Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚...

44
hik hasi hh ELKARRIZKETA: JOSÉ GIMENO SACRISTÁN EKARPENA: TEKNOLO- GIA BERRIAK OMER BERTIN OKE: HEZKUNTZA ETA IMMIGRAZIOA AMEZKETAN AHOZKOTASUNA LANTZEN 96 4 euro 2005eko MARTXOA euskal heziketarako aldizkaria GAIA Hezkidetza detaile sutilen indarra

Transcript of Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚...

Page 1: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A : J O S É G I M E N OS A C R I S T Á N • E K A R P E N A : T E K N O L O -G I A B E R R I A K • O M E R B E R T I N O K E :H E Z K U N T Z A E TA I M M I G R A Z I O A •AMEZKETAN AHOZKOTASUNA LANTZEN

964 euro • 2005eko MARTXOA euskal heziketarako aldizkaria

GAIAHezkidetza

detaile sutilen indarra

Page 2: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu
Page 3: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408

Fax: 943/ 372 154; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Erredakzio burua:Ainhoa AzpirozErredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ixiar Eizagirre Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito

Rodriguez, Maite Saenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Jaione Apalategi, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix BasurkoAines Dufau, Xabier Isasi, Irene Lopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo

Ota o eta Pruden Sudupe. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: TRAM¥Graf!k Maketazio, aurreinpresioa: Xangorin.Inprimategia: ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Zangoza ikastolako ikasleak (Hik Hasi). Aldizkari honek Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren egokitasun-aitormena du.Data: 2005-II-21. Kopurua: 3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaHEZKIDETZA, DETAILE SUTILEN

INDARRAOraindik ere generoen arteko hezkidetzarik ez dugulortu, ez gizartean eta ezta eskolan ere. Adibide gar-biak ikus daitezke han eta hemen. Horri nola egin

aurre? Proposamen batzuk badira hemen.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

18elkarrizketa

JOSÉ GIMENO SACRISTÁNPartaidek antolatutako topaketetara etorri zenpisu handia duen intelektuala. Etenik gabe eta

tajuz mintzatzen da. Hezkuntza sistemariburuzko plantemenduak argi ditu.

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

HEZKIDETA, DETAILE SUTILENINDARRA

18 elkarrizketaJOSÉ GIMENO SACRISTÁN

26 ekarpenaAlizia errealitatearen herrianInformazioaren teknologia berriak irakaskuntzaren egunerokoan

José Jesús García Rueda eta Fernando Saéz Vacas

31 kultura eta hizkuntza aniztasuna eskolanOmer Bertin OkeHezkuntza eta immigrazioa

35 berriak

40 Muga guztien gainetik... euskaraz!Ahozkotasuna lantzenAmezketako Zumadi herri ikastetxea

Page 4: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoaz

Izena..........................................1. Deitura................................

2. Deitura ...............................Tel.:............................................

Helbidea .....................................................Posta Kodea................

Herria....................................Herrialdea...........................

Ikastetxea...................................Herria......................................

IFZ-NAN ......................................................................................

Aurrezki Kutxa edo Bankua

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

HARPIDETZA SARIAK

(BEZ barne)

40 euro

hik hasiEuskal

heziketarakoaldizkaria

Errekalde hiribidea, 59Aguila eraikina 1. solairua

20.018 DONOSTIA. GIPUZKOA

Tel: 943/ 37 14 08Faxa: 943/ 37 21 54

hik hasikzure parte-hartzea

ezinbestekoa duharpide zaitez!

40 eur40 euro uro urteantean10 aldizkari eta prezio bereziak topaketetan eta argitaratzen ditugun gainontzeko materialetan

www.hikhasi.com

Page 5: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚5

editorialamartxoa

Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galduduten 157 irakasle itxialdia egiten ari dira.Euskara ez dutelako ikasi kendu diete be-tetzen zuten lanpostuetatik.

Euskararen normalkuntza proze-suan hezkuntza zutabe sendoenetakobat da. Erdara hutsezko eskola “naziona-letatik” egungo eskola eleanitzetara ba-dago aldea. Elkarbizitzarako, hainbat gu-rasok eta ikaslek euskarazko irakaskun-tza eskatzen dute, modu bakarra baitaikasleek bi hizkuntz ofizialak menderaditzaten. Beraz, eskaera horren arabera-ko eskaintza egin beharko da, ezta? On-dorioz, irakasleek ez al dute gaztelaniadakiten bezala, euskara jakin behar?

Xede horretarantz abiatzeko, 1998anHezkuntza Sailak eta EILAS, ELA eta LABsindikatuek akordio bat egin zuten, etahiru urteko epea eman zitzaien irakasleegonkorrei lehen hizkuntz eskakizunalortzeko. Askok ez zuten lortu, ordea.Gauzak horrela, 2001ean urtebete luzatuzitzaien epea, eta 2002an bi urte. IazLABek akordioa betetzeko eskatu zuen,eta hortik etorri da azken erabakia.

Sei urte horietatik hirutan liberatutaegon dira euskara ikasten, soldata eta oporosoekin. Lanalditik eta sare ofizialetik kan-po nahi adina ikastaro egiteko aukera izandute, denek doan. Udan barnetegietara jo-ateko aukera izan dute, matrikularen he-rena soilik ordainduta. Hasieran jarritakoepea bi aldiz luzatu zaie, eta hala ere, ez di-ra gai eskolak euskaraz emateko.

Prozesu honen protagonista direnirakasleek errua Irale programari atxiki-tzen diote, “ez duelako euskalduntzekobalio”. Datuen arabera, lau irakasletatikhiru programa horrekin euskaldundu da.Ikasketa sistema zaila dela diote, progra-ma hertsia duela, eta malguagoa izan be-harko lukeela. Kexu dira “euskalduntzeaazkarregi” egin delako.

Aztikerrek zabaldutako datuen ara-bera, ostera, hurrengo 18 urteetan urteroeuskaldundu gabeko 14.908 euskal ikas-lek amaituko dituzte ikasketak. Gehie-nez ikasleen % 38 euskaldunduko daegungo ereduekin jarraituta; % 62 ez daeuskaldunduko. Beraz, nork begiratzenduen, “azkarregi” edo “motelegi” doaeuskalduntzea.

NNoorreenn eesskkuubbiiddeeaa lleehheenneesstteenn ddaa,,

hhoorr ddaaggoo ddeessbbeerrddiinnttaassuunnaa

Elkarbizitzarako, hainbatgurasok eta ikaslek euska-razko irakaskuntza eskatzendute, modu bakarra baitaikasleek bi hizkuntz ofizialakmendera ditzaten.

Euskaraz irakasteko gai ez direnirakasle horiek jantokietan, liburutegie-tan edo bestelako lanak egiten aritu diraorain arte. Aipatutako tokietan eurentzatoraindik lekua badela diote, baina horre-tarako “borondate politikorik” ez dagoe-la. Kontua, ordea,zer da, borondate poli-tikoa ala eskolaren proiektua? Ikastetxe-ak hizkuntza normalkuntza prozesuetansartuta baldin badaude, denek bi hiz-kuntz ofizialetan mintzatu behar dute,baita atezainek eta garbitzaileek ere.

Gauza bat da irakasle horien lanegoera, eta beste bat beraiek eskaintzenduten zerbitzua. Maiz jartzen dira aurrezaurre eskubide indibidualak eta ikaste-txearen hezkuntza nahiz hizkuntzaproiektua. Eta horiez gain, ikasleen hez-kuntzarako eskubidea dago. Ez al da hor-tik abiatu behar? Ikasle horiei behar dute-na eman behar zaie, eta euskaraz ikaste-ko zerbitzua bermatu behar zaie. Aregehiago euskara jatorrizko hizkuntza de-la, gaur egun hizkuntza gutxitua dela etanormalkuntza prozesuan dagoela aintzathartuta. Ikasleen eskubideen begietatikso eginda, zer diozu?

Page 6: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

6 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

kronikaB u l e g o k o l e g e a k e s k o l a k o

Eskola Kartak eta FillonLegeak kolokan jarri ditueuskarazko eskolak

Irakaskuntza guztiz erreformatukoduen Fillon Legea hasi dira eztabaida-tzen Frantziako Legebiltzarrean. Ho-rrez gain, Pirinio Atlantikoetako EskolaKarta finkatu behar dute irakasleen sin-dikatuek eta Akademia Ikuskaritzak,baina liskarretan dabiltza. Bi proiek-tuek ondorio erabakiorrak ekarriko di-tuzte Iparraldeko eskoletara.

Eskola Kartan irakasle postu gu-txiago ezarri nahi ditu Akademia Ikus-karitzak, eta sindikatuekin adostu ezi-nean dabil. Sare publikoari eragiten dioEskola Kartak. Bertan, eskola elebidu-netako zenbait lanpostu kendu nahi di-tuzte, eta kasu gehienetan frantsesekopostuei badagokie ere, euskarazko ira-kaskuntza da trabatzen dutena, bide-nabar. Esaterako, Larrainen (Zuberoa)

postua kenduz gero eskola itxi egingolitzateke.

Fillon Legea, berriz, “eskola porro-tari aurre egiteko” asmotan aurkeztu duFrantziako Hezkuntza ministroak. Sis-teman ekarriko dituen erreforma nagu-siak hauek dira: CE1ean, 7 urterekin ha-si beharko da kanpoko hizkuntza batlantzen. Ezagutzen Heina indarrean ja-rri nahi du, beharrezko arlo nagusieta-ko ereduak finkatuz. CE2tik gora, 8 ur-terekin, azterketak egingo dira Mate-matikan eta Frantsesean. 12 urterekin,bigarren hizkuntza sartuko da (orainbaino urte bat lehenago). 14 urterekinBrebeta azterketa izango da. Lege pro-posamenaren aurka azaldu dira ezke-rreko alderdiak,eta sindikatuek kalita-tea lortzeko baliabide gehiago jartzeaeskatu dute, irakasle postuak murriztubeharrean.

Fillon Legea eta Eskola Karta me-dio, otsailean zehar ez dira mobilizazio-ak falta izan. Baionan bi manifestaziojendetsu egin ziren; lehenengoan 800ikasle bildu ziren, eta hurrengoan, poli-ziaren arabera, beste 800 irakasle etaikasle; manifestarien esanetan, berriz,1.500 inguru ziren. Uztaritzen gurasoekeskola okupatu zuten astetan. Hiru Sa-reta osatzen duten Seaska, Biga Bai etaEuskal Haziak elkarteek, berriz, lehenaldiz jarrera bateratua hartzea erabakidute, nahiz Eskola Karta sail publikoarisoilik dagokion.

Nafarroako Auzitegi Nagusiakzigortu egin du Iruñeko Udala

2004ko Langileen LegeOrganikoan ez zelako kontuan

hartzen D eredukoikastetxeetan euskara jakin

behar zutenik atezainek, bulegolangileek eta zerbitzu

laguntzaileek. ELA sindikatuakjarri zuen helegitea. ELAkoen

hitzetan, auzitegiak gogorarazibehar izan dio udalari,

“euskararen normalizaziorakoUPNk egiten duen politika,

indarrean dagoen udal arauenkontrakoa” dela.

Atezainekin arazoak izandituztela salatu du Nafarroako

Ikastetxeetako ZuzendarienElkarteak, eta Auzitegi

Nagusiaren erabakia bete dezalaeskatu dio Udalari.

Aralar alderdi politikoak, berriz,zigiluak eta tanpoiak euskaraz

jar ditzala exijitu du. EskakizunaNafarroako Auzitegi Nagusian

egin du, gogora ekarrizNafarroako Auzitegi

Administratiboaren epaia zeinizan zen: Udalaren tanpoi eta

zigiluek elebidunak izan behardutela, eta ez gaztelaniazkoak

soilik. Denak betetzen, badu lanik.

Page 7: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚7

e g u n e r o k o l a n a o z t o p a t z e n

Ikastetxeetan maiz ikasleei ez zaie euskalkontzientziarik ematen, gazteek ez duteikusten zergatik egin behar duten euska-raz. Euskal kontzientziarik gabe gazteekez dute euskaraz egingo.Gotzon Garate

Lore Erriondo izenda-tu dute UEUko zuzendari

Datozen lau urteotan Lore Erriondopedagogoa izango da UEUko zuzenda-ri, Batzar Nagusian erabaki zutenez(otsailaren 19an izan zen, Bilbon, Eus-kaltzaindiaren egoitzan). Zuzendaritzataldea ere berritu zuten: Karmele Arte-txe historialaria, Idoia Fernandez infor-matikaria eta Iñaki Irazabalbeitia etaXabier Isasi UEUko zuzendari ohiakizango dira zuzendaritza kide.

2004az balantze ona egin zuten,nahiz “puntu ilun batzuk” ere izan.Udako ikastaro gehiago antolatzekoahalegina egin, eta batzuk ez zuten tal-dea osatzeko beste ikasle izan. UEUkoegitura handitu da, baita lan bolumenaere, eta finantzetan autonomia da le-henbailehen lortu beharrekoa, bestelabeti “diru eskean” ibili behar. Dena den,balantzea txalotzekotzat jo zuten, Eus-kal Unibertsitatearen eztabaidan eragi-

Ikasle zeliakoen beharreierantzuteko, “Glutenik gabeko

menuak egiteko gida” kaleratu duEusko Jaurlaritzak. Ikastetxe

guztietan zabalduko da, irakasleek,jantokiko langileek eta sukaldariek

erabil dezaten. Gidan zeliakoenjanaria prestatzeko aholkuak eta

dieta egiteko moduak azaltzen dira.Helburua gizartea sentsibilizatzea

eta informatzea da. Izan ere, informazio falta izugarria

omen da. Datu fidagarririk ezbadago ere, herritarren %1 zeliakoa

dela uste dute adituek. Beraz,Euskal Herrian baliteke 20.000

herritar inguruk izatea gaixotasunzeliakoa, eta aldiz, horietatik 5.000inguruk soilik dakite gaitza dutela.

Hesteetako gaitza da, eta dietaegokia eginez soilik senda daiteke.Glutenak egiten die kalte zeliakoei,heste meharreko zuntzak kaltetzen

dizkielako eta, ondorioz, ezindituzte elikagai gehienak xurgatu.

Glutena zereal batzuek dutenproteina bat da (gariak, garagarraketa zekaleek dute, besteak beste).

Zeliakia diagnostikatutadaukatenek dieta berezia egin

behar dute bizi guztian. Dieta hori prestatzeko moduak etakontuan eduki beharreko klabeak

dira, hain zuzen, gidan eskaintzen direnak.

Euskadiko Zeliakoen Elkarteareneskaria izan zen gida egitea, ikasle

askok jotzen baitzuen eurenganainformazio eske.

le asko eta asko inplikatzea lortu baita.Datuak ere baikorrak dira: iaz 1.400 ki-de izatera heldu ziren, eta jardun ezber-dinetan 2.300 ordu antolatu zituzten.

2005. urterako egitasmoak, berriz,hauek dira: Euskal Unibertsitateari da-gokionez, helburuak hauek dira: alde-ko egitura berria sortzeko baldintzaklantzea, gai horri buruzko mintegianegindako eztabaida gizarteratzea, etaeragileekin unibertsitatearen diseinuestrategikoa egitea euskal komunitateunibertsitarioan. UEUren bilgune izae-ra ere sendotu nahi dute, bazkideekikokohesioa areagotu, sailak indartu eta,datu-baseei lotuta, unibertsitate guztie-kin itunak sinatu. Ezagutzaren alorre-an, unibertsitateko sorkuntza eta zabal-kundea euskaraz izan dadin tresnak ja-rriko dituzte, hirugarren zikloko pro-grametan indar berezia egingo dute,ikastaroen kopurua %15 igoko dute,urtean zeharreko ikastaroak bultzakodituzte eta on line eskaintzarako gizabaliabideak prestatuko dituzte. Iker-kuntza arloan mintegi bat antolatukodute. Euskal curriculumean lan taldeaegonkortzea izango da helburua. Ikas-materialetan, argitalpen kopuruari eus-tea (aurten 10 liburu argitaratuz), Uzta-ro aldizkariaren lau zenbakiak atera-tzea eta harpidetzak igotzea dira erron-kak. Diru kontuetan, berriz, diru poltsabat gehiago jarri nahi dute martxan.

Page 8: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

8 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

GAIAHezkidetzadetaile sutilen indarra

Page 9: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚9

G

Hezkidetza ez da puri-puriko gaia eskoletan,nahiz egunero senarrakakabatutako emakumebat agertu telebistan.Kontzientziaz, eskubideberdinak onartzen dizkie-gu emakumeei eta gizonei.Horregatik, gero eta zaila-goa zaigu gure egunerokobizitzan dagoen androzen-trismoa ikustea, gure izae-ran barneratua duguna.

Normaltasuna da ara-zoa. Erabat normala iru-ditzen zaigun zerbait za-lantzan jartzen hastea be-ra zaila da. Horretarako,zentzu analitikoa beharda, eta distantzia hartu.Detaile sutiletan errepa-ratzea omen da gakoa.Zeure burua da zalantzanjartzen duzuna, ordea, etaprozesu horiek beldurrasortzen dute.

Eskola mistoa 60ko hamarkadansortu zen Hego Euskal Herrian. Neskeketa mutilek bereizita ikasten zuten ordu-ra arte. Eskola mistoa sortzerakoan, or-dea, ez zuten planteatu ere egin zer ekarzezakeen neskak eta mutilak espazio fi-siko berean elkartzeak, hain justu gizar-tea sexista denean, eta gizontasunaemakumetasunaren gainetik dagoene-an eguneroko bizitzan. Honela dio Ma-ria Jose Urruzola hezkidetza aholkula-riak “La educación de las niñas desde elfeminismo de la diferencia” artikuluan:“Ez zen gizonezko generoaren eta ema-kumezko generoaren kritikarik egin. Ezzen nesken aldeko diskriminazio politi-karik aurreikusi. Ez zen argitu pertsonabezala zer balioetan heziko ziren. Ez zenaztertu irakasgaietan transmititzen zenandrozentrismoa; esaterako, historian,filosofian, zientziatan... Eta ez zen kon-tuan hartu emakumeei egozten zaizkienrolei balio gutxiago ematen zaiela gizar-tean, gizonen rolei baino”.

Neska-mutilak elkartzeaez da hezkidetza

Eskolak lan munduan integratze-ko prestatzen ditu ikasleak, alegia,alor publikorako, gizonezkoen mun-dua izan den alor horretarako. Emaku-meen generoari lotutako gaitasunakbigarren mailan geratu dira. Ana Agi-rre Emakundeko prestakuntza ardura-dunak azaltzen duenez: “eskolak bizi-tzarako baliagarri diren balio guztiakintegratu behar lituzke, bai emaku-mezko bai gizonezko generoari atxi-kitakoak. Eta denei eskaini behar zaiz-kie, neskei eta mutilei. Hori litzatekebenetan aukera berdintasunerako he-ziketa eskaintzea”.

Hezkidetza zehar lerro bihurtu zen90ko hamarkadan eta, berez, lorpenhandia zena (ikasgai guztiak generoikuspegitik birplanteatzea eskatzenbaitzuen), praktikan “inoren ardura ezizatea” bihurtu da. Denek onartzenduten kontsigna bat gehiago da hezki-detza, baina praktikan inork heltzenez diona.

- Dietetika % 91- Heziketa Bereziko Magisteritza % 90,2- Haur Hezkuntzako Magisteritza % 89,3- Gizarte Lana % 88,7- Farmazia % 84

- Elektrizitate Ingeniaritza % 97,2- Untzioletako Ingeniaritza % 86,6- Ingeniaritza Mekanikoa % 83,1- Meatzetako Ingeniaritza % 81,1- Industria Ingeniaritza % 82,1

Emakumeak

Gizonak

UNIBERTSITATE IKASKETAK EAEn

Zein karreratan dira % 75 edo gehiago:

Irakasleak, generoaren eta hezkuntza mailaren arabera EAEn

- Haur Hezkuntza eta LH

- Bigarren Hezkuntza

- Lanbide Heziketa

- Unibertsitatea

Emakumeak % 84,5

Gizonak % 64,7

% 55,8

% 36,9

% 35,3

% 63,1

% 44,2

% 15,5

Iturria: Eustat, 2003ko datuak

Iturria: Eustat, 2004ko datuak

Page 10: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

10 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

Gizartean bezala eskolan ere ikus-pegi androzentrista da nagusi, eta horihainbat alderditan islatzen da, baitaedukietan ere (berez, kontzientekihautatuak direnak). Bea Ugarteren hi-tzetan, “argitaletxeek, asko jota, egitendutena da nesken eta mutilen presen-tzia orekatu. Baina hasi arakatzen zerekintzatan agertzen den bakoitza edo,batez ere, erreparatu zer den agertzenez dena”. Emakumeek historiari edo ja-kintza zientifikoari ekarri diotena ez daagertzen edo agertzen dena “petatxumodura” omen da. “Ez dago zehar lerrogisa planteatuta, ez dago ikuspegi ho-rretatik kontatuta historia. Historia haugizonen historia da, eta gainera, borro-kan bizi izan diren gizon irabazleen his-toria”. Eskolak, beraz, neskei ez dieemakumeen erreferentziarik eskain-tzen, eta erreferente horiek klabeak di-ra identitatea eraikitzeko. “Nola baiez-tatuko du bere burua emakume batek -dio Bea Ugartek-, erreferentziarik ezbadu, edo dituen erreferentziak ema-kume bortxatuenak edo agertzen ez di-ren emakumeenak badira. Zein identi-tate garatuko dute mutilek, dituztenereduak menderatzaileenak badira?”

Curriculum ezkutua: zer ezikusi, hura ikasi

Ageriko curriculumak errepaso batbehar badu, ahalegin berezia curricu-lum ezkutuan egin behar litzateke,duen eragina izanda (curriculum ezku-tukoak jarrera ez kontzienteak direla-ko, ikusten zailak). Frogatuta dago ira-kasleek, nahi gabe, mutilei neskei bai-no arreta gehiago eskaintzen dietela;denbora gehiago pasatzen dute muti-len gainean. Arrazoietako bat zera da:gelatan gatazka nabarmenenak sor-tzen dituztenak mutilak direla. Baina,eta mutilek zergatik sortzen dute gataz-ka? Motiboetako bat mutilek taldeanprotagonista izan beharra dutela omenda, ezin dutela bat gehiago izan. “Etaberez, protagonismoa osasungarria da,jokaera natural bat da, pertsona bezalagaratzeko beharrezkoa dena. Hasteko,geure bizitzaren protagonistak izan be-har dugu”, azpimarratzen du Bea Ugar-tek. Arazoa zera da: gizartean zein pro-tagonista eredu daukate? Nor bihurtzendira protagonista gizartean? Ikasleekduten protagonista eredua menpera-tzailearena da; horregatik deitzen duteatentzioa oihuka edo errespetu faltaz;

“Pentatasuna” hezkuntza ereduaPertsonaren garapen integrala helburu

Maskulinitatearen etafeminitatearen kaxoietanarakatu behar genuke, etagustatzen zaiguna jantzi. Iku-si pertsonarentzat zein direngaitasun positiboak eta ho-riek landu, kontuan hartutagaitasun batzuetan entrena-tuagoak gaudela sexu bateko-ak izateagatik, eta beste ba-tzuetan herren gabiltzala.Generoak eta beren mugakbehingoz gainditzeko bideakzabalduko dira hala.Nortasuna zizelkatzeko

tailerra izan behar luke esko-lak. Geure burua ezagutzenlagundu behar liguke, etaikusten zertan garen eder,zein den geure ahalmena, etazer nahi dugun aldatu gugan.Eskolak harreman eredu posi-tiboak sortzeko lekua izanbehar luke, eta gatazkak kon-pontzeko entrenalekua.Hori da eskola Pentata-

suna izeneko korrontearen-tzat. Eredu horretatik laneanurteak daramatzan Bea Ugar-te Gasteizko Berritzegunekoaholkulariak azaldu digu zerberritasun dakarren plantea-mendu horrek.

Page 11: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚11

GGAIAHezkidetzadetaile sutilen indarra

azken batean, besteen gainetik jarriz.Eta lortzen dute, gainera: “irakasleen-tzat gairik kezkagarriena gelan daudenikasle gatazkatsuak dira. Nahiz eta tal-dean ikasle gatazkatsuak gutxiengoaizan, gutxiengo horri geuk ematen dio-gu indarra, horien arabera antolatzendugulako gela eta horien arabera jar-tzen ditugulako arauak. Egia da, gai-nontzekoak bezala, kontuan izan be-har ditugula; baina beste era batean.Protagonismoa beste era batean lantze-ko aukera izan behar dute”.

Neska edo mutila izan, gugandikespero dutena ere desberdina da. Adi-bidez, neskei arduratsua izatea eska-tzen zaie (etxeko lanetatik hasita), etadesfasatzea edo neurrigabekeria ez da-

go inolaz ere onartua, kontrola beti dahandiagoa neskengan. Horrek deneandu eragina (kaligrafian ere ikusten da).“Neskak arduratsuagoak dira” esatenda; baina “dira” esateko ordez, “egitenditugu” esan beharko genuke. Mutilek,berriz, espektatiba oso altuak izaten di-tuzte ikasketatan. Bearen hitzetan,“eredu maskulino horren barruan, gi-zarteak gauza guztietan lehenak izateaeskatzen die. Arkitekto, ingeniari, me-diku izan behar dute; ezin dute karrera‘normalago’ bat egin”. Kataluniakoikerketa baten arabera, espektatiba al-tuegiak izateagatik da, hain justu, han-diagoa mutilen eskola porrota neskenabaino DBHn. Karrera horietan nota al-tuak eskatzen dituztenez, mutilak

DBHn ikasketekin kili-kolo hasten ba-dira, etsi egiten dute. Neskei, berriz,zerbait lortzeko ahalegin handia eginbeharra izango dutela transmititzenzaie, eta nesken jarrera ere halakoxeaizaten da gero. Horregatik omen dagoaldea nesken eta mutilen notetan etaeskola porrotean. Ez da arrazoi bakarraizango, baina kontuan hartzekoa da ge-nero ereduek noraino baldintzatzen di-tuzten espektatibak.

Denentzat berdina , de-nentzat gizonena denean

Neskek eta mutilek gizartean se-xuaren araberako eredua jasotzen du-te; jarrera batzuk, gaitasun batzuk diralantzen dituztenak. Eskolak ez badu

Bea UgarteGasteizko Berritzeguneko aholkularia

Page 12: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

12 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

hori kontuan hartzen, eta ez bada saia-tzen kontzienteki beste eredu desber-din batzuk eskaintzen, gauzak berehorretan utzita lortzen dena zera da:gizarteko eskema sexistak erreproduzi-tzea edo, bestela, neskek balio, gaita-sun eta jarrera maskulinoetarantzjotzea, horiek baitira gizartean balora-tuak direnak eta arrakasta dutenak.“Maskulinitate hegemoniko hori zabal-tzen ari da nesken artean ere- berrestendu Bea Ugartek-. Larria da. Gustatzen ezzaizkigun balio maskulino asko (per-tsonaren zoriontasunerako kaltega-rriak direlako) barneratzen ari dira nes-kak ere ‘berdin’ sentitzeko”.

Protagonismoa lortzeko moduanikusten da hori (neskak ere hasi dirabesteen gainetik jartzen arreta berega-natu nahian). Boterea, berez, positiboadela nabarmentzen du Bea Ugartek,“eta botere hitza aldarrikatzen dugugainera, egun botere hitzaren esanahiamanipulatua baitago: besteen gainetikjartzearekin identifikatzen da. Eskolanboterea bere zentzu positiboan gara-tzeko tresnak eskaini behar ditugu, me-neratze-men egitean oinarritzen direnharremanak saihesteko. Menperatzai-leak eta biktimak desagerrarazteko.Botereak, maitasunaren eta orekareneskutik joan behar du”.

Eskolaren egitekoa horixe da: ha-rremanak modu positiboan eraikitzekoaukera eman behar die neska-mutilei(gizartetik jasotzen dituzten harremanereduak zalantzan jarriz); eta izan neskaedo mutila, positiboak diren gaitasunposible guztiak lantzeko aukera emanbehar die. Pertsonaren garapen inte-grala da lortu behar dena. Hori da “Pen-tatasuna” izeneko ereduaren helbu-rua: ziurtatzea neskek ere garatuko di-tuztela maskulinitatearen barruan dau-den gaitasun positiboak. Eta eskolanlekua egitea, baita ere, feminitatearenbarruan egon izan diren gaitasun posi-tiboei eta gizarteak baloratu ez dituengaitasun horiei, mutilei ere aukeranjarriz. Beraz, neska eta mutilentzat ere-du bera proposatzen du “Pentatasu-nak”, baina bazterrean utzi izan deneremu femeninoa berreskuratuz, eta

Page 13: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚13

Gkontuan izanda neskak eta mutilak ezdatozela motxila hutsekin eskolara,beste eragile batzuk ere badaudela, ezdirela hutsetik abiatzen. Errealitate horikontuan izan behar da eskolako jar-dueratan. Horregatik, zenbait ekintza-tarako talde bereiziak egitea beharrez-kotzat jotzen dute.

Pentatasuna ereduak zerberritasun dakar?

“Pentatasuna” hezkuntza ereduakorain arteko beste ereduei gehitzendiena zera da: pertsonaren garapenintegralaren ikuspegia. Pertsona (gurekasuan ikaslea) da irakaskuntza-ikas-kuntza prozesuaren erdigunea, prota-gonista eta egilea. Pertsonaren garapenintegrala lortu behar dela diotenean,pertsonaren bost dimentsio lantzeaz aridira: identitatea, gorputza, gogoa (edoadimena), gizartea eta emozioak (edoarlo afektiboa). Pertsonaren bost di-mentsio horiek modu orekatuan eta el-karri lotuta garatu behar dira. Bea Ugar-teren hitzetan, “gaur egungo hezkun-tzan ez dira berdin garatzen adimenarrazionala eta adimen emozionala.Zailtasunak ditugu gorputza, afektibi-tatea... lantzeko. Eta justu horiek diraemakumearekin gehiago lotu direnesparruak”. Bost dimentsioen lanketa,gainera, on zaizkigun balioetatik eraikibehar da.

Irakaskuntza-ikaskuntza prozesu-an ere ekarpen berri bat dakar “Penta-tasuna”ren ereduak. Aprendizaia pro-zesuan kontuan izan behar diren bostklabe zehazten ditu: sintonia (zeureburuarekin eta inguruarekin harmo-nian egotea), komunikazioa, ikastenjakitea, gatazken konponketa eta elkar-bizitza. Bost klabe horiek ere moduorekatuan eta elkarri lotuta azaldu be-har dute aprendizaia prozesuan zehar.

Jarrerak dira edukirik ga-rrantzitsuenak, eta tutoretzaikasgai nagusia

“Pentatasunaren” planteamenduakpraktikara dakarren iraultza handiene-tako bat hauxe da: curriculumean jarre-rak hartzen dituela ardatz. Programa-

zioak egiterakoan ardatza jarrerak dira,eta ez kontzeptuak edo prozedurak.Zergatiak argi ditu Beak: “azken finean,galdera da zer-nolako pertsona garatunahi dugun, zer gaitasun izatea nahi du-gun. Eta gaitasunak landu ahal izateko,jarrerak dira lehendabiziko oinarria. Ja-rrerak bere osotasunean barneratzendirenean (sinesmena, sentimendua etaekintza), ohitura bihurtzen dira, eta or-duan duzu lortua gaitasuna”. Bearen-tzat, curriculumean aldatu beharrekoklabea horixe da: “zeren kontzeptueta-tik abiatuta, askotan absurdo batzueta-ra ailegatzen gara...! Kontzeptuak ze-hazten ditugu, gero horiek lantzeko zerprozedura erabili, eta azkenean, ez du-gu jakiten jarreren atala nola bete. Etaaskotan jarrera horiek ez daukate zeri-kusirik erabiltzen dugun metodologia-rekin. Jarreratatik abiatzeak, berriz,metodologia eta antolamendu kohe-renteago batzuetara eramaten zaitu,etabaita hainbat kontzeptu zalantzan jar-tzera ere”.

Beste abantaila bat ere badu: jarre-rak direla irakasle guztiek komuna du-ten edukia. Ikasgai bakoitzak bere kon-tzeptuzko edukiak ditu (nahiz dizipli-nartekotasuna bultza). Aldiz, curriculu-maren ardatza jarrerak badira, irakasleguztiak jardun daitezke jarrera bera lan-tzen ikasgai ezberdinetatik, koheren-tzia emanaz eskolako jardunari.

Jarrerak direnez curriculumaren ar-datza, tutoretza bihurtuko litzateke es-kolako ikasgai zentrala. Gaur tutoretzaikasgai “maria” da eskola askotan, orduhorretan zer egin ere ez du jakiten as-kok, edo oso gai puntualak lantzen di-ra, programazio koherenterik gabe.Bearentzat, izatez, “tutoretza da pertso-naren garapenaren ikasgaia eta besteikasgai denek ardatz horrekin kohe-

rentzian egon behar lukete”. Egungohezkuntza sistema erro-errotik alda-tzea proposatzen du, beraz, “Pentata-suna”ren ereduak. “Jakina, gaur egunplanteamendu honek utopia dirudi,edozein ereduk bezala -azpimarratzendu Beak-, baina utopiak behar dira,ematen ditugun urratsek bultzatu nahidugunera hurbiltzen edo aldatzen gai-tuzten jakiteko. Kontua ez da dena han-kaz gora jartzea, baizik eta batzuetan bes-te planteamendu batekin egiten ditugungauza berberak aprobetxagarriagoaketa eraginkorragoak bihurtzea”.

Irakasleen prestakuntza:pertsona bezala garatzea

Eredu honek bi ibibilde bereiztenditu: akademikoa eta tutoretza. Ikaste-txe askok aukeratzen du tutoretzatikhastea. Irakasleen formazioan plantea-

Neska-mutileiharremanak

modu positibo-an eraikitzeko

estrategiakeman behar

dizkie eskolak,gizartetik jaso-

tzen dituztenharreman

ereduak zalan-tzan jarriz.

GAIAHezkidetzadetaile sutilen indarra

Page 14: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

14 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

tzen dutena zera da: ikasleekin tutore-tzan egingo duten prozesu bera biziizan behar dutela aurretik irakasleek.Hala, formazioan lehenik planteamen-du teorikoa azaltzen da eta ondoren tu-toretza saioak programatzen dira, au-rrez irakasleek esperimentatuz. Irakas-leak ziur sentitu behar du jardueratan.“Askotan haurrei eskatzen dieguna, ba-tez ere sentimenduak tartean daudene-an, ez dela hain erraza jabetzen dira.Orduan beste jarrera eta espektatibabatzuekin joaten dira gelara”. Forma-zioan irakasle denek parte hartzea ko-meni izaten da, ez tutoreek bakarrik.Esperientziak esaten baitu tutoretzan e-giten diren planteamenduek poliki-poliki beste arloetan ere bere eraginadutela (hasieran metodologian eta ha-rremanetan nabaritzen da, batez ere).

Normalean programazioa egitera-koan elkarbizitza lantzetik hasten dira.Eredu honek elkarbizitza autonomoaplanteatzen du, pertsonarengan oina-rritutako elkarbizitza, alegia, eta ez kan-poko arau estandarretan oinarritua.Arauak taldetik bertatik atera behar di-ra, talde horren beharren arabera.Arauak sortzeko abiapuntua ez da mo-ralki zer den zilegi eta zer ez, baizik eta,errespetua erreferentea izanik, kide ba-koitza zer jarreren aurrean sentitzenden ondo eta zeren aurrean gaizki.Hartara, politikoki politak diren arauekez dute lekurik.

Gaizki sentiarazten gaituzten jarre-rak aztertu egiten dira gero, jarrera ho-riek zergatik sortzen diren eta zerk sor-tzen dituen ikusiz. Eta halako egoera-tan beste zer egin daitekeen lantzen du-te. “Ez da nahikoa ‘ez da jo behar’ esa-tea; haur gehienek badakite ez dela jobehar, baina mementoa heltzean jo egi-

ten dute, askotan ez dakitelako besterikegiten. Zergatik jotzen duten jakiten la-gundu behar diegu (agian erabat amo-rrarazita zeudelako esango dute), etahurrena berriz amorratzen direnean zeregin dezaketen pentsatzen lagundu be-har zaie. Eskolak hor eskaini behar diz-kie estrategiak”. Kontua ez baita norbe-raren sentimenduak ukatzea edo ken-tzea, baizik eta ezagutzea eta beste erabatera bideratzea. Ikasleek horrelakoegoeratarako denon artean eraikitakojarraibideak behar dituzte, eskolak izanbeharko lukeen helburua lortzeko: nor-bera bere buruarekin eta gainontzekoe-kin ondo sentitzea. “Jarreren birzikla-tzea” deitzen diote horri. Gatazkak bi-deratzen entrenatu egin behar du gelaosoak estrategia errealak sortuz.

Irakasleen formazioan ere egitenda prozesu hori guztia. Irakasleen arte-an, ikasleen artean bezala, gatazkagehienak komunikazio faltagatik edoantolakuntza arazoengatik sortzen di-ra. “Irakasleei galdetzen diezu zerk sen-tiarazten dituen gaizki, eta klaustroetangehienek iritzirik ez emateak sortzendiela deserosotasuna aipatu ohi dute.Zergatiak aztertzen hasita, batzuetankontua da aurretik jende horrek ez due-la informaziorik izaten, eta hausnartugabe ezin duela iritzirik eman. Arazohori antolakuntza aldatuta erraz kon-pon daiteke”. Komunikazio arazoetan,berriz, gizonek eta emakumeek dutenkomunikazio estiloa sartzen da jokoan.“Emakumeak askotan gaizki sentiaraz-ten dituena zera da: ondokoa ez dela ja-betzen bere arazoez, ez dela jabetzenzer gertatzen zaion. Kasu honetan ema-kumeengan askotan sortzen dena topa-tzen dugu: nahiak eta asmoak adieraz-teko asertibitatea gutxi landua dutela.”

Posible da aldatzeaEsperientzia oso polita dela nabar-

mentzen du Beak, “irakasleek mailapertsonalean asko ikasten dute, etabeste ziurtasun batekin doaz gelara.Neronek ere, formazio horietan ikasidut gehien”. Halako prozesu bateansartzeko, ordea, ez daude denak prest.“Gauza hauek curriculum ezkutuan ereasko transmititzen ditugunez, norkbere burua ezagutu eta duda egin behardu, eta norberaren mementuaren etaharrapatzen duen unearen arabera, ezda beti erraza izaten”. Irakasle izatekoformazio akademikoa eskatzen da, bai-na hezitzaile izateko bestelako forma-zioa ere behar da. “Irakasleak, gelarasartzen denean, ez ditu liburuak edokontzeptuak soilik eramaten- azpima-rratzen du Beak-. Kontzienteki aukera-tu edo ez, irakaslea jarrera konkretubatzuekin doa gelara, balio jakin ba-tzuk ditu, lehentasun batzuk, eta horida transmititzen duena”. Irakasleeknormalean eskertzen dute horrelakolaguntza, azken finean gelako giroa,harremanak eta ikaskuntza bera hobe-tzen delako eta lana gusturago egitendelako.

Tutoretzan landutako planteamen-duak pixkanaka kutsatu egiten dira.Ikasgai diferenteetan hasiak dira meto-dologia kooperatiboak sartzen, baitaebaluatzeko beste modu batzuk ere.Gelaren edo ikastetxearen antolamen-dua ere lantzen denez tutoretzan, plan-teamendu horiek gero eragina dutebeste arloetan; esaterako, bizikidetzabatzordea sortzen da tutoretzan (gataz-ken kudeaketaz arduratzen dena), bai-na beste ikasgaietan ere jarduten du.Bearentzat, “askotan kontua ez da egi-ten dena aldatzea, baizik eta egitekomodua aldatzea”. Txoko pertsonalanorberak egin duenaz hausnartzeko,lasaitzeko eta erabakiak hartzeko ba-liabide bezala erabil daiteke, edota zi-gor txoko bezala. Bata autonomia etabotere pertsonala garatzeko lagunga-rria da eta bestea, berriz, meneratze-men egite harremanak indartzeko. Be-ak argi du: “Eskuartean dugun erronkaeskolako jarduna birziklatzea da”.

Page 15: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚15

Nor dago erdian, nor bazterrean?Espazioa, topikoen eszenaratzea

G

Irten jolaslekura. Ia eskola denetanespazio gehien hartzen dutenak futbolzelaia eta baloiarekin aritzeko jolasakdira. Espazio hori mutilek betetzen du-te. Kontua ez da zabalera soilik: futbo-lak garrantzi handia du gure gizartean,eta aktibitate hori mutilek egin ohi dute.Neskek, berriz, espazio gutxiago hartuohi dute, eta askotan espazio horiek ezdute identitaterik: muga zehatzik gabe-ko eta izenik gabeko lekuetan jolastendute (bazterretan , eskilaratan, korrido-retan...). Euren jolasak ere ez dira jolasbezala ikusten: neskak hor “daude”,edo “euren gauzetan ari dira”, baina ezzaie identitate bat ematen, badirudi ezdirela ezertan ari. Jolas horien garran-tzia eta botere sinbolikoa ere ezberdinada, beraz.

Espazioan islatzen da nola gaudensozializatuak gizonak eta nola emaku-meak: topikoa dirudi, baina emakumeaespazio pribatu-itxietan, eta gizonaespazio publiko-garrantzitsuetan. Nes-kak sozializatuta daude ez esploratzera,leku ezagunetan gelditzera, “kontuz, ezirten horra” esaten zaie; mutiletan, be-rriz, “normala” espazio zabaleankorrika ikustea da, mugitzea.

Mugan egoteaNeskak patroi baten arabera mol-

datzen ditugu, mutilak beste patroi ba-ten arabera. Eredu eta aukera gehiagoez eskaintzeak bi min sortzen ditu: ba-tetik, sexu bakoitzak gaitasun eta izaerabatzuk soilik lantzen dituela, eta beraz,pertsonaren hainbat eremu findu gabe

gelditzen direla gizon-emakume-engan. Eta bestetik, hain definitua da-goen eredu horretatik ateratzen dire-nek, sufritu egiten dutela, “arraro” eti-keta jartzen baitzaie. Eta ezberdin izate-ko beldurra, “normaltasunetik” atera-tzekoa, denok dugu. Futbola gustatzenez zaion mutila, sozialki hilik dago; 12urtetik aurrera dantza egin nahi duelaesatea etxean arazo bihurtzen da. Ho-riek sufritu egiten dute, eta asko. Bego-ña Petxarroman antropologoaren hi-tzetan, “ez dugu ezberdinak izatekoaukerarik. Eta aukera falta horrek su-frimendua sortzen du mutilengan ere”.

Badira, ordea, salbuespen batzuk:ezberdinak izan eta taldean ondo har-tzen dituzten pertsonak. Esaterako,jolas-orduan beti neskekin ibiltzen denmutila, eta beste mutilek ere aprezia-tzen dutena; edo futbolean mutil dene-

kin jokatzen uzten dioten neska, etabeste neskek ere estimatzen dutena.Kasu horiek dira ikertu beharrekoakBeatriz Moral antropologoarentzat,“arazorik gabe mugan egoteko formulaaurkitu dutelako. Pistak eman ditzake-te, ‘norma’tik ateratzeko zerk funtzio-natzen duen jakiteko”.

Zer eginZaila da jakitea. Neskak ezin dira

behartu espazio gehiago betetzera edofutbolean aritzera, eta mutilei ere ezzaie zertan eskatu eskilaratan jolas-teko. Beatrizen eta Begoñaren ustez,egin behar den gauzatako bat da nes-kek betetzen dituzten espazioei iden-titate tinko bat ematea, eta espazio etaaktibitate horiei garrantzia ematea.

Iaztik ari dira Hernaniko ikastetxee-kin lanean generoaren inguruan, Uda-leko Berdintasun Sailak proposatuta.Espazioari dagokionez, lehendabiziikasleen artean datuak jaso dituzte: es-kolaren mapa marrazteko eskatu diete,espazio bakoitzari izena jarriz. Zer es-paziotan egoten diren esan behar dute ,zein gustatzen zaizkien, zein ez, eta zer-gatik. Eta, oso garrantzitsua dena: espa-zioan zer aldatu nahi duten galdetzenzaie. Inkesta guztiak jasota, neskek etamutilek zer erantzuten duten aztertukodute. Ondoren irakasleekin hausnartu-ko dute zer egin. Argi dute irtenbideakbilatzea denen lana dela. “Guk arazoakkokatzen ditugu -dio Begoñak-, bainagero denok pentsatu behar dugu irten-bidea zein den”.

Neskek betetzendituztenespazioei identi-tate tinko bateman behar zaie,eta horko jolaseiere dutengarrantzia onar-tu behar zaie.

GAIAHezkidetzadetaile sutilen indarra

Beatriz Moral eta Begoña PetxarromanFARAPI aholkularitza zerbitzuko kideak

Page 16: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

16 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

Jostailuen katalogoek azaltzen duteondoen, modu oso bisualean, bizitza-ko lehen 10 urteetan norantz bidera-tzen ditugun neskak eta norantz muti-lak. Jaio eta 3 urtera arteko jostailuakoso neutroak dira, haurrak oraindik ezduelako sortu ez sexu identitaterik , ezgenero identitaterik. 3 urterekin bada-kite zein den nesken gorputza, zeinmutilena; sortu dute sexu identitatea.Geroxeago, 6 urterekin, sortuko dutegenero identitatea (gorputz hori izatea-gatik gizarte honek zer eskatzen dienjabetzen dira). Arauak ikasten doaz, etanorekin eta zerekin identifikatu ikastendute. Hala, 3-6 urte bitartekoen jostai-luetan kolorea, formak, espazioarenerabilera... definitzen hasten da. “Jos-tailuen funtzioa horixe da: kokatzea etaidentitate hori sortzen laguntzea”, gai-neratzen du Marije Apodakak, EMAI-SIA elkarteko kide eta Urtxintxa Esko-lako genero arduradunak.

6 urteko neskari soka bat eskainikozaio katalogoetan (espazioaren erabi-lera sokak berak mugatzen du); mutila-ri, berriz, patinetea (espazio zabala es-katzen duena). Alegia, ekintza eta jarre-ra ezberdinetan trebatzen direla nes-kak eta mutilak. Joko sinbolikoetanneskek panpinekin imitatzen dute eza-gutzen dutena; elkarrizketak eta egoe-rak oso “errealak” dira, eta sentimen-duez hitz egiten dute. Mutilek, aldiz, au-toekin edo borrokako panpinekin as-matu behar dituzten elkarrizketak, ezdira eguneroko bizitzakoak, telebistanikusten dutenarekin lotuago daude:“zaratak, kolpeak, beti agresibitate ho-rren inguruan sortu behar dute” dio Ma-rijek.

Larrosa, ze kursia“Okerrena ez da jostailuak eta jola-

sak bereiztea -Marijeren ustez-, baiziketa bakoitzari ematen zaion balioa. Es-parru edo jarduera batzuk balio gehia-go dutela ikasten dugu, eta hierarkiasortzen da”. Neskek mutilena gehiagobaloratzen ikasten dute, futbola sukal-detara jolastea baino “garrantzitsua-goa” eta “dibertigarriagoa” dela trans-mititzen zaie, eta “larrosa, zer kursiaden!” entzungo dute emakumeen aho-tan ere. Errematerako, hor dute Coca-Colaren iragarkia: mutilari txikitatikpanpinak soilik eman, eta koxkortzeanhor ageri da panpinen buruekin futbo-lean, modu agresibo batean, gainera.Marijeren hitzetan, “mezua eskanda-luzkoa da. Ostikoa, panpinari soilik ez,mundu sinboliko horri guztiari ematendio!”.

Nahiz mutilena gehiago baloratu,neskek nahiago izango dute panpine-kin jarraitu, hori delako ezagutzen du-tena eta hori delako menperatzen du-ten kodea; gainera, beste neskekikoidentifikazioa behar dute. Nerabeza-roan, berriz, estereotipoaren urratzeadator. Hori guztia baztertzen eta muti-lak imitatzen saiatzen dira, baloratuadagoena egiten, azken batean. Builanhasten dira, bultzaka, irainak erabil-tzen... “Jarrera hori ez dugu espero nes-kengan, eta arraro, bortitz, itsusi... egi-ten zaigu -deskribatzen du Marijek-.Hala ere, nahiz eta nesken munduabaztertzen saiatzen diren, jada guztizbarneratua dute genero identitatea”.

Nik ez dut jolasten“Nik ez dut jolasten” esan eta bi-hiru

neska armailetara doaz esertzera, taldeosoak futbol zelaian segitzen duen bi-tartean, baloi jokoren batean. Begira-

leak sutan, “neskek ez dutelako inoizparte hartu nahi”. Ez gara jabetzen,ordea, taldean proposatzen diren jola-sak ia beti espazio handian mugitze-koak direla, baloiarekin edo harrapa-ka, bultzaka; alegia, mutilak entrena-tuagoak dauden jolas motak eta espa-zioak direla ia beti talde osoari propo-satzen zaizkionak. “Berdin du ‘ona’ ez i-zatea, garrantzitsuena parte hartzea da”esaten zaie gainera, eta hala da, bainabeti dira neskak talde osoaren aurreanlotsaren sentsazioari aurre egin behardiotenak.

“Begiraleentzat hori da errazena,gainera. Bestela, espazio itxi batean,eserita, hizketan egotea proposatzenbadugu, mutilekin liskarra eta gauzakapurtzea baino ez dugu lortzen. Nes-kek, berriz, zelaiaren bazterrean ez du-te trabarik egiten, eta besteek jolastensegi dezakete”. Marijeren hitzetan, la-rriena da neskak zer ikasten duen me-mento horretatik: “autobaztertzen ikas-ten du, eta gainera, normala dela ikas-ten du; bera bazterrean geldituta ere jo-koak berdin-berdin segiko duela. Pen-tsa hori bizitzarako zer irakaspen den!”.Ekintza bat planifikatzerakoan, beraz,aurreikusi egin behar da, inor baztertuzgero, zer egin pertsona horrekin eta zeregin gainerakoekin. “Akaso beste de-nak euren kasa jolasean utzi eta begira-leak pertsona horrekin hasi beharko dubeste zerbaitean jolasten, naturaltasu-nez. Hori ere bada pertsona horri ga-rrantzia emateko eta bere burua bazter-tzen ez uzteko modu bat”.

Nesken koadrilak, mutilenkoadrilak

Neska-mutilak nahasteko hainbes-te ahalegin eta gero, hezitzaileak orain-dik harritu egiten dira, ikusita, aukeran

Panpinari ostikoaAisian, begiraleen harremanak eredu

Marije ApodakaEMAISIA elkarteko kideaUrtxintxa Eskolako genero arduraduna

Page 17: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚17

G

utziz gero neskek neskekin osatzen du-tela taldea eta mutilek mutilekin. “Be-harra da -azaltzen du Marijek-, haurrekidentifikaziorako bere berdinen talde-an egoteko beharra dute, munduan ko-katzeko, sozializatzeko. Eta gizarte ho-netan oraindik genero ezberdintasunadago, nagusien esparru guztietan eregeneroa oso inportantea da”. Bi munduezberdin direla eta kode ezberdinakerabiltzen direla ikasten dute. “Horineskena da” transmititzen zaie, “beraz,ez da nirea, eta hori nik egiten badut ni-re identitatea galduko dut”; eta beldu-rra sortzen da. Gainera, Marijeren hitze-tan, “dagoen harreman eredua enfren-tamenduarena da; gauza bat baloratze-ko bestea mespretxatu beharra dago.‘Ni hau naiz’ esateko, ‘zu zara txarra, zuzara itsusia’ esan behar dute”.

Nesken koadrilak eta mutilenaknon egon ohi diren ikusteak ere askoesaten du. Neskak 12 urterekin plazan,taldean elkartuta, eserita egon ohi dira.Mutilak, aldiz, bolatokietan, eta baka-rrik ere sartzen dira barrura, taldearenzain egon gabe. Gerora, mutilek taber-narako pausoa ematen dute. Neskektabernara joateko taldearen babesa be-har izango dute gero ere. Bestetik, iker-keten arabera, mutilek aisialdirakodenbora gehiago dute, eta kaleangehiago egoten dira etxean baino. Nes-kek aisialdiko denbora gehiena etxeanegiten dute.

Alternatibak planifikatuHezitzaileek jolasen bat proposa-

tzen dutenean neskak eta mutilak bate-

ra aritzeko, haurrek ez dute nahi izaten,ez neskek eta ez mutilek. “Logikoa da -Marijek dionez-, sortzen den deseroso-tasuna, antsietatea eta enfrentamenduaoso bortitza delako. Ez dute nahi, ez da-kitelako espazio hori eta kode horiekerabiltzen, edo ikusten dutelako espa-zio horretan lehendik mutilak daudelaeta horra sartzen badira enfrentamen-durako izango dela”. Horregatik, ekin-tza bat planifikatzean, aurreikusi eginbehar da zer gertatuko den (“baloia da-go, beraz, mutilak gerturatuko dira”),eta alternatibak bilatu.

Eskola batean hala gertatu zen: jo-laslekuan mutilek hartzen zuten espa-zio gehiena, baloiarekin. Neskek arku-petan jolasten zuten. Irakasleek espa-zio zabal hori neskek eta mutilek erabil-tzea nahi zuten. Eta baloia erabiltzeadebekatu zuten. Zer gertatu zen? “Muti-lek zekitena egiten segi zutela, alegia,ostikoka, dena txikitu arte. Neskak ezziren arkupetatik atera, gustura zeude-lako han, euren jolasetarako ez zutenespazio gehiago behar”. Lehen dagoe-na kenduta, ez dira jarrerak aldatzen.Espazio horretarako beste ekintza ba-

tzuk proposatu behar dira, neskek gus-tuko izango dituztenak, eta mutilek es-pazioa beste modu batera erabiltzeneta neskekin partekatzen ikasiko dute-nak. “Batzuetan ezin da ekintza baka-rrarekin dena lortu, eta pausoka eginbehar da prozesua, neskak eta mutilakbereiziz. Hezkidetzan segregazioazenbait mementotan eta estrategikoki,erabili egin behar da”.

Begiraleen arteko harrema-nak eredu

Begiraleak eredu dira haurrentzat,helduen errepresentazioa dira. Horre-gatik, zer harreman eredu ari direntransmititzen aztertu behar dute: begi-raleen artean nola hitz egiten duten, no-la banatzen dituzten rolak eta ardurak.Sarri, begirale mutilek betetzen dute“begirale graziosoaren” papera, taldehandian eurei entzuten zaie gehiago,mendian bidea irekitzen doazenak dira(motxila handiena hartuta), eta zuzen-dari papera betetzen dute.

Elkarteetan eta erakundeetan ere,egitura aztertu egin behar dela azpima-rratzen du Marijek; ikusi ardurak noladauden banatuta, eta funtzio deneieman balioa eta errekonozimendua.“Zeren askotan, erratza pasatzea zigormoduan planteatzen dugu, eta ardurahorri ez zaio baliorik ematen, edo fun-tzio ‘garrantzitsuagotzat’ hartzen daudal ordezkariarekin hitz egitea”.

Egunerokotasuna aztertzea da ga-koa. EMAISIA elkarteak eta Urtxintxaeskolak eskuliburu bat aterea dute(Jarduera Hezkidetzailerako eskulibu-rua), Emakunde Saria jaso zuena2001an. Praktikarako orientabide ze-hatzak eskaintzen ditu, eta interesa du-tenen eskura jartzen dute.

GAIAHezkidetzadetaile sutilen indarra

Page 18: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

18 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

joségimeno sacristán

E

Gauzak gustura eta gogoz

kontra ikas daitezke, eta ikasketak

ez du zertan gogoz kontrakoa

izan behar

Valentziako Unibertsitateankatedraduna

Page 19: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚19

Page 20: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

20 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

josgimeno sacrist n

E

Azkenaldian asko hitz egiten dakalitateaz. Zergatik hartu du horrela-ko gaurkotasuna?

Duela 10 urte ez zen erabiltzen.Orain modan jarri da, batez ere merka-tuaren eta konpetentziaren teorienga-tik, eta kontrolari eta aurrekontu publi-koen gutxitzeari lotuta agertu da. Izanere, eskolan diru gehiago gastatzeakhobekuntzarik ez dakarrela ikusi da,gastu gehiago eta inoiz betetzen ez denzaku beltza baizik.

Gustura ez gaudelako ere sortu da.Hezkuntza sistemak historikoki eta po-litikoki hitz emandakoa ez du bete, etahorrek kontent ez egotea ekarri du. Ho-rri eskola uztea, eskola porrota, errepi-kapenak, absentismoa eta ikasleenasaldatzea gehitzen badiogu, egoerakezkagarria da. Eta horri kalitate faltaesaten zaio gaur egun. Krisi sentsaziobat dago, hezkuntzan urteak darama-tzagunontzat berria ez dena.

Hezkuntza sistema krisian dago-ela esan nahi al duzu?

Ni kontziente naiz 60ko hamarka-daz geroztik hitz egiten dela krisiaz etakalitate faltaz. 1969an idatzitako obraospetsu bat badago, Hezkuntzarenkrisi mundiala, eta bertan planteatzenden hipotesia hau da: hezkuntza siste-mak ez direla betetzen ari uste zen fun-tzioak.

LOGSE ezarri zenean, eskuinakPSOE salatu zuen lege inozo bat eginezeskolatze urteak igo zituela eta kalitateajaitsi esanez. Hori entzunda, norberak

Jos Gimeno Sacrist n le-tra larriz idazteko modukoizena da. Hezkuntza munduanonarpen eta pisu handiko inte-lektuala. Kritiko sakona etazorrotza. Kritikatua ere bai.Sari asko jaso ditu bere lanprofesionalagatik eta ekarpe-nengatik. Agian, gustukoenaeta politena iaz jasotakoa:Aragoiko Gobernuak emanzion Hezkuntza Domina.Aragoiko herrixka txiki ba-

tean jaioa, Teruelen ikasi zueneta han jardun zen Lehen Hez-kuntzako irakasle lanetan.Handik Zaragozara joan zengoi mailako ikasketak egite-ra. Madrilgo UnibertsitateComplutesean irakasle izanzen. Gero Salamancan, etagaur egun Valentziako Uniber-tsitateko katedraduna da.Hezkuntza Ministeritzan

ere aritu zen. Ministeritzatikmakropolitika kudeatzea ezzuen gustuko, ordea, eta ardu-ra hura utzita gelara itzuli zen.Liburu mordoska idatzi di-

tu eta ziur oraindik ere gehia-go idatziko dituela.

Nik, pedagogoedo pedagogian

afizionatu gisa, ustedut kalitatearengaian prozesupedagogikoenanalisia delafuntsezkoelementua.

Kalitatea proiek-tuaren araberaepaitu behar da

batez ere, funtsezkokriterioa da sistema

batek nolafuntzionatzen duen

ikusteko

Page 21: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚21

bere baldintza intelektualetan oinarri-tuta zentzuzko ariketa bat egiten baduzera pentsa dezake: nola da posible es-kolatzea handituz kalitatea jaistea? Zeresan nahi du horrek, eskolara zenbateta gehiago joan orduan eta kalitate gu-txiago lortzen dela? Orduan, eskolatzeagutxituz kalitatea handituko al dugu?

Gertatzen dena da funtzionamen-du normaleko eskemak ukitzen dituenedozein mugimendu kalitatearen defi-zit bezala ikusten dela.

Kalitateaz ari gara, baina denokgauza bera ulertzen al dugu kontzeptuhorrekin?

Ez. Argot bat erabiltzen dugu, de-nok ulertzen duguna inork ulertzen ezduelako. Real Academia Española de laLenguak honela dio: “calidad se refierea aquellas condiciones propias de lossujetos por los cuales se puede decirque algo es mejor o peor que otra cosa”.Hori bai dela ezer ez esateko modu do-torea! Hau da, “que el buen vino es vinobueno, que el Dios bueno es buenDios, o que el alumno bueno es buen a-lumno” esatea bezala da; ezer ez esatea,alegia.

Kalitateaz hitz egitean denak adosdaude, hain justu inor ez dagoelakoados bakoitzak ulertzen duenarekin.Gertatzen dena da kalitatearen adieraguztiek ez dutela neurri berean inposa-tzen, eragiten edo espekulatzen. Ho-rregatik, nire ustez kalitatearen hizkun-tza oso arriskutsua da, ez baitu zehaz-ten zertaz ari den. Denak ados daudeplanteamenduan, baina gero inork ezdu eztabaidatzen zer dagoen azpian.Nork ez du gaur egun ondo jan nahi ka-litatezko janariekin? Denek. Orain, zerulertzen da kalitatezko menutzat? Ba-koitzak bere modura ikusten du.

Kalitateak nahastu egiten du, hala-beharrez. Batzuentzat kalitatea denekhizkuntza klasikoak ikastea da. Oposi-zioko alderdiei entzuten diet eta, go-bernuko alderdia edozein delarik ere,kalitatea emaitzak hobetzea da. Gober-nuei entzuten diet, eta kalitatea inberti-tu den dirua da. Mundu guztiak du kali-tatea ahotan, baina ez dira ados jartzen.

Nik esan ohi dut, kalitatea dela es-kuinak duen modu lotsagarria hitz eginbehar duenaz ez hitz egiteko. Kalitateaerabiltzen du aukeraketa, zorroztasu-na, ahalegina... erabili beharrean. He-men gauzak bere lekuan jarri behar di-ra; aukeraketa denari aukeraketa deitu;aukeratzeko eta ebaluatzeko erabil-tzen diren pauten funtzionamendu zo-rrotz eta drakoniarrari bere izenez dei-tu; eta ez bete ahoa kalitate hitzarekin.

Zuretzat zer da kalitatea hezkun-tzan?

Nik, pedagogo bezala edo pedago-gian afizionatu bezala, uste dut kalitate-aren gaian prozesu pedagogikoen ana-lisia dela funtsezko elementua. Ustedut hori dela kapitulu zentrala. Ez dahorretaz asko hitz egiten, ez delakoerraza horren barruan sartzea eta horre-taz eztabaidatzea. Hala ere, EuropakoBatasuneko zenbait nazioarteko txos-tenetan hasi dira hezkuntza prozesuakaztertzen.

Lehendabizi proiektuen gainekokalitateaz hitz egin beharko litzateke,narratibei eta filosofiei eman lehenta-suna. Narratiba diodanean orientazioorokorrak eta ideologiak esan nahi dut.Hau da, kalitatea proiektuaren araberaepaitu behar da batez ere, funtsezkokriterioa da sistema batek nola funtzio-natzen duen ikusteko. Gertatzen denada horrek ez duela adierazlerik. Hots,nik daukadan filosofia kalitate adieraz-

Irakasleahezkuntzasistemarenfuntsezko

elementua da,baina bai sistema

ona denean eta baitxarra denean.Beraz, egungo

hezkuntzasistemaren

kalitatea ez badaona, irakasleekzerikusia izangodute. Daukagun

egoerarenkolaboratzaile gara

guztiok.

Page 22: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

22 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

le bat da, baina ezin dut zenbatu edoadierazi.

Argi dago gizarte konplexu, moder-no eta anitzean hezkuntza proiektuakaskotarikoak direla, eta beraz, kalitate-aren hautemateak ere hala izango dira.Zer da garrantzitsuagoa gure gazteen-tzat Lanbide Heziketaren alde lan egi-tea ala formazio orokorraren alde lanegitea? Zer da hobea akademizismo ab-surdu baten alde lan egitea (gaur egun-go eskoletan duguna) ala hiritarren al-de lan egitea? Hezkuntza proiektuaorientatzen duen filosofia edo erretori-ka kalitatearen zati bat da. Horregatik,niri egokiagoa iruditzen zait orain eza-rri nahi den proiektua, solidarioagoa,berdintzaileagoa eta kalitate moralgehiago duena. Ibilbide bereiziak etaerrebalida dituen proiektuak ikasleapekatari gisa tratatzen dute.

Europako Batasuneko zenbaittxosten hezkuntza prozesuak azter-tzen hasi direla aipatu duzu. Nolakoakdira prozesu horiek gaur egun?

Adibide bat jarriko dut. PISA txoste-nak horrelako galderak egiten ditu:“Matematikan zailtasunak baldin badi-tuzu, zure irakasleen aldetik arreta indi-bidualizatua jasotzen al duzu?”. Estatuespainiarreko laginaren % 48k soilikerantzun zuen baiezkoa. Ehuneko ho-rrek OCDEko azken postuan jartzengaitu. Beraz, zera ondorioztatzen dugu:ikuspegi pedagogikotik begiratuta,oso txarrak direla Matematikaren ira-

kaskuntzan dauden prozesuak. Hiz-kuntza, artea, geografia, historia edobeste edozeinena egingo balitz, gauzabera gertatuko litzateke.

Prozesuen logikan eta etikan sartu-ko bagina, kalitatearen analisian sartu-ko ginateke, eta praktika hobetzekoneurriak hartu beharko genituzkeelaondorioztatuko genuke. Zeren, PISAkbatez bestekoa 485 dugula esateak ezdit ezertarako balio, salbu Hong Kongbaino okerrago eta Grezia baino hobe-to gaudela esateko. Kontsolagarria da,baina ez da arazoak hobetzeko balioduen analisi bat. EAEko hezkuntza Ga-liziakoa baino hobea dela esateak ez duestatuko politikan eragiten eta ez du ba-lio arazoak konpontzeko, tokatzenzaion sailburua argazkian hobeto edookerrago ateratzeko baizik.

Kalitatearen gainean egiten direnneurketek ez dute baliorik, orduan?

Diagnostikatzen diren elementuakdiagnostikatuta, sistemaren oso azale-ko ezagutza lortzen da, eta ez du berauhobetzeko esku hartzeko aukerarikematen. Zentzu horretan, errazenaemaitzetan gelditzea da.

Baina emaitzak prozesu baten frui-tu dira, eta prozesua bera zalantzan jar-tzen ez bada, emaitzek ez dute ezertara-ko balio.

Gainera, emaitzak zuzenak eta ze-harkakoak izaten dira. Eta hezkuntzaemaitza garrantzitsuenak epe luzeko-ak eta askotan zeharkakoak dira, neur-

ELehen

Hezkuntzako irakasleekbultzagarri kultural bat

behar dute, etaBigarren

Hezkuntzakoek bustipedagogiko bat, bestela

ez dugu hezkuntzahobetuko.

josgimeno sacrist n

Nik aita gisasufritu egin dut egungo

pedagogiarekin.Eskolako edukietan

dagoenzentzugabekeria hainda izugarria, non hobebaiten horietaz ez hitz

egitea

Page 23: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚23

tu ezin daitezkeenak. Esaterako, eza-gutza erabiltzeko gaitasun kritikoa, hi-ritarren zentzu kritikoa, kolaborazioa,pertsona onak egitea eta abar epe luze-ra neurtzen dira, eta gainera, ez dakiguemaitza hezkuntzarena den edo ez.

Orduan, neurketa horiek eskain-tzen dizkiguten adierazleak erabilitaeta horien azpian zer dagoen ikusi gabekalitateaz hitz egitea, hezkuntza siste-man gertatzen ari denaz funtsik gabekoezagutza edukitzea esan nahi du.

Zein ikuspegitatik hitz egiten du-zu zuk kalitateaz?

Zazpi alderdi aipatzen ditut nik kali-tateaz ari naizenean: jakituria eta kultu-ra; sozializazioa eta hiritarrak; garapenpertsonala; lanerako hezkuntza; infor-mazioaren gizartea; kalitatea eta mer-katua; eta ezagutza aditua.

Gaur egungo eskolak txarrak dire-la esango al zenuke?

Nik ez dut uste lehen baino txarra-goak direnik. Ez dut uste gazteak lehenbaino okerrago hezita daudenik. Ger-tatzen dena da baldarrak, bihurriak etaezjakinak lehen baino gehiago ikustendirela gaur egun. Hau da, hezkuntzasistemak gehiago erretratatzen du erre-alitatea, kameraren objektiboaren en-fokea handiago da orain. Ondorioz, sis-tematik at eta sistemaren barruan zego-en kalitate eza agerian gelditu da.

Krisia eta kalitate eza aipatu ditu-gu. Egoera horren ardurarik edo kez-karik ba al dago?

Sindikatuek ez dute kalitatearen in-

guruko eztabaidarik egiten. Berrikun-tza pedagogikoko mugimenduetan70eko eta 80ko hamarkadan izan zireneztabaidak, baina gaur egun oso eragintxikia dute. Eta hezkuntza sistemarenfuntzionamenduaren barruan ez dagokezkarik. Adibidez, unibertsitatekoikasketa planen eztabaidetan irakaslebakoitzari zenbat lan tokatzen zaioneztabaidatzen da, ez barruan gertatzendena. Europako proiektuaren ingu-ruan ikasle bakoitzak zenbat orri iraku-rri behar dituen eztabaidatzen da, bainaez da eztabaidatzen zer gertatzen ariden unibertsitatean eta zein diren era-biltzen diren metodo nagusiak. Lehenmailan hasten den ikasleen % 35-40kutzi egiten ditu ikasketak eta deneknormaltzat jotzen dute, unibertsitateaselektiboa delapentsatuz. Inork ez dugaldetzen zergatik ikaratzen den ikaslebat unibertsitatera iristean eta zergatikuzten duen.

Zein erantzukizun dute irakasleekhezkuntza sistemaren osasunean?

Azken urteetan ikasleak errudu-nak, ganberroak, ikasi nahi ez dute-nak... direla zabaldu da, eta irakasleakbiktimak direla. Hizkuntza hori azale-ratu da. Irakaslea hezkuntza sistemarenfuntsezko elementua da, baina bai sis-tema ona denean eta bai txarra denean.Beraz, egungo hezkuntza sistemarenkalitatea ez bada ona, irakasleek zeri-kusia izango dute. Daukagun egoera-ren kolaboratzaile gara guztiok.

Nik uste dut autokritikatzen duenlangileria behar dela. Lanboralak ezdien errebindikazioak ere onartzen di-tuzten sindikatuak behar ditugu. Eska-kizunak denontzako kalitatean zentradaitezela, eta ez sistemaren erosotasu-nean. Hau da, lanbidearen etika egune-roko praktikan, politikan eta pedago-gian sartu beharko genuke.

Zer esango zenuke irakasleenprestakuntzaz?

Lehen Hezkuntzako irakasleek bul-tzagarri kultural bat behar dute, eta Bi-garren Hezkuntzakoek busti pedago-giko bat, bestela ez dugu hezkuntza ho-

betuko. OCDEko herrialdeko LehenHezkuntzako irakasleen artean, estatuespainiarrekoak dira formazio gutxiendutenak; besteen ikasketen batez bes-tekoa baino heren bat baxuagoa da.Memento honetan PSOEk 240 kreditu-ra igo nahi zuen Lehen Hezkuntzakoirakaslegaien formazioa unibertsitate-an. Filtratu den paper batek dio Errek-toreen Batzordeak 180an utzi duela be-rriro. Horrela ez goaz inora.

Herrialde honetan defizit kulturalbat dago. Gazteen garapen ekonomi-koak posible egiten du motor bat gi-datu ahal izatea, baina ez dute zarata-rik gabe gidatzeko hezkuntzarik. Bo-tere ekonomikoa kulturala baino han-diagoa denean, “hortera” indizea igoegiten da.

Zer iritzi duzu eskolan erakustendiren edukiei buruz?

Nik aita bezala sufritu egin dutegungo pedagogiarekin. Eskolakoedukietan dagoen zentzugabekariahain da izugarria, non hobe baiten horie-taz ez hitz egitea. Gaur egun dibulgaziozientifikoa erakargarria da, baina esko-lako zientziek formulazio huts izaten ja-rraitzen dute. Gaur egun hizkuntzenikasketa teknologia berriekin aurreratuden heinean, eskolan itzulpenak eta hiz-tegiak erabiltzen dira oraindik. Nire ala-ba berokiarekin baino ez zen joaten ne-guan ingeleseko akademiara. Eskolara,berriz, arkatza, ezabagoma, koadernoa,testu liburua, hiztegia... eramaten zi-tuen. Akademian ikasi zuen, noski.

Horrez gain, gaur egungo antolake-ta, ‘ikasgai bat = ordu bat= irakasle des-berdin bat’ eskema taylorizazio buru-gabebat da eta izugarrizko gora behe-rak sortzen ditu. Laborategiko saio batezin da ordubetean eman. Aipatutakoeskemarekin batez besteko erritmoraegokitzen direnak bakarrik ateratzendira ondo. Azkarragoak direnek den-bora galtzen dute besteek baino lehe-nago bukatzen dutelako, eta mantsoa-goak direnek etxean bukatu behar duteegitekoa. Horrek diskriminazioa dakar,etxean denek ez dituztelako baliabideberdinak.

Page 24: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

24 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

Edukiez gain, eduki horiek irakas-teko modua ere ez da egokia, orduan,zure ustez.

Begira, ni ez naiz gogoratzen alje-braz, baina badakit triangelu baten hi-potesuna kalkulatzen makil baten itza-la, kanpandorrearen altuera edo erai-kin baten itzala kalkulatuz. Sinoaz etakosenuaz ahaztu naiz, baina inoiz ezdut ahaztuko nola kalkulatu zen mun-duko meridianoaren luzera Eratoste-nesen adibidearen bitartez (hesola batjarri zuen Sienan eta beste bat Alejan-drian, eta bien arteko angulu diferen-tzia ikusita distantzia kalkulatu zuen).Jendeari galdetzen badiozu zergatikden esnearen tetra-brika laukia edozergatik aukeratu duten erleek hexago-noa, ez daki. Jendeak ez ditu plantea-tzen eguneroko bizitzako problemamatematikoak. Haur espainiarren % 30inguruk 14 urterekin ez daki EuropakoBatasuneko moneta sistema erabil-tzen. Nola liteke hori? Gela batean eu-roak maneiatzen hastea eta arbeletikateratzea... uf! Gehiegizkoa da!

Baina matematikaren zentzua ara-zorik gabe alda daiteke. Horrek, noski,unibertsitateko sistema osoaren muta-zioa eskatzen du, eta baita berrikuntze-ei laguntzeko sistema kurrikulurra ere,zeina gobernuek ez duten batere bul-tzatzen.

Nik uste dut edukien aldaketa ezin-besteko baldintza dela hezkuntza siste-ma aldatzeko. Egia da bizitzan gauzabatzuk ezinbestean ikasi behar direla,baina modu askotara eta gustura ikasdaitezke. Gauzak gustura eta gogozkontra ikas daitezke, eta ikasketak ez

E

Bideaskotariko

autobidea behardugu denek aurrera

jarrai dezaten;batzuek azkarragoeta beste batzuekmantsoago, bainainori bere bidea

izorratugabe.

du zertan gogoz kontrakoa izan beharbehar. Ikasleek gustura ikasi ohi dute,eta adinean aurrera egin ahala motiba-zioa jaitsi egiten da. Zergatik? Ikastekomoduagatik.

Ikasle guztiek ez dute erritmo etagaitasun bera. Horri aurre egiteko es-kola inklusiboa, aniztasuna... aipa-tzen dira. Zer behar da zure ustez?

Herrialde honetan daukagun ara-zoa kultura pedagogiko falta da erritmoaskotarikoak, eskola askotarikoak,erritmo anitzeko talde heterogeneoaketa abar edukitzeko. Matematikako or-du bat ez da egokia ikasleen gaitasunaniztasuna lantzeko. Aldiz, goiz osoamatematikari eskainiz gero, irakasleaktaldeak egin ditzake ikasleen erritmoeneta beharren arabera.

Bide askotariko autobidea behardugu denek aurrera jarrai dezaten; ba-tzuek azkarrago eta beste batzuk man-tsoago, baina inori bere bidea izorratugabe. Onak, bikainak, azkarrak ez dumarkatu behar mantsoaren, baldarra-ren edo gainditu ez duenaren erritmoa.Haatik, gainditu ez duenak, mantsoak,pobreak, baldarrak ere ez du markatubehar gaitasuna duenaren erritmoa.Justiziaren zentzuak inplikatu behar duminimoak eskaintzea gutxien ahalduenari, baina maximoak zaildu gabegehien ahal duenari.

Autopista hori egiteak erabateko al-daketa dakar hezkuntza sisteman. Mai-la anitzeko irakaskuntza deituko li-tzaioke. Orain arte ez dugu lortu injusti-ziarik gabeko modu koherenterik. Es-kuinak itxuraz ibilbide berdintzaileak

josgimeno sacrist n

Page 25: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚25

ezarriz konpondu du arazoa, baina sa-konean desberdintzaileak dira. Ibilbi-deak ez dira ibilbideak, sakontasundesberdineko tunelak baizik: batzuklur azpitik joaten dira, beste batzuk ze-rutik, eta beste batzuk lur gainetik.

Teknologia Berrien erabilpena zerda, ona ala txarra eskolarentzat?

Erabiltzen dakitenentzat onak izan-go dira, eta erabiltzen ez dakitenentzatalferrikakoak. Teknologia Berriekezaugarri bat dute: baldintza intelek-tualaren jarraipena direla. Hizkuntzabat menperatzen duenarentzat hobeakdira. Ezagutza menperatzen duenaren-tzat hobeak dira. Ingelesa menpera-tzen duenarentzat hobeak dira. Horidena menperatzen ez duenarentzat,existituko ez balira bezala.

Nire iritziz, asko hobetuko dutehezkuntza erabiltzen baldin badakigu.Okerrena da gizarte hau azkarrentzatdela, eta azkarrak soilik baliatzen direlaazkartasunez. Horregatik, TeknologiaBerriak desberdintasun soziala ikara-garri handitzen ari dira.

Bestalde, eskolan interesgarriakiruditzen zaizkit dena azpikoz gora jar-tzen dutelako. Internetek ez du edukiaikasgaitan banatzen. Imajinatzen al du-zue eskolarentzat nolako deskalabruaden Google-k edukiak ikasgaika bana-tuta ez ematea? Internet eguneko 24 or-dutan kontsulta daiteke, ez irakasleakn. orrialdea ireki esaten duenean soilik.Internetek ez du iraintzen edo ez du ze-rorik jartzen. Internet udan zein neguankontsulta daiteke. Internet zuhaitz ba-ten azpian edo mendi puntan kontsulta

daiteke. Azken finean, Internetek ira-kaskuntza-ikaskuntzaren leku fisikoaaldatu egiten du.

Halere, argi ibili behar da; Interne-tek txorakeria asko esateko aukeraematen du, eta aukeratzeko kriteriorikez duena ito egin daiteke. Internetek ezditu bereizten ergelkeria eta jakituria.Eta jakituria eduki behar da zer den er-gelkeria eta zer den sanoa bereizteko.Hori izango da arazo berria: aukeratze-ko kriterioak edukitzea, ez dadin izanGoogle guregatik aukeratzen duena.

Labanari boterea ematen diona era-biltzailea da, eta teknologia berriekingauza bera gertatzen da. Nork ematendio erabilpena teknologiari? Erabiltzai-leak. Eta zerk ematen du erabiltzekogaitasuna? Kulturak.

Horrez gain, beste gai garrantzitsubat dago: teknologia berrien iraungitzedata dela-eta, ez da bideragarria izangohezkuntza sisteman ezartzea. Etenga-be aldatzen dira eta berehala zaharkitu.Beraz, azkeneko herriko azken eskolainformatizatzen dutenerako, lehenen-goa zaharkitua egongo da.

LOCEren ondoren, orain PSOE go-bernuan egonik eta hezkuntza siste-maren egoera ikusirik, posible ikus-ten al duzu itun sozial zabal bat?

Ez. Batetik Elizaren eskakizunakdaude erlijioa ikasgai ebaluatua izandadin; bestetik aukeratzeko askatasu-na eskatzen da sutsuki; eta azkenik,ibilbide selektiboak. Oso urrun daudenideiak dira, eta oso zaila ikusten dut a-dostasun bat lortzea.

Adostasuna lortzeko, lehendabizihezkuntzaren inguruko eztabaida batbehar dela adostu behar da, Frantzianbezala (nahiz eta badirudien irtenbideaoso eztabaidatua izaten ari dela). Ezta-baida handi bat behar da, eta hori abia-tzeko arazoetan ados egon behar dugu.Ez dezagun erabili diagnostikoa elkarrierasotzeko, alderdi politikoek egitenduten bezala. Ituna oso zaila ikustendut eskuineko alderdi politikoak dau-kan esplikazio sistema baldin badauka(datuak eta egia ezkutatuz) eta gober-nuan dagoen ezkerrak hain anbizio txi-kia baldin badauka.

Teknologiaberriak onak izango

dira erabiltzendakitenentzat, eta

erabiltzen ezdakitenentzatalferrikakoak.Halere, argi;Internetek

txorakeria askoesateko aukera

ematen du. Arazoaaukeratzeko

kriterioak edukitzeaizango da.

Labanari botereaerabiltzaileak

ematen dio, etateknologia berriekingauza bera. Nork

ematen dioerabilpena

teknologiari?Erabiltzaileak. Etazerk ematen du

erabiltzekogaitasuna?

Kulturak.

Page 26: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

26 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

Ekarpena

Alizia errealitatearenherrianInformazioaren teknologia berriak irakaskuntzarenegunerokoan

Sarrera: teknologia eta al-daketak

Seymour Papertek dioenez (Pa-pert, 1993), eskolaren eta ikaskuntza-ren inguruan “ordenagailuek beraienahalmen guztia erakusten dute, denaaldatzeko aukera ematen dutenean”.Azken urteotan ordenagailuak eta be-raien hedapen naturalak, sareak, uni-bertsitateko eta eskoletako inguruneahartu dute. Ondorioz, “dena aldatzen”ari al da? Gure irakasleen irakaskuntzapraktikak modu sakonean aldatzen arial dira?

Unibertsitate tradizional baten egu-neroko jarduerei gainbegiratu bat ema-nez gero, ezetz ondoriozta dezakegu;irakaskuntza praktikak, orokorrean,orain dela ehun urteko irakasle eskola-ko espirituari eta irakasleen “jakintzakutxa” paperari eusten dio. Non geldi-tzen dira gaur egun ditugun komunika-

zio aukera askotarikoak? Zergatik ezdira praktikan jartzen teoria pedagogi-ko berriak, orain, teknologiak aukeraematen duenean? (Larios, 1998). Erru-dunen bat bilatu behar badugu, eta ezda bakarra izango, teknologiak beraketa irakaskuntza instituzioen motelta-sunak banatu beharko dituzte ardurak.

Interesgarria da erreparatze irakas-kuntzarekin zuzenean loturiko aurre-rapen teknologiak oso mantso sartzenari direla irakaskuntza sarean; era bere-

an, itxura denez, “hezkuntza teknolo-gia” modu harrigarrian ari da aurrera-tzen. Agian azkartasun hori bera daegokitzapena zailtzen duena: egon-kortasun faltak eta etengabeko aldake-tak instituzioak eta irakasleak urrunduegiten ditu hain aldakorrak diren lanakonartzetik, hauek erabat aprobetxatuaurretik aldatu egin beharko bailirate-ke. Gehiegizko aldakortasunak “bu-katu gabeko lanaren” itxura emandezake, erabat “fidagarria” ez den zer-baitena.

Jos Jes s GARCIA RUEDAMadrilgo Carlos III Unibertsitateko irakaslea

Fernando S EZ VACASMadrilgo Carlos III Unibertsitateko irakaslea

Teknologia berriek betetzen duten lekua eta bete beharko luketena aztertzen dira artikulu honetan. Ezin daahaztu horien erabilpena hezkuntza ereduaren araberakoa izango dela; irakasteko modua nolakoa, teknologiaberrien erabilpena halakoa.

Page 27: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚27

Noski, dena errazagoa izango litza-teke unibertsitateek urteetako mugi-kortasunik ezaren zamarik edukiko ezbalute. Instituzio horiei ez zaie errazasuertatzen ezarrita dagoen irakaskun-tzarekin haustea kognitiboki eraginko-rragoak direnekin ordezkatzeko, baina“historiaren zamarik” jasan gabe.

Gauzak horrela, paradoxa batekinegiten dugu topo: moteltasun eta iner-tzia handia duen sistema batean sartunahi dira etengabeko aldaketa azka-rrak bizi dituzten elementu teknologi-koak. Egoera horren aurrean, galderabat sortzen da: nola lotu bi kontzep-tuak, teknologia eta unibertsitatea, ira-kaskuntza prozesuak garatzeko etateknologia berrien praktika aprobetxa-tzen duten irakaskuntza sistemak lor-tzeko? Bestela esanda: unibertsitate be-rriaren testuinguruan, zein da informa-zioaren teknologiaren berrikuntzekduten funtzioa?

Webaren gorakadarekin halako jo-era iraultzaile bat etorri zen: Internetekordura arte ezagutzen genuen uniber-tsitatea desagerraraziko zuela uste zen.Gaur egun, hasierako gogo haiek itzal-tzen hasi dira, irakaskuntza instituzioekoldar berritzaileari aurre egiten asmatubaitute. Ondorioz, uste baino aldaketatxikiagoak sortu dira. Horrela, badiru-di, ezeren iraultza egiten baino gehiagobetiko praktika tradizionalei sostenguaematen ari direla. Orain, profesional as-kok Microsoft PowerPoint erabiltzendute gardenkiak sortzeko, beraienikasleekin posta elektronikoz komuni-katzen dira eta eskolak ematen dituztebideokonferentzia bidez. Baina gar-denkiek hor jarraitzen dute, irakasle-ikasle harremanak nahiko eskasak diraeta eskolak magistralak dira oraindik.

Agian iritsi da unea inguruan dugunolde teknologikoari abantaila ateratze-ko; eskakizun iraultzailerik gabe, mo-bilizazio dei handirik gabe baina kon-formismo mugiezinean erori gabe(Garcia, 2000). Agian “erdibideko tek-nologiak” indartzeko garaia da, hau da,gaurko irakaskuntza eskemekin guztizhautsi gabe eta mundu elektronikoanerabat lotu gabe, poliki aitzinatzeko au-

kera ematen duten beste eredu batzuk,“isileko iraultza” bat sortuko duten tek-nologiak, azken finean.

Orain, gure instituzioetan gehienerabiltzen diren irakaskuntza prakti-kak aztertzen hasi behar dugu, praktikahoriek garatzen lagunduko duten tek-nologiak sar ditzagun poliki-poliki. Be-tiere informazioaren teknologia be-rrien eta praktika “pedagogiko berrien”bateratzea bilatuz eta, noski, bateratzehorren eszenatokia eguneroko irakas-kuntza izango dela pentsatuz.

Hezkuntzak izan beharkolukeena eta benetan dena

Oraingo unibertsitateko presta-kuntza egoera nahiko urrun omen da-go egokiena izatetik. Masifikazio gai-xotasunak jota dagoela esan ohi da, etairakasleen eta ikasleen arteko urrunta-sunak eragozten duela ikaskuntza pro-zesuaren garapen egokia.

Asko sinplifikatuz eta lehen hurbil-keta bat eginez, hiru egoera posible edoprestakuntza kasu irudika daitezke:

- Egoera ideala: ideala deskriba-tzea beti izan da konplexua, are gehia-go prestakuntzaren testuinguruan, non

“idealari” dagozkion ezaugarriak betidiren eztabaidagarriak. Hala eta guztizere, normala da interesa duten gehie-nek egoki ikustea irakasle-ikasle pres-takuntza eredu bat idealtzat hartzea.Jakintzaren igorlearen eta hartzailea-ren artean harreman estua egotea izan-

go litzateke ideala. Kasu horretan, ira-kaslea ikasle horrekin egongo litzatekeetengabe, uneoro pertsonalki erantzu-nez, elkarrekin aurkitu beharreko jaki-turia hori bilatzen, irakasleak ere ez bai-taki dena. Beraz, elkarrekin aurkitzenduten bidea da, partekatua, non irakas-learen kezka bere ikasle bakarraren gi-dari izatea den. Hori bai, ikaslea bakar-tu gabe: irakasleak berak eskaini behardio ikasleari bere egoera berean dau-den beste batzuekin harremanetan jar-tzeko aukera. Horrela, bere prestakun-tza aberastu egingo da eta modu sozialeta kolaboratzailean ikasiko du. Azkenfinean, eredu minimalista da, gure gi-zarte industrializatuko mekanismoe-kin zerikusirik ez duena. Izan ere,egungo ereduan, industrian bezalaaplikatzen dira unibertsitatean eremuntaketa katea eta produktibitatea-ren garrantzia. Sarritan garrantzi han-diagoa ematen zaio ikasle kopuruari

Page 28: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

28 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

eta azaldu beharreko (ez irakatsi) edu-kien kantitateari irakaskuntzaren kali-tateari baino.

- Egoera hobea: egoera idealak ezdira erabilgarriak, ikusteko eta aurki-tzen jarraitzeko gidak baizik. Ideala bi-latzea porrotera bideratua dago hasibaino lehenagotik, izan ere, ideala es-kuraezina da definizioz, nahiz eta aur-kitzea goraipatzeko modukoa eta be-harrezkoa izan, dudarik gabe. Irakas-kuntza eta ikaskuntzari buruzko teoriaberriak eta pedagogiako azken aurre-rapenak egungo prestakuntza ereduakordezkatzen saiatzen dira. Modu horre-tara, ikaskuntzaren teoria konstrukti-bistek hartu dute indarra, eta prozesuhori ikaslearen garunean gertatzen denpixkanakako ikaskuntzaren eraikitzebezala ulertzen da. Horrelako ingurunebatean, irakasleak “jakintza kutxa” batizateari utzi eta laguntzaile izatera pasa-tzen da, hau da, esandako eraikuntzaprozesu horretako gidari da. Horretara-ko, bereziki interesgarria den zereginadauka: lan kolaboratzailea izatea. Ho-rren bidez, ikasketa talde lanean egiten

da eta aurkikuntza prozesua partekatuegiten da. Azken batean, irakasleak etaikasleak negoziatzen duten testuingu-rua izango litzateke, nahiz eta inplizitu-ki izan; bien artean erabakitzen dute zerikasiko duten eta noraino iritsiko diren.Irakasleak ikasleek ezagutza bilatzeabultzatzen du, eta horretarako ikasleakeuren interesen arabera mugi daitezenuzten du. Ikasketa prozesu aktibo etapositiboa bihurtzen da, ikaslearen ja-rrera pasiboa alde batera utzita: ikasleabera da bere ingurunean begiratzenduena bere interesen eta ezagutzenarabera, betiere irakasleak gidaturik.Irakasleak ikaslearekin partekatzen duabentura hori eta buruz ikastean oina-rritzen den ikaskuntzatik urruntzensaiatzen da, horren ordez ikaskuntzaasoziatiboa ezarriz (Cabrero, 1995).

- Egoera erreala: tamalez, gauregungo unibertsitateko prestakuntzaeredua nahiko urrun dago aurreko ho-rietatik. Unibertsitateko ikaslearen fun-tzio bakarra, gelan sartzen den lehenegunetik, azalpenak ulertzea eta etxe-an gogor ikastea da (batzuetan buruzikasiz eta besteetan prozeduren bidez).Izugarrizko tenperaturei nahiz ur faltariaurre egiteko, desertuko tuaregak be-raien bizitza ekintza gutxienera jaitsizeta beraien zainak zabalduz arrokenantza hartzen saiatzen diren bezala,unibertsitateko ikasleek segituan ikasibehar dute belaki bihurtzen etorrikozaien informazio guztia xurgatzeko. In-formazio horren iturriak arbela, gar-denkia eta gida batzuk izaten dira. Ikas-leen ekintza praktikoa oso urria izatenda teorikoarekin konparatuta, baita ka-rrera tekniko eta zientzietakoetan ere.Irakaslea gelan sartzen den izaki bat da.Ordu pare batez hitz egiten du eta berri-ro irteten da. Kasu gehienetan, sartzendenean bezain ezezaguna izaten jarrai-tzen du irteten denean ere. Bakarkakoikasketa bultzatzen da, eta horrek lan-para baten konpainian amaigabeko or-du kopurua esan nahi du. Eta hori guz-tia arbelaren aurrean hitz egiten due-nak banatutako edukia irensteko. Ere-du hori, azken finean, egunerokotasu-nak eta sormen faltak biziatutakoa da,

eta bertan nolabaiteko mekanizazioasumatzen da, bai irakaskuntza lanetaneta baita ikasleen jarreretan ere. Asko-tan ikasleek ez dute interesik erakustenikasterakoan jarrera aktiboagoa hartu-behar dutenean.

Beti ez da horrelakoa izaten egoeraerreala, noski. Toki guztietan dago ira-kaskuntza sortzaileagoa eta eraginko-rragoa egiteko prest dagoen jendea.Baina, askotan, euren ahaleginek aurreegin behar izaten diote aurrez ezarritadagoen unibertsitateko makineriari.

Behin irakaskuntza-ikaskuntzaegoeren arteko bereizketak planteatu-ta, galdera interesgarri bat luza dezake-gu: zein da teknologiaren funtzioa ho-rretan guztian? Jakina, erantzuna orain-go egoera hobetzea izango da. Hau ezda, egia esateko, asko argitzea. Zuzena-goa litzateke honako hau adieraztea:informazio teknologietatik espero de-na da hezkuntzaren gaur egungo egoe-rara, hobea den egoerarantz gertura-tzea, eta zergatik ez, idealerantz. Behinnahi den egoera bat identifikatu ondo-ren, horrelako gai konplexu batek es-katzen duen zuhurtzia guztiekin, tek-nologiaren funtzioa egoera horretanplanteatzen diren oztopoak gainditzeaizango litzateke. Nola? Agian irakaslea-ren ordezko baliabideak ezarriz, geroeta aniztasun handiagoa duen ikaslemasari erantzuteko. Agian irakaslearengaitasuna gehituz bere lana eraginko-rragoa izan dadin. Agian biak.

Hala eta guztiz ere, prestakuntzaprozesuak aldatu ezina ez da arazo tek-nologikoa. Beraz, teknologiak baka-rrik ez du konpontzeko ahalmenikizango. Erdi Arotik gaur egunera arteMendebaldeko gizarteen garapen kul-turalaren ondorioa den inertzia erakus-ten dute oraingo unibertsitate egiturek.Horregatik, ordenagailuek, hiperme-diak eta gainerako informazio teknolo-giek erreforma abian jarriko dutelapentsatzea optimismo gehiegi eduki-tzea da.

Edonola ere, ehunka urteko egituraunibertsitarioetan aldaketa motor iza-teari utzi gabe, aldi berean funtzio kon-tserbadoreagoa hartu beharko du tek-

“Agian “erdibidekoteknologiak” indar-tzeko garaia da,hau da, ez gaurkoirakaskuntza eske-mekin haustendutenak eta eztamundu elektroniko-an erabat lotzendutenak ere, baiziketa poliki aitzina-tzeko aukera ema-ten duten besteeredu batzuk, “isi-leko iraultza” batsortuko duten tek-nologiak”.

Page 29: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚29

nologiak, egun dauden irakaskuntzaprozedurak hobetzeko tresnak eskain-tzeko, hasieran bederen euren izateaaldatu gabe.

Hezkuntza idealerakoteknologia eta hezkuntzapraktikorako teknologia

Gauzak horrela, gaur egun bi dirabereziki informazioaren teknologiakhar ditzakeen funtzioak. Alde batetik,aldaketa motor bihurtu behar dute, ko-menigarriak diren hezkuntza teoriakpraktikara eraman ahal izateko. Alda-keta horiek, halaber, ez dute aplikaziopraktiko esanguratsurik izan orain arte(ikuspegi horrekin batera sartzen dirateoria horien perfekzionamendua etaberriak agertzea, bide berrietan oinarri-tuta). Komeni da gogoratzea teoria be-rrien bilatzea ez dela helburu bat, beharbat baizik, prestakuntza prozesuetaneraginkortasuna lortu nahi bada behin-tzat). Beste aldetik, orain zabaldutadauden hezkuntza prozesuak hobetubeharko lituzke informazioaren tekno-logiak. Luzaroan eutsiko zaiela pentsaliteke, eta beraz, hori ikusita, oso erabil-garria izango da eraginkorragoak izate-ra bideratzen den edozein lan.

Funtzio horien bikoiztasunak ba-naketa posible bat planteatzera bultza-tzen gaitu. Bata prestakuntza prozedu-ra berriak sortzera zuzendua, eta besteaoraingo prozeduretara hobeto egoki-tzen dena. “Hezkuntzarako teknologiaidealaz” hitz egin liteke “hezkuntzara-ko teknologia errealaren” aurrean.

“Hezkuntza idealerako” teknolo-giaren ereduak irakaskuntzaren proze-su kolaboratzaile batera zuzendutadauden guztiak dira. Eredu horiekkonstruktibismo sozialean oinarrituakdaude, non ikasleak prozesuaren eki-menean esku-hartze handia duen (etaberaz, erantzukizuna ere bai). Labur-bilduz, inplikatutako guztien artekokomunikazioa errazten duen teknolo-gia guztia. Gaur egungo teknologiatikhartutako adibide batzuk hauek litera-teke: “txat”-a, posta elektronikoa, ezta-baida foroak, posta zerrendak, konfe-rentzia elektronikoa (bideokonferen-

tzia eta audiokonferentzia barne) etaabar. Beste zenbait tresna ere aipatu be-harko lirateke, ikasketa filosofia kon-kretuak praktikara eramateko erabil-tzen direnak. Esate baterako, Toronto-ko (Kanada) Unibertsitatean garatuta-ko CSILE sistema (http://csile.oise.uto-ronto.ca/). Oro har, Internet eta gaine-rako ordenagailu sareak irakaskuntza-ikaskuntza estiloetan malgutasungehiago eskainiko duten elementu be-zala ikusten dira (Britain, 1999), etaikasleari protagonismo handiagoaematen diote. Azken finean, benetakoerronka da curriculum kontrolaren al-dekoentzat (Borrás, 1997).

“Hezkuntza errealaren” prozesuaknahiko desberdinak dira “hezkuntzaidealarenarekin” alderatuta. Informa-zio transmisioa alde bakarrekoa da,igorletik (irakaslea) hartzailera (ikasle-ak). Kasu honetan, hasteko, “hezkun-tza errealerako teknologiatzat” har lite-ke informazioa aurkeztea erraztenduen oro. Horrek zuzenean multime-diara garamatza eta baita soinu zatie-kin, bideo sekuentziekin, animazio in-teraktiboarekin eta abarrekin osatuta-ko tutoretza sistemara ere. Aurkezpensofistikatu horiek erabilgarriak dira ge-la baten testuinguruan (mementoanosatzeko edo aberasteko). Bainagehienbat material tradizionala ordez-katzeko erabiltzen dira, horiek testuaeta irudiak baino ez baitituzte (modu

horretara irakasle “lokutorearen”“ordezko” papera bete dezakete).

Gisa honetako teknologiak hez-kuntzan nahikoa erabiltzen diren edo,alderantziz, erabilera eskasa den balo-ratu gabe, egia dena zera da: errazagoadirudi irakasle batek bere lana multi-media euskarriekin sofistikatzea, bereirakaskuntza filosofia errotik aldatzeabaino. Beraz, nahiz eta informazioarenteknologiak irakaskuntzan arrazoipraktikoengatik sartu, ez da alboratubehar tutoretza multimedien sorkun-tzako ikerketa.

Baina egia da baita ere, ez dela osozuzena teknologiaren inguruko mun-taia hori guztia antolatzea aditu askokzalantzan jartzen duten irakaskuntzaeredua iraunarazteko. Ez dauka horre-la izan beharrik ere. Irakaskuntza pro-zedura tradizionalarekin hautsi gabe,posible da salto kualitatibo bat ematea

Bi dira bereziki infor-mazioaren teknolo-giak har ditzakeenfuntzioak: aldaketa

motor izatea, etazabalduta dauden

hezkuntza prozesuakhobetzea.

Page 30: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

30 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

OndorioakMende honetan, gure gizarteak es-

katzen dituen hezkuntza apustuak haz-ten ari dira. Masifikazioa, kalitatea…arazoaren ispilu diren ereduak dira etahoriei aurre egin behar diete herri “ga-ratuetako” oraingo hezkuntza siste-mek.

Askorentzat, informazioaren tek-nologiak oso baliagarriak dira arazohoriei irtenbidea bilatzeko. Horregatik,instituzio komunitarioak eta adminis-trazio nazionalak teknologia horienhezkuntza aplikazioak bultzatzen saia-tzen dira.

Hala ere, garatzeko ahalegin horrekbatzuetan proiektu zehatz bati, tresnaberezi bati, gehiegizko balioa emateraeramaten gaitu. Europan bakarrik telei-rakaskuntzako 500 plataforma ingurudaude (Sörderberg, 2000). Eta hala ere,eguneroko irakaskuntzan denak ber-din jarraitzen du gutxi gorabehera.

Kontua ez da mugarik gabe tekno-logia berria asmatzea, baizik eta berri-tzea; hots, teknologia hori hezkuntzasisteman sartzea. Hori ez da arazo tek-nologiko hutsa, arazo sozioteknologi-koa baizik. Eta kontuan hartu behar di-ra, noski, faktore soziala eta gizatiarra.

Artikulu labur honetan analisitxiki bat egin nahi izan da

hezkuntza munduanteknologia berrien

ezarpena aipa-tzen denean ain-tzat hartu behardiren faktorebatzuen ingu-ruan. Aldi bere-an, hipermedia-

ren adibidetzathartu da, teknolo-

gia horren ezauga-rriek ehunka urte dituen

unibertsitateko sistema zer-txobait alda dezaketelako.

Hezkuntza teknologia “desteknifi-katzearen” garrantzia azpimarratu iza-na espero dugu, hori egin behar baita“asmakuntza teknologikoa” “berrikun-tza teknologiko” izatera pasa dadinnahi badugu. •

eta berrikuntza teknologikoak aprobe-txatuz aldaketa txikiak sartzen hastea.

Adibidez, ikasleen aurrean infor-mazioa aurkezteari utzi gabe, aurkez-pen horien oinarriak aldatzen has gai-tezke. Esate baterako, multimedia ele-mentuak sartzera soilik mugatu gabe,tutoretza hipermediak egin daitezkesarean ibiltzeak dituen onurak aprobe-txatuz. Horrek irakaskuntza irekiagoaegiteko aukera emango du dena aurre-tik finkatuta eduki gabe, eta poliki-poli-ki ikasleari askatasun gehiago emangodio bere interesen araberakoinformazio iturriak bila-tzeko.

Azken bate-an, tutoretzahipermediakgehiago az-tertu behar-ko lirateke(García,2001, García,2001 (2), Gar-cía 2001 (3)), ba-tez ere diseinuarenaldetik. Teknologia ho-nen abantailak aprobetxatu-ko eta eragozpenak gutxituko ditueneredua (edo metodologia) diseinatubehar da tutoretza hipermediak egite-rakoan. Baina batez ere, prestakuntza-ren teknifikazioan aurrerapausoa eka-rriko duena, gaur egungo irakaskuntzaeredua errotik aldatu gabe.

Bibliografia- ASCOTT, R.: Arte y educación en

la era post-biológica, Cibervisión 99katalogoan, 1999.

- BORRÁS, I.: Enseñanza y apren-dizaje con la Internet: una aproxi-manción crítica,Hezkuntza teknolo-gien liburutegi birtuala, 1997.http://www.doe.d5.ub.es/te/any97/borras_pb/

- BRITAIN, S.; LIBER, O.: A Frame-work for Pedagogical Evaluation ofVirtual Learning Enviromental, JTAP(JISC Technology Applications Pro-gram, 1999. http://www.jtap.ac.uk/reports/htm/jtap-041.html

- CABERO, J.: Navegando, cons-truyendo: la utilización de los hiper-textos en la enseñanza, Hezkuntzateknologien liburutegi birtuala, 1995.http://www.doe.d5.ub.es/te/any95/cabero_hipertext/

- GARCÍA, J. J.; SAÉZ, F.:WWM…&E?, II. Multimedia Jardunal-dietako aktak. Bartzelona, 2000ko uz-taila.

- GARCÍA, J. J.; SAÉZ, F.: The Wayof Significant Innovation: When Gu-tenberg Became Nonlinear, NAWeb2001eko aktak. Frederickton (Kana-da), 2001.

- GARCÍA, J. J.; SAÉZ, F.:Construc-tivims in Web Based Learning Revisi-ted: Explores with a Machete in a Hy-permedia Rain Forest, WebNet2001eko aktak. Orlando (AEB),2001eko urria.

- GARCÍA, J. J.; SAÉZ, F.: Mind as aTarget: Designing Full-HypermediaOnline Courses, MTAC 2001eko ak-tak. Irvine (AEB), 2001eko urria.

- LARIOS, V.: “Constructivismo entres patadas” inGaceta COBAQ, 132.zenbakia, (1998 martxoa-apirila), 10-13.

- PAPERT, S.: The children´s ma-chine: Rethinking schools in the age ofthe computer,Basis Books. New York,1993.

- SÖRDERBERG, U.: “Competen-ce via the web” in Behaviour & Infor-mation Technology, 19. bilduma, 13.zenbakia, 229-232.

“Errazagoa dirudiirakasle batekbere lana multi-mediaeuskarriekinsofistikatzea,bereirakaskuntzafilosofia errotikaldatzea baino”

Page 31: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚31

kultura eta hizkuntzaaniztasuna eskolan

Omer Bertin Oke jauna EuskoJaurlaritzako Immigrazio zu-zendaria da. Bere Zuzendaritza-ri zuzenean ez dagokio hauretorkinen hezkuntzaz ardura-tzea, baina Immigrazioari Bu-ruzko Euskal Planaren (2003-2005) lan arloetako bat hezkun-tza den aldetik, eta EAEko Im-migrazio Buru gisa, badu zeresanik gai honetaz. Hala bada,elkarrizketa honen bidez, hez-kuntza eta immigrazioaren ar-teko loturaren aurrean, bere us-tez hartu beharko liratekeen no-rabideak zein diren, jada har-tuak daudenen inguruan zer iri-tzi duen, eta beste hainbat kon-turen inguruan hizketan aritugara.

Omer Bertin Oke: “Euskara jakiteaketorkinen integrazioa lortzeko aukerakematen ditu, baina ez da giltzarri”

2003ko abenduaren 9an Immi-grazioari Buruzko Euskal Plana(2003-2005) Eusko Legebiltzarre-an aurkeztu eta onartu zen. Planhonen helburu nagusia etorkin atze-rritarrek euskal gizartean erabatgizarteratzeko edota integratzekoaukera izatea da. Baina zuek zerideitzen diozue integrazioa? Hau da,“integrazio” hitz horren atzean zerdago zuentzat, nola ulertzen duzue“integrazioa”?

Gure ustez “integrazio” kontzep-tuaren atzean noranzko biko errealitatebat dago.

Orain arte, kasurik gehienetan, in-tegrazio hitza asimilazioaren sinoni-motzat erabili izan da; hau da, etorkinbat Euskal Herrira heldu eta bere kultu-ra eta hizkuntza(k) alde batera utziz,euskara eta gaztelania ikasi eta, euskalkulturara moldatzen zenean, orduan,etorkin hori Euskal Herrian ongi inte-gratua zegoela esaten zen. Guk, aldiz,hitz horren atzean ez dugu etorkinenkultura eta hizkuntzaren -edo hizkun-tzen- bazterketarik ikusten; aitzitik, bialdeen elkar errekonozimendua ikus-ten dugu, bertokoek eta etorkinekeskubide nahiz betebehar berdinakizatea, espazio berean, elkar errespeta-tuz bizi den kultur eta hizkuntza anizta-suneko komunitate bat osatzea. Halabada, zeinahi kultura edo ama hizkun-tza izan, pertsona guztion berdintasu-nean sinesten dugulako eta, elkarbizi-tza positibo bat nahi dugulako, Immi-grazioari Buruzko Euskal Planeko(2003-2005) lan norabide guztiak horilortzeari begira daude.

Integrazio hori lortzeko Hezkun-tza Sailak zer zeregin du?

Hezkuntza Sailak betebehar handiadu horretan. EAEn hainbat kultura etahizkuntzatako jendea bizi da, kasu as-kotan kultura nahiz hizkuntza batzue-

Page 32: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

32 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

go baitira geroa markatuko dutenak.Horrenbestez, gizarteko aniztasun horihezkuntza sisteman eta hezkuntza ko-munitatean islatzen ez bada, ezer gutxilortuko dugu gizarte kulturanitz horilortzeko borrokan.

Haur eta gazte etorkinen inte-grazioa lortzeko, kulturartekotasuneta sentsibilizazio arloetan ere hain-bat lan norabide adierazten dituzue.Lan arlootako asko eskola ordueta-tik kanpoko ekintzei zuzenduta dau-de. Beraz, zuen ustez, haur eta gazteetorkinen benetako integrazioa lor-tzeko, zein faktore landu behar diraikastetxean eta zein ikastetxetikkanpo?

Gizarte kulturanitz bat lortzeko,arestian aipatu bezala, Hezkuntza Sai-lari hezkuntza sisteman, curriculume-an, eraldaketak egitea dagokio. Halaere, eraldaketa fase horretan beste sai-lok ere badugu zereginik. Oraindikhainbat hutsune bete behar ditugu sen-tsibilizazio alorrean, eta horretarako,eskola orduetatik kanpoko denboraoso garrantzitsua da, orduan ikustenbaitira argien ezberdintasun kulturalaketa linguistikoak.

Hizkuntza normalizazioari begi-rako lan arlorik ez duzue aipatzen Im-migrazioari Buruzko Euskal Plane-an, baina bereziki kulturartekota-sun eta hezkuntza arloetan, hainbatnorabide daude haur eta gazte etor-kinei euskara irakasteari begira.Hala bada, euskarak zein toki duzuentzat haur eta gazte etorkinen in-tegrazioan? Hau da, uste al duzueegon daitekeela haur eta gazte etor-kinen benetako integraziorik EAEneuskararik ikasi gabe?

Kasu horretan kontuan izan behardugu EAE hizkuntza normalizazioprozesu batean dagoela, eta beraz,haur horien integrazioari begira, eus-kara jakitearen garrantzia ez dela ber-dina izango leku batean edo bestean.Edonola ere, ikusirik bi hizkuntzadirela ofizialak hemen (euskara etagaztelania), etorkinen integrazioari

tatik bestetara oso jauzi handia dagoe-larik. Hezkuntza sistemak errealitateanitz hori adierazi behar du. Hori delaeta, gure ustez, bai bere antolaketari be-gira, bai eta curriculumari begira, alda-ketak egin beharko lituzke euskal hez-kuntza sistemak EAEn bizi den erreali-tate anitz horretatik hurbilago egoteko.Hezkuntzari begira, EAEn lan handiadugu oraindik egiteko. Hezkuntza sis-teman gauzak aldatzea oso zaila izatenda, baina nahitaezkoa da bai sistemabai eta erabiltzaileon jarrera gizarteandugun errealitatera egokitzeko. Orain-dik orain, Hezkuntza Sailak aldaketahoriek egiteko erreparo gehiegi du, etahorregatik, bai gurasoei eta bai irakas-leei aldaketa horiek eska ditzaten deiegingo nieke, orain arte egin dena alda-keta oso arinei eta azalekoei baino ezbaitagokie. Beraz, esan bezala, nire us-tez Euskal Hezkuntza Sistema osoa bir-planteatu behar da euskal gizartearenerrealitate anitzaren isla izateko, etaoraindik orain, ezer gutxi egiten ari da.

Zein ikuspegitik uste duzue lan-du beharko lukeela hezkuntzak im-migrazioaren gaia?

Aipatu berri dudan moduan, ikus-pegi kulturanitzetik eta hezkuntza sis-tema osoa birplanteatuz.

Immigrazioari Buruzko EuskalPlanean hamahiru lan arlo dituzue,eta horietako bat hezkuntzari dago-kio. Arlo horrekin zer lortu nahikozenukete? Haur eta gazte etorkinenintegrazio akademikoa? Linguisti-koa? Kulturala? Hirurak?

Hezkuntza Sailari ImmigrazioariBuruzko Euskal Plana aurkeztutakoanargi adierazi genion gisa, guk lan arlohorrekin hezkuntza komunitate osoanizan nahi dugu eragina; hau da, etorki-nen benetako integrazioa lortu nahi ba-dugu -gizarte kulturanitz baten aldeapustu egin-, hezkuntza sisteman partehartzen duten pertsona guztienganaheldu behar dugu eta aniztasuna dene-kin landu (irakasle, ikasle, guraso, zer-bitzu...). Mundu guztiak birplanteatubehar du orain arte bizi izan dugunerrealitatea, gaur egun bizi duguna etaetorkizunean biziko duguna ez direlaberdinak; eta beraz, aldaketak egin be-har direla gizartean bizi den errealitateaeta hezkuntza batera joan daitezen.Guk argi eta garbi egin dugu hezkuntzakulturanitz baten aldeko apustua, de-nek euren kultura eta hizkuntza identi-fikatu ahal izango duten gizarte anitzbaten aldekoa. Gainera, hein handi ba-tean, hezkuntzak markatzen du nolakogizartea nahi dugun, haur horiek izan-

Page 33: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

93. zenbakia. 2004ko abendua ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚33

begira, aukera eta erraztasunak emanbehar zaizkie bi hizkuntzok ikasteko.Bizi dugun errealitate linguistikoa de-la-eta, gaztelaniaren jabekuntzan ezdute horrenbesteko arazorik izango,baina euskarak buruko min gehiagoemango die gune euskaldunetan biziez direnei. Hori dela-eta, guk uste du-gu haur eta gazte etorkinei euskaraikasteko errefortzuak eskaintzea zile-gi zaigula.

Haur horien integrazioa eta euska-ra lotuta doazen ala ez galderari dago-kionez, gure iritziz euskara jakiteakintegrazio hori lortzeko aukerak ema-ten ditu, baina ez da giltzarri. Hau da,EAEn haur etorkinen integrazioa eus-kararik jakin gabe ere gerta daitekeelauste dugu, haur edo gazte etorkin horibizi den ingurune linguistikoaren ara-bera. Hala ere, hemen beti euskara etagaztelania hizkuntzen inguruan dihar-dugu, eta ahaztu egiten zaigu haur ho-riek badutela (badituztela) beraienama hizkuntza(k), eta gure lana ho-riek mantentzea eta curriculumeankontuan hartzea ere badela. Hezkun-tza Sailetik oraindik ez dira hori lan-tzen hasi, baina Planean guk jarrita du-gu, eta uste dugu horren alde ere lanegin beharko genukeela.

Hezkuntza Sailak ImmigrazioariBuruzko Euskal Planean Hezkuntzaarloan agertzen diren norabideetakobaten barruan, “Ikasle etorkinakartatzeko programa” aurkeztu zuen2004ko udaberrian. Zein iritzi duzueprograma horren inguruan?

Memento konkretu bati erantzute-ko gogoz sortu zen eta horretan bainoez dela geratu uste dut. Hau da, guk,hezkuntza sistema osoa birplanteatueta eraldatu behar dela uste dugu, etaaipatu programa helburu hori lor-tzeko elementu soil bat baino ez da.Funtsezkoena, oraindik orain, ez daaldatu.

Gaur egun immigrazioaren feno-menoa nola lekutzen/gauzatzendela uste duzue hezkuntzan? Etaikastetxeetan? Etorkizun hurbilean

nola uste duzue landuko edota tra-tatuko dela fenomeno hori? Zuenustez, nola landu beharko litzateke?

Orain arte Euskal Hezkuntza Siste-ma hezkuntza asimilazionistaren al-deko apustua egiten aritu da. Orainhezkuntza konpentsatoriorantz goa-zela esan daiteke; hau da, etorkinekgure sistemara egokitzeko dituztenhutsuneak betetzen ahalegintzen arida Hezkuntza Saila, baina funtsean,ez du ezer aldatu. Gainera, Hezkun-tza Sailetik ikusten dugun jarrera kon-tuan izanda, uste dugu, oraindikorain, gure helburuak urruti daudela.Guk hezkuntza kulturanitz batenaldeko apustua egiten dugu, bainahorrek denbora beharko duela ustedut.

Bukatzeko, zer eskatzen diozu2005. urteari?

Espainiar estatuan hainbat etorki-nek bizi duten egoera irregularra buka-tzea, horrek eragin zuzena baitu etor-kinen familia giroan, eta ondorioz,beraien seme-alaben egoera psiko-sozialean.

Guk argi etagarbi egin dugu

hezkuntzakulturanitz batenaldeko apustua,

denek euren kulturaeta hizkuntza

identifikatu ahalizango duten

gizarte anitz batenaldekoa.

Page 34: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

34 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

ErakusketaErakusketa

ADI!!ADI!!Ikasle etorkinei

euskara irakasteko

proiektu eta

material didaktikoen

erakus-truke topaketaren

II. SAIOA

Maiatzaren 6an Bilbon eta maiatzaren 7an Donostian

Euskadin, Gironan, Bartzelonan, Valentzian, Galizian… etorkinei euskara, katalana, gailegoa… irakasteko

erabiltzen diren material nahiz proiektuak erakusgai!

Eta… material didaktiko nahiz proiektu horiek sortzen ari diren Euskadiko, Gironako, Bartzelonako… zenbait irakasle gonbidatuk

eskainitako materialgintza tailerrak!

Informazio gehiago:HIK HASIren apirileko alean edo [email protected] / [email protected]

Ez ezazu galdu!

Page 35: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakmartxoa

Page 36: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

Argitalpenak

Sakanako hezkuntza-gida D eredua: aukerarik onenaSAKANAKO MANKOMUNI-

TATEA, EUSKARA ZERBITZUAArabieraz, gaztelaniaz eta euskaraz

idatzia dago Sakanako hezkuntza gida.Haurrak D ereduan matrikulatzera ani-matu nahi ditu gurasoak SakanakoMankomunitateak. Gidan ikastetxeguztien aurkezpena egiten da, arretaberezia emanez hizkuntza ereduei. Gi-da eskuratu nahi duenak SakanakoEuskara Zerbitzuan eska dezake•

Anne Franken egunkariaEREIN

”Gauza guztiak esan ahal izangodizkizut, nik uste, orain arte inori ezbezala, eta laguntza handia emangodidazula espero dut” esanez hasi zuenbere egunkaria, 1942ko ekainaren12an Anne Frank neskatoak. 13 urte be-te berritan eta lau hormaren artean ida-tzi zuen, gutxik bezala, bizitzaz. Kanpo-an, Gestapo, izuaren mendea; bere bai-tan, askatasuna. Josu Zabaletak itzulidu euskarara•

AstoaHistoriako astorik

ospetsuenakJuan Manuel Etxebarria Ayesta

IBAIZABALGaurko mundu modernoan astoa

historiara pasatu da. Baina lurtarronhistorian zehar astoak bere eginbeha-rra bete digu eta horrexen testigantzaematen du liburu entrenenigarri ho-nek. Astoa pertsonaiatzat hartuta,munduko hainbat kulturatako hiz-kuntza, mito, esaera, alegia eta abarre-tan sartu eta gozatzeko da liburu hau•

Euskal sukaldaritzaren antropologia

Edorta Agirre AlonsoGAIAK

Euskal sukaldaritza hiru alorretatikaztertzen du: historiatik (elikagaien bi-lakaera, dieta Erdi Aroan...), antropo-logiatik (auzolanaren osteko otor-duak, solstizioaren inguruko ohitu-rak...), eta soziologiatik (arrain eska-sian lehorreko ekoizpena, pintxoenmistika...). Jan bitartean, janariaz hitzegitea gustuko dutenentzat•

AhulerioPello Añorga

ELKARAurelio, ahul eta dorpe sentitzen

da. Horregatik deitzen diote Ahulerio.Gurasoak ere oso kezkatuta dauzka.Ahaleginak eta bi egingo dituzte muti-koa suspertzeko, baina alfer samar.Ustekabeko bat medio, Ahulerio Au-relio bihurtuko da berriro. Umoreareneta esajerazioaren bideari heldu dioPello Añorgak, eta bide beretik doa Jo-kin Mitxelenaren ilustrazio lana•

Nire entziklopediaAnimaliak

TTARTTALOAnimalien mundu zabal eta erakar-

garria erakusten du liburu honek. Mari-sorgin arrari zer gertatzen zaion emea-rekin elkartzen denean, flamenko arro-sak zergatik duen kolore hori, zein denorduko 110 km-ko abiadura har deza-keen animalia, zangak zer sistema era-biltzen duen arrainak harrapatzeko...Argazkiek gozatu ederra ematen dieteirakurlearen begiei•

Page 37: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚37

Lanbide Heziketako Euskal Planaaurkeztu berri du Eusko Jaurlaritzak,eta 2004-07 urte bitarteko helburuaketa ildoak finkatzen dira bertan.

Plana Donostiako Kursaalen aur-keztu zuten Juan Jose Ibarretxe lehen-dakariak eta Anjeles Iztueta Hezkun-tza, Unibertsitate eta Ikerketa sailbu-ruak. Lanbide eskoletako 600 lagunetikgora bildu ziren bertan, azalpenen etabideoen laguntzaz planaren nondiknorakoak ezagutzeko. Horiekin bate-ra, Holandako, Alemaniako, Frantzia-ko eta Argentinako hezkuntza ardura-dunak bertaratu ziren.

Hasteko, azken urteotan EAEkoLanbide Heziketan eman diren aurrera-pausoak izan ziren aipagai. Hemengoenpresen lehiakortasuna eta aurrera-pena areagotzeko, Lanbide Heziketagero eta garrantzi estrategiko handia-goa hartzen ari dela nabarmendu zuenJuan Jose Ibarretxe lehendakariak. Ho-rrekin batera, hemengo profesionalenezagutzak eta gaitasunak hobetzea lor-tzen ari dela ere bai.

1997an jarri zen Lanbide Heziketa-ko Euskal Planarekin hainbat hobe-kuntza lortu dira, eta besteak besteikastetxeek eta ikasleek enpresekinlortu duten harremana azpimarratzenda. Errealitate sozial eta ekonomikoraegokitzen asmatu da, eta gaur egunikasle gehienek lanpostua lortzen dutelanbide ikasketak amaitu ostean(2002an % 81 lanean hasi zen). Enpre-sak ere gustura daude ikasleen kualifi-kazio mailarekin; % 96k dio etorkizu-nean horrelako profesionalak kontra-tatzearen alde dagoela.

Lanbide Heziketa heziketa zikloenarabera antolatzeak ere aldaketa ekarrizuen, eta positiboa izan dela azpima-rratu duten arduradunek, besteak bes-

2004-07 urteetarako Lanbide HeziketakoEuskal Plana aurkeztu du EuskoJaurlaritzak

te, eskakizunetara hobeto egokitzekobalio izan duelako.

Lanbide eskolek eman duten eran-tzuna bikaina izan dela azpimarratzenda. Horren erakusgarritzat aipatzen da2 ikastetxek Urrezko Qa lortu izana(500 EFQM puntu), 19 ikastetxek Zila-rrezko Qa (400 EFQM puntu), 38 ikaste-txek ISO 9000 ziurtagiria, 14 ikastetxek300 EFQM puntuak, ikastetxe batekISO 14000, eta beste 10 azken hori lor-tzeko fasean egotea.

Hurrengo urteetako planaren hel-burua orain arteko egiturak eta jardue-rak hobetzea da. Horretarako, lau espa-rru estrategiko zehaztu dira:

1- Kualifikazioen eta Lanbide Hezi-ketaren Sistema Integratua egunera-tzea eta hobetzea.

2- Kalitatea garatzea eta bermatzeasustatuko duten jarduerak eta helbu-ruak zabaltzea.

3- Berrikuntzari lotutako kultura di-namizatzea.

4- Informazioaren eta komunika-

zioaren teknologien erabilera susta-tzea eta dibertsifikatzea.

Ikastetxeak omendu dituzteLanbide Heziketako Euskal Plana-

ren (2004-07) aurkezpena aprobetxa-tuz 112 ikastetxe publiko eta itunpekoomendu zituzten. Egiten ari diren hez-kuntza lana garrantzizkotzat jotzen da,eta horrexegatik eskertu nahi izan zaieahalegin eta jarduera hori.

Juan Jose Ibarretxe eta Anjeles Iztueta 2004-07 Lanbide Heziketako Euskal Planarenaurkezpena egiten Kursaalen.

Page 38: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

Berriak

38 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

••

Euskal Herriak Bere Eskola (EHBE)herri ekimenak bost puntuko Aldarri-kapen Taula zabaltzea du helburu. Ho-rretarako, martxoaren 10ean hainbatekitaldi antolatuko ditu Euskal Herriosoan.

Hiru urte dira EHBE herri ekimenasortu zela, eta ordutik Euskal Herrikohezkuntza sistema propio baten alde-ko herri mugimendua sortu nahian aridira lanean. Etorkizunerako bost hel-buru nagusi zehaztu dituzte, Aldarrika-pen Taulan biltzen direnak. Horiek he-larazteko, herriz herri hainbat ekitaldiantolatu dituzte, ikasleen, irakasleeneta gurasoen parte-hartzea bultzatu as-moz. Txokolatadak, atsedenaldietankontzentrazioak, arratsaldetan ekitaldikulturalak eta beste hainbat ekimenizango dira.

Martxoaren 10a, Euskal eskola aldarrikatzekoegunaHainbat ekitaldi antolatu ditu EHBE herriekimenak

Aldarrikapen TaulaHaur HezkuntzaHaurrak haur denetik jaso behar du

hezkuntza egokia euskaraz. Beharrez-koa da 0-6 urte arteko haur eskola hezi-tzailea, herritarren eskariak asetzen di-tuena eta euskalduna izatea.

Derrigorrezko HezkuntzaIkasle guztiek dute euskara ikaste-

ko eskubidea; Hezkuntza sistemak De-rrigorrezko Hezkuntza amaitutakoan16 urteko gazte guztiek euskaraz aritze-ko gaitasuna izatea bermatu beharkoluke.

Euskal curriculumaDerrigorrezko Hezkuntza amaituta

herritar guztiei bermatu behar zaizkie

oinarrizko ezagutza, gaitasun edo edu-ki batzuk. Horretarako, behar-beha-rrezkoa da euskal curriculuma.

Lanbide HeziketaGaur egun euskararen presentzia

oso-oso urria da Lanbide Heziketan, ia-ia hutsaren hurrengoa. Beharrezkoa daeskola horiek guztiak euskalduntzea,gerora ikasle horiek lan mundua ereeuskalduntzeko.

Euskal unibertsitateaGaurko unibertsitateetan euskal-

dunen eskubideen alde lan egin beha-rra dago, borrokatu beharra dago, bai-na, era berean, beste proiektu autono-mo eta independente bat beharrezkoada: euskal unibertsitatea.

••••

•III. Mintegia HezkuntzaEtorkinekin. “Kulturartekobizikidetza eskolan”

Martxoak 11, ostiralaDonostian, Filosofia eta Hezkun-

tza Zientzien Fakulteko areto nagu-sian.

Informazio gehiagorako: Gra-duondoko idazkaritza (lehen solai-rua. Tel: 943 018 241). E-posta:[email protected]

Gipuzkoako Berritzeguneek anto-latu duten lehiaketa honetan Gipuzko-an kokatutako edozein ikastetxek par-te hartu ahal izango du. Gaia libreaizango da, baina ikasleak aurten lan-tzen ari diren curriculumeko gairen ba-ten ingurukoa izan behar du. Ikastetxebakoitzak gehienez hiru bideo aurkezditzake; euskaraz, gaztelaniaz edo in-gelesez.

Lanak aurkezteko epea: apirilak 20Informazio gehiagorako:Gipuzkoako Berritzeguneetanwww.elkarrekin.org

Hezkuntzarako bideo digitalaren I. lehiaketa

Page 39: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚39

Hizkuntza aniztasuna eta elkarbizitza aztergaiIkastolen Elkartearen jardunaldietan

Aurten Ikastolen Elkartearen jardu-naldi pedagogikoak desberdinak izan-go dira. ISLRF Frantziako HizkuntzenGoi Mailako Institutuarekin batera an-tolatu ditu. ABCM, Alsazia, Diwan, Bre-tainia, Calandreta, Okzitania, Bressola,Katalunia eta Euskal Herria dira hiz-kuntzen institutu hori osatzen dutenak.

Jardunaldiei jarri dieten izenburuahauxe da: “Murgiltze ereduaren ekar-pena europar hiritartasunaren erai-kuntzan”. Hiru egunetan zehar burutu-ko da honako egitaraua:

Apirilak 14, ostegunaEuropako hizkuntzen berreskura-

pena. Zertan gara?9:00 Hasiera ekitaldia9:35-11:00 Murgiltze ereduko espe-

rientzien aurkezpena: Euskal Herria,Okzitania, Katalunia, Bretainia eta Al-sazia.

11:05-11:30 Atsedenaldia.11:35-12:30 “Europako hizkuntzen

berreskurapenetik eleaniztasunera:hizkuntz murgiltze didaktikaren ekar-pena”, Josep Tió, VICeko Unibertsitate-ko Hezkuntza Fakultateko HizkuntzaDidaktikaren irakaslea.

12:35-14:30 Bazkaria.14:35-16:30 “Hizkuntzen irakas-

kuntza eta hizkuntzen etorkizuna ikus-pegi holistikotik”, Pilar Sagasta, MatildeSainz eta Julen Arexolaleiba, HUHEZI-ko irakasleak.

16:35-17:00 Atsedenaldia.17:05-18:00 Galderak eta eztabaida.

Apirilak 15, ostiralaNola indartu gure hizkuntzen era-

bilera?9:00-11:00 “Eskola garaiko euskal

curriculuma: aurkezpena”, Xabier Ga-ragorri, Ikastolen Konfederaziokoaholkulari pedagogikoa.

11:05-11:30 Atsedenaldia.11:35-12:30 “Eskola garaiko euskal

curriculuma: hizkuntza eta literatura”,Itziar Elorza, Ikastolen Konfederaziokohizkuntza aditua eta ikasmaterialgin-tzaren hizkuntza arduraduna.

12:35-14:30 Bazkaria.14:35-14:55 “Euskaraz Bizi proiek-

tua: aurkezpena eta Iparraldeko ikasto-len gauzatzea”, Aitor Sarasua, EuskarazBizi proiektuaren arduraduna Seaskan.

15:00-15:25 “Euskal Soin Jardueraproiektua: aurkezpena eta Iparraldekoikastolen gauzatzea”, Ellande Alfaro,ESJren arduraduna Seaskan.

15:30-15:55 “Bertsolaritza proiek-tua: aurkezpena eta Iparraldeko ikasto-len gauzatzea”, Maialen Hiribarren,Bertsolarien Lagunen Elkarteko kidea.

16:00-16:30 Alemania eta Alsazia-ren mugaz gaineko harremanak, Chris-tine Cartier, ABCMko kidea.

16:35-17:00 Atsedenaldia.17:05-18:00 Galderak eta eztabaida

Apirilak 16, larunbataEuropako hizkuntzen berreskura-

pena eta hizkuntz eskubideak.9:00-9:15 “ISLRF: gure hizkuntzen

egora politikoa”, Jean Louis Blenet,ISRLFko lehendakaria.

Matrikula epea:martxoak 30

Informazio gehiagorako:Seaska (Irene Sainte Marie)Tel.: 0033 (0)559 52 49 24E-posta: [email protected]

Euskal Herriko Ikastolen Konfe-derazioa (Olatz Argatxa)

Tel.: 0034 94 630 05 69E-posta: [email protected]

www.ikastola.net

9:20-9:50 “Hizkuntza gutxiagotuensustapena eta defentsa Bruselatik”, Jo-han Haggman, Hizkuntza gutxituenEuropako bulegoko proiektuaren ar-duraduna.

9:55-10:40 “Quebec-en frantsesa-ren alde garatutako hizkuntza politika-ren aurkezpena”, Nicole Rene, lehen-dakari zuzendari orokorra Quebec-eko frantses hizkuntzaren bulegoan.

10:40-11:10 Atsedenaldia.11:15-12:00 “Generalitateko hiz-

kuntza politikaren aurkezpena”, JosepVallocorba Cot, Generalitateko Hiz-kuntza Saileko hizkuntza eta kohesiosozialaren zuzendariorde orokorra.

12:00-14:00 Bazkaria.14:00-14:15 “ISLRF: gure hizkun-

tzen egora politikoa”, Jean Louis Ble-net.

14:20-15:15 “Eusko Jaurlaritzakohizkuntza politikaren aurkezpena”,Miren Azkarate, Kultura sailburua.

15:20-16:15 “GIP, Interes PublikokoElkargoaren aurkezpena”, Max Bris-son, Kontseilu Orokorreko lehendaka-riordea eta IPEko lehendakaria.

16:20-17:00 “Ipar Euskal Herrianeuskararen berreskurapen euskalgin-tzaren proiektuen aurzkezpena”, MixelEtxeverry, Euskal Konfederazioko le-hendakaria.

17:05-18:00 Galderak eta eztabaida.

Page 40: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

40 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

Ahozkotasuna lantzenAmezketako Zumadi herri ikastetxea

eskolan lekua egitea da Zumadi ikaste-txearen erronka. Eskolan ere Amezke-tako hizkeran jardun behar dutela argidute, eskola herriaren parte izangobada behintzat, eta ez batu hutsean ari-tzen den burbuila isolatu bat. Amezke-tako hizkera balioestea, eta etxetik da-karten hizkuntza kalitatea are gehiagozorroztea, horiexek helburuak.

Testu lanketaAhozkotasuna lantzeko, duela zaz-

pi bat urte Nemeroskyren pentsaeraraegokitu zuten hizkuntza ikasgaia. Hala,testu liburuak utzi eta testu lanketanoinarritzen dute ikasgelako jarduna.Urtean zehar hainbat testu mota lan-tzen dituzte.

Muga guztien gainetik...euskaraz!

Amezketan ondo jabetutadaude bertako hizkerak zer bi-zitasun duen, zer esamoldeaberatsak dituen eta norainoden herriari nortasuna ematendiona. Herriko hizkera horri za-baldu nahi izan dizkiote ateak,eta balioa eman. Ahozkotasu-na lantzeko, hizkuntzako esko-letan testu liburuak utzi etatestu lanketari ekin diote. An-tzerki tailerra ere propio egi-ten dute helburu berarekin.Haurrek etxetik eta herritik da-karten hizkuntza kalitate horrieustea da kontu handiz zain-tzen dutena. Ikastetxeak ia 100 haur bil-

tzen ditu, herrikoez gain Abal-tzisketa eta Bedaiotik etor-tzen direnak. Haur eta LehenHezkuntzako zentroa da, eta 11irakasle daude. Irakasle taldeegonkorra da, eta erdiak bainogehiago bertakoak edo inguru-ko herrietakoak dira, bertakohizkera gelan lantzeko garran-tzitsua dena.

Hiruurteko mutikoak hika patioan. Haurrenesamoldeak entzunda, behin bainogehiagotan harritu izan da AgustinAmiano irakaslea: “Hau ez duk, bada,herri askotan entzungo!”. Aitona-amo-nekin ere harremana badutela nabariomen zaie haurroi. Hizketarako abil-dade berezi hori bizi-bizirik dute. Ezzen kasualitatez Pernando, amezke-tarra.

Herrian eta etxean modu naturale-an jaso duten kalitatezko hizkera horri

Page 41: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

96. zenbakia. 2005eko martxoa ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚41

Adibidegisa, pentsa ipuinalandu behar dutela: etxetik ipuinakekartzetik abiatzen dira (ustez ipuinakdirenak ekarri behar dituzte). Gelanhoriek denak irakurri eta aztertzen di-tuzte, azkenean ondorioztatzeko zeindiren ipuinak eta zein ez, zer ezaugarridiren ipuin egiten dituztenak. Behinnorbera gai sentitzen denean halakotestu bati ekiteko, bigarren urratsa da-tor: norberak sortzea. Haurrei denborabat ematen zaie, eta behar duten lagun-tza, bakarka ipuin bat idazteko. Txu-kundu, garbira pasa... “baina hor ez dabukatzen -azpimarratzen du Agusti-nek-, gero ipuin hori eskaini egin beharda. Lehen idaztearekin kito egiten zen,ipuina paper batean gelditzen zen etaez zuen inolako funtziorik. Orain testuidatzi hori jendearen aurrean esan be-har dute; ikasleak beti ikusi behar dugarbi zer helbururekin ari den lanean,norako ari den sortzen”. Ipuina hain-bat ikasgelatan kontatuko dute, baitaetxean ere. Baina hori bai: herriko hiz-keran kontatu behar dute. Papereanbatuan idatzita duten hori, Amezketa-ko hizkeran esan behar dute. Agusti-nek azaldu digunez, “lehenengo mai-latan kosta egiten zaie herriko hizkera-ra pasatzea, baina gero automatikokiegiten dute, eskatu beharrik izangabe”.

Testu lanketarekin oso gustura dau-de. Batetik, ikasleek zentzu bat ematendiotelako gelan egiten duten lanari.Bestetik, ahozkotasunari duen garran-tzia eta behar duen lekua ematen diola-ko (lana ez baita bukatzen testu batidaztean, paperekoa errealitateko ego-era batean gauzatzean baizik). Gainerahizkuntza erregistro askotarikoak lan-tzeko bide ematen dute testuek.

Egoera pribilegia-tuan sentitzen diraAmezketako esko-

lan, haurrek etxetikdakartelako hizkeraaberatsa. Hitanoa in-

dartzea da eurenerronka.

Testu liburu-etatik ihes

”Beldurrez abiatu ginen —konta-tzen du Agustinek hizkuntzan testu li-buruak bazterrean uztea erabaki zute-nekoaz gogoratzean—, liburuak seku-lako babesa ematen du. Gero gehiegiheltzen diozu eta ito egiten zaitu igual,baina babesa ematen du”. Testu libu-ruen ajeez jabetuta zeuden, ordea: “As-kotan ez zaie ikusten helbururik, ira-kasleak ez daki benetan zergatik lan-tzen duen liburu hori; liburua hartuduzu eta segi beharra dago, bukatuarte, eta gainera kapituluek marka-tzen duten ordena berean. Eta, libu-rua aurrean daukazula, ‘ahozkoalantzen dugu’ esaten da, baina gezu-rra, ez da lantzen; galderak eta eran-tzunak liburuan dauden bezala ira-kurtzea ez da ahozkoa lantzea”.

Sorgin gurpil horretatik atera nahizuten, zerbait biziagoa egin, haurrarigehiago esango ziona, eta testu lanke-tara jo zuten. Liburu ezak sortzen duensegurtasun eza prestaketarekin goxatuzuten. Oso ondo zehaztuta dituzte tes-tuen lanketarako zer pauso eman be-har diren, zer ariketa posible dauden,edota nola ebaluatu haur bakoitzarenlana (ez dute azterketarik egiten, ikasle-ak prozesu osoan zehar egindako lanada baloratzen dutena). Prestakuntzahorrek guztiak, ikasgelaz kanpo ere la-na egitea eskatzen die irakasleei; aste-azken arratsaldeak horretarako har-tzen dituzte, eskolako egutegian beti-danik halaxe zehaztua baitute. Ikasleekez dute eskolarik, eta irakasleek forma-ziorako eta talde lanerako baliatzendute.

Testu lanketak beste dinamika batsortzen du gelan; baina errealitate berri

hori baloratzen ere ikasi beharra dagogero, ez baita hainbeste “ikusten” denlana: “testu lanketarekin ematen du ezduzula hainbeste egiten, ez delakohainbeste idazten. Idatziarekin papermordoa pilatzen da, baina ahozkoa ezda ikusten. Horregatik, gurasoei ereesplikatzen jakin egin behar da, zer etanola ari garen, bestela berealdiko talkaizan daiteke eurentzat ere”.Ahozkota-sunean egindako lana ikusi, ez da ikus-ten foliotan, baina gero ederki igartzenomen da. Hala esaten diete, behintzat,DBH egitera Alegiara doazenean, han-go irakasleek. Bestetik, haurrok dekla-mazioan trebatuta daude jada urteanzehar egindako lana medio, eta horre-gatik urtero parte hartzen dute Barrioladeklamazio sariketan (baita sariak jaso

Page 42: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

42 ❘ hik hasi ❘96. zenbakia. 2005eko martxoa

Amezketa•

ere).Antzerki tailerraAdin desberdinetako haurrak na-

hasian taldekatzen dituzte tailerrak egi-teko. Horietako bat da antzerki tailerra.Haur guztiak pasatzen dira, urtero, an-tzerki tailerretik; horregatik, bost saiobesterik ez ditu talde bakoitzak antzez-lan bat prestatzeko. Bost saio horietantaldeari testu bat eskaintzen zaio (den-borarik ez baita testua taldeak beraksortzeko); hura irakurri, pertsonaiakbanatu eta testua ikasten eta entseatzenhasten dira. Bosgarren saioaren ostean,antzerkia eskaini egin behar dute, es-kola osoaren aurrean. Bi urtekoak ereetortzen dira antzezlana ikustera, be-raz, txiki-txikitatik hasten dira urteandozena erdi bat antzerki ikusten. Etaantzerkian erabiltzen den hizkera erebertakoa da, non eta ez den pertsonaiabereziren bat, beste hizkuntza erregis-tro bat ezarri zaiona propio.

Egoera pribilegiatuanHala sentitzen dira Amezketako

Zumadi ikastetxean. Ez dira eskola as-ko izango familia ez euskaldun bakarradaukatenak ikastetxe osoan. Eta gutxidira euskara hutsean bizi diren herriak.Gutxi, kalitatezko hizkera aitona-amo-nengandik modu naturalean jaso deza-keten haurrak. Egoera “pribilegiatuek”ere badute arriskua, ordea: bere horre-tan uztea, zorrozten segi beharrean.Arrisku horretaz ederki jabetuta dagoAgustin: “Tristea litzateke ‘ba! euska-ran ondo gaude eta matematikan edoingelesean egingo dugu ahalegin bere-

Agustin Amiano:“Ahozkotasuna lan-

tzeko, testu libu-ruak utzi eta ikasge-

lako jarduna testulanketan oinarritzeaerabaki genuen. Li-

burua aurrean dugu-la ‘ahozkola lantzen

dugu’ esaten da,baina gezurra da”.

zia’ esatea. Denari heldu behar zaio.Eta beti badago zer hobetua”. Hitanoaindartzea da euren erronka berrietakobat. Mutilen artean erabat egiten baitu-te hika, baina neskekikoa ia galdu da(ez mutilek eta ez neskek ez dute egitennoka).

Egoera pribilegiatu horren besteondorioetako bat da, erabat naturala,haurrek gaztelania ez hain ondo men-peratzea. Euskara hutsean bizi direnseinale da hori, eta erabat normaltzat,naturaltzat hartu behar litzateke dutengaztelania maila, baina konplexuz bizi-tzen omen dute askotan. Haurrei lotsaematen die, baita gaztelaniako eskolanere, erdaraz egiteak. “Gurasoek erekezka agertu izan dute. Seguru asko,guraso batzuek (eta aitona-amonekoraindik eta gehiago) bizi izan diraezintasun horretan, inora joan eta‘euskalduna izango ahal da...’, bestela

larri. Eta ez dute halako sentsazioriknahi beren seme-alabentzat, normalada. Hor dago gure lana; etxeak, he-rriak, giroak eskaintzen ez dien horiguk eskaini behar diegu nolabait”. Ho-rregatik, gaztelanian ere ahozkotasu-nari ematen diote lehentasuna, erdarazjarioa lortzeari. Egunero, lehen orduan,gaztelaniaz elkarrizketan jarraraztendituzte ikasleak, etxean bildutako al-bisteak aitzakiatzat hartuta. Bitartean,Euskal Herriko eskola gehienen bu-ruhaustea da, zer arraio egin, haurrekeuskaraz hitz egin dezaten. •

Page 43: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu

Ale monografikoak

4) Atxikimendua5) Vigotski

14) Jorge Oteitza13) Jerome Seymour Bruner12) Heriotza heziketan

6) Afektibitatea eta SexuHezkuntza7) Kohlberg

8) Hizkuntza idatzia eta ikasleenaniztasuna9) Etorkinak gure eskolan

10) Antzuola herri ikastetxearen proiektua11) Howard Gardner

2) Marrazki ekoizpenarenbilakaera3) Baloreak irakaskuntzan

1) Irakurketa etaidazketa konstrukti-bismoaren ikuspegi-tik (agortuta)

Page 44: Hezkidetza - Hik Hasi · 2017. 6. 23. · 96. zenbakia. 2005eko martxoa hik hasi‚5 ‚‚ editoriala martxoa Egun hauetan EAEko hezkuntza sis-tema publikoan egonkortasuna galdu