hik hasi · 2017. 6. 23. · 73. zenbakia. 2002ko abendua hik hasi‚3 ‚‚ 5editoriala 6 kronika...

hik hasihh

G A I A : E R A I K I D E Z A G U N D E N O KE U S K A L E S K O L A P U B L I K O B E R R I A• E S K O L E N A R T E K O P O S T A T R U K E A• K L I K E T A H O N E N A R R A K A S T A •I K A S P E D A G O G I A Z E R B I T Z U A

733 euro • 2002ko ABENDUA euskal heziketarako aldizkaria

EELLKKAARRRRIIZZKKEETTAA

Lu is Mar i Zu la ikaKirola egiteko 30 arrazoi

73. zenbakia. 2002ko abendua❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

ERAIKI DEZAGUN DENOK EUSKAL ESKOLA PUBLIKOBERRIA

16 elkarrizketaLUIS MARI ZULAIKA

24 esperientziakEskolen arteko posta trukeaJose Luis Bardón

28 teknologia berriakKlik programa eta honen arrakastaeskolako hezkuntzanAlejandra Bosco

33 berriak

40 eskolako zertzeladak historian

IKAS, kultur elkartetik euskalpedagogia zerbitzura

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea:Joxe Mari Auzmendi Erredakzioburua:Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, MaiteSaenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix Basurko, Xabier Isasi, IreneLopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe.

Diseinua:TRAM¥Graf!kMaketazio, aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Haurrak ariketa fisikoa egiten (Hik Hasi).Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2002/ X I/21 . Kopurua: 3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaERAIKI DEZAGUN DENOK EUS-KAL ESKOLA PUBLIKO BERRIAMezu horrekin datorkizu Sortzen-Ikasbatuaz elkar-

tea. Ez daude konforme egungo eskola publikoarekineta aldatzeko urratsak emateko asmoa dute. Egungo

egoera aldatu nahi duen orori egiten diote parte hartzeko deia.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

16elkarrizketa

LUIS MARI ZULAIKA Kirola egiteko 30 arrazoi liburua argitaratu du

Maite Mu oa sendagilearekin batera eta hori

izan dugu elkarrizketaren abiapuntu.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

30 euroHego Euskal Herria

5.000 pezetaIpar Euskal Herria

200 libera

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikeuskal hezitzaileen

harpidetza behar du

30 eur30 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan etaargitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

Zure parte-hartzea ezinbestekoa zaigu

harpide zaitez!


editoriala

Esparru ezberdinetan hezkun-tzari buruz hainbeste hitz egiten da,hainbeste lege, dekretu, agindu,arau eta abar kaleratzen da, hezkun-tza munduan lanean ari garenonartean kezka, zalantza eta noraezasortzen dela.

Askotan, egiten ari garena bereneurrian baloratu ahal izateko, atze-rriko erreferentziak falta zaizkigu.Eta ohartzerako, interes partikula-rrak eta politikoak gizartearen etahezkuntzaren eskubideen aurretikjartzen dira.

Mundu mailan, badago hainbaterakunde, nazioarteko erakundedirenak, eskubideen ikuspuntutikhausnarketa serio, sakon eta ados-tuetara iritsitakoak. Gu guztiontzatezinbesteko erreferente izatekomodukoak direnak dira.

Esate baterako, 1948an onartu-tako Giza Eskubideen AitorpenUnibertsalak, besteen artean, on-dorengo eskubideak jasotzen ditu:

- Pertsona orok arraza, kolorea,sexua, hizkuntza, erlijioa, iritzi poli-tikoa edota beste ezaugarriengatikbaztertua ez izateko eskubidea du.

- Pertsona guztiek hezkuntzara-ko eskubidea dute. Eta oinarrizkohezkuntzak, gutxienez, doakoaizan behar du.

- Gurasoek euren seme-alabeieskainiko zaien hezkuntza ereduaaukeratzeko eskubidea dute.

UNESCOren babespean, 1960.urtean Irakaskuntza Mailako Gu-txiespenen Aurkako Hitzarmenalortu zen. Bertan, gutxiengoei ikas-tetxe propioak sortzeko eskubideaaitortzeaz gain, irakaskuntza be-

Hezkuntza gizartearen zerbitzuraegotea guztion ESKUBIDEA da

Giza aberastasuna-ren ikuspuntutik, hiz-kuntza eta kulturaguztiak maila bere-koak dira eta denekizan behar dutegaratzeko eskubideberdina

raien hizkuntzan jasotzeko eskubi-dea onartzen zaie.

1989ko Haurren Eskubideei bu-ruzko Hitzarmenaren arabera,haurrei bere hizkuntzarekiko etabere kulturarekiko errespetua ira-katsi behar zaie.

Herrien Eskubideen AitorpenUnibertsalak 1976. urtean zera jaso-tzen du:

- Herri orok bere nortasun nazio-nala izateko eskubidea du.

- Herri guztiek euren hizkuntzanhitz egiteko eta euren kultura gara-tzeko eskubidea dute.

-Herri denek atzerriko kultura be-raiei ez inposatzeko eskubidea dute.

Eskubideen aitorpenak jasotadaude. Galdera da, Euskal Herriariba al dagozkio eskubide hauek?Guk ez dugu zalantzarik: BAI.

abendua

6 ❘ hik hasi ❘73. zenbakia. 2002ko abendua

kronikaS o s a k n o n , n o r e n t z a t , z e n b a t

Nafarroako legeztatugabeko ikastolen finan-tzaketa gelako egingoda

Nafarroako zonalde ez-euskaldu-nean dauden legeztatu gabeko ikasto-len finantzaketa gelako egingo da, etaez haur bakoitzeko. Hala erabaki duParlamentuak eta horrela, ekainaren27an hartutako erabakia atzera botadute. Izan ere, Pedro Pegenautek zu-zentzen duen Hizkuntz Politikako Zu-zendaritza Nagusiak diru laguntzak ba-natzeko irizpidea aldatu egin zuen, etaondorioz zonalde horretako bost ikas-tolek 643.000 euro gutxiago jaso zituz-ten. Ekainaren 27an aurreko diru la-guntzen sistemara itzultzea proposatuzuen EA-EAJk, baina asmoa ez zen au-rrera atera IUN-NEBren hutsegite ba-tengatik. Orain, hutsegite hori zuzendudute eta berriz 2000. urtera arteko fi-nantzaketa jasoko dute ikastola horiek.

Aipatu lau ikastolak Tuterako Argia,Bianako Erentzun, Irunberriko Aran-goiti, Lodosako Muskaria eta Sartagu-dako Deikaztelu (orain azken biek bategin eta Ibaialde ikastola osatzen dute)dira. 1991. urteaz geroztik gelako su-bentzionatzea erabaki zen, eskola uni-tarioetan bezala. Gehienak txikiak zi-ren gelako ikasle kopuruei zegokienezeta ez ziren iristen gutxieneko haur ko-purura -hamazortzi ikasle Haur eta Le-hen Hekzuntzan-.

Iazko aurrekontuekin, ordea, alda-keta ailegatu zen. Pedro Pegenatuekiragarri zuen irailetik aurrera soilik gu-txieneko kopurura iristen ziren gelekjasoko zutela moduluaren diru kopuruosoa, eta gainontzekoetan haurrenproportzioan gutxituko zela laguntza.

Banaketa berri horren ondorioz iaz163.000 euro gutxiago jaso zituzten etaaurten 480.000 euro gutxiago. 2000. ur-tean 1.370.000 eurokoa izan zen ikasto-la horiek jaso zuten diru laguntza. Ego-era horrek kinka larrian utzi ditu ikasto-lak, oinarrizko gastuei aurre egitekozailtasunekin.

Nolanahi ere, ikastola horien dirulaguntzen gaiari berriz heltzekotan gel-ditu ziren Parlamentuan. Izan ere, JesusLaguna Hezkuntza kontseilariak ikas-tola horien “pribilegioak” aipatu zi-tuen, beste ikastetxeentzat bidegabeadela esanez. Legeztatzea ez zitzaiela in-teresatzen ere aipatu zuen.

Donibane Garazin eraikitzelanari ekingo diote urte

berrian Garaziko ikastolakegoitza berri izan dezan.

Sortu zenetik ikasle kopuruahanditzen joan izan den

heinean lekuz aldatu beharizan dute, behin bainogehiagotan; Donibane,

Uharte, Lasa... Horregatik,kokapen egonkorrago baten

finantzamendua lortzekonegoziaketetan ibili dira

oraindaino. Urte luzeetanagintari frantsesekin izandako

elkarrizketak alferrikakoaksuertatu dira, Frantziako

estatuak laguntzarik batereez diela emango adierazi

baitie. Egoera horrela,Seaskak hartu du bere gain

lanen ardura. Urtarrileanhasteko diren eraikuntza

lanak Gasteizko gobernuak,EAJ-EAren Udalbiltzak eta

Seaska berak, Herri Urratsarieta egingo duen kanpainari

esker, osatuko dutebeharrezko den finantzaketa,

laster ikasgela berriakerabiltzerik izango duteneko

itxaropenez.


e t a n o l a : h o r r a h o r g a k o a

Pedagogi federik gabeko irakasle-gorputzbat, arimarik gabeko gorputz bat da Emile Durkheim

Sarean Elkarteak haureskolen mapa diseina-tzeari ekingo dio

Sarean elkarteak XIII. Topaketenondotik haur eskolen mapa egiten hasi-ko direla adierazi du. Hezkuntza Saila“planifikazio argi eta ganorazko bategiten ez dela ari” ondorioztatu ondo-ren hartu du erabaki hori, eta hezkun-tza publikoko beste erakundeekin ba-tera ekingo dio gizartearen eskaeraerantzuteari.

Haur eta Lehen Hezkuntzako ikas-tetxe publikoetan kezka handia dagogai horren inguruan. Dekretuarenbehin betiko onarpena eta argitaratzeaatzeratzen ari da eta horri lotutako Me-moria Ekonomikoaren berri ere ez daematen. Bien bitartean, sare pribatukoikastetxe asko ziklo hau eskaintzekobeharrezkoa den baimena eskuratzenari dira, eta horrek eragina izango duetorkizuneko eskola mapan.

Euskal Herriak Bere Eskolakanpainan aldarrikatu zen

Euskal Herriak bere eskolaizateko zuen beharra, eskubidea

eta nahia. Ondotik sortu zenEuskal Herria Bere Eskola

ekimenak prozesu berri bat jarridu martxan Euskal Herriakbehar duen eskola eredua

diseinatzen hasteko.Prozesu hori Donostian bildutakohamalau herrietako ordezkariek

(Iruñea, Durango, Zarautz,Gasteiz, Hernani, Leitza...) hasi

zuten, lehen pausoa herribakoitzean

dituzten beharrak eta gabeziakidentifikatzea baita.

Gerorago tokian tokikolehentasunezko ildoak

zehaztuko dira.Hauekin guztiekin aldarrikapen

taula bat osatuko da etamintegi nazionalak antolatuko

dira, iritzi guztiak jasoeta adostasunezko dokumentu

batera iristeko.Ibilbide horretarako Euskal

Herriko ikasle, irakasle, gurasoeta herritar guztiei

zabaltzen zaie deia. Madrilen eta Parisen

erabakitzen dituzten legeak eresalatu zituzten eta horiei aurre

egiteko geure legea behardugula adierazi,

Xede horiekin bada, urratsakematen hasiko dira ikasturtean

zehar.

Titulartasunari dagokionez, Hez-kuntza Sailaren asmoa da partzuergoa-ren bidea jorratzea, eta Sareaneko ki-deek uste dute horrek sektorearen pri-batizazioa erraztu dezakeela. Bestalde,nahiz eta 0-3 etapari izaera hezitzaileaonartu, beste adinei onartzen zaien do-akotasunik ez zaio aitortzen.

Sareanek egin asmo duen eskolamaparen diseinuak hiru ezaugarri na-gusi hartuko ditu aintzat. Hasteko, titu-laritate publikoa izango duen eskaintzaosoak Hezkuntza Sailaren menpe egonbehar duela defendatzen dute; udalek,Aldundiek eta abar finantza eta kudeadezakete, baina titulartasunak ez duberaiena izan behar. Bigarrenik, eskolapublikoaren eskaintzak osotasuneanfinantzatua egon behar duela eskatzendute. Eta hirugarrenik, eskaintza publi-koa hezkuntza barruti guztietara heda-tu behar dela diote, euskal gizarte oso-ak Euskal Eskola Publikoan sartzekoaukera izan dezan.

Bien bitartean, Nafarroako Ongiza-terako Institutuak 0-3 zikloko zentroakjartzeko ebazpena plazaratu du. Ber-tan, haur bakoitzaren kostua 3.125 euroingurukoa dela aurreikusten da, eta di-ru hori lortu ahal izateko langileen kos-tuak murriztuko dituzte. Gobernua ha-rro dabil ekimen aitzindaria dela esa-nez, baina langileek eta hainbat aditukez dute uste bide ona eta egokia denik,eta onena porrot egitea dela uste dute.


GAIAEraiki dezagun denokEuskal Eskola Publiko Berria


Indarberriturik etaproposamen berriekin ir-ten da Sortzen-Ikasba-tuaz II. Batzar Nagusia-ren ondoren. Euskal Es-kola Publiko Berria errea-litate bihurturik ikustekogogoak bultzata, ekimenzehatzak proposatzen di-tu, besteak beste, inkes-ta gidoia. Euskal Herrikoikastetxe publiko guztie-tara luzatzen du deia, etaeskola komunitateko par-taide guztiek parte har-tzeak duen garrantzia az-pimarratzen du behin etaberriz. Gauzak aldatzekounea iritsi da.

G

Urriaren 26an ospatu zen Sortzen-Ikasbatuaz elkartearen II. batzar nagu-sia. Bertan, 2000. urtetik hona eginda-ko lanaren balorazioa egiteaz gain,etorkizunera begira jarri eta hainbatproposamen eta ekimen onartu dira.

2000. urtean ekin zion bere ibilbide-ari Sortzen-Ikasbatuazek aipatu bi era-kundeak elkartu ondoren; Sortzen etaIkasbatuaz. Sortzen izeneko platafor-ma 1991an sortu zen Hego Euskal Herrimailan. Euskal Herri osoko hezkun-tzan ziharduen sare eta ikasmaila guz-tietako jendea bildu zen bere baitan,Euskal Eskola Publiko Berriaren alda-rrikapena eginez. 1993an EAEn EuskalEskola Publikoaren Legea ezarri ondo-ren, Sortzen plataforma EAEn desager-tu egin zen eta Nafarroako eskola pu-bliko euskaldunen elkartea izatera pa-sa zen. Oinarri ideologiko eta helburuberberei eutsi zien. Ikasbatuaz, berriz,1993an sortu zen EAEn sare publikoraigarotako ikastola batzuk bildurik. Sor-tzen plataformaren sorreran bildutakohainbat kide elkartu ziren Ikasbatua-zen eta han finkatu ziren helburuei lotuzitzaien. 1995ean legeztatu zen elkartebezala. 2000. urtean bi elkarteak batu etaSortzen-Ikasbatuaz elkartea sortu zen.

Bi urteko ibilbidea egin du, beraz,Sortzen-Ikasbatuazek, eta baita haus-narketa ere. Hori da II. batzar nagusiakislatu duena. Eta are garrantzitsuagoadena; etorkizunari begira Euskal Esko-la Publiko Berriaren alde lana egiteko

zenbait proposamen onartu dira. Hez-kuntzako esparru publikotik EuskalHerriko egituraketari ekarpenak egite-ko indarra eta gaitasuna badagoela era-kustarazi nahi dute.

Sortzen-Ikasbatuazek argi eta garbiagertu ditu bere helburu nagusiak. Has-teko, ikastetxe publiko euskaldun ba-tek bultza behar dituen ezaugarriak de-finitzea. Bigarrenik, Euskal Eskola Pu-blikoa Euskal Herriko hezkuntza siste-maren ezinbesteko zutabea dela alda-rrikatzea. Eta hirugarrenik, Euskal Es-kola Publiko Berriaren gauzapenerakolan-ildoak zehaztea.

Egungo egoera soziopolitikoakeuskal eskola publikoaren proiektuarimesederik ez diola egiten ikusten dute,ez euskararen aldetik eta ez euskal edu-kien aldetik ere. Argi daukate bi estatu-ren aldetik aldaketarik ez dela etorriko,ez baitute behar den ikastetxeko peda-gogia zein kudeaketa mailako beneta-ko autonomiarik bermartuko. Hori de-la eta, Euskal Eskola Publiko Berriaerrealitate bihurtzeko erabaki irmoahartua dute; dauden hesiak gainditu etahezkuntzan marko berri bat ahalbidetunahi dute demokrazian oinarrituta,hots, norberaren hitza eta erabakiakhartzeko eskubidea errespetatuz. Eus-kal Eskola Publiko Berria aldarrikatzendute, eta ikastetxe publiko euskaldu-naren aldeko urrats praktikoak ematenhasteko unea iritsi dela deritzote. Bidehorretan zenbait lan-ildo proposatzendituzte eta honela zehazten dituzte:

Sortzen-Ikasbatuaz elkarteakproposamen berri bat dakar


Hori guztia bideratzeko eta gauzatuahal izateko 2003-2007ko plan inte-graladiseinatu dute lau arlotan oinarri-tuta: antolaketa, pedagogia, ekonomiaeta komunikazioa. Era berean, planorokor hori martxan jartzeko bi bideriekin diote ikasturte honetan: 2002-2003 ikasturteko plana eta inkesta-gidoia.

2002-2003 ikasturteko planaPlan Integral orokorraren xedeak

betetzera bideratuta daude ikasturtehonetan abian jarritako egitekoak, etalau dira: antolaketa eta baliabideak,Euskal Herriko curriculuma, ikastetxe-aren autonomia eta beste hezkuntza

erakundeekiko elkarlana.Antolaketa eta baliabideei dago-

kienez, bi helburu ditu Sortzen-Ikasba-tuazek; bata barne antolaketa indartzeada, eta bestea azpiegitura indartzekobaliabideak lortzea.

Euskal Herriko curriculumaren ka-suan, Euskal Herriko beste erakundebatzuekin batera proposamen bat ga-ratzen hasiak dira.

Ikastetxeen autonomia da eskuartean duten beste gaia. Ikastetxe guz-tiek beren hezkuntza eskaintzan ziurta-tu beharko lituzketen gutxiengoak ze-haztea ezinbestekoa irizten diote Sor-tzen-Ikasbatuazeko kideek. Bainabehin gutxiengoak zehaztu ondoren,horiek beteko dituen HezkuntzaProiektua diseinatzeko autonomiaosoa behar du ikastetxeak, hots, eskolakomunitate osoak. Beraz, HezkuntzaProiektua garatzeko behar beste balia-bide izan behar ditu ikastetxeak, eta ba-liabide horiek kudeatzeko autonomia,noski. Zentzu horretan, Sortzen-Ikas-batuazek, LAB eta EHIGErekin batera,proposamen ireki bat egiten du ikaste-txeetan autonomia hori gara dadin:zenbait ikastetxetan proiektu pilotuakjartzea eta, proiektu horien ebaluaketaintegrala egin ondoren, emaitzak onakbalira, autonomiaz bizi nahi duen ikas-tetxe orori aukera hori zabaltzea. Ho-rretarako, lehendabizi ikastetxeetaneztabaidatu behar da proposamena; bi-de horretan abiatzeko zein daudenprest jakiteko. Eta aldi berean, sindika-

tuekin, hezkuntzako beste eragileekineta instituzioekin hitz egingo da,proiektuarekiko ahalik eta adostasunzabalena lortu asmoz.

Azkenik, 2002-2003 ikasturtekoplanaren azken atala hezkuntzako bes-te erakundeekiko elkarlanari zuzen-dua dago, horri ere garrantzi handiaematen diotelarik.

Inkesta-gidoiaPlanaren xedeak lortzeko, Euskal

Herriko ikastetxe publiko guztietakokideen parte-hartzea funtsezkoa delaazpimarratzen dute Sortzen-Ikasbatua-zeko eragileek behin eta berriz. Izanere, Euskal Eskola Publiko Berriareneraikuntzan guztiek esku hartu behardute: ikasleek, gurasoek, irakasleek,langile ez irakasleek...

Hori dela eta, esku-hartzea errazte-ko, inkesta-gidoi bat prestatu du Sor-tzen-Ikasbatuazek eta Euskal Herrikoikastetxe guztietara banatuko da, nahiduen orok erantzun dezan. Inkesta ho-ri tresna bat izango da denon arteanikastetxe publiko euskaldun batek zeinezaugarri bete behar dituen zehaztuahal izateko.

Inkesta-gidoiak hiru atal ditu: 1- Norgara? 2- Zer nahi dugu? eta 3-Zer egin?Atal bakoitzean definizioen eta helbu-ruen proposamenak agertzen dira, etanorberak horien inguruko ekarpenaketa testu hobekuntzak egin ditzake.

Banaka, taldeka edota ikastetxekabete daiteke inkesta-gidoia, helburuaahalik eta partaidetza handiena lortzeadelarik.

Egutegiari dagokionez, Aste San-tuak bitartean ikastetxeetan eztabaidakgauzatzeko eta ekarpenak egitekoepea irekiko da. Ondoren, ekarpenguztiak bildu eta txosten bat egingo daeta Sortzen-Ikasbatuazen asmoa ekai-nean ezohiko batzar batean txostenadostua aurkeztea da. Ondorioak Eus-kal Herriko ikastetxe publiko guztieta-ra igorriko dituzte eta parte hartu dutenpertsona guztiekin bilduko dira lan-il-doak azpimarratzeko eta bakoitzak be-re ikastetxean plan integralaren gara-pena bultza dezan.

1111.... Euskal Herriko sare publikoeuskalduna gorpuztea ikastetxeeta-tik bertatik dinamika piztuz.

2222.... Gaurko instituzioekiko menpe-kotasunezko harremanak aldaraz-tea, dagozkigun eskumenak exijituz.

3333.... Esparru publikoko euskaldun-tze prozesua azkartzea, murgiltzeereduari eutsiz.

4444.... Euskal curriculumaren disei-nuan parte-hartzea sare publikotikgeure ekarpena eginez.

5555.... Eskola Publiko Euskaldunaeuskal hezkuntza sistema nazionala-ren ezinbesteko zutabea dela argi uz-tea.

6666.... Euskal hezkuntzako eragileenarteko elkarlana bultzatzea.


G GAIAEraiki dezagun denokEuskal Eskola Publiko Berria

Euskal Eskola Publiko Be-rriaren eraikuntzan parte hartunahi baduzu, zure ikastetxeaknolakoa izan behar duen eraba-ki nahi baduzu, har ezazu parteprozesu honetan.

Sortzen-IkasbatuazTel.: 943 303 504E-posta: sor tzen-ikasba-

[email protected]

[email protected]@euska-

lerria.org

Hona hemen inkesta-gidoian planteatzen diren galderak

1111.... NNNNoooorrrr ggggaaaarrrraaaa????Nortasunaren ikurrak:Definizio proposamenak1.1. Ikastetxe publiko euskal-

duna eskola eredu berri bat da- Euskaraz hezi eta bizitzea bul-

tzatzen duen eskola.- Autonomian oinarritutako es-

kola.- Anitza eta integratzailea den es-

kola eredua.- Euskal Herrirako lan marko be-

rri eta propio baten alde dagoen es-kola.

- Eredu publiko eta osoki finan-tzatutakoa bultzatzen duen eskola.

- Erabaki guneetan eskola komu-nitate osoaren parte-hartze zuzenabermatzen duen eskola.

- Euskal Herriari dagokion hez-kuntza sistema nazionalaren oinarriaden euskal eskolaren alde dagoeneskola.

2222.... ZZZZeeeerrrr nnnnaaaahhhh iiii dddduuuugggguuuu????2.1. Ikastetxe publiko euskaldun batek bultzatu beharrekoa da: euskal-

duntasuna- Euskara- Euskal kultura- Euskaraz hezi eta bizi2.2. Ikastetxe publiko euskaldun batek bultzatu beharrekoa da: autono-

moa eta demokratikoki kudeatua- Titulartasuna- Partaidetza- Planifikazioa- Langileria- Kudeaketa ekonomikoa2.3. Ikastetxe publiko euskaldun batek bultzatu beharrekoa da- Laikoa- Hezkidetzan oinarritua- Anitza- Kalitatezkoa- Integratzailea- Pedagogia berritzailea2.4. Ikastetxe publiko euskaldun batek bultzatu beharrekoa da:osoki fi-

nantzatua- Ikasleei begira- Pedagogia berrikuntzan- Hezkuntza egitasmoaren arabera2.5. Ikastetxe publiko euskaldun batek bultzatu beharrekoa da: lan mar-

ko berri bat- Lan harremanetarako euskal esparrua- Lan hitzarmen propioak

3333.... ZZZZeeeerrrr eeeeggggiiiinnnn????3.1. Erronkei erantzuteko eredu praktikoa- Esparru publikotik bertatik ekarpena egitea- 2003-2007ko plan integrala- Partaidetza- Plan Integrala onartzeko ezohiko batzar nazionala egitea.3.2. Plan integralaren arlo nagusiak eta egin beharrekoa- Antolaketan- Pedagogian- Ekonomian- Komunikazioan

Sortzen-IkasbatuazekEuskal Herri osoko ikastetxe-etara banatuko duen inkesta-gidoiari buruz aritu gara el-karteko lehendakari JuankarAretxabaletarekin eta koordi-natzaile Marije Fullaondore-kin. Inkesta horren zergatiaeta beraien planteamendua-ren nondik norakoen berrieman digute.

Zer-nolako inkesta-gidoia da?Sortzen-Ikasbatuazek lau urteko

plan integrala egin du Euskal EskolaPubliko Berria errealitate bihur dadin.Plan horretan Euskal Herriko ikaste-txe guztietako pertsona guztiei parte-hartze zuzena izateko aukera emateaplanteatzen dugu. Haatik, plan inte-gralaren txosten mardula banatu be-harrean, lana errazteko asmoz eta era-kargarria egiteko, inkesta xume bategin dugu.

Inkesta-gidoiak hiru zutabe ditu:

lehenengoa, nor garen definitzeko,hau da, ikastetxe publiko bat nola osa-tzen den, zein den bere asmoa, ibilbi-dea...; bigarrena, zer lortu nahi dugunerabakitzeko, hots, helburu zehatzak;eta hirugarrena, nola lortu zehazteko.

Guk abiapuntuko hausnarketaegiten dugu esparru publikotik; bada-kigu zer daukagun eta etorkizunaribegira, zer nahi dugu? Datozen alda-keten aurrean zerbait planteatu behardugu, zerbait egin behar dugu. Bada,hori da jakin nahi duguna, eta horreta-rako, noski, oso garrantzitsua da aha-lik eta pertsona gehienen iritzia jaso-tzea. Horregatik, inkesta Euskal Herri-ko ikastetxe publiko guztietako zu-zendaritza taldeei, klaustroko irakas-le guztiei, ikasleen ordezkariei, gura-so elkarteko ordezkariei, langile ezirakasleei... banatuko diegu.

Inkestaren bitartez eztabaidaikastetxe guztietara zabaldu nahi du-gu, parte hartzeko mezuarekin bate-ra. Ez dugu etengabeko eztabaidateorikoa planteatzen, baizik eta nor-berak esatea epe motz bati begira


nola ikusten duen ikastetxe publikoeuskaldun batek egin beharrekoa.Gure proposamenak tresna bat izannahi du, ez jomuga.

Zergatik planteatu duzue orain,memento honetan?

Orokorrean Euskal Herrian hain-bat arlotan definitzeko garaia ailegatuzaigu, eta hezkuntzan ere bai, ez baitairla bat. Hemendik aurrera ezinbeste-koa da Euskal Herriko ikuspegiaz ari-tzea, ezin dugu jarraitu orain artekoeskemarekin; hau da, puntualki hez-kuntzako sektore desberdinetakopertsonak bilduz zerbait planteatze-ko, eraso bati erantzuteko... Hori eginbehar da, baina guk zerbait egonko-rragoa planteatzen dugu: etorkizuna-ri begira zer-nolako eskola nahi duEuskal Herriak? Eta gure kasuan, zermotatako eskola publikoa? Herrita-rra? Ofiziala?

Gaur egun gizartea dago legearenzerbitzura eta ez alderantziz, legea gi-zartearen zerbitzura. Zentzu horre-tan, gauzak dagoen legediaren arabe-ra planteatzen dira eta ondoren legehorien aplikazioak datoz, gainera.Aplikazioak murriztaileak baldin ba-dira, desmotibazioa dator, eta horiikusten dugu orokorrean: legea ez du-gu propiotzat sentitzen, eta hala senti-tzen ez denean ez gara inplikatzen.Gure neurrira eta gure betebeharreidagozkien legeak eta planteamen-duak behar ditugu, eta horiek zein di-ren ondoen dakiena eskola komuni-tatea da.

Batzuek gustura egongo diraoraingo funtzionamenduarekin, bai-na beste batzuek ez. Eta gustura ezgaudenoi aldatzeko aukera emateanahi dugu.

“Euskal Eskola Publiko Berriareneraikuntzan denak parte hartzerabultzatzen ditugu”

Esan al liteke orain arteko esko-la publikoaren ereduak ez zaituzte-tela asetzen eta beste eskola publi-ko mota bat bilatzen duzuela?

Dudarik gabe. Daukaguna ez danahikoa eta beste eredu bat behar du-gu, guztion partaidetzan oinarritua,adostua, diseinatua, garatua...

Zer da, zuen ikuspegitik, eskolapublikoan aldatu behar dena?

Gaur egungo eskola publikoarihainbat gabezia ikusten dizkiogu.Adibidez, sare publiko euskaldunakgorpuztu egin behar du eta euskal-duntze prozesua azkartu egin beharda. Bestalde, historikoki instituzioe-kin izandako menpekotasunarekinamaitu egin behar da, beste harremanmota bat sortuz. Horrez gain, izuga-rrizko atomizazioa dago ikastetxeenartean, ikastetxeko sektoreen artean,pertsonen artean... eta horren aurreanezinbestekoa da elkarlana trinkotzea.

Jakin badakigu hori guztia ez delaerraza, baina nonbaitetik edo norbaitekhasi behar du, eta guk, gure ikastetxeta-ko eskola komunitate osoaren (guraso,ikasle, irakasle, langile ez irakasle...) or-dezkari izanik, hasiera emateko motoreizan gaitezkeela uste dugu.

Euskal Eskola Publiko Berriarenplanteamendua egiten duzueneanikastetxea hartzen duzue subjektu-tzat.

73. zenbakia. 2002ko abendua ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚13

GGAIAEraiki dezagun denokEuskal Eskola Publiko Berria

Bai, hala da. Egin dugun plantea-mendua hezkuntzako erakunde guz-tiei aurkeztu diegu eta ekarpenak etazabalpena eskatu dizkiegu: sindika-tuei, alderdi politikoei, instituzioei...baina kontziente izanik benetako in-darra ikastetxeetan dagoela, horiekdirela oinarrizkoak; ikastetxeak etaikastetxe bakoitzaren HezkuntzaProiektua, hori baita eskola baten ari-ma edo iparra. Zoritxarrez, ordea,memento honetan daukagun egitu-razko arazoarekin proiektu horrekmugak ditu. Gaur egun ezin dituguikastetxeetan onartuta dauden Hez-kuntza Proiektuak garatu, mugatutagaude.

Zein dira Hezkuntza Proiektuagaratzeko dauden mugak?

Batez ere historikoki izan diren le-ge organikoak, bai estatu frantseseko-ak eta bai estatu espainiarrekoak. Gukez dugu zuzeneko esku-hartzerikizan lege horietan, inposatuak izanzaizkigu.

Nafarroan eta EAEn datorren Ka-litate Legea ere inposatua izangoda. Muga horren aurrean zer aurrei-kusten duzue? Nola jokatuko du-zue?

Guk ezin diogu itxaron lege ho-rrek ikastetxeetan edo IkastetxekoHezkuntza Proiektuetan izango duengauzapenari, eta ezta ere instituziodesberdinetatik etorriko zaigun agin-duari. Helduak garenez, prozesu ho-netan esku-hartze zuzena izateko es-kubidea daukagu. Hau da, zilegi da

Egun ikaste-txeetan dagoenerosotasunetiketa pasibitate-tik ateratzeko

ilusioa piztudezakeen auke-

ra berri bat,proposamen

berri bat aurk-ezten dugu. Etahorrek guztion

partaidetza etasektore guztien

malgutasunaeskatzen du.


Beste aldetik, baliabideak ikaste-txeak berak bere beharretatik abiatu-ta kudeatzeak ere abantaila dakar.

Egun ikastetxeetan dagoen pasi-bitatetik ateratzeko ilusioa piztu deza-keen aukera berri bat, proposamenberri bat aurkezten dugu. Eta horrekguztion partaidetza eta sektore guz-tien malgutasuna eskatzen du.

Esan al liteke ikastetxe bakoi-tzak bere Hezkuntza Proiektua gara-tzeko duen ahalmena hartzen du-zuela oinarritzat?

Bai. Izan ere, Hezkuntza Proiek-tua da ikastetxearen oinarria, bereiparra eta nortasuna markatzen due-na. Dena den, proiektuak, paperetan,zoragarriak izan daitezke, baina ikas-tetxeetan gauzateko aukerarik ez ba-dago, ez da posible aurrera ateratzea.Hori bai, gauzatzeko aukera izanikere, proiektu zoragarri baten atzeanhorretan sinesten duten pertsonak ezbaldin badaude, orduan ere ez da po-sible izango ezer egitea. Guk geureproiektuetan sinesten dugu, eta ho-rregatik gaude hemen.

Zuen planteamenduetatik ondo-riozta al dezakegu ikastetxeek au-tonomia gehiago behar dutela? Horialdarrikatzen al duzue?

Bai, Hezkuntza Proiektuak aurre-ra eramateko ikastetxeek orain dau-katena baino autonomia gehiago be-har dute izan. Horregatik, autonomiagaratuko duten proiektu pilotu ba-tzuk hainbat ikastetxetan abian jar-tzea da gure lehen asmoa. Gure plan-teamendua da eskola komunitateosoak zehaztu, definitu, adostu etaonartu behar duela Ikastetxeko Hez-kuntza Proiektua eta berau aurreraeramateko behar dituen baliabideak.Eta horretarako, autonomia behar du.Beraz, hori zenbait ikastetxetan mar-txan jartzea da gure lehen erronka.

Eta gero, ondorio positiboakematen baditu, nahi duten besteikastetxeetara orokortzeko aukera-rik ikusten al duzue?

guk geronek lantzea gure HezkuntzaProiektua. Beraz, goazen egin behardugun hori lantzera eta gero ikusikodugu non dauden trabak. Bigarrenmailatik atera eta protagonistakbihurtu behar dugu.

Euskal Eskola Publiko Berria etaeuskal hezkuntza sistema propioaerrebindikatzen dugu. Hori izatekoeskubidea daukagu eta memento ho-netan eskubide hori ez da errespeta-tzen. Beraz, egoera aldatu egin behardugu, bestela, zer-nolako hezkuntzaeta balioak jasoko dituzte belaunaldiberriek?

Baina, nola eramango duzue horiaurrera praktikan?

Negoziatu egin beharko da admi-nistrazioarekin, sindikatuekin... Gukplanteatzen dugun prozesuak de-nontzat onurak ekarriko dituela ustedugu: ikastetxearentzat bere Hez-kuntza Proiektua garatu ahal izangoduelako, ikasleentzat zer esanik ez,eta baita irakasleentzat ere, egonkor-tasun minimo bat eta proiektuari ego-kitutako lan baldintza egokiak ziurta-tzen dituelako.

Euskal EskolaPubliko Berriaeta euskal hez-kuntza sistemapropioaerrebindikatzendugu. Hori iza-teko eskubideadaukagu etamemento hone-tan eskubidehori ez daerrespetatzen.Beraz, egoeraaldatu eginbehar dugu.


Autonomiaren aukera, inor derri-gortu gabe, horrela bizi nahi dutenikastetxe guztiei zabaltzea da gurehelburua. Ez dakigu, norainoko za-balkundea izan dezakeen proiek-tuak, horrek egitura aldaketa eska-tzen baitu eta aldaketa hori eman da-din borondate politikoa ezinbestekoada. Hori ez dago, zoritxarrez, gure es-ku. Dena dela, guk gure aldetik positi-boa dela erakusten jarraituko dugu,eta positiboa den heinean, aukera ho-ri bizi nahi dugun guztioi irekitzea exi-jituko dugu.

Zergatik pentsatzen duzue auto-nomia gehiagorekin hobeto funtzio-natuko duela ikastetxe batek?

Oso erraza da. Memento honetanzentralismo batetik abiatzen gara etabadirudi 100 km-tara dagoen batekgure herriko eta, sekula santan bisita-tu ere egin ez duen gure ikastetxekoegoera guk baino hobeto ezagutzenduela eta berak esaten digu zer mota-tako eskola egin behar dugun, guregela kopuruarentzat zenbat irakasledagokizkigun eta abar. Ikastetxeanbertan dagoenak ez al du hobeto ja-kingo zein diren bere egoeratik abia-tutako beharrak? Ikastetxe guztiakberdinal al dira, bada? Eta, ondorioz,“denontzako kafea”ren politika balia-garria al da?

Bestetik, egungo hezkuntza siste-man, sare publikoan ez bada ere, ba-daude autonomiaz funtzionatzen du-ten ikastetxeak, eta euren emaitzakonak direla ere frogatuta dago.

Gure ustetan, hezkuntza mailakoesperientzia positibo guztiak baliatubehar ditugu kalitatezko hezkuntzapublikoa berma dadin.

Baina gauza batzuk ezarrita dau-de. Adibidez, Gaztelania astean lauordu irakatsi behar direla. Ikastetxebatek ezin esan dezake bi orduemango dituenik.

Zergatik ez? Legez ez, baina ikaste-txeak erabakitako ibilbidearekin le-geak ezartzen duen gutxiengora etagehiagora ere irits daiteke. Gutxien-

GGAIAEraiki dezagun denokEuskal Eskola Publiko Berria

Ikastetxean bertan dagoenak ez aldu hobeto jakingo zein diren bere egoe-ratik abiatutako beharrak? Ikastetxeguztiak berdinal al dira, bada? Eta,ondorioz, “denontzako kafea”ren poli-tika baliagarria al da?

goak bete behar dira, baina nork esa-ten du gai konkretu bat 3. mailan eta 8.mailan irakatsi behar dela? Zergatikezin da ikasi beste maila batean? Adi-bidez, hiri oso industrializatu bateanbizi diren ikasleen beharrak eta eza-gutzak ez dute zerikusirik baserri gi-roko ikasleek dituztenekin. Batzukberez dituzten ezagutzak, etxetik eta

ingurutik jasotzen dituztenak, beste-ek ez dituzte.

Gutxiengo batzuetara iritsi behardute ikasleek, baina ikastetxeak anto-latu dezake horra iristeko ibilbidea.Ikastetxeak berak ezagutzen dituikasleak, zer behar dituzten, zer egoe-ra sozio-linguistiko-ekonomiko du-ten...


Luis MariZulaika

EModu erakargarrian eta

ulerterrazean ariketa fisikoa

eta osasunaren arteko erlazioa

zein den azaltzen da liburuan

Heziketa fisikoko irakaslea


Luis MariZulaika

E

Kirola egiteko 30 arrazoi liburua ar-gitaratu berri duzue Maite Muñoa me-dikuak eta biok. Zer mamitzen da bereorrialdeetan?

Oinarrian izenburuak berak dioenabiltzen da eta hori da edukia; kirola egi-teko 30 arrazoi ematen dira. Arrazoi ba-koitza bi mezu eta irudi batez azaltzenda. Mezu bat haurrei egokitutakoa da;laburra eta komiki moduan agertuaorrialde bakoitzaren sarreran. Bigarrenmezua, berriz, helduei zuzendutako daeta luzexeagoa. Modu erakargarrianeta ulerterrazean ariketa fisikoa eta osa-sunaren arteko erlazioa zein den azal-tzen da liburuan.

Zerbait baloratu edo maitatu ahalizateko, ezinbestekoa da haren garran-tziaz jabetzea. Liburuxka honetan azal-tzen diren edukiak zabalduz irakurle-engan eragin nahi da; gorputza eta osa-suna zaintzea zein ona den ohartarazinahi da eta, aldi berean, oinarrian arike-ta fisikoa duten jardueretan parte har-tzera motibatu. Guztiok kirola egiteraanimatzeko asmoz, ez dago ariketa fisi-koaren aldeko ezaugarrei buruz infor-matzea bezalakorik. Mezu hori heda-tzeak jendea parte hartzera bultzatzenlagunduko du, bai eta ohitura sedenta-rioak izateko arriskua gutxitu ere.

Luis Mari Zulaikazarauztarrak 14 urte dara-matza Heziketa Fisikokoirakasle lanetan. 1999anHeziketa Fisikoa eta auto-kontzeptua tesia aurkez-tu zuen eta orain Kirolaegiteko 30 arrazoiliburuaegin du Maite Mu oarekinbatera.Kirola egitearen ga-

rrantziaz eta onurezaspaldian ohartu zen LuisMari, baina baita kirolaegiteko moduak eta hel-buruek bereziko garran-tzia dutela ere. Goi maila-ko kirola nagusi den gizar-te honetan, zaila suerta-tzen da kirol horren eragi-netatik eta balioetatikaskatzea; esfortzua,errendimendua, emai-tzak dira garrantzitsue-na. Eskola kirola edo ari-keta fisikoa egitea, ordea,ez da gauza bera, eta horiazpimarratzen du behineta berriz Luis Marik. Ba-koitzari berea.Kirola eta heziketa,

heziketa eta kirola, bi jar-duera horien arteko ore-ka eta osagarritasunabilatzea da bere kezka,eta ahalegin horretandihardu han eta hemen be-re ekarpenak eginez, etabatzuetan izerdia botazere bai.

Guztiok kirolaegitera animatzeko

asmoz, ez dagoariketa fisikoarenaldeko ezaugarrieiburuz informatzeabezalakorik. Mezu

hori hedatzeakjendea parte

hartzera bultzatzenlagunduko du, bai

eta ohiturasedentarioak

izateko arriskuagutxitu ere


Xede horrekin, liburuan irudieiindar handia eman diegu erakargarria-goa eta arinagoa izateko.

Haurrentzako eta helduentzakomoduko liburua da, beraz.

Bai, hala da. Batetik, haurrentzaterakargarria da irudi aldetik landua da-goelako eta mezuak beraiek ulertzekomoduan laburtuta daudelako. Eta ho-rrez gain, beste testu sakonago bat da-go helduentzat. Azalpen horretan zifra,taula eta datu ugari agertzen dira, medi-kuntzako eskuliburuetatik ateratako-ak. Dena dela, eskuliburu horiek astu-nak izan ohi dira eta guk laburtu eta mo-du erraz eta ulergarrian jarri ditugu, etahorrez gain, euskaratu.

Nolatan otu zitzaizuen liburu hauegitea? Hutsune, gabezia edo beha-rren bat sumatzen al zenuten?

Argitalpen ugarik jorratu dute arike-ta fisikoaren eta osasunaren arteko erla-zioa, baina horien artean oso gutxi ditu-gu euskaraz eta modu labur, ulerterrazeta dibulgatzailean, haurrentzat eta hel-duentzat balio dezaketenak. Arrazoieta-ko bat hori izan da. Eta beste bat guk ge-ronek sumatzen genuen beharra.

Maite sendagilea da eta ikustenzuen eguneroko lanean jende askoetortzen zitzaiola arazo edo gaixotasu-nekin. Bera konturatzen zen botikakerrezetatu beharrean gaixoen egune-

roko bizimoduan zertxobait aldatuzarazoak konpon zitezkeela. Hau da,egunero oinez zerbait ibiliz, egunero-ko lanetan aktiboki parte hartuz…Horrelako aldaketa txikiekin arazougariri aurre egingo ziela ikusten zuen.

Bestalde, ni Heziketa Fisikoko ira-kaslea naiz eta aspalditik nabil haurtza-roko kirolaren inguruan kezkatuta etalanean. Aldaketa garaian bizi gara etajendeari gero eta gehiago kostatzenzaio konpromisozko kirola egitea. Egiada kiroldegietan jende asko ikusten du-gula; squash pixka bat egiten, saskiba-loi pixka bat… baina konpromiso seriobatekin, kirol batean federatuta, taldebatean, lotura batekin… gero eta zaila-goa da, jendea ez baitago prest.

Beraz, bi arazo horiei bueltak ema-ten aritu ginen eta kezka komun horri e-rantzun nahian hasi ginen: batzuen ka-suan osasun arazoak konpon zitzakee-lako, eta besteen kasuan kirola egiteakmerezi duela konbentzitzeko eta ani-matzeko.

Zuen kezkaz gain, gainontzeko jen-dearen aldetik horrelako material ba-ten eskaerarik sumatzen al zenuten?

Zenbait irakasleren aldetik bai.“Osasuna eta kirola” LOGSEko 2. mai-lan eskaintzen den aukerazko arloa da.Arlo hori ematen duten hainbat irakas-lek esan digute lan honek hutsune izu-

garria betetzen duela, arlo horretakoeskolak ematerakoan materiala lortuezinik ibiltzen zirelako, eta are gehiagoeuskaraz.

Liburuan kirola egiteko 30 arrazoiematen dituzue. Arrazoi horiek nola-bait laburtzekotan, zuk zein onura ai-patuko zenituzke?

Oso zaila da liburu guztia laburbil-tzea, baina multzoka sailka daitezke,gorputzeko aparatu desberdinei dago-kienez zer onura dakarzkigun ikusita.

Horrela, lehenengo eta behin, zirku-lazio aparatua aipatuko nuke; hots, odo-la gorputz osora garraiatzen duen siste-ma horrek jasotzen ditu bereziki onuranabarmenenak: hodiak malgutzen ditu,odola bera ere arinago joaten da, odola-ren osaketan koipea gutxitu egiten da,eta ondorioz errazago garraiatzen da,bihotza gutxiago nekatzen da…

Bigarren mailan lokomozio sistemaaipatuko nuke, bai hezurdura eta baigiharrak. Hezurdurari dagokionez, se-dentarioa den pertsona batek eta arike-ta fisikoa egiten duen batek izugarrizkoaldea eduki ohi dute. Osteoporosia,artrosia… agertzen dira pertsona se-dentarioen kasuan. Eta giharretan erealdea oso nabarmena da.


Arnasketa aparatuan ere hobekun-tza nabarmenak eragiten ditu kirolaegiteak. Xurgatzen dugun oxigenoaodolera iritsi eta karbono oxidoarekintrukatze hori hobeto egiten du ariketafisikoa erregularki egiten duen pertso-na batek sedentarioa den batek baino.

Dena den, liburuan aipatzen diren30 arrazoi horiek bakar batean laburtubeharko balira, ni lehenengoarekingeldituko nintzateke: bizi kalitateahobetzen duela. Hau da, ariketa fisiko-arekin osasuna hobetzen dugu, eta on-dorioz bizi kalitatea.

Kirola eta ariketa fisikoa gauza be-ra al dira?

Berez kontzeptu desberdinak dira.Oro har, ariketa fisikoa giza gorputzarimugimendua eta nekea eskatzen dionedozein jarduera da. Beraz, hor sartubeharko lirateke egunean zehar oinezegiten ditugun lekualdatze guztiak,etxeko lanak, eskulan guztiak… Ho-riek guztiak ariketa fisikoak dira eta ari-keta fisikoak onurak dakartzala esatendugunean horiek denak kontuan hartubehar dira. Beraz, kontzeptu hau kiro-larena baino zabalagoa da. Kirol jar-duera guztiak ariketa fisikoa dira, bainaez alderantziz.

Nekea aipatu duzu. Ariketa fisikoaegiteak nekea edo sufrimendua al da-kar beti? Sufrimenduarekin lotu be-har al dugu?

Beti lotu izan dugu erosotasuna gel-dirik egotearekin edo ez nekatzeare-kin; eta ariketa fisikoa, aldiz, nekatzea-rekin. Edonola ere, mementu honetanzerbait subjektiboa baldin badago, horipertzepzioa da. Orduan, zu kontzientebaldin bazara zer lortzen duzun ariketafisikoarekin eta gustuko jarduera auke-ratzen baduzu, gozatu egin dezakezuegiten duzun bitartean. Asko gara ari-keta fisikoa eginez gozatzen dugunak,jarduera bera egin bitartean ondo pasaeta disfrutatu egiten dugulako. Ariketafisikoa ez da egin behar ona dela esandigutelako edo agindu egin digutelakoeta hortzak estutu eta gaizki pasaz. Be-hartuta egiten bada, epe laburrean zer-

baitetarako balio dezake, baina epe lu-zera seguru ezetz. Nik ikusi izan dut jen-dea bat-batean eguerdiko 12:00etan,izugarrizko beroarekin, zira handia jan-tzita, ahoa zabalduta… Masokak gara,baina dena bere neurrian. Pertsona ho-riek behin ikusten dituzu, bitan ere bai,baina ez gehiagotan. Horren ordez gu-txieneko planifikazio bat egin beharda, epe luzeak ezarri, pixkanaka hasieta gozatu kirola egin bitartean. Beste-la, ziur utzi egingo duzula.

Nik uste dut bakoitzak gustukoduen espezialitatea bilatu behar duela,berari dagokion intentsitatea, bolume-na, jarduera maila eta abar, nolabait ki-rola eginez ongi pasatzeko.

Nori gustatzen zaio nekatzea edoizerdia botatzea? Nola bultzatu kirolaegiteko motibazioa horren aurrean?Gakoa da beste asetze iturri batzuk lor-tzea eta kirola egiten den bitartean on-do pasatzea. Asetze iturri hori batzuekkoadrilarekin astean behin palan joka-tzera joanez aurkitzen dute, bestebatzuek galtzen duenak garagardo bat

ELiburuan

aipatzen diren 30arrazoi horiek bakar

batean laburtubeharko balira, nilehenengoarekin

gelditukonintzateke: bizi

kalitatea hobetzenduela. Hau da,

ariketa fisikoarekinosasuna hobetzendugu, eta ondorioz

bizi kalitatea

Luis MariZulaika


ordainduz… Bakoitzak ikusiko du ase-tze iturri hori zein bidetatik lortu, bainagarbi dagoena da kirola egin bitarteanondo pasatzea eta gozatzea lortu behardela.

Eskolaren esparruan edo haurtza-roan hiru kirol mota bereizten dira:heziketa fisikoa, eskola kirola etakirol federatua. Zein dira hiruren arte-ko desberdintasunik azpimarraga-rrienak?

Desberdintasuna helburuek jar-tzen dute. Heziketa Fisikoaren etaeskola kirolaren helburua haurrarengarapen integralean laguntzea da,ikuspegi hezitzailea dute. Kirolfederatuaren xedea, ordea, errendi-mendua hobetzea eta emaitza onak lor-tzea da.

Kirol federatua 12-14 urtetik gorakogazteentzat izaten da eta klubek eta fe-derazioek antolatzen dute. Helburuaerrendimendua hobetzea da etagaitasun altuko gazteek bai-no ez dute parte hartzen.

Heziketa Fisikoaoinarrizko hezkuntza-ren barruan dagoenderrigorrezko ikas-gaia da eta oinarrizkocurriculum diseinuakzehazten du nola gau-zatu behar den. Hau da,Hezkuntza Sailak arautzendu eta gero ikastetxe bakoitzakzehazten du. 3-16 urte bitartekoa da etahelburua haurraren garapenen integra-lean laguntzea da. Hori kontuan izanik,beraz, kirolaz gain hainbat jarduera bil-tzen ditu: gorputzaren ezagutza etaonarpena, gorputzadierazpena, trebe-tasunak, aisialdirako aukerak, naturekintzak, jolasak… Beste ezaugarri baterabateko partaidetza da. Derrigorrez-ko hezkuntzan haur guztiek parte har-tzeko ekintzak egin behar dira, gelakohaur guztientzat baita. Denen onurakoden zerbait da eta bakoitza bere mailaneta erritmoan joango da hobetzen.

Eskola kirola eskola orduez kanpoegiten den kirola da eta bere helburuaikasle edo partaide horien garapen in-

tegrala lantzea litzateke, formatzaileaeta hezitzailea izatea, alegia. Modu ho-netan bakarrik uler daiteke eskola ki-rola izeneko antolaketa bat; bestela,eskolako adinean gauzatutako kirolaedo beste zerbait izango litzateke.

EAEn Foru Aldundiek eta ikastetxe-ek antolatzen dute, nahiz eta moduberean ez egin. Gipuzkoa da, esate ba-terako, ikuspegi hezitzailera gehienhurbiltzen dena. Hau da, bera da 8-16urteko gazteentzat eskola kirola antola-tzen duena eta federazioek edo klubekezin dute beste antolaketa paralelorikprestatu. Horrela, lehentasuna gazteguztien partaidetzari ematen zaio.Beste lurraldeetan, aldiz, federazioeketa klubek adin horretako kirolaririkonenak hautatu eta horiekin antolatzendituzte txapelketak, eta gainontzeko-entzat eskola kirola dagoela argudia-tzen dute. Modu horretan goi mailako

taldeetarako harrobia ziurtatzen de-la esaten da, baina ikusi

egin beharko litzatekezer eragin edo kalte

dituen gainontze-ko gazteen arteanbereizketa horiegiteak. Izan ere,sarritan gazte as-ko lur jota geldi-

tzen dira aukera-tuak izaten ez badira.

Nolako eskaintza egi-ten die eskola kirolak gazteei?Lehen esan bezala, normalean 8

urterekin hasten dira eta ikasturte ba-koitzean kirol bat baino gehiago egitendituzte DBHko 1. ziklora arte, hots, 14urtera arte. Adin bakoitzean kirol kopu-rua desberdina da eta hiruhilabeterotxandatzen da. Kirol ugari dituzten au-keran: atletismoa, igeriketa, futbola,saskibaloia, eskubaloia, eskupilota,herri kirolak, mendizaletasuna...etahorrela, 30 aukera baino gehiagotarairitsi arte.

Zergatik antolaketa anitz hori?Filosofia umetan denetik egitea de-

lako, ez kirola soilik, baita beste hainbatalderdiren lanketa ere: motrizitatea,

pertzepzioa, koordinazioa… Hori guz-tia landuta daukan gazte bat, 14-16 urteegitera iristen denean, gai da edozeinjardueratan moldatzeko, kirol teknikazgain oinarrizko heziketa fisikoa landu-ta duelako. Orduan, pertsona horibiharko egunean berak aukeratutakokirolean moldatu ahal izango da. Aldiz,kirol bakarra lantzen bada gaitasun ba-tzuk soilik lantzen dira.

Ikerketa ugari egin dira horren in-guruan. Esate baterako, BartzelonakoJoko Olinpikoetan dominak irabazi zi-tuzten kirolari gehienak ez ziren kirolhorretan hasitakoak, gaztetan bestemodalitate edo kirol batean arituak bai-zik. Beraz, espezializazio goiztiarra ezda egokiena.

Noiz hasten dira, orduan, kirol ba-kar bat egiten, edo bestela esanda,noiz hartzen dute gustuko duten kiro-lean aritzeko erabakia?

Gipuzkoan 14 urtetik aurrera auke-ra lezake bakoitzak zein kirol duengustukoena, horretara soilik mugatze-ko urte osoko denboraldian zehar.Gaitasun handia duten haurrek, zen-bait espezialitatetan (futbolean esatebaterako), 12 urterekin hasteko aukerabadute.


Nolakoa da Heziketa Fisikoko ira-kasleen eta eskola kiroletako era-kusleen prestakuntza?

Lehen Hezkuntzako irakasle izate-ko espezialitate horretako irakasle di-plomatura behar da eta Bigarren Hez-kuntzarako SHEEko (IVEF) lizentzia-tura.

Eskola kirolari dagokionez, ostera,egoera nahasia eta desberdina da.Neurri handi batean jokalari gazteakdira haurrei erakusten dietenak. Ho-rien prestakuntza ez dago arautua etaplanifikatua. Beraien kualifikazio mai-la hobetu beharra ikusten da eta es-kualdeka ikastaroak antolatu izan dira.Hala ere, zaila da. Gipuzkoako ka-suan, Foru Aldundia Internet bidezkoikastaroak prestatzen ari da, entrena-tzaile eta monitore bakoitzak bereetxetik landu ahal izateko.

1999ko martxoan “Heziketa fisi-koa eta autokontzeptua” tesia aur-keztu zenuen. Zer aztertu eta ondo-rioztatu zenuen lan harekin?

Autoestimuaren eta kirolaren arte-ko lotura aztertu nuen. Beti espero daeskola kirolak pertsonen osotasunez-ko garapenean laguntzea eta ariketa fi-sikoak eta kirolak dituzten onurakematea. Baina jakina, horren baliohezitzailea bere diseinuaren eta orien-tazioaren baitan egongo da.

Horrela bada, kirola egiten dute-nek egiten ez dutenek baino autoesti-mu altuagoa ote zuten aztertzeko eginnuen ikerketa. Horretarako, Gipuzko-ako zenbait ikastetxetako 10-11 urtekoikasle batzuk hartu nituen lagin bezalaeta hiru parametro aztertu nituen:

1- Eskola kirolean parte hartu edoez: parte hartzen zutenek autoestimualtuagoa zutela ikusi genuen.

2- Titular, ordezkoa edo ez parte-hartzaile izan: titularrek ordezkoekbaino autoestimu altuago zutela ikusizen, eta ordezkoek parte hartzen ez zu-tenek baino altuagoa. Hori nahiko in-teresgarria izan zen, zenbaitetan or-dezkoek parte hartzen ez dutenek bai-

no autoestimu baxuago eduki izan du-telako.

3- Generoa: neskek mutilek bainoautoestimu baxuagoa zuten.

Datu horiek bildu ondoren auto-kontzeptu fisikoa hobetzeko progra-ma berezi bat eraman genuen aurrera.Hiru ikastetxetan ikerketan murgildu-ta geundenok eman genizkien Hezi-keta Fisikoko eskolak 10 urteko ikas-leei hiruhileko batean, eta beste hiruikastetxetan ohiko irakasleek. Hezi-keta Fisikoa irakasteko moduak auto-estimuan eraginik ba ote zuen edo ezjakin nahi genuen eta baietz ohartu gi-nen. Denek parte hartzeko jarduerabat egiten bada, gorputza lantzen ikas-teko, bakoitza bere neurrian hobetze-ko, konpetitiboa ez dena… haurrekberen buruaz duten pertzepzioa ho-betzea lortzen da. Beraz, Heziketa Fi-sikoko curriculum espezifiko batekinautokontzeptu fisikoa hobe daiteke.

EHeziketa

Fisikoa irakastekomoduak

autoestimuan badueragina. Denekparte hartzeko

jarduera bat egitenbada, gorputza

lantzen ikasteko,bakoitza bere

neurrian hobetzeko,konpetitiboa ezdena haurrek

beren buruaz dutenpertzepzioa

hobetzea lortzen da

Luis MariZulaika

Urtxintxa Eskola eta Hik Hasielkarrekin euskal jolasak sustatzen

Euskaraz jolasten ikastekoikastaroak zuen esku


Esperientzia

Mugak gaindituz, eskola handituEskolen arteko postatrukea

Mugak gaindituz, eskola handi-tu leloa aukeratu zuen guraso el-karteak 2001eko eskola publikoa-ren festarako. Eta egiaz, tituluegokia da eskolen artean eduki du-gun gure bi urteko posta trukekoesperientziarentzat.

Gure esperientzia 2000-2001 ikas-turtean hasi zen, iraileko astelehen ba-tean. Astelehenero bezala, lehen saio-an gelako asanblada egin genuen; biri-bil erdian bildurik asteburuko bizipe-nak, laneko planen martxa eta sortzenziren hainbat alderdi lantzen hasi gi-nen. Astelehen hartan EuskaldunonEgunkariaren Xingola gehigarria era-kutsi nien. Bertan Nafarroako eskola u-nitario bateko neska-mutilek posta tru-kea eskatzen zuten.

Posta trukea ohiko ekintza da gureeskolan, urte guztietako jarduera, etaizatez, Leongo eskola batekoekin gaz-telaniazko posta trukea geneukan.

Gure ohiko hizkuntzan, euskaran,posta truke bat edukitzeko aukera az-tertu eta baloratu genuen. Nafarroakoeskola mapa batean kokatu genuen,Baztango Amaiur herrian. Ez genueninoiz Nafarroako eskola batekin postatrukerik eduki, eta erantzutea erabakigenuen.

Lehendabiziko urteaHasteko, gutun kolektibo bat egin

genuen eta bertan gure herria kokatugenuen, eskolaren ezaugarriak azal-duz eta norberaren aurkezpen indibi-duala eginez. Azken honetarako tek-nologia berrietara jo genuen; eskanerraerabili genuen bakoitzaren argazkia bi-daltzeko. Posta truke honetan informa-zio eta komunikazio teknologia be-

rrien erabilpena oso alderdi garrantzi-tsua izan da.

Posta truke bat mantentzen denguztietan bezala, erantzuna jasotzekoezinegona handia izaten da eta nahibaino gehiago luzatzen da, nahiz etaepea laburra izan. Denboraren kon-tzeptua ere garatzeko dago.

Iritsi zitzaigun, bada, erantzunaAmaiurtik. Bertako gelan Lehen Hez-kuntzako neska-mutilak zeuden, 2. eta3. ziklokoak. Gure antzeko egoeranzeuden, gu baino hiru gehiago ziren.Eta posta trukerako irtenbidea errazazen; gure gelako norbaitek korrespon-tsal bat baino gehiago izango zituen.

Horrela, bada, korrespontsalakmailak kontuan hartu gabe aukeratu zi-ren, eta aurkezpeneko ezaugarriakhartu genituen kontuan. Taula bikoitzbat egin genuen jasotzen genituen gu-tunen kontrola eraman genezan (ikusbehean).

Jose Luis BARD NGautegiz Arteagako eskolako irakaslea

Ikerrekidatzitakoak

Ikerrekjasotakoak

(Iker)Arteaga Amagoia Amagoia Amagoia Amagoia

Xabier Xabier Xabier XabierAmaiur

Data Data Data DataData Data DataData Data Data Data

Data Data Data

Data Data


Pertsona bakoitzeko lauki bat zego-en eta bakoitzak zituen korrespontsa-lak eta bidalitako eta jasotako gutunendatak idazten zituen. Horrela, gutunaknork zor zituen jakiten genuen.

Eskolen arteko posta trukeaBi posta truke mota mantentzen ge-

nituen: kolektiboa eta indibiduala.Posta truke kolektiboa gela osoaren

ardura zen eta batez ere eskola lanekinosatzen genuen, jeneralean Ingurume-naren Ikerketari eta Hizkuntzari zegoz-kion lanekin. Zenbaitetan posta trukeahainbat lan egiteko aitzakia bihurtzenzen, adibidez: herria, eskualdea, faunaeta landaretzako lanak, ipuinak, oler-kiak, gutun motak eta abar. Gure “esko-lako liburuko” ekintzak ere komenta-tzen genituen.

Korrespondentzia mota honek es-kola bakoitzaren eskualdeko eta lurral-deko liburuxkak trukatzeko balio zigun.

Norbanako posta trukea ikasle ba-koitzaren gain zegoen, eta gelan edoetxean egiten zen. Posta truke honek bialderdi zituen: gutuna eta trukatzen zi-tuzten objektuak. Behin gutuna idatziondoren, testua zuzentzeko eskatzenzidaten, baina ez beti. Posta truke hone-tan nik bi alderdi baloratu nituen: esko-lakoa eta intimitatea. Bakarkako jar-duera izan zedin utzi nuen, beraienerantzukizunean burututako ekintza.Gelan gutunontzi bat genuen eta datakonkretu baterako gutun guztiek prestegon behar zuten.

Edozein modutan, zenbait kasutangutun desegokiak idatz daitezke, ezforma aldetik, edukiari dagokionezbaizik. Baina gelako martxari adi ego-nez gero, tutorea berehala ohartzen dahorretaz eta arlo interesgarria da gelakoasanbladan lantzeko.

Posta truke honetan telefono zen-bakiak eta posta elektronikoko helbi-deak, baldin bazeukaten bederen,ematen zizkioten elkarri. Modu horre-tara, eskolako komunikazioaz gain,beste batzuk ere sor zitezkeen.

Aipatzekoa da beste komunikaziobide bat ere: Internet. Eskola biek ge-nuen gure presentzia sarean. Gure es-kolak web orri bat zeukan; www.gale-on.com/montorre (gaur egunwww.montorre.com web gunea dugu)eta Amaiurko eskolak Baztango eskolaguztien artean argitaratzen dutenwww.kazeta.org aldizkari elektroniko-an parte hartzen zuen. Aldian-aldian bi-sitatzen genuen beraien aldizkaria, etahorrela, egiten zituzten ekintzen berriizaten genuen. Era berean, gure orrial-dea osatzen joateko pizgarri bat zen,korrespontsalek gure aurrerapenakikus zitzaten.

Bultzada kualitatiboaMartxoan espero ez genuen alda-

keta bat gertatu zen gure posta trukea-ren baitan. Gure gelako familia bat kan-pora joatekoa zen opor-zubi batean, etanora? Amaiurrera. Eskolako jarduerekustekabeko eta programatu gabeko


emaitzak ematen dituzte sarritan. Gurefamilia hori nekazaritza turismoko etxebatera joan zen. Etxe hartan eskolakoadina zuen haur bat zegoen eta eskola-ra joan zen, Nafarroan ez baitzen jaieguna. Gure ikaslea ere berarekin joanzen. Aipagarria da portaera hori, ingu-runeari irekitako eskolarena, alegia.Nekazaritza inguruneko eskoletan fun-tsezkoa izan ohi da.

Egonaldi puntual horrek ilusiogehiago piztu zigun. Argazkiak, infor-mazioa, txutxu-mutxuak eta abar eka-rri zizkigun familia hark eta gure korres-pontsalak hobeto ezagutzen lagunduziguten. Horrekin batera, hara joatekogonbidapena ekarri ziguten.

Amaiurko egonaldiaAmaiurrerako bisita aldez aurretik

aurreikusi gabeko zerbait zen. Gure ar-tean eztabaidatu genuen eta ekaineanjoatea erabaki genuen.

Amaiurren oso kontent zeuden to-paketarekin eta zalantza bakarra zeu-katen: non eman ostatu. Errazena esko-lan bertan lo egitea zen, maistraren etxezaharreko gela huts bat aprobetxatuz.Beraz, arazo logistiko hori konponduostean, bisita prestatu ziguten.

Ekainaren 14an abiatu ginen eta fur-goneta batean agertu ginen Arteagakozortziak Amaiurren. Iritsi aurretik ikusigintuzten eta ailegatzerako eskolarenkanpoaldean zeuden zain. Elkartu os-

tean eskolako jangelan bazkaldu ge-nuen denok elkarrekin. Lehenengoeguna herrian ibiltzen eta jolasten pasagenuen. Neska-mutil nafarrek oso ha-rro erakusten zizkiguten herriko txokoeta bazter maiteenak: udan bainua har-tzera joaten ziren zubi azpiko putzua,auzolanean berreraikitzen ari ziren er-mita, barraskiloak eta ostrukak haztendituzten granja, independentziaren al-deko bataila mantendu zuen gotorle-kua gogorarazten duen monolitoa, ba-serriak, zibilak bizi izan ziren Borda jau-regia, eskuzko pilota partidan sekula-ko pasada eman ziguten pilotalekua,errota zaharra eta beste hainbat leku.Bizipenez jositako lekuak dira, herrita-rrentzat esanahia dutenak, komunika-tu eta transmititu egiten duten tokiak.Erabili, bisitatu eta gozatu egiten direnlekuak direnez, historia eta oraindikzentzua daukate bertakoentzat.

Gaua luzea izan zen. Haurrak be-randura arte ibili ziren herrian jolasten.Gauean eskola inguruan jolastea etagure lagunekin bizitzea oso erakarga-rria izan zen. Oheratzeko garaia iritsizenean, ez lo egitekoa, denak batera ja-rri ziren lurrean, bakoitza bere zakuan.

Hurrengo egunean Amaiurkoamak arduratu ziren guztiaz. Bertizera-ko irteera antolatu zuten; beraiek era-man gintuzten, ingurunea erakutsi zi-guten eta bazkaria prestatu zuten. Guz-tiok gozatu genuen irteera hartan.

Eskolaz kanpoko trukeakPosta trukea garaian eta garaitik

kanpo fruituak ematen dituen zuhaitzada. Lehen aipatu dut gelako posta tru-keaz gain, beste komunikazio mota batere bazela: norberaren telefonoareneta posta elektronikoaren bidezkoa.Komunikazio horien bitartez Amaiur-ko hiru neska udan Arteagako neskala-gun baten etxera etortzekotan geldituziren.

Bigarren urteaLehenengo urtean posta trukea

oso ongi garatu zen eta aurrera jarrai-tzea merezi zuela ikusi genuen. Ko-rrespontsal berberak mantenduz ja-rraitu genuen, beraz. Amaiurko ego-naldiaren ondoren, bigarren urtehonetan Arteagara etortzea aurreikus-ten genuen.

Gautegiz-Arteagako egonal-dia

Amaiurko gure lagunak iraileanetorri ziren, ikasturtearen hasiera garaiegokia iruditu baitzitzaigun posta tru-keari bultzada bat emateko. Kanpota-rrak gure etxeetan hartu genituen eta ja-torduak eta irteerak antolatu genituenherritarren laguntzarekin.

Egonaldi honetan, Amaiurrekoanbezalaxe, gurasoen partaidetza fun-tsezkoa izan zen. Beraien laguntzare-kin hondartzak bisitatu genituen, baz-tandarrentzat leku erakargarria bene-tan. Baita ere Kortezubi eta Basondozentroa, zeina Xabier Maiztegi Funda-zioaren egoitza den eta Busturialdekofauna eta landaretzara eskainitako le-kua den.

Noski, lehenengo gure eskola era-kutsi genien, eta gero herria poliki-poli-ki ezagutuz joan ziren.

Besteen etxean lo egitea esperien-tzia berria izan zen gure lagun askoren-tzat, eta gure ikasle askorentzat ere baiberen etxeetan lagunei ostatu ematea.Amaiurko ikasleak, gu bezalaxe, urterojoan ohi dira nekazaritza eskolaren ba-tera, baina banaka etxe batean gaua pa-satzea erronka ezezaguna eta berriazen.


Eskolako posta trukeaBigarren urtean aurreko urteko bi

posta truke motak mantendu geni-tuen eta posta elektronikoaren erabi-lera areagotu egin genuen. Posta ho-rrek motibatzeko eta gure irteera etalandako lanen xehetasun gehiagoemateko balio izan zigun. Ikasturteanzehar bere baitan irteerak zituztenhainbat proiektu egin genituen. Ibil-bide horien berri ematen genien gurekorrespontsalei programa informati-koak erabiliz. Posta elektronikoarenerabilera pizgarri izan zen horrelakolanak egiteko.

Ikasturte amaierako bidaiaAmaiurrera

Eskola bilera batean Amaiurko gu-rasoek tutoreari berriz herrira gonbi-datzeko proposamena egin zioten,oraingoan beraien etxeetan lo eginez.Gonbidapena eta programa bidali zi-tuzten eta gure ikasleek erreparozerantzun zioten; Amaiurrera joatekoprest zeuden, baina besteen etxean loegiteak ez zituen asko erakartzen. De-nek elkarrekin egin nahi zuten lo, au-rrekoan bezala. Gaia eztabaidatu eginzen eta gonbidapena egina zegoenbezala onartu behar zela erabaki zen.Alternatibarik sortu ez zenez, haienbaldintzetan joatea onartuko zen; aregehiago, bagenekien etxeren bateanlo egingo genuela, baina ez zein etxe-tan. Horrela izatea erabaki genuen, al-ferrikako eztabaidak ekiditeko.

Amaiurko lehen egonaldian amenparte-hartzea garrantzitsua izan bal-din bazen, bigarren honetan funtsez-koa suertatu zen. Leku berriak ezagu-tu genituen, eta herriak txikiak izanarren ikusteko asko zuten. Horrezgain, ingurunea ere zoragarria da.Adibidez, Erratzu herria eta Gorosta-polo auzoko Xorroxin ur-jauzia.

Beldurra sorrarazten zuen gauaere iritsi zen, eta hurrengo goiza erebai, inork uste baino lehenago. Ez zeninolako arazorik egon, dena ondo jo-an zen. Beldurra gainditu zen, eta bes-teen etxean lo egitea ez dela traumati-koa frogatu zuten, atsegina izan lite-keela baizik.

Bigarren egunean Zugarramurdi-ra joan ginen gurasoak, irakasleak etaikasleak. Akelarreak ospatzen zireneta Inkisizioak hain ezaguna eginzuen koba ikusi genuen. Handik Ur-dazubira joan ginen, Axular idazlea-ren jaioterria, euskal literaturan mu-garri izan zen “Gero” liburua idatzizuen egilearen sorlekura. Azkenik,Otsondoko portura igo ginen zelaianbazkaltzera.

Itzulerako bidaian zenbait opariekarri genituen motxilan; baina opari-rik preziatuena eta gehien iraungoduena bi egun haietako elkarbizitza-ren oroimena izango da.

Posta trukearen amaiera2001-2002 ikasturtea bukatu oste-

an, posta trukeari amaiera ematea era-baki genuen. Amaiurko ikasle askoBigarren Hezkuntzara pasa dira etaegoera asko aldatu da. Baldintza be-rrietan posta trukea mantentzea nahi-ko behartua ikusten genuen. Korres-pontsalen artean lotura afektiboaksortu ziren eta ikasleen egoera aldatuostean lotura horiek mantentzea ezi-nezkoa zen.

BalorazioaLehenengo eta behin, eskola ko-

munitatea osatzen dugun guztiok,ikasleak, familiak eta irakasleak, osogustura gelditu garela azpimarratubehar dugu.

Eduki kontzeptualen, prozedu-razkoen eta portaeren balorazioa egi-ten badugu, horiek guztiak lantzeneta garatzen diren une ugari sortzendirela esan daiteke.

Posta trukea mantentzeak hizkun-tza idatziari komunikazio balioa ema-ten dio; hizkuntzarekiko funtsezkoadena, hain zuzen ere. Hainbat testumota lantzen dira hizkuntza zehatzbatean, eta testu horien bidalketak bi-tarteko eta prozedura batzuk eska-tzen ditu. Era berean, jarduera honekbeste leku bateko pertsonekin harre-manetan jartzen gaitu, eta horrekerrespetuzko jarrerak mantentzea es-katzen digu, baldin eta harreman ho-rrek iraun dezan nahi badugu. Aipatudugun hori guztia begien bistakoa da;baina, horrez aparte, badaude a prioriikusten ez diren beste hainbat alderdi,aurreikus ezin daitezkeenak, bizitzanbertan bezala, eta jarduera honekinhorixe gertatzen da. Gurasoen partai-detza ezin zen programatu, eta eztaeskolatik at sortu zen komunikazioparaleloa ere. Jarduera asko aberastuduten alderdiak dira.

Bestalde, eskualde bietan euskal-ki ezberdinak daude eta posta trukea-ren bitartez hobeto ezagutu eta ikasidituzte. Horrekin batera, inguruneagehiago ezagutzeko eta zaintzeko in-teresa piztu zaie. Laburbilduz, oso jar-duera aberasgarria izan da eskola ko-munitate osoarentzat.•


Klik programaren jarduerakoso azkar hedatu dira Kataluniaosoko Lehen Hezkuntzan, estatuespainiarrean ere erabiltzen diraeta bere mugetatik at ere erabilikodirela dirudi. Programa hainbathizkuntzatara itzuli da, eta Katalu-nian bezala, Lehen Hezkuntzakoprograma erabilien bihur liteke.Artikulu honetan programa horrengarapenetako bat aztertzen da etaikastetxeetan izan duen arrakas-taren zergatiak azaltzen dira.Egindako analisia BartzelonakoLehen Hezkuntzako ikastetxebatean burututako ikerketa zaba-lago baten barruan kokatzen da(Bosco, 2000).

Klik programa eta honenarrakasta eskolako hezkuntzan

Hurbilpen labur bat KlikeraKlik programa informatiko bat da

eta bere ezaugarri nagusia, aurretik era-bakitako oinarrizko eredu batzuetatikabiatuta, jarduera hezitzaileak sortzeada. Abantailetako bat honakoa da: jar-duera horien edukiak eskola curriculu-meko alderdi guztiak barne hartzen di-tuela. Izatez, ia arlo guztietarako aplika-zioak daude.

Modu laburrean esanda, jarduera -horiek honako eredu hauek barnera-tzen dituzte:buruhausgarriak, elkarke-tak, letra zopak, gurutzegramak eta tes-tu ariketak. Buruhausgarriak, letra zo-

pak eta gurutzegramak hitz horiekinberaiekin ezagutzen ditugun ohiko jo-koak dira. Hartzailearen arabera zaila-goak edo errazagoak izan ohi dira etanormalean zailtasun txikienetik han-diagorako ordenean aurkezten dira. El-karketetan, ematen den aginduarenarabera, bi taula desberdinetako edu-kiak ordenatu behar izaten dira. Taulahorietako lauki kopurua berdina izandaiteke (ikus 2. irudia), edo konple-xuagoa denean, jatorrizko taulako lau-kiak taula hartzailean laukirik gabe gel-di daitezke edo bi lauki lauki berberare-kin lotuta geldi daitezke. Elkarketa

TeknologiaBerriak

Una fracció és una expressióque ens indica que tenim unaunitat dividida en parts igualsi en prenem una o diverses

Llegaix amb atenció

1.go Irudia

encerts intents temps

Alejandra BOSCO Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko irakaslea


ekintzen barruan informazio pantailakere sartzen dira. Izenak berak dioen be-zala, informazioa aurkeztu baino ez du-te egiten (ikus 1.go irudia). Ondorendatozen jarduerak aurkezteko baliodute. Informazio pantailen edukia tes-tua, irudia, zenbakiak eta abar izan dai-tezke. Azkenik, erantzun idatzia izene-ko jarduerak daude. Testua sartuz eran-tzuten dira eta, horretarako, ordenagai-luaren teklatua erabiltzen da. Hainbat a-riketa mota daude: hutsuneak bete, tes-tuak osatu, hitzak identifikatu, hitzakordenatu, paragrafoak ordenatu… Bai-na oinarria berbera da guztietan: galde-ra bati erantzuteko hitzak edo testuasartzea, aukeratzea edo aldatzea.1

Lehen esan bezala, oinarrizko ere-du honek curriculumeko arlo guztieta-ko jarduerak garatzeko aukera ematendu. Programa honen balio hezitzaileabaloratzeko, Matematikarako eginda-ko jarduera pakete bat aztertu zen. Arlohorrek 5. eta 6. mailako curriculumekoeduki garrantzitsuak biltzen ditu. Az-terketak Kemmis-en (1977) kategorie-tan oinarrituz egin ziren (artikulu hone-tan aurrerago azalduko dugu eskemati-koki).

Matematikako aplikazioa: za-tikiak

Klikeko aplikazio honek zatikiengaia lantzen du eta hiru jarduera multzoditu. Lehenengoa soilik deskribatukodugu, hirurak antzekoak baitira egindugun ikerketaren ikuspegitik.

Paketea informazio pantaila bate-

kin hasten da. Bertan zatikien definiziobat ematen da irudi baten laguntzare-kin. Irudia grafikoki egindako defini-zioa da.

Jarraian, informazio pantaila berribatek zatikiaren hiru zatiak definitzeneta identifikatzen ditu. Hau da, zer denzenbatzailea, zer den izendatzailea, etaberriro definizio hori grafikoki adieraz-ten du. Bertan zenbatzaileak eta izen-datzaileak unitate osoarekiko zer adie-razten duten deskribatzen du. Hurren-go pantailetan jarduerak hasten dira: le-hendabizikoetan taula batean grafiko-ki adierazitako zatiki bakoitzaren zen-batzailea eta izendatzailea zein direnidentifikatu eta zenbakiekin idatzi be-har da aldamenean dagoen taula bate-an.

Aurrerago beste taula batean grafi-koki agertzen diren zatikiei dagozkien

zenbatzailea eta izendatzailea aukera-tzea eskatzen da.

Hurrengo ariketetan, jarduera kon-binatu egiten da; batzuetan zenbakie-kin idatzita agertzen dira zatikiak, etabesteetan grafikoki adierazita. Edonolaere, kasu guztietan zatiki berdinaadierazten duenarekin batu behar dira.

Jardueren paketearen erdialderaletra zopa bat aurkezten da (3. irudia):lehenengo izendatzaileen izenak aur-kitu behar dira (erdia, laurdena…).

Beste behin ere zenbakiz idatzitakoeta grafikoki adierazitako zatikiakagertzen dira, eta gero eta konplexua-goak izango dira. Hurrengo jardueramultzoan zera galdetzen da: aurkeztendiren irudietatik zeinek adieraztenduen zatiki zehatz bat, adibidez 2/6 (4.irudia).

“Aurkitu bikotea” esaldiarekin be-rriro ere zatiki berdinak, hala zenbakie-kin nola grafikoekin adierazitakoak,lotu behar dira. Ideia bera domino jo-koarekin aurkezten da jarraian, balioberdina aurkezten duten zatikiak iden-tifikatzeko, hots, unitatearen banaketaberdina.

“Memory” jarduera batek aurreko-en jarraipena mozten du. Jarduerahorretan laukiak bilatu behar dira eta,beren edukia gogoan hartuz, bikoteakosatu behar dira beste berdin bat topa-tutakoan.

Relaciona

Tropa el nom dels quatre primers denominadors



2. Irudia

3. Irudia

1 Programa honen deskribapen zehatza honako helbide honetan aurki daiteke: www.xtec.es/recursos/clic


dinak deskribatzen dituzte hainbatikuspuntutatik. Alde batetik, curriculu-meko kategoriak, eta horietan oinarri-tuz erabilitako aplikazioak ikuspegipedagogikotik justifika daitezke (ira-kaskuntzaren paradigma). Beste alde-tik, hainbat ikasketa eredu deskriba-tzen dituzten kategoriak (zeregin kog-nitiboak). Azken horiek sortzeko bigauza hartu ziren kontuan: ikasketarengaineko ikerketaren emaitzak eta Orde-nagailu Bidezko Ikasketari buruz egin-dako baieztapenak. Horien azpian da-goen ikasketaren ideiak zerikusi handia-goa du ikasketa prozesuarekin, azterke-tek erakuts ditzaketen emaitzekin baino.Ikuspegi horretatik begiratuta, katego-riek ikaslearen eta “programaren” artekobalizko elkarreragin motak deskribatzendituzte, hauek lan intelektual desberdi-nak ahalbidetzen dituztela kontuan har-tuta.(ikus 1.go eta 2. taulak)

Aipatutako kategoriak jokoan jarriaurretik, begiratze hutsarekin ohartu-ko gara ariketa horiek ordenagailu bi-dezko ikasketarako (EAO) programabaten antzekoak direla, kontzeptu ho-rren adiera murriztuenean oinarrituta.Hau da, erabiltzaileari informazio bataurkeztu eta gero, galdera edo ariketabat ematen dioten programen antze-koa da, eta bere ekintza erantzunaren

bitartez baloratzen dute (Alonso, 1994).Programa mota horiek AmerikakoEsta-tu Batuetan sortu ziren 50ko hamarka-dan, paradigma konduktistaren eta be-re ezarpen pedagogikoaren une gore-nean. Arrazoi horregatik oinarritzen di-ra ikasketaren ikuspegi honetan, heinhandi batean.

Egiaz, proposatutako kategoria ho-rietan oinarritutako analisiak lehenhautemate hori baieztatzen du. Zeren,nahiz eta paradigma hezigarri bati zu-zenean ez erantzun, hori da proposa-menetik gertuen gelditzen dena. Hots,haurrari material bat aurkezten zaio, etanahiz eta zuzenean galderarik ez eginmaterial horri buruz, jarduera multzobat proposatzen zaio, eta horrek aurre-tik aurkeztu zaion informazioa jokoanjartzea dakar. Programak ez digu esatenhaurrak nola edo zein modutan eran-tzun dion jarduerari, ematen duenerantzuna baino ez baitu egiaztatzen.Erantzuna zuzena izango da aurretikprogramak ezarritakoarekin bat egitenbadu. Baliteke zenbait haurrekezagutza batzuk jokoan jartzea, zati-kien kontzeptuaren ulermena batezere, baina ez da programa eginkizunkognitibo hori bultzatzen duena. Eraberean, jarduerak konplexutasun mai-la txikitik handira doaz eta ikaslea bere-hala ematen dituen erantzunen araberaatzeraelikatuko da. Ezaugarri horiekguztiak paradigma hezigarriarekin er-lazionatuta daude.

Aztertutako aplikazioak proposa-tzen dituen eginkizun kognitiboei da-gokienez, jarduera programetan ohiko-ak direnak dira (ingelesez drill&practi-ce izenez ezagunak). Paradigma hezi-garriari eta elkarreragin kognitiboariere lotutako programa motak dira. El-karreragin kognitibo horri ezagutzeaeta oroitzea deitzen zaio analisirakoproposatutako sailkapenaren arabera(Martí, 1992; Streibel, 1993; Alonso,1994). Beste modu batera esanda, jar-dueran zehar subjektuak aurretik aur-keztu zaion informazioa ezagutu soilikegiten du, edo gogoratu. Dena dela,barneratze hori ez da hain erraza suer-

Gainontzeko jarduerak berdin-tsuak dira, nahiz eta aldaketa batzukegon; esate baterako, zatikiak txikiene-tik handienera edo handienetik txikie-nera ordenatzea.

Definizio berri batekin batera jar-duera multzo berri bat hasten da: zeinda zatikirik handiena eta zein txikiena?Galdera horietatik abiatuta, kontzeptuberri hori lantzeko jarduera multzo bathasten da. Guztiek lehen deskribatu-tako ezaugarrien antzekoak dituzte.

Aplikazio horren balorazioa:Kemmis-en kategoriak

Ingalaterran 60ko hamarkadan eza-rri zen “National Development Progra-me in Computer Assisted Learning” la-netik (MacDonald et als, 1977)2 abiatu-tako ikerketa zabal baten ondorioz, ka-tegoria batzuk osatu ziren, eta gure ana-lisia kategoria horietan oinarritzen da.Bere helburua ordenagailuak ikaskun-tzarako eta irakaskuntzarako zuenahalmena ikertzea zen. Aipatutakoprogramari esker 35 proiektu eta iker-keta garatu ziren eta aplikazio informa-tiko ugari sartu zituzten curriculumekoarlo guztietan. Aplikazio informatikohorien gainean egindako ikerketen etaanalisien ondoren bi kategoria sortu zi-ren. Kategoria horiek programa horre-tan erabilitako euskarri logiko desber-

tempsintentsencerts

Quina figura representa la fracció 2/6?

4. Irudia

2 Horri buruzko aipamen osatua MacDonald-en (1977) aurki daiteke.

tatzen kategoria honetan. Nahiz etaikaslearen erantzunak positiboki in-dartu eta egiazkotzat onartutako eran-tzun bakarraren arabera ebaluatu, etajarduerak konplexutasun maila baxua-gotik altuagora joan, ikasleari ez dio es-katzen aurretik aurkeztutako materialbat gogoratzea edo ezagutzea. Aitzitik,ematen zaion jardueren sekuentziari e-rantzuteko haurrak arazoak, ariketakedo eragiketak estimulu edo erantzunbatekin lotu behar ditu. Elkartze horrekelkarreragin eragilea ekar lezake soilik,hau da, zutabe bateko laukiak beste zuta-bekoekin lotzea, erantzun egokia emanarte; edota elkartze bera burutu dezake i-kasitako edo ikasten ari den kontzeptu e-do prozedura bat abian jarriz erantzunbeharreko ariketen gainean.

Dena dela, azpimarragarriena hau-xe da: programak bere horretan ez due-la bultzatzen ikaslea kontzeptu batiedo beste bati buruz pentsatzera. Ikas-learen pentsamendua zuzena izangoda, bai ulertzen duen kontzeptu baterabiltzen duelako edo bai saiakerareneta errakuntzaren ondorioz ematen di-

tuen erantzunekin programak zuzentzathartu duen erantzuna topatzen duelako.Hau da, Klikeko jarduera multzo ho-rrek bere horretan ez du ulermena bul-tzatzen, baizik eta arazo bat erantzunbatekin elkartu. Ariketa idatzi konple-xuagoetan zailagoa, baina balizkoa,suertatuko litzateke saiakera-errakuntza estrategia erabiltzea, kasuhorretan ikasleak ez dituelako aukera-tu behar programak eskaintzen diz-kion erantzunak.

Bigg eta Rin-ek3 (1984) ondokoabaieztatzen dute: ikaslearentzat jar-duera akademikoak bete beharrekoeginkizunak baldin badira edota mate-rialak interesik edo zentzurik ez baldinbadauka (loturak egiteko beharrezko-ak diren aurretiazko ezagutzarik ezduelako edo beste arrazoi batzuenga-tik), baliteke azaleko ikuspegia, errepi-katzailea hautatzea egokiena dela pen-tsatuta. Hots, batzuetan materialak edoikasgaiak eginkizunarekiko beste ja-rrera mota bat ekar dezake. Aztergaidugun kasu honetan, eginkizuna saia-kera-errakuntza teknikaren bitartez

konpontzeko aukerak bultzatuko lukejarrera hori. Eta haurrak berehala kon-turatzen dira aukera horretaz. Levin-enarabera4 (1986), ikasketa estrategiakgutxi gorabehera ezagutzazko helbu-ruekin bat etortzen dira. Adibidez, araumnemoteknikoen edo testetarako zen-bait estrategien erabilpenak ekintzarabultzatzen du. Hau da, helburua da ekin-tza ongi ebaztea, nola ebatzi behar denasko hausnartu gabe. Badirudi neska-mutilek ikaskuntzarekiko orientaziodesberdinak erakusten dituztela, ikas-gaiaz dakiten horretan eta ikasgaiakeskatzen dienari buruz duten pertzep-zioan oinarrituz.

Klikeko jardueren pakete honi da-gokionez, hori oso argi ikusi zen: nor-malean eginkizuna menperatzeraorientatutako neska-mutilek saiakera-errakuntza teknika aukeratzen zutenproposatutako ariketak ebazteko. Bes-talde, “drill and practice” jarduera pro-gramek bultzatzen duten estrategiaeredu bat da. Mercer-ek(1994) hainbateuskarri logikok bultzatzen dituztenelkarreragin moten inguruan hainbatikerketa egin zituen, eta ondorio hone-tara iritsi zen: jarduera programek nes-ka-mutilen arteko elkarrizketa galaraz-ten dutela edo, bestela, itxurazko elka-rrizketa bultzatzen dutela. Kasu horre-tan ikasleek aurrez ezarritako erantzunbat edo beste bat aukeratuz ebaztendute ariketa, eta hor ez da inolako elka-rrizketarik sortzen beraien artean, eztaerantzun okerrak ematen dituzteneanere. Badakite erantzun okerra aukera-tu baldin badute, beste bat aukera de-zaketela asmatu arte. Hurrengo eran-tzuna zein izango litzatekeen eztabaida-tzeko beharrik ez dute ikusten. Ikasleenartean ekimenerako eta ekintzarako le-ku gehiago uzten duten beste progra-ma batzuek oso elkarreragin desber-dinak bilatzen dituzte; neska-mutilek,ekintzara pasa aurretik, eztabaidatuegiten dute eta ekintzarik egokienazein den erabakitzen dute, progra-mak emandako erantzunarekin zeri-kusia duten aurretiazko ezagutzaz ba-liatuz. Ezagutza hori beti desberdina

3 Prawat-en aipatuak (1996)4 Prawat-en aipatuak (1996)

V. eta VI. irudiek aipatutako bi kategoria motak laburbiltzen dituzte.

Aurretik aurkeztutako informazioa ezagutzean datza.Ikasleak buruz gogoratu behar du aurretik aurkeztu zitzaion

informazioa.

Ikasleak informazioa berriro adierazi behar du egitura se-mantikoa kontuan hartuta.

Ikasleak arazo bat konpontzeko erabili behar du eman zaioninformazioa, eta horretarako bere egitura semantikoa berreraikibehar du.

Ikasleak gai izan behar du arazo berriak planteatzeko gai ze-hatz baten inguruan duen informaziotik abiatuta.

Ikasketa eginkizunak

Ezagutu

Gogoratu

Ulermena

Berreraketa globala

Interpretazio konstruktiboaV. irudia. Ikasketa eginkizunaren kategoriak (Kemmis, 1977)

Ikasketako jarduerak unitate txikietan banatzen ditu, eta jar-

duera horiekin lotutako erantzun zuzenen (edo okerren) atzeraeli-

kadura positiboan (edo negatiboan) kontzentratzen da.

Diziplina baten egitura ezagutarazten zaio ikasleari, bai be-

rarekin elkarreginean aurkitzen duen antolaketa logikoaren bi-

dez, bai helburu horrekin proposatzen zaizkion ariketak garatuz.

Ezagutza ideien manipulazioaren eta hipotesien egiaztatzea-

ren bitartez eraikitzen da.

Irakaskuntzaren paradigmak

Hezigarria

Ezagutarazlea

Ustezkoa

VI. irudia. Irakaskuntzaren paradigmak (Kemmis et als, 1977)



izango da ikasleek aukeratutako ekintzamotaren arabera.

Arrakastaren zergatiarenzenbait hipotesi

Maila altuagoko pentsamenduarengarapena, sormena edota ikasketa estra-tegiak bultzatzen dituen aplikazio batiburuz ari gara hizketan. Hezkuntzan de-siratzen diren kategoriak dira horiek, etagaur egungo informazioaren gizarteanasko aldarrikatzen direnak. Beraz, esko-lan izan duen arrakastaren inguruanhausnarketa egitea merezi du. Gainera,nahiz eta hemen aplikazio bat aztertu, be-re ezaugarriek programa horretan sortu-tako ia aplikazio guztietarako balio dute.

Lehenengo arrazoi onargarria eko-nomikoa da, hots, Klik programa mer-kea da. Kontuan hartu behar da kalita-tezko programa batek 3 eta 6 milioi pe-zeta artean eskatzen dituela programaeta erabiltzailearen arteko ordubetekoelkarreraginagatik. Kostu hori merketudaiteke programen bilduma bat egitenbada diseinu bakar batekin baina datu-base desberdinekin (Marqués, 1995).Hori da administrazioaren aukera ba-karra, aurrekontu eskasa baitu. Beraz,Klik PIEn egindako produktuarenadibide bat da. Ariketen oinarrizko ere-du batetik abiatuz egin da eta horrekikasgai eta maila guztietarako materialaegiteko aukera ematen du. Gainera, areeta merkeagoa da ariketak irakasleekberaiek sortzen dituztelako. Ariketa ho-riek egitea erraza izateak bultzatzen duhori. Bestalde, ordea, ikuspuntu kogniti-botik begiratuta, balio eskasekoak dira.

Gainerakoan, balio kognitibo eskashorrek ez du soilik programa merke-tzen, “irakasleak proban” jartzen ditugainera. Izan ere, irakasleen presentziaez da beharrezkoa, oso erraza baitaprograma erabiltzea. Horrek teknolo-gia berrietan irakasleek duten presta-kuntza eza leundu egiten du. Irakasleguztiak animatzen dira Klik erabiltzera,ez duelako inolako zailtasunik.

Egia da irakasleek ez dutela jardue-ra horiek egiteko obligaziorik, bainaegiteak ordenagailua erabiltzeko etacurriculumari erantzuteko aukera ba-

kanetako bat eskaintzen die. Curricu-lum horretan landu behar diren gaieiematen zaie lehentasuna, eta ez irakas-leen arteko eta ikasleekiko egunerokoharremanei. Azken ezaugarri horrekbeste tresna batzuk erabiltzeko aukeramurrizten du. Gainera, zer irabazi ate-rako luke “software”ko enpresa batekeskolako curriculumeko arlo bakoitze-rako konplexutasun kognitibo altukomateriala egin beharko balu?

Azkenik, eskolako denboraren etaespazioaren antolaketak ere paper ga-rrantzitsua jokatzen dute. Oso zaila suer-tatzen da maila altuko gaitasun kogniti-boak bultzatzen dituzten programaksoilik “eskola orduan” erabiltzea, ikaslebakoitzak eskolan ordenagailua erabil-tzeko dituen aukera urriak kontuan har-tuta. Ez denborak eta ez espazioak ezdute laguntzen. Ordenagailuak ohikogelatik kanpo egon ohi dira, apartekogeletan egoten dira, eta kasurik onene-an 10-20 ordenagailurekin. Eta asteanordu gutxi batzuetan soilik joan daitezkebertara.

Beraz, programa honen arrakasta-ren arrazoiak hauek dira: kostua, era-biltzeko erraztasuna, irakasleen tarte-ko lana eta ezagutzaren, denborareneta espazioaren kudeaketa.

Edonola ere, beste galdera bat sor-tzen zaigu: teknologia berriak ikastekoeta irakasteko modu hobea sortzekogai ote dira? Mcclintock-ek (2000) Co-lumbiako Unibertsitatean egin duenikerketa programa batean hauxe ikertudu: teknologia berriek pedagogia alter-natiboak sortzeko dituzten aukerak.Horretarako, beste urratsekin batera,lehenengo hornikuntza behar dela dio.Hau da, azpiegitura fisikoan zein berri-kuntzaren eta eraldaketaren promo-zioan inbertitu behar da, eta aldaketakeskolaren egitura osoan eragin behardu. Orduan, ordenagailuak ez ditu gau-za berdinak egin behar, baizik eta au-rretik hasitako aldaketari lagundu,hots, ikasteko eta irakasteko definizioberriari (Escudero, 1992; Bosco, 1994,1996; Sancho, 1994).•

BIBLIOGRAFIA- ALONSO CANO, C.: “Los recursos infor-

máticos y los contextos de enseñanza y apren-dizaje” in SANCHO, J. (koor.): Para una tec-nología educativa, Horsori, 143-167, Bartze-lona, 1994.

- BOSCO, Mª A.:El ordenador como inno-vación. Tesis de master no publicada, Sala-mancako Unibertsitatea, Gizarte ZientzietakoInstitutu Unibertsitarioa, Salamanca, 1994.

- BOSCO, Mª A.: “La tecnología educati-va, las prácticas de enseñanza y el uso del or-denador” in Comunicación y Pedagogía, 141(1996), 16-25.

- BOSCO, Mª A.:Los recursos informáticosen la tecnología organizativa y simbólica de laescuela. Tesis doctoral no publicada, Bartze-lonako Unibertsitatea, Didaktika eta Hezkun-tza Antolaketa Saila, Bartzelona, 2000.

- KEMMIS, S; ATKIN, R; WRIGHT, E: Howdo Students Learn? Occasional Publication, 5,Norwich: Center for Applied Research in Edu-cation, University of East Anglia, 1977.

- MCCLINTOCK, R.:“Prácticas Pedagógi-cas Emergentes. El papel de las Tecnologías dela Información y de la Comunicación” inCuadernos de Pedagogía, 290 (2000), 74-77.

- MACDONALD, B.: “The EducationalEvaluation of NDPCAL” in British Journal ofEducational Technology, 3 (1977ko urria), 8.bilduma, 176-189.

- MARQUÉS, P.:Software Educativo. Guíade Uso y Metodología de Diseño, E. Estel, Bar-tzelona, 1995.

- MARTÍ, E.. : Aprender con ordenadoresen educación, Horsori, Bartzelona, 1992.

- MERCER, E.: “The Quality of talk in chil-dren´s joint activity at the computer” in Jour-nal of Computer Assisted Learning, 10 (1994),24-32.

- PRAWAT, R.: “Aprender como forma deacceder al conocimiento” in Kikiriki, 42-43(1996), 63.89.

- ESCUDERO, J. M.: “La integración esco-lar de las nuevas tecnologías de la informa-ción” in Infodidact, 21 (1992), 25-38.

- SANCHO, J.: “Background issues on theimpact of computers in education” in Brunns-tein, K. & Raubold, E. (Ed): 13th World Com-puter, 94 (1994), 708-713.

- STREIBEL, M.: “Análisis crítico de tres en-foques del uso de la informática” in MCCLIN-TOCK, R.; STREIBEL, M.; VÁZQUEZ GÓMEZ,G.: Comunicación, Tecnología y Diseños deInstrucción: la construcción del conocimien-to escolar y el uso de ordenadores, Centro dePublicaciones del CIDE (1993), 33-75.

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakabendua


Berriak

Ibaialde ikastolaberria inauguratudute Lodosan

Lodosa eta Sartagudako Ibaialdeikastola berria inauguratu dute.Nahiz eta haurrak ikasturte hasieratikegon eraikin berrian, azaroaren 24anegin zuten inaugurazio ekitaldia.

Jai giroko ospakizunekin bateraaldarrikapenek eta salaketek ere izanzuten beren tartea. Javier LasherasIbaialde ikastolako kontseiluko le-hendakariak eskerrak eman zizkienproiektu horretan sinetsi duten gura-soei eta gainontzekoei. Izan ere,erakundeen oztopoen gainetik etaNafarroako Gobernuaren jarreragaindituz, Nafarroako Erriberan ika-tola berria eraikitzea lortu baitute.

Eraikin berria egiteko 2001ekoNafarroa Oinezen ateratako diruakbultzada handia eman die. Hiru solai-ruko eraikina egin dute eta 1,5 milioieuroko aurrekontua izan du.

Haur eskola eredugarriaren biladoan Hazitegi proiektua aurkeztudute MUk eta Arizmendi ikastolak

Mondragon Unibertsitateak antola-tutako Haur eskola (0-3 urte) jakintzazientifikoaren argitan: galderak,erronkak eta proposamenak jardunal-dietan Hazitegiproiektua aurkeztu du-te. Mondragon Unibertsitateak eta Ariz-mendi ikastolak esku artean dutenproiektua da berau eta hezitzaileak, gu-rasoak eta haurrak mundu homogeneoeta bakar batean biltzea du helburu.

Alex Barandiaran Mondragon Uni-bertsitateko irakaslea eta Rosa ElizburuArizmendi ikastolako irakaslea ardura-tu ziren proiektuaren aurkezpena egi-teaz. Iaz ekin zioten haurren gaitasunkognitiboak eta afektiboak hobekiengaratuko lituzkeen haur eskolaren ere-dua ikertzeari. Memento honetan mailateorikoko diseinu bat egina dute, eta2004. urtean indarrean jartzeko espe-rantza dute.

Hazitegin haurra, gurasoak eta he-zitzailea proiektu homogeneo bateanbiltzen dira, guztien onura dakarrelarikhorrek. Haurraren kasuan garrantzi-tsua da adin horretan seguru sentitzeaeta lotura afektibo sendoa egitea. Horibideratu ahal izateko, ezinbestekoa dagurasoen esku-hartzea. Hala, beste gu-rasoekin eta hezitzaileekin partekatze-ko esparru komun batzuk sortu behardira. Hezitzaileek ere, gurasoek bezala,euskarria behar dute, eta arazo guztien ir-tenbidea ez da berauen esku utzi behar.

Proiektua abian jarri aurretik bi tres-na jarriko dituzte martxan: guraso esko-la eta hezitzaileen prestakuntza berez-koa.

Hazitegiren helburua ohiko ereduaalbo batera uztea da. Hau da, gurasoekhaurrak “ikastetxean utzi eta ahaztu”ideia baztertzea.


jaiak eta Santa Agedako oles egitea an-tzinako errito pagano batzuen aztarna.Subil 6 azken lan honetan, maskaradakdira ardatz eta antzerki genero horreta-ko pertsonaia ugari aztertzen dira.

Teknologia Berriek eskaintzen du-ten aukera aprobetxatuz, “Xipri eta Xe-xili” CD-ROMa kaleratu dute. Bertan Su-bil 1 eta Subil 2 lan-koadernoetako edu-kia biltzen da, hots, 6-7 urtekoentzakojokoak.

CD-ROMen eskaintzaren barruan“Xake zakurtzarrari!”ere aipatu behar da.Xakean ikasteko programa bat da etabeste hainbat aukera ere ematen ditu.

Joko didaktikoek baliabide pedad-gogiko bezala duten garrantzia aintzatharturik ari da lanean Ikastolen Elkar-tea, eta horregatik, material hauetanguztietan gozamena eta ikasketa uztar-tzen dituzte. •

Ikastolen Elkarteak mate-rial berria kaleratu du joko di-daktikoen esparruan. Euska-rri desberdinetako materia-lak gehitu dizkio bildumari,besteak beste, lan-koaderno-ak, jokoak eta CD-ROMak.Euskal kulturaren zabalkun-dea dute xede guztiek eta ho-rretara bideratuta daude.

Esku artean izango ditugun joko be-rriak lau dira. “Hilabeteak” izenekoa 28puzzlez osatutako jokoa da eta 4-7 urtebitarteko haurrei bideratua dago. Hila-beteak ikasteko eta urtean osatzen du-ten zikloa ikasteko lagungarri da. Hauda, hilabete bakoitzeko elementu esan-guratsu baten identifikazioaren bitar-tez hilabeteak ikasiko dituzte haurrek,eta baita hilabeteek urtean duten orde-na ere.

”Zenbat dira?” jokoak zenbakiakezagutzen lagunduko die 3-5 urtekohaurrei, egurrezko puzzleen bidez zen-baki bakoitzari dagokion kantitateazein den erakusten baitu.

“Zer ordu da?” 5-8 urte bitartekohaurrei zuzendutako jokoa da eta 24puzzleren bitartez eguneko 24 orduakadierazten dira.

Laugarren jokoak “Nire gorputza”du izena eta gorputzeko atalak ezagu-tzeko balio du. 30 piezako bi puzzlekosatzen dute eta horietako bakoitzean10 pieza handi eta 20 txiki daude. Piezahandiek neskaren edo mutilaren gor-putza osatzen dute eta txikiek gorpu-tzaren atalak irudikatzen dituzte izeneta guzti.

Lehen hiru jokoak matematika lan-tzeko prestatuak daude, eta azkenekoagorputza, nortasuna eta autonomiarenesparruan koka daiteke. Joko hauek,

aurretik kaleratutako guztiek bezala,curriculumeko arlo desberdinak lan-tzen dituzte, ez dira joko hutsak. Adinzehatz bakoitzari dagozkion gaitasu-nak garatzen laguntzen dute, eta curri-culumeko proiektuarekin uztartzen di-ra. Horrez gain, balioak ere lantzen dirajokoen bitartez, eta gure kasuan, euskalkulturaren balioak.

Aipatu dugunaz gain, begien bistandago jokoak une ludikoetarako tresnadirela eta erraminta horiek euskaraz es-kainiz gero, ahozko hizkuntzaren gara-penari bultzada izugarria ematen diote.

Subil, euskal kultura ezagu-tzen

Jokoak ez ezik, beste hainbat eus-karri ere baliagarriak dira aipatu balio-ak eta euskal kulturaren zabalkundealantzeko. Helburu horrekin ekin zionIkastolen Elkarteak Subil, euskal kulturaezagutzen lan-koadernoak argitaratze-ari, eta orain 6. zenbakia argitaratu du.Azken lan horrekin Lehen Hezkuntza-ko 1. mailan hasitako ibilbidea amai-tzen da, 6. mailan, hain zuzen ere.

Subil bildumak Euskal Herriko lauospakizun ezagun eta esanguratsu lan-tzen ditu: Olentzero, Santa Ageda,Inauteriak eta San Joanak. Olentzeroeta San Joanak neguko eta udako solsti-zioen antzinako ospakizunak dira,Inauteriak garai bateko urte hasierako

Ikastolen Elkartearen joko didaktikoek jolasaeta ikasketa uztartzen dituzte

Musikako curriculumaren oi-narri epistemologikoakJ. Inazio Lopez de Luzuriaga

Zer da eta nora doa euskal kultura?Zer da eta zer ez da euskal musika?.Galdera horien inguruko gogoeta egi-tea proposatzen digu musikologoak;berea, bost zatitan banaturik dagoensaiakera bilduman eskaintzen digula-rik. Finean, gurean ematen diren bal-dintzak hobeto ezagutu behar dituguhezkuntza proposamena eraginkorra-goa izatea nahi baldin badugu •

Argitalpenak

Xango Ikastolen Elkartea

5 urteko haurrei eskaintzen zaie Ur-txintxa bildumako azken CD-ROMa.Programaren gidari eta laguntzaile la-netan arituko da Xango matxinsaltoa,bertan lantzen diren hamabi gaietan: i-kastola, garraioak, Gabonak, Inaute-riak,Udaberrian,Oporrak eta San Juansua,...esaterako, jarduera ugari aurki-tzen direlarik horietan: hizki tortillak,labirintoak, memori karta jokoak,puzzleak, ipuinak, abestiak... •

Mila gau eta bat gehiagoPatxi Zubizarreta

EreinIpuinak biziaren truke kontatu

zizkion Xerezadek Xariar erregeari.Gauero-gauero ipuinak ipuinen on-dotik, eta ipuinak ipuinen barruan.Gau batean ipuin miresgarri bat, bes-te batean bidaia kilikagarri bat..... Etaistorioko gertakariak momentu era-kargarrienean zeudenean eten egi-ten zituen biharamunean jarraitzeko,bizia beste egun batez bederen salba-tzeko•

Eguneroko esamoldeakAlizia Stürtze, MariaColera,

eta Josu NaberanGaiak

Oinarrizko Liburutegia sailekoazken liburua ingelesa edo euskara i-kasten edo irakasten ari diren euskal-dunak eta ingelesak gogoan direlaegina dago. Bi hizkuntza horiek gor-putz-atalen, animalien, landareen, -eta mineraleen inguruan dituztenesamolderik erabilgarrien eta herri-koieneen bilduma ederra eskaintzendu •

Antonio BolasJoxantonio Ormazabal

ElkarHildakoei ere barre eragingo lie-

keten pasadizoak aurkituko dituzuPernando amezketarra eta LazkaoTxiki liburuekin batera trilogia osa-tzen duen honakoan. Antonio Bolaszegamarraren zaletasunik handienagezurrak esatea omen zen, finak etairudimentsuak izan ere, egiaren ko-lorekoak, uda batean Frantzian hiruuda frantsesez ikasten pasa zituene-koa bezalakoak•

HamletWilliam Shakespeare

IbaizabalJuan Garzia Garmendiaren eskutik

datorkigu Literatura unibertsala sailekoehungarren liburua, klasikoetan klasi-koenetako idazle baten antzerki ezagu-na euskaratuz. Hamlet printze danimar-karra “izan ala ez izan” esanez berreza-gutzeko aukera emango digu, sail ho-netako beste liburuekin egin dugun be-zalaxe. Shakespearen bertsoak euska-raz gozatzeko bidea dudarik gabe •

Ipuinak, poemak, esaerazaharrak, musika eta elka-rrizketak biltzen dituen CDberria da Kukurruku! Zer dio-zu?. Oilarraren kukurrukuakegunaren hasiera iragarri ohidigu, eta oraingoan egitasmoberri baten hastapena aur-kezten digu.

Lan berri honek bost ipuin musika-tu eta bost poema musikatu biltzen di-tu. Istorio bizi batek ematen dio hariaeta bertan euskarazko dozenaka esa-molde jator txertatzen dira. Elementuhoriek guztiak biltzen dituen egitasmoberri bat da, eta ahozkotasunaren arlo-an ekarpen berri bat dakar.

Jolasekin bezala, ipuinekin ereekarpen bat egiteko asmotan zebilenHik Hasi. Horrela, Mitxel Muruaren-gandik proposamen bat jaso zuen etaegoki ikusi ondoren, abian jarri zen. Mi-txel Muruak berak koordinatu du lanaeta euskal literaturako, musikagintza-ko nahiz irakaskuntzako hainbat lagu-nek hartu dute parte.

Ipuinen egileak euskal literaturansona handia duten bost idazle dira: Ber-nardo Atxaga, Juan Kruz Igerabide,Arantxa Iturbe, Anjel Lertxundi eta Mi-txel Murua. Bernardo Atxagak lan ho-netarako propio egin du Zuk-Zuk jau-naren alfabeto berria. Letra guztiakdantzan eta hizketan jartzen dituenipuin orijinala da berau. Juan Kruz Ige-rabideren Ondojoan ipuinak, berriz,Joxe Panpin jostailu eta panpin sailtzai-leari Ondojoan herrian gertatzen zaio-na kontatzen du. Arantxa Iturbe eta An-jel Lertxundik konplexurik gabeko me-

zuak bidaltzen dizkigute beren ipuine-tan: Beldurtia naiz, eta zer? eta Nikerremerre hitz egiten dut, eta zer?. Mi-txel Muruak, ostera, Mari-Puzker ipuinatsegin eta dibertigarria dakar. Ipuinak,Zuk-Zuk jaunaren alfabeto berria izanezik, Elkar argitaletxeak argitaratuakditu.

Ipuin kontaketa lanak egin dituzte-nak Anjel Alkain, Iñaki Beraetxe, Ho-dei Iruretagoiena, Arantxa Iturbe etaMitxel Murua izan dira, tartean zenbaithaurrek eta helduk ere lagundu dietela-rik. Era berean, Beldurtia naiz, eta zer?eta Nik erremerre hitz egiten dut, etazer? ipuinek musika ere lagun dute, Xa-bier Zabala arduratu delarik musikakonposatzeaz. Estilo, erritmo eta gaidesberdinetako ipuinak dira; eta ho-rrenbestez, adin desberdinetako har-tzaileentzako modukoak.

Ipuinez gain bost poema musikatubiltzen dira CD honetan. Joxan Orma-zabalek idatzitakoak dira eta Elkar argi-taletxeak argitaratutako hainbat liburu-tan bildurik daude. Aipatu bi musika-riek landuta agertzen dira poemok:Maindirepean, Kukulumiku-kukulu-musu, TzunpatatzunJexux Mari Lope-tegik musikatu ditu, eta Infinitu etaMaitasunaXabier Zabalak. Ahotsa jarridietenak, Garazi Egiguren tolosarra etaUxue Urruzola billabonatarra izan diraeta koroekin lagundu dietenak Villabo-nako Musika Eskolako Maitane Odrio-zola, Maialen Diaz, Libe Arquillo etaAmets Zalakain. Iñaki Zalakain musikairakaslearen gidaritzapean aritu diradenak.

Horri guztiari lotura ematen dion is-torio bat dago, lanari haria ezartzen dio-na. Pirritx eta Porrotx pailazoak, hau-rrak eta Antonio Bolas, gezurra egiaren

kolorean kontatzen duen gizona diraistorio horretako partaide. Beraien ar-teko elkarrizketak bizitasunez, fresko-tasunez eta umorez blaituta daude, etatartekatzen diren euskarazko esamol-de jatorrek aberastasun ikaragarriaematen diote.

Oro har, joko eta aukera ugari ema-ten duen materiala da, eta berezikiahozkotasuna lantzeko aproposa izanliteke. Modu ludiko eta erakargarrianbiltzen dira eduki guztiak, eta entzuke-ta soilaz gain, esamoldeek, hitz jokoeketa ipuinek gure hizkera aberasteko au-kera ematen digute. •

Kukurruku! Zer diozu?Ipuinak, poemak, esaera zaharrak, musika etaelkarrizketak biltzen dituen CD berria



Imanol Urbieta musikari zarauzta-rrari omenaldia egingo diote abendua-ren 12an bere lagunek, lankideek etaingurukoek. Donostiako Kursaaleanospatuko da “Imanol Urbietariomenaldia, lagunak zuri kantari” izenaeman dioten ekitaldia arratsaldeko8:00etatik aurrera. Bere kanta ezagu-nenetako batzuk berriro entzuteko etagozatzeko aukera paregabea eskaini-ko dute parte hartuko duten abeslariek.Besteak beste, han izango dira: AndoniEgaña, Anje Duhalde, Benito Lertxundi(bideoa), Egan, Gozategi, Jose InazioAnsorena (bideoa), Jaione Eskudero,Kresala Dantza Taldea, Mantxi&Braka-monte, Mikel Garikoitz, Mikel Mendi-zabal, Mixel Ducau, Montetxio Abes-batza, Orfeoi txikia, Oskorri, Peio etaPantxoa, Xirula Mirula eta Zarautz txikiabesbatza.

Imanol Urbietaren ekarpena euskalmusikagintzan

Imanol Urbieta Zarautzen jaio zen1943. urtean. Erromako Unibertsitate-an Filosofia ikasketak egin ondoren Va-lentziako Unibertsitatean lizentziatuzen. Dena dela, bere bizitza musikarilotua egon da; haurren irakasle, musi-kajole, musikagile eta musika irakasleaizan baita. Irrintzi talde euskalzalearensortzaileetako bat izan zen eta Jakinensorreran ere parte hartu zuen. Oleska-riak abesbatzaren eta zortzikotearenzuzendari lanak ere egin zituen eta Na-yaorkestrinan ere esku hartu zuen.

Haurrentzako musikagintzan izu-

EleaniztasunHizkuntzProiektuak eba-luatuko dira EAEn

Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailak eta Ikastolen KonfederazioakEleaniztasun Hizkuntz Proiektuakebaluatzeko hitzarmena sinatu dute.Akordioaren xedea da Hezkuntza Sai-lak abian jarriko dituen ikerketa edoebaluazioak eta Ikastolen Konfedera-zioaren ikerketa eta proiektuak uztar-tzea. Zentzu horretan, bien artean in-formazioa trukatzeko eta aholkulari-tza eskaintzeko konpromisoa hartudute, lankidetza hori euskal hezkun-tzarako onuragarri izango delakoan.

Ikastolak aitzindariak izan dira inge-les goiztiarraren ezarpenean eta urteakdaramatzate hizkuntza proiektu eleani-tza garatzen. Hemendik aurrera bide ho-rretan jarraitu dute orain arte egindakolanaren ebaluazioa eginez, emaitzak i-kusiz eta hobekuntzak gehituz.

Bestalde, ikastetxe publikoetan1996an hasi ziren proiektu eleanitzakezartzen eta egun ikastetxe guztietangaratzen dira, 28.310 ikaslek hartzendutelarik parte.

Berriak

Imanol Urbieta musikagileezaguna omenduko dute abenduaren 12an

garrizko ekarpena egin du. Bereak izanziren, esate baterako, haur kantarien le-hen diskoak. Zarautzen Xirula MirulaMusika Eskola sortu zuen, eta geroraDonostian izen bereko Musika Hez-kuntzarako Saialekua. 1.000 abesti bai-no gehiago idatzi eta grabatu ditu berebizitzan zehar, askotan herrikoiak usteditugun abestien egile bera delarik.

Liburu biografikoaIbaizabal argitaletxeak Imanol Ur-

bietaren lanen bilduma bat argitaratudu, bere biografia xume batekin horni-turik. Biografia Andoni Egaña bertsola-ri eta idazleak idatzi du. Bera ere za-rauztarra izanik, aspalditik ezagutzendu “Manolo” eta egoki osatu du liburua.


Dena prest dago Udako Euskal Uni-bertsitatearen II. Kongresua ospatze-ko. Abenduaren 14an egingo da Bilbo-ko Euskalduna jauregian eta UEU kide-ek jakinarazi dutenez Euskal Unibertsi-tatearen bidean mugarri izanen da.

UEUren lehenengo kongresua1995ean egin zen eta orduz geroztikgauza ugari aldatu dira, bai unibertsi-tatean, bai teknologian, bai EuroparBatasunaren zabalkundea dela gizar-tean, legedian eta abar. Horregatik,UEUren norabide eta jarduerari buruzhausnarketa estrategikoa egiteko ga-raia dela iritzi diote, besteak beste,euskal unibertsitatearen kontzeptuasakontzeko eta eguneratzeko eta UEUbera definitzeko.

Helburu nagusi horiekin loturaduten gaiak ere landu eta aztertuko

dira kongresuan: euskarazko presta-kuntza eskaintzaren aukera zabaltze-ko ahalegina egitea euskal gizartean,komunitate zientifiko-intelektualenbilgunea indartzea, titulazio mapagaratzea, elkarlan esparruak gara-tzea, euskal campusak sustatzea, eza-gutzaren ataria sortzea, campus bir-tuala garatzea, UEUren eredu peda-

gogikoa eraikitzea, hezkuntza eraiki-nen sarea osatzea lurralde guztietan,egitura propioa osatzea Ipar EuskalHerrian eta abar.

Ekimen horietan guztietan jarraitubeharreko ildoa zehaztuko da kongre-suan eta bertan parte hartu nahi duenorok aukera ezin hobea du abendua-ren 14an.

Dena prest dago abenduaren 14ko UEUrenII. kongresurako

Ikasle Abertzaleak erakundeakIkasle Gaua´02 antolatu zuen azaroa-ren 16an Usurbilen Ikasleen Nazioarte-ko Eguna ospatzeko. Ehunka ikasle bil-du ziren jai giroan.

Ikasle Abertzaleakeko eledunekeuren aldarrikapenak egiteko aprobe-txatu zuten topagunea. Gaur egun erehezkuntza sistemak mendeetan izan-dako “doktrinatze” helburua manten-tzen dela adierazi zuten eta horren au-rrean intsumisioa proposatzen dute.Iaz Eskola Euskalduntzeko Ikasle Al-ternatiba osatu zuten eta berau tresnaegokia ikusten dute intsumisio bide ho-rri jarraitzeko. Ikasturte honetan alter-natiba hori garatzeko eta gauzatzekopausoak emango dituzte.

Hiru dira IAk ikasturte honetarakoplanteatu dituen erronkak. Lehendabi-zi, Ikasle Alternatibaren aldeko lana za-

Ikasleen Nazioarteko Eguna ospatu dute ikasle euskaldunek

baltzea ikastetxe guztietan. Euskalikasleen hizkuntza eta kultur eskubide-en aldeko borrokarako tresna egokiadela irizten diote. Alternatibak bostproposamen nagusi ditu: Lanbide He-ziketa zein unibertsitatea euskaldun-tzea, Euskal Herriko edukiak lantzea, Aeta B ereduaren aurkako jarrera ager-

tzea eta egutegiko jaiegun arrotzen aur-ka jotzea.

Ikasturte honetako bigarren erron-ka estatu espainiarreko zein frantsese-ko legeen aurrean intsumisio estrate-giarekin jarraitzea da. Eta hirugarrena,LOUren aurka borrokatzeagatik erre-presaliaturik izandako 34 ikasleren al-deko lana gizarteratzea eta sakontzea.


IKAS, kultur elkartetikeuskal pedagogia zerbitzura

tzearen beharra aldarrikatzera zetoze-nak.

Orduan Eskualzaleen Biltzarrekolehendakari zen Louis Dassancekeman zion hasiera bilkurari. Haren hi-tzaldian eta ondoren jarraitu ziotenetaneuskararentzat eta euskal kulturaren-tzat lekua egiteko proposamen sendo-ak eman ziren aditzera, bai pedagogianeta bai pentsakeran.

Frantzian lehen irakaskuntza derri-gorrezkoa bihurtu zutenez geroztik, es-kolari lehentasunezko zeregina ezarrizitzaion: frantses guztiek ikasi beharkozuten frantsesa, kultura komun batekopartaide izatea ahalbidetuko zielako-an. Ondorioz, euskarak eta euskara be-

XX. mendearen bigarren erdialdea,gerra ondoko garaia, era guztietako al-daketa sakonen abiapuntua izatera be-hartuta zegoen. Irakaskuntzari zego-kionez, betiko jarriak ziruditen irakas-kuntza metodoak ere aire berriaren be-harrean zeuden. Giro horretan Iparral-dean Eskualzaleen Biltzarreko eta Es-kual Kulturaren Aldeko talde batek bi-deratu zuen bilkura bat egin zen, Baio-nako Euskal Museoan 1959ko abuztua-ren 27 eta 28an, hain zuzen ere.

Ikerketa eta berrikuntzara zuzen-duriko jardunaldi pedagogiko batzukziren, haurren heziketa bere inguru na-turalera eta tokian tokiko bizimodura,hizkuntza barne zelarik, hobeto egoki-

h i s t o r i a k oz e r t z e l a d a k

IKAS Euskal Pedagogia Zerbi-tzuak euskal irakaskuntzan du ipa-rra; hots, euskarari eta euskarazkoirakaskuntzaren hedapenari bul-tzatzeko jartzen du bere alea, alehandia eta esanguratsua, inondikere.

Iparraldeko sare guztien zerbi-tzura dagoen erakundea da, etaeuskarazko materiala eskaintzea-rekin batera, mailegu eta kontsul-ta zerbitzu zabala du.

IKASen ibilbideari so egitenbaldin badiogu eta gibelera begirajartzen baldin bagara, 1959. urteraitzuliko gara. Hastapeneko kon-tuek garai hartara bideratzen gai-tuzte, eta nola ez, orduko euskal-tzaleen ideiak eta lana begien bis-tan jartzen dizkigute.

IKASen sortzea 1959an. Ezkerretik eskuinera: M. Inchauspe, L. Dassance, D-Garaziko alka-tea, M. Labeguerie, J.M. Malharin, M. de Jaureguiberry eta Aita Noblia (Argazkia: Herriaaldizkaria).


zalako beste hizkuntzek, okzitaniera,bretoiera eta katalana kasu, aurkakoeraso gogorra jasan zuten, herrialde ho-rietako biztanle gehienek jatorrizkohizkuntza soilik hitz egiten zutela jakin-da ere.

Europako beste hainbat herrialde-tan, ordea, beste ideia batzuk zebiltzan,eta aditu askok arrazoitzen zuen herrikultura eta eskolaren arteko lotura le-henestearen beharra. Bilkura hartan el-kartutako jendeak ere gauza bera pen-tsatzen zuen. “Gure arbasoek landueta perfekzionatutako guztia, hain he-rentzia liluragarria galtzen uztea, ezal litzateke izango ukamen salagarria?Ez da, bada, harritzekoa izango hau-rren prestakuntza osatuago eta har-moniatsuago bat ziurtatzeko beste he-rri batzuek egin duten bidean abiatunahi izatea”. Horixe izan zen jardunal-di haietako helburu nagusia: metodobat definitzea eta hura gauzatzeko be-harrezkoak ziren baliabideak izenda-tzea.

Jardunaldi haietan bertan PierreLaffitte apaizak ere azaldu zuen euska-raren eta beste jatorrizko hizkuntzen al-deko lege bat edukitzearren egindakoborroka eta horien irakaskuntzarako e-gindako saiakerak. Madeleine Jauregi-berri Aloze-Zibozen irakasle zegoenandereak, berriz, zera zioen: “Pentsae-zina da euskaldunek euren ama hiz-kuntza galtzen utziko dutenik, eta be-girune handia zorko genioke eskolarigure euskara eder eta liluragarria ber-pizteko eta garatzeko ekarpena egingobalu”. Han, diskoetan oinarritutakoeuskara irakasteko metodo bat aurkez-tu zuten eta hura erabiliz berak Zubero-an egina zuen esperientzia berria aur-keztu zuen.

Eugene Goienetxe irakasleak ereparte hartu zuen jardunaldietan etahark tokian tokiko geografia eta histo-riaren balio pedagogikoaz eta eurenerabilpen praktikoaz jardun zuen. Ho-rretarako, bi printzipio jakinetan oina-rritu zen: haurrei irakasteko eta hau-rrengan interesa pizteko konkretutikabstrakturako eta berezitik orokorrera-ko bidea egin behar dela. Tokian tokiko

historia eta historia orokorragoa osaga-rriak direla zioen, edozein fenomenohistorikok baldintzatzen baititu inguru-koak.

Michel Labeguerie medikua elebi-tasunaren balio psikopedagogikoazaritu zen bere esku-hartzean. Hala zio-en hark: “gizadien hizkuntzak ez diraadierazpenezko mekanismo trukaga-rri soilak; hizkuntzak herri bakoitza-ren izaeran barneratutako funtsezkolegeak dira eta gure etorkizun intelek-tual eta espirituala gure hizkuntzaridiogun leialtasunari erabat loturikdoa”.

Aipatu abantaila horiek guztiakbaieztatzeko Jeanne Marie MalharinMugerreko eskolako irakasleak Lapur-diko Lehen Mailako eskolan izandakoesperientzia azaldu zuen eta SauveurNarbaits Baionan irakasle zenak euska-raren irakurketa eta idazketa lantzekosortu zuen liburuxka eta harenedukiaren erabilera eman zituen eza-gutzera.

Jardunaldien amaierarako, IKAS el-kartearen sorkuntzari heldu zitzaion,Euskal Museoan bildu ziren guztiek es-tatutuak aho batez onartu zituztelarik.Kultur elkarte gisa sortu zen IKAS etahauxek izan ziren garai hartan jarritakohelburuak:

- Eskolan euskara eta euskarazkoirakaskuntza helburu zuten iniziatibaguztiak, bai materialki eta bai moralki,bultzatzea, babestea eta laguntzea.

- Irakaskuntza publikoko nahiz pri-batuko zentroak euskararen eta euskaltradizioko gaien (antzerkia, musika,dantza, folklorea, historia, geografiaeta abar) irakaskuntzarako beharrez-

“Gure arbasoeklandu eta perfek-zionatutako guz-

tia, hain heren-tzia liluragarria

galtzen uztea, ezal litzateke izan-go ukamen sala-

garria? Ez da,bada, harritzekoa

izango haurrenprestakuntzaosatuago eta

harmoniatsuagobat ziurtatzekobeste herri ba-

tzuek egin dutenbidean abiatu

nahi izatea”

IKASen 40.urtemugaren ospakizuna, Baionako herriko etxean, 2000ko abenduaren 23an. Ezkerretikeskuinera: J. Haritschelhar, J.M. Malharin eta M. Jorajuria (Argazkia: Herria aldizkaria).


koak diren baliabideekin hornitzea.- Orokorrean, irakasleak euskara

eta euskal kulturako arlo guztiak ira-kasteko bidean jartzea.

Lehen zereginak eta lorpenakIKASen helburuak abiapuntutzat

harturik, Paueko irakaskuntza nagusia-ri eskaera batzuk igorri zitzaizkion.Hasteko, euskarazko iraskasleak eska-tzen ziren eta herritik urrun zeudeneuskaldunei herrira itzultzeko errazta-sunak ematea galdegiten zen, moduhorretara euskara irakasteko jendea bilzedin. Horrekin batera, euskara irakas-teko laguntzaile bat ezartzea ere eskatuzitzaion, eta irakasle ibiltariak balia zi-tzan ere bai.

IKASen zeregin nagusia euskaraz-ko eta euskal irakaskuntzarako mate-riala eskaintzea izan da hasieratik, etalehen lana ere huraxe izan zen: Ikas li-buruxka egin eta hedatu zuten. Baio-nan irakasle zen Sauveur Narbaitsekegin zuen eta bera eta Jeanne MarieMalharain izan ziren eskola publikozein pribatuetan hedatu zutenak. On-doren, liburu gehiago ere argitaratu zi-ren, eta jende anitzek parte hartu zuenzeregin horretan: Eugéne Goyenet-chek, Marie Jeanne Minaberryk, PiarresCharritonek... Ezagunak dira, besteakbeste, Haurrak ikas zazue, Euskal tex-to bilduma, Historia, Geografia eta Bi-

garren Hezkuntzarako Euskal alorre-tik liburuak.

Tartean haurrentzako euskarazkolehiaketa ere bultzatu zuten. 1969an Es-kualzaleen Biltzarra Saran bildu zen etahan proposatu zuen Pierre Narbaitz ka-loje bikario jeneralak lehiaketa egitea.Jeanne Marie Malharin irakasleak etaAngela Errandonea Sarako Kontseilu-ko kide izendatu berriak eta Kanbo,Luhoso eta Hazparnen irakasle ibiltarizenak hartu zuten lehiaketaren ardura.

Hasierako ekimen haietatik honajende andanak egin du lan IKASen in-guruan; oro har, Iparraldeko euskaltza-le guztiak bildu dituen elkartea izan da.Esate baterako, lehendakari izan diraLouis Dassance, Jean Haritxelhar, Da-nièle Albizu eta Xan Errotabehere.Gaur egun Mixel Jorajuria da kargu ho-ri betetzen duena.

1996ko aldaketaIKAS kultur elkarte gisa sortu zen

eta 1996an euskal pedagogia zerbitzubilakatu zen. Definizioz aldatu arren,hasierako xede berak dituela esan dai-teke: euskarari eta euskarazko irakas-kuntzaren hedapenari laguntzea, baieta euskal ondarea eta kulturaren eza-gutza bultzatzea eskoletan. Zentzu ho-rretan, materialak eta dokumentu be-rriak sortzeaz eta hedatzeaz gain, motaguztietako dokumentalak kontsulta-tzeko edo mailegatzeko zerbitzua es-

kaintzen du Uztaritzeko Lota jaure-gian duen egoitzan. Gaur egun

euskarazko 8.000 liburu,bideokasete, CD eta CD-

ROM biltzen dira ber-tan irakasleentzat

eta ikasleentzat.Dokumentaziozerbitzua edo-nork balia deza-ke lekuan ber-tan kontsulta-tzeko.

Pedagogiasaileko anima-

zioa eta ikerkun-tza landuz, Idazle-

ak ikastetxeetan

programa, ipuin multimediak sortzekolehiaketa eta abar ere martxan dituzte.

Horrez gain, IKASen web guneak(http://ikas.org) ere aukera ugari es-kaintzen ditu; besteak beste, ikasmate-rial elektronikoa jaisteko.

Material guztia lantzen eta ikuska-tzen duen talde pedagogiko eta zientifi-ko bat dago, Hezkuntza Saileko ikuska-riz eta euskaltzainez osatua.

Mixel Jorajuria IKASeko egungo le-hendakariak honela definitzen duIKAS: “Ipar Euskal Herriko haurrak go-goan dituen elkarte bat da. Euskal kul-tura eta euskara hemengo haur guztienaltxorra da, hartzen duten ontasuna.Aberastasun horien bereganatzeko,tresnak behar dituzte arlo guztietan(matematika, zientzia...), euskarri guz-tietan (liburu, CD-ROM, web gune...),programa ofizialei jarraikiz, sorkun-tzan edo itzulpenetan oinarriturik, he-mengo euskalkiak zainduz lehen mai-lan bederen. Ikasleak behar gorritan di-ra. IKAS hornitzaile aproposa da, elkar-lanerako gune bat”.

Gaur egun Ama Eskolatik Lizeorai-no euskarazko irakaskuntzak 9.000ikasle eta 250 irakasle inguru biltzen di-tu, AEKkoak kontatu gabe. IKASek ho-riek guztiak, sare guztietakoak, horni-tzen ditu: eskola publikoa, eskola giris-tinoak, Seaska eta AEK.

1995eko hitzarmenaren arabera,IKAS Akitaniako Centre régional de do-cumentation pédagogique erakundea-ren partaide da eta horren baitan Baio-nako CDDPko adarra osatzen du.Hainbat material zentro horrekin lanki-detzan hedatzen ditu.

Orain dela 43 urte sortutako IKASekbizirik eta indartsu jarraitzen du, den-boraren karian jasandako aldaketak al-daketa, proiektu eta asmo berriei eki-nez eta hasierako helburuei eutsiz.•

Bibliografia- ZERBAITEN ARTEAN: “Journé-

es Pédagogiques pour l´enseigne-ment du basque” in Gure herria,(1959ko buruila), Ustaritz.

-ZENBAITEN ARTEAN: IKASek40 urte, ikas, Ustaritz,2001.

DAGO

ENEK

O S

ALGA

I

hik hasi · 2017. 6. 23. · 73. zenbakia. 2002ko abendua hik hasi‚3 ‚‚ 5editoriala 6 kronika...

Documents

Transcript of hik hasi · 2017. 6. 23. · 73. zenbakia. 2002ko abendua hik hasi‚3 ‚‚ 5editoriala 6 kronika...