hik hasi alea.pdf · 6 hik hasi 77. zenbakia. 2003ko apirila kronika Komunikazio irekian dago bide...

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A : H I L D E D E S M E D T •B E R T S O D O I N U T E G I A I N T E R N E T E NE S K U R A G A R R I • K U LT U R A E T A H I Z -K U N T Z A A N I Z T A S U N A E S K O L A N •B I L B O E R R E G I M E N Z A H A R R E A N

773 euro • 2003ko APIRILA euskal heziketarako aldizkaria

Bruselako Foyer zentroaEtorkinak integratzeko ahaleginean

77. zenbakia. 2003ko apirila ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala

6 kronika8 gaia

BRUSELAKO FOYER ZENTROAEtorkinak integratzeko ahaleginean

14 elkarrizketaHILDE DE SMEDT

22 teknologia berriakBertso doinutegia Interneten eskuragarri

24 ekarpenaPsikopedagogiako adituaren jarreraetiko-ideologikoa, inoiz baino beha-rrezkoagoa hezkuntzaren KalitateLegearen aurreanBittori Insausti

28 kultura eta hizkuntza aniztasuna eskolanEOLE proiektuaItziar Aramaio

38 historiako zertzeladak

Praktizismoa eta kultura.Bigarren Hezkuntza Bilbon,Erregimen Zaharraren amaieranTxomin Ganborena

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea:Joxe Mari Auzmendi Erredakzioburua:Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, MaiteSaenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix Basurko, Xabier Isasi, IreneLopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe.

Diseinua:TRAM¥Graf!kMaketazio, aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Bruselako Sint Jan Berchmans ikastetxeko hau-rrak Foyerreko arduradunarekin eta espainierako irakaslearekin (Hik Hasi).

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2003/ III/17 . Kopurua: 3.500 alehik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaBRUSELAKO FOYER ZENTROA

34 daramatza Bruselako Foyer zentroak etorkinenintegrazioaren alde lan egiten. Auzoan haurrekin,

gazteekin eta emakumeekin lan egiteaz gain,Bruselako zazpi ikastetxetan proiektu bikulturalen

ardura darama.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

HILDE DE SMEDTFoyerreko hezkuntza arloaren ardura daramaeta etorkinen integrazioa lortzeko hezkuntzan

giltzarri diren elementuak ezagutzen ditu.


editoriala

Bilbon ospatu berri da Etengabekoikaskuntzari buruzko I. NazioartekoBiltzarra, eta horren haritik hainbat bu-rutapen datorkizgu.

Beti esan da eragile ekonomikoek bi-deratzen dutela gizartearen ibilbidea;sortzen diren behar ekonomikoei eran-tzuteko antolatzen dela gainontzekoa.Eta ameskeria litzateke eskolak antola-mendu horretatik ihes egiten duela ustea.

Garai batean, gutxi batzuek zutenirakurketa eta idazketa ezagutzeko au-kera. Esklabu izateko edota jauntxo ba-ten menpeko izateko ez baitzen irakur-tzen jakin behar; nagusiei komeni ereez, seguraski.

Geroago, lurrun-makina asmatueta aro industriala orokortzen hasi ze-nean, behar ekonomikoei beste langilemota bat interesatu zitzaien: oharrakirakurtzen zekiena, planoak interpreta-tzen, bulegoko lanak egiten, ekono-miaz ulertzen zuena, legeak ezagutzenzituena... Eta eskola beharrezkoa

bihurtu zen hori guztia gauzatzeko.Eskolatzea orokortuz joan zen eta

bakoitzari ikasketa oso zehatzak eska-tzen zitzaizkio, gero lantegian egingozuenaren araberakoak. Horrela, per-tsona bakoitzak bere bizitzan zehar hi-ru garai zituen: ikastekoa, lanekoa etajubilazioa.

Gerora, teknologia berritzen joanzen heinean, eskolan ikasitakoa soilikez da nahikoa izan, eta berrikuntzetaraegokitzea ezinbestekoa bihurtu da.Horrela, lana egitearekin batera, egoki-tze ikasketak sortu dira. Eta azken aldihonetan, berritzea etengabekoa bihur-tzen ari da.

Teknologia berriekin, Internetekinbatez ere, lan mundua izugarri aldatzenari da. Eta lan mundua soilik ez. Nork ezdu kutxako gestioren bat egin kutxazai-naren bidez? Nork ez du zinemarakoedo antzerkirako sarreraren bat atera?Nork ez du ordenagailuan interesatzenzaion informazioa bilatu? Eta honetara-

Etengabeko ikaskuntza egungogizartearen erronka

Komunikazioarenedota ezagutzarengizarte honetan,denok gauzak eza-gutzeko dugun esku-bidea bermatzeaegokia litzateke

ko, ez dago adinik. Ale honetan bertanordenagailuaren aurrean ikusten duguJoanito Dorronsoro bertso doinutegiaInterneten nola sartu duten erakutsiz.

Denbora laburrean gertatzen ari di-ren aldaketak hain handiak izanik,erronka berria jarri zaio gizarte osoari.Etengabeko ikaskuntza premia bihurtuda. Eta gizartearen onurarako izatea es-pero dugu.

Interes ekonomikoengatik eskola-tzea orokortu baldin bazen ere, denoneskolatzea ona dela deritzogu.

Etengabe ikasten aritzea ere, ego-kia delakoan gaude. Komunikazioarenedota ezagutzaren egungo gizarteangure eskolek jokatu behar duten pape-ra ongi aztertzeak eta asmatzeak ga-rrantzia du. Horretarako, eskola komu-nitatearen hausnarketa serioa eta sako-na klabea da, elkartasuna eta ikuspegikritikoa ardatz harturik. Norabide ho-rrekin, gizartea hobetzeko eskolaren e-ginbeharra zehazten joateko garaia da.

apirila

6 ❘ hik hasi ❘77. zenbakia. 2003ko apirila

kronikaK o m u n i k a z i o i r e k i a n d a g o b i d e

Nafarroan bi irakas-kuntza eredu berrisortu dituzte: I eta J

Nafarroako Hezkuntza departa-mentua dekretu berri bat tramitatzenhasi da irakaskuntza ereduen ingu-ruan, non bi eredu berri jarriko lituzke-en aukeran erabat onartuz gero: I eta J,hain zuzen ere. I ereduan gaztelania etaEuropako komunitateko hizkuntzabat (normalean ingelesa) erabiiko lira-teke, azken hau gutxieneko %30ean . Jereduan, berriz, euskara irakasgai be-zala izango dute eta gaztelania eta ko-munitateko hizkuntza bat gainerakogaietako.Honela, I eredua G bezalakoaizango litzake, baina %30eko ingelesa-rekin edo frantsesarekin; J, berriz, Aeredua bezalakoa izango litzateke, bai-na atzerriko hizkuntzaren erabilpena-rekin ikasgaiak erakusteko.

Helburua hizkuntza aniztasuna etasare publikoa indartzea dira, baina au-rreko dekretuaren eta “euskararen le-

gearen” ikuspuntutik (A, B, D eta Gereduak onartzen zituen), D eta B ere-duek baztertuak jarraituko lukete, etaingeles hiztunak gehituko lirake guneez euskaldunetan. Irizpide honi jarraiki,adibidez, matematikak ingelesez ira-katsiko lirake. Eskola Kontseiluaren etasindikatuen esku dago orain proposa-mena onartzea edo ez, baina Hezkun-tza departamentuan onartuko den itxu-ra guztia du.

UPNren politika berriaren barnekoiniziatiba da hau, euskara eta komuni-tateko hizkuntzak zaku berean sartze-koarena; 2001ean dekretua aldatzekoasmorik ez baitzen agertu, orduko He-kuntza kontseilari Jesús Lagunak adie-razi zuenez.

Hizkuntzaren normalizazioarenikuspuntutik izaera diskriminatzaileaduela ezin uka daiteke. Izan ere, B eta Dereduak ez daude galeraziak, baina ezdira derrigorrezkoak ere.Honen adibi-de ditugu ikastola alegalak. Egia denazera da: onura jasotzen ez duen bakarraD eredua dela. Erribera erdigunean,adibidez, lehen A eredua soilik baldinbazuten, orain aukera zabalduko zaiedekretua onartuz gero, baina euskera-ren kaltetan.

“Euskararen legeak” ez du ereduezhitz egiten, Nafarroako hizkuntza guneezberdinez baizik. Hori aldatu eta gu-txienez euskarari ingelesari ematenzaion arreta adina eskainiko balitzaio...

Lapurdiko Bidart herrikoLehen Mailako ikasleek argi

kutsaduraren eta honenalferrikako erabilpenarenondorioen inguruko “lege

proiektu” bat aurkeztu dutePirinio Atlantikoko Gazte

Parlamentuko departamentukoseigarren deialdiaren

ordezkaritzapenerako.Parlamentu ganbara honetarako

urtero Lehen Mailako ikasleekproposamenak luzatzen dituzte

eta garaile ateratakoa legebihurtzen da gero. Bidartekoekapiril arte itxaron beharko dutelehen hamarren artean daudenjakiteko; azken emaitza, berriz,

maiatz bukaeran jakingo da.Dena dela, azken erabakia alde

batera utzita, proiektu horrenhelburua Lehen Mailako ikasleei

frantses estatuarenfuntzionamendua modu praktiko

batean erakustea da. DanielPoulouren bisita ere jaso dute

eta beraien gaztetxo ordezkariakaukeratu ere bai: Laura Calén

diputatua eta Yann Basuntoordezko gisa. Ikasleen eskaera

izarrak ikusten jarraitzekoeskubidea izatea da.


b e r r i o n a k e r a i k i t z e a r e n g i l t z a

Lizeoaren egitekoa ez da ez matematika-riak, ez literatuak, ez naturalistak, ez his-torialariak egitea, baizik eta izpirituak lan-tzea letren, historiaren, matematikarenbidez, eta abar.Emile DURKHEIM

Partaidek 0-3 ziklora-ko ikastetxe guztienberdintasuna eskatudio Hezkuntza Sailari

Ikastolen Elkartea-Partaidek 0-3 ur-teko haurren inguruan eskaera bat lu-zatu du, ikastetxe guztiek eskubideberdinak izan beharko lituzkeela adie-raziz, lehendakari Koldo Tellitu eta Jo-se Luis Sukiaren eskutik.

Gizartearen nahi sozialari erantzunbehar zaiola aipatu zuten, eta horreta-rako, publikoaren eta pribatuaren arte-ko lehia gainditzearen garrantziari bu-ruz ere aritu ziren. Honekin batera kriti-ka txiki batzuk egin zizkioten legebil-tzarrak adin tarte honetarako onarturi-ko ez legezko proposamenari eta gauregungo prozesuari. Beraien ustez, haurhorientzat landu beharko lirateken eki-mene artean hiru ezaugarri bereiztu zi-tuzten. Batetik, heziketarako izateaz

Egunkaria aurrera, Egunkaria au-rrera!!!... nonahi ikusi eta entzun du-gu azken hilabetean, gizarte honek

euskaraz informatua egoteko eskubi-dea eta nahiaren aldarrikapena garbigeratu delarik. Horien artean aipatze-

koak dira martxoaren 13an eta on-dorengo lanuzteetan ikastetxeetan,

unibertsitateetan, eta oro har, hez-kuntzaren alorrean egon diren pro-

testaldiak eta Egunkariaren aldekoahotsak.

Aurretik Urtxintxa Eskolak hau-rrekin egiteko joko proposamena lu-zatu zuen Internetez: Egunkariarensokasaltoa, harrapaketa, txingoa,

zapitxoa,izar jolasa... Ikastoletako erantzuna, halaber,

ez zen joko hutsean geratu. Egun ba-tez Egunkariako kazetari bihurtu etaikastola bakoitzean egunkari kolore-tsuak eta irudimenez beteak argita-

ratu zituzten, gero Martin Ugalde Kul-tur Parkean antolatu zen ekitaldian

langileei eman zizkielarik. Han zego-en Xabier Lekuona Egunkariako zu-

zendariordea eta bere eskerrak luza-tu ezezik, erredakzioa bisitatzekogonbitea ere luzatu zien, hau prest

dagoenean.Pedro Aranburu Ikastolen Elkar-

teko lehendakariak ekitaldi eta languztien zentzu pedagogikoaren ga-

rrantziaz jardun zuen, ikasleekin etaIkastolen Elkarteko eta Partaideko

arduradunekin batera.Euskal Herriko unibertsitateetan

ere (Baionan, Nafarroako Unibertsi-tate Publikoan, EHUko Donostiako,Leioako eta Gasteizko campusetan,Deustun eta Mondragon Unibertsita-tean) egon ziren hitzaldiak, eztabai-dak, manifestaldiak eta bideo ema-naldiak “adierazpen askatasuna,

egunkaria aurrera!“ lelopean.

gain, asistentzia zerbitzua eskaintzeamodu malguan.

Bigarrenik, lehenagotik antolatutadauden eragileak eta errealitatea erres-petatu behar dela zioten, eta hortik erai-ki proiektu berria.

Azkenik, administraziora soilik mu-gatu gabeko proiektu bateratua (herrierakundeak, gizarte izaerakoak, priba-tuak,ikastolak...) osatu dezan eskatuzioten Hezkuntza Sailari, alegia, eskolamapa ezberdinak onartuko dituena.

Kontuan hartu behar da Partaide-ren ikastoletan, 2003-2004ko matriku-lazioak nabarmen gora egin duela oro-korrean. EAEn jaiotza kopurua %2,11da, baina 2 eta 3 urteko haurren ikasto-letako matrikulazioa %3,78 igo da. Ara-ba izan da matrikulazio kopuruan be-hera egin duen bakarra (%3,55). Halaere, lehengo urtean igoera %50ekoaizan zuela ezin da ahaztu.

Nafarroako 3 urteko haurren matri-kulazioa 5.248 haurrekoa izan da, ho-rietatik 3.174 kastetxe publikoetan eta2.074 pribatuetan matrikulari direlarik.

Ereduei dagokienez %70ak A eta Gereduetan eman du izena eta %29,36kD eta B ereduetan. Zehazki, zentro pu-blikoetan D ereduaren matrikulazioabeste ereduena baino handiagoa izanda (%35,38), eta pribatuetan, berriz, Ggailentzen da (%66,39). Datu hauek le-hengo urtekoaren antzekoak dira, Gereduaren hazkuntza txiki batekin.

GAIA


Bruselako Foyer zentroaEtorkinak integratzeko ahaleginean


Kultura eta hizkuntzaaniztasunaren trataeragero eta garrantzi gehia-go hartzen ari da EuskalHerrian. Etorkinak beti-danik egon baldin badiraere, gaur egun datozenenezaugarriak ezberdinaketa anitzagoak dira. On-dorioz, hizkuntza, kultu-ra, ohitura eta erlijio ez-berdinak nahasten ari di-ra gureekin batera. Etor-kin horien integrazioakkezkatzen gaitu; euskalkultura ezagut dezatennahi dugu, euskaraz bizidaitezen nahi dugu, etahori posible izan dadindauden bideak eta auke-rak bilatzen dihardugu.Bruselan Foyer zentro-

ak 34 urte daramatza etorkinekin lanean etahango esperientziakhainbat ideia hartzekobalio diezaguke.

G

Foyer etorkinen integraziorakozentroa da. 1969 sortu zen Bruselanetorkinen integrazio soziala lortzekohelbururekin. Hasieran gazteentzakoetxe soila zena proiektu mardulagoaeta zabalagoa bilakatu da urteen pode-rioz. Urte hauetan guztietan lan taldeugari sortu dira bere barruan eta hain-bat zerbitzu eskaintzen ditu: zerbitzusoziala, harrera zerbitzua, zerbitzu juri-dikoa, emakumeen etxea, gazteentza-ko prestakuntza eta tailerrak... oinarriz-ko gauzak zein goi mailako kontuak bi-deratzen dira, guztiak ere etorkinen in-tegraziora bideratuak. Bruselan etorki-nekin egiten den guztia koordinatzendu eta erreferentzia bilakatu da.

Foyerrek bideratzen dituen proiek-tuak bi motatakoak dira: oinarrikoaketa pilotuak. Oinarrikoak auzoan ber-tan garatzen direnak dira: auzoko gaz-teentzat eskolako lanetan laguntzekotailerrak egiten dituzte, auzoko haurrei,gazteei eta emakumeei elkartzeko le-kua eskaintzen die... Badakite proiektuhauekin ez dutela egitura soziala alda-tuko, baina hala ere, badakite beha-rrezkoa den lan bat egiten ari direla.

Proiektu pilotuei dagokienez, be-rauen bidez dagoen egitura aldatzensaiatzen dira. Adibidez, hezkuntzarenkasuan ikastetxe batean proiektu bi-kulturala integratzea baino errazagoaizango litzateke ikastetxe berri bat sor-tzea eta han ezartzea. Baina Foyerrenhelburua ez da hori, hots, beste hez-kuntza egitura bat sortzea, baizik etadagoena aldatzea. Proiektu pilotuak ezdira auzora bideratzen, Brusela osorabaizik.

Foyer irabazi asmorik gabeko era-kundea da eta Flandeseko Komunita-teak finantzatzen du.

Belgika: Flandes eta Walo-nia komunitateak

Belgika bi komunitatetan banaturik

dago: Flandes nederlandarra eta Walo-nia frantsesa (honen barruan alemanahizkuntza ofizialtzat duen eskualde batdago). Orain dela urte batzuk Waloniaaberatsagoa zen ekonomikoki eta in-dar gehiago zuen. Ondorioz, frantsesa-ren presentzia eta prestigioa altuagoakziren eta gizartean nor izateko frantsesajakin behar zen.

Urteak pasa ahala Flandes indar-tzen joan da, eta gaur egun ekonomiko-ki indar gehiago du. Nederlandarrekurteetan zehar beraien nortasuna etahizkuntza aldarrikatu dute eta gauregun indartuta eta bermatuta daudeFlandesen.

Hezkuntza sistemari dagokionez,komunitate bakoitzak bere antolaketadauka. Belgikan bi hizkuntzak dira ofi-zialak eta komunitate bakoitzak berea-ri eusten dio. Legearen arabera, Flande-sen irakaskuntza nederlanderaz eginbehar da eta Walonian frantsesez. Flan-desen nederlanderaz bizi dira eta Walo-nian frantsesez. Orain dela gutxi arteWalonian irakaskuntza frantsesez egi-ten zen eta nederlandera ikasten LehenHezkuntzako 3. mailan hasten ziren.Flandesen, aldiz, ikasketa guztiak ne-derlanderaz egiten zituzten eta fran-tsesarekin 3. mailan hasten ziren. Az-ken urteotan, ordea, legeak aldatu di-tuzte komunitate flandiarrak zein fran-tsesak eta sistema elebidunak sartzenhasi dira.

Proiektu bikulturalaeta eleanitza

FlandesBrusela

Walonia


Bruselako egoera elebidunaBruselako egoera berezia da, ez

baita ez frantsesa eta ez flandiarra, ele-biduna baizik. Bi eskola mota daudeaukeran: nederlandarrak eta frantse-sak. Kaleko hizkuntza frantsesa da na-gusiki eta lan merkatuan bi hizkuntzakeskatzen dira: frantsesa eta nederlan-dera. Ekonomikoki eta geografikokiBrusela Flandesera bideratuta dago.

1996ko urtarrilean Bruselak948.122 biztanle zituen, horietatik%70.3 belgikarrak eta %29,7 kanpota-rrak (%7,8 marokoarrak, %3,1 italia-rrak, %2,4 espainiarrak eta %2,2 turkia-rrak). Sarritan kanpotarrak kontsidera-tzen ez diren beste talde batzuk ere ba-daude: frantziarrak (%3,3), britainia-rrak(%0,8) eta alemanak (%0,5). Azkenurte hauetan, paperik gabekoetorkinen seme-alabak ere ugaritzenari dira ikastetxeetan. Etorkinen biztan-

leria gaztea da eta gero eta familiagehiago daude. Bruselan haurren %50talde gutxietuetakoak dira. Zenbait es-kualdetan mediterraneotik joandako-ek biztanleriaren erdia osatzen duteeta euren seme-alabek haur eskolakoedo Lehen Hezkuntzako ikastetxeeta-ko ikasleen %80 osatzen dute. Etorki-nen familia gehienek euren ama hiz-kuntzan mintzatzen jarraitzen dute.

Bruselako hezkuntza ere-duak

Bruselan Hezkuntza Sistema baka-rra badago ere, bi hezkuntza azpisiste-ma daude: flandiarra eta frantsesa. Be-raz, bi eskola mota dituzte aukeran: ne-derlandarra eta frantsesa. Sistema bie-tan haur gehienak 3 urterekin haur es-kolara joaten dira, nahiz eta derrigo-rrezkoa ez izan. Lehen Hezkuntza 6 ur-tetik 12 urtera arte da eta Bigarren Hez-kuntzak 18 urte arte jarraitzen du, hauda, adin horretara arte irakaskuntzaderrigorrezkoa da.

Bruselan etorkin gehienak eskolafrantsesetara joaten dira. Dena dela,azken 15 urteotan ikastetxe nederlan-detara joan diren etorkinen kopuruaigo egin da, eta frantsesa hitz egiten du-te belgikarrak ere gero eta gehiago jo-tzen dute zentro nederlandetara. Gu-rasoak gero eta kontzienteago dira ne-derlandera jakitea garrantzitsua dela(ekonomikoki eta lana bilatzeko) etaeskola nederlandarretatik haurrak bihizkuntzak jakinda aterako direla(frantsesa kalean ikasten baitute), zen-tro frantsesetatik ez bezala.

Memento honetan eskola neder-landerretan dauden haurren %32 ez dajatorriz belgikarra. Oinarrizko Hez-kuntzan, ikasleen %24,9k nederlande-

ra hitz egiten du etxean; %27,2k nahas-tuta, nederlandera eta frantsesa edobeste hizkuntza bat; %27,7k beti fran-tsesa; eta %20,2k beste hizkuntza gutxi-tu bat.

Bigarren Hezkuntzako ikasleen%58,7k beti nederlandera erabiltzen duetxean; %20,4k nederlandera eta bestehizkuntza bat (gehienek frantsesa);%12,2k beti frantsesa; eta %8,7k neder-landera eta frantsesa ez den beste amahizkuntza bat.

Datuen eboluzioak zera erakustendu: etxeko elebakartasuna eleaniztasu-na bilakatzen ari dela.

Etorkinentzako aukerakBruselan

Lehen aipatu bezala, komunitatebietan aldatu dira legeak irakaskun-tzan hizkuntza bat baino gehiago ira-katsi ahal izateko, bai jatorriz belgika-rrak diren haurrentzat eta bai hauretorkinentzat.

Etorkinei dagokionez, 1977an Bel-gikak hitzarmen europar bat sinatuzuen eta beronen bidez haurrei hez-kuntza ama hizkuntzan jasotzeko es-kubidea onartzen zitzaien. Ildo horre-tatik, 1981ean Foyerrek lehen proiektubikulturala abiatu zuen zazpi haur etor-kin italiarrekin eta urtebete berandua-go beste bat haur etorkin espainiarre-kin. 1983an etorkin turkiarrentzat eza-rri zuen eta 1984an proiektu pilotu be-zala onartua izan zen, ordura arte inizia-tiba pribatu bezala atera baitzen aurre-ra. Aipatu behar da Foyerrek komunita-te nederlandarrean egiten duela lan, etaberaz, bere proiektua eskola neder-landetan garatzen duela, eta ez fran-tsesetan.

1991an Hezkuntza Ministeritzaflandiarrak etorkinekiko zuen politikaaldatu egin zuen eta hezkuntza bikultu-rala aukera bezala onartu zuen. Horrenbabesean garatu da Foyerren proiektuaeta gaur egun espainierako proiektu bi-kulturalean 120 haur dabiltza, turkiera-koan 300 eta italierakoan 80.

Proiektua Haur eta Lehen Hezkun-tzan garatzen da mementoz, oraindikez baitiote baimenik eman Bigarren

Hemendik aurreraFoyerren asmo nagusiakhiru dira. Lehenengoajatorrizko hizkuntzaBigarren Hezkuntzanintegratzea; bigarrenanederlanderako irakasle-en artean sentsibilizaziokanpaina egitea eleaniz-tasunaren onurak ikusditzaten; eta hirugarrenajatorrizko hizkuntzakoirakasleen egoera egon-kortzea eta gainontzekoirakasleen estatus beralortzea.


Hezkuntzan jarraipena emateko. Etapahorietan haurrek astean 28 ordu egitendituzte gelan. Haur Hezkuntzako hiruurtetan haurrek 28 ordu horietatik 6-8jatorrizko hizkuntzan egiten dituzte.Lehen Hezkuntzan, 1. mailatik 6. maila-ra kopuru hori gutxituz joaten da, azke-neko mailan 2 edo 3 ordu dedikatzendizkiotelarik. Era berean, 3. mailatik au-rrera frantsesa 3. hizkuntza bezala ikas-ten hasten dira, eta ingelesarekin Biga-rren Hezkuntzan hasten dira, gainontze-ko ikastetxe nederlandarretan bezala.

Haur Hezkuntzan eta Lehen Hez-kuntzako 1. eta 2. mailan proiektukohaur hauek gela berezi batean egotendira, hots, ez dira gainontzeko haurre-kin nahasten. Beste modu batera esan-da, ikastetxean dena nederlanderazegiten duten ohiko gela bat edo bi ego-teaz gain, espainierako (edoproiektua-ren arabera, italierakoa edo turkiera-koa) beste gela bat egoten da. 3. maila-tik aurrera elkartzen eta nahasten dirabeste haurrekin.

Banaketa horrek ghettoak sortzekoaukera eman dezake, baina arduradu-nek diotenez, irakurketa-idazketare-kin hasten direnean hobe da bereiztutaedukitzea, kasu batzuetan alfabetoa etasoinuak ere ezberdinak baitira. Moduhorretan hizkuntza bakoitzaren oina-rria hobeto ulertzen eta barneratzendutela diote.

Jatorrizko hizkuntza murgiltze ere-duan oinarrituz irakasten dute hasiera-ko urteetan, hau da, beste gaiak edoikasgaiak ikasteko erabiltzen dute, ezikasgai soil bezala. Hasierako irakurke-ta eta idazketa jatorrizko hizkuntzanzein nederlanderan egiten dute. Etanoski, prozesu honetan guztian bi hiz-kuntzetako irakasleen koordinazioa

eta elkarlana funtsezkoak dira. 3. maila-tik aurrera ikasgai bezala jarraitzen duama hizkuntzak eta historia, geografia,kultura eta abar ikasten dituzte. Proiek-tuko haur etorkinek ama hizkuntzakoeskolak hartzen dituzten bitartean, bes-te ikasle belgikarren eskulanak, erli-jioa... ikasten dute.

Emaitzak ikusi diraFoyerreko proiektua jarraitu duten

ikasleengan nabaritu den ondoriorikaipagarriena goi mailako ikasketen ja-rraipena izan da. Ohikoena haur etorki-nek lanbide bat ikastea baldin bada, Fo-yerreko ikasle etorkinek goi mailakoikasketak egin ohi dituzte. Gainontze-ko etorkinek baino maila altuagoa lor-tzen dute, alde horretatik.

Beste ondorio bat zera izan da: amahizkuntza informalean lortzen dutenhiztegia nederlandera informalean lor-tzen dutena baino aberatsagoa dela.

Horrez gain, Lehen Hezkuntzarenamaieran gainontzeko etorkinek bainomaila hobea lortzen dute nederlande-ran. Hortik ondorioztatzen da komuni-kaziorako oinarrizko pausoak jatorriz-ko hizkuntzan egiteak ondorio positi-boak dituela bigarren edo hirugarrenhizkuntzan.

Orokorrean esanda, bikulturalita-teak ama hizkuntza ikasteko eta man-tentzeko aukera ematen du eta horreketorkinei sozialki integratzen lagun-tzen die.

Bultzatzaileen hausnarketaProiektuaren bultzatzaileek eta ar-

duradunek ere, emaitzak ikusita, zen-bait ohar aipatzen dituzte.

Hasteko, ikastetxearen kasuan, Bi-garren Hezkuntzari begira dituen on-

dorioak ikusita, elebitasuna eta bikul-turalitateak curriculumeko zati izan be-harko lukeela diote. Horrekin batera,nederlanderako irakasleek eta gainon-tzeko hizkuntzetako irakasleek mailabera eduki beharko luketela azpima-rratzen dute. Hirugarrenik, ama hiz-kuntzako irakasleek taldean ondo inte-gratuta egon beharko luketela. Era be-rean, garrantzitsutzat jotzen dute esko-lako antolaketa eraginkorra izatea, zu-zendariak giroa eta antolaketa ondo bi-deratzea, irakasleek beraien eta ikasle-en gaitasunean sinestea eta familiare-kin erlazionatzea.

Proiektuan subjektu izan direnikasleen iritziz, garrantzitsua izan daikasleek beraiengan izan duten kon-fiantza, atzean izan duten pertsonarenlaguntza (eskolan, familian edo auzo-an) eta gurasoek euren eboluzioa ja-rraitzea. Jatorrizko hizkuntza ikasteakindartsuago egin dituela aditzera ema-ten dute.

Hemendik aurrera Foyerren asmonagusiak hiru dira. Lehenengoa jato-rrizko hizkuntza Bigarren Hezkuntzanintegratzea; bigarrena nederlanderakoirakasleen artean sentsibilizazio kan-paina egitea eleaniztasunaren onurakikus ditzaten; eta hirugarrena jatorrizkohizkuntzako irakasleen egoera egon-kortzea eta gainontzeko irakasleen es-tatus bera lortzea.

Foyerreko arduradunek argi dau-kate proiektu bikulturala etorkinei zu-zendurik egon arren, eleaniztasunabelgikarrentzat ere onuragarria dela.Horregatik, eleaniztasuna hezkuntzasistema osoan integratzearen aldekoakdira eta denborarekin lortuko dela-koan daude.

G GAIABruselako Foyer zentroaEtorkinak integratzeko ahaleginean


Foyerreko kideek argi daukateetorkinak belgikar kulturan integratubehar dutela, baina beraien jatorrizko

Foyer etorkinekin eskolan, etxean etakalean

kultura errespetatuz eta ezabatu ga-be. Proiektu bikulturala da hori lortzebidean esku artean daukaten egitas-

moetako bat, baina gehiago ere badi-tuzte, hurrengo taulan ikus daitezke-en bezala.

Ikastetxeetan

7 ikastetxetan:- hiru turkieraz- bi italieraz- bi espainieraz

1. Irakasleentzako prestakuntza- beste hizkuntzen irakaskuntza- joko interkulturalak- aniztasunaren aurreko jokaerak- Hego Afrika, Maroko etaTurkiari buruzko proiektuak

2. Irakasle berrien sentsibiliza-zioa

Gurasoekin

- nederlanderako eskolak eman- bitartekaritza lana- hitz egin: hizkuntza aniztasu-naz, arazo pedagogikoez, hezi-tzaileez eta osasun arazoez

idem +- gurasoekiko harreman estua- itzulpenak- eskolaren, gurasoen eta irakas-leen arteko bitartekaritza lana

- informazioa eman- gai ezberdinak landu- bitartekaritza lana

Haurrekin

- hizkuntza oporrak (haur etorki-nak bost egunetan familia belgi-karrekin egoten dira)- kanpaldiak- irakurketa proiektuak

- antzerkia- kirolak

- etorkinen jatorrizko herrialdekojaiak- dantza folklorikoak

Lehen Hezkuntza (6-12 urte)

Proiektu bikulturala

Vivace

Proiektu bikulturala ez duten 21 ikastetxetan

Proiektu bikulturala duten ikastetxeetan

Laguntza indibiduala

Aisialdia

Proiektu sortzaileak

Aktibitate kulturalak

Ikastetxeetan

- zentroekin kontaktatu- arazo indibidualak landu- gurasoen bilerak itzuli

1. Irakasleentzako prestakuntza- beste hizkuntzen irakaskuntza- aniztasunaren aurreko jokaerak

2. Irakasle berrien sentsibiliza-zioa

Gurasoekin

- nederlanderako eskolak eman- bitartekaritza lana

Gazteekin

- etxerako lanak egiteko laguntza- udako kanpaldiak- laguntza indibiduala- orientazioa

- antzerkia- kirolak

Proiektu bikulturaleko balizko ikastetxeak

Vivace

Proiektu bikulturala ez duten 6 ikastetxetan

Motibazioa bultzatzekoekimenak

Proiektu sortzaileak

Bigarren Hezkuntza (12-18 urte)


Foyerren proiektu bikulturala duenBruselako ikastetxeetako bat Sint JanBerchmans da. Bertan 1981ean jarri zu-ten martxan espainierako proiektua etamemento honetan 100 haur dabiltza.

Haur Hezkuntzako haurrekin Nu-ria Borrás irakasle katalana dago. 3 ur-tekoen gelan zazpi haur ditu, 4 urteko-en gelan bederatzi eta 5 urtekoen gelanbeste hainbeste. Talde bakoitzak aste-an bi egun pasatzen ditu berarekin,esan nahi baita bi egun horietan espai-nieraz jarduten direla.

Haur batzuk etxean espainiera hitzegiten dute, eta beste batzuk ez. Horrezgain, kontuan hartu behar da batzuk 1.belaunaldiko etorkinen seme-alabakdirela, eta beste batzuk 3. eta 4. belau-naldikoak. “Etorkinen biztanleria ani-tza da”, argitzen digu Borrás irakasle-ak. “70eko hamarkadan meategietaralanera etorritako espainiarren bilobe-kin aurkitzen gara orain. Haur horiengurasoek frantsesa ikasi dute eta askokespainiera galdu ere bai. Horregatik,batzuk etxean frantsesa hitz egiten du-ten bitartean, beste batzuk espainiera,eta hori, noski, haurretan antzematenda. Bestalde, hegoamerikako haurrenlehen belaunaldikoak iristen ari diraeta horiek ez dute frantsesez egitenetxean”.

Ezberdintasunak ezberdintasun,irakaslearen helburua haur horiek es-painieraz hitz egitea da, ama hizkun-tzan duten hiztegia aberastea. Horreta-rako, hizkuntzaren erabilera da ardatz

eta gelako ekintza guztiak horretara bi-deratzen dira: erosketak eginez zenba-tzen eta janarien izenak ikasten dituzte,ipuinak kontatuz mintzatzeko errazta-suna lantzen dute...

Hori guztia barneratuta gelditzenzaie eta Lehen Hezkuntzan gehiago sa-kontzen dute. Sint Jan Berchmans-enLehen Hezkuntzako espainierako ira-kaslea Virtudes Hernandez da. Berakazaldu digu zer egiten duen maila ho-rietan: “1. eta 2. mailan idazten eta ira-kurtzen ikasten dute eta 3. mailatik au-rrera ikasitakoa sakontzen da hiztegiahandituz, esaldiak zuzen idazten ika-siz, egitura gramatikalak ikasiz... Ho-rrekin batera kultura lantzen da: his-toria, geografia... Haurrek euren jato-rrizko hizkuntzarekin kontaktua edu-kitzea da xedea”. Edozein modutan,gela horietan dauden haur guztien jato-rria ez da Espainia, herrialde gehiagota-tik ere joaten baitira: Ekuador, Kolon-bia... Horren aurrean, eraldaketa ba-tzuk egin behar izan dituzte eta herrial-de guztietako kultura lantzen duteorain. “Denok berdinak garela eta el-kar errespetatu behar dugula irakatsinahi diet”.

Normalean 8-15 haur bitarteko tal-deak osatzen dira 1. eta 2. mailan, eta 3.mailan nederlanderako beste taldeare-kin elkartzen dira. Memento horretanez dutela arazorik izaten komentatzendu Hernandezek, eta berehala egoki-tzen direla.

G

Sint Jan Berchmans ikastetxeko esperientzia

GAIABruselako Foyer zentroaEtorkinak integratzeko ahaleginean

Klaustroko kideak atsedenaldian.

Marisa Mendoza, gida izan dugun Foyerreko kidea.


HildeDe Smedt

EEtorkinak errespetatuak

sentitzen dira euren hizkuntza etakultura aintzat hartzen direnean,eta horrek beste hizkuntzakikastea, eta integrazioa bera,errazten du

Foyerreko hezkuntza alorraren etaproiektu bikulturalaren arduraduna


HildeDe Smedt

E

Etorkinez hitz egiten hasi aurretik,zein kontsideratzen dituzue haur etor-kinak Bruselan?

Etorkinak hona lanera etorritako-ak, errefuxiatu politikoak, errefuxiatuekonomikoak, ilegalak... dira, talde ho-riek denak. Dena dela, etorkin hitza ezdugu erabiltzen normalean, autokto-noak eta aloktonoak baizik. Autokto-noak nazionalitate belgikarra dutenakdira, eta aloktonoak nazionalitatea bel-gikarra ez dutenak. Kontuan izan beharda etorkinen edo aloktonoen kasuannazionalitate belgikarra 3. belaunal-diak eskuratzen duela automatikoki;aurrekoek eskatu egin behar izaten du-te. Horri loturik, boto eskubidea belgi-karrek soilik dute eta horrek eraginhandia du, politikoek botoa eskuratze-ko garaian zure aldeko gauzak egitenbaitituzte. Orokorrean belgikarrekabantaila gehiago dituzte.

Zergatik iruditzen zaizu garrantzi-tsua proiektu bikulturala eskaintzeaaloktonoei?

Hasteko, beren hizkuntza ezagu-tzeko eta jakiteko eskubidea dutelako.Batzuek etxean italiera, espainiera, tur-kiera edo arabiera hitz egiten dute etahizkuntza hori ikasteko eskubidea du-te. Beste batzuek jadanik etxean ez du-

Foyer etorkinen integra-ziorako zentroak adar askoditu eta horietako bat hezkun-tzakoa da. Horren arduradunada Hilde De Smedt.Etorkinen integrazioa lor-

tzeko hezkuntza sistemanzenbait aldaketa egin beharzirela uste zuten Hildek etabere lankideek. HolandakoFoyerrek sisteman bertan ja-torrizko hizkuntzaren irakas-kuntza berma zedin lortuzuen. Haatik, Belgikako egoe-ra eta legeak ez dira berdinak.Zaila da dagoen sistema etaegitura aldatzea, baina ahale-ginak bere fruituak ematenditu: Bruselako zazpi ikaste-txetan proiektu bikulturalakezarrita daude etorkin italia-rrentzat, espainiarrentzateta turkiarrentzat, eta dato-rren ikasturterako beste zen-tro batean arabiarrentzat es-kaintzea espero dute.Etorkinen jatorrizko hiz-

kuntza eta kultura erres-petatzeak beren integrazioaerrazten duela frogatu dute,eta bide batez eleaniztasuna-ren abantailak ikusarazi erebai. Edonola ere, bidea ez da e-rraza: ikastetxeak, irakas-leak, gurasoak eta instituzio-ak konbentzitu beharra dago.

Denboradaukagu haur

elebidunak edoeleanitzak lortzeko.

Ezin dugu pentsatu seiurtetan egingo

dugunik. Ikasleek 18urte arte eskolara joanbehar dutenez, guk 18

urte arte daukagudenbora. Zentzuhorretan, gureplangintzan

lasaitasuna etadenbora aintzathartzen ditugu


te jatorrizko hizkuntza hitz egiten hiru-garren edo laugarren belaunaldikoakdirelako, baina beraien jatorrizko hiz-kuntza eta kultura ezagutzeko eskubi-dea badute.

Noiz eta non hasi zineten proiektubikulturalarekin?

Orain dela 20 urte hasi ginen eta hi-ru hizkuntzakoak dauzkagu: italiera-koa, espainierakoa eta turkierakoa.Guztira Bruselako zazpi ikastetxetangabiltza: bitan italierako proiektuare-kin, beste bitan espainierakoarekin etabeste hirutan turkierakoarekin.

Nondik sortu zen beharra edo es-kera?

Hasieran Foyer kokatuta dagoenauzoan hasi ginen lanean, bertako etor-kinen beharrei erantzuten: haurrei,emakumeei, gazteei... elkartzeko le-kua eskaitzen zitzaien, ikastaroak, tai-lerrak, eskolako lanak egiteko lagun-tza... Baina lan horrek hezkuntza siste-man ere isla eta jarraipena izan beharzuela iruditzen zitzaigun eta horregatiksortu genuen proiektu bikulturala.

Noski, lehenengo lana proiektuaezarri nahi zuen ikastetxe bat aurkitzeaizan zen. Italiera eskaini nahi izan zuenikastetxe batekin hasi gin en. Behin ho-ri eginda, ondoren espainierako, tur-kierako eta arabierako proiektuak eto-rri ziren.

Etorkinen komunitatean berehalazabaltzen da horren berri eta jatorrizkohizkuntza landu nahi dutenek horra bi-daltzen dituzte seme-alabak, nahiz etaikastetxea beraien auzoan ez egon.Beste batzuk, ordea, auzoko eskolanormaletan gelditzeko hautua egitendute.

Zer abantaila eskaintzen die ikas-leei jatorrizko hizkuntza lantzeak?

Hasteko, errespetatuak sentitzendira euren hizkuntza eta kultura aintzathartzen direlako, eta horrek beste hiz-kuntzak ikastea, eta integrazioa bera,errazten du.

Bestetik, nortasuna lantzen dugueta etorkinen komunitateei entzun egi-

ten diegu. Gurasoekin, haurrekin, ira-kasleekin... egiten dugu lan eta berenbururi buruzko hausnarketa egitekoaukera ematen diegu. Horrek izugarrierrazten du integrazioa.

Nola egituratzen da proiektu bi-kulturala eskolan?

Belgikan Haur Hezkuntza hiru urte-koa da eta Lehen Hezkuntza sei urte-koa. Hasieran, Haur Hezkuntzan, ne-derlanderan 20 ordurekin eta jatorrizkohizkuntzan 8 ordurekin hasten gara, etajatorrizko hizkuntzako orduak pixka-naka-pixkanaka gutxituz joaten gara.Gure oinarria da ordu askorekin hasieta gutxituz joatea. Hasieran oinarriahartzea oso garrantzitsua da eta horre-gatik hasten gara ordu askorekin. On-doren, nahiz eta ordu gutxiago izan, ja-rraipena ematen zaio, jatorrizko hiz-kuntza baliagarria izan daitekeelarikhainbat gauza esplikatzeko.

Bigarren Hezkuntzan ez al du ja-rraipenik?

Orain arte ez, baina gure ideia jato-rrizko hizkuntza Bigarren Hezkuntzanere integratzea da. Legeak Lehen Hez-kuntzan baino askatasun gehiago ema-ten du Bigarren Hezkuntzan beste hiz-kuntzak integratzeko. Nire ustez, siste-ma horretaz baliatu behar dugu etaatzerriko hizkuntzez gain, jatorrizkohizkuntza ere sartu. Holandan, esatebaterako, horrela egiten dute: gela ba-tean bi ordu daukazu frantsesa, ingele-sa, espainiera, arabiera, turkiera... au-keratzeko eta azterketa ofizialak eta de-na egiten dira. Sarritan bi gela antola-tzen dira; bata hizkuntza badakitenen-tzat eta bestea ikasi nahi dutenentzat.Horrek aukera ematen die arabieraz,turkieraz edo italieraz interesa dutenholandarrei hizkuntza horiek ikasteko.

Hori garrantzitsua iruditzen zait, es-kaintza ez baita etorkinentzat soilik,baizik eta interesa duten guztientzat.

Hemen oraindik ez daukagu horiegiteko modurik, baina ahaleginak egi-ten ari gara proiektuari Bigarren Hez-kuntzan jarraipena emateko.

Gainera, kontuan izanik Bigarren

Hezkuntza derrigorrezkoa dela 18 urtearte, denbora daukagu haur elebidu-nak edo eleanitzak lortzeko. Ezin dugupentsatu sei urtetan egingo dugunik.Ikasleek 18 urte arte eskolara joan be-har dutenez, guk 18 urte arte daukagudenbora. Zentzu horretan, gure plan-gintzan lasaitasuna eta denbora aintzathartzen ditugu.

Zer baldintza behar ditu ikastetxebatek proiektu bikulturala modu ego-kian aurrera eramateko?

Ikastetxe batean proiektua ezartze-ko funtsezkoa da zuzendaritza adosegotea, eta baita irakasle gehienek bo-rondatea edukitzea ere. Jendea oso ga-rrantzitsua da. Proiektua ona izan litekeeta ondo antolatua eta egituratua egon,baina hori guztia pertsona batzuk gau-zatzen dute. Egitura ona eduki arrenjendeak nahi ez badu, ezin da aurreraegin. Beraz, lehenengo jendea da, jen-deak nahi izatea eta sinestea, eta geroproiektua.

Alde horretatik, irakasleen paperafuntsezkoa da. Nederlanderako irakas-leek eta jatorrizko hizkuntzetako ira-kasleek balio eta erantzukizun bera


eduki behar dute eta haurrek hori ikusibehar dute. Arabierako irakaslea bazte-tuta ikusten badute eta gainontzeko ira-kasleek gauza berezi bezala begiratzenbaldin badiote, nola emango dieguhaurrei konfiantza gehiago? Haurreknederlanderak eta arabierak eskolanbalio bera dutela sentitu behar dute.

Irakasleen arteko berdintasun ai-patu duzu. Zer iritzi dute, bada, neder-landerako irakasleek jatorrizko hiz-kuntzako irakasleei buruz?

Batzuek ondo ikusten dituzte, bai-na beste batzuek ez dituzte onartzen.Esate baterako, arabiarrentzakoproiektua ezarri genuen ikastetxeanbost urte pasa genituen eta emaitzaonak ematen ari zen. Baina halako ba-tean kentzea erabaki zuten. Zergatik?Nederlanderako irakasleek ez zutela-ko onartu arabiera garrantzitsua zelahaurrentzat. Dena nederlanderaz ikasibehar zutela pentsatzen zuten, arabie-raz ikastea denbora galtzea zela.

Horregatik, irakasleen artean sen-tsibilizazio kanpainak egitea oso ga-rrantzitsua da.

Zer emaitza eman dute orain arte-ko esperientziek?

Esate baterako, memento honetanitalierako proiektuan dauden haurrakhirugarren belaunaldikoak dira, esannahi baita euren aitona-amonak direla

Italiatik etorritakoak. Etxean frantsesahitz egiten dute eta eskolara etortzen di-renean hasten dira nederlanderarekineta italierarekin. Haur Hezkuntzan ne-derlanderaz 20 orduz aritzen dira eta i-talieraz 8. Logika horrekin, Haur Hez-kuntzaren amaieran nederlanderanhiztegi aberatsagoa izango dutela pen-tsa liteke.

Probek, ordea, alderantzizkoa fro-gatu dute: italiera gehiago ezagutzendutela. Orduan, zer gertatzen da? Ez-berdintasun horren zioa hizkuntzare-kiko harreman emozionala da. Haurbat italierako lehen hitzak esanez iris-ten denean etxera, familia guztia adigelditzen da: telefonoa hartu eta Italiaradeitzen dute “bambino” txikiaren hi-tzak entzun ditzaten. Nederlanderare-kin, aldiz, ez da hori gertatzen. Familiakemozionalki ez du bizitzen nederlan-dera eta harreman emozionala da mo-torea.

Ikastetxe bakoitzean hizkuntzabateko proiektua daukazue: italiera-koa, espainierakoa edo turkierakoa,nahastu gabe. Baina zentro berean ja-torri ezberdineko haurrak baldin ba-daude, ez al duzue planteatu jatorriz-ko hizkuntza bat baino gehiago inte-gratzea eskola berean?

Berez, posible da, baina izugarriz-ko antolaketa eskatzen du. Ikastetxebatek turkiar, marokoar eta espainiar

E

Proiektua onaizan liteke eta ondo

antolatua etaegituratua egon, bainahori guztia pertsonabatzuk gauzatzendute. Egitura ona

eduki arren jendeaknahi ez badu, ezin daaurrera egin. Beraz,

lehenengo jendea da,jendeak nahi izatea

eta sinestea, eta geroproiektua.

Alde horretatik, ira-kasleen papera fun-tsezkoa da

HildeDe Smedt


asko baldin baditu, bakoitzarekin taldebana egin dezake. Baina horiez gain,taldetxo txiki bat geldituko da hiru gre-ziarrekin, hiru belgikarrekin... eta taldehori aurrera eramatea zailagoa da. Ho-rrelako kasuetan gurasoekin bateralantzeko proiektu bereziak egiten ditu-gu: nederlanderako ikastaroak, infor-matika... eta balio erantsi bat izaten du-te gurasoentzat eta haurrentzat.

Dena dela, jatorri ezberdineko hau-rrak baldin badaude, beste proiektumota bat egin beharko litzatekeela ustedut. Holandan, adibidez, ikastetxe as-koren arteko kolaborazioa dela medio,haurrak bildu egiten dira. Borondateabaldin badago, badaude sistemak.

Brusela elebiduna da, baina zeinda bi hizkuntzen egoera kalean etahiztunen artean?

Haur turkiar bat etorkin asko dago-en Ambereseko auzo batean bizi baldinbada, hirian mugitzeko, trena hartzeko,erosketak egiteko... nederlandera be-harko du. Nederlanderak bere bizitzanbalio bat duela sentituko du: akaso go-xokiak erosteko, baina balio bat du.

Bruselan, aldiz, nederlandera ez daezertarako behar, ezertarako ere ez,frantsesa baizik. Lehen frantsesak indarekonomiko eta prestigio handiagoazuen. Gaur egun ez da horrela, neder-landerak lortu du leku hori eta edozeinlanpostutarako eskatzen dute. Halaere, oraindik eguneroko bizitzako hiz-kuntza, kaleko hizkuntza, komunika-zio hizkuntza, frantsesa da Bruselan,eta ez nederlandera. Beraz, haurrek ne-derlandera eskolan ikasten dute, bainahortik kanpora ez dute hizkuntza horierabiltzeko beharrik sentitzen, eztaetxean ere.

Beraz, haurrek eskolan soilik hitzegiten badute nederlandera, jatorriz-ko hizkuntza ikasteak ez al dio kalte-rik egiten nederlanderari?

Horren inguruan hainbat probaegin ditugu. Proiektu bikulturaleandauden zenbait haurrek nederlandera-rekin arazo batzuk dituztela ikusi dugu.Baina beste faktore garrantzitsu batetaz

ere ohartu gara: Sint Jan Berchmansikastetxean espainierako proiektuadaukagu, eta beraz, etorkin espainia-rrek Haur eta Lehen Hezkuntza osoaespainierako gelan egiten dute eta bes-te haur etorkinek nederlanderaz. Bada,egindako probetan denek nederlande-rako maila bera dutela ikusi dugu. Ho-rrek esan nahi du ez dutela nederlande-raren maila galdu espainierako gelanaritu direnek. Beraz, teoriak dioenabaiezten da: jatorrizko hizkuntza eza-gutzeak beste hizkuntzak ikasten la-guntzen duela.

Arazoa ez da jatorrizko hizkuntzaikastea, nederlandera irakasteko mo-dua baizik, didaktika. Orain arte Belgi-kan ikastetxeek ez dituzte egokitu be-ren programak etxean nederlanderahitz egiten ez duten haurrentzat.

Baina komunikatzeko maila onalortzen al dute nederlanderan?

Bai, lortzen dute. Hasieran gure hel-burua da nederlandera egoki ikastea:irakurketa-idazketa, hitz egitea, esko-lako hiztegia, gero lanerako baliagarriaizango den hiztegia... Gero, bigarrenhelburua da, ahal bada, harreman emo-zionalen arabera, zerbait gehiago lor-tzea: giro atsegineko esperientziak bi-zitzea hiztegi emozionalagoarekin.

Dena dela, hizkuntza guztietangauza berdinak jakitea ezinezkoa da.Ni etorkin italiarra baldin banaiz, etanederlandera eskolan ikasten badut,frantsesa kalean lagunekin eta italiera

etxean, hizkuntza bakoitzeko hiztegiaezberdina izango da: nederlanderakoaeskolarra; frantsesekoa kalekoa, kiro-letako...; eta italierakoa etxekoa. Etahori ez da larria. Azken finean, hizkun-tza bat baino gehiago ezagutzen dituenpertsonak bakoitza modu ezberdineanezagutzen du. Gure helburua hizkun-tza guztietan hiztegi bera edukitzea bal-din bada, ez dugu inoiz lortuko.

Bruselatik at, beste eskualdee-tan ez al dago etorkinei bideratutakoproiekturik?

Bai badaude, baina ezberdinak di-ra. Walonian, adibidez, jatorrizko hiz-kuntzaren irakaskuntza ez dago esko-lan integratua, ikastetxeetatik at ema-ten dituzte eskolak.

Flandesen jatorrizko hizkuntzarieskaintzen zaion ordu kopurua gutxia-go da eta helburua laguntza ematea soi-lik da, hau da, haurrei oraindik neder-landeraz ulertzen ez dituzten gauzakazaltzeko erabiltzen da jatorrizko hiz-kuntza. Adibidez, matematika neder-landeraz irakasten dute eta azalpenakturkieraz ematen dituen irakasle batenlaguntza edukitzen dute.

Niri ongi iruditzen zait irakasle la-guntzailea edukitzea, baina gure hel-burua haratago doa. Gure xedea elea-niztasuna da, haur eleanitzak presta-tzea. Haur etorkinei euren jatorrizkohizkuntza jakiteak integratzen lagun-tzen diela ikusten badut, horretan la-gunduko diet.


Eta noski, eleaniztasun hori norta-sunarekin lotuta dago, biak lantzen di-tugu.

Beraz, gure proiektuak helburugehiago dituenez, Hezkuntza Ministe-ritzari ordu gehiago emateko baimenaeskatu genion, eta proiektu bezalabaiezkoa eman ziguten. Gure kasuaberezia da.

Aipagarria da, era berean, Ministeri-tzaren eta gure proiektuaren arteko ez-berdintasun handi bat irakasleetan da-goela: haiek enbaxadako irakasleekinegiten dute lan eta guk ez. Eta nire us-tez, enbaxadako irakasleen sistematxarra da. Nik sistema horrekin lan eginbeharko banu, ez nuke egingo.

Zergatik diozu enbaxadako ira-kaslekin lan egitea ez dela egokia?

Enbaxadako irakasleak lau urtera-ko etortzen dira Belgikara, nederlande-ra edo frantses izpirik jakin gabe, he-mengo hezkuntza sistema ezagutu ga-be eta hemengo haurren bizimoduanolakoa den jakin gabe. Haurrei irakas-tera etortzen dira, baina haurrak Tur-kian, Espainian edo Italian biziko balirabezala. Ez dute kontakturik gurasoekinnahiz eta haien hizkuntza jakin. Eta ezdaukate guk daukagun mentalitatea.

Haatik, Ministeritzarentzat oso sis-tema erraza da eta debalde ateratzenzaio. Hezkuntza Ministeritzak badakiproiektu hau garrantzitsua dela hau-rrentzat, baina ez du dirurik gastatunahi.

Eleaniztasuna edo bikulturalita-tea haur etorkinentzat soilik plantea-tzen al da?

Orain arte bai, legeak ez baitu beste-rik baimentzen. Gure proiektu bikultu-raletan haur etorkin espainiarrek, italia-rrek eta turkiarrek soilik parte har deza-kete. Guraso belgikar batek bere hau-rra bikulturaleko gelan sartzeko eska-tzen badigu, ezin diogu baiezkorikeman legeak ez duelako uzten. Horre-lako kasu bat eduki genuen. Hezkun-tza Ministeritza flandiarrari gutun batbidali genion esanez guraso flandiarbatek bere semea italierako gelan sartu

nahi zuela, eta erantzuna ezezkoa izanzen.

Edonola ere, orain gauzak aldatzenhasi dira. Orain arte Bruselako ikaste-txe frantsesetan frantsesa baino ez zenirakasten, baina orain nederlanderare-kin ere hasi dira. Hori ikusirik, noski,zentro nederlandarrak ere mugitu dira.

Batez ere gurasoen pentsatzeko eraaldatu da azken urteotan. Maila sozialaltua duten gurasoek zera pentsatzendute: haur espainiarrek, italiarrek edoturkiarrek hiru hizkuntza ikasten bal-din badituzte, gure haurrek zergatik ez?

Dena dela, nik arrisku bat ikustendut: eskola elebidunak edukiko ditu-gula nederlanderarekin, frantsesarekineta agian ingelesarekin, baina bestehizkuntza gutxituak sartzea oso zailaizango dela.

Hezkuntza sistema, proiektuaknahiz aukerak legearen baitan daude.Zer diote lege belgikarrek haur etor-kinen hezkuntza eskubidearen ingu-ruan?

1977an Belgikak hitzarmen euro-par bat sinatu zuen eta hark zioen etor-kinen seme-alabek ikasgai bat beren ja-torrizko hizkuntzan jasotzeko eskubi-dea dutela. Ministeritzak bere kabuz ezzuen ezer egin. Foyerrek 1982an lehenproiektu bikulturala jarri zuen martxanhaur italiarrekin eta Ministeritzak horierakutsi zuen Europan. Niri ez zait axo-la gure proiektua erabiltzea, baldin etaegokia iruditzen bazaio orokortzekomodua bilatzen badu. Orokortze horriez dio ezetzik esaten, baina aurrera-pausorik ere ez du ematen. Pauso bataurrera eta bi atzera.

Ministeritzak 1991an jarri zuen hauretorkinentzako politika edo sistemaberezi bat eta OBL izena jarri zion. Hanzera esaten zen: ikastetxe bakoitzaklandu behar dituela nederlandera, kul-turartekotasuna, gurasoekiko harre-mana, arazoak dituzten haurrentzakoprogramak, eta 20 edo 30 pertsonek es-katzen badute, kurtso bat antolatu be-har duela.

Horren haritik, guk OETC (Irakas-kuntza jatorrizko hizkuntzan eta kultu-

E

Arazoa ez dajatorrizko hizkuntza

ikastea,nederlandera

irakasteko moduabaizik, didaktika.

Orain arte Belgikanikastetxeek ezdituzte egokitu

beren programaketxean nederlanderahitz egiten ez duten

haurrentzat

HildeDe Smedt


ran) proiektua egin genuen eta OBLhezkuntza politikaren 5. puntua bete-tzen zuen, hots, oraintxe aipatu ditugu-nak: ikastetxe bakoitzak nederlanderalandu behar duela, aktibitate interkultu-ralak antolatu, gurasoekin harremanak i-zan, arazoak dituzten haurrentzako pro-gramak eduki eta 20 edo 30 pertsonek es-katzen badute, kurtso bat antolatu.

Errealitatea, ordea, bestelako izanda. OETC aukera libre bezala utzi zu-ten, hots, ez zuten orokortu. Nik uler-tzen dut aukera libre bezala uztea, siste-mak enbaxadako irakasleekin funtzio-natzen baitu eta horrelako sistema txa-rra ezin delako behartu.

Orain beste politika bat daukagu:GOK, aukera berdintasuna irakas-kuntzan.

Zer aldaketa ekarri du GOK politi-ka berri horrek?

Funtsean ezer ez, beste hitz batzue-kin gauza bera eskatzen baitu: ikaste-txe bakoitzak nederlandera landu be-har duela, aktibitate interkulturalak,gurasoekiko harremanak, arazoak di-tuzten haurrentzako programak... etaOTEC aukera bezala uzten du.

Guretzat aldaketa hor dago: OTECiburuz ez baitute ezer esaten. Orduan,orain nola gaude? Ilegalak al gara? Diru la-guntza jasotzen dugu, baina legeak ez duezer esaten, babes legalik ez daukagu.

Hori aldatzeko aukerarik ikustenal duzue?

Aurtengo ikasturte amaierarakohezkuntza dekretu bat egingo dutehaurren eskubideei buruz. OETC esku-bide bezala integratuko dutela esan du-te, baina orain arte ez dut ezer entzun.

Zergatik ez daukate interesikOETC eta zuen proiektua aintzates-ten?

Ekonomikoki kostu bat daukala-ko, hori da arrazoi nagusia, eta baitaikastetxeek eta irakasleek ere nahi ezdutelako.

Nik arriskubat ikusten dut:

eskola elebidunakedukiko ditugula

nederlanderarekin,frantsesarekin eta

agianingelesarekin,baina bestehizkuntza

gutxituak sartzeaoso zaila izango

dela


Euskal Herriko BertsozaleElkartearen web orrian, bestegauza askoren artean, bertsodoinutegia topa dezakegu.1995ean Bertso doinutegia li-burua argitaratu zuen Bertso-zale Elkarteak Joanito Do-rronsorok urteetan bildu etasailkatu zituen doinuekin.Orain, doinutegi hura egunera-tu eta sarean ezarri dute.

Interneten ikus daitekeen ber-tso doinutegiaren programa AitorSarriegik egin zuen eta XenpelarDokumentazio Zentroak kudea-tzen du. Memento honetan 2.775doinuri buruzko informazioa bil-tzen du, baina kopurua handituzdoa. Joanito Dorronsoro da doinuberriak gehitzen eta zuzenketakegiten ari dena. Hala dioberak:“euskal musika bizirik dago,bertsolariekin eta beste produkzio-ekin lanak ugaritzen ari dira etahoriek gehitzen aritzen naiz”.Nahiz eta 2.775 doinu egon sarean,dagoeneko 3.000 doinu bildu dituDorronsorok eta poliki-poliki jar-tzen ari dira. Hala zioen Bertso doi-nutegia liburuaren sarreran:“Ahozko literaturaren barreneaneta hitzaren kirol nazional gisa de-finitu izan den arte hau, hitz kan-tatua denez, literaturaren hesizkanpoko arlo hau ere, musikarena

alegia, bete-betean hartzen duelaikusi nuen, eta bertso munduanorain arte gutxi erreparatutako al-derdi garrantzitsua dela jabeturik,definizioak gerorako utzita, bildu-ma egiteari ekin nion ilusioz”. Hasizuen lan hura etengabe berritzeneta zuzentzen jarraitzen du Dorron-sorok.

Doinutegiaren mamiaDoinutegian aurki daitezkeen

doinu guztiak sailkatuta daude etaaurkitzeko modu bat baino gehia-go eskaintzen du sareko programahonek. Aukeran dauden sarrerakhauek dira: izenburua, neurria, nonjasoa, non argitaratua, lurraldea, ur-tea, mendea, ineditoa, nolakoa,egitura, tonua, bertsolaria, jasotzailea, sortzailea, aldakiak eta oharrak.

Izenburuari dagokionez, irizpi-de bezala lehenengo bertsoarenhasiera eta bertsolari zaharrenare-na jartzea erabaki zuen Dorronso-rok, hori delako gogoratzeko erra-zena. “Esate baterako, Bilintxen“Bihotz heritua” esanda ez duinork ulertzen, eta aldiz, “Triste bi-zi naiz eta” esanda bai”.

Nolakoa atalean aukera anitzagertzen dira: kontakizunezkoa,irrizkoa, erlijiozkoa, sentimenduz-koa, amodiozkoa, erromantzea,dantzakoa, gabonetakoa, haurren-tzakoa, eskekoa, tragikoa, sehas-kakoa, gregorianoa, habanera, to-bera, jota nafarra, eta pastoraleta-koa.

Bertsolari sarreran, ostera,ehunka bertsolariren izenak ager-tzen dira, eta non jasoa atalean ereherri mordoa. Denboraren kasuan,

Bertso doinutegia Interneten eskuragarri

TeknologiaBerriak


Doinutegian aurkidaitezkeen doinu

guztiak sailkatutadaude eta aurkitze-ko modu bat bainogehiago eskaintzen

ditu sareko programa honek.

XVI. mendetik XXI. menderaino-koak biltzen dira.

Non argitaratua atalari dagokio-nez, zein liburutan argitaratuta da-goen adierazten da. Mementoz li-buruetara mugatzen da, baina hu-rrengo urratsa diskoen erreferen-tzia ere jartzea izango da, garrantzi-tsutzat jotzen baitute.

Informazio hori dena hornitze-ko partiturak ere ikus daitezke. Do-rronsorok azaldutakoaren arabera,“partiturak doinuaren eta hitza-ren egitura errespetatuz egin dira.Arana Martija hasi zen bertso doi-nuak horrela idazten, eta geroztikhala egin da. Musikariek konpasakpuskatu egiten direla esango dute,baina bertsoaren ikuspegitik ego-kiagoa da, bertsoaren egituramantendu egiten baita”. Musikanotekin batera, hitzak ere agertzendira.

Beste aukera bat bertso doinuaentzutearena da. Interneteko doi-nutegiak aukera hori ematen du.Pianoz grabatutako doinuak en-tzun daitezke mementoz, baina ezdute baztertzen gerora orkestraosoarekin grabatzeko aukera.

Zertarako erabil daitekedoinutegia?

Batez ere bertsolariei begiraeginda dagoela dio Dorronsorok,baina ikastetxeetan ere erabil daite-keela uste du. “Eskura dauden doi-nuak zein diren ikusteko aukeraematen du eta doinu bakoitzariburuzko informazio zabala es-kaintzen du.” Hortik aurrera ira-kasle bakoitzak ikusiko du zein era-bilera eman informazio horri guz-tiari.“Ni Musikako irakaslea nin-tzen eta adibidez, lehendabizi Pe-llo Joxepe kantatzen genuen, etagero doinu horren notak ikastengenituen. Orduan, bi gauza egitennituen: batetik, Euskal Herriko doi-nu herrikoiak irakatsi, eta bestetik,musika landu”. Era berean, irakas-le programa urteko garaietara ego-

kitzen zuela dio Dorronsorok: “Ga-bonak zirenean Gabonetako kan-tak, Xalbadorren heriotzaren ur-teurrenean haren bertsoak, inau-terietan garai horretako doinuak,bertsolari bati omenaldiren bategiten bazitzaion haren bertso-ak…”. Urtean zehar dauden moti-bazioez baliaturik, horiei egokitu-tako bertsoak eta doinuak lantzekoaukera dago, eta lan horretan osolagungarri izan liteke Interneten to-pa daitekeen doinutegia. •


Ekarpena

Psikopedagogiako adituaren jarreraetiko-ideologikoa, inoiz baino beharrezkoagoa hezkuntzaren Kalitate Legearen aurrean

Hezkuntzaren Lege Orokorrarekin(1970), orientabidea prozesu jarraitueta integral moduan ulertu da, tutoretzakontzeptuari lotuta, eta ikasle guztiekizango dute horretarako eskubidea.Orientabidearen esku-hartzea irakatsieta ikasteko prozesuan laurogeiko ha-markadan proposatu zen. Lanbideorientabideak bilakaera jasango du ge-ro, eskola orientabiderantz.

Hezkuntza Erreformak irakasleguztiek tutore eta orientatzaile funtzioabete behar zutela zehaztu zuen eta,orientabide zerbitzuek euren esku-hartzearen esparrua eta eredua berrirodefinitu behar izan zituzten. Orientabi-dea, LOGSEren esparruan, hezkuntza-ko esku-hartze ororen kalitatea hobe-tzeko hezkuntza baliabide eta faktoregisa definitu zen. Orientabide zerbi-tzuak berregituratu egin ziren, sistemaberriaren euskarri pedagogiko gisa.Gerentziarekin lotutako funtzioak es-leitu zitzaizkion, Hezkuntza Erreformaberriak proposatutako zentroko hez-kuntza eta orientabide programakezartzeko eta garatzeko. Intelektualta-sun teknikoak zentroko behar berrie-tan laguntzeko eta aholkua eskaintze-ko lanbide profil berri bat eratzeko be-harra planteatu zuen. Elkarrekin lan

egin behar zen, ez esku hartu soilik. Derrigorrezko eskolatze adina 16

urte arte luzatzeak eta muinbakartasu-naren eta aniztasunarekiko arretarenplanteamendu berriek hezkuntza ekin-tzan kanpoko eta barneko zerbitzuenesku-hartzea justifikatu eta instituzio-nalizatu zuten (psikopedagogiako es-pezialitate berria ezarri zen 1991-11-29ko 1701/1991 Errege Dekretuarenbidez). Zentroa izango zen jarduketa-ren oinarrizko unitatea eta curriculumarrunta, berriz, hezkuntzako esku-har-tze oro batzeko abiapuntua; orientabi-de zerbitzuek laguntza eta aholkulari-tza teknikoa eskaintzeko ardura izangozuten. Baina ardura horrek ez du tokiinstituzional argirik aurkitu zentrokoprograma muinbakarren garapenean.

Orientabiderako esku-hartze ere-dua oraindik ezarpen prozesuan dago-en bitartean, Erreformaren ezarpena-ren garapena arautu egin da. Hala ere,ez lege araudiaren eta ez bibliografiateknikoaren ikuspegitik ez dugu hez-kuntza orientabiderako programa be-har bezala artikulatuko duen esparruorokorrik aurkitu. Muinbakartasuneaneta irakaskuntza pertsonalizatzekoprozesuetan aurkitu dute justifikazioairakatsi eta ikasteko prozesuetan ahol-

Bittori INSAUSTINUPeko irakaslea

Hezkuntzaren Kalitate Legea delaeta, nire gogoetak hezkuntza orientabi-dearen inguruari azaldu nahi ditut, izanere, gogoeta horiek, lege araudiari da-gozkion faktoreen ondorioz, bestebehin ere psikopedagogiako adituen-tzat ondorioztatzen den funtzioa zalan-tzan jartzera eramaten bainaute.

XX. mendearen hasieran, orienta-bidearen hastapena “lanbide orientabi-dearekin” lotuta egon zen. Hezkuntzasistemaren paraleloak ziren zerbitzu ja-kin batzuk ezarri ziren, euskarri lanakbeteko zituztenak, bokazioarekin edolanbidearekin lotutako erabakiak har-tzeko unean pertsonei laguntzeko be-harrean oinarrituta.


kularitza eskaintzeko zereginek eta la-nerako plan bereziek: Tutoretza Pla-nak eta Ikasketa, Bokazio eta LanbideOrientabidearen Planak nahiz Anizta-sunarekiko Arretak.

Psikopedagogiako adituen esku-hartzeak zentroetarako ezarritako pro-grama muinbakarren garapenean har-tu behar duen tokia ez da behar bezalaarautu eta, horregatik, baliabide horrek–zentroko zeregin orientatzaileetanaholkularitza eta laguntza eskaintzekosortua– ez du bere eremu profesionalabehar bezala mugatu. Ez da erraza izanpsikopedagogiako espezialistaren es-ku-hartzea txertatzea zentroetakoorientabide sailaren barnean, institu-zionalizatuta eta zentroari atxikita da-goen arren.

Hezkuntza Erreformak planteatu-tako hezkuntza filosofia garatzen duenaraudiak, ordea, ebaluazioa hezkuntzaekintzaren kalitatea hobetzeko fakto-reetako bat dela jaso du (LOGSE, IV. ti-tulua; LOPEGCE, III. titulua; 928/1993ED, INCE arautzen duena), baina, halaere, ez dira garatu behar besteko oina-rria duten testuinguruzko ebaluazioak,ebaluazio etnografikoak eta ekintza etaikerkuntzako ebaluazioak. Psikopeda-gogiaren inguru profesionala bera hasida ulertzen ezinezkoa dela hezkuntzaorientabidea eta adituen esku-hartzeaebaluatzea, esku-hartze hori ez badazentroko hezkuntza programan txerta-tzen. Hala, bada, nahiko harrigarria daHezkuntza Erreformaren ezarpenarengarapenaren “ebaluazioa” txarra izandela adieraztea publikoki eta hezkun-tza sistema aldatzeko (ez hobetzeko)beharra sustatzea.

PPren Gobernuak LOGSEk propo-satutako irakaskuntzaren muinbakar-tasunak sortutako Hezkuntza Sistema-ren akatsak bide egokitik zuzentzeaerabaki zuenean eta Hezkuntzaren Ka-litate Legea agertu zenean, oraindikegituratu gabe zegoen HezkuntzaOrientabiderako Eredua, eta hezkun-tza ekintzan behar bezala txertatu gabezegoen; horregatik, aldaketa berrienegokitasuna justifikatzeko erabili nahiden arlo hori –zentrotik kanpokoa eta,

bereziki, barnekoa– behar bezala eba-luatu gabe zegoen oraindik. Psikope-dagogiako espezialitateari gaitasunteknikoa eta teknologikoa ematekomodurik egokiena praktikaren berri-kuspena egitea izango da. Kontuanizan behar dugu LOGSEren printzipiopsikopedagogikoen hedapenak irudiprofesional honi eskatu zion konpro-miso etiko eta ideologikoa –ez duguahaztu behar, Administrazioak propo-satuta, Hezkuntza Erreformaren zerbi-tzura jarritako baliabide gerentzialistaizan zela–.

Zenbait galdera KalitateLegearen aurrean

Ministerioak emandako Kalitate Le-gearen aurrean hainbat galdera egitendizkiot neure buruari:

- “Promozio automatikoa” deituizan dena –gaizki deitua, gainera–saihesteko planteatzen den irtenbide-ak, hots, hiru ikasgai edo gehiago gain-ditu gabe izatean kurtsoa errepikatzeaplanteatzen duenak, eskola porrotamurriztuko du eta ahaleginean oinarri-tutako kultura eta ikasle “intsumisoen”prestakuntza maila handituko du edo,aitzitik, ikasleak katalogatzea ekarrikodu, batzuen gabeziak are gehiago azpi-marratuz –hala, errekuperazio eta kon-pentsazio prozesuak blokeatuz– etaikasle horiek hezkuntza sistematik le-henago bereiztea ekarriz?

- Hezkuntza ibilbideen ezarpena,ikasleen interesak, motibazioak etagaitasunak kontuan izanik egingo de-na, lagungarria izango al da orientabideakademikoarekin lotutako erabakiprozesuetan edo, aitzitik, hezkuntzaorientabidea eta aholkularitza psiko-pedagogikoa ikasle horien aukerake-

taren eta sailkapenaren zerbitzura jarri-ko ditu?

- Hartutako neurriek (BatxilergokoProba Nagusia, zuzendaritza funtzioa-ren sendotzea, bereziki) irakasleen lan-bide gaitasuna eta zentroaren autono-mia sustatu nahi dituzte edo, aitzitik,erabakiak hartzeko gaitasuna zentrali-zatu eta arautu nahi dute, irakasleengaitasun demokratikoa, teknikoa etapartaidetzazkoa zalantzan jarriz, orainarte adostasun eta justifikazio psikope-dagogikoaren arabera zeuden eraba-kietan?

- Irakaskuntza publikoa hobetzekoeta babesteko proposamenak, ikasle-en “aniztasuna” eta “kulturartekotasu-na” kontuan izanik, eraginkorrak al di-ra ikasleak onartzeko sistemaren ara-bera –sistema horrek familiaren urtekoerrenta, zentroan anaia-arrebak dau-den, ikaslearen bizitokiaren hurbilta-suna eta, “erregelamenduak zehaztenduen kasuetan”, ikasketa espedienteahartzen ditu kontuan–, edo, aitzitik,ikasleak zentro jakin batzuetan bildukoditu (onak eta txarrak) –aurreiritzi so-zialen arabera–, euren baldintza sozia-lak eta akademikoak “hezkuntza behareta/edo lehentasunen arabera erantzu-teko baliabide egokiak dituen” ikaste-txe batean tokia bermatzen dielako?

- Maila akademikoa bereziki azpi-marratzen da eta Lehen Hezkuntzanikaskuntza instrumentaletan gaitasunhandiagoa eskatzen da eta BigarrenHezkuntzan, berriz, ikasgaiak gaindi-tzean eta azterketetan oinarritzen da;baina horrek ikasle gehienak derrigo-rrezko irakaskuntzan sartzerakoan da-goen maila handitzeko hezkuntza sis-temak dituen zailtasunak hobetuko di-tu, justiziaren eta gizarteko mugikorta-sunaren alde edo, aitzitik, irakatsi eta


ikasteko prozesuaren ikuspegi elitista-goa, ikasle onak baino sustatuko ez di-tuena, bultzatuko du?

- Lagungarri izango al da derrigo-rrezko irakaskuntzaren globalizaziora-ko ingelesa 3 urtetik txertatzea, berezi-ki kontuan izaten badugu derrigorrez-ko curriculuma gero eta espezialitateeta hautazko ikasgai gehiagotan zati-tzen ari dela eta irakaskuntzaren per-tsonalizazioa zailtzen duela horrek?Hizkuntz murgilketen ereduei buruz-ko ikerketek (beraz, zentroetan hiz-kuntz programa argiak eta ikaskuntze-tarako erabiltzen den hizkuntzarekinidentifikatzeko baliabide pertsonalaketa materialak eskatuz) ez al dute esa-ten horiek direla gaitasun egokia ber-matzen duten bakarrak –hizkuntzarieta irakas hizkuntzari dagokiena– ko-munikazioaren eta ikaskuntzen mai-lan? Legeak hezkuntza prestakuntzabereziki azpimarratzen duenean, ira-kasleek zentroetako programekiko etahizkuntz errealitateekiko ikusten di-tuzten beharretan, aukeretan eta aban-tailetan oinarritzen al da?

- Lanbide Heziketan, erdi mailakoeta goi mailako prestakuntza zikloenarteko “giltza” moduan “egokitze mai-la” ezartzeak ez al lituzke bi hezkuntzasistema paralelo sortuko, bata LanbideHeziketarako eta bestea Batxilergora-ko? Maila edo kurtso hori, nolabait, Ba-txilergoko curriculumaren laburpenabada, nolatan da egokia kasu honetan,gutxieneko ikaskuntzen curriculumorokorra arloka zatitutako programen

aurrean, arlo horiek baldin badira ira-kaskuntzaren “kalitatea” bermatzendutenak? Edo Lanbide Heziketak gizar-tean duen onespena hobetzeko Batxi-lergorako egokiak diruditen azterkete-kin edo errebalidarekin inolako zeriku-sirik ez duten neurriak baliozkoak al di-ra, bada?

Legearen irakurketa egin ondoren,hezkuntza sistema muinbakarra etaaniztasunarekiko arreta lortzeko egin-dako ahalegin handiak merezi oteduen galdetzen diot neure buruari; ze-regin handia izan da lan demokratikoa-ri, sistemikoari eta hezkuntza progra-men arteko lankidetzari dagokienezeta gutako askok gogor lan egin dugu.Ustez abiapuntutzat bidean aurkituta-ko zailtasunen hobekuntzan eta berri-kuntzan oinarritutako helburuak izanbeharko lituzketen planteamendu ba-tzuetan konfiantza izatera eramango alnau horrek?

Hezkuntza orientabidearen etaaholkularitza psikopedagogikoarenazterketak horien euskarri diren plan-teamenduak muinbakartasunaren etaaniztasunaren trataeraren printzipioe-tan oinarritzen direla berresten lagun-du dit. Hezkuntza gizarteko zerbitzubat dela eta gizarteko justizia ekintzaksustatzen dituela ulertzeak psikopeda-gogiaren esparru profesionaleko eragi-leen jarrera etiko eta ideologikoa ze-hazten du. Hezkuntza orientabideahezkuntzarekin lotutako zientzia da etaFernández, A. eta Sarramona, J.(1998:89-523) egileen irizpideen ara-bera, zientzia esplikatiboa da: azalpe-narekin eta ulermenarekin eta prakti-kan oinarritutako erabakiak hartzea-rekin lotutako ezagutzak

1, hezkuntza

ekintza hobetzeko asmoz. Psikopeda-gogiaren espezialitatearen eskumenprofesionala Kalitate Legeak justifika-tzen duen Hezkuntza Erreformaren ga-rapen praktikoari buruzko balorazionegatiboan konprometituta dago.

Nor garen eta zertarako planteatze-

ari utzi behar diogu, eta orain arte psi-kopedagogiaren espezialitatearen es-parru profesionalean emandako plan-teamenduetatik –LOGSE irten zenetik–urruntzen diren beste planteamendubatzuetan parte hartu behar dugu, isilikbada ere. Lege horrek ez du psikopeda-gogiak hezkuntza ekintzan duen tokiinstituzionala ezartzen lagunduko; ga-beziak, ibilbideak eta abar egiaztatukodituzten txostenak emateko sukurtsalhutsa izan dadin lagunduko al da, ikas-leak gehiago bereiziz eta sailkatuz?

Beharbada, programa muinbaka-rretan, eskolako kultura elkarrekinegindako lan demokratikoen bidez ho-betu beharrean edo konpentsaziokohezkuntza sistemetan inoiz sinetsi ezduten nostalgiko batzuek lege honetanberen kexen irtenbidea bilatuko dute.

Gainerakook, “politikoki zuzena ezdenaren” lubakietatik lan egitera eta,gure espezialitatearen ikuspegitik, gu-re ustez profesionalki zuzena dena lor-tzeko parte hartzera ez behartzeko zer-bait egin behar dugu?

2 •

1Cfr. MOLLÁ, R.M. (2000:12).

2Mª Victoria Insausti Nuín psikopedagogian espezialista da Nafarroan.

Lege honek ezdu psikopedago-giak hezkuntzaekintzan duentoki instituziona-la ezartzenlagunduko

Informazio gehiago:- DEL RINCÓN IGEA, B.: La inter-

vención psicopedagógica en Secunda-ria,Ariel, Madril, 2000.

- ESCUDERO, J. M. (ed.); AREA, M.;BOLIVAR, A.; GONZALEZ, M. T.; GUA-RRO, A.; MORENO, J. M.; SANTANA, P.:Diseño, desarrollo e innovación del cu-rrículum, Síntesis, Madril, 1999.

- FERNÁNDEZ SIERRA, J. (koord.):Acción psicopedagógica en EducaciónSecundaria: reorientando la orienta-ción, Aljibe, . Malaga, 1999.

- GIMENO SACRISTÁN, J.: Educa-ción obligatoria: su sentido educativo ysocial, Morata, Madril, 2001.

- INSAUSTI, M. V.: La orientacióneducativa y la intervención psicopeda-gógica en los centros de ESO: propuestade modelo teórico-práctico, Argitaratugabeko doktore tesia. Nafarroako Uni-bertsitate Publikoa, 2001.

- ZUFIAURRE, B.: Comprensivi-dad, desarrollo productivo y justicia so-cial (eguneratua), Icaria, Bartzelona,2002.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

30 euro

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikeuskal hezitzaileen

harpidetza eskertzen du

30 eur30 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan eta argitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

Zure parte-hartzea ezinbestekoa zaigu

harpide zaitez!


Ezer baino lehen, nire eskerrikberoenak atal berri hau sortzea ahal-bidetu didaten guztiei, eta proiektuhonek fruitu onak eman ditzan, erabatera edo bestera, laguntzen arizaizkidan kolektibo, fundazio, uni-bertsitate, banakako guztiei. Milamilioi esker denoi, zuon parte-har-tze barik ezinezkoa bailitzateke atalhonek dituen helburuak lortzea.

Munduan zeharAle honetan Europa mailan gero

eta indar handiagoa hartzen ari denEOLE (“Éveil au langage, Ouvertureaux Langues à l’École”) proiektuarenberri emango dugu. Orokorrean esan-da, proiektu honek Haur Hezkuntzatikhasi eta Lehen Hezkuntzako azkenmailara arteko haurrei, hizkuntz kulturazabala eskaini nahi die.

EOLEren hastapenak 80ko hamar-kadaren bukaeran aurki genitzake. Ga-rai hartan, Erresuma Batuan Eric Haw-kins-en eskutik “LANGUAGE AWARE-NESS”

1mugimendua sortu zen. Mugi-

mendu honek berarekin zekartzanideiek

2, urte gutxiren buruan, Europa-

ko hainbat lurraldetan3

indar handiahartu zuten, eta bereziki Grenoble-n,Louise Dabène-ren

4ikerketa taldean.

Talde honetan, Hawkins-en iniziatibapedagogikoak jaso eta testuingurufrantsesera moldatu zituzten, Eveil auLangage izenaz izenpetuz. Mundufrankofonoan laster zabaldu zen inizia-

tiba. 90eko hamarkadaren hasieratikbide honetan hainbat ikerketa talde aridira lanean, eta besteak beste, Suitzan,bai Alemaniako, bai Frantziako alde-an

5. Suitzako alde frankofonoan iker-

keta talde sendo bat Genevan dugu.1993. urtetik SENOFen

6eta Christiane

Perregaux-ren taldea (Genevako Uni-bertsitatea) buru belarri ari dira lanean,hainbat proiektu martxan jarriz

7.

Neuchâtel-en ere, Eddy Roulet-en8

la-nen ostean, L1/L2 taldea sortu zen 1990.urtean. Beren helburua, hasiera bateanbehintzat, ama hizkuntza frantsesa edoalemana zutenentzat Eric Hawkins-ekproposatzen zituen pedagogien

9ego-

kitzapen ona lortzea zen. Hala ere, den-bora aurrera joan ahala, ikerketa mu-gak zabaldu egin zituzten eta, 1993. Ur-teaz geroztik Éveil au langagen unitatedidaktikoak sortzen dituzte, ostean“kantoietako”

10eskoletan frogan jarri

izan dituztelarik11.

EOLEren jatorri pedagogikoak, be-raz, “Language Awareness” kontzep-

Itziar ARAMAIOEuskal filologoa (Geneva, Suitza)

kultura eta hizkuntzaaniztasuna eskolan

1HAWKINS, Eric (1987)

2LANGUAGE AWARENESSek dakartzan ideietatik indarrik handiena hartu zuena, hizkuntzaren arloan landu beharrekotzat jotzen diren sei arloen proposamena

da. Eric Hawkins-entzat, aztertu behar diren sei arloak ondorengo hauek dira: komunikazioa, hizkuntzaren funtzionamendua, hizkuntzaren erabilera soziala, hiz-kuntza idatzia eta ahozkoa aurrez aurre aztertzea/konparatzea, hizkuntzen aniztasuna eta eboluzioa eta hizkuntzen ikasketa (HAWKINS, 1987).3

Babylonia 2 (1999); MACAIRE, D. (1998).4 Zehatzago esateko, “Centre de Didactique des Langues de l’Université Stendhal”.

5 Ikusirik ikasgeletan gero eta hizkuntza nahiz kultura aniztasun handiagoa dagoela, eta honek irakaskuntzan sortu duen interesa, Suitzako irakasle eta ikertzaile

batzuei “Cercle de Réalisations”,“Recherche pour l’Éveil au langage” eta “Ouverture aux Langues à l’École” sortzea otu zitzaien, CREOLE bezala ezagunak. Bostekintza nagusi burutzen dira sare honetan: 1. Gelako hizkuntza aniztasuna aztertzeko griña sortu irakasle eta ikertzaileen artean. 2. Irakasleen artean gai honeninguruko esperientziak alderatu eta elkarrekin komentatu, eta EOLEk proposatzen dituen ideiekiko eztabaida sortu. 3. Ikerketak burutu eta emaitzak zabaldu. 4.EOLEren proposamenak burutzen lagundu. 5. Beraien ikerketen deskribapenak, esperientzien analisiak eta txostenak argitaratu.6 Genevako Lehen Hezkuntzako Saileko ikasle ez frankofonoen sektorea da.

7 Proiektu hauek burutzeko orduan harreman zuzenean egoten dira espainiar, italiar, portugaldar eta albaniar hizkuntzen eta kulturen irakasleekin. Irakasleen

laguntzaz eratutako proiektu hauetan ikasleei hizkuntzari buruzko hainbat hausnarketa metalinguistiko egitea eragiten zaie.8 ROULET, Eddy (1980).

9 Eric HAWKINSek bere proposamenak eskoletan landu ahal izateko hizkuntzen edota hizkuntzaren inguruan diharduten unitate pedagogikoekin osatutako sei libu-

ru (+kasetak) argitaratu zituen: COMPARING LANGUAGES; HOW LANGUAGE WORKS; GET the MESSAGE!; USING LANGUAGE; HOW DO WE LEARN LAN-GUAGES?; SPOKEN and WRITTEN LANGUAGE.10

Suitza 26 “kantoi”etan banatzen da. “Kantoi” bakoitzak bere legeak, irakaskuntza planak, hizkuntza ofiziala(k)... ditu.11

“Éveil aux langues” izpirituaren beste adibidetako bat EVLANG proiektu europarra dugu. 1997. urtearen bukaeran europar lurralde batzuen (Frantzia, Italia,Austria, Espainia -Katalunia- eta Suitza) partaidetzaz, urte eta erdian, 8-11 urte bitarteko haurrentzat unitate didaktikoak sortzeko helburuarekin, esperientzia batjarri zen martxan. Helburu nagusia “Éveil aux langues” bezalako proiektuek ea haurrei hizkuntzak ikasterako orduan gaitasun eta jarrera positiboak izatea eragitenote dioten ikustea zen. Lurralde hauetan guztietan, dudarik barik, BAIETZ ondorioztatu zen.!


tuan aurki genitzakeela argi geratu da.Baina, zein helburu dituzte? Hau da,zein dira EOLEren helburu nagusiak?Batez ere bi helburu dira azpimarraga-rriak. Batetik, ikasleei hizkuntza batenedo hainbat hizkuntzen erabileraren,eraketaren eta funtzionamenduareninguruan pentsaraztea, horrela, ikasle-ak gogoeta eta ikasketa objektu bihurdezan hizkuntza. Eta bestetik, ikasle-engan interesa eta kuriositatea sortzeabeste hizkuntzekiko, bereziki beraieninguruan daudenekiko; hala, errespe-tuz eta linguistikoki ikuspuntu zabalezikus ditzaten hizkuntza horiek.

Orokorrean, beraz, “hizkuntz kul-tura” aberatsa eta irekia sortzen lagun-tzen dute EOLEko proposamenek, etabeste hizkuntza bat ikasterako orduan,erraztasun gehiago izateko prestatzenditu ikasleak.

EOLEren aktibitateek, bereziki, hi-ru dimentsiotan dute eragin positiboaikasleengan:

1. Jarrerapositiboa lortu:- kultura eta hizkuntza aniztasuna-

ren aurrean- hizkuntzak ikasterako orduan2. Gaitasun positiboa lortu hizkun-

tzaren ikaskuntzan laguntzen duten:- gaitasun metalinguistikoetan - gaitasun kognitiboen lanketan3. Jakintza positiboa lortu:- munduan hizkuntzen inguruan bi-

zi den errealitatearen aurrean (migra-zioen eragina hizkuntzan, lurraldeeta-ko errealitate linguistikoa, hizkuntzagutxituak munduan zehar, hizkuntzavs. kultura...)

EOLEk lantzen dituen jarrera, gaita-sun eta jakintza horiek oso lagungarridira ikasgelara haur etorkin berri batheltzen denean, beste ikaslagunek ha-rrera ona egin diezaioten eta, ahaliketa azkarren, taldean integra dadin.Ikasleek, jada, haur etorkin horren hiz-kuntzaren hainbat ezaugarri jakingo di-tuzte eta hizkuntz eta kultur ikuspegianitza dute.

EOLEren helburuak lortzeko, ikas-turte osoan zehar landu behar dira be-rak proposatzen dituen aktibitateak.“EOLE curriculuma”

12oso lotuta dago

hizkuntzaren irakaskuntza tradiziona-laren ikuspuntuekin; baina EOLEkoaktibitateek aukera ematen dute gauregungo eskoletako curriculumeko hel-buru linguistikoak aberasteko ikerketaeta ezagutza landuz

13. Bestalde, aktibi-

tate hauek ez dira hizkuntza ikasgaie-tan soilik lantzeko, baita curriculume-ko beste ikasgaietan ere; hala nola, ma-tematika, geografia, historia, natura...ikasgaietan.

Edonola ere, iniziatiba hauek guz-tiak 2003ko otsaila arte hezkuntza siste-matik at gelditzen ziren, hein handi ba-tean behintzat, lurralde frankofonoe-tan; izan ere, ez zegoen material peda-gogiko egituraturik aktibitate horiekgelan lantzeko. Horregatik, 1997. urte-an COROMEk

14Haur Hezkuntzarako

eta Lehen Hezkuntzarako unitate di-daktiko batzuk sortzea erabaki zuen,EOLEk proposatzen eta bideratzen zi-tuen ideien ildotik. Unitate edoproiektu didaktiko horiek ondorengohamar ezaugarriakdituzte

15:

1. EOLEren pausoak jarraitzeko ezda curriculumean beste ikasgai bat sor-tu behar. EOLEren proposamenak cu-rriculumeko ikasgaien barruan landubehar dira (bereziki hizkuntzen arloan,baina baita geografia, historia, matema-tika, natura... ikasgaietan). Ohiko mai-

lako ikasgaietan EOLEren pausoak sar-tzeak, ikasleei ikuspuntu zabala ema-ten die hizkuntzaren fenomenoak uler-tzeko garaian, eta era berean, hizkun-tzak beste ikuspuntu batez ikustera bi-deratzen ditu. Are gehiago, inguruneegoki batean ibilita, ohiko curriculu-meko ikasgaiak hobeto ulertzen ere la-gun dezakete.

2. EOLEren proposamenak ikas-turte osoan zehar landu behar dira, hiz-kuntzen ikasgaiak lantzen ari gareneanedo beste ikasgai batzuetan curricu-lum jarraikorbat sortuz, ziklokaeratuaeta, eskolako hizkuntz printzipio ob-jektiboen gaineanoinarritua.

3. EOLEko proposamenak eskole-tan proban jarri zirenean, argi ikusi zenaktibitate hauek ikasleei beste hizkun-tza batzuk ezagutzeko aukera ematenzietela eta, onuragarria zirela ikasleguztientzat, bai elebakarrentzat, baieleanitzentzat, denei zabaldu eta abe-rastu egiten baitzaie hizkuntzen kultu-raren gainean duten ikuspegia.

4. Aktibitate hauek Hawkins-en(HAWKINS, E., 1987) proposamenengainean eta, frantseshizkuntza, gelakoikasleen ama hizkuntzak eta eskolanirakasten diren beste bigarren hizkun-tzak kontuan izanik eratuta daude.Horren helburua ikasleei hizkuntzaniztasunaren ideia barneratzea da;hizkuntza horien funtzionamendua,erabilera, berezitasunak eta ezberdin-tasunak... ikertzeko arra beraien barne-

12 COROME, 1998, 22-29 or.

13 CAPORALE (1990), DABÉNE (1991), PERREGAUX (1995).

14 COROME: “Commission Romande des Moyens d’Enseignement”.

15 De GOUMOËNS, Claire (1999)


an sortzeko, eta hizkuntzak beraien ar-tean konparatzeko gaitasuna garatze-ko.

5. Hizkuntzen ikasgairako jarrerapositiboen lanketa sakonaegiten da, al-di berean, hizkuntza eta hiztun guz-tiekiko jarrera positiboak landuz. Gai-tasunei dagokienez ere, hizkuntzakikasteko eta ulertzeko gaitasunak lan-tzen dira. Eta laguntzen die ama hiz-kuntzatzat hizkuntza gutxitu bat du-ten haurrei beraienautoestimua hobe-tzen eta beste ikaslagun guztienganhizkuntza horrekiko interesa sortzen.

6. Aktibitate bakoitzarekin helbu-ru jakin batzuk lantzen dira. Oinarrididaktiko bakoitzaren hasieran azal-tzen zaizkio irakasleari zein diren hel-buru horiek eta prestakuntza ebaluaziobat egiteko dira.

7. Pedagogia aktiboadute, eta sarriaskotan, ikasleen arteko elkarreraginaeskatzen dute.

8. Ikasleei ikerketak, galdeketak,aurkikuntzak eta arazoei erantzunakematera bultzatzen dien aktibitateaklantzen dira. Funtsean, esan genezake,EOLEko aktibitateek hiru fase dituzte-la: egoera baten aurrean jarri, ikerketabat egin eta sintesia. Azken honek as-kotan instituzionalizazioaren paperabetetzen du.

9. Irakasleei banatzen zaien mate-rial didaktikoetan erantzunak eta ak-tibitate horiekin zer lortu nahi den ereazaldu egiten da, beraien autopresta-kuntzarako baliagarri izateko.

10. EOLE proiektua inolako arazobarik sar daiteke eskola bakoitzak urte-ko jarrita dituen curriculumeko hel-buruen barruan.

Suitzako kantoiak proiektu hone-kin interesatu ziren eta beraien Haur e-ta Lehen Hezkuntzako ikasketa plan-gintzaren barruan sartu dute. 2003kootsaila arte, arestian esan bezala, ez damundu frankofonoan EOLEko aktibi-tateak lantzeko material didaktiko or-denatu bat egon, baina orain, edozeinirakaslek eskura dezake material ho-ri

16. Bi liburuk (bata 4-8 urte bitarteko

haurrentzat eta bestea 8-12 urte bitarte-koentzat), bertako ariketa batzuk buru-tzeko fotokopiatu ahal diren lan orrimultzo bik, lau CDk, EOLEko aktibita-teetan agertzen diren 69 hizkuntzenglosario txiki batek eta horien artetik20ren lexikoa agertzen den beste gehi-garri batek osatzen dute material hau.

EOLEren proposamenak eta unita-te didaktikoak, arestian esan bezala,Haur Hezkuntzatik hasi eta Lehen Hez-kuntzako azken mailara arte begira egi-nak daude

17. Aktibitate hauek bost tal-

de edo ziklotan bereizten dira, ziklo ba-koitzeko helburu jakin batzuk daude-larik.

1) Haur Hezkuntza:ziklo honetakohelburu nagusiak bi dira; batetik hau-rrari etxeko kulturatik kultur aniztasu-na dagoen gela batera ohitzen lagun-tzea da; eta bestetik eskolako hizkuntzaez bada haur horren ama hizkuntza, es-kolako hizkuntza ikasten laguntzea.

Ziklo honetan, hizkuntza bakoitzakbere baitan dituen ezaugarri orokorre-nen berri ematen da, beti ere gelakohaurren ama hizkuntzei garrantziaematen saiatzen delarik.

2) Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. ur-teetan EOLEren aktibitateen helburunagusietako bat haurrak idazketarenmunduan sartzea da. Bestalde, hiz-kuntza desberdinak entzutean be-rauek ezagutzeko eta bereizteko gaita-suna, gaitasun metalinguistikoak, hiz-kuntzen arteko berdintasun eta desber-dintasun fonetiko nahiz lexikalak eza-gutzeko gaitasunak, beste sistema gra-fiko batzuk ezagutzeko gai izatea... erelantzen dira. Alde linguistiko haueklantzeak haurrengan eskolako hizkun-tzaren/hizkuntzen funtzionamendueta ezaugarrien inguruan gogoeta egi-tea sortarazten du.

3) 3. eta 4. urtean bigarren hiz-kuntza (eta haur batzuentzat 3. edo 4.)ikasten hasiko dira eskolan. Horrekhaurrak lurraldeko hizkuntza aniztasu-naz jabetzera eta eskolan bigarren (edohirugarren) hizkuntza bat ikasteakduen zentzuaz galdetzera eramangoditu. Hizkuntzen arteko berdintasunezeta desberdintasunez jabetzen hasikodira, eta denbora aurrera joan ahala,kontzientzia hartuko dute. Euskararenkasuan, esaterako, ergatiboaren erabi-lera oso normala izan arren guretzat,beste hizkuntzetan ez da ohikoa.

4) 5. eta 6. urtean lehentasuna or-tografiak eta sintaxiak izango dute.Beste hizkuntza batzuk aztertuko dira,ostean, eskolako hizkuntza edota be-

16 MATERIAL HONEN JABE NAIZ, norbaitek begiradatxo bat eman nahiko balio. PERREGAUX, C.; de GOUMOËNS, C.; JEANNOT, D; de PIETRO, J.F. (2003)

17 Nahiz eta zikloen banaketa desberdina izan Suitzako hezkuntza sistema eta gurean, adinari dagokionez, lehen hezkuntza, Suitzan ere, 12 urterekin bukatzen

da. Beraz, esan genezake, 3-4 urtetik hasi eta 12 urterarteko umeentzat begira eginda daudela EOLEko proposamenak eta unitate didaktikoak.

Bibliografia- BILLIEZ, Jacqueline; SABATIER,

Cécile: “… mais combien y a de languesdans le monde?” in Babylonia, 2 (1999),20-23.

- CANDELIER, Michel: “A quoi ça sert?” inBabylonia, 2 (1999), 51-54.

- CAPORALE, D.: “L’éveil aux langa-ges : une voie nouvelle pour l’apprentis-sage précoce des langues” in Lidil, 2(1990), 128-141.

- DABÉNE, L.: “Enseignement préco-ce d’une langue étrangère ou éveil au lan-gage?”, in Le français dans le monde, nu-méro spécial, Août-Septembre (1991),57-63.

- De GOUMOËNS, Claire: “Vers la ré-alisation de moyens d’enseignement ro-mands pour l’éveil aux langues”, inBabylonia, 2 (1999), 8-11.

- De GOUMOËNS, Claire: L’éveil auxlangues a l’école. Une approche pour viv-re et découvrir les langues autrement,Recueil de textes, Juin, 1999.

- De PIETRO, Jean François: “Vivre etapprendre les langues autrement à l’éco-le”, inBabylonia, 2-5 (1995), 32-36.

- De PIETRO, Jean-François: “Deve-nir chercheur pour apprendre… ou Levoyage des mots” inBabylonia, 2 (1999),42-44.

- HAWKINS, Eric: Awareness of lan-guage: an introduction, Cambridge Uni-versity Press, Cambridge, 1987.

- JAQUET, Nathalie: “Des cours delangues… intégrés” in Babylonia, 2(1999), 24-26.

- MACAIRE, D.: “L’éveil aux Languesà l’école primaire en contexte européen :Eléments de réflexion pour la formationdes enseignants”, in De la didactique deslangues à la didactique du plurilinguis-me, Hommages à Louise Dabène, LIDIL,Grenoble, 1998.

- MACAIRE, Dominique: “EVLANG:

une formation pour ceux qui ont donnéleur langue au chat ?” in Babylonia, 2(1999), 59-63.

- MACAIRE, Dominique: “Il faut pen-dre à César ce qui est à César!” in Babylo-nia, 2 (1999), 40-41.

- MACAIRE, Dominique: “Nous par-lons tous étranger”, in Babylonia, 2(1999), 36-39.

- MOORE, Danièle: “Eduquer au lan-gage pour mieux apprendre les langues”,inBabylonia, 2-5 (1995), 26-31.

- PERREGAUX, C.; MAGNIN HO-TTELIER, S.: “Quand l’école accueillePierre, Pedro, Peter et Cie!” inBabylonia,2-5 (1995), 51-55.

- PERREGAUX, C.: “L’école, espaceplurilingue” inLidil, 11 (1995), 125-139.

- PERREGAUX, Christiane: “Bienve-nue aux lecteurs et lectrices de CREOLE”inCREOLE, Journal-AUTOMNE (1999).

- PERREGAUX, Christiane: “Les do-cuments officiels : miroir des enjeux sco-laires plurilingues”, in Babylonia, 2(1999), 69-73.

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Edu-cation et ouverture aux langues à l’école,EOLE, ISBN, Neuchâtel, 1. bilduma,2003.

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Edu-cation et ouverture aux langues à l’école,EOLE, ISBN, Neuchâtel, 2. bilduma,2003.

- ROULET, Eddy: Langue maternelleet langues secondes : vers une pédagogieintégrée, Hatier/CREDIF, Paris, 1980.

- ROULET, Eddy: “Peut-on intégrerl’enseignement-apprentissage décalé deplusieurs langues?”, in Babylonia, 2-5(1995), 22-25.

- www.jaling.ecml.at/French/Ev-lang.htm#EWII

- www.jaling.ecml.at/


raiek ezagutzen dituztenak aztertzekokonparaketa bide. Hizkuntzen artekokonparaketa horiek ikasleak hizkuntzagogoeta objektu lez ikustera bidera-tzen ditu. Ziklo honetan ere aztertukoda hizkuntza berean hitz egiten dutenlurraldeak zein diren, lurralde batzue-tan hitz egiten diren hizkuntzak, migra-zioen eragina lurraldeko hizkuntze-tan... Hau da, historia, geografia etahizkuntzen arteko lotura landuko da.

5) Lehen Hezkuntzako azken ur-teetan helburu nagusia hizkuntzenhistoria eta eboluzioa ikastea izangoda, hau da, geografia linguistikoa lan-duko da. Ikasleek, garai honetan, be-ren hizkuntz kultura aberasteaz gain,familia bereko hizkuntzen elkar uler-kuntzarako estrategiak garatuko di-tuzte.

Beraz, ondorio lez, esan genezakeEOLEk haurrei hizkuntz kultura zaba-la eskaintzen diela, hizkuntza aniztasu-naren aurrean jarrera, gaitasun eta ja-kintza positiboak sortuz.•

Oharrak: 1) Bibliografia eta www.jaling.ecml.at/

web orrian agertzen den informazioa bainogehiago nahiko balu norbaitek proiektuhonetan oso interesatuta dagoelako, EOLEproiektuaren sortzaileetako bat den Chris-tiane Perregaux-ri zuzenean e-mail bidezgalde diezaioke. Christiane Perregaux hikhasiko atal berri honen jakinean dago etaberak eman dit bere e-mail helbidea argita-ratzeko baimena; are gehiago, berak pro-posatu zidan. [email protected]

2) 2003ko otsailean argitaratu den ma-terialaren erreferentziak:

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Educa-tion et ouverture aux langues à l’école,EOLE, ISBN, Neuchâtel, 1. bilduma, 2003.

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Educa-tion et ouverture aux langues à l’école,EOLE, ISBN, Neuchâtel, 1. bilduma, Docu-ments reproductibles, 2003.

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Educa-tion et ouverture aux langues à l’école,EOLE, ISBN, Neuchâtel, 2. bilduma, 2003.

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Educa-tion et ouverture aux langues à l’école,EOLE, ISBN, Neuchâtel, 2. bilduma, Docu-ments reproductibles, 2003.

- PERREGAUX, C.; De GOUMOËNS,C.; JEANNOT, D.; De PIETRO, J.F.: Educa-tion et ouverture aux langues à l’école,EOLE. Glossaire des langues et Lexiqueplurilingue, ISBN, Neuchâtel, 2003.


HitzaldiakHitzaldiak

Kultura eta hizkuntza aniz-tasuna eskolan gaiaren inguru-ko kezkei erantzunak emateko,interesgarriak gerta daitezkeenHITZALDIAK

✎ Ikas komunitateei buruz-ko jardunaldiak

Non: GASTEIZNoiz: 2003ko aapirilaren 9tik

10eraInformazioa:[email protected].: 686775758

✎ Colloque internacional:Migrants eta droit à l’éduca-tion: perspectives urbaines

Non: GENEVA (Suitza)Noiz: 2003ko apirilaren 10etik

12raInformazioa:www.unige.ch/fapse/pegec/wel-

co me.html

Informazioa:www.multilingual-matters.comTel.: 0044 12 75 876519

✎ Scolariser la petite en-fance?

Non: GENEVA (Suitza) Noiz: 2003ko irailaren 15etik

18raInformazioa:www.agora.unige.ch/sred/Co-

[email protected].: 0041 22 327 42 99

✎ Oral language of schoolchildren: acquisition, teaching,remediation

Non: GRENOBLE (Frantzia)Noiz: 2003ko urriaren 23tik

25eraInformazioa: [email protected].: 0033 4 76 74 73 37

[email protected];[email protected].: 0041 22 705 96 28

✎ Gipuzkoako berriztapenproiektuen II. jardunaldiak

Non: DONOSTIAko Aquarium-eanNoiz: 2003ko maiatzak 28, 29 eta 30Informazioa:www.gipuztik.net

✎ IX. Congrés international del’association pour la recherche in-terculturelle

Non: AMIENS (Frantzia)Noiz: 2003ko ekainaren 30etik uz-

tailaren 4raInformazioa: www.u-picardie.fr/ARIC/[email protected]

✎ Third international confe-rence on third language acquisi-tion and trilingualism

Non: TRALEE (Irlanda)Noiz: 2003ko irailaren 4tik 6ra

Txoko hau zeurea duzu, irakurle, eta bi aukera luzatzen dizkizugu: galderak egiteaeta erantzunak ematea.

Lehenengoak kultura eta hizkuntza aniztasunaren inguruko kezkak, galderak eta zalantzak bideratzeko aukera ematendizu. Horretarako, bi helbide hauetakoren batera idatzi besterik ez duzu egin behar:

[email protected] edo [email protected] izena edo ikastetxearen izenarekin batera, helbide elektronikoa jartzea eskatzen dizugu, erantzuna emateko zurekin

zuzenean harremanetan jar dadin nahi duen oro. Bigarren aukera erantzuna ematearena da. Hemen agertzen diren galderei edonork eman diezaieke erantzuna, proposa-

mena, aholkua, laguntza, iradokizuna... bi modutara: galdera egiten duenarekin zuzenean harremanetan jarriz edo aldizkari-ra idatziz ([email protected]).

Hartu-emanetarako bide berri honekin, dauzkagun kezkak denon artean eta elkarri gure esperientziak kontatuz bideraditzakegu. Anima zaitez!

“Ikasturtea hasita dagoenean D ereduko ikastetxe batera atzerritar bat baino gehiago etorriz gero, nondikhas daiteke plangintza bat antolatzen? Zein izango lirateke ikasle horiekin egin beharreko lehen urratsak?”

Lasarte-Oriako Landaberri [email protected]

Antzeko esperientziarik izan baduzu eta proposamenik, aholkurik edo iradokizunik baldin baduzu, erantzun iezaiezu,eskertuko dizute eta!

Irakurleen txokoaIrakurleen txokoa

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakapirila


Euskal Herriko Ikastolen ElkarteakX. Jardunaldi Pedagogikoak antolatuditu ikasgelan ahozkotasunak duenhutsunea betetzeko asmoz.

Mendebaldeko hezkuntza sistemaaskori buruzko txostenetan egungogazteen ahozko hizkuntza gaitasunaeskasa dela agertu da, eta nola ez, esko-lari leporatu zaio errua. Hizkuntzak etakomunikatzeko ahalmenak duen ga-rrantzia ikusirik, ikasgelatan lantzekozenbait proposamen luzatuko dira bisaiotan: batetik euskal lurraldetik kan-poko esperientziak ekarriz eta bestetik,Euskal Herrian bertan buruturikoenberri emanez.

Noiz: Maiatzaren 14 ,15 eta 16Non:Europa Jauregian (Gasteiz)

Maiatzak 14, asteazkena9:00-9:30 Harrera. Dokumentazio

banaketa.9:30-10:00 Harrera ofiziala: Pedro

Aranburu (Euskal Herriko IkastolenKonfederazioaren lehendakaria), J.Iñaki Etxezarreta (Euskal Herriko Ikas-tolen Konfederazioaren zuzendaria),Joseba Aginagalde ( Arabako IkastolenFederazioaren zuzendaria) eta Hez-kuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saile-ko ordezkariak.

10:00-11:15 “Ahozko hizkuntzaeta lanketa Europako zenbait hezkun-tza sistematan”, Manuel Alvarez (Euro-pako hezkuntza administrarien ForumEuroparreko lehendakari ohia Espai-nian eta Europan).

11:15-12:30 “Ahozko hizkuntza-ren lanketa, bereziki euskara bigarrenhizkuntza dutenentzat”, Uri Ruiz Bi-kandi (EHUko Bilboko Irakasle Esko-lan, Hizkuntza eta Literaturaren Didak-tika Saileko irakaslea).

13:00-13:30 Iritzi trukaketa15:45-18:15 “Behingoz, Hitz egin”

saio praktikoa, Claude Lafitte eta Pegg-yu Saudax (irakasleak eta GFENko par-taideak) eta Michel Ducom (irakaslea

eta GFENko idazkari nazionala).

Maiatzak 15, osteguna9:30-10:45 “Ahozko hizkuntza

ikastea eta irakastea hasierakoak ez di-ren hezkuntza mailetan” (10-18 urte),Monserrat Vila (Bartzelonako Uniber-tsitate Autonomako Hezkuntza Zien-tzien Fakultateko irakaslea).

10:45-12:00 “Ikasgelan hitz egineta ahozko hizkuntza irakatsi”, Marie-lle Rispail (NICEko IUFM eta egoeraeleanitzetan aditua Grenobleko LIDI-LEM laborategian).

12:30-13:30 Iritzi trukaketa15:45-17:00 “Erreferentzi marko

europar bateratua”, James FrancisHeyworth (EAQUALSko idazkari na-gusia eta Hizkuntza Modernoen Euro-par Zentroko aditu eta aholkularia).

17:00-18:15 “Ahozko hizkuntzaekoizteko hainbat ariketa”, Erich Hu-ber (EHUko Ingeles eta Alemaniar Filo-logia Saileko irakaslea) .

Maiatzak 16,ostirala9:30-10:45 “Ahozkoa ebaluatu tes-

tu ikuspegian oinarrituta: eredu prak-tikoa NICEko hainbat irakaslerekin”,Marrielle Rispail (NICEko IUFM etaegoera eleanitzetan aditua GrenoblekoLIDILEM laborategian).

11:15-13:15 “ Ahozkotasuna bai,baina nolako eta nola”mahai ingurua,Marielle Rispal, Itziar ELortza (Ikasto-len Elkarteko hizkuntz aditua eta ikas-materialgintzaren hizkuntza arduradu-na), Itziar Idiazabal (EHUko Euskal Fi-logogian katedraduna) eta ArantzaOzaeta (HUHEZI Mondragon Uniber-tsitatea).

13:15-13:30 Ondorioak eta buka-era ekitaldia. Pedro Aranburu (EuskalHerriko Ikastolen Konfederazioarenlehendakaria), Erramun Osa (EHIKrenhizkuntz proiektuko arduraduna) etaKike Fernandez de Pinedo (X. Jardu-naldi Pedagogikoen koordinatzailea).

Berriak

Ikastolen Elkartearen X. JardunaldiPedagogikoak: ahozkotasuna ikasgelan

Informazio gehiagorako:Arabako Ikastolen FederakundeaTel.: 945 233 355Faxa: 945 135 321E-posta: [email protected]

77. zenbakia. 2003ko apirila❘ hik hasi ❘ ‚‚‚35

Badira hiru urte Hezkuntza SailakHizkuntz Prozesuetako programa bi-deratu zuenetik, eta horrekin HizkuntzProiekutak zein Hizkuntzen TrataeraBateratua jorratzeko esparrua finkatutageratu da.

Ildo horretatik, Getxoko Berritze-guneak Getxo linguae jardunaldiakantolatu ditu hirugarren aldiz, aurten-goan bereziki egoera eleanitzetan eginbeharreko ebaluazio hezigarria trata-tzeko eta irakasleen artean gogoeta etakoordinazioa bultzatzeko asmoz.

Dakigunez, hizkuntzaren irakas-kuntzak komuniazio gaitasuna lortzeadu muga, eta horretan lagundu ahal di-gutelakoan, hiru helburu hauek ezarridira aurtengo jardunaldietan:

1. Ebaluazioren inguruko presta-kuntza erraztea.

2. Esparru horretan dauden espe-rientziak ezagutzera ematea.

3. Ikasgelan ebaluazioa gauzatuahal izateko baliabideak eskaintzea.

Lekua: Algortako Igeretxe Hotela

EgitarauaMaiatzak 21, asteazkenaGoizean9:00-9:15 Material banaketa9:15-9:30 Aurkezpena9:30-11:00 “La evaluación formati-

va en el área de lenguas”, Paco Luna.11:00-11:30 Atsedenaldia11:30- 13:30 “El portfolio euro-

peo”, Daniel Cassany.Arratsaldean15:00-16.15 “Developmental

and summative evaluation: are all the-se two approaches compatible”, PhilBall.

15:00-16:15 “Nola ebaluatu gaita-sun eleanitza?”, Pili Sagasta eta MatildeSainz.

16:30-18:00 Mahai ingurua:“¿ Has-ta qué punto la evaluación formativacontribuye a capacitar para las prue-bas de evaluación externa?”.

Maiatzak 22, ostegunaGoizean9:30-11:30 “La evaluación for-

mativa. De la gramática al enfoque co-municativo”, Felipe Zayas.

11:30-12:00 Atsedenaldia12:00-14:00 “Gaitasun diskurtsi-

boa: testuen kalitatea deskribatzekotresna” , Roberto Mielgo.

Arratsaldean15:00-16:00 “Évaluer son appren-

dissages selon des referncences europé-ennes”, Annette Maxime.

16:00-17:00 “Teaching studentsto evaluate their own work”, LarryMuies.

15:30-17:30 Esperientziak

Informazio gehiagorako:Getxoko BerritzeguneaTel.: 94 480 60 05Faxa: 94 480 29 86E-posta: [email protected]

Getxo Linguae 2003 jardunaldiek “EbaluazioHezigarria egoera eleanitzetan” landuko dute

Martxoaren 13an Euskaldunon Egunkariarekin bat eginez, Euskal Herriko ikastoletako ikasleek Egunkari aleak egin zituzten, eta martxoaren 17anEgunkariako langileei eman zizkieten. Modu honetara adierazi zieten ikasleek egunkariari elkartasuna, euren sormena erabiliz eta ekarpen pedago-gikoa eginez. Egunkariako langileek egindako lana eskertzearekin batera, etorkizuneko kazetarientzako ateak irekita dituztela jakinarazi zuten.

Euskal Herriko ikastoletako haurrek Egunkari aleak egi-nez adierazi zieten elkartasuna kazetako langileei

Argitalpenak

Nazioarteko hezegune garrantzitsuen zerrenda

Eusko JaurlaritzaRamsan hitzarmenaren barruan

Euskal Herriko hezegune aberatshauen berri ematen du irudi erakarga-rri eta argibide ulerterrazen bidez:Ur-daibai, Laguardia, Txingudi, Ullibarri-Ganboa, Salburua eta Gesaltza Añana-ko gatzagak. Guztiona den ondarehauen edertasuna erakutsiz, ekosiste-ma denfendatzeko eta zaintzen jarrai-tzeko gonbitea luzatzen du•

Jules Verneren abenturarik onena

Jules VerneTtarttalo

10 urtetik gorakoei zuzenduriko li-buru hau idazle unibersalei eskaini bil-duma bereziaren lau liburutako bat da.Lau lan ospetsu aurkitu ditzakegu ber-tan: Munduari itzulia 80 egunetan, Bostaste globoz, 15 urteko kapitaina eta20.000 legoa itsaspeko bidaian. Gazte-txoek kolorez beteriko bidaia harriga-rriak egiteko aukera izango dute•

Birraitonaren museoa IIkastolen Elkartea

Lehen Hezkuntzarako sorturikoTxanela Proiektuaren barnean, 1. mai-larako CD-ROM interaktiboa da. Hau-rrari museoa osatzeko eskatzen zaiomodu ludiko batean, eta era berean,euskal tradizioaz gozatuz. Errepikape-na eskatzen duten hainbat prozedure-kin aho euskararen ulermena erraztueta praktikatzeko bidea ematen du.Ikasgelatik kanpo ere erabilgarria daizaera ludiko hori dela eta•

Kapak eta LetaginakAlain Ayroles eta Jean-Luc Masbou

Jean Francois SauréAbenturazale ausartenentzat egini-

ko komikiaren bigarren ekitaldia duguhauxe. Hidalgo espainiarra, kortsariobereberea, Aitorren seme frantsesa etauntxia altxorraren bila nabigatzen aridiraTangerinoen uhartera,non hondo-ratutako itsasontziak eta itsas munstro-ak ibiltzen diren. Lagun kementsuhauek etsai alai baino kupidagabeakizango dute aurrez aurre: piratak! •

Heroia izan nahi zuen mutikoa

Sylvain TrudelIbaizabal

Paper txuriakbildumako sail urdi-nean, 8 urtetik gorakoentzat idatzirikoliburua da. Handitzen denean Justizi-gile Hegalaria bezelako heroia izannahi duen Luis haurra da protagonista.Bere helburua betetze bidean, jantziberezi bat eskatuko du Gabonetan etapertsona oso berezi batek bere nahiabetetzen lagunduko dio•

Ale berdeakTxomin Peillen

DakitGure ezpainetan irribarrea azala-

razteko botika multzoa da.Umoreabizteko hamazortzi pilila eskaintzendizkigu.Garai batean Euskal Herriansexuaren aipamena debekatua zego-en eta orain, berriz, gai erakargarrienadugu. Txominek bi mutur horietaz ba-rre egin nahi du, ez baita ez bata ez bes-tea berarentzat, eta hori irakurleariberdin izatea espero du•


IV. Hik Hasi Udako TopaketakUztailaren 1, 2 eta 3an burutuko dira Donostian

Aurten, IV. hik hasi Udako Topake-ta Pedagogikoakburutuko dira. EHU-ko Hezkuntza eta Teoria sailarekin ba-tera antolatuta, 36 ikastaro jarriko dirainteresatuen eskuragarri.

Aurrekoetan bezala, sailka antolatuditugu eta ikus daitekeenez ikastaroberri ugari ageri da.

Teoria:- Jerome BRUNER: hobetu al

daiteke adimena?

Informatika:- Gutxieneko informatika ez da-

kigunontzat- Klik- Web orria - Power Point-“SPC” hizkuntza ordenagailua-

ren bidez - Ipuinak bizi-bizian

Espresioa:- Alexander teknika - Plastika adierazpena- Euskal dantzak - Antzerki KLOWN a - Antzerkia nerabezaroan - Euskaraz aritzeko jolasak- Jolas kooperatiboak-Euskal Soin Jarduerak (ESJ)

- Psikomotrizitatea- Haurrentzako masajea - Musika hezkuntza hastapenak

herri kulturetan

Hizkuntza:- Ahozko narraziotik abiatuta

pozik eta gustura irakurtzera- Literatur txokoa: Ramon Sai-

zarbitoria, Gabriel Aresti eta XabierMontoia

- Idazkera txarra? Ez, eskerrik asko -Ahozko hizkuntzako trebake-

ta prebentiboa

Bestelakoak:- Adimena berezko duten hau-

rrak (supergaituak)- Matematikaren historia eta fi-

losofia- Heriotza heziketan: galerak

zentzu hezitzailean- Gogo erabilketa- Historiaren txokoa: gizarte

zientzietarako laguntza didaktiko-ak: Arkeologia eta Historiaurrea

- Artearen txokoa: Jorge Oteiza- Eskola baratza ekologikoa- Zinema Eskolan- Gaur egungo eskola sistema

eta irakaslearen rol aldaketa- Ikaste komunitateak

- Euskal kultura tradizionala- Hezkuntza aniztasunean: pro-

gramazioaren bidez erantzunez-Heziketa esperientziala: hezi-

tzaileon sentsibilitate pedagogiko-en lanketa

- Hezkuntza ebaluazioa

Matrikulazio epea:Maiatzaren 1etik 23ra izango da.


Berriak

Martxoaren 25, 26 eta 27an Etenga-beko ikaskuntzari buruzko I. Nazioar-teko Biltzarraburutu zen Bilbon.

Bertako eta atzerriko 21 hizlarikparte hartu zuten: Kanada, Austria, He-behereak, Italia, Amerikako Estatu Ba-tuak, Erresuma Batua, Danimarka, Ale-mania, Finlandia eta Euskadi. Guztira614 parte-hartzaile egon ziren lehenen-go biltzar honetan.

Aurretik emandako urrats garran-tzitsuenak

I. Nazioarteko Biltzar hau ez da eze-rezetik sortu, aurretik hainbat pausoeman ondoren baizik. Hauek dira au-rrekariak:

1- 2000ko martxoa: etengabekoikaskuntza lehentasunezkotzat jotzendu Europako kontseiluak Lisboan.

2- 2000ko urria: Europako “Etenga-beko ikaskuntzari buruzko memoran-duma” argitaratu zen.

3- 2000ko abendua: Eusko Jaurlari-tzako Hezkuntza Sailak Etengabekoikaskuntzarako dekretua onartu zuen.

4- 2001: Hezkuntza Sailak Etenga-beko ikaskuntzarako Sailordetza sortuzuen.

5- 2003: Hezkuntza Saila Etengabe-

ko ikaskuntzari buruzko liburu txuriaprestatzen ari da. Orain, eztabaida fase-an dago eta maiatzean argitaratuko da.

Biltzarraren ondorioak1- Etengabeko ikaskuntzaren finan-

tzazioa- Etengabeko ikasketek dirua supo-

satzen dute, ezartzen den helburuarenarabera aldakorra dena.

- Orain arteko inbertsioa handiaizan ez bada ere, aurrera begira igoera na-barmena izango duela aurreikusten da.

- Instituzioek inbertsioa egin beharbadute ere, entitate pribatuek eta inte-resa duen jendeak bere diru ekarpenaegitea beharrezkoa izango da.

- Gastuaren eta etekinen arteko er-lazioak etengabeko ikaskuntzarenetorkizuna baldintzatuko du.

2- Hainbat lurraldetan egindako espe-rientziak

- Toki bakoitzeko beharrei eta ezau-garriei zor zaie errespetua.

- Koordinazioaren garrantzia.- Gobernuen inplikazioaren beharra.- Helburu partekatuen esistentzia.- Hausnarketa ekintzaren aurrebal-

dintza.Zentzu honetan egindako ekintzse-

tan behatuz, zera ondoriozta daiteke:- Galesen eta Euskadin ikuspegi

orokorrago batekin jokatzeko egituraksortu dira garatzeko tendentzia dago(ELW eta Euskadi 2000 hiru).

Etengabeko ikaskuntzari buruzko I. Nazioarteko Biltzarra

- Herbeheretan eta Austrian, aldiz,norbanakoaren garapen pertsonalean,kulturalean eta sozialean jartzen duteindarra.

3- Ezagutzaren gizartea eta informa-zio eta komunikazio teknologiak

Etengabeko ikaskuntza eskaintze-rakoan kontuan hartu beharrekoak:

- Eduki eta prozesuei zor zaien arre-ta aintzat hartzea.

- Eskaintza zabala eta anitza egitea.- Sareak erabiltzaileak behar ditu.- Denontzat baliagarria den instru-

mentua da.- Eskaintza bateratuak, baina ez na-

hastuak egitea komeni da.- Bizian eta zuzen-zuzenean egin

beharrekoa da.- Sinergiak bultzatu egin behar dira.4- Etengabeko ikaskuntza eta inte-

grazioaEtengabeko ikaskuntzak denon-

tzako izan behar du. Kultura bat da, etakultura berri honek berarekin ekarribehar du:

- Prestakuntza hobeto bizitzeko ba-lio behar du. Pertsonen arteko gertuta-suna bultzatu beharko luke, ez urrunta-suna. Hau da, kohesio soziala bilatu be-harko luke.

- Gizartea eta instituzioen arteko el-karlana eskatzen du. Onura sozialakdenontzat izan behar du.

- Erronka kolektiboa izatea. Bai fi-nantzaketa aldetik, bai zabalkundeaneta baita sentsibilizazioan ere.


Praktizismoa edo kultura.Bigarren Hezkuntza Bilbon,Erregimen Zaharraren amaieran

Txomin GANBORENAEHUko ikertzailea

h i s t o r i a k oz e r t z e l a d a k

Bigarren hezkuntza –hezkuntzasistemaren barnean izaera bereziaduen estadio edo maila gisa– XIX. men-dean sortu zen, eta erregimen liberalasendotzearekin eta 1812an Cadizengorteak aldarrikatu ondoren espainiarhezkuntza sistema abian jartzearekinbat dator. Lehenengo Espainiak bizizuen gerra egoerak eta, ondoren, eze-gonkortasun politikoak eta Lehen Ge-rra Karlista lehertzeak hezkuntza apa-ratu berria abiaraztea eta institutu be-rriak ezartzea mende horretako 40kohamarkada arte atzeratu zuten ia.

Bigarren hezkuntza modernoakXIX. mendeko estatu liberalarekin

duen lotura estuak ez du esan nahiErregimen Zaharrean lehen hezkun-tzaren ondorenerako hezkuntza zen-trorik ez zegoenik. 1845ean Pidal Planaargitaratu arte eta bigarren hezkuntzaberriaren zentro uniformatzaile gisakatean Probintzia Institutuak ezarri ar-te, lehen letretako eskolen eta Uniber-tsitatearen arteko zubi lana egiten zu-ten hezkuntza zentroen aniztasunakhezkuntza sare zabala adierazten zuen,eta izaera profesional sendoa zutenzentroekin batera –nautikako eskolak,marrazkiko eskolak edota merkatari-tzako eskolak–, unibertso unibertsita-rioan sartzeko behar zen latina irakas-ten zuten katedrak eta ikastetxeak zeu-den –orientabide klasikoagoa eta hu-manistikoagoa zuten eskola hauen cu-rriculumek–.

Bizkaian, bigarren irakaskuntzakohezkuntza errealitateak Espainiakogainerako lurraldeen antzeko ibilbideaizango du, denboraren ikuspegitikatzeraxeago joango dena batez ere Eus-kal Herrian lehen Gerra Karlistak izanzuen gogortasunaren ondorioz- eta,horrekin batera, aldaketa prozesu bate-an sartuta zegoen gizarte haren ezauga-rrietara moldatuko zen, modernizazioindustrialaren bidean hezkuntza mailahoni arreta egokia eskatuko baitzion.

Bilbo, 1800. Itsasoa, nego-zioak eta latina

XIX. mendean Bizkaian BigarrenHezkuntzak bizi zuen egoera aztertze-ko, behar-beharrezkoa dugu, guneekonomiko eta komertzial historikogarrantzitsua izan arren, artean II. GerraKarlista amaitu ondoren biziko zuen le-herketa industrial, ekonomiko eta so-zial ikaragarriarekin jasango zituen al-daketa sakonen zantzurik ez zuen Bil-bo hartara jotzea.

Garai hartako ziurgabetasun politi-ko eta ekonomikoak hirian halakoatzerapen bat adierazi zuen. XIX. men-dearen hasieran Bilbo nahiko hiri txikiazen, 10.000 biztanle ingurukoa, eta ber-tan bizimodu tradizionala eta moderni-tate kosmopolita –Europako portu ko-mertzial garrantzitsua zenez halaxebaitzen– eskutik zihoazen; merkatari-tza izaera handiko hiribildu bihurtukozen, hiri tradizionalen eitekoa, hala ere.Artean planteatu gabe zeuden politikaanexionistak eta hiri garapena. Bilbo1800ean krisi eta haustura prozesu be-tean zegoela esan daiteke, eta honekberregituratzera bultzatuko zuen eta,aldi berean, behin betikoz egungo Biz-kaiko bizimoduaren eragile den hiribil-dua agerraraziko zuen.


Asalduren garai horrek planeamen-du berriak bultzatu zituen eta, gainera,herrialdearen egoera hobetzeko xe-dez, zenbait proiektu abiarazi zituen.Adibiderik onenetarikoa Euskalerria-ren Lagunen Elkartea da, ia ErregimenZaharraren amaiera arte Euskal Herriangaratuko ziren kultur eta hezkuntza jar-dueren sustatzaile nagusi izan baitzenhau. Herriaren erudizioa bultzatzekoilustratuek erakutsi zuten gogoak era-ginda, Bizkaian lehen letretako bost es-kola sortu ziren, horien artean nagusiakBilbokoa eta marrazketako doako aka-demia bat.

Hala eta guztiz ere, Bikaia, Gipuz-koa eta Arabako probintzien artean Bil-bo ez zen gune nagusi bihurtu. Gehia-go nabarmendu ziren Kontsulatuak–gero Merkataritza Junta bihurtukozen–, hiriburuko Udalaren babeseaneta Diputazio Nagusiak (hau ere Bilbonbaitzegoen) lagunduta, proiektatutakoekintzak. Kontsulatuaren eta udalekoeta probintziako botere organoen in-guruan bildu zen burgesia komertzia-lak bultzatu zuen irakaskuntzako esta-blezimenduen sorrera, produkzio gu-ne nagusietara zuzenduta: merkatari-tzara, nabigaziora eta industriara. So-zietate Ekonomikoekiko askea zen jar-duera bat nabarmendu zen horrela,haiek, nekazaritza eremuetako handikieta lurjabeak buru zituztela, hirietan ezbaitziren indar handiz ezarri. Izan ere,merkataritza izaera handiko burgesiaaktiboa baitzen nagusi hirietan eta bur-gesia horrek bere interesen alde egitenbaitzuen

1.

Katedrak, Eskolak eta Ikas-tetxeak. Etorkizuneko burge-sia heziz

Beraz, 1845ean Bizkaiko Institutuasortu arte, Jaurerrian bigarren hezkun-tzaren egoera Erregimen Zaharreko sa-kabanaketa instituzionalaren irizpideberberaren ondorio zen. Hauek bi ere-mutan bereizten ziren, gero bigarren i-rakaskuntza berriaren bidez bateratu-

ko zirenak: alde batetik, latinarekin lo-tutako ikasketak eta gramatikako etahumanitateetako ikastetxeak; eta, bes-tetik, irakaskuntza teknikoak. Ikasketaklasikoei dagokienez, ondoren adie-razten diren ikastetxe hauek zeuden:Bizkaiko Santiago Ikastetxea, BizkaikoHumanitateen Ikastetxea eta, azkenik,latinarekin lotutako udal katedrak. Ira-kaskuntza teknikoak Nautikako Esko-laren, Marrazketako Eskolaren eta Mer-kataritzako Eskolaren esku zeuden.

Latinarekin lotutako udal kate-drak: bigarren hezkuntzari buruzkohistoriografiak XVIII. mendearenamaieran eta XIX.aren hasieran hez-kuntzaren barnean horrelako katedrengehiegikeriaz eta ugaritzeaz hitz eginizan digu beti, eta baita une haietakoideia liberalekin bat zetorren irakas-kuntza moderno bat ezartzeari inolakomesederik egiten ez zion ohitura hari ir-tenbidea emateko gobernuek eginda-ko ahaleginez ere. Domineak edo ho-

rrelako katedrez arduratzen ziren latinirakasleak ez zeuden oso ondo presta-tuta eta metodo pedagogiko zaharki-tuak erabiltzen zituzten; latineko ikas-teek prestigioa erabat galdu zuten garaihartan eta, gizartean baztertuta zeude-nen kasuan, gaizki bada ere latina ika-siz beren eliz karreran leku bat bilatunahi zutenentzat edo oinarri sendo sa-mar bat zuten lanbide liberaletan sartunahian zebiltzanentzat gizartean goraegiteko mekanismo bilakatu zen

2.

Deskribatu denaren aurrean, Espai-niako gainerako lurraldeekin konpara-tuta, Bizkaiak latineko katedra gutxi zi-tuen. Jaurerrian kokatzen ziren horre-lako zentroak zortzi ziren guztira, eta390 ikasle hartzen zituzten. Aukeratu-tako irakaslea herrikoa bertakoa izanohi zen eta, halakorik ez bazegoen, au-zoko probintziakoa. Hauen kalitatea-ren eta gaitasunari dagokionez, Bilbo-ko kasuan zehazki, katedra hauetatikzetozen irakasleak izan ziren latinekoeta erretorikako eskolak emateaz ardu-ratu zirenak inauguratu berria zen Biz-kaiko Institutuan (1847).

Zentro horietan irakaskuntza doa-koa zen eta horixe zen herritar xeheakunibertsitatean sartu ahal izateko beharzituen jakintzak barneratzeko zuenhurbilketa modu bakarra.

Bizkaiko Santiago ikastetxea:Bizkaiko Institutuaren aurrekarietakobat izan zen ikastetxe hau 1816an ezarrizen, Abanton –jesuiten San Andresikastetxeak utzitako tokia hartu zuen–.Kontsulatuak ikastetxe honen finan-tzaketan parte hartu zuen 6.000 erreale-kin, baina betiere Udalaren, Diputazio-aren eta Kontsulatuaren beraren arteanaukeratutako 6 mutikori pentsio bidezlagundu behar zitzaien. Handik lau ur-tera, 1820an, Udalaren babesean, Bide-barrieta kalera aldatu zen eta BilbokoHezkuntza Ikastetxea izena hartuzuen. Ikasleen artean bi mota hauekbereizten ziren: kanpokoak, ikastetxe-ra soilik eskola hartzera joaten zirenak,

ErregimenZaharrean biirakaskuntzamota bereiztenziren: latinare-kin lotutakoikasketak etagramatikakoeta humanita-teetako ikaste-txeak; eta ira-kaskuntza teknikoak.

1VIÑAO FRAGO, A.: Política y Educación en los orígenes de la España Contemporánea: Examen especial de sus relaciones en la enseñanza secundaria,Siglo XXI,

Madril, 1982, 88. orr.2 GILde ZÁRATE, A.: De la Instrucción Pública en España, Imprenta del Colegio de Sordomudos, II. liburukia, Madril, 1855.


eta barnekoak, eskolak hartzeaz gainbarne erregimena bete behar zutenak.Urtero laguntza ematen zitzaien 6 ikas-leen kasuan izan ezik, gainerakoetanirakaskuntzak ez ziren doakoak.

Ikastetxe honek bere zereginari utziegin zion lehen karlistaldian, izan ere,1834tik

3, berriro bekadunen gaiaz hitz

egin zen urte horretatik, ez baitaukaguikastetxe honen berririk. Alcalá de He-naresko Administrazioaren ArtxiboNagusian aurkitutako zenbait doku-mentutan honen erabateko desagerpe-naz hitz egiten da 1840an

4, eta bertako

irakaskuntzak Bizkaiko HumanitateenIkastetxeak ordeztu zituen.

Bizkaiko Humanitateen Ikaste-txea: ikastetxe bat itxi ondoren bestebat planteatzeko ohituraren ildotik,Bizkaiko Humanitateen Ikastetxeakbere ibilbideari 1840an ekin zion, San-tiago Ikastetxearen lekukotasuna har-tuta. Bertan Lehen Hezkuntzako ikas-ketak sakontzen ziren eta janzteko ira-kasgaiak eta zenbait hizkuntzen ikas-keta sartzen ziren, Filosofiako batxiler-goari zegozkion ikasketak eskaintzea-

rekin batera. Azken hauek hiru ikastur-tetan egiten ziren eta ikasgaiak horrelabanatzen ziren: Matematika, Logika etaGramatika Orokorra lehen urtean; le-hen mailako irakasgai berberak eta Fi-sika Esperimentala eta Geografia biga-rren urtean; eta Erlijioa, Etika, Historiaeta Erretorika hirugarren urtean. San-tiago Ikastetxean bezala, hemen erepentsio sistema bat zegoen eta barnekoikasleak hartzen ziren. Diziplina kon-trol zehatza bete behar zuten hauek.

Bizkaiko Diputazio gorenaren ba-besean eta oniritziarekin, ikastetxe hauizan zen probintzia institutua ezarri au-rretik orientabide humanistiko-klasi-koa zuten zentroen azken aurrekari na-gusia. Humanitateen Ikastetxeak biga-rren irakaskuntzako behin betiko era-kunde berri bat bultzatu zuen horrela:Bigarren Hezkuntzako Bizkaiko Insti-tutua.

Nautikako Eskola:aldi berean Biz-kaiko Jaurerriak, Bilboko Udalak etaKontsulatuak parte hartuta, 1739ko Ba-tzar Nagusietan Hiribildurako Nautika-ko Eskola bat sortzea erabaki zen

5. Es-

kola horretako lehenengo zuzendariaEuskalerriaren Adiskideen Elkartekokide zen José Ibáñez de la Rentería, izenhandiko fragata kapitaina, izan zen.XIX. mendean, 1836. urtean zehazki,eskola lokal berri batera aldatu zuten,eta Merkataritzako Errege Batzarrarena

zen lokal hori. Eta azkenean erakundehonek ordaindutako gainerako irakas-kuntzek bete behar zuten barne erregi-menaren azpian geldituko zen hau ere.Ikasketa hauen curriculuma osatzenzuten irakasgaiak Aritmetika, Geome-tria, Trigonometria, Kosmografia, Alje-bra, Geografia eta Nautika praktikoa zi-ren.

Irakaskuntzak doakoak ziren, etabertan sartzeko eskatzen ziren baldin-tza bakarrak irakurtzen eta idazten jaki-tea eta kalkuluko oinarrizko lau errege-lak jakitea zen. Kanpoko ikasleak ereonartzen ziren, betiere babesle zirenkorporazioen oniritzia lortzen bazu-ten. Handik urtebetera Bizkaiko Insti-tutua eratu zenean, irakaskuntza hauekirakaskuntza berezienbarnean txerta-tuta gelditu ziren.

Marrazketako Doako Eskola: es-kola honek 1774an zabaldu zituen ate-ak eta 1804an utzi zion bere jarduerari.Eskola Euskalerriaren Adiskideen El-kartearen tutoretzapean zegoen etaPosta kalean zegoen kokatuta. Ikastur-te bakoitzean batez beste 95 ikasle iza-ten ziren, eta irakasle bakar baten tuto-retzapean aritzen zen talde hori. Esko-lari bizirik eusteko zailtasun ekonomi-koen ondorioz eta diziplina arazoekbultzatuta, XIX. mendean itxi zen azke-nean. Kontsulatua berau berriro zabal-tzen ahalegindu zen, baina 1807an Go-

San Anton, Bilbo, 1800. urtean.

Bilboko portua 1790. urte inguruan.

3 BIZKAIKO FORU ARTXIBOA, Instrukzio Publikoaren sekz., 74. erreg.: “Expediente relacionado con un Informe del Colegio, Reglamento y el gasto anual”. 4 ADMINISTRAZIOAREN ARTXIBO NAGUSIA, Hezkuntza sek.. Leg., 6881.5 JUNTAS GENERALES de BIZCAYA, 1739 (ekainak 16), 1740.13. or.


doyk6ezezkoa eman ondoren, ezinez-

koa izan zen berriro zabaltzea, 1818anKontsulatuaren doako katedrak ezarriziren arte.

Kontsulatuaren katedrak. Merka-taritzako Eskolaren jatorria: katedrahauen sorrera ekimena 1800ekoa da,Bilboko Kontsulatuak Matematikako,Geografiako eta Hizkuntzako eskolabatzuk sortu ahal izateko bitartekoakproposatzeko batzorde bat izendatubaitzuen urte horretan. Frantziarrenokupazioak eta gerra egoera normal-du ondoren Madrilgo Gorteen aldetiksumatu zen laguntza faltak eskola ho-riek abian jartzea atzeratu egin zuten1817 arte, azkenean Kontsulatuak ma-tematika, marrazketa, frantsesa eta in-gelesa irakasteko eskola batzuk berekabuz, gobernu zentralaren laguntza-rik gabe, antolatzea erabaki baitzuen.

Eskolak denborarekin oso maila al-tua lortu zuen eta Bilboko ikasketazentro ospetsuenetariko bihurtu zen.Ikasleak Bilboko merkataritzako bur-gesia txikiaren semeak ziren, bankueneta hizkuntzen esparruan prestakun-tza bila ari zirenak beren negozioak ho-beto kudeatzeko. Katedra horiek Insti-

tutua ezartzeak adierazi zuen prozesubateratzaileak hartu zituen bere baitangero, eta handik urte batzuetara pro-bintzia zentroan eskainiko ziren mer-kataritzari aplikatutako ikasketakosatu zituzten. Nautikako Eskolan etaMarrazketako Akademian bezala, he-men ere irakaskuntza doakoa zen.

Horrela, beraz, bi norabideko ibil-bide bat nahiko finkatuta gelditu zeneta bakoitzak bere bidea hartuko zuen,bere gogoen eta ahalmenaren arabera.Irakaskuntza batzuk klasikoak ziren,jakinduria sustatu nahi zutenak, ikasle-ak Unibertsitatean sartzeko prestatukozituztenak eta klase aberatsenei zuzen-tzen zitzaizkienak. Eta beste irakaskun-tzek izaera praktikoagoa eta erabilga-rriagoa zuten, eta artisauei eta lan mun-duaren errealitatean horrenbeste balia-bide ez zituzten klaseei zuzentzen zi-tzaizkien.

Lehenengoak matrikularen diru sa-rrerei eta barneko ikasleen kuotei eskerfinantzatzen ziren, eta bigarrenak inte-res publikoari esker, hauek gero berenetekina aterako baitzuten eskola horie-tatik irtengo ziren teknikarien ea peri-tuen promozioen bidez.

Bilboko hezkuntza errealitatearenazterketa labur honek argi eta garbi era-kusten digu herri, udal eta probintziaorganoak zein interesek mugitzen zi-tuen, irakaskuntza publikoari dagokio-nez bederen.

Merkataritzaren esparruko burge-siak zuzenduta, botere eremu desber-dinek nabarmen teknika berriekin lanegingo zuten etorkizuneko langileakprestatzeko establezimenduen sorrerasustatu zuten, bakoitzak bere espa-rruan: nabigazioan, industrian eta mer-kataritzan. Ikasketa klasikoek beti izae-ra pribatua zutela egiaztatu dugu, eta la-tineko udal katedrak izan ezik, gainera-koak beti ordainpekoak ziren. Ikasketahoriek egitea pentsatzen zuenak uni-bertsitatean sartzeko asmoa zuela ikus-ten da argi eta garbi eta, beraz, matriku-la eta pentsio gastuak ordaintzeko gaizen. Aldiz, izaera teknikoa zuten ira-kaskuntzak doakoak izan ziren etaikasle ugari izan zituzten beti; zenbaitkasutan, zerrendetatik kanpo geldituziren ikasleak, zentroek eskaera osoarierantzun ahal izateko gaitasun nahiko-rik ez zutelako. •

Bilbo 1800. urtean.

Garai hartako azterketa bat egiten epai-mahaiaren aurrean.

6 RUIZ DE AEL, M.J.: La Ilustración Artística en el País Vasco. La Real Sociedad Bascongada de Amigos del País y las Artes, Arabako Foru Aldundia, 201. or, Gasteiz,1993.

IV. Baliabide Pedagogikoen gidaprestatzen ari gara

IInntteerreessaattuuookk jjaarr

zzaaiitteezzttee gguurreekkii

nn hhaarrrreemmaanneettaann

Tel: 943 371 408E-posta: [email protected]

eman ta zabal

Universidaddel Pais Vasco

hhhik hasi

Euskal HerrikoUnibertsitatea

Hezkuntzaren Teoria eta Historia Saila

udakotopaketak

36 ikastaro goizez. Saio libreak arratsaldez

DDoonnoossttiiaannUztailak 1, 2 eta 3

2003ko Uda

BRUNER, Gutxieneko informatika, KLIK, Web orria, POWER POINT, “SPC” hizkuntza orde-nagailuaren bidez, IPUINAK BIZI-BIZIAN, Alexander teknika, PLASTIKA ADIERAZPENA,Euskal dantzak, ANTZERKI KLOWNa, Antzerkia nerabezaroan, EUSKARAZ ARITZEKO KAN-TAK ETA JOLASAK, Jolas kooperatiboak, EUSKAL SOIN JARDUERAK (ESJ),Psikomotrizitatea, HAURRENTZAKO MASAJEA, Musika hezkuntza hastapenak herri kulture-tan, AHOZKO NARRAZIOTIK ABIATUTA POZIK ETA GUSTURA IRAKUTZERA, Literatur txo-koa, IDAZKERA TXARRA? EZ, ESKERRIK ASKO, Adimena berezko duten haurrak, MATE-MATIKAREN HISTORIA ETA FILOSOFIA, Heriotza heziketan, GOGO ERABILKETA, Ahozkohizkuntzako trebaketa prebentiboa, HISTORIAREN TXOKOA, Jorge Oteiza, ESKOLA BARA-TZA EKOLOGIKOA, Zinema Eskolan, GAUR EGUNGO ESKOLA SISTEMA ETA IRAKASLE-AREN ROL ALDAKETA, Ikaste komunitateak, EUSKAL KULTURA TRADIZIONALA,Hezkuntza aniztasunean, HEZIKETA ESPERIENTZIALA, Hezkuntza ebaluazioa.

hik hasi alea.pdf · 6 hik hasi 77. zenbakia. 2003ko apirila kronika Komunikazio irekian dago bide...

Documents

Transcript of hik hasi alea.pdf · 6 hik hasi 77. zenbakia. 2003ko apirila kronika Komunikazio irekian dago bide...