratze-an ezagutzak eraldatu behar izan zituz-ten gaiaren inguruan testu berri bat sor-tu ahal izateko. Prozesu hori jarraituz,ikasleen ikasketak esanguratsuagoakizatea lortu genuen.

Gehiago jakiteko:- ADELL, J.: “Tendencias en educación

en la sociedad de las tecnologías de la in-formación”, in Edutec, 7 (1997),http://www.uib.es/depart/deeweb/re-velec7.htm.

- AREA, M.: (2001) ¿Una escuela del si-glo XIX en el siglo XXI? Redefiniendo lasmetas, formas y políticas de la educaciónen la era digital. As novas tecnoloxias co-mo eixos de innovación nos centros edu-cativos non universitarios. ICE de la Uni-versidad de Santiago de Compostela.http://webpages.ull.es/users/mana-rea/Documentos/documento9.htm

- BARTOLOMÉ, A.: “Preparando paraun nuevo modo de conocer”, in Edutec, 4(1996). http://www.uib.es/depart/dee-web/revelec4.htm.

- CARRETERO, M.: Constructivismo yEducación, Edelvives, Madril, 1994.

- MARQUÉS, P.: “Sociedad de la infor-mación. Nueva cultura. Habilidades clavepara los ciudadanos del siglo XXI. Nuevascompetencias para el profesorado”, inQuaderns digitals, 22 (2000).http://www.quadernsdigitals.net/articu-loquaderns.asp?IdArticle=2688

- PAVÓN, F.: Educación con nuevas tec-nologías de la información y comunica-ción, Editorial Kronos, Sevilla, 2001.

- Ikasleek trebetasun berriak ondobarneratzeko lehenengo urratsakeman zituzten. Trebetasun horietakobatzuk informazioaren bilaketarekinerlazionatuta daude: bilatu, aztertu, ba-loratu... eta beste batzuk, berriz, lan bategiteko eta argitaratzeko jarraitu behardiren pausoekin: egitura bati eutsi,ideiak antolatu eta lotu, erabilitako do-kumentuak aipatu... eta abar. Ikaskun-tza hauek guztiak, Gizarte Zientzietanez ezik, besteetan ere ondo etorrikozaizkielakoan nago.

- Elkarlanarekiko jarrera baikorrasuspertu dugu. Lanak taldeka egiteaproposatutakoan irakaskuntzaren al-derdi konpetitiboa alboratu eta zailta-sunen aurrean laguntza ematea indartugenuen, hain beharrezkoa den pertso-nen arteko elkartasunezko ikaskuntzalortuz.

Horregatik guztiagatik, martxan ja-rritako esperientzia nahiko positiboairuditzen zaigu, aipatutako zailtasuneiaurre egin behar izan diegun arren. Ho-ri dela eta, ikasleen lanak eta emaitzakikustera gonbidatzen zaituztet ondokowebgunean (www.sc.ehu.es/hatb) etabaita zuen iritzia ematera ere posta elektro-niko honetan ([email protected]). •


Ekarpena

Birakusi aldizkaria eta web gunea

Aldizkaria: balio heziketaeta heziketa bisuala

Birakusialdizkarian alero ipuin batkontatzen zaigu, umorearen tinta da-riona. Narrazioak iradoki ditzakeenmezu edo balioak oso zainduta daude.Etorkinen gaia, hezkidetza, ezinduenintegrazioa, oinarrizko trafiko araudiaeta bide segurtasuna edo sexu heziketa

bezalako gaiak dira ipuinen bidez eka-rriko dizkigutenak.

Testuaren mezuak bakarrik ez duhezitzen, ordea. Irudia dagoen lekuanheziketa bisual bat ere badago, estetikabat, sinbologia bat, eta beraz, diseinua-ri ere merezi duen garrantzia eman nahiizan diote aldizkariaren egileek. ArteEderrak ikasi dituztela bistan da. Lehen

Haurrek geroz eta gutxiago ira-kurtzen omen dute Game boy etaNintendo ren garaiotan. Ordena-gailuan, berriz, helduek fobia digi-tala kendu bitartean, etxeko txi-kiek erreparorik gabe sakatzen di-tuzte botoiak. Bideojolas eta txa-tean eskaintza zabala dute hau-rrek Internet sarean, baina helbu-ru hezitzaileekin eurentzat propiosortutako web orririk apenas dago-en. Hutsune hori betetzeko etahaurrak irakurzaletzeko sortu daBirakusi : uztartuta dauden aldiz-karia eta web gunea. Ideia Bada-tor irudimen elkarteko Ainhoa Re-dondo, Iker Torres eta Nagore Leo-zena da. Arte Ederretako eta Disei-nuko ikasketak egin dituzte etahaurren mundua gertutik ezagu-tzen dute, irakasle eta begirale la-netan jardun izan baitute.

Birakusi 8-12 urtekoei zuzendutadauden aldizkaria eta web orria dira.Aldizkaria eta web orria lotuta daude.Web orrian barrena ibiltzeko “pasahi-tzak” eskatzen dira, alegia, aldizkariandatorrenari buruzko galderak erantzunbehar direla. Jolas honen bidez, aldiz-karia arretaz irakurtzeko amu bihur-tzen da Interneta. Irakurzaletasuna sor-tzeaz gain, teknologia berriak moduegokian erabiltzen ikastea ere bilatzendu Birakusik.


alea ordenagailu bidezko irudiez osatudute. Aurrerantzean materiale desber-dinak erabiltzeko asmoa dute, haurrekere ikus dezaten irudia sortzeko beti ezdela arkatza edo akuarela soilik erabilibeharrik.

Formatu aldetik ere, aldizkaria es-kuliburu baten neurrikoa da, egileek ezbaitute nahi apalean gorde eta hautsakhartzen egongo den liburu bat izatea.Eskutan erabili, margotu, moztu etapuskatu egingo den aldizkaria izateanahi dute. Aldizkari hau erabiltzekoabaita: web gunean abenturari jarraipenaemateko giltza sekretua da aldizkaria.

www.birakusi.comAldizkarian irakurritako istorioari

jarraipena emateko, web gune hone-tan lau bide jartzen zaizkigu aukeran.Baina pantailaz aldatzeko “pasahitz”bat eskatzen da beti, alegia, galdera baterantzutea. Une horretan Birakusi al-dizkarira jo beharra dago derrigor, etaarretaz erreparatu, erantzuna aurkitze-ko. Istorioaz gain, web gunean denbo-ra-pasak, joko interaktiboak, esaera za-harrak, asmakizunak eta eskulanakaurki ditzakegu.

Egileek diotenez, ordenagailu au-rreko jarrera da landu nahi dutena. Ezdute nahi haurra pantaila aurrean mo-zolotuta gelditzerik, isolatuta. Horrega-tik, batzuetan “pasahitza” lortzeko gu-rasoari egin beharko dio galdera hau-rrak, ingurukoari laguntza eskatzekojarrera indartuz. Edo hurrengo pantai-

lan, istorioko gertaera baten aitzakian,birziklatutako materialaz eskulan bategitea proposatuko zaio haurrari, pus-katutakotik sor daitekeela jabe dadin.

Non lortu aldizkaria?Urtean lau ale ateratzen dira, urtaro

bakoitzeko bat. Harpidedun eginezgero, aldizkaria postaz jaso daitekeetxean. Eskaera www.birakusi.comweb gunean bertan egin daiteke, edotatelefono honetara deituta: 635 75 97 73.Birakusiren egileek euren proiektua-ren berri emanez aurkezpenak ere es-kainiko dizkiete irakasleei eta ikasleei.Beraz, interesa duen ikastetxe oro eu-rekin jar daiteke harremanetan. •

Birakusi aldizka-rian irakurritako

istorioari jarraipe-na ematen zaio

web gunean.Jokoak, esaera

zaharrak etaasmakizunak ere

agertuko dirapantailan. Bainaatal batetik bes-

tera joateko,“pasahitza” zein

den asmatubehar.

Aldizkarian adierreparatuta aur-kituko dugu zeinden klabe sekre-

tua.


Gaur egun munduko herrialdeaskotan aritzen dira GobernuzKanpoko Erakundeak lanean. Mo-du batera edo bestera lurralde ho-rietako herritarrei laguntzea du-te xede. Hori dela eta, jende askojoaten da boluntario bezala zuze-neko laguntza eskaintzera. Bainahemendik ere, gure herritik, la-gundu dezakegu, eta gure eskola-tik ere bai. Ipolagun taldeak ho-rretarako aukera ematen digu.Talde honek Mexikoko Ipoderacerakundeari laguntzeko bidea ire-kitzen die ikastetxeei.

Ipolagun taldea Euskal Herrikogazte batzuek sortu dute. MexikokoIpoderac erakundearen egoitzan egondira boluntario bezala lan egiten etahan dituzten beharrak ikusita, eurei la-guntzeko proposamena luzatzen dute.

Zer da Ipoderac erakundea?Erakunde hau kale gorrian bizi di-

ren haurrei laguntzeko sortu zen Mexi-kon. Hezitzaileek eta boluntarioek egi-ten dute lana haur horiek bizimodu dui-na izan dezaten. Lehendabizi kaleanbertan egoten dira haurrekin eta proze-su bat jarraitzen dute. Izan ere, kaleaninolako araurik gabe bizi diren haurrakbat-batean etxe batera eramatea osozaila baita. Ondoren, bigarren fasean,zenbait arau dituen instituzio bateansartzen dira eta azkenik, hirugarren fa-sean, etxe batera joaten dira bizitzera,Mexikoko Puebla estatuan dagoen

Atlixco herrira, hain zuzen ere.Guztira 72 haur eta gazte bizi dira

adinaren arabera sei etxetan banaturik,etxe bakoitzean hezitzaile banarekin.Goizero, Atlixcoko eskoletara joatendira ikastera, baina hara joan aurretikgosaldu eta etxeko garbiketa egin be-har izaten dute. Arratsaldean lana egi-ten dute etxean bertan: baratzan, lora-tegian, aroztegian edo gazta edo xa-boia egiten. Modu horretan, nolabaite-ko dinamika jarraitzen dute eta hori osogarrantzitsua da kaleko kaosetik dato-zen gazteentzat. Arau garrantzitsu batdago: ezin dute ezer egin gabe egon,ikasi edo lana egin behar dute. Denaden, guztiek ez dute jasaten bizimoduberria, eta batzuk kalera itzultzen dira.Beste batzuk, ordea, unibertsitatekoikasketak egitera edo lanbide batikaster a iristen dira.

Lana egiteagatik bi gauza ematendizkiete:aste-saria eta aurrezki libreta.Aste-saria oso kontrolatua edukitzendute adinaren arabera. Eta aurrezki li-bretan jasotzen duten dirua gero esko-larako behar duten materiala erostekoerabiltzen dute, besteak beste. Moduhorretara diruaren balioaz jabe daite-zen lortu nahi dute.

Ipolagunen deiaIpolagun taldeak bi helburu ditu:

sentsibilizazioa bultzatzea eta haur etagazte mexikar horiei bekak emateaikasketetan lagundu ahal izateko.

Lehenengo ekimena aurrera atera-tzeko sentsibilizaziorako proiektu batprestatu dute DBHko ikasleei begira.Irakasleek euren ikasleekin lantzekolan bat da, eta horretarako prestatu du-te ikaslearen Ipolan koadernoa eta ira-kaslearentzako gida. Nolanahi ere Ipo-lagun taldeko kideen laguntza beti es-kura dute. 20 saiotan burutzeko modu-ko proiektua da eta lau gaitan banaturikdago: mundua, Mexiko, kaleko hau-rrak eta Ipoderac.

Bigarren ekimenari dagokionez,beken bidez laguntzea, alegia, norba-nakoei zuzendua dago. Edonork dirukopuru bat eman diezaioke haur batieskolarako dituen beharretarako. Horiez da gauza berria, haurren aita edoamabitxi izatea ohikoa baita, baina ka-su honetan dirua heziketarako da.

Modu batera zein bestera, bi mun-duren arteko hurbilpena eta elkarlanaposible egingo duen bide bat eskain-tzen du Ipolagunek, eta bere proposa-menak eskura daude. •

[email protected]

EsperientziaIpolagun taldeak Mexikoko haurreilaguntzeko deia egiten du


1 Joxemi Zumalabe Fundazioa (2003), Mundua Euskal Kulturan. Euskal kulturaren normalizaziorako eta kultura aniztasunaren elkarbizitzarako ekimena. JARDUNALDIA, 2002ko azaroa-ren 23a, Andoain. (Dosierra)

Jarraian aurkeztuko dugunproiektua Kataluniako Salt he-rrian esperimentatu da 2002-2003 urte bitartean. Proiektu ho-nek, besteak beste, etorkin hel-duei katalana irakastea du helbu-ru. Helduei begira dagoen arren,kontuan izandako lan metodolo-gia, printzipio pedagogikoak edo-ta printzipio ideologikoak EAEkohaur etorkinei euskara irakastekoere baliagarriak gerta daitezkee-la iruditu zaigu eta, arrazoi horibide, esperientzia honen berriematea erabaki dugu.

“Egin dezagun Salt soldarioa…baita helduen prestakuntzan ere”proiektua CFA Les Bernardes/Escolad’Adults de Salt helduen heziketarakozentrotik jaio da. Berau KataluniakoGeneralitateko Gizarte Ongizate Saila-ren barruan dago.

Zentro honek helduen trebetasunkognitiboak eta sozialak hobetzekomota guztietako jarduerak antolatzenditu: sozialak, kulturalak, hezkuntza ar-lokoak, hiritarrak, politikoak eta pres-takuntza arlokoak, esaterako. Bere hel-buruen artean, besteak beste, pertsonahelduei autonomia eta autoestimu per-tsonala ematea, hauen ezagutza eta gai-tasun profesionalak hobetzea, harre-man aukerak sakontzea eta beraien in-guruko errealitatearen iritzi kritiko ko-herente bat egiteko gai izatea daude.Azken finean, esan genezake, zentrohonek lortu nahi duena zera dela: alfa-betatu gabeko pertsonak, etorkinak etaabar Kataluniako gizartearen dinami-kan naturaltasunez parte hartzeko gaiizatea.

Salt-eko helduen hezkuntzazentroaren lan egiteko modua

Helduen heziketan hogeitabost ur-te baino gehiagoko esperientzia izan

ostean, gaur egun, esperientzia horre-tan oinarrituz, beraien hezkuntzaproiektu guztiek lau printzipio nagusidituzte:

1) Printzipio ideologikoak: hezi-keta iraunkorraren eta herri heziketarenprintzipioak hezkuntza praktikan txer-tatzea da lelo nagusia. Hau da, beraienustez heziketak prozesu etengabea, di-namikoa, berritzailea, integrala eta in-tegratzailea izan behar du. Errealitate-an oinarritutako didaktikan sinestendute, errealitatea abiapuntutzat hartuz,ikasten ikasteko, bai gela barruan, baikanpoan. Hala bada, besteak beste, te-oria eta praktika elkarrekin lotzen, lanintelektualaren eta eskulanaren artekodikotomia gainditzean, komunikazio-an, elkarrizketan eta balioetan oinarri-tutako heziketa bultzatzen... saiatukodira.

2) Printzipio pedagogikoak:hezkuntza praktika pedagogia kritikoa-ren printzipioetara eta esperientzietarabideratu nahi da. Hezkuntzak kulturaketa gizarte harremanak birsortzeko eta,bereziki, ordezko kultur elementuaketa gizarte harreman berriak sortzekobalio behar du. Heziketa ez dute uler-tzen elementu neutro lez, eta ondorioz,ikasle bakoitza aske da bere ekarpena

Itziar ARAMAIOEuskal filologoa

kultura eta hizkuntzaaniztasuna eskolan

Egin dezagun Salt solidarioa...baita helduen prestakuntzan ere1


latzea, esku-hartzaile bakoitzarenprestakuntza prozesua laguntzea etaebaluatzea).

Kontuak kontu, egia dena da, hez-kuntza praktikan ardatz hauek lortuedota bideratzeko, gizarte eta komuni-kazio eredu batzuetara hurbiltzea ezin-bestekoa dela. Hori dela eta, beraiekplanteatzen duten hezkuntza sistemaaurrera eramateko, besteak beste, on-dorengo ezaugarriak izango dituztengizarte eta komunikazio ereduetan oi-narrituko dira:

1. Eskolaren eta curriculumaren an-tolamendua malgua eta aldaketei erre-paratzen diena izango da.

2. Ikasleek zentrora heldu aurretikzekitena, berauek duten eskolaz kan-poko ezagutza zein esperientzia, eta to-ki zein komunitate garapenarekiko lo-tura aintzat hartuko dira hezkuntzaplangintza egiteko orduan.

3. Hezkuntza proiektuak ondoren-go profesional taldeez osatuak egongodira: irakasleak, gizarte hezitzaileak,

Zentro honeklortu nahi duenazera dela: alfabe-tatu gabeko per-

tsonak, etorki-nak eta abarKataluniako

gizartearen dina-mikan naturalta-sunez parte har-tzeko gai izatea.

Eta hemen erehori lortu nahi dahaur etorkinekin.

egiteko, bere iritzia emateko eta defen-datzeko. Hala bada, zentro honetakohezitzaileek, kultur eskarmentu eta biziesperientzia handiko pertsona bezalaikusten dituzte ikasleak, curriculumaeratzerako orduan hori kontuan hartu-ko dutelarik. Hau da, parte-hartzaileenkultur ezagutza eta gizarte esperientziakontuan izanda, kulturaren alderdi in-telektualak eta trebetasun kognitiboeta sozialak barne hartuko dituen curri-culuma eratuko dute. Hori guztia lor-tzeko, hezitzaileek batez ere ikasleenarteko elkarrizketa prozesuak bultzatubehar dituzte.

3) Printzipio metodologikoak:Paulo Freirek plazaratu zituen kon-tu metodologikoei ahalik eta zuzenenjarraitzen saiatuko dira. Adibide bezala,hona hemen batzuk:

- Gogoeta egitea, ebaluatzea, pro-gramatzea, ikertzea eta eraldatzea per-tsonon berezitasun diren aldetik, ezinditugu baztertu ikasketa prozesutik.

- Gizakia eraldaketarako prestatuadago. Beraz, beharrezkoa da fatalis-moa alde batera uztea eta baikortasunanahiz itxaropena lantzea.

- Heziketak, prestakuntza tekni-koa, zientifikoa eta profesionala beha-rrezkoak dituen bezala, ametsak etautopiak ere ezinbesteko ditu.

- “Galdera bidezko heziketa” defen-datzen dute, ezagutza prozesuak ezin-bestekoa duen jakin-mina zorrozteko,bultzatzeko eta indartzeko.

- Mota honetako proiektuek dituz-ten helburuak lortzeko, hezkuntza ar-loko profesionalek hezkuntza tekni-kak menderatzea oso garrantzitsua da.

- Elkarren arteko komunikazioa bi-deratzea eta bultzatzea da hezkuntzasendo bat burutzeko oinarrizko pauso-etako bat.

- Hezkuntzaren zeregin nagusiaerrealitatea agerian jartzea den aldetik,harantzago doan edozein hezkuntzapraktikak munduaren irakurketa, hi-tzaren irakurketa, testuaren irakurketaeta testuinguruaren irakurketa dikoto-mia ezin ditu saihestu; bestela, pedago-giaren bermea galdu eta ideologia hutsbihurtzen da.

- Hezkuntza komunitatea osatzenduten pertsonak tokian-tokiko erreali-tatearen arabera hezi behar dira, bainabetiere, beraien jatorria eta munduosoa gogoan izanda.

- Hezkuntza demokratiko bat eginnahi badugu, hezkuntza horrek oso lo-tuta egon behar du hiritartasunarekin.

- ...

4) Antolaketa printzipioak: be-raien hezkuntza zentroa askatasunean,lan kooperatiboan eta eztabaida demo-kratikoan oinarritutako gune bihurtunahi dute. Horretarako, ezinbestekoaikusten dute, bai hainbat komunitate-ren bai eta gizarte mugimenduen arte-ko elkarrizketa.

Hezkuntza proiektuen ezau-garriak

Aipatu berri ditugun lau printzipio-etan oinarrituz, laburpen gisa, ondo-riozta genezake, Salt-eko helduen hez-kuntza zentro honetatik jaioko direnhezkuntza proiektuek bost ardatz na-gusi izango dituztela. Lehendabizi, in-tegraltasuna azpimarra genezake. In-tegraltasuna, bai zentroaren presta-kuntza eskaintza osatzen duten progra-ma eta jarduera guztietan, bai eta zuze-neko, auto-prestakuntzako zein urruti-ko modalitateetan. Bigarrenik, ikaslemultzoei, modalitateei, ordutegiei etaabarri begira dagoen malgutasuna ai-pa genezake. Hirugarrenik, ezin duguahantzi ikaskuntzari eta irakaskuntzazkanpoko harremanei ematen dien ba-nan-banako arreta ere. Laugarren ar-datz legez, araututako eta arautu gabe-ko irakaskuntzen arteko iragazkorta-suna dugu. Eta bosgarren eta azkenezaugarria elkarrizketa kooperatiboaizango litzateke. Elkarrizketa koopera-tiboa dute oinarri bai hurbilen duten in-guruarekin (erakunde, entitate, kolek-tibo eta pertsonak), bai metodologian(metodologia psikosozial eraginko-rren eta esku-hartzaileen erabilera), baieta antolakuntzan ere (harrerari eskai-nitako arreta, orientazioa, prestakun-tza ibilbidea eta lan plangintza egitea,motibazioa, autonomia pertsonala bi-

UdGko pedagogoak, Irakasletza etaGizarte Heziketako Ikasketetako Prac-ticum-a egiten ari diren ikasleak,GRAMCeko boluntarioak eta profesio-nalak.

4. Ikaskuntza versus irakaskuntza.5. Aldaketak sortu eta egiteko gai

izan daitezen hezi, eta ez egokitzape-nak egiteko.

6. Ikasleak pertsona heldutzat hartu-ko dira, bakoitza bere kulturarekin eta in-teresekin, beharrekin, ikasketekin, trebe-tasunekin eta aldez aurretik izandako ba-lio handiko esperientziekin.

Idatzian zehar aipatu ditugun ezau-garri, eredu edo bereizgarriek argi adie-razten dute Salt herriko helduen hez-kuntza zentro hori Aldi Instrumentala-ren (AI) aldeko apustu egiten ari dela.Aldi Instrumentala helduen prestakun-tza Legean aurreikusita dago. Bere az-ken helburua (Aldi Instrumentalare-na), bai etorkinei, bai eta bertokoei,eguneroko bizitzan aurkitzen dituztenoztopo linguistikoak zein irakurketanahiz idazketari dagozkienak era auto-nomoan gainditzen laguntzea da.

Egin dezagun Salt solida-rioa baita helduen presta-kuntzan ere proiektua

Orain arte, Salteko zentro honenhezkuntza “filosofiaz” mintzatzen aritugara. Baina, helduen hezkuntzari begi-ra dagoen zentro honetan, nola sortu

zen “Egin dezagun Salt solidarioa …baita helduen prestakuntzan ere”proiektua?

Salt herrian, urtetik urtera etorkinenkopurua izugarri ari da igotzen. Aldi be-rean, komunitatez kanpoko jatorriaduten etorkinen prestakuntza eskariaere bai. Hala bada, zentro honetan be-raiek finkatua zuten hezkuntza filoso-fian zuzenean oinarrituz, tokian tokikoprestakuntza plan bat sortu eta gauza-tzea erabaki zuten. Tokiko prestakun-tza plan hori, “Egin dezagun Salt soli-darioa… baita helduen prestakun-tzan ere” izenaz izenpetu zuten.

Proiektua Joan Colomer Ribasekzuzendua dago –zentroko ikasketa bu-rua eta AIren arduraduna- eta SaltekoGizarte Ongizate Saila-CFA Les Bernar-des/Escola d’Adults-en ardura du, Sal-teko Udalaren eta Gironako Unibertsi-tatearen babes instituzionalarekin.

Proiektuak sei helburu nagusi ditu: - 700 etorkinen harrera eta presta-

kuntza antolatu, 500 mintzapraktikakotaldeetan eta 200 alfabetatze taldeetan.

- Alfabetatze irakasleak izateko 100gazte prestatu.

- Proiektu honetan parte hartukoduten etorkinei harrera herriari eta ha-ren ezaugarri kultural, sozial eta politi-ko adierazgarrienei buruzko informa-zioa eman.

- Bereziki gazteen artean kulturen ar-teko ezagutza eta harremanak sustatu.

- Xenofobiaren eta arrazakeriaren

aurka borrokatuz gizarte kohesioa ho-betu.

- Eta herritarren artean elkartasunaeta lankidetza sustatu.

Helburu horiek lortzeko, antola-tzaileen ustez, plana eratzen duten era-kundeek behin betiko proiektu bategin beharko dute, besteak beste, on-dorengo elementuetan oinarrituz: “he-rriak berak alfabetatzen du herria” ko-munitate plana abian jarriz; herriarenberaren eta nazioaren errealitatea eza-gutzeko hasierako modulu bat sortuz;jarduera eta material guztiak katalani-zatuz; proiektua batez ere iritzi berriakdiren etorkin gazteei eta helduei begirajarriz; nagusiki Salten bizi diren gazteaketa unibertsitateko ikasleak inplikatuz;metodologikoki “Maitasunaren Peda-gogia” ereduan oinarrituz (Orlando Pi-neda) eta Paulo Freirek irakatsitakoazein parte-hartzaileen esperientzia ja-soz; eta arreta hiru esparrutan jarriz: la-na, hiritartasuna eta osasuna.

Horrez gain, 500 lagun mintzaprak-tikan eta 200 alfabetatzean izateko100/120 irakasle prestatu behar dira,horrela mintzapraktikako 40-50 taldeeta alfabetatzeko 30-40 sortzeko. Ba-koitzak astean hiru egunetan (gehi eba-luazio eta prestakuntzako beste bat)burutuko ditu ordu eta erdiko saioak,goizez, arratsaldez zein gauez. Mintza-praktikako taldeak lau hilabeteko mo-duluetan antolatzen dira (urtarrila/-otsailetik maiatza/ekainera), guztira 60eskola ordurekin (40-50 benetakoak);eta alfabetatze taldeak urtarriletik ekai-nera bitartean (bost hilabete, 90 bat es-kola-ordu, 70-80 benetakoak).

Artikulu honi bukaera emateko,idatzi honen hasieran adierazi ditugunhitzei heldu nahiko nieke. Argi dago,proiektu hau etorkin helduak bai lin-guistikoki bai kulturalki Katalunian in-tegratzeko sortua dagoela; baina gureiritziz, bere hezkuntza sistema edo filo-sofiatik hainbat elementu jaso eta balia-garriak gerta dakizkiguke haur etorki-nak euskalduntzeko. Kontua guk ere–baina haur etorkinei begira-, “tokiantokiko prestakuntza plan” bat egiteandatza. •



HitzaldiakHitzaldiakKultura eta hizkuntza aniz-

tasuna eskolan gaiaren inguru-ko kezkei erantzunak emateko,interesgarriak gerta daitezkeenHITZALDIAK

✎ Conference on identityand diversity

Non: ZARAGOZANoiz: 2003ko urriaren 9tik 10eraInformazioa:Beatriz Penas [email protected].: 976 76 15 28/ 976 21 84 55

✎ The Unifiying Aspects ofCultures. Standard Variationsand Language Conceptions.

Non: VIENANoiz: 2003ko azaroaren 7tik 9raInformazioa:Rudolf Muhr,Dept. of GermanUniversity of Graz, [email protected]://www.inst.at✎ International Conference

on Language, Education & Di-versity

Non: HAMILTON (Zelanda Berria)Noiz: 2003ko azaroaren 26tik 29raInformazioa:http://www.led2003.ac.nz

✎ Oral Language of SchoolChildren: Acquisition, Teaching,Remediation

Non: GRENOBLE (Frantzia)Noiz: 2003ko urriaren 23tik 25eraInformazioa:[email protected].: 00 33 476 747 337

✎ EXPOLINGUA Berlin. Morelinguistic diversity in Europe

Non: BERLINNoiz: 2003ko azaroaren 21etik 23raInformazioa:http://www.expolingua.com/en-

glish/index.en.htm

Txoko hau zeurea duzu, irakurle, eta bi aukera luzatzen dizkizugu: galderak egiteaeta erantzunak ematea.

Lehenengoak kultura eta hizkuntza aniztasunaren inguruko kezkak, galderak eta zalantzak bideratzeko aukera ematendizu. Horretarako, bi helbide hauetakoren batera idatzi besterik ez duzu egin behar:

[email protected] edo [email protected] izena edo ikastetxearen izenarekin batera, helbide elektronikoa jartzea eskatzen dizugu, erantzuna emateko zurekin

zuzenean harremanetan jar dadin nahi duen oro. Bigarren aukera erantzuna ematearena da. Hemen agertzen diren galderei edonork eman diezaieke erantzuna, proposa-

mena, aholkua, laguntza, iradokizuna... bi modutara: galdera egiten duenarekin zuzenean harremanetan jarriz edo aldizkari-ra idatziz ([email protected]).

Hartu-emanetarako bide berri honekin, dauzkagun kezkak denon artean eta elkarri gure esperientziak kontatuz bideraditzakegu. Anima zaitez!

Ekaineko aleko irakurleen txokoan Berriatuko herri ikastetxe publikoak zera galdetzen zuen: nahiz eta haur etor-kin bakar bat izan beraien zentroan, ea haur horren ikasgelan behinik behin umetxo horren lurralde eta kulturaren in-guruan hitz egin behar ote zuten. Guk, GARAIPEN elkarteko kideok (“Emakume etorkinen elkartea”), uste dugu zei-nahi ikastetxetan, etorkinak izan edo ez, kultura eta hizkuntza aniztasunaren inguruko heziketa haur guztiei eskainibehar zaiela. Izan ere, inmigrazioa eta emigrazioa, betidanik munduan izan ditugun errealitateak dira. Gaur egun geroeta etorkin gehiago datoz hirugarren mundutik lehen mundura, baina hori ez da beti horrela izan. Gogoan izan behardugu, esaterako, euskaldunek garai batean Argentina, Txile edo Amerikako Estatu Batuetara emigratu zutela bizi e-goera hobearen bila. Honekin esan nahi dugu, errealitate hau zikloka doan errealitatea dela, eta inoiz ez dugula ahaz-tu behar lurralde guztiek noizbait jasan dutela inmigrazio eta emigrazio faseren bat. Beraz, gizarte komunikatiboa-goa, berdintasunean oinarritua eta hobea lortu nahi badugu, haurrek (bai etorkinek, bai eta bertakoek) errealitatehauek zergatik, noiz, nola… gertatzen diren jakin behar dutela eta kultura nahiz hizkuntza aniztasunaren ingurukoheziketa ere jaso behar dutela uste dugu. GARAIPEN

[email protected] / [email protected]

Antzeko esperientziarik izan baduzu eta proposamenik, aholkurik edo iradokizunik baldin baduzu, erantzun iezaiezu, es-kertuko dizute eta!

Irakurleen txokoaIrakurleen txokoa

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakurria

Argitalpenak

Ingurumen Hezkuntzaren in-tegrazioa EAEko DerrigorrezkoLehen eta Bigarren Hezkuntzan:

diagnostikoaEUSKO JAURLARITZA

Ingurumen Hezkuntzak egunduen egoeraren berri biltzen du iker-keta honek, aurrera zertan hobetuikusteko. EAEko ikastetxeetan zu-zendaritzari eta irakasleei egindakoiritzi azterketaren eta ikasleei eginda-ko proben ondorioak biltzen ditu•

AstronomiaIKAS

Astronomia 2. eta 3. zikloetan lan-tzeko ikasmateriala da. Jarduera espe-rimentalen eta eskulanen bidez ikasle-ak ezagutzarako bidea egiteko aukeraematen du. Irakasleentzat eta ikasleen-tzat sekuentzia eta jarduera fitxak bil-tzen dira bertan. Euskaratik frantseseraeta frantsesetik euskararako hiztegiaere badakar, kontzeptuen definizioe-kin batera•

Beste sexualitateakSexu aniztasunerantz

GAIAKHistoriako garai eta kultura ezber-

dinetan harreman homosexualekikozer jarrera egon den azaltzen du libu-ruak. Bestetik, homosexualitateari es-plikazio bat bilatzeko jarrera temosoaizan duenez beti zientziak, sortu izandiren hainbat teoria ezagut ditzakeguliburu honen bidez, baita gay eta les-bianen borroken berri jaso ere•

Animalia harrigarriakJuan Kruz Igerabidek itzulia

IBAIZABALNoek bere ontzian sartu ditu mun-

duko animaliak, estu eta larri, uholdeakeraman ez ditzan. Semeak, berriz, Ima-jinoek, irudimenaren zurrunbiloannaufragatzea du gustuko. Imajinoekbegiak irekita zein itxita ikusten duenanimalia bakoitza bere koadernoanmarrazten du, kolore biziekin eta defi-nizio bitxiekin•

Kandinskyren tradizioaRamon Saizarbitoria

EREINIrrikitan dago Miren etorkizunak

gordetzen dizkion sekretuak jakiteko.Nor ote, zein izen ote du bihar bere bi-kotea izango denak? Errusiako sinestezahar baten arabera, Urtezahar gaueankalean topatzen duzun lehen pertso-nak bezalaxe edukiko du izena etorki-zuneko senargaiak. Kandinskyrenemazteari gertatu zitzaion hori. Mire-nek froga egingo du •

Itsasoa etxe barruanHarkaitz Cano

ELKARLehen irakurleentzako liburu ho-

nen protagonista Jorge da. Sinetsita ze-goen bere etxeko sukaldea itsasoa ze-la. Sukaldeko horma zuria eta urdinazen: urdina erdiraino eta zuria hortiksabairaino. Horregatik sartzen beti Jor-ge sukaldera urpeko betaurreko etaguzti. Gurasoak, ordea, kezkatzen ha-si ziren eta horiz margotu zuten horma.Eta durbantearekin sartzen hasi zen •


Ikastaroen artean dauden txoko-ek ere erantzun ona izan zuten (Litera-tur txokoa, Artearen txokoa eta Histo-riaren txokoa). Aurrerantzean txokohoriek mantendu egingo dira eta urte-ro-urtero gai horien inguruan gauzaberriak landuko dira.

Euskal testu liburuen inguruko hi-tzaldi batekin eman zitzaien hasieraTopaketei, eta euskal ikuspegi horihainbat ikastarotan ere landu zen:euskal dantzak, euskal kultura tradi-zionala, euskaraz jolasten… Gauregun asko hitz egiten da euskal curri-culumaz eta hori eratzeko beharraz.Bada, ikastaro horiek lagungarri izandaitezke curriculum hori eratzen joandadin.

Hik Hasi Udako Topaketak

finkatuta daude jadanik

Oso zapore onarekin bukatu zirenuztailean IV. HIK HASI Udako TopaketaPedagogikoak. Hiru egunetan zehar27 ikastaroetan ibili ziren hartzaileakzein emaileak oso gustura gelditu diraegun haiek eman dutenarekin. Eguntrinkoak, mamitsuak eta emankorrakizan ziren.

Laugarren urtez egin dira Topake-tak eta jadanik finkatuta daudela esandaiteke. Irakaskuntza arloan eta hor-tik at ere erreferentzia bilakatu dira.

Informatikan, adibidez, beste ur-tetan bezala, oso erantzun ona izanzuten ikastaroek. Teknologia Berrieninguruan hainbat esparru jorratu zi-ren: web orria, SPC hizkuntza, Klik…eta denak euskaraz.

Berriak


Urtero bezala Bergarako UNEDekoPsikomotrizitate Eskolak Psikomotrizi-tate Praktikoa Jardunaldiak antolatuditu. Gasteizko Europa Jauregian izan-go dira azaroaren 7, 8 eta 9an eta ho-nako egitaraua prestatu dute seigarrenediziorako:

Azaroak 7, ostirala- 17:00etan, materialaren banaketa. -18:00etan, jardunaldien irekiera.- 18:15etatik 20:30etara.* Hitzaldia. Bernard Aucouturier:

Begiratu bat iraganari: praktika psiko-motorearen sorrera.

* Ikus-entzunezkoak, bideoak etagardenkiak.

Azaroak 8, larunbata- 9:30etan, hitzaldia. Alberto Lasa:

Psikomotrizitatea eta Psikiatria. Mugi-mendu-garapenaren eta gorputz-eske-maren psikopatologia.

-15:30etatik 19:30etara.* Hitzaldia.Bernard Aucouturier:

Praktika Psikomotorea gaur.* Ikus-entzunezkoak, bideoak eta

gardenkiak.* Istorioa..Traspasos Danza tal-

dea: Kaixo!Azaroak 9, igandea- 9:30etatik 13:30etara. * Hitzaldia. Eneko Landaburu: No-

la lagundu elkarri haurrei lagundu a-hal izateko.

* Mahaingurua. Bernard Aucoutu-rier eta Bergarako Eskolako irakasleak.

Informazio gehiagorako: UNEDeko Psikomotrizitate EskolaSan Martin de Agirre plaza, z/g20570 BergaraTel.: 943 769 033 Faxa: 943 762 721E-posta: [email protected]

Bergarako UNEDen psikomotri-zitate jardunaldiak azaroan dira

Galtzagorri Elkarteak abentura li-buruei buruzko biltzarra antolatu du.Gasteizko Goiuri Jauregian izango da.

Azaroak 13, osteguna- 19:00 Aurkezpen ekitaldia. -19:30 Sarrerako hitzaldia: Gemma

Lluch: Star war, abenturak kontatzekomodu klasiko bat.

- 20:30 Irakurketa zuzeneko musi-karekin: Patxi Zubizarreta eta JabierMuguruza. 28 letra eta 7 nota mun-duari itzulia emateko.

Azaroak 14, ostirala- 9:30 Hitzaldia:Teresa Colomer:

XX. mendeko abenturak.-11:00 Hitzaldia: Joanes Urkixo:

Heroiaren bidaia.-12:30 Hitzaldia eta diapositibak: Te-

resa Duran: Abenturaren irudi bizia.-16:00 Hitzaldia: Marta Gomez Ma-

ta: Abenturatako klasikoen edizioa.-17:30 Hitzaldia: Emilio Pascual.

Sorreran abentura izan zen.-19:00 Ipuin kontalariak: Oihulari

Klown.Azaroak 15, larunbata- 9:30 Hitzaldia: Aingeru Epalza: E-

txean neukan Yukongo urre guztia.-10:30 Hitzaldia: Marilar Aleixan-

dre: Ziurgabetasuna, arriskua, fami-lia gatazkak: abenturatako nobelarensustraiak.

-11:30 Hitzaldia: Jesus Ballaz:Abentura liburuak imaginario sinbo-likoen eraikuntzan.

-13:00 Mahaingurua:Aingeru Epalza, Marilar Aleixan-

dre, Jesus Ballaz.Informazio gehiagorako:Egunbide CongresosTel.: 945 146 630 Faxa: 945 146 827E-posta: [email protected] ElkarteaTel.: 943 471 487

“Guztientzako eskola” bil-tzarra egingo da Donostian

urriaren amaieran2003. urtea pertsona ezinduen Eu-

ropako urtea izendatua dago. EAEnorain dela 20 urte hasi ziren heziketabereziko planak aurrera eramaten. 20urte beranduago biltzar bat antolatu daintegrazio plan haiei bultzada bat emannahian eta eguneroko integrazio jardu-nean guztientzako eskolaz hausnarke-ta egiteko helburuarekin.

Aipatu biltzarra Donostiako Kursa-al Jauregian izango da urriaren 29, 30eta 31n.

Informazio gehiagorako:www.hezkuntza.net

Abentura liburuen inguruko biltzarra Gasteizen


Arabar Errioxako Assa ikastola

Eskualdeko eskola izateakikasleak euren herrietatik ateratze-ra behartzen ditu, ikastolara joanahal izateko. Zenbait herritakoikasleek ordubeteko bidaia eginbehar izaten dute ikastolara iriste-ko. Eta hala ere, gurasoak zeinikasleak prest daude esfortzu horiegiteko. Eta dena arrazoi indartsubatek bultzatzen dituelako: euska-raz ikastea.

Eskolaurrean guztira 60 haurdabiltza, Lehen Hezkuntzan 64, Bi-garren Hezkuntzan 114 eta Batxi-lergoan 60. Haur horiekin dabiltzanirakasleak eta langile ez irakasleak,berriz, 33 dira.

1978ko guraso bilerakEuskara galdua zegoen Lapue-

bla de Labarcan baziren aurrekobelaunaldien hizkuntza hura erre-kuperatu nahi zuten batzuk. Asmohark bultzata euren seme-alaben-tzat ikastola bat martxan jartzekoideia sortu zitzaien eta bilerak egite-ari eta antolatzeari ekin zioten.1978. urtean sortu zen mugimenduhura eta 1979ko urtarrilerako mar-txan zen inguruko amabirjina ba-ten izena hartu zuen ikastola: Nues-tra Señora de Assa ikastola. Zenbaiturte geroago izena aldatu zioten etaAssa ikastola da harrezkero.

Lehen andereñoa Leitzatik joan

25 urte beteko ditu aurten La-puebla de Labarcako Assa ikas-tolak. Errioxako muga-mugan,Ebroren ibaiertzean dagoen 900biztanleko herri honetako esko-la bakarra da ikastola, hots, he-rriko eskola. Gaur egun 290 ikas-le inguruk betetzen dituzte ikas-tolako gelak, korridoreak eta jo-lastokiak. Euskararen aldekoapustu garbia egin zuten herrikohainbat gurasok 1978an eta gauregun ederki finkatutako proiek-tua da. Gurasoak, irakasleak eta,oro har, herri guztia harro egote-ko modukoa.

Assa ikastola Lapuebla de La-barcan dago, baina ez da hangoikastola, eskualde osokoa baizik.Inguruko 23 herritako 2-18 urte bi-tarteko ikasleak joaten dira, hasi es-kolaurretik eta Batxilergora bitarte-koak. Mainueta eta Samaniego he-rrietan ere eskolaurreko gelak ditueta 6 urte betetzen dituztenean joa-ten dira handik Lapuebla de Labar-cara. Bigarren Hezkuntza buka-tzen duten ikasle batzuk Gasteizeraedo Logroñora joaten dira modu-luak egitera eta beste batzuk Assanbertan gelditzen dira Batxilergoaikasten.

Muga guztien gainetik...euskaraz!

zen Miren Azpiroz izan zen eta 18haurrekin egin zuen lehen ikastur-tea.

Ikastola askotan bezala, Lapue-bla de Labarcan ere ohiko arazoakizan ziren hastapeneko urte haie-tan: leku egokirik eza, diru falta…baina okerrena zenbait herritarrenkontrako jarrera zen: andereñoekprestakuntzarik ez zeukatela, ikas-tolan ez zela ikasten eta abar zioten.Etengabeko konparaketak egitenzituzten eta ikastolakoek egiten zu-tenak balio zuela erakutsi behar

izaten zuten beti. Edonola ere,proiektuaren bultzatzaileek ideiakargi zituzten eta lan izugarria eginzuten kontra zituzten herritarrenusteen aurka. Lehendabiziko ikas-turte haren amaieran haur txikihaiek euskara ikasi zutela ohartu zi-ren. Hurrengo urteetan ere jendeakonturatu zen haurrek berdin ikas-ten zutela euskaraz nahiz gaztela-niaz, eta gainera, euskara ikastenzutela. Beraz, helburuak betetzenziren. Inguruko herrietako jendeaere interesa agertzen hasi zen etahaiek ere ikastolara joaten hasi zi-ren.

Aipatzekoa da Lapuebla de La-barcan bertan ez zegoela beste es-kolarik. Eskolaurrea bazegoen,baina 6 urterekin Biasteriko eskolanazionalera joaten ziren haurrak,hots, herritik at. Hori funtsezkoaizan zen ikastolaren arrakastarako.Eta horrek berak bultzatu du, heinbatean, ikastola herriko eskolabihurtzea; Lapuebla de Labarcanikastola ez da inongo ideologiarensinonimo, herriaren eskola baizik.

Pixkanaka-pixkanaka ha-ziz

1987an gaur egungo eraikin be-rria estreinatu zuten eta urte hartanbertan hasi ziren Batxilergoa es-


kaintzen. Hori erabakitzeko ere bi-lera ugari egin zituzten. Izan ere, in-guruko beste ikastolak ere haztenari ziren: Oiongoa, Bastidakoa…Eta horietako batean kokatu beharzen Batxilergoa. Azkenean, Lapue-bla de Labarcan kokatzea erabakizuten geografikoki hura zegoelakoerdigunean.

1993. urtea, ikastola guztientzatbezala, urte klabea izan zen Assaikastolarentzat. Batxilergoa ezarriondoren galera ekonomikoei aurreegin beharrean zeuden, ez baitzu-ten ez kontzerturik ez finantziazio-rik. Horrekin batera, garai hartanEusko Jaurlaritzako Hezkuntzasailburu zen Fernando Buesarekinez zuten oso harreman ona: ez zu-ten finantziaziorik, ikuskariak bi-daltzen zituen sarri-sarri… egoeraguztiz anormala zuten. Gauzak ho-rrela, Aitor Urkiza ikasketaburuakgogoratzen duenez, publifikatzea-ri bi desabantaila nagusi ikusi ziz-kioten. “Bata, maite ez gintuensailburu batekin egongo ginela,Biasterirekin batuko gintuela eta Dereduan euskararen alde eginda-ko lan guztia lausotu egingo zela,hango eredua ez baitzen inolazere euskararen aldekoa. Eta bes-tea, gure autonomia galduko ge-nuela. Horregatik, kontzertatuta

Inguruko herrietakozenbait ikaslekordubeteko bidaiaegin behar izatendute eta hala eregurasoak zein ikas-leak prest daudeesfortzu hori egite-ko. Eta dena arrazoiindartsu batek bul-tzatzen dituelako:euskaraz ikastea.


jarraitzeko ideia nagusitu zen, au-tonomia propioarekin eta funtzio-natzeko era propioarekin, etorki-zuna ez baikenuen batere argiikusten publifikatuz gero. Lanegonkortasun mailan bai agian,baina proiektu mailan ez”.

Hamar urte geroago ikastolakoproiektua finkatuta dago, nahiz etaoraindik kezkak eta erronkak izan.Kezka ekonomiko nagusia garraio-ak sortzen die. Ikasleak Bianatik,Oiondik, Harotik, Lo-groñotik eta es-kualdeko gai-nontzekoherrieta-tikjoatendirelaaintzathartu-rik,begienbista-koa dagarraioakduen ga-rrantzia etakostua. “Ikasto-larentzat egiturazko

defizit bat da” diote gurasoek. “Da-goen legediaren arabera, institu-zio publikoek ezin dute eskola pri-batu baten garraioa finantzatu etaguk egin behar diogu aurre kostua-ri. Dena den, Lantziegoko eskolapublikoko ikasleak gure ikastolaraetortzen dira Bigarren Hezkuntzaegitera eta ondorioz diru zati batjasotzen dugu”.

Garraioaren arazo horrek esko-laz kanpoko ekintzetan ere eraginadu. Garrantzitsua deritzote eskolazkanpoko euskarazko ekintzak bul-tzatzeari euskararen erabilera ikas-tolatik at bultzatzeko, baina horrek,besteak beste, autobus zerbitzugehiago eskatzen du eta mementozezinezkoa zaie.

Ikasleen euskaramaila

Ikasleek lortzenduten euskara mai-

lagatik galdetuta,ikastolakoirakasleek lortu-tako emaitzaketa frogak aipa-tzen dituzte. Jo-seba Llano zu-zendariak dio

“herrian 27 urte-tik beherako gazte-

ei euskaraz hitz egi-ten badiezu, %90ek

ulertuko eta erantzungodizu. Batxilergoko lehen pro-

mozioko ikasleek selektibitateaeuskaraz egin zuten eta Euskal He-rriko beste edozein herritako ikas-leek bezain nota onak atera zituz-ten eta euskara maila onarekin.Unibertsitateko ikasketak egin di-tuzten gehienek euskaraz egin di-tuzte eta gaur egun badituguikastolan lan egiten duten ikasleohiak”.

Ikastola barruan bi ekimen di-tuzte euskararen erabilera bultza-tzeko: Euskaraz Bizi eta EuskaraTaldea. Lehen Hezkuntzaren ka-suan euskararen erabilera gelatikkanpo %80-90ekoa dela dio zuzen-dariak, eta jolas orduetan, adibidez,euskaraz mintzatzen direla nahiz e-ta irakasleak aurrean ez egon. “Bi-garren Hezkuntzan ehuneko horigutxitu egiten da. Adin horretakoikasleek eskola gauza akademiko-arekin lotzen dute, eta gustatu edoez, lanak, ebaluazioak, notak etaabar daude. Horregatik, maila ho-rretan Euskara Taldea daukagu.DBHko 3. eta 4. mailetako eta Ba-txilergoko 1. eta 2. mailetako ikasleboluntarioekin osatutako taldeada. Nolabaiteko kontzientzia etaaldeko jarrera duten gazteak diraeta elkartu eta euskararen erabile-ra gehitzeko eta euskararen mailaigotzeko dinamikak sortzen etaegiten dituzte. Adibidez, Gaztetxu-lo aldizkarian harpidetuta daude,beste Euskara Taldeekin harrema-netan daude, beste herrietako gazte-

Garrantzitsua deri-tzote eskolaz kanpo-ko euskarazko ekin-tzak bultzatzearieuskararen erabileraaregotu dadin etaherrian presentziagehiago izan dezan,eta horretan euskal-tzale guztiek eginbehar dutela lanazpimarratzen dute.

Ezkerretik eskuinera: Joseba Llanos zuzendaria, Amaia Visa irakasle historikoa, Felix Ibañezlehendakariordea eta guraso sortzaileetako bat eta Aitor Urkiza ikasketa burua.


Lapuebla de Labarca•

ekin elkartrukeak egiten dituzte…”Lan horrek beste lan osagarri bat

eskatzen du, ordea: euskararenerabilera ikastolatik kanpora erehedatzea. Argi daukate horren be-harra dutela, euskara sozializatubehar dutela eta herrian presentziahandiagoa izan behar duela. “Es-kualdeko ikastolek beren proiek-tuetan lanean jarraitzen dute, bai-na euskaltzale guztiok kaleko era-bilera areagotzeko lana egin behardugu” dio Aitor Urkizak. Behar ho-rrek bultzata sortu dira, besteakbeste: aisialdiko taldeak, begiraleikastaroak euskaraz, udalekuak,kaleko kartelak eta seinaleak eus-karatzeko ekimenak…

Hastapeneko oroitzape-nak

GurasoakOso garrantzitsua da orain dela

25 urte euskararik ez zekiten guraso-ek orduan zegoen eskola ereduarimuzin egin eta euren seme-alabakeuskaraz ikasteko apustua egin iza-na. Izan ere, ez zituzten eskolaz kan-poko ekintzak nahi euskaraz, ira-kaskuntza bera eta osoa baizik.

Miguel Rubio ikastolako lehen-dakariak eta Felix Ibañez lehenda-kariordeak irribarrez gogoratzendituzte urte haiek. Lan asko egin be-

har izan zuten, baina gustukoa zeneta denen artean egiten zutena.“Arazoak sortzen zirenean, denokelkartzen ginen, guraso eta irakas-le, eta elkarrekin ateratzen geni-tuen gauzak aurrera”. Hasierakourte haietako irakasleen lana azpi-marratzen dute bereziki: “Guraso-ok irakasleen laguntza handia ja-so genuen. Hemen irakasleek askosufritu behar izan dute, asko. Gurelana bultzada ematea izan da”.

Amaia VisaIrakasle historikoaAmaia ikastolaren bigarren

ikasturtean joan zen Lapuebla de La-barcara, 1979an, eta oraindikikastolan jarraitzen du. “Ni etorritako-an Balmoral fabrikara joan nin-tzen, hango jangela utzi batzigutennagusiek. Tabernan elkartzen nin-tzen haurrekin eta nik eramaten ni-tuen eskutik helduta fabrikaraino oi-nez. Zenbait egunetan, gurasorenbat furgonetarekin agertzen zen etahark eramaten gintuen”. Hasierahartako oroitzapen onak dituela dioAmaiak. “Oso polita izan zen. Hainanimatuta zeuden gurasoak etahainbesteko gogoa jarri zuten egiten

ari ziren har-tan! Gura-

soek be-netansines-ten zu-tenproi-

ektuan.Edozerta-

rako prest zeu-den. Lekuren batera joan behar ge-nuela esaten bagenien, beti agertzenzen norbait laguntzera”.•

Felix Ibañez lehendakariordea eta Miguel Rubio lehendakaria hasieratik daude ikastolakoproiektuan buru-belarri sarturik guraso bezala.

hik hasi. alea.pdf · Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari...

Documents

Transcript of hik hasi. alea.pdf · Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari...