hIK hASI 151 ONA · haur hasi dira: 14 txikien gelan, urte-betekoak 15, erdikoak 21 eta handiak 32....

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A : X O S E E S T E V E ZU D A K O T O P A K E T E N O N D O R E N A• T E O R I A K : H O W A R D G A R D N E RB E R R I A K

51500 pezeta / 20 libera • 2000ko URRIA euskal heziketarako aldizkaria

GAIA heziketaguztion erantzukizuna

orrialde osoko

iragarkiaIBAIZABAL

a

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaHEZIKETA guztion erantzukizuna daInma Ajona eta Juanjo Otaño

18 elkarrizketaXOSE ESTEVEZ

24 hik hasi Udako Topaketak

28 ekarpena

Kristau Eskola EuskalHezkuntza SistemanFelix Ezama Esnaola

31 berriakZatoz jolastera! bideoa. Sortzen-Gurasoakgutuna. Paulo Freireri buruzko kongresua...

36 argitalpenak

37 teoriakHoward Gardner (I)Maria Luisa Sanz de Acedo

Argitaratzailea: XANGORIN Zirkuitu Ibilbidea, 2. Pabilioia. 20160 LASARTE-ORIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.15.45 Fax: 943/ 36.10.48. Lege

Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea: Joxe Mari Auzmendi Erredakzio burua: Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Itziar Barriola.Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe.

Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza,Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe. diseinua: TRAM¥Graf!k maketazio,aurreinpresioa: Xangorin Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: hik hasi. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2000/X/2.Kopurua: 3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hikhasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

18

gaia

HEZIKETAGela barruko lana hasi da,Iru eko Egunsenti Haur Eskolako Moldatze Aldia

eta Juanjo Ota o heziketazmintzo

elkarrizketa

XOXE ESTEVEZDeustuko Unibertsitateko

Historia irakaslea

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

51. zenbakia. 2000ko urria ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

4 ❘

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ ...........................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

Hego Euskal Herria5.000 pezeta

Ipar Euskal Herria200 libera

hik hasiEuskal

heziketarako aldizkaria

Industrialdea, 2. Pabilioia20.160

LASARTE-ORIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 15 45Faxa: 943/ 36 10 48

hik hasikZure

harpidetza behar du

5.000 pezeta ur5.000 pezeta urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan etaargitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

Zure parte-hartzea ezinbestekoa zaigu

harpide zaitez!

editoriala


Janzki berria jantzi dugu! Kolore,letra mota eta itxura berriz irakurrikogaituzu aurrerantzean. Baina erne,berehala ohartuko zara itxurazko al-daketa izan dela soilik. Izena eta iza-nari, mamiari, eusten diogula, nolabestela!

Eta honekin, seigarren ikasturte-ari ekiten diogu. Gure sorreran hartugenituen konpromisoei arnas berriaemateko berrikuntzak eginez, arian-arian, etenik gabe.

Etenik gabe diharduten beste ba-tzuk Espainiako Hezkuntza Ministe-riokoak dira. Euren Humanitateengaiarekin tema hartuta. Azken hiruurtetan lantzean behin erasoaldirenbat egin dute gizartearen erantzunaneurtu nahiean. Baina bistan da bi-tartean euren asmoa gorpuzten doa-zela eta itxura guztien arabera aur-

tengo ikasturtean Humanitateen de-kretua gauzatuko dela Espainian etaHego Euskal Herrian.

Eraso hauen aurrean jaso diraprotesta ahotsak, Hezkuntza alorre-tik batik bat. Azkena, uztailean "Eus-kal Eskolaren txupinazoa" lelora bil-du ziren hezkuntzako hainbat sindi-katuk, Guraso Elkartek, Ikasle Tal-dek eta Irakaskuntzako Erakundeekegin zuten agerraldia. Bertan plaza-ratu zuten idatzian Hezkuntza Erki-degoari zuzenean eta Gizarteari o-rokorrean proposamen zehatza lu-zatzen zitzaion: erasoen aurrean e-rantzun hausnartua, eztabaidatua e-ta zabala emateko beharraren alda-rrikapena.

Txupinazoa jaurtikita dago.Orain, ikasturte berriaren hasiera-rekin batera, lehengo asmoei eutsi

Arian-arian, etenikgabe, bidea eginean !

Euskal EskolarenTxupinazoa erasoenaurrean lekuahartzekoproposamena

eta indarberriturik lanean jarraitze-ko adierazpena egiteko garaia da.Eraso-erantzun dinamiketatik urrun-du behar da. Gure bidea diseinatu etaildo horretan lanari heldu behar dio-gu, etenik gabe, gure erritmoan.

Euskal Herriak urte luzez, men-detan, Frantzia eta Espainiarekin lo-tuta du bere historia. Eta bi estatuhauek euren begiekin ikusitakoakontatu dute euren ahoz. Euskal He-rria askoz lehenagotik, Europakobeste herri zaharren antzera, histo-rian zehar gorpuzten joan da berekultura. Euskal Kultura honetan oi-narriturik bere Hezkuntza antola-tzeko eskubidea du, orain determi-nazioa behar dugu. Guk ere gurehistoria kontatu behar dugu. Zerta-rako da eskubidea biderik ez bada-go? Abia gaitezen!

urria

kronika

Aurrekoikasturtekoerronkak indartunahi dira EAEn

Ikasturte berria martxan jarri da,baina Eusko Jaurlaritzako HezkuntzaSailak ez du berrikuntza handirik ira-garri. 2000-2001 ikasturtean aurrekourtean abian jarritako ekimenekin ja-rraitzeko asmoa duela adierazi du Ina-xio Oliveri Hezkuntza, Unibertsitateeta Ikerketa sailburuak.

Alde batetik ingelesaren irakas-kuntza bultzatzeko ekimenari eutsikodio. Ikasturte honetan 230 ikastetxehasiko dira 4 urteko ikasleei ingelesairakasten.

Beste aldetik, informatikaren alde-ko apustuarekin jarraituko duela ere i-ragarri du. Hurrengo hiru urteetan ikas-tetxe guztietan ezarriko dira ordenagai-luak, eta internet edukitzeaz gain, elka-rren artean lotuta egongo dira.

Aipatu bi asmo horiez aparte, Eba-luaketa Erakundea martxan jarrikoda. Oliverik iragarri duenez, tresnahonekin hezkuntza sistemak dituengabeziak denbora gutxian konponduahal izango dira .

Arartekoarengandik etorri zaigubeste berrikuntza bat. Izan ere, gizaeskubideetan oinarrituta material batprestatu du ikastetxeetan banatzeko.Gelan giza eskubideen balioak lan-tzeko burutu daitezkeen ariketak pro-posatzen dira material honetan, egu-neroko jarduna asko aldatu gabe era-bil daitezkeelarik. Irakasleek horrela-ko lan tresna baten beharra zutela iku-sita prestatu dute: ariketa errazekin e-ta material eskuragarriarekin egin dai-tezkeenak. Zenbait ikastetxetan fro-ga gisa erabili dira eta irakasle taldebatek aztertu zituen ikasleen beharre-tara ongi egoki ziteken.

Momentuz Lehen Hezkuntzarakoariketak prestatu badituzte ere, jarrai-pena eman asmoz, hasi dira DBHrakomateriala prestatzen. •

G e l a k h a u r r e z b e t e t z e a r e k i n b a t e r a h a s i

Iparraldeko Ikas-Bielkarteak aurtengo

sartzea oso txarra izandela adierazi du.

Miarritzeko Fal kolegioan,Baionako Marracq lizeoan

eta Donibane-GarazikoNafarroako lizeoan gela

elebidunak irekitzeko egineskaerek ez dute

erantzunik jaso. Antzekoegoera jasan dute ama

eskola eta lehen mailakoeskola batzuek.

Bien bitartean gelaelebidunetako ikasle

kopuruak gorantzjarraitzen du. Hori delaeta, zenbait eskolatan

irakasle postuak eskasgelditzen ari dira,

Hazparnen, HIriburunDonibane-Lohitzunen,

Hendaian eta Ahetzenkasu. Egoera horiei

irtenbidea emateko Ikas-Bik mobilizazioak egin

ditu.

6 ❘ hik hasi ❘ 51. zenbakia. 2000ko urria

d i r a m u g i t z e n p r o i e k t u z a h a r e t a b e r r i a k .

Testuliburuenmerkatzeareninguruangorabeheraksortu dira

Testu liburuak saltzeko Espainia-ko Gobernuak onarturiko Erret De-kretu berria indarrean dago aurten, e-ta aldeko zein kontrako jarrerak piztuditu.

Dekretu horren ondorioz, testu li-buruen salneurria merkatzeko aukerazabaldu egin da. Lehen %12ko behe-rapenak egin baldin bazitezkeen, o-rain %25 artekoak egin daitezke, etazilegi da liburuak kosta-prezioan sal-tzea.

Pozik eta baikor hartu zuten neurrihau guraso elkarteek eta kontsumi-tzaileen elkarteek. Testu liburuen do-akotasuna lortzeko bidean pauso batdela adierazi dute, baina ez dela nahi-koa halere.

Bestalde, liburudendak kexatu e-gin dira, batik bat liburudenda txikiak.Hauek diotenez, salmenta toki han-diek prezioak merkatzeko ahalmenabadute, baina liburudenda txikiek ez.EAEn urte honetan 300 eta 400 milioipezeta artean galduko direla iragarridute.

Bien bitartean, salmeta toki han-dietan ikusi ditugu merkatzeak, bainaKontsumitzaileen Elkarteak salatuduenez, merkatze horiek ez dituzte le-gez egin. Batetik, ez dutelako azaltzenkosta-prezioan saltzen dituzten libu-ru horien abiapuntuko salneurria zen-batekoa den. Eta bestetik, merkatzeakegiten dituztenean ez dutelako adie-razten zein zen aurreko prezioa.

Legeak dio merkatzearen zenba-tekoa argi eta garbi azaldu behar dela.Horregatik, gertatutakoak gertatuta,Eusko Jaurlaritzako Kontsumo Zu-zendaritzak zigorraren atariko eginbi-deak hasi ditu aipatu egoera emanden saltokietan. Hemendi aurrera i-kusi beharko da zer gertatzen den.•

Berrikuntzaz baino gehiago,oztopoez hitz egin behar duguNafarroako ikasturte hasierazmintzo garenean. Esaterako,Berriozarko Mendialdea eskolapublikoan gela elebidunakbadituzte, baina 4 urtekogelan haur gehiegi daude.LOGSEren arabera, 25 haurrekegon behar dute gehienez 3-6urteko geletan, bainaMendialdean 26 daude.Gelaren bikoizketa eskatzeaaho batez onartu zutenudalbatzan, eta Jesus LagunaHezkuntza kontseilariarekinbilera bat ere eskatu zuten.Oraindik, ordea, ez duteerantzunik jaso.Bestalde, Nafarroan 0-3 zikloaezartzeko plana egin zuenHezkuntza Departamentuak.Printzipioz 43 udalerritanjartzeko asmoa baldin bazuenere, momentuz Lodosan bainoez da ezarri. Dena dela. JesusLaguna Hezkuntzakontseilariak adierazitakoarenarabera, epe motzera ezarrikoda sarea beste udalerrietan.Beste datu baten berri ereeman du Laguna kontseilariak.Alegia, HezkuntzaDepartamentuak eskolagarraiorako plan orokor batjarri duela martxan. HaurHezkuntzako 2. zikloko etaLehen Hezkuntzako 11.860haurren garraioaz arduratukodiren 125 ibilgailu kontratatuditu.

Guk fantasiari garrantzia ematean, haurrak bere burua etaizamoldea aintzakotzat hartua ikusten ditu. Eta hori da ha-ren arimari eman dakiokeen sendagairik eztienetakoa.Juan Kruz IGERABIDE


Heziketaguztion erantzukizuna

GAIA


Euskal Herri osoan 400.000 ikaslebaino gehiago dira jadanik ikastetxe-etan daudenak. EAEn iaz baino 12.080ikasle gutxiago izango dira, denetara307.034 izango direlarik Lehen Hez-kuntzan, DBHn eta DBHOn. Nafarro-an, aldiz, matrikula kopuruak gora e-gin du, iaz baino 2.700 ikasle gehiagodirelarik aurten. Igoera hori Haur etaLehen Hezkuntzan nabaritu da,DBHn jaitsi egin baita.

Ereduei dagokienean, EAEn 3 ur-teko 9.814 haur hasi dira D ereduan,matrikulatuen %58,6a, iaz %56,8a i-zan zelarik. B eredua %31,3k hautatudu (iaz %32,2k) eta A eredua %9,3k(iaz %11k). Ikusten denez, eskolara-tzeko orduan euskarazko eredua au-keratu duten haurren kopuruak igo-tzen jarraitzen du, azken urteetako jo-era mantenduz. Haur eta Lehen Hez-kuntzan %51,1 ikasle daude aurten Dereduan eta DBH %38,8.

Nafarroan 3 urteko 1.500 haur hasidira D ereduan, kopuru osoaren%30,6. G ereduan, aldiz, %40,48 ma-trikulatu dira. Aurreko ikasturtean%28,8 matrikulatu ziren D ereduan e-ta %42,3 G ereduan. A eta B eredukokopuruak mantendu egin dira gutxigorabehera (%58,5 eta %0,26 hurre-nez hurren). Azken urteetako joerariso eginez, argi dago gero eta gurasogehiago direla 3 urteko haurrak eus-karazko ereduetan hasten dituztenak,eta hurrengo mailetan ere eredu ho-rretan jarraitzen dute.

Gela barruko lana hasi da

400.000 ikasle bainogehiago dira EuskalHerri osoan ikastur-tea hasi dutenak,eta horietako askokguztiz euskarazegingo ditu ikaske-tak (D ereduan).Euskaraz eskolara-tzeko eta ikastekohautua egiten duenikasleen kopuruakigotzen jarraitzendu, azken urteetakojoerari jarraiki.Ikasturte hasierankezka ugari izatenditugu irakasleok,gurasook eta ikasle-ek. Bata, eskola etaikaslearen artekotopaketa; ikasleakgustura hasten aldira? Ongi egokitzenal dira? Moldaketaaldi bat behar izatenda eskolako bizimo-dura egokitzeko.

G

Iparraldean Seaskako ikasle ko-puruak gora egin du maila guztietan;593 ikasle hasi dira Ama Ikastolan,765 Lehen Mailan, 389 Kolegioan eta104 Lizeoan. Iaz guztira 1.330 ikaslebaziren, aurten 1.851 dira. Eskola pu-bliko elebidunean ere Lehen Mailan2.195tik 2.376rako igoera jazo da. Es-kola giristinoetako gela elebidunetanAma Eskolan eta Lehen Mailan 1.117haur izanen dira aurten, eta Kolegioaneta Lizeoan 244.

Oztopoak oztopo, euskal irakas-kuntzaren aldeko lanak fruituak ema-ten jarraitzen du. Gero eta haur gehia-go dira euskarazko ereduetan ikastendutenak. Beheko mailetako kopuruhoriek goiko mailetan ere manten etagehi daitezen jarraitu behar dugu la-nean.


Haurrek eta familiakoek moldatzealdia nola bizitzen duten jakiteko Egun-senti Haur Eskolara bertara hurbildu ga-ra. Iruñeko Txantrea auzoan kokatu-rik dago eta Iruñeko Udal Haur Esko-letako bat da. D eredua eskaintzen du,etaauzoko haurrak ez ezik, Iruñea oso-koak joaten dira. Aurten guztira 82haur hasi dira: 14 txikien gelan, urte-betekoak 15, erdikoak 21 eta handiak32. Horrela, lau taldetan banaturikdaude eta bakoitzean bi irakasle edohezitzaile daude.

Goizeko 7:30ean irekitzen dira E-gunsentiko ateak eta 9:30 bitartean etor-tzen dira haurrak, ordu horretarakodenak eskolan egoten direlarik. Irten,berriz, 3:00ak eta 4:30 bitartean irtetendira, batzuk lehenago eta besteak be-randuago, familiakoak etortzen dire-nean. Beraz, bai goizean eta bai arra-tsaldean, bai sartu eta bai irteteko, or-dutegi malgua dute, ordu eta erdikodenbora tartea baitute.

Moldatze aldiaHaur txikiak eskolara joaten dire-

nean familiakoengandik urruntzendira. Ordura arte gurasoekin, aiton-amonekin edo beste norbaitekin etxe-an egoten ohituta zeuden, eta espazioberri batera joateak aldaketa dakarberekin, bai leku berria delako, bai fa-miliakoengandik aldentzen direlakoeta bai pertsona berriekin topatzen di-relako. Egoera berrira moldatu eginbehar izaten dute, bai haurrek eta bai-ta familiakoek ere, eta horretarakodenbora behar da. Prozesu horri mol-datze aldia deitzen diote EgunsentiHaur Eskolan. Haur bakoitzak senti-mendu mailan (sentimendu hunkio-rrak, sozialak eta intelektualak) biziduen bidea edo prozesua besterik ezda, bere familiarengandik aldentzeaksuposatzen duena eta eskolan sartzeakeskaini diezaiokeena kontuan hartuz.

Ikasturte hasieranohikoa

da eskolara negarrezdoazen haurrak ikus-tea, batez ere haureskoletan. Izan ere,familiakoengandik

urruntzea gogorra egi-ten zaie askori.

Banaketa hori lagun-tzeko eta errazteko

ahalegina egiten dutehaur eskola askotan,eta horietako bat daIru eko Egunsenti

Haur Eskola. Moldatzealdia deitzen dioten

epean haurrak familia-koekin joaten dira

haur eskolara.Lehenengo egunetan

haurrak eta familiako-ak elkarrekin egotendira gelan, eta gero,haurrak ohitu ahala,familiakoak eurekin

egoten diren denboramurriztuz joaten da.

Moldatze aldia

Moldatze aldia maiatzean hastendutela azaldu digu Inma Ajona Egun-senti Haur Eskolako arduradunak."Maiatzean matrikula egitera etortzendirenean hasten da prozesua. Matri-kulatu ondoren, ekainean bilera bat e-giten dugu familia guztiekin".

Aipatu bilera familia guztiekin ba-tera egiten dute eta moldatze aldia zerden, nola eta zergatik burutzen den,zer suerta daitekeen eta abar azaltzenzaie zehatz-mehatz. "Aurreko urtee-tan ibilitako haurren familiakoek eza-gutzen dute prozesua eta beti esatendiogu norbaiti bere esperientzia azal-tzeko; nola sentitu ziren, nola bizituzuten prozesua… Oso baliagarria iza-ten da. Izan ere, ezberdina da irakasle-ok kontatzea edo beste familia bate-koek kontatzea, beraiek baitira espe-rientzia bera bizitzen ari direnak".

Aldi berean, eskola ezagutzen du-te, eta horri garrantzi handia ematendiotela azpimarratzen du Ajonak. "I-zan ere, moldatze aldian oso garran-tzitsua da haurrak moldatzea, bainamoldatu aldia familiakoekin hasten


GAIAHeziketa

guztion erantzukizuna

Iruñeko Egunsenti Haur Eskolako ikasleeta gurasoak.

Gda. Hauek konfidantzaz etortzen ba-dira ziurrago sentitzen dira eta hau-rrak beste jarrera batekin ekartzen di-tuzte. Eskola nola dagoen antolatuta i-kusten dute, zein espazio erabiliko di-tuzten haurrek (jangela, sukaldea, ge-lak, areto nagusia, jolas lekuak…), etahorrela badakite haurra non eta nore-kin utziko duten. Izan ere, irakasleakere ezagutzen dituzte bileran.

Bilera orokor honen ondoren etahaurrak eskolara joan aurretik, abuz-tuan elkarrizketa indibiduala egitendute familiakoekin haurrari buruz hitzegiteko. "Elkarrizketa honetan hau-rrari buruzko datuak jasotzen ditugu;euren azturak edo ohiturak, zer gauzaegiten dituzten gurasoekin eta abar.Baina batik bat familiarekin harrema-netan sartzeko da egiten da bilera,konfidantza sortzeko. Izan ere, elka-rrizketa indibidualak hurbilagoak iza-ten dira" dio Ajonak.

Abuzturaren 16an hasten da ikas-turtea Egunsentin eta eskola poliki-poliki joaten da haurrez betetzen. Sa-rrera progresiboa da, haur guztiak ezdira aldi berean sartzen. Lehenengoastean batzuk hasten dira, eta astero-astero kopuru hori gehituz joaten da."Lehendabiziko egunean haurrak fa-miliakoekin etortzen dira eta ordu er-di edo ordubete egoten dira haurrare-kin jolasten, aldamenean begira, ira-kaslearekin hitz egiten... Eskola irekiadago familiakoentzat. Ditikoen gelanamak ditia ematera etortzen dira, bi-beroia ematera, lehenengo bazkariaematera…" azaltzen digu Ajonak. "Bi-garren egunean berdin, eta pixkana-ka-pixkanaka haurra bakarrik uztenduten denbora luzatzen joaten da.Haur eta familia bakoitzaren sarreraezberdina izaten da, batzuek denboragehiago behar izaten dute eta bestebatzuek gutxiago. Batzuei, esaterako,asko kostatzen zaie haurrarengandik

bereiztea eta gelatik kanpora oso kez-katuta gelditzen dira, haurra nola e-gongo ote den pentsatzen. Beste ba-tzuei, berriz, ez zaie hainbeste kosta-tzen". Denetarik omen dago: seme-ala-ba gehiegi babesten duena, beraiekinzorrotzegia dena, zein ongi pasakoduen azaltzen diona, horretaz hitz egi-teari uko egiten diona…. "Ulergarriada kezka edukitzea, eta batzuek tris-tura ere bai. Bestea batzuk, berriz, la-saiago bizitzen dute prozesua. Ho-rregatik diogu moldatze aldia ez delahaurrarena soilik, baita familiarenaere".

Prozesu hau haur berriekin, zaha-rrekin eta beste eskoletatik etorritako-ekin egiten dute, guztiekin. "Kontuanizan behar da zaharrentzat ere uda tar-tean egon dela eta hilabete eta erdi ho-rretan familiarekin egon direla den-bora guztian" dio Ajonak. "Gainera,zaharrak ere gelaz aldatu egiten dira


eta irakaslez ere bai batzuetan.Aldaketa hori ere pixkana-ka egiten dugu. Hasie-ran aurreko urteko ge-lan egoten dira jolas-ten eta gero joaten di-ra berrira. Irakasleakere mugitu egiten di-ra gelaz gela aurrekourteko haurrak agurtuzeta beraiekin egonez". Fa-miliakoentzat bezalaxe, hau-rrentzat eta irakasleentzat ere irekiadago eskola eta gela batetik betera pa-sa daitezke.

Irailaren erdirako haur guztiak es-kolan sartuta egoten dira, baina mol-datze aldiak jarraitu egiten du. Batzuklehenago eta beste batzuk berandua-go moldatzen dira. Ajonaren esanetan"zailtasunik handiena beren familien-gandik aldentzeak sortzen du. Ez daalde fisikoa soilik, baizik eta horreksuposa dezakeena, hau da, ziurtasu-nik eza somatzea, eta babesik gabe etabere ahalmenen aurrean bakarrik sen-titzea". Aldaketa honen aurrean hau-rrek erreakzioak izaten dituzte, eta eraaskotakoak izan ohi dira: poz izugarria,irabioa, jarduera mugagabea berriadenaren aurran, negar bizia, erasoak,ihes egiteko edo beren gauzei atxiki-tzeko jarrera gogorrak,.. Ageriko alai-tasunezko denbora igaro ondoren

(astebete, hilabete…) egoeraberriaren kontzientzia

hartzen dutenean nega-rrez edo eskola ukatuzerreakzionatzen du-tenak ere badaude.

Prozesu honetanirakaslearen jarrerak

garrantzi handia du.Ajonak dio garrantzi-

tsuena dela egunez egunematen dituzten onespen-e-

rakutsiak aurkitzea. "Begirada inte-resgarri bat, irri lotsatia, eskuen estualdia, bi haurren edo haurra eta nagu-siaren arteko kidetasun begirada etaabar bizitzen ari diren borrokan ia ira-bazita dauden batailak dira". Haurrekdituzten zailtasunak ekiditea ezinez-koa bada ere, gainditzen lagun die-zaiekegula adieraztea garrantzitsuadela azpimarratzen du Ajonak. "Bes-talde, moldaketarako ez da legerik ezdenborarik jarri behar. Gehiengoa-rentzat baliagarria dena batentzat ba-liogabea izan daiteke, eta estrategiaegokia bilatu beharko da horrentzat".Moldatze aldia familien eta eskolarenarteko elkarrenganako maitasuna etakonfidantzaren sortzea errazten duenkomunikazio, elkartrukea eta jakin-tzarako denbora bizitzea da. Hau da,haurrak eskolan sartzearen arazoanormaltasun eta baikortasun handie-

naz bizitzea, haurren eta familien, he-zitzaileen, lekuen eta gauzen arteansortzen diren aukera personal eta ba-tasun puntuak errespetatuz.

Ajonak dioenez, urri edo azarora-ko denak moldatuta egoten dira, or-duan ematen dute bukatutzat molda-tze aldia. Prozesua bukatu ostean, el-karrizketa indibiduala egiten dute fa-miliakoekin moldatu aldia nola bizi izanduten jakiteko, haurrak nola jarraituduen, beraiek nola sentitu diren etaabar. Moldatze aldia bukatutzat emanarren, familiakoek eskolara etortzeneta gelan sartzen jarraitzen dute baigoizean haurrak uzterakoan, eta bai a-rratsaldean jasotzerakoan. "Horrela ira-kaslearekingauzak komentatzeko au-kera izaten dute. Esaterako, zer mo-duz pasa duen gaua, zer egin duten as-teburuan, arazorik baldin badu horikomentatu…". Irakaslearekiko harre-mana ez ezik, familiakoen artekoa eresortzen da egoera honetan.


Haur bat hezitzeaezagutzenikastea, egitenikastea,elkarrekinbizitzen ikasteaeta izaten ikasteada. Prozesu luzesamarra da,sehaskan hastendena etabukaerarik ezduena.

GAIAHeziketa


G

Nerabe batek bere gurasoei e-gindako kritika entzun nion hizlaribati: "Gurasoek ez naute maite. I-noiz ez naute maite izan. Nahi izandudana egin dut beti. Inoiz ez dida-te mugarik ipini. Inoiz ez didate e-zetzik esan. Orain ez dakit, ezindiot neure buruari mugarik ipini".

Zer esaten digu nerabe horrek?Zer eskatzen digu? Agian, gure ez-jakintasuna, edo gure inkoheren-tzia, edo gure askatasunaren nahiaeta eskaintza, borondate oso ona e-duki arren, berarentzat kasurik ezegitea izango da, edo interes eza, e-do maitasun eza. Zer behar du haurbatek bere garapenerako? Zer e-maten diogu? Zer da haur batekhartzen duena? Zer esan nahi du se-me-alabak maite izateak? Beha-rrezkoa al da mugak edo eskakizu-nak jartzea? Esan al diezaiekegu e-zetz? Beharrezkoa al da ezetz esa-tea? Laburtuz, zer da heztea? Nolahezten da? Nork hezten du? Zer dagarrantzitsua? Zer ez da garrantzi-tsua?

Zer da heztea?Hezteak esan nahi du gure se-

me-alabei edo gure ikasleei berengaitasunak guztiz garatzeko lagun-tza ematea. Beste era batera esan-da, errealitatea ezagutzea eta ber-tan bizitzea eta mugitzea esan nahidu. Horrela, gure ingurua ezagu-tzen dugu, ezagupenak geurega-natzen ditugu eta ezagupen horiekaplikatzen ditugu.

Nortasuna garatzeak eta bizi-tzen ikasteak norbere buruarekingustura sentitzea eta hori lantzenjarraitzea esan nahi du; autoesti-mua garatzea, norbere burua maiteizatea eta norberaren gaitasunetankonfidantza izatea. Hau da, auto-nomoa izaten ikastea, bere burua-ren jabe izatea eta erabakiak har-tzen jakitea da. Egoerek horrela es-

Utzi? Exijitu? Mugak ipini?

Juanjo Otaño EtxanizMondragon Unibertsitatea. Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatea


katuz gero, baietz esaten edo ezetzesaten ikastea esan nahi du. Sorme-na eta irudimena garatzea esan nahidu. Horren ondorioz, modu errea-lez, objektiboz eta, zergatik ez, opti-mismoz beterik, aurre egingo dioguetorkizunari.

Elkarrekin bizitzen ikastea daheztea, hartu-emanak izaten ikas-tea, eta beraz, hainbat balio garatzeaeta lantzea: askatasuna, justizia, el-kartasuna, berdintasuna, erantzuki-zuna, zintzotasuna, errespetua, to-lerantzia...

Pentsatzen ikastea da heztea, ho-rrek dakarrenarekin: jakin-mina, i-raupena, errealitatea behatzea etabehaketa horretatik ondorioak ate-ratzea, eta beraz, kritikoa eta auto-kritikoa izatea.

UNESCOren txostenak (1996) o-so argi hitz egiten du: "Lau zutabetanoinarritzen da heziketa: ezagutzen i-kastea, egiten ikastea, elkarrekin bi-zitzen ikastea eta izaten ikastea".

Nork hezten du?Gaur egun haurraren inguruan

heziketa eragile asko daude eta milamodutan hezten dute.

Familiak hezten du, eta haurrarenlehendabiziko erreferentzia markoada. Segurtasuna, babesa eta maitasu-na aurkitzen du haurrak familian.Bertan lehendabiziko ohiturak eta jo-kabide pautak ezartzen dira, lehenbi-ziko balioak ikasten ditu, eta afektuahartzeak eta adierazteak esan nahiduenaz ohartzen da. Familian lehen-dabiziko estimuluak hartu eta be-rauekin lehenengo ekintza eskemaksortuko ditu, mundua eta bertan ger-tatzen diren mota guztietako gertae-rak interpretatzeko balioko diotenak.Eskema horietatik abiatuz, ingura-tzen duen errealitatea identifikatzeneta asimilatzen du, ikasteak eskemahorietara egokitzea eta aldatzea su-posatzen duelarik.

Eskolak ere hezten du, eta sozia-lizazioaren bigarren eszenatokia da.


Eskolak bere mundua zabaltzen du,interes berriak sorrarazten dizkio, e-ta beti berria, aldakorra eta aberatsaden errealitatea ezagutzen eta mol-datzen laguntzen dio helburu etahelmuga berriak proposatuz. Era be-rean, eskaera eta erronka berriakplanteatzen dizkio: itxarotea, kon-partitzea, toleratzea, entzutea, eta,aldi berean, azaltzea, parte-hartzea,besteak onartzea, besteak entzutea.

Gizarteak ere hezten du, eta ho-rren baitan, bereziki, komunikabi-deek. Komunikabideak, batez eretelebista, sozializazio goiztiarrarentresna dira, eta publikoa dena priba-tuaren munduan sartzea areagotzendute. Murgiltze ikastearen bidez,konturatuko ez bagina bezala, senti-menduak eta kezkak uniformatzendituzte, balioak eta jarrerak modal-tzen dituzte, eta jolasei eta ekintzeiedukiak ematen dizkiete, askotanguraso eta irakasleen funtzioa or-dezkatuz.

Gelakideek eta lagunek ere he-zitzen dute, bai Haur Hezkuntzan e-ta baita Lehen eta Bigarren Hezkun-tzan ere, azken bi horietan beharba-da indar handiagorekin. Arrakasteneta porroten lekuko eta kolabora-tzaile dira gelakideak eta adiskide-ak, helburu altuagoak lortzeko alia-tuak dira, aurrera jarraitzeko esti-mulua eta akuilua eskaintzen dituz-te. Ez dezagun ahaztu arauak eta ba-lioak ere ezartzen dituztela, norbe-rak bere burua begiratzeko, neur-

G

tzeko, kontrastatzeko, gustura sen-titzeko edo deskalifikatzeko ispilubihurtuz.

Nola hezten da?Mila modutan egiten da orain ar-

te aipatutako guztia, modu zuzene-an eta zeharka, esplizituki eta inpli-zituki.

Haurra esaten zaionarekin eta e-saten ez zaionarekin hezten dugu.Eskaintzen diogun maitasun eta es-timuaren bidez hezten dugu. Eska-tzen eta exijitzen diogunarekin hez-ten dugu, ematen dizkiogun agin-duen bidez, egiten uzten eta egiteadebekatzen diogunaren bidez, sari-tzen eta zigortzen dugunaren bidez.Etxean eta eskolan bizi diren jokabi-de, arau eta balioen bidez heztendugu, haurrarentzat garrantzitsuaketa esanguratsuak diren pertsonekbizi dituzten balioen bidez, prakti-katzen diren jarreren bidez. Beredenbora eta bere ingurua antolatzenditugunean hezten dugu, lan egite-ko, jolasteko edo harremanetarakoguneak eta momentuak sortzen di-tugunean. Haurrarekin gaudeneanhezi egiten dugu, eta haurrarekin ezgaudenean ere hezi egiten dugu.

Haurraren irudi hurbilak izanik,gurasook eta irakasleok, nahitaez, i-dentifikazio elementuak gara, bereidentitatea eraikitzeko prozesuanlaguntzen diogu heldua izatearen e-ta pertsona izatearen irudia eskai-niz. Horrexegatik, gure jokabideek,gure jarrerek, gertaerei aurre egite-ko moduek, gure permitibitateak e-ta gure eskakizunek haurrari bideamarkatzen diote, hazarazten dionbidea, alegia.

Bizitzan zehar ikasten dena bizidena da, hau da, praktikatzen ikas-ten da.

Denok hezten dugu uneoro etamodu askotara. Ez dago ordezkorik.Heziketa elkarrizketa da, elkarre-kintza da, elkartrukea da, haurrare-kin egotea, hitz egitea, konpartitzea,estimulatzea, laguntzea, babestea,ziurtatzea. Ibiltzen eta aurrera joa-ten laguntzea eta animatzea esannahi du. Horrek dakar bere gogoei,bere grinei eta bere bizitasunari bi-deak eta urratsak markatzea, eta bai-ta mugak ezartzea ere. Horregatik,ez dago ordezkorik.

Denok heztendugu uneoro etamodu askotara. Ez dagoordezkorik.Heziketaelkarrizketa da,elkarrekintza da,elkartrukea da,haurrarekinegotea, ibiltzeneta aurrerajoaten laguntzeaeta animatzeaesan nahi du.

GAIAHeziketa



Gure presentzia garrantzitsuada. Pertsona izatearen abenturanbermea eta laguntza ematen dizkio.Baina, ez bagaude, edo gaudeneanguztiz permisiboak bagara eta ez ba-ditugu mugak ipintzen, edo inkohe-renteak bagara, edo ez badiogu ka-surik egiten, bere segurtasun eza etabeldurra indartuko ditugu, ez dioguaukeratzen eta erabakiak hartzen i-kasten utziko. Aukerak egiteak etaerabakiak hartzeak zerbaiti uko egi-tea dakar, beraz aukerak egiten ikas-tean uko egiten ikasten dugu. Horiguztia egiten dugu gure historia per-tsonalean bizi eta landu ditugun ba-lioen arabera eta berauekin kohe-rentzia mantenduz, deskubritzenbaitugu dena ez dagoela ondo, denaez dela posible, eta baita dena ez da-goela gaizki edota dena ez dela ezi-nezkoa ere.

Permitibitatea, exijentzia, mugak.Laburtuz, haurrari errealitatea e-

zagutzen eta bertan mugitzen la-guntzea bere buruarekin eta bestee-kin bizitzen ikasten laguntzea da,balioak garatzen laguntzea, pentsa-tzen ikasten laguntzea. Beste modubatera esanda, haur bat heztea eza-gutzen ikastea, egiten ikastea, elka-rrekin bizitzen ikastea eta izaten i-kastea da. Prozesu luze samarra da,sehaskan hasten dena eta bukaera-rik ez duena.

Hezitzaileari bere planteamen-duetan eta jarreretan koherentzia i-zatea eskatzen zaio eta, aldi berean,

haurrarekiko hur-biltasuna eta elka-rrizketa, hitz egi-tea, entzutea, agiandenbora galtzea e-ta, nola ez, baita i-tunak egitea, ados-tea eta amore ema-tea ere.

Eta hori guztiaazken helburu ba-tekin: haurrak au-

tonomia pertsonala lortzea, bere bu-ruarengan konfidantza eta segurta-suna izatea, erabakiak hartzeko gaiizatea, eskubideak eta eginbeharrak

dituela ohartzea eta besteekin bizi-tzen ikastea.

Heziketa prozesu hori konstan-tea eta errepikakorra da. Bizitzarenadin guztietan garatzen da, nahiz etamomentu bakoitzak bere berezita-sunak eduki. Agian printzipio eta ja-rrera orokorrak antzerakoak dira,baina beroien aplikazioa ezberdinaizango da 2 urteko haur batengan e-do 14 urteko nerabe batengan, adi-bidez.

Sarritan mugak jartzeari beldurradiogu gurasook eta irakasleok, etaaipatzen dugu hobe dela haurraknahi duena egiten uztea, horrela ezdiogula traumarik sortaraziko-eta.Ez da jarrera zuzena, guztiz permisi-boak izanik ere erraza baita haurra-rengan beste trauma asko sortzea:segurtasun eza, zailtasunen aurreanetengabeko porrota, hobetzeko gai-tasun eza, frustrazioa toleratzekogaitasun eza eta bizitzaren aurreanguztiz babesgabe uzteko arriskua.

Nortasun pertsonala eraikitzekoaldamioa izango den marko bat be-har du haurrak, segurtasuna eman-go dion marko bat. Horrela haurrakbere eskubideak ezagutuko ditu, etabaita bere eginbeharrak, bere posi-bilitateak eta bere mugak ere. Berenortasunaren oinarri izango deneuskarri sendoa aurkituko du. Ho-rrek hezitzaileari eskatuko dio eska-erak eta askatasuna dosifikatzea etaoreka bilatzea eskubide eta eginbe-harren artean, tinkotasuna eta mal-gutasunaren artean, eta askatasun e-ta gainbabesaren artean. Era berean,horrek eskatuko die, bai hezitzailea-ri eta baita haurrari ere, koherentziaizatea jarreretan eta helburu komu-nak adosterakoan eta bilatzerako-an, eta baita adostutako konpromi-soak betetzerakoan ere.

Marko hori eraikitzeko lehenen-go pausoa hausnarketa gune batsortzea izango litzateke, hau da, zeregiten dugun eta nola egiten dugunpentsatzea, kritiko eta pentsakor i-

Sarritan mugakjartzearibeldurra diogugurasook etairakasleok, etaaipatzen duguhobe delahaurrak nahiduena egitenuztea, horrelaez diogulatraumariksortaraziko-eta.Ez da jarrerazuzena, guztizpermisiboakizanik ereerraza baitahaurrarenganbeste traumaasko sortzea.


zatea bai gure jokabide eta jarrere-kin, eta baita haurraren jokabide etajarrerekin ere. Eta beraz, konpromi-soak eta erabakiak hartzea nahi ezdiren jokabideak ekiditeko eta ho-riek onargarriak diren beste batzue-kin ordezkatzeko.

Abiapuntua izan daiteke erlazio-ak definituko dituen marko bat sor-tzea haurra, guraso, anai-arreba etaetxean bizi direnen artean, edo ikas-le, gela eta irakaslearen artean. Hau-rrak marko hori onartu behar du, etahorretarako beharrezkoa da denonartean eta elkarrizketaren bidez egi-tea, alegia, haurrak parte-hartzeamarkoa definitzerakoan.

Ez dugu ahaztu behar, bestalde,hezitzaileak, bere aldetik, haurrareki-ko errespetu eta estimu jarrerak edukieta adierazi beharko dituela: haurra-ren aldetik errespetua eskatzen badu-gu, helduok ere haurra errespetatzeaeskatzen du koherentziak.

Bada ahaztu behar ez dugun zer-bait ere: garatze eta eraikuntza per-tsonalaren prozesuan dagoela hau-rra eta, beraz, akatsak eta hanka sar-tzeak eduki ditzakeela. Baina aka-tsak helburuak lortzeko bidean e-maten diren ahalegin bezala ulertubehar dira.

Bestalde, pixkanakako eskaeraprogresiboa planteatu behar da, fa-milian, arlo akademikoan edo bestearlotan. Eskaerak logikoa eta ezhautazkoa izan behar du, ezin dahelduaren autoritate arbitrarioan oi-narritu, eta garatu nahi ditugun ba-lioekin ados egon behar du.

Erlazio marko horrek baditu,beste gauza batzuen artean, mugazehatzak. Izan ere, beharrezkoa da

mugak jartzea. Haurrarentzat -txikiazein handia- segurtasun sistema e-dukitzea esan nahi du horrek, eraba-ki bat egokia den ala ez eta bere on-dorioak positiboak, negatiboak, o-nargarriak edo onartezinak direnkonturatzen laguntzen baitio.

Bestalde, erabakitzeko aukerakeskaini behar dizkiogu haurrari; aregehiago, erratzeko aukera onartubehar dugu, betiere erratze horigainditzeko eta bideratzeko aukeraemanez.

Behar izanez gero, azalpenak e-man beharko zaizkio, berak ulertze-ko duen gaitasunari egokituak, nos-ki. Haurra gai da erabaki bat edo a-rau bat ulertzeko baldin eta azaltzenbazaio eta logikoa bada; horrela ezbada, protestatu eta helduaren arbi-trarietatea salatuko du.

Agian hori guztia hurbiltasun eta

GAIAHeziketa

guztion erantzukizunaG

komunikazio jarrera batean labur-tzen da. Horrek negoziatzea eskatu-ko du eta negoziatzen denean, aldebiak bat egiten eta puntu komunakbilatzen saiatzen dira. Alde biek a-more ematen dute, alde biek ados-ten dute, eta, ondorioz, biek irabaz-ten dute, bientzat onak eta garran-tzizkoak diren eta biei ahalegina es-katzen dien helburuak lortzen saia-tzen baitira.

Esan dugun guztia aintzat hartu-ta, ez dugu entzungo hasierako ne-rabearen kexua, hots, beti nahi zue-na egiten utzi ziotela eta muga faltahorretan berak maitasun eza ikustenzuela.


xoséestévez

Historiazentralista batera itzuliko garela uste dut, baina abarduraautonomistarekin

E L K A R R I Z K E T A

Deustuko UnibertsitatekoHistoria irakaslea

E

Abendurako Humanitateen e-rreforma ekarriko duen dekretuaegitekotan da Madrilgo HezkuntzaMinisteritza. Humanitateek erre-formarik behar al dute?

Besterik gabe, orokorrean, Hu-manitateen erreforma beharrezkoaden ala ez galdetzen badidate, alder-di batzuetan baietz esango nuke.Bistakoa da ikasle gehienek defizitadaukatela geografiaren, historiaren,artearen eta baita hizkuntzaren eza-gutzan ere, ortografia akats asko egi-ten baitituzte. Nik klaseetan ikustendut oinarrizko kontzeptu asko ez di-tuztela ezagutzen. Alde horretatik, i-ruditzen zait beharrezkoa dela oina-rrizko kulturaren ezagutzan gehia-go sakontzea. Kulturaren ezagutzaglobala, bai unibertsala eta bai nor-berarena, sakontzeko premia dago-ela iruditzen zait.

Aitzitik, Hezkuntza Ministeritzakerreforma horri eman nahi dion no-rabidearekin ez nago ados. Espai-niako historia baztertua, ilundua etadesitxuratua dagoela argudiatzendute, eta historia nazionalistakgehiegi indartuta daudela. Zentzuhorretan, ez nator bat, argudio ho-rren aurka nago erabat.

Nola ikusten duzu HezkuntzaMinisteritzak planteatzen duen e-rreforma?

Nik zintzoki uste dut kanpainabaten barruan kokatzen dela. Kan-paina horren asmoa da estatu espai-niarraren konfigurazioa perspekti-ba zentralista batetik egitea eta peri-ferian dauden beste proiektuak baz-tertzea. Nik uste dut estatu espainia-rrean ikuspegi jakobinistaren be-rrindartze bat dagoela, batez erePartidu Popularra boterera iristi de-netik. Eta ez da harritzekoa, gehien-goa frankismoaren ondorengoa bai-ta, Franskismoko hierarken semeakbaitira: Gonzalo Robles, Rodrigo Ra-to, Aznar, Pio García Escudero...

Dekretuajarri arren,

badagoabagune bat,

baldin etalortzen badakomunitateautonomoekberen erabakiportzentaiamantentzea,

zentroekautonomiamaila bat

edukitzea, etairakasleek

sentsibilitateaedukitzea

E

xoséestévez

Galiziako Quirogaherrian jaio zen XosEst vezek 27 urtedaramatza irakas-kuntzan. Filosofiaeta Letretan dokto-rea da etaHistoriako irakasleda DeustukoUnibertsitatean1973az geroztik.Hainbat liburu, arti-kulu eta kolaborazioidatzi ditu, besteakbeste Galeuzcari,iberiar penintsulakonazionalismoei, eus-kal nazionalismoari,Euskal Herriko histo-riari eta Galiziakohistoria, literatura,etnografia eta emi-grazioari buruz.Historia nazionalis-tetan oso jantziadago.


Horiek planteatzen dutena ikus-pegi itxi, jakobino, zentral eta fran-kista batera itzultzea dela iruditzenzait. Halere, ez dut uste mito bezalaplanteatzera iritsiko liratekeenik,hau da, berriz ere “El Cid Campea-dor” eta antzeko mitoak erabiltzenhasiko direnik. Hori Europar Bata-sunaren aurrean barregarri geldi-tzea izango litzateke.

Frankismoraino itzuli gabe, zeriritzi duzu gaur egun dagoen histo-riaren irakaskuntzaz?

Euskal Herriko institutuetandauden txosten gehienei begiratubat bota besterik ez dago. Edonork i-kus dezake euskal historiak gehiga-rri bat baino ez duela osatzen Espai-niko historiaren barruan. Esaterako,Antzinako Errejimenaren krisiagaian, Carlos IV.ren erregetza, Inde-pendentzia gerra eta FernandoVII.ren erregetza aztertzen dira. Bu-kaeran eranskin bat dago AntzinakoErrejimenaren krisia Euskal Herrianizenekoa, eta hor desamortizazioak,foralitatea, afrantsesada eta lehenguda karlista sartzen dira. Eta hori daAntzinako Errejimenaren krisia Eus-kal Herrian. Aurreko puntu guztiakEspainiako historiari buruzkoak di-ra. Gauza bera gertatzen da gainon-tzeko gaiekin ere.

Horregatik, Euskal Herriko his-toria Espainiako historiaren zati batbezala agertzen da. Eta hori, nire us-tez, aurre-autonomiara itzultzea i-zango litzateke, autonomien arteandesberdintasunik ez zegoen garaira.Eta horrek ez du loturarik iberiar pe-nintsulako historiarekin.

Zergatik diozu hori?Historiaurretik XIX. mendera ar-

teko historia aztertzen badugu, Es-painiko historiarik ez dagoela kon-turatuko garelako, baizik eta iberiarpenintsulako erreinuen historia. E-rreinu horretan batzuk borondatez

eta beste batzuk indarrez, nire ustezzentrotik inposatua izan zen proiek-tu komun batean biltzen joan ziren.Errege Katolikoen estatu nazionalaeta modernoa sortu zenean, orain-dik bazeuden proiektu komun ho-rretan sartu ez ziren zenbait nazio e-dota sartuagatik beraien nortasun e-ta berezitasunekin jarraitu zutenak.

Adibidez, Euskadik bere egiturajuridiko-politiko-administratiboamantendu zuen 1876. urtera arte.Kataluniak 1714an galdu zuen inda-rrez eta konkista militarraren ondo-rioz. Nafarroak bere historia pro-pioa izan zuen 1512ra arte, eta1876ra arte bere instituzioak man-tendu zituen berdintasunaren bide-tik sartu zelako, nahiz eta 1841ekolegearen ondotik praktikoki ez gau-zatu.

Beraz, penintsulako nazio ba-koitzaren historia bereiziak batzue-tan XVI. mendera arte iraun zuen, e-ta bestetan XVIII. edo XIX. menderaarte. Zer gertatzen da historia horie-kin? Desagertu egiten al dira?

Nik uste dut historia komun bategon daitekeela, baina indarrez edoborondatez ezarri zen ikusi beharda. Adibidez, oraindik ez dakiguGaztela bide militarra erabiliz edo i-tun bat sinatuz sartu zen Gipuzkoa-ra. Euskaldun askok hartu zuen par-te Gaztelako historian eta Amerike-tako abenturan. Baina horrek ez duesan nahi euren nortasuna manten-du ez zutenik.

Etorkizunari begira, dekretuakaurrera egingo duela iruditzen alzaizu?

Diputatuen kopuruari begiratutaeta zenbakien legeari jarraituta bai.Baina ez dakit bere horretan aldarri-katuko duten ala ez, ministerioarenbidetik, alegia. Harritzen nau, zerenlehenengo parlamentutik pasa be-harko bailuke.

Nik uste dut dekretua mamitzen

joango direla eta beste indar politi-koekin kontsultatuko dutela. Denadela, PSOE ia guztiz ados egongo daPPk planteatzen duenarekin. Opo-sizio handiena indar nazionalisten-gandik sortuko da, baina nahiko po-siblea da dekretua aurrera ateratzea.Historia zentralista batera itzulikogarela uste dut, baina ñabardura au-tonomistarekin. Nortasun kontzien-tzia indartsua dagoen autonomienerantzuna entzun egin beharko li-tzateke, Katalunia eta Euskadirenakasu, eta Galiziako zenbait lekuta-koa. Autonomia horietako institu-zioek zeresan handia eduki beharkolukete. %45a beren esku dute etaportzentaia hori gutxienez manten-du egin beharko lukete. Horrela, kri-terio hain bateratzailea eta zentralis-ta izango ez duten gauzak egingo li-rateke.

Baina Madrildik jartzen diren


Herribatek berenortasuna

mantentzekobi elementubehar ditunire iritziz:

hizkuntza etamito

historikoak

E

xosé estévez

minimo horiek asko badira, zer au-kera dute instituzio autonomoekeuren minimoak jartzeko? Eta zen-troek? Eta irakasleek?

Dekretua jarri arren, badago aba-gune bat, baldin eta lortzen bada ko-munitate autonomoek beren por-tzentaia mantentzea, zentroek auto-nomia maila bat edukitzea, eta ira-kasleek sentsibilitatea edukitzea.Gaur egun zentroek gauza asko era-bakitzen eta zehazten dituzte. Eta i-rakasleek ere badute askatasunamateriala aukeratzeko garaian. Ho-rrela, herri bakoitzaren historia etakultura ezagutzera ematen dituztenliburuak aukera ditzakegu.

Zenbateko garrantzia dute tes-tu liburuek historiaren irakaskun-tzan?

Handia. Gainera, beste arrazoienartean, testu liburuak jarraitzeko jo-era handia dagoelako irakasleen ar-tean.

Ez da ahaztu behar argitaletxeekliburu erabat ezberdinak egiten di-tuztela komunitate autonomoen-tzat. Argitaletxe batzuk sentikorra-goak dira kanpoaldeko historiekikoeta zenbait komentaketa testu eresartzen dituzte. Haatik, dekretuakaurrera egiten badu, testu komenta-

keta horiek kendu egingo dituzte e-ta komunitateei dagokien zatia urri-tu egingo da. Frankoren garain be-zala, "España grande y libre"ren i-kuspegia zabalduko da.

Horrenbesteko garrantzia aldute Historiak eta HumanitateekEspainiako batasun hori indartze-ko? Tresna klabeak al dira?

Bai, oso garrantzitsuak dira. Ha-lere, ez dakit ez ote den ari gehiegipotentziatzen hezkuntzak gazteenadimen garapenean duen boterea e-do eragina.

Beste garai batean hezkuntzak e-ta familiak eragin ideologiko oso ga-rrantzitsua zuten, baina gaur egun biinstituzio horiek ez dute hainbeste-ko eraginik. Askoz ere garrantzi-tsuagoak dira lagunen eta komuni-kabideen eragina, eta horiek ez di-tuzte kontrolatzen ez eskolak eta ezfamiliak.

Nik 27 urte daramatzat irakas-kuntzan eta konturatzen naiz nikpentsatzen nuenak eragin gehiagozuela lehen orain baino. Gaur egunosatutako pentsamenduarekin etor-tzen dira unibertsitatera, eta gainera,azkenaldian beldurtu egiten nau niberaiek baino aurrerakoiagoa nai-zela ikusteak. Ez da nik bakarrik du-


dan susmoa, irakasle gehiagok ereesaten du. Nik eduki ditzakedan i-deia aurrerakoiek, irekiek, toleran-teek, anitzek, nortasun nazionala e-rrespetatzen dutenek, ez dute eragi-nik beraiengan. Lagun taldeak etakomunikabideek pentsatzen dute-nak gehiago eragiten diete.

Nolakoa da komunikabideen-gandik eta lagunengandik jaso-tzen duten eragina? Eskola eta fa-miliarengandik jasotzen dutenabaino handiagoa al da?

Komunikabideen eragina era-bat desideologizatzailea da. Progra-ma guztiak "ondo pasatzeko" eta"bizitzaz gozatzeko" dira eta ez da-go inolako eragin ideologikorik. I-deologia konkreturik gabeko gaz-teengan gero errazagoa da zenbaitideia zentralista sartzea, eta hori dakomunikabideek egiten dutena. Es-tatuaren alde dauden presio talde-koak izanik, balio zentralistak za-baltzen dituzte.

Orain arte aipatu dugun histo-ria "ohiko historia" dela esan deza-kegu, liburuetan dagoena eta es-koletan irakasten dena. Herrita-rren historia, aldiz, ezkutuan geldi-tzen da beti. Zer dela eta?

80ko harmakadan garrantzi han-dia eman zitzaion egiturazko histo-riari, hots, mugimendu demografi-koei, ekonomikoei, sozialei... Orainegiturazko historiatik kanpo dago-en mugimenduei garrantzia ematendien historia nagusitu da, alegia,mugimendu politikoen, ideologi-koen eta eguneroko bizitza eta pen-tsakeraren historia. Ondorioz, egi-turazko historia alde batera utzi da.Beste modu batera esanda, marxis-moa modatik pasa da, eta oinarrizkoegituraren azterketa den guztia -e-konomia, demografia...-, beste ko-rronte historiografikoen mesedetanbaztertzen ari da. Nik uste dut berriz

ere lehengora itzuliko garela, bainamomentuz oztopo horrekin aurki-tzen gara.

Beste arazo bat, zoritxarrez, herribizitzaren historia ezagutzeko do-kumentu eskasia da. Zeharkakomodu batez jakin dezakegu nola bi-zi ziren, baina historia idazten zute-nak goiko klasekoak ziren, eta be-raien arazo eta interesak islatzen zi-tuzten, ez herri soilarenak. Askotan,herriak egiten zuena jakiteko alde-rantzizko historia egin behar izatendugu intuizioz jokatuz, eta oso zailada.

Halere, nik uste dut herriaren-gandik gertuago dagoen historia e-giten hasi dela. Hots, hain unibertsa-lista eta orokorra ez den historia, he-rri bizitzatik gertuago dagoena.

Herritarren gertuko historia e-zagutzea ez al da garrantzitsua?

Nik uste dut baietz. Lurralde edonazio bateko historia maitatzeko le-henengo gertuko historia maitatubehar da. Niri oso arraroak suerta-tzen zaizkit kosmopolitismoa eta u-nibertsalismoa. Kosmopolita dela e-saten duenak ez du Txinako historiaeta hemengoa maitatzen, teoria hu-tsean gelditzen da. Besteen historiamaitatzeko lehenengo norberarenamaitatu behar da. Lehenengo nor-beraren herrian nola bizi ziren, nola-koak ziren ezkontzak, hiletak eta a-bar ikertu behar da. Horren ondorenhasiko da bere herriaz interesatzeneta maitatzen, eta gero txinatarrak e-do kubatarrak maitatzen.

Zergatik ez da hori guztia esko-letan irakasten?

Ez dakit zergatik. Niri oso inte-resgarriak iruditzen zaizkit, eta pro-grama ofizialetan sartu beharko lira-tekeela iruditzen zait. Euskal He-rrian, adibidez, garrantzi handia e-duki dute lagunarteko guneek, hots,auzolanek, hiletek, tabernetako ter-


tuliek, koadrilek... Beste lekuetan ezdira hemen adinako intentsitatez bi-zi izan lagunarteko harreman ho-riek. Baina apenas agertzen dira li-buruetan. Jendearen pentsamen-duan mantentzen diren espazioakdira, mito batzuen inguruan gorde-tzen direnak.

Mitoak aipatu dituzu. Baliohandia al dute mito historikoek?

Bai, bai herri baten historian etabaita herri horren nortasunean ere.Herri batek bere nortasuna man-tentzeko bi elementu behar ditu ni-re iritziz: hizkuntza eta mito histori-koak. Nire ustez, herri batentzatmito historikoak pertsona baten-tzat oroimenak bezala dira. Pertso-na batek oroimena galtzen badu,Alzheimer segurua izango du. Etaoroimenik gabeko herria ere etor-kizunik gabeko herria da.

Gertatzen dena da gaur egundena desmitologizatzeko joera da-goela. Gure mitoak desmitologiza-tzeaz hitz egiten da; Aitor, laubu-ruaren jatorria eta abar desmitolo-gizatzeko esaten digute. Aitzitik,espainiarrek bereak mantendu e-giten dituzte, estatu handien mito-ak bere horretan utzi nahi dituzte.Zergatik? Badakitelako herri txikibatek bere mitoak galtzen baditu,herri handiago baten barruan txer-tatzen dela eta herri hori desagertuegiten dela.

Dagoeneko hiru hilabete pasadira Hik HasiUdako Topaketa Peda-gogikoak burutu genituenetik. Arra-kasta handia izan zuten eta parte-hartzaileen aldetik erantzun ezinhobea jaso genuen.

Guztira 900 pertsona bildu gi-nen uztailaren 4, 5 eta 6an Donos-tiako Irakasle Eskolan, Enpresa-I-kasketen Unibertsitate Eskolan, In-formatika falkutatean eta Ekintza i-kastolan; 745 hartzaile, 119 hizlarieta 25 antolatzaile.

Topaketa hauek euskal irakas-kuntzan gabiltzanon topaleku iza-tea nahi genuen, eta egiaz partaide-on presentzia eta lekukotasun fisikohori ikusi ahal izan dira.

Orain arte isolatuta eta bere ka-buz lanean zebilen irakasleak berekideekin elkartzeko aukera izanzuen. Aipagarria da oso jendearenmotibazioa eta ilusioa nolakoa izanzen. Oso gustura eta gogo handiz i-kusi genituen hartzaileak, intereshandiarekin. Askok aipatu zuten ho-

rrelako ikastaroen premia dagoela e-ta jarraipena izan behar dutela. Ho-rrek, dudarik gabe, izugarrizko pozaeman digu, eta gure lanean jarraitze-ko indarra, animoa eta ilusioa.

Zenbait ikastarotako materiala-rekin monografikoak argitaratukoditugu, eta beste hainbat ekarpen e-ta esperientzia hik hasi aldizkariankaleratuko dira.

Oro har, balorazio positiboa egi-ten dugu, eta baita parte hartu dute-nek ere. Horregatik, 2001. urtekouztailean II. hik hasi Udako Topa-ketak antolatuko ditugu.

Topaketek iraun zuten hiru egunhaien kronika bat egin nahi izan du-gu partaideen iritziak kontuan har-tuz; 745 hartzaileetatik 439k bete zu-ten banatu genuen balorazio orria.Bertan izan zinetenoi egun haiekgogora ditzazuen balioko dizuete,eta egon ez zinetenoi ideia bat egindezazuen. Era berean, jasotako iri-tziek hurrengo topaketak hobetoantolatzeko balioko digute guri.

Sarrera ekitaldiaUztailaren 3an Irakasle Eskola-

ren ingurua jendez bete zen. Ikasta-roak hasi, sarrera ekitaldian txala-partariek, Porrotx eta Pirritx pailazo-ek, amona Josefinak, haurrek eta hikhasiko eta Topaketetako koordina-tzaileek eman zuten ongi etorria.

VigostkiIkastaro teoriko hau Pedagogia

Fakultateko Gelategian burutu zen.200 inguru matrikulatu ziren, ikasta-ro jendetsuena izan zelarik. Nahiz e-ta aurkezpen batzuren maila eskasaizan, oro har ikastaroa teoriaz janz-teko beharrari erantzuteko ona izanzen. Dena den, parte-hartzaileek te-oria jasotzeaz gain, hori praktikare-kin uztartzeko beharra nabaritu zu-ten. Esperientzia konkretuak azal-tzea eta eguneroko lan praktikoragehiago hurbiltzea faltan bota zu-ten. Hori bideratzeko mahai ingu-ruak eta mintegiak antolatzeko pro-posamena luzatu zuten batzuk.

Hurrengo uztaileanberriro topaketak

Gipuzkoako Foru Aldundian egindako aurkezpen ofiziala.


Ikastaro honetako material guz-tia bildu egingo dugu eta monografi-ko bat argitaratuko dugu horrekin.

Informatika Haur eta Lehen Hez-kuntzan

Hasteko, informatikaren ingu-ruko zenbait azalpen eman ziren.Gero lau tailer antolatu ziren infor-matikaren erabileraren alderdi me-todologikoen azterketa egiteko etaerabiltzen diren programak erapraktikoan ezagutzeko. Era bere-an, zortzi ikastetxetako irakasleekgaur egun gauzatzen ari diren espe-rientzien berri eman zuten, eta ho-rren berri izatea oso interesgarritzatjo zuten. Baita gelan erabil daitez-keen baliabideak ezagutzea ere.Horrelako ikastaroa euskaraz jaso-tzea ere baloratu zuten. Era berean,esperientziak trukatzeko bideak i-rekitzea oso positiboa dela adierazizuten.

Lehenengo urtea izanik eta 140ordenagailu inguru erabili zirelakontuan harturik, zenbait akats tek-niko egon ziren. Osterantzean, gau-zak ondo atera ziren.

Internet, aplikazio pedagogikoakIkastaro honetako gaiak interes-

garriak izan zirela aipatu zuten as-kok eta jarraipena emateko premiaazaldu zuten. Hainbat proposamenbota zituzten: programekin praktikagehiago egitea, aldizkari elektroni-koa egitea, web orriak egitea, meto-dologian sakontzea, Hik Hasi aldiz-karian artikuluak argitaratzea Tek-nologia Berrien aurreko "beldurra"kentzeko eta abar. Ikastaroa euska-raz egitea baloratu zuten.

Afektibitatea eta Sexu HezkuntzaIkastaro honetako lehen egune-

an gai honen inguruko hitzaldiak e-man zituzten hizlariek. Hurrengo biegunetan hiru tailerretan banatu zenjendea; Haur Hezkuntza, LehenHezkuntza eta Bigarren Hezkuntza-ko tailerretan. Horietan sexualitatealantzeko zenbait baliabide didakti-

ko eta metodologiko ezagutzeazgain, bakoitzaren esperientzia, zalan-tzak, bizipenak eta beste hainbat gau-za azalarazteko aukera egon zen.

Orokorrean hartzaileak oso gus-tura sentitu ziren tailerretan, gertuta-sunez eta erosotasunez lan egitekoaukera egon baitzen.

Hizlarien gaitasuna eta jarrera o-so positiboki baloratu zituzten. Par-taideen bizipenetatik abiatzea osoongi iruditu zitzaien, eta are gehiagobakoitzaren eta guztien aportazioakonartzea, baloratzea eta positiba-tzea. Bildutakoen partaidetza osohandia izan zela aipatu zuten.

Hizlarien azalpenak biltzea etaeskuratzea komenigarria ikustenzuten. Lan hori aurreikusia genueneta monografiko batean bilduta ar-gitaratuko ditugu.

PlastikaIkastaro hau bi taldetan banatu

zen: Lehen Hezkuntzakoa eta Biga-rren Hezkuntzakoa. Guztiek aipatuzuten egun gehiagoren beharra teo-rian ikusitakoa praktikan jartzeko.Arlo honetako ikastaroek jarraipenabehar dutela aipatzen zen, presta-kuntzan izugarrizko zuloak baitaude.

Musika Hezkuntzarako progra-mazioa

Musika programazio orokorraantolatzeko bitartekoak eskaintzeazen ikastaro honen helburua. Partai-deak txirula eta gitarra joz jardun zi-ren hiru egunetan eta ikastaro prak-tikoa izan zen. Ongi antolatua etaprestatua, dinamikoa eta ulerkorra i-zan zela adierazi zuten eta oso gus-tura atera ziren. Gehienek denborafalta azpimarratu zuten, eta ondo-rioz, hainbat gauza azkarregi ikusizituztela.

Musika Hezkuntza BerezianIkastaro honetan Aschero musi-

ka sistema berria ezagutarazi zen.Down sindromea, burmuin elbarri-tasuna, atzerapen mentala eta autis-moa daukaten pertsonekin erabil-


Donostiako Irakasle EskolanTopaketen dokumentazioaren banake-ta eta sarrera ekitaldia burutzen arizireneko irudi batzuk.

Topaketetan hartutako irudietan hainbathizlari eta parte-hartzaile agertzen da.

tzen den metodologia da. Gai inte-resgarria eta erakargarria izan zenhartzaileen esanetan. Metodologiabera ezagutzeaz gain, azken egune-an Down sindromea duten neska-mutil bi etorri ziren. Aschero sistemaerabiliz pianoa nola jotzen duten i-kusi ahal izan zen bertatik bertara.Teoria eta praktika hori uztartzea o-so interesgarritzat jo zuten parte-hartzaileek.

hik hasik Joxe Ramon Vitoria e-maileak prestatutako liburuxka ar-gitaratuko du.

Bigarren Hezkuntzan euskararenerabilera nola sustatu

Ikastaro honetan irakasleek ez e-zik, udal euskara teknikari ugarikparte hartu zuten. Nerabeen arteaneuskararen erabilera sustatzekodauden programak, proiektuak etaesperientziak aurkeztu ziren, bai i-kastetxeetakoak, bai aisialdi taldee-takoak eta bai herri mailakoak. Ikas-taroaren kalitatea eta dibertsitateabaloratu ziren. Hizlari gehien edukizituen ikastaroa izan zen eta hartzai-leen esanetan maila ona erakutsi zu-ten. Ikuspuntu desberdinak ezagu-tzeko aukera egon zen. Nerabeek e-re parte hartu zuten azalpen batzue-tan beraien esperientziaren berri e-mateko, eta hori oso interesgarria i-zan zela adierazi zuten hartzaileek.Halere, esperientzia gehienak Gi-puzkoakoak izan ziren, eta beste he-rrialdeetakoak ezagutzea ere inte-resgarritzat jo zuten, horrela inguru-ne gehiagotako erreferentziak eza-gutzeko.

Ingelesa Haur HezkuntzanIkastaro honetan Haur Hezkun-

tzako ingeles proiektu bi aurkeztuziren: Ikastolen Elkarteko eleanitzproiektua eta EAEko eskola publi-koetako ingeles goiztiarrarenproiektua. Positiboki baloratu zenplanteamendu bien azalpena, ba-koitzaren ezaugarriak eta bien arte-ko desberdintasunak ikusteko, etabaita banatutako materiala ere. Aur-

kezleen jarrera eta sortutako giroa o-nak izan zirela aipatu zen.

AtxikimenduaOro har ikastaroa interesgarria,

baliagarria eta positiboa izan zenhartzaileen iritziz. Ikastaroaren egi-tura ere oso egokia iruditu zitzaien:lehenengo egunean gaiaren teoriza-zioaren inguruko hitzaldia aurkeztuzen; bigarren egunean ikuspegi ez-berdinak planteatu ziren; eta hiru-garren egunean hainbat eskoletakoesperientzien berri eman zen.

Hitzaldien maila oso ona izan ze-la adierazi zuten, eta banatu zen ma-teriala ere bai. Esperientziei dago-kienez, oso interesgarriak izan zire-la aipatu zuten eta trukaketa hori in-dartzeak merezi duela.

Ikastaro honetako materiala ere,monografiko batean bilduko dugu.

Hizkuntzaren aldetik, askok ai-patu zuten hizlariak erabiltzen duenhizkuntza menperatzea garrantzi-tsua dela. Ulermenaren aldetik, eus-karaz kili-kolo aritzea baino nahia-go dutela gaztelaniaz entzutea azal-du zuten.

Euskaraz jolastenIkastaro hau bi taldetan egin zen,

eta talde bien balorazioa oso positi-boa izan da. Erabat praktikoa izan

zen, goiza jolasten eta abesten pasa-tzen zutelarik. Kanta eta jolas asko i-kasteko aukera izan zutela adierazizuten, eta oso erabilgarria eta balia-garria izango zaiela.

Emaileen egokitasuna, gertuko ja-rrera, motibatzeko indarra eta eman-dako konfidantza aipatu zituzten.

Ikastaroa bideoan grabatu etakopiak erosteko aukera izatea gus-tatuko litzaiokeela aipatu zuen ba-tek. Alde horretatik, aurreratu deza-kegu jolasak eta abestiak biltzen di-tuen “Zatoz jolastera!” bideoa aben-duan plazaratuko dugula (horri bu-ruzko informazio osatuagoa 32. orrialde-an daukazue).

Tenis klubean egin zen Topaketei amaiera emateko bazkari-festa.


Hik Hasi I. Udako

Topaketek jaso duten

erantzun zabala ikusita

eta parte hartzaile

askok jarraipena eskatu

duenez, datorren uztai-

lerako II. Topaketak

antolatzeko konpromi-

soa hartu dugu.

Zerbitzatzeko borondate horimamitzeko, ordea, herriaren etahura osatzen duten pertsonen ego-era soziokulturala ezagutu eta o-nartu beharra daukagu, horri bu-ruz edozein iritzi edo ikuspegi ide-ologiko aintzat hartu aurretik.Hain zuzen ere, errealitatea denbezala onartzeko jarrera begirune-tsu hori aurretiazko baldintza da e-zinbestean, horretan edo horri bu-ruz nola jokatu behar dugun era-bakitzeko. Eta baldintza etikoa erebada. Izan ere, gizabanakoak etagizataldeak eskubide batzuen jabedira, eta hezkuntzan eta hezkuntzasisteman horiek errespetatu eginbehar dira.

Gizakientzat eta "herriarentzat"mesedegarria den zerbait egin etagizartean zabaldu nahi bada, esku-bide horiei zor zaien begirunez jo-katu beharra dago. Bestela joka-tzea ez litzateke herria "zerbitza-tzea", hura indarkeriaz eraikitzeabaizik.

2. Euskal Herria aniztasun han-diko errealitate soziokulturala daeta den bezalaxeko onartu beharda. Aniztasun horrek alderdi askohartzen ditu bere baitan: ideiak etausteak, gizakiari buruz dauden ikus-

molde ezberdinen inguruko balo-razio etikoak, politika eta gizartegaietan errealitatea ulertzeko eraezberdinak eta horretan eragina i-zateko modua.

Aniztasun handiko errealitatehorrek aniztasun handiko hezkun-tza sistema eskatzen du, guztionondare diren giza eskubideetan oi-narrituriko hezkuntza proiektuguztiak onartuko dituen sistemabat, hain zuzen.

Alde horretatik, inoiz ez diraparekotzat jo behar euskal hez-kuntza sistemaren "batasuna" etahura osatzen duten erakunde, sa-re, sektore edo ikastetxeen "homo-geneotasuna" edo "uniformetasu-na". Kultur aniztasuna duen gizar-te baten askatasuna ziurtatzeko, e-zinbestekoa da askatasunetik sor-tzen den aniztasun horren alderdiguztiak babestea.

3. Euskal Kristau Eskola, hez-kuntza sarearen osagai moduan e-do ikastetxe multzo gisa harturik,askatasunaren adierazpen eta ber-metzat hartu beharko litzateke, baipentsamenduaren arloan, bai bizi-tza eta bere zentzua ulertzeari da-gozkion aukeretan eta baita hurabehar bezala mamitzeko bide ego-

EEkkaarrppeennaa

Kristau Eskola EuskalHezkuntza Sisteman

Euskal Kristau EskolaEuskal Herriari hezkun-tza arloan ahalik etazerbitzu egokienaeskaintzeko asmozsortua da. Asmo tinkohorrek haren nortasu-naren bilaketa eta fin-kapena ziurtatzen du.

Felix Ezama EsnaolaEIEF-FEREko Idazkari Eraginkorra


kietan ere. Erlijio aukeraren bera-ren aurretik dagoen zerbait dugu,eta norberak bere kabuz erabaki-tzeko duen askatasuna islatzen du.

Askatasun hori eskatzen due-nak ezin du onartu Herri Adminis-trazioak edo gizarte talde jakin ba-tek ustez herri edo nazio bati mese-de egiten diotelakoan, gizabana-koen bizitza antolatzeko eskubi-dea beretzat hartzea. Gizabana-koak mundu honetara etortzeanduen ahulezia edo babes beharrakontuan izanik, bizitza sorraraztenduen pertsonak haren ardura har-tu behar du. Bizitza fisikoki sortuduenak hura espiritualki sortzekoeskubidea izan behar du "eskola-ren" bitartez, eta inork ezin du ezdagokion "gurasotasuna" beregain hartu, ez zuzenean eta ez ze-harka.

4. "Eskolari" buruzko "giza i-kuspegi" horrekin bakarrik lor dai-teke duintasun osoko eskola bat,gizakia eta bere askatasuna fun-tsezko eta oinarrizko erreferentziagisa harturik betiere. Eskolaren e-ginkizuna ez da, soil-soilik, jakin-tza edo lanerako gaitasun batzukerakustea, gizarteak behar bezalafuntzionatu eta aurrera egin dezan.Izan ere, hasiera batean eskolak ezdu kontuan hartzen gizabanakoakzer "egin" behar duen, zer "izan"behar duen baizik. Planteamenduhori alderantziz eginez gero, gizar-tea gizabanakoaren gainetik jar-tzeko ikuspegia nagusituko litza-teke, eta ikuspegi horixe da, hainzuzen, pentsaera totalitario guz-tien oinarria. Horregatik, gizaba-nakoarentzat "neutroa" izangoden eskola eratzea ezinezkoa da.Horrek, gainera, eskola instituzioa-ren gizalegezko balioen galera eka-rriko luke, berez izan behar duenhezkuntza eginkizuna ere galara-ziz.

Une honetan premia handia da-

go Euskal Herrian hezkuntza siste-ma propioa antolatzeko eta "eus-kal eskolak" nolakoa izan beharduen zehazteko; alde horretatik, e-giten ari garen baieztapenek gaur-kotasun historiko ukaezina dute.

5. Kristau Eskolaren ustez, Eus-ko Herriko gizarteari eta herritarreiegiten zaien hezkuntza eskaintzaguztiz onuragarria da une histori-ko honetan, bai landu beharrekoetorkizunari begira eta baita bakeeta normalizazio bidean aurrera e-giteko ere. Kristau Eskolak nahi lu-ke bere izaeragatik eta izan nahiduenagatik aintzat hartua izatea,bere nortasunari helduz egitenduen hezkuntza eskaintzagatikbaloratua izatea, euskal eskola gi-

sa jardunez, dagoeneko baden etaetorkizunean eskubide osoz izannahi lukeen gizarte horren zerbi-tzuan.

Euskal Herriarekiko leial jokatunahi du, berari zerbitzu bat eskain-tzeko jarrera tinkoz, bertan errotu-rik dagoelako eta harekiko kon-promiso sendoa hartu duelako. Eta"eskola" den aldetik, bere ustez ikas-tetxeari ezinbestean loturik dagoenhezkuntza helburuaren alderdi a-berasgarri guztiak eskaini nahi di-tu, eskola modernoak berez di-tuen eskakizun tekniko eta peda-gogikoen arabera lan eginez."Kristau" eskola denez, argi adiera-zi nahi du eskaintzen duen gizaproiektua Ebanjelioaren balioetan


oinarrituta dagoela. Halaber, "eus-kal" eskola da, bere burua "euskal-dun" izendatzen duen herriarekinbat eginik, hura zintzo zerbitzatze-ko helburuz.

6. Kristau Eskolak gizakiarenduintasun osoa aldeztu eta bultza-tzen du. Horregatik, haren hez-kuntza proiektua askatasun osozonartzen duten pertsonetako ba-koitzari heziketa integrala eskain-tzeko bokazioa berresten du. Bes-talde, ondo asko daki duintasunhori, lehentasunez, gaurko gizar-teko behartsu eta baztertuei aitortubehar zaiela. Ildo horretatik, gizar-teari benetako zerbitzua eskain-tzen dioten bestelako hezkuntzaaukeretan bezala, doakotasunabermatzeko beharrezko baliabideguztiak (baliabide publikoak bar-ne) erabiltzeko eskubidea errebin-dikatzen du.

Euskal Kristau Eskolaren fun-tsezko oinarria Hezkuntza Komu-nitatea da, eta alde horretatik, huraosatzen duten pertsona guztien as-katasuna eta partaidetza bultza-

tzen du. Bestalde, oharturik dagopertsonen hezkuntza ezin dela ba-karkako ikuspegi batez bideratu;aitzitik, gizarteari zabalik egon be-har du. Gizartearekiko jarrera ar-duratsua, eta horrekin batera, hurabereganatzeko beharrezkoa dengaitasuna, lan ohitura eta diziplina,gizarte hezkuntzaren helburuetakobatzuk dira, gizabanakoaren bene-tako heziketa integrala lortzekofuntsezko alderdiak izanik.

7. Kristau Eskolak berariaz be-rresten du bere izaeraren eta berehezkuntza jardueraren ezaugarrinagusi den kristau jatorria. Bereburua kristautzat hartzen badu, ezda haren titularra kristaua delako,baizik eta bere nortasunak eta es-kaintzen duen zerbitzuak hala es-katzen diotelako. Zerbitzu hori gi-zabanakoari begira antolatua da,hura gizabanako eta gizarteko ki-de bezala harturik, Jesukris-torenEbanjelioan oinarri hartzen duela.Dena dela, konfesionaltasun ho-rrek bidea zabalik uzten die bestebatzuei ere, betiere erakunde ho-

rren nortasunari buruz begirunez-ko jarrera hartzen badute, eskolakeskaintzen dien hezkuntza zerbi-tzuaz balia daitezen.

Kristau Eskolak uste du gizakia-rentzat oso aberasgarria dela Jain-koarengana hurbiltzea, Jesukristo-ren jarraibidea eredutzat hartuz, e-ta arlo hori "eskolan" landu daite-ke. Fededun izateko eskubidea o-nartzen duen gizarte batek onartubeharra dauka, halaber, bizitza so-zial eta zibiko-politikoari buruzkristau ikuspegia duten eskolaksortzeko eskubidea.

Horregatik, "kristau" eskolak,bere hezkuntza komunitatearenbidez, bizitzari buruzko kristau i-kuspegiarekin bat datozen balioakerakutsi eta zabaldu nahi ditu, halanola askatasuna, justizia eta elkar-tasuna.

8. Bakea lortzearen alde dago,eta horri begira, gizarte bizitzarenarlo guztietan elkarrizketa, elkar u-lertzea eta partaidetza aktiboa bul-tzatu nahi ditu gatazkak konpon-tzeko.

Bere iritziz, kultura eta hezkun-tza arloan euskal hiritar guztienfuntsezko eskubideak behar beza-la onartzea da bide bakarra nor-maltasun zibiko-sozialeko giroasortzeko. Euskal Herriaren sustraihistoriko-kulturala eta, batez ere,bertako hizkuntza aztertu eta lan-tzea Euskal Kristau Eskolaren hez-kuntza eginkizunaren atal guztizgarrantzitsuak dira.

Euskal Kristau Eskola ongi ja-betua dago, gure herriak Europangero eta esku-hartze handiagoa i-zateko erronkari aurre egin behardiola. Eta erronka horri bi eratan e-rantzungo dio: bere nortasuna fin-katuz eta komunikazio eta infor-matikako teknika berriek dakarki-guten etorkizunari ja-rrera zabalezbegiratuz.


Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik

?

Berriakurria

Orain arte plazaratu ditu-gun "Haur-jolasen abes-tiak" eta "Haur-jolasenabestiak II" zintak etaCDak euskal jolas tradizio-nalak eta berriak bildudituzte. Orain errodatudugun bideoa lan horienosagarri izango da; jolashorietako asko biltzen bai-titu. Istorio baten hariarijarraiki, jolasez eta abestizosatutako film bat da.Durangoko Azokarakokalean izango da.

Duela bost urte abiatu ginen jolaseta abestien bidaia honetan helburunagusi batekin: haurrek euskaraz jo-lastea eta abestea. Izan ere, euskarazikasi arren, erdaraz jolasten zutela i-kusten genuen.

Orain, ordea, beste urrats bat e-man nahi izan dugu: euskal jolasaketa abestiak biltzen dituen bideo batgrabatu dugu. Ordubeteko iraupenaduen film bat da, baina bideo forma-toan egina.

Bideoaren ildo nagusia jolasak di-ra. Istorio batek lotzen ditu jolasak,eta istorio horretako partaide nagu-siak haurrak, Porrotx eta Pirritx paila-zoak, amona Josefina eta Serapio mal-

tzurra dira. Parte hartu duten 16 hau-rrak Donostiako Zurriola ikastolakoantzerki tailerrean dabiltzanak izandira. Horiez gain, hainbat pertsonaiaospetsuk ere parte hartu dute: harrienjolasean Mieltxo Saralegik, tirakakojolasean Sakana soka tira taldeak,arrautzen jolasean Martin Berasate-gik, hitzen jolasean Maialen Lujan-biok eta Andoni Egañak, magia unee-tan Txan magoak, pilotekin jolastera-koan Olaizola anaiek, alkateak, Josu-ne Bereziartu eskalatzaileak, Tapia e-ta Leturiak, Erramun Martikorenak etaJulen Guerrerok. Guztiei izan dutenprestutasuna eta jarrera irekia eskertubeharrean gaude.

Zatoz jolastera!bideoa kaleratzear dugu


Hernaniko Zelai-gain baserrian burutu daerrodajea, nahiz eta kasu batzuetan bestelekutara ere mugitu.

Bideoaren mamiaBideo honetako abestiak hik ha-

siren "Haur-jolasen abestiak" zintaeta CDetatik hartu ditugu. Ondoren,abesti horiei lotura eman dien gidoiaJose Mari Agirretxek (Porrotx), Aio-ra Zulaikak (Pirritx), Alex Tetuanek,Mertxe Rodriguezek eta HarritxuTroitiñok egin dute. Beraiek izan di-ra haurrekin batera parte hartu du-ten pertsonaien papera egin dute-nak. Irudiak jasotzea Enrique Urda-noz eta ITPko bere ekipoaren lana i-zan da eta guztiak Manolo Gilen zu-zendaritzapean aritu dira lanean.

Guztiontzat izan da erronka lanhau egitea. ITPkoek bideo-klip uga-ri egin dituzte talde ezagunekin (Ne-gu Gorriak, Barricada, Sorotan Bele,Celtas Cortos, Tahúres Zurdos, Dun-can Du, La Oreja de Van Gogh, Rosa-na, Amparo Sandino, Compay Se-gundo…) eta baita dokumentalak e-re munduan zehar (Paraguay, Ande-ak, Madagascar, Los Angeles, Boli-via, Kuba, India…). Baina ordubete-ko film bat egiten duten lehenengoaldia da. Pailazoek ere beraien ema-naldietako bideoak egin izan dituz-te, baina bideo hau ez da emanaldibatean oinarritu, film baten egitura i-zan baitu. hik hasirentzat ere apus-tu berri bat izan da, jakinik orain arteez dela horrelako bideorik egin.

Hamar eguneko errrodaje inten-tsiboaren ondoren, denok gusturagelditu gara, eta produktua eskuratuzain gaude. Durangoko Azokarakokalean izango da "Zatoz jolastera!"bideoa.


Goiko argazkian, Tapia eta Leturia Zelai-gainbaserriko nagusiekin. Hauen aldetik uneorojaso dugun laguntza benetan eskertu nahidugu.

Berriak

Gela bikoizketa-ren alde

Berriozarko Mendialdea esko-la publikoan, D ereduan, 4 urtekogelan 26 haur daude.

Hala ere, HSAOL edo LOGSEdelako legearen arabera, 3-6 urtebitarteko zikloan gela bakoitzeangehienez 25 haur egon behar delaagindu arren, Hezkuntza Departa-mentuak ez du onartu gela horrenbikoizketa Mendialdea eskolakoklaustroak, eskola kontseiluak,SORTZENek eta gurasook hala es-katu bagenuen ere.

Erraz uler daiteke 26ko edo27ko haur kopurua handiegia de-la, haur gehiegi dagoen gelan ira-kasleak ezin dielako guztiei beharbezalako jarraipena egin.

Kontuan har dezagun murgil-tze ereduetan haur kopurua gela-ko edo ratioa txikiagoa beharko li-tzatekeela heziketa hobea lortzealdera.

Pasa den ikasturtean gela ho-rren bikoizketa ez ofiziala egin daeskolako barne berrantolamendubati esker, eta haurrak bi taldetanbanaturik egon dira, talde bakoi-tza bere irakaslearekin.

Iazko azaroan Berriozarko u-dalbatzan aho batez onartu zengela horren bikoizketa, hala nolaJesús Laguna Hezkuntza kontsei-lariarekin bilera bat eskatzea. O-raindik Hezkuntza Departamen-tuak ez du erantzunik eman.

Orain gurasook eta SORTZEN-IKASBATUAZek berriz berrestendugu gela horren bikoizketarenbeharrizana, arazoak bere horre-tan baitirau eta

administrazioak ez baitu bi-kozketa egiteko asmorik agertu.

Gurasook berehalako solu-zioa nahi dugu, ikasturtea hasi bai-no lehen.

Guraso taldeaJosu Jiménez Maia etaJuan Francisco Muñoz Aguilar

caf-elhuyar VII. sariak

Sari honetan euskaraz idatziri-ko zientzia eta teknologiaren di-bulgazio-artikulu originalak etasekula argitaratu gabeak aurkeztuahal izango dira. Ohiko hiru sari(100.000 pta., 50.000 pta. eta25.000 pta.) eta sari berezia(25.000 pta.) banatuko dira. Lanakaurkezteko epea azaroaren 15eanamaitzen da.

Informazio gehiagorako:Elhuyar Kultur ElkarteaAsteasuain poligonoa 1420170 Usurbil

joseba jakaIII. literatur bekak

Euskal kultura garatzeko eta i-dazleen lana bultzatzeko helbu-ruz, literatur sorkuntzarako III. di-rulaguntza-deialdia egiten duEuskalgintza Elkarlanean Funda-zioak. Dirua beketan banatuko dubi urtez behin, eta arlo hauetarakoizango dira: olerkia, eleberria,saiakera eta haur eta gazte literatu-ra.

Informazio gehiagorako:Euskalgintza Elkarlanean Fun-

dazioaTolosa hiribidea 103, 1. D20009 Donostia


Paulo Freireriburuzko kongre-sua ospatu daPortugalen

Paulo Freire pedagogoariburuzko nazioarteko kon-gresua ospatu berri da Portu-galen. Irailaren 20, 21, 22 eta23an burutu zen Evoran, ber-tako unibertsitateak antola-turik.

Freireren pentsamendua-ren, proiektuen eta proposa-menen inguruko hausnarke-ta bideratzea izan du helburukongresuak. Eta hori guztia,gaur egungo hezkuntzakohainbat arlotan aplikatzekobideak eta aukerak proposa-tzea zein lantzea.

Guztira 422 partaide bildudira. Hitzaldi orokorrak en-tzuteko parada izan dute egu-neko lehen orduetan, etahainbat mahai inguru eta aldibereko saiotan parte hartze-ko aukera ere bai.. Hizlari u-garik hartu dute parte, etabesteak beste han izan diraCaengo Unibertsitateko Gas-ton Miallaret, Pariseko Uni-bertsitateko Basarab Nicoles-cu, Frantziako Irakasleen U-nibertsitateko Louis Mar-moz, EEBBtako Wisconsin U-nibertsitateko Michael Ap-ple, Brasilgo Paulo Freire Ins-titutuko Moacir Gadotti etaRenneseko UnibertsitatekoPaul Taylor.•

Euskal Herriko gorrek etahaien senide eta adiskideek Go-rren Munduko Eguna aprobetxatuzuten beraien aldarrikapenak ka-leratzeko. Aurtengo ekintzen le-ma “Entzuiguzu” izan da. Errebin-dikazio nagusiak lau izan dira: kei-nu-hizkuntza ofizialki onartzea,komunikazio mugak gainditzea,diagnostiko lasterra eta estimula-zio goiztiarra sustatzea eta gorrenhezkuntza premia bereziak kon-tuan hartzea.

Keinu-hizkuntzaren ofizialta-sunaren onespena tinko eskatuzuten eta horren aldeko sinadurabilketa egin zuten. Gor guztiekduten komunikazio tresna da kei-nu-hizkuntza eta beraientzat ga-rrantzi handia du. Ofizialki ez dahizkuntz onartua, eta toki askotanez da aintzakotzat hartzen. Horrekarazo anitz sortzen dizkie gorrei e-gunerko bizitzan. Hori dela eta, o-

fialtasuna lortu eta egoera hori al-datzea nahi dute. Informazio ida-tzia zein ahozkoa eskuratzeko erearazoak izaten dituzte beraein be-harrak ez direlako kontuan har-tzen. Hori aldatzeko aldarrikape-na ere egin zuten. Era berean, hez-kuntza sistemak gorren premiaberezietara egokitzea eskatu zu-ten, horrek lan merkaturako bideaerraztuko lietekeelarik.

Araba, Gipuzkoa eta Bizkaikoekitaldiak Bilbon elkartu ziren, etaNafarroako gorrak Iruñean. Zen-bait erakusketa jarri zituzten, bes-teak beste, gorren ohiko bizitzare-kin eta premiekin lotura duten ba-liabide eta zerbitzuen berri ema-ten zuena. Keinu-hizkuntzako i-kastaro txiki bat ere eskaini zuten.Beraien minusbaliotasunari bu-ruzko informazioa ematen saiatuziren irailaren 23an egindako e-kintza horien bitartez.

Irailaren 23an Bilbon egin zen manifestaldia.

Gorren Munduko Eguna ospatu zen irailaren 23an


Artea gazteentzat eta guztiontzat

Gaiak argitaldaria, Oinarrizkoliburutegia

185 orr.

Labarretako artearekin hasita,Mesopotamia, Grezia eta Erromansortzen diren esperientziak aztertzendira, erromaniko, gotiko eta islamiarartearekin buktzeko. Gero, Errenazi-mendua, Barrokoa eta XIX. eta XX.mendeko estiloak aztertzen dira.•

Argitalpenak

Kanpai hotsak isiltzeanAntton Kazabon

Desclée de Brouwer,“Ipotxak eta erraldoiak” bilduma

128 orr.

DBHko 2. zikloko ikasleei zuzen-dutako liburu berri honetan haur etagazteen kontu, pasadizo eta abentu-rak biltzen dira. Bizimodu ezberdi-nen erretratu bat egin nahi izan du i-dazleak, eta aldi beran giro bat birsor-tzeko ahalegina ere bai..•

Bide magikoaPello Añorga

Aizkorri“Mendi sorgindua” bilduma

36 orr.

Konstantino da liburu honetakopertsonaia nagusia. Hondartzara jo-an da Bide magikoa liburua irakur-tzeko asmotan. Baina alabak ama gal-du duela esan ostean, ama bilatzeariekiten diote bide magikoan barrena.Bide horretako abentura dira irakur-gai.•

Literatura unibertsala (XVIII-XIX-XX. mendeak)

Iñaki Aldekoa etaMari Jose Olaziregi

EIZIE eta Erein

Batxilergoko ikasleentzat bidera-tutako liburu honetan euskal itzul-tzaileek azken hamarkadetan litera-tura unibertsalari buruz egindako la-nen bilduma dago. HOrrez gain, Eu-ropa eta Ameriketako korronte etaautore nagusien erreferentziak erebiltzen dira.•

Lanbide Heziketako materialak Interneten

Elhuyar

Elhuyarrek Lanbide Heziketakohainbat material jarri ditu Interneten:Elikagintza prozesuak, Antolakuntzaeta ekoizpen prozesuaren kontrola,Fiskalitatea eta Teknologia mekani-koa. Lanbide Heziketan dagoen hu-tsunea betetzeko asmoz burutu du e-kimen hau. Horrez gain, maila hone-takozenbait liburu ere baditu.•

Elhuyar hiztegi berritua2. edizioaElhuyar

Elhuyar hiztegiaren bigarren edi-zio honetan hainbat aldaketa eta zu-zenketa jasotzen dira, betiere Euskal-tzaindiaren arauak jarraiki. Egunera-tu, berritu eta osatu den hiztegi hauhiru formatotan eskura daiteke: libu-ru formatoan, CD-ROMean eta hizte-gi elektronikoan. Sarean ere eskaini-ko da, bai intraneten eta bai interne-ten.•

teoriak

BBiiooggrraaffiiaaHoward Gardner psikologiako

zientzialari garaikiderik interesga-rrienetarikoa da, bereziki adimena-rekin zerikusia duten gaietan. 1943.urtean jaio zen gizon honek HarvardUnibertsitatean Filosofia, Soziologia,Psikologia eta Medikuntza ikasi zi-tuen. Gaur egun Hezkuntzako ira-kaslea da Harvard Unibertsitatean,Neurologiakoa Bostonen eta Har-vard Unibertsitateko hezkuntzaproiektu esanguratsuenetariko bate-ko zuzendari-ondokoa da, ProjectZero izeneko proiektukoa, haiz zu-zen ere.

Bere ikerketa zientifikoak hona-ko eremutan zentratzen dira nagusi-ki: giza adimenaren jatorriari buruz-ko azalpen berriak egitea; AdimenAnitzen teoria hezkuntza sistemanezartzeko estrategiak bilatzea; gai-tasun kognitibo desberdinen gara-penera zuzendutako programak sor-tzea; kasu bereziak ikertzea, hots, in-dibiduo sortzaileak, liderrak eta abar;

zuen komunitate zientifikoari bereAdimen Anitzen teoria lehenengoaldiz azalduz;

b) Creating minds (1993a), zazpipertsona berezi aztertzen ditu–Freud, Einstein, Picasso, Stravinsky,T. S. Eliot, Grahan eta Gandhi- horie-tako bakoitza adimen baten eredudelarik, eta sormenari buruzko ikus-puntu berria aurkezten du;

c) Multiples intelligences: The oryin practice (1993b), bere lan osoarensintesia da, argitaratutako materialakzein lan orijinalak biltzen ditu, etahezkuntzan egindako bere teoriarenaplikazio garrantzitsuenak laburtzenditu, hasi lehen mailetatik eta uniber-tsitateraino;

d) Leading minds (1995), liderpolitiko handien, enpresarien eta mi-litarren burmuinaz hitz egiten du, etadenei eraginkortasunez jokaraztendieten ezaugarri psikologiko komu-nak identifikatzen ditu;

e) Intelligence reframed: Multipleintelligences for the 21st century(1999), adimen kopurua gehitzen du.

Howard Gardnerren Adimen Anitzen teoria ez da giza ezagutzarenplanteamendu bat gehiago soilik, baizik eta zientzia psikologikoa, eta batez

ere hezkuntza iraultzen ari den proposamena. Gure burmuin potentzialaanitza eta moldagarria da, denok adimen bat baino gehiago garatzen

ditugu. Ondorioz, ikasleak beraien perfil intelektualari erantzuten diotengaitasunetan prestatzeko erantzukizuna dauka eskolak. Zentzu horretan,Adimen Anitzen teoria oso tresna baliagarria izan daiteke, hau da, eredu

bat kalitatezko hezkuntza sistema sortzeko saiakeran. Beste modu bateraesanda, Gardnerren lanak ondo egituratutako marko teoriko eta praktikoa

eskaintzen du ikaskuntza-irakaskuntza prozesuan sakoneko aldaketakegiteko.

Howard GardnerAdimen anitzen teoria: Hezkuntza jomuga (I)

burmuineko kalteak eta hizkuntz al-daerak ikertzea; eta lan munduan adi-men ezberdinek duten garrantzia az-tertzea.

Psikologo honen argitalpenekbultzada handia eman diote ezagutzazientifikoaren aurrerapenari. 500 ar-tikulu baino gehiago idatzi ditu kali-tate handiko aldizkarietan eta izenhandiko argitaletxeetan. Momentuz19 lanen egilea da, besteak beste:

a) Frames of Mind (1983), adime-nari buruz pentsatzeko era aldatu

Maria Luisa Sanz de AcedoNUP. Psikologia eta Pedagogia departamentua


AAddiimmeenn aanniittzzeenn tteeoorriiaaGardnerrek (1983, 1987a,

1987b, 1993b, 1995b, 1999), psiko-logo kognitibo askok bezala, adi-men bakarraren edo "g" faktoreareneta proba psikometrikoen ikusmol-dea kritikatzen du alderdi linguisti-koak, logikoak eta espazialak soilikneurtzen dituztelako eta gizakia-rentzat garrantzitsuak diren bestebatzuk ahaztu egiten dituztelako,alderdi emozionalak eta sozialakkasu. Frames of Mind (1983) libu-ruan adimenaren definizio bat pro-posatzen du. Kontzeptua pluraliza-tu egiten du eta gizakiaren gaitasunbezala hartzen du. Gaitasun horrekarazoak konpontzeko eta gizarteakonar ditzakeen produktuak sortze-ko balio dio gizakiari. Modu horre-tara, adimena gizakia mugitzen deningurune kulturalean eta sozialeansortu eta garatzen da, nahiz eta ele-mentu biologikoak ere izan. Komu-nitate adituak erabakitzen du, eta ezproba edo test estandarizatu batek,gizabanako bat adimentsua den alaez.

Thurstonek (1983) proposatuzuen lehendabiziko alternatibaSpearmanek (1904) aurkeztutakoadimen orokorraren kontzeptua-ren aurrean. Aitzitik, Gardner har-tzen da adimenaren dimentsio ani-tzaren teorikotzat. Thurstonek ana-lisi faktorialaren ondorioetatik "le-hen mailako zazpi faktoreak" teoriaatera zuen. Alabaina, Gardnerrekosatu egin zuen ondoko iturrietatiksortzen den informazioa gehituz:

a) burmuin gaixotasun batenondorioz galdutako gaitasun kog-nitibo espezifikoen eta antzekobeste gaitasunen iraunkortasuna-ren arteko kontrastea;

b) ezohiko gaitasun bat oso ga-ratua baina aldi berean adimen mai-la orokorra baxua duten pertsonenpresentzia;

c) adimen bakoitzaren garape-nean sekuentzia desberdinen be-haketa;

d) adimen bakoitzaren burmuinariketen prestutasuna;

e) hainbat trebetasun neurtzendituzten proben emaitzen artekokorrelazio eza;

f) gaitasun bakoitzean sinbolosistema ezberdinen erabilpena;

g) hobekuntza kognitiboa lor-tzeko bideratutako interbentzioenemaitza positiboa;

h) eta azkenik, kultura ezberdi-netan adimena modu ezberdineanazaltzen dela erakusten duten az-terketa transkulturalak.

Kriterio horiek ezohiko popula-zioarekin zein normalekin errespe-tatu ditu. Gizabanako prodijioen,jakintsu tontoen, haur autisten etaikaste-ko

a-razo-ak dituztenhaurren profil kognitiboek argi era-kusten dute giza ezagutza anitzadela. Haur normalekin egindakoazterketek alternatiba hau defen-datzeko eta eusteko datu esangura-tsuak eskaintzen dituzte. Era bere-an, Gardner oinarritzen den iturriekargi erakusten dute adimena ez de-la gizakia arazo logiko-matemati-koak konpontzeko prestatzenduen pentsamendu abstraktukogaitasun multzo bat soilik. Horrezgain, dimentsio anitz ditu; kogniti-boak, emozionalak, sozialak etasortzaileak. Beraz, gizabanakoek e-zagutza modu anitz garatu dituzteberen historian zehar ingurumene-

ko eskaera espezifikoei erantzun a-hal izateko.

Aipatutako iturrietan oinarritu-tako azterketetan erreparatuz, Gard-nerrek (1983, 1993b) zazpi adimenproposatu zituen, balio eta garran-tzi berdinekoak, eta independientesamarrak: linguistikoa (L), logiko-matematikoa (LM), espaziala (E),kinestesikoa (K), musikala (M), in-terpertsonala (Ite) eta intrapertso-nala (Itr). Orain dela gutxi beste batgehitu du: naturalista edo landare-tza, fauna eta natur munduaren eza-gutza sakona (Gardner, 1998). Le-hen hirurak dira ohiko probetangehien neurtzen direnak. Aitzitik,gainontzeko adimenak ez dituzteneurtzen. Horrek arazoak sortu di-tu adimen bezala onartzerakoan.

Laburtuz, Adimen Anitzen teoriaulertzeko, garrantzitsua da oinarri-tzen den printzipioak onartzea. Esa-terako: adimen bakoitza moldaga-rria dela, eta beraz, irakats daitekee-la; gizakia adimen guztiekin jaiotzendela eta familia, eskola eta gizarte in-guruneak bideratuko dutela adi-men horien egituraketa berezia gi-zaki bakoitzarengan; batzuk gehia-go garatuko direla, beste batzuk gu-txiago, eta beste batzuk batere ez, e-ta hezitzaileek ikasleen adimen po-tentziala hobetu dezaketela. Printzi-pio hauek Gardnerren teoriak hez-kuntzan egindako aplikazio interes-garriak bermatzen dituzte.

AAddiimmeennaarreenn kkoonnttzzeeppttuu ttrraa--ddiizziioonnaallaakk ggaaiinnddiittzzeenn

Gardnerren jarrera (1983) bene-tako desafioa da, adimenaren pers-pektiba psikometrikoen eta gara-penaren inguruko erreakzioa. Pers-pektiba psikometrikoari dagokio-nez, bere ikusmolde bateratua, oro-korra eta egonkorra jartzen du za-lantzan, eta ez du onartzen jarrerakognitiboen unibertsoaren ordez-kari izatea (Herrnstein eta Murray,


1994; Snyderman eta Rothman,1988). Bere ebaluatzeko tresnenaurka ere agertzen da, ohiko pro-bek ezin baitituzte adimen guztiakneurtu eta euren emaitza kuantitati-boekin gizakiak modu zurrun etagehiegizko batez sailkatu baitira(Gould, 1994). Aitzitik, gaitasunkognitiboa ingurunera egokitutakotresna kualitatiboekin ebaluatzendenean, gizakiek adimen desberdi-nak dituztela ikusten dela dio(Gardner eta Walters, 1993).

Gainera, Gardnerrek argudia-tzen du proba horiek adimenarenteoria "horizontaletan" oinarritzendirela; hau da, tresna horiekin neur-tutako burmuin gaitasunak antzerafuntzionatzen dutela ezagutzarenarlo guztietan eta lege orokor batenarabera. Bestalde, bere ikusmoldea"bertikala" da; burmuina elementuezberdinez osatua dagoela dio, mo-duluz osatua, eta horiek informazioezberdina prozesatzen dute (Fo-dor, 1983). Horrela, gizabanako ba-tek hizkuntzarako gaitasuna edukidezake, baina ez espazioa bere hirudimentsiotan antzematekoa. Ikaslebat azkarra izan daiteke arlo batean,baina beste batean ez. Komentatudugun bezala, Gardnerrek adime-nen independentzia erlatiboa azpi-marratzen du, eta "g" faktorearen e-xistentzia zalantzan jartzen ez baduere, ematen zaion erabilera eta azal-pen menperatzailea kritikatzen ditu(Gardner, 1995b). Finean, bere teo-riak psikometrek (Jensen, 1969;Herrsnstein eta Murray, 1994) de-fendatutako determinismo biologi-koa baztertzen du. Bere ustetan, a-dimenak tendentzia biologikoen e-ta kultura bakoitzean dauden ikas-teko aukeren arteko ondorio dira(Kornhaber, Krechevsky eta Gard-ner, 1990). Horregatik, gaitasun ez-berdinak gizabanakoarentzat esa-nahia duten ingurunean ebaluatze-ko eredu berri bat proposatzen du.

Piageten garapen kognitiboa-ren teoriak (1952) adimenaren jato-rri ebolutiboa, dinamikoa eta kuali-tatiboa azpimarratzen ditu. Bainaburmuin egiturak orokorrak eta uni-bertsalak direla ere onartzen du, etaez espezifikoak eta kulturalak. Ho-rrek, hasieran alboratzen duen ikus-pegi piskometrikora hurbiltzen du.Piagetek munduko alderdi fisikoe-tatik abiatuta (kausalitatea, denbo-ra, espazioa) pentsamendu logiko-matematikoaren arabera definitzendu burmuina. Gardnerrek, ostera,modu pluralean interpretatzen du,eta beretzat arrazonamendu logi-ko-matematikoa adimen mota batbaino ez da, adituak dituen egituraanitzetako bat (Feldman, 1994; Kre-chevsky eta Gardner, 1990a,1990b). Beste alderdi batean ere ba-dute desberdintasuna bi autorehauek: Piagetek baiezten du gara-pen kognitiboa haurrak ikastekodituen bat-bateko tendentzien on-dorio dela, eta Gardnerrek dio gara-pen hori, gehienetan, ingurugiroanestimuluaren arabera dagoela, esti-mulu hori teknologikoa, soziala edokulturala izan daitekeelarik.

Gardnerren teoriak eragin han-dia izan du psikologia kognitiboaneta hezkuntza sisteman (Kornhabereta Drechevsky, 1995; Krechevskyeta Gardner, 1990a). Ikerketa askosorrarazi ditu hasieratik (Gardner e-ta Boix-Mansilla, 1994; Kre-chevsky, 1991; Rauscher, Shaw etaKy, 1993; Rosnow, Skleder eta Rind,1995), eta adimen bakoitzaren ga-rapenaren profilak identifikatzen e-ta aztertzen saiatu dira (Kline, 1988;Campbell, Campbell eta Dickinson,1993), eta baita adimen zehatzen az-terketan sakontzen ere. Adibidez, a-dimen espaziala (Gardner, Hatch etaTorff, 1997; Warner, 1989; Brewer e-ta Campbell, 1991), musikala(Campbell eta Brewer, 1991) eta in-trapertsonala (Armstrong, 1985).

Guztietan kezka ugari antzematendira: adimen denak garatuko di-tuen eskola sortzea, curriculumeantxertatuta lantzea, ingurune natura-letan aztertzea (Teele, 1991; Lazea,1994), berauen estimulatzeko pro-grama piskohezitzaileak egitea etabeste adimen ereduekin dituen er-lazioak aztertzea (Sternberg, Wi-lliams, Gardner eta Blythe, 1991;Williams, Blythe, White, Li, Stern-berg eta Gardner, 1996).

HHeezzkkuunnttzzaarrii eeggiinnddaakkoo eekkaarr--ppeennaakk

Nahiz eta Gardnerren teoria es-kolari zuzendua ez egon, hasieratik


bertatik kuriositate handia sortuzuen hezitzaileen artean. Kalitatea-ren hobekuntzan eragina izan duenalternatiba teoriko eraginkorrene-takoa bihurtu du horrek. Horrega-tik, bere argitalpen ia guztietan ai-patzen du eskola. Giza ezagutzak a-razoak konpontzeko eta produk-tuak sortzeko erabiltzen dituen tre-betasun anitzak aurkitzeko, gara-tzeko eta ebaluatzeko leku apropo-sa dela dio eskola.

Teoria honen aplikazioak bimultzotan egituratu ditugu hez-kuntzan: zentroko proiektura bide-ratutako orientabide orokorrak etaadimenen hobekuntzara bideratu-tako programa psikohezitzaileak.

OOrriieennttaabbiiddee oorrookkoorrrraakkGardnerrek eta bere jarraitzaile-

ek hezkuntza sisteman eragiten du-ten aldagai guztietan erakutsi duteinteresa. Gehien aztertutakoen ar-tean hauek aipa daitezke: heziketahelburuak, estrategia didaktikoak,eduki kurrikularrak, ebaluazioa,hezitzaileak eta ikasleak, eta gura-soak eta komunitatea.

Heziketa helburuakGardnerrek argi eta garbi pro-

posatzen ditu hezkuntza maila ez-berdinetako helburuak. Haur Hez-kuntzan eskola saiatuko da ikaslebakoitzaren adimen anitzen lehenprofil kognitiboa identifikatzen, eba-luatzen eta egiten. Horretarako,material anitzen erabilpena posibleegiten duten ikaskuntza esperien-tziak bultzatuko ditu, adimen ba-koitzaren miaketa ahalbidetzeko.Etaparen amaieran, hezitzaileek,gurasoek eta haurrak, bere buruaulertzeko gai den neurrian, honengaitasun intelektualak aztertuko di-tuzte, bereziki buru potentziala era-tu dezaketenak edo arreta bereziaeskatzen dutenak egoera defizita-rioan aurkitzeagatik. Emaitza biek

hurrengo etapako kurrikulua pro-gramatzeko balioko dute.

Lehen Hezkuntzan ikasle bakoi-tzaren bizitzan garrantzitsutzat de-tektatu diren gaitasunak ahal direngehien estimulatu behar dira. Eraberean, defizitarioenak konpon-tzen edo orekatzen saiatu behar da,etaparen amaieran ikasle guztiekgaur egungo gizarteak eskatzen di-tuen gutxieneko trebetasunak ga-ratuak izan ditzaten.

Bigarren Hezkuntzan heziketaesfortzuak ikaslearen bokaziozkoesperientziak -garatutako bere adi-menekin erlazionatuta daudenak-estimulatzera zuzendu behar dira.Horrela, esperientzia horietan sa-konduko du, egiten duen lanarekingozatuko du eta bere aprendizaianormaltasun osoz erregulatuko du,bere lanaren egile sentituz. Moduhorretara lan eginez gero, karreraaukeratzea ikaslearen bizitzakogauza normala izango da, eta ez dazalantzaz eta noraezez betetakozerbait izango, askotan gertatzenden bezala.

Azkenik, Goi Mailako Ikasketekgazteria gaitasun berezi batean

prestatuko du. Horrela, lan mun-duan eraginkortasunez sartzekoeta zeregin garrantzitsua izangoduen gizarteko kide sentitzekoprestatuko da.

Estrategia didaktikoakHelburu garrantzitsuena adi-

men anitzen garapena baldin bada,estrategiek ere anitzak izan behardute. Gainera, profil indibidualeneta ikasle bakoitzaren adimen po-tentziala maximizatzeko nahiarenarabera ezarri behar dira. Gardne-rrek, beste orientabideen artean,hauek proposatzen ditu:

a) Gaitasunaren pausoak adie-razten dituzten eta ekintzetan ikas-learen parte-hartzea bultzatzen du-ten diagramak erabiltzea.

b) Egituratutako galderak egiteaikasleari hainbat gauza pentsaraz-teko: nola burutzen ari den lana, zerzailtasun dituen, zer lortu duen etaabar.

c) Aktibitate bakoitzean hizkun-tzaren lau modalitateak erabiltzea:hitz egin, entzun, idatzi eta irakurri.Ulermen adierazgarria, hausnarke-ta eta norberaren lanaren balora-


zioa laguntzen ditu.d) Langai den edukiarekin erla-

zionatutako objektuak manipula-tzen utzi. Ikasgai den gaiari buruzkokuriositatea pizten du, detaile esan-guratsuak ikusten dituzte eta harre-man interpertsonalak sortzen diratalde txikitan lan eginez.

e) Ikasleek aurretik dituzten eza-gutzak eta esperientziak identifika-tu informazio berriarekin lotzeko,oroimena lantzeko eta akats kon-tzeptual posibleak gainditzeko.

f) Binaka, talde txikitan eta taldehanditan lan egin. Ikasleek beraienartean ikasten ari direna eta nola aridiren aztertzen dutenean, ideiak ar-gitzen dituzte, ezagutza zabaltzendute, sortzaileagoak dira eta hobe-to baloratzen dituzte lagunen ekar-penak.

Eduki kurrikularrakGardnerren arabera, bai irakas-

leek eta bai ikasleek beharrezkoakdituzten edukiak sailkatzen jakinbehar dute, informazio gehiegi ja-sotzen baitute eta inork ezin baitituezagutzaren alderdi guztiak jakin.Beraz, nahitaezkoa da aukeratzea,eta aniztasunez egin behar da. Adi-bidez, aholkatzen du Lehen Hez-kuntzan hiru eduki akademiko soi-lik ikastea (matematika, hizkuntzaeta gizarte edo natur zientziak), ak-tibitate fisiko bat eta arte adierazpe-na. Edukiak aurkezterakoan, ira-kasleek eta ikasleek edukien etaadimen desberdinen arteko harre-manak ezarri behar dituzte.

Autore honentzat garrantzitsuada metakurrikulu deritzonarekinlan egitea, hots, eduki kurrikula-rren eta ikaslearen alderdi kogniti-boen eta afektibo-sozialen garape-naren arteko lotura bezala balio du-ten gaitasun multzoekin. Metaku-rrikulua batez ere gaitasun meta-kognitiboek eta aprendizaiaren au-toerregulazioak osatzen dute. Ikas-

leari lagundu egiten dio eskolako la-nak zergatik egin behar dituen uler-tzen, gai desberdinen arteko erla-zioak eta transferentziak erraztenditu, zehar lerroei erantzuten die e-ta adimen intrapertsonalarekin lo-tutako alderdiak indartzen ditu mo-du berezi batez. Azken kasu hone-tan automonitorizazioa bultzatzeakomeni da, arazoak konpontzekonork bere ezagutza erabiltzea, bizi-tza emozionala kontrolatzea –per-tsonala eta besteena- norberaren al-derdi indartsuak eta ahulak ezagu-tzea, baita norberari gehien intere-satzen zaiona, eta norberaren garai-pen eta akatsetatik ikastea (Gard-ner, 1993b).

EbaluazioaGardnerrek adimen guztien es-

kolan ebaluazioak anitza izan be-har duela baiezten du. Ez arkatza e-ta paperezko galdetegiei dagokie-nean soilik. Proposatzen du gara-pen akademikoa baloratzea ikas-kuntza prozesuan erabilitako tres-nekin, eta ikasle bakoitza aurretikzuen esperientziarekin konpara-tzea. Erabil daitezkeen tresnen arte-an hauek aipatzen ditu: paper zo-rroa, pasadizoen bilduma, lan bere-zien adibideak, grabaketak, elka-rrizketak, test kualitatiboak,eskolako aldizkaria, galdeketak etaabar. Ikasleek klaseko egunerokoekintzetan ematen dituzten eran-tzunak ere adimen anitzen adieraz-garri dira.

Ebaluazioa ikaskuntzan barne-ratutako prozesu jarraia izan daite-ke, eta ikasturtean zehar ikasleakhainbat lanetan nola jarduten dutenbeha daiteke. Horrela, gaitasun ba-ten lagin asko lortuko dira, eta gau-zatze bakoitzaren aldakortasunaeta dinamismoa ikusiko dira. In-formazio horrekin guztiarekin ikas-learen profil zehatzagoa lortuko da.Modu horretara, ikasleak heziketa-

ren planifikazioaren norabideazehaztuko du, eta norabide ho-rrek ebaluazioa.

Hezitzaileak eta ikasleakAdimen anitzeko eskolako ira-

kasleak aprendizaia prozesua erraz-ten, areagotzen eta optimizatzen la-gunduko dioten ezaugarriak edukibehar ditu. Irakasteak, beste gauzabatzuen artean, honako gaitasunakizatea eskatzen dio hezitzaileari:

- Ondo antolatutako eta osatuta-ko ezagutzen oinarria izatea prin-tzipio zientifikoen kontzeptuakongi ulertzeko, eta kontzeptu ho-riek irakasten dituen diziplinekindituzten erlazio esanguratsuenakjakiteko.

- Oinarrizko gaitasun multzo batedukitzea eguneroko lanak umo-rez, eraginkortasunez eta apartekoesfortzurik gabe bete ahal izateko.

- Ezagutza estrategiko zabala


edukitzea nola irakatsi behar duenjakin dezan eta planifikazio, inter-bentzio eta ebaluazio egokia bermadiezazkion.

- Pertsona orekatua izatea afek-tiboki eta moldatua sozialki.

- Adimen anitzen garapenari bu-ruzko ahalik eta informazio osatue-na edukitzea.

- Irakasten duenaren alderdipraktikoa azpimarratzeko kezkaizatea, hots, bizitzeko hezitzea.

- Ikasleak etengabe motibatzenjakiteko ahalmena izatea.

Era berean, ikasleak erantzuki-zun handia du bere adimenen gara-penean. Honek eskatzen du norbe-rak bere ezagutza erakitzea, irakas-leengandik independizatzea pix-kanaka, heziketa helburuak onar-tzea eta bere egitea, berauek lortuarte jarraitzea, besteek beraien gai-tasunak hobetzeko duten eskubi-dea errespetatzea eta jarrera irekiaeta malgua edukitzea hezkuntzasistemak suposatzen duen ororenaurrean. Irakaslearen eta ikaslea-ren ezaugarriak integratzen baldinbadira, egoera ezin hobea lortzenda heziketa helburuak konpartitze-ko. Elkarlan honetan behatu ahal i-zango da adimen guztien lan bate-ratua.

Gurasoak eta komunitateaEskolako funtzionamenduan eta

ikasleen ikaskuntza-irakaskuntzaprozesuan gizarteko sektore guz-tien elkarlanak duen garrantziabehin eta berriz errepikatu izan dahezkuntzaren kalitateari buruzkotxostenetan eta azterketetan. Hezi-keta eskaerak gero eta handiagoakdiren garai honetan, eta ikaskuntzaeskola ordutegira murriztea zailaden honetan, oso garrantzitsua dakomunitateko hainbat eragilerenparte-hartzea eskatzea eta erraztea.

Gardnerrek ez du alderdi hauahazten. Horregatik, gurasoak es-

kolara hurbilarazten saiatzen daklaseetara eta jolas orduetara begi-ratzera joanez, bileretan eta ikastur-teko programazioetan parte hartuz,seme-alaben prozesuaren jarrai-pen etengabea eginez eta abar.

Komunitatearekin ere gauzabera egiten du. Nagusiki bi fun-tzio ezartzen dizkio honi. Bata,museo bat sortzea haurrek berenlanak erakuts ditzaten, pertsona ga-rrantzitsuen lanak ezagut ditzaten,artistekin harremana izan dezateneta abar. Bestea, adimen bakoitze-an adituen talde bat sortzea haurrekberaien erlazionatzeko aukera izandezaten, aholkuak jaso ditzaten,beraien ereduak izan daitezen etalan mundura sartzen lagun diezaien(Davis eta Gardner, 1993). Komuni-tatearen parte-hartze honek posi-ble egiten du eskolako lanak berez-ko lekuetan egitea, eta beraz, eko-logikoki baliodunak dira.

Eskola-familia-komunitatea lo-tzeko kezka horrekin batera, etaparte-hartzea eta inplikatutako sek-toreen kopurua handiagoa diren

heinean, ikastetxeko antolaketa etakudeaketa arazoak handitu egitendira. Hori dela eta, Gardnerrek irudiakademiko berri bat sortzen du: hi-ru sektoreen arteko lotura egingoduen irakasle bat. Parte-hartzea an-tolatuko du eta antolaketa eta era-baki sistema azkarrak eta eraginko-rrak diseinatuko ditu.

Aipatutako proposamen hauekguztiek ondorio garrantzitsuak di-tuzte ikasketa planak egiterakoaneta hezkuntza sistema osoaren po-litika definitzerakoan. Lehen Hez-kuntzak ikasleen potentziala adi-men anitzetan garatzen badu eta Bi-garren Hezkuntzak potentzial horibokaziozko esperientzian baieztenbadu, emaitzek eragina izango duteGoi Mailako ikasketetan. Azkenmaila honek kontuan hartu behar-ko du ikasleak zein profil intelek-tualekin etortzen diren, eta zein ja-rrera eta motibazio dituzten. Ho-rren aurrean norberaren interese-kin eta gizarteak eskatzen duenare-kin bat datorren prestakuntza es-kaini beharko du.


IragarkiaElkarlanean

Kontrazala

ANTZA

hIK hASI 151 ONA · haur hasi dira: 14 txikien gelan, urte-betekoak 15, erdikoak 21 eta handiak 32....

Documents

Transcript of hIK hASI 151 ONA · haur hasi dira: 14 txikien gelan, urte-betekoak 15, erdikoak 21 eta handiak 32....