hik hasi. alea.pdf · 69. zenbakia. 2002ko ekaina hik hasi‚3 ‚‚ 5editoriala 6 kronika 8 gaia...

hik hasihh

E L K A R R I Z K E T A : O R L A N D O M A R T I -N E Z E T A O S C A R R O M E R O • G E H I G A -R R I A : H A U R - J O L A S E N A B E S T I A K I I I• T E K N O L O G I A B E R R I A K : I N T E R N E TG E L A B A R R U A N • A N T Z E R K I A

693 euro • 2002ko EKAINA euskal heziketarako aldizkaria

GGAAIIAAIngelesaren

ezarpen goiztiarra eztabaidagai

69. zenbakia. 2002ko ekaina ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚3

5 editoriala

6 kronika

8 gaia

INGELESAREN ezarpen goiztiarra eztabaidagaiIngelesa Nafarroako Haur eta Lehen Hezkuntzan ezartze-

aren gaineko jardunaldia

14 elkarrizketaOrlando MARTINEZOscar ROMERO

19 gehigarriaHaur jolasen abestiak III

30 esperientziaAntzerkia oholtza gainean eta eguneroko bizitzan

32 teknologia berriakInternet gela barruan?Iker Laskibar

35 berriak

36 nobedadeaketa orain... jolas eta abesti gehiago!

38 ikasmaterialakTxanela Proiektua

40 argitalpenak

Argitaratzailea:XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 37.14.08

Fax: 943/ 37.21.54. Posta Elektronikoa: [email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690 Koordinatzailea:Joxe Mari Auzmendi Erredakzioburua:Ainhoa Azpiroz Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Arantxa Goiburu, Mari Karmen Irastorza, Kristina Mardaraz, Josi Oiarbide, Fito Rodriguez, MaiteSaenz, Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak: Imanol Agirre, Abel Ariznabarreta, Bego a Bilbao, Mariam Bilbatua, Felix Basurko, Xabier Isasi, IreneLopez-Go i, Izaskun Madariaga, Kepa Perez Urraza, Lore Erriondo, Idoia Fernandez, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Juanjo Ota o eta Pruden Sudupe.

Diseinua:TRAM¥Graf!kMaketazio, aurreinpresioa:Xangorin.Inprimategia:ANtzA S.A.L.Azaleko irudia: Orlando Martinez eta Oscar Romero (Ikor Kotx).Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak Onetsia 2002 /VI/7. Kopurua: 3.500 ale

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke.hik hasik ez ditu bere gain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

aurkibidea8

gaiaINGELESARENEZARPEN GOIZTIARRA EZTABAIDAGAIIngelesaren ezarpen goiztiarrak EAEn ez bezalakokezka sortu du Nafarroan. Horren haritik egin zenIngelesa Nafarroako Haur eta Lehen Hezkuntzan

ezartzearen gaineko jardunaldia.

HEZKUNTZA, UNIBERTSITATE ETA IKERKETA SAILA

DEPARTAMENTO DE EDUCACION,UNIVERSIDADES E INVESTIGACION

14elkarrizketa

ORLANDO MARTINEZOSCAR ROMERO

Kubako Granmako Unibertsitateko irakasleek

hango hezkuntzari buruz hitz egin digute.


editoriala

Prestakuntza arloan ahalegin han-diak egiten dira ikasturtean zehar egu-neroko lanari modu egokian erantzunnahian. Baina, zein hizkuntzatan es-kaintzen da prestakuntza?

EAEn, Eusko Jaurlaritzako Hezkun-tza Sailak GARATU bidez bideratzen dueskaintza. Gaur egun eskaintza horren%15 inguru da euskaraz. Arlo priba-tuan, berriz, HOBETUZen esku dagoeskaintza handiena eta ez da aurrekoa-ren portzentaiara ere iristen.

Nafarroan eta Iparraldean, kasu osokonkretuak ez badira, euskara desager-tuta dago prestakuntza esparruan. Etakasu konkretuak bilatzerakoan, Ikas-tolen Elkartearekin egiten dugu topo. Be-ra da Euskal Herri osoan euskarazkoprestakuntza plan zehatz eta zabala due-na, ikasturtean zehar 50etik gora ikastaro,mintegi eta abar garatzen dituelarik.

Eta udan, zer gertatzen da udan?Tradizioz, UEU izan da prestakun-

tza euskaraz garatu duen ia bakarra.Erakunde hori hastapeneko ikastaroe-

tan euskararen inguruan aritu bazen,gaur egun edozein gai garatzen du eus-karaz: ekonomia, informatika, fisika…Horrez gain, azken urte hauetan urratsberria eman du, udan soilik eskaintzenzuena urte osoan zehar zabaltzeari ekindio, eta edonoiz ikus ditzakegu UEUkantolatutako ikastaroak, mintegiak, jar-dunaldiak eta abar .

EHUko uda ikastaroak dira gaigehiena eta ikasle kopuru handienajasotzen dutenak. Eskaintza zabal ho-rretan erabilitako hizkuntza ia bakarragaztelania da, ordea. Aurtengo parado-xa zera da: EAEko unibertsitate publi-koa izanik, ingelesezko eskaintza eus-karazkoa baino zabalagoa dela.

Nafarroako bi unibertsitateek, pu-blikoak nahiz pribatuak, bere eskain-tza egiten dute udarako eta biek euska-ra ahaztua dute.

Bere 25. urteurrena ospatzeko,UNED Bergarak ere udako lehen ikas-taroak antolatu ditu lehendabizikoz.

UEU udako euskal ikastaroen erre-

Merezi al du prestakuntza euskarazeskaintzea?

UEU udako euskalikastaroen erreferentehistoriko eta nagusibada, horren osagarri,hezkuntza ez unibertsi-tarioaren esparruanbere aletxoa jarri nahidu HIK HASIk.

ferente historikoa eta nagusia bada, ho-rren osagarri, hezkuntza ez unibertsita-rioaren esparruan bere aletxoa jarrinahi du HIK HASIk. Aurten, eskaintzazabala eginez, 762 lagun inguratuko di-ra uztailaren 2, 3 eta 4an elkarrekin ari-tzera eta euren bizipen eta proiektuakbesteekin konpartitzera.

Euskal Herrian gero eta irakaslegehiagok irakasten eta hezten du eus-karaz. Zergatik, bada, ez jaso presta-kuntza lana egiten duten hizkuntzan?

Nafarroa eta Iparraldeko egoerazein den ikusirik, badirudi EAEn es-kaintzen den prestakuntza egokia dela.Goiko lerroek garbi adierazten dute,ordea, egoeraren larritasuna.

Entzuna dugu EAEko HezkuntzaSailaren asmoa legealdi honen amaie-rarako (4 urteko plana) GARATUreneuskarazko eskaintza %50ekoa izaterairistea dela. Asmoa zuzena eta ona iza-nik, gauzatuta ikusi nahiko genuke. Etagu, orain arte bezala, laguntzeko prestgaituzue.

ekaina

6 ❘ hik hasi ❘69. zenbakia. 2002ko ekaina

kronikaL a n g i l e e n l a n b a l d i n t z a k h o b e t z e

Haur Hezkuntzarenarautzearen kontrakojarrerak nagusi diraEAEn

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sai-lak 0-3 urteko haurren eskolatzea arau-tzen duen dekretua atera izanak ez ditudenak gustura utzi. 0-3 Mahaiaren esa-netan ez dute gizarte eragileekin konta-tu, eta dekretuari egin dizkiotenemendakinak ere ez dira aintzat hartu.

Sindikatuak ere ez dira batere gus-tura gelditu. ELAren iritziz ez da beneta-ko negoziaziorik egon dekretua egite-ko garaian, otsailaren 13az geroztik bil-du gabe baitzegoen zirriborroak azter-tzeko eratu zen batzorde teknikaria.

Besteak beste gizarte eskaerei ezdiela erantzuten dio sindikatu honek,eta ezta 0-3 bitarteko haurrentzako be-har diren postu guztiak betetzeko pre-mia sozialari ere. Horren ildotik, hiruurtera arteko haurren premia guztiakasetzeko eskatzen du, eta finantzazioahiru urtetik aurrerako hezkuntza siste-

man erabiltzen diren mekanismo ber-berekin egitea.

CCOO sindikatuaren ustetan de-kretua “euskal eskola publikoren aur-kako eraso larria da”, gaur egun inda-rrean dauden 2 urteko gelak desagerra-raziko dituelako. Horregatik, proiek-tua bertan behera utz dezala eskatu dioHezkuntza Sailari.

Nafarroan, berriz, adin tarte horiarautuko duen dekretua egin gabe da-go oraindik, eta horren eske ari dira sin-dikatuak, guraso elkarteak, haur esko-letako langileak eta Nafarroako Uni-bertsitate Publikoko Psikologia eta Pe-dagogia Saila. Nafarroako Gobernuarieskatzen diote ziklo hori HezkuntzaDepartamentuak hartzea bere gain, etaez orain arte bezala Ongizate Departa-mentuak.

0-3 urteko Nafarroako haurren hez-kuntza eskubideen aldeko agiria sinatudute Iruñerriko haur eskoletako langi-leek, NUPeko Giza eta Gizarte ZientziaFakultateko Dekanotzak eta Psikolo-gia eta Pedagogia Sailak, Herrikoak etaSortzen-Ikasbatuaz guraso elkarteeketa ELA, LAB, UGT, CCOO eta EILASsindikatuek.

Orobat, Europako BatzordekoHaurtzaroa atenditzeko sareak ezar-tzen dituen irizpideak jarrai ditzala es-katzen diote Gobernuari; hots, gela ba-koitzean izan beharreko ratioa, profe-sionalen prestakuntza, langileen lanbaldintzak eta abar.

Datorren ikasturtean ikastolaberria irekiko du Seaskak

Hiriburun, baldin eta AkademiaIkuskaritzak oniritzia ematen

badio. Max BrissonMiarritzeko hautetsi eta

Hitzarmen Bereziko Hizkuntzaataleko arduradunaren bidez

egin dio eskaera SeaskakIkuskaritzari, eta honen esku

dago azken erabakia. Izan ere,ikastolan sortuko den

lanpostu berriaren ordainketaIkuskaritzaren esku geldituko

litzateke.Hasteko, gela prefabrikatu

batean hasiko dira amaeskolako haurrentzako gela

batekin eta irakasle batekin.Eraikuntzaren arazoa

Iparraldeko ikastola gehiagokere badute, eta ikastola

guztien arteko elkarte batsortu dute obragintza eta

jabegoa kudeatzeko. Horrela,Hazparneko Ezkia ikastola

berria egiteko diruaren zati batlortu dute eta datorren

urtarrilerako eraikin berriaegina izanen da. DonibaneGarazin, bestalde, 2003ko

irailerako izanen dute ikastolaberria.


e k o e s k a e r a a r l o g u z t i e t a n d a g o

Administrazioak ez lieke inolaz ere gurasoeionartuko ikasleei 10 urterekin irakurtzen ezerakusteko eskaera, ezta? Horixe bera eginbehar du euskararekin.Martxelo Otamendi

Nafarroan hezkuntzahobetzeko proposame-nen inguruan iritzidesberdinak daude

Nafarroako gobernuak legeproiektu bat onartu du hezkuntzarenkalitatea hobetzeko asmotan. Proiek-tu horretan 6 milioi euroko diru sailakaurreikusi dituzte, eta Parlamentuanonartzen bada aurrera joko du.

Hitzarmen horretan honako neu-rrak hartzea aurreikusten da: uniber-tsitatetik kanpoko irakaskuntzakoirakasle taldeak berritzea; hitzartuta-ko ikastetxetako langileen baldintzakpublikokoekin berdintzea eta modu-luak eguneratzea; eta ingelesarenezarpen goiztiarra ziurtatzea. Neurrihorietako bakoitza finantzatzeko dirusail bereizia egonen da, bakoitza 6mi-lioi eurokoa.

Bestalde, 2001eko maiatzean Go-

Irakaskuntza pribatuko langileakgreba eta mobilizazio hilabetea izandute maiatzekoa. Sindikatuen etapatronalaren arteko negoziaziomahaiak behin baino gehiagotanhautsi izan dira eta Lan Hitzarmenaadostu gabe gelditu da.Sindikatuek patronalaren “jarreraitxia” salatzearekin batera, hainbatmobilizazio egin dituzte. Hilaren17an, berriz, greba egin zuten ELA,EILAS, LAB, CCOO eta UGTsindikatuek deituta. Antolatzaileenesanetan, Araba, Bizkaia etaGipuzkoako ikastetxeen %80anizan zuen eragina eta ikastetxeen%30ean erabateko geldialdia eginzen. Huelgaren helburua “patronalaestutzea” zen. Sindikatuen eskaerak lau dira: HaurHezkuntzako 0-3 zikloahitzarmenean sartzea, HeziketaBereziko laguntzaileen baldintzakhobetzea, soldatak igotzea etalangileek euskara ikastekoerraztasunak izatea. LanHitzarmenak 12.000 langilerieragiten die.Bestalde, Nafarroan KalitateLegearen aurka mobilizatuko diraekainaren 14an. ELA, LAB, EILAS,Sortzen-Ikasbatuaz, IkasleAbertzaleak eta NafarroakoIkastolen Elkarteakmanifestaziorako deialdia egin duteeta horretarako arrazoi ugaridaudela iragarri dute: 0-3 urtekozikloaren izaera asistentziala;ibilbide baztertzaileak; curriculum“bat eta bakarra”; klaustroarenzein eskola kontseiluaren eskumengalera eta abar.Erakunde sinatzaileak PPkogobernuak bultzatu nahi duen eredusozial “atzerakoi eta ez-solidarioa”ren aurka daude, etakalitateak, berez “elite, sailkapeneta banaketa sozialaren esanahia”hartzen duela uste dute.Horren aurrean, hezkuntza eredupropio baten beharra nabarmendudute, eta “Guk, gure Hezkuntza”lelopean egingo da manifestazioa.

bernuak beste akordio bat sinatuzuen CCOO, UGT, CESIF eta AFAP-NArekin, eta itun haren arabera ira-kaskuntza publikoko zein pribatukoirakasleek euskarara birziklatzekoeredua aldatu egin zen. Hala, D eta Bereduaren ezarpenagatik beren lan-postua arriskuan duten irakasleak ba-karrik birzikla daitezke. Horrez gain,birziklatzeko irakasleak funtziona-rioa izan behar du eta 6. urratseko eus-kara maila izan. Are gehiago, zonaldeez euskaldunean lana egiten dutenirakasleei euskarara birziklatzeko au-kera kentzen zaie.

ELA sindikatuak berriki sistemahau aldatzeko eskatu du. Euskarazbirziklatzeko aukera eskaera egitenduen orori zabaltzea eskatzen du, etaurtean gutxienez 50 plaza eskaintzea.Era berean, irakaskuntza publikoannahiz pribatuan lana egiten duten ira-kasle guztientzako izan beharko luke-ela aldarrikatzen du.

Azken 16 urteotan euskaraz ira-kasteko 700 irakasle prestatu ditu Ira-kasleen birziklai zentroak.

Euskarak ez ezik, ingelesak erekezka sortu du Nafarroan. Gober-nuak ingeles goiztiarraren ezarpenaorokortu nahi du, eta sindikatuaknahiz guraso elkarteak kezkaturikdaude ez dagoelako baliabide nahi-korik aipatzen diren neurriak aurreraeraman ahal izateko.


GAIAIngelesaren ezarpengoiztiarra eztabaidagai


Ingelesaren ezar-pen goiztiarrak EAEnez bezalako kezka sor-tu du Nafarroan. Horidela eta, martxoaren9an Ingelesa Nafarro-ako Haur eta LehenHezkuntzan ezartzea-ren gaineko jardunal-dia egin zen Iru ean.EILAS, ELA, LAB,Sortzen-Ikasbatuazeta Ikasle Abertzale-ak izan ziren antola-tzaileak. Hango hi-tzaldi, eztabaida etaadituen ekarpenen on-doren, hainbat ondo-rio eta proposamenatera dituzte eta ho-riek bildu ditugu hila-bete honetako gaian.

G

Nafarroako Gobernuko Hezkun-tza eta Kultura Departamentuak iazkouztailaren 13an Nafarroako ForuErkidegoaren hezkuntza zerbitzuahobetzeko ituna argitaratu zuen, etabertan zehazten da Haur eta LehenHezkuntzako ingelesaren errefor-tzua programa. Horren harira, orainagindu foral bat ateratzear dago etabertan zehaztuko da aipatu progra-ma. Eta eskola publikoetako HaurHezkuntzako 2. zikloari eta LehenHezkuntzari eragingo dien.

Aginduak dioenaren arabera,ikasgaien saioak 50 minutukoak iza-nen dira. Haur Hezkuntzako 2. ziklo-an Ingeleseko 4 saio egingo dira G etaG eta A ereduko ikastetxeetan, eta 2eta 4 saio artean D eta D eta A eredukozentroetan. Dena dela, D ereduko es-koletan 3 urterekin hasteko partez 4urterekin hasteko aukera uzten du.Lehen Hezkuntzari dagokionez, mai-la guztietan 5 saio eskainiko zaizkioingelesari.

Edozein modutan, azpimarratze-koa da aginduan ez dela “Ingelesa” ai-patzen ikasgai bezala, baizik eta “Cu-rriculumeko gaien edukien indartzeaingelesez”. Horrek esan nahi du inge-lesa “behikularra” izango dela, hots,beste ikasgai horiek ingelesez irakas-teko erabiliko dela, eta ez ingelesa be-ra hizkuntza bezala ikasteko.

Hasteko, esperientzia moduanzenbait eskolatan soilik ezarri da,Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkun-tzako 1. zikloan. Aurreikusitakoegutegiaren arabera, 2002/2003ikasturtean Haur Hezkuntzako2. ziklora zabalduko da eta 2003/2004ikasturtetik aurrera urtero kurtsobatean ezarriko da.

Dena dela, kontuan hartu behar da

Nafarroako hizkuntza egoera elebi-duna, eta beraz, ikastetxe guztienegoera ez dela berdina. Egoera elebi-dun horren araberako hizkuntzaproiektuak garatu behar dira, hizkun-tza bakoitzari dagokion funtzioa etatokia emanez eta bermatuz. Haatik,hainbat erakundetako kidek ez duteberme hori ikusten Haur eta LehenHezkuntzako ingelesaren errefor-tzua programan.

Beren kezka eta ardurak bultzataburutu zen martxoaren 9an IruñeanIngelesa Nafarroako Haur eta LehenHezkuntzan ezartzearen gainekojardunaldia. EILAS, ELA, LAB,Sortzen-Ikasbatuaz eta Ikasle Aber-tzaleak izan ziren antolatzaileak, etahainbat irakasle, guraso eta ikaslekhartu zuten parte.

Ikuspegi orokorraJardunaldien ikuspegi orokorra

hiru puntutan bil daiteke. - Hizkuntza komunikatzeko

tresna da, eta erabileraren poderiozikasten eta irakasten da adin bakoitze-ko behar komunikatiboen arabera.Beraz, hizkuntza zerbaitetarakoerabiliz ikasten da.

- Argi denez, ez dute hizkuntzaguztiek murgiltze prozesu batenobjektu izan behar, eta bakoitzarentrataera zehatza hainbat baldintzarenarabera egonen da, hala nola gizartea-ren egoera linguistikoaren arabera,hizkuntzaren beraren funtzioarenarabera eta abar.

- Horregatik uste dugu Nafarroakoegoera linguistiko elebidunaren arabe-rako hizkuntza proiektuak garatu be-har direla, non hizkuntza guztiek berenfuntzio eta toki egokia izanen duten,beren finantzabide eta guzti.

Euskara eta ingelesabalantzan jarri diraNafarroan


EkarpenakEleaniztasuna eta ingelesaren ira-

kaskuntzari dagokionez, hainbatekarpen jaso dira; alde batetik hizkun-tzen murgiltzeari buruz, eta bestetikhizkuntza baten ezartze goiztiarrari bu-ruz.

Hizkuntzen murgiltzea- Bigarren hizkuntzan murgiltzeak

lehenengo hizkuntzaren edo amahizkuntzaren garapena dakar aldiberean, biak elkarren osagarri baitira.Lortzen den kodeen erabilerarenmalgutasun hori hirugarren hizkuntza(H3) edo laugarrena (H4) barneratze-ko prozesuan oso lagungarrisuertatzen da.

- Baina ezinbestekoa da hizkuntza-ren ikastea zein hizkuntzatan burutukoden zehaztea.

- Murgiltze eredu bikoitza edohirueletasuna gezur galanta da eta kasubakar batzuetan eta oso baldintza bere-zietan soilik garatzen da:

- Tutoretza bikoitza- Pertsona bat eredu linguistiko bat.

Hizkuntza baten ezarpen goiztiarra- Hizkuntza baten ezarpen goiztia-

rra ez da erabakigarria eta ez da biga-rren hizkuntzaren murgiltze ereduanoztopo ere. Bere abantaila nagusiakmotibazioari (H3rekiko sortzen dituenohitura eta jarrera positiboak) etafonologiari dagozkio. Fonologiaridagokionez oso baldintzatuta dago,eredu linguistiko (fonologiko) egokiarilotuta baitago (irakasle natiboak).

- Esan daiteke benetan mugatuadela goiztiarraren eragina. Gainera,astean hiru orduz lortzen direnhizkuntza trebetasunak oso mugatuakdira (A eredua).

- Beraz, badirudi batzuen marketina-ren beharrak eskolaren etorkizuna ber-ma dezakeela zentzurik okerrenean.

OndorioakJardunaldiak bukatu ostean hain-

bat ondorio atera dira eta hauexek dira:- Hirugarren hizkuntzarekin lortu

nahi den helburuak zehaztuta egonbehar du eta koherenteki garatu beharda Haur Hezkuntzatik BigarrenHezkuntzaraino (Hizkuntza Proiek-tua).

- Hirugarren hizkuntzak etapabakoitzaren barnean sartuta egonbehar du. Hirugarren hizkuntzakoirakasle espezialistak ezin du eskolaeman 3-12 urte arteko maila guztietan;etapa bakoitzean integratuta egonbehar du behintzat.

- H3ko irakasleak euskaraz jakinbehar du (EGA) eredu linguistiko elebi-dunetan.

- Noiz sartzeak baino garrantzi han-diagoa du nola irakatsi behar den jaki-teak, zertarako zehazteaz gain, noski.

- H3ko irakasleen prestakuntzakberebiziko garrantzia du proiektuarenarrakasta lortzeko.

- Esan dezakegu Nafarroan ingele-saren ezarpen goiztiarra (behikularra

paktuan) ezaugarri batez definitzen de-la: amildegia.

- Azkarregia da ez duelako beharadinako adostasunik Nafarroako hez-kuntza sisteman egiturazko aldaketaegiteko (praktikan gertatzen dena).Hitzarmen sindikal mugatu bateanoinarritzen da Nafarroako Parlamen-tuari bizkar emanez.

- Oso garrantzitsua da ikustea admi-nistrazioak eta sindikatu batzuek nolabereganatu nahi duten hezkuntzarenordezkaritza osoa, ikastetxeak etabeste hezkuntza sektore batzuk ahaz-tuz; besteak beste, Nafarroako EskolaKontseilua, gurasoak eta ikasleak.

- Ezin dugu ahaztu gizarteari eginzaion mespretxua Parlamentua saihes-tuz.

- Amildegi horren lekuko duguproiektu honen oinarri teoriko falta etahelburuen zehaztapen eza, subjektibo-tasunean ezin baita inolako ebaluazio-rik bermatu.

- Amildegi izugarria dakar irakasle-en prestakuntzari dagokionez, ezbaitago ingeles prestakuntza egokiaduen irakasle nahiko, ezta ikastetxeelebidunetan ingelesa eta euskara ego-ki menperatzen duen behar adinairakasle ere.

- Antzekoa esan daiteke baliabidematerialen urritasunaz ere, hausnarke-tetan azaltzen den moduan.

- Horrek guztiak HezkuntzaDepartamentua etxea proiekturik gabeteilatutik egiten hasi dela pentsaraztendigu, edota hezkuntza mundua nahas-menean sartu nahi duela. Nahasmenadakar gurasoentzat hizkuntza ereduaaukeratzeko garaian. Eta gurasoek,gizartearen lekuko, gaztelania, euskaraeta ingelesa nahi dute beren seme-alabentzat, hizkuntza bakoitza bereeginkizunean.

- Horregatik, atzerriko hizkuntzenezarpen orokorrerako bi gauza eska-tzen ditugu: adostasun esparru zabalabatetik, eta beharrezkoak diren baldin-tzak bestetik. Nafarroan ez dira ez bataeta ez bestea bermatzen, eta horren au-rrean egoera zuzen dezan eskatzendiogu.


GGAIAIngelesaren ezarpengoiztiar ra eztabaidagai

Hezkuntza hirueledungoiztiarra Euskal Herrian etaCummisen bizikletaFelix EtxeberriaEHUko irakaslea

SarreraEuskal hezkuntza sistema elebidu-

na da, hizkuntza indartsu bat(gaztelania) eta gutxitu bat (euskara)dituelarik. Euskararen irakaskuntzahiru ereduren arabera egiten da,euskararen erabileraren intentsitatemailaren arabera desberdintzendirelarik.

Orain dela 6 urte edo hasi zenesperimentatzen ingelesaren ezarpe-na 4 urteko haurrekin, eta azkenaldianezarpen goiztiar hori eskola guztietarahedatzen ari da.

Ingelesa ezagutzearen garrantziaonartua dago gure inguruan, etaingelesa eskola irakasteko adostasuneta interesa handia dago. Hori esanda,geldialdi bat egin behar da irakaskun-tza hori aztertzeko, eta gure ingurune-an heziketa hirueledun (euskara,gaztelania, ingelesa) goiztiarraren

(4 urterekin) egokitasuna sakonaztertu behar da.

Euskal hezkuntza hirueledu-naren inguruko zalantza nagusiak

Zalantza handiak daude ingelesa 4urterekin sartzeak desbantaila bainoabantaila gehiago ote dituen. Euskara-ren garapenarekin zer gerta daitekeengaldetzen diogu geure buruari etazer-nolako aurrerapen erreal ekarrikoduen ingelesaren ikasketak ikasleen-tzat. Planteamendu honen zulonagusiak honela laburtzen ditugu:

1.- Esperientzia honen euskarriteoriko-zientifikoa ahula da, progra-ma hau egiteko oinarri izan direntestuak esperientzia elebidunetanoinarrituta baitaude, eta ez hirueledu-netan. Egia da bigarren hizkuntzabaten ikasketa normalean ez delaarazo izaten, baina ez dago oso argihirugarren hizkuntzaren ikasketa hainerraza izango ote den, eta are gutxiagotestuinguru elebidun diglosikoan. Bisartzen diren lekuan hiru sartzen aldira?

2.- Beste herrialdeetan hirueleta-sunaren gainean egindako ikerketaaskok 8-10 urte bitarteko hirugarrenhizkuntzaren, ingelesaren, irakaskun-tzaz hitz egiten digute. Egoera hori osobestelakoa da 4 urterekin hasitakoikasketarekin alderatuta. Orain arteEuskal Herrian egindako ikerketak

gutxi dira, eta gehienen ondorioak ezdira behin-betikoak eta eztabaidaezi-nak.

3.- Ingelesa hirugarren hizkuntzabezala 4 urterekin ikaste-irakastearenoinarri psikopedagogikoa ez dagobatere garbi, eta are gutxiago gureabezalako egoera diglosikoan. Biga-rren hizkuntza (euskara) finkatutaegon gabe hirugarren hizkuntzaren(ingelesaren) ikasketarekin hasteaona dela dioen ebidentziarik ez dago,eta hori guztia irakurketa-idazketaprozesua hasi aurretik.

4.- Ezin da emaitza onik espero 4urteko ingelesaren irakaskuntzatikegunero 30 minutu eskainita. Adinberean euskarari 60 minutu eskainitaez badute ikasten, nola ikasiko duteingelesa eguneko ordu erdiarekin?

5.- Ez dira kontuan hartu hirugarrenhizkuntzaren ikasketaren esperientziapositiboak programa 6-8 urterekinhasten denean eta intentsitate eta pres-takuntza maila berarekin. 6-8 urterekinjustifikatuta egon daitekeena, ez dahain ebidentea 4 urterekin.

6.- Esperientzia hau Euskal Herrikoikastetxe guztietara hedatzeak materia-la, programak eta irakasleak prestatzeaeskatzen du, eta hori ez da burutubehar besteko zorroztasunez.

Jardunaldian hainbat adituk parte hartu zuen ingelesaren ezarpen goiztiarrari buruzko iritzia emanez. Besteak bes-te, han izan ziren: Felix Etxeberria, Jasone Cenoz, Xabier Etxague, Uri Ruiz Bikandi eta Ines Miret EHUko irakasleak, Ma-nolo Fontalba eta Mari Jose Eguskiza Ingeles irakasleak, Eduardo Aldasoro eta Esther Mugertza Nafarroako GobernukoEuskara Zerbitzuko teknikariak, Rosa Aliaga Donostiako Berritzeguneko aholkularia, Joxean Odriozola EHEko kidea, I-tziar Elorza Ikastolen Elkarteko Hizkuntza arloko arduraduna, Mikel Zalbide, Iñaki Artola eta Santos Izagirre Eusko Jaur-laritzako Hezkuntza Saileko Euskara Zerbitzuko teknikariak eta Ramon Garmendia Irungo Berritzeguneko aholkularia.

ADITUEN EKARPENAK

Ingelesaren ikasketaHaur Hezkuntzatik hasita:eragin kognitiboak, linguis-tikoak eta afektiboak

Jasone CenozEHUko irakaslea

Testuinguru europarraIngelesa Europar Batasuneko hirita-

rrenentzat komunikazio hizkuntzanagusi bilakatu da, nahiz eta oraindikdiferentzia handiak egon ingelesarenezagutzan eta erabileran Europa iparral-deko eta hegoaldeko herrialdeen artean.Interesgarria da konturatzea kontinente-ko ikuspegitik ingelesa ez dela atzerrikohizkuntzatzat hartzen eta ezta jatorrizkohiztunen jabetza moduan ere. Aitzitik,europarren arteko komunikaziohizkuntza garrantzitsuena den bigarrenhizkuntzatzat hartzen da.

Testuinguru europarrean elebidunakedo eleanitzak diren komunitate ugaridaude eta ingelesa hirugarren hizkuntzada askotan (Cenoz eta Jessner, 2000a).Adibidez, frisiarra, bretoiera, sardiniarraedo euskara hitz egiten dutenek hizkun-tza nagusiak ikasteaz gain ingelesaikasten dute. Bestalde, oso ohikoa daEuropa barruko hizkuntza bat etainternazionala den beste hizkuntza batgehiago ikastea.

Ingelesaren irakaskuntza goiztiarragero eta ohikoagoa da eskolan (Fixon,1992; Kubanek-Gerinan, 1998; Dn´scoll& Trost, 1999). Haatik, ez da oso normalaHaur Hezkuntzatik hastea, Europakogainontzeko herrialdeetan ere LehenHezkuntzan hasten dira. Era berean,ingelesaren jabetza eskolako testuingu-ruan egiten denean haren sarrera goiztia-rraren eraginak positiboak direla esatenduen ebidentzia zientifiko nahikorik ezdago.

Gure testuinguruari begira jarrita,ingelesaren sarrera goiztiarra Erreformakekarri zuen, eta 1993az geroztik atzerrikohizkuntzen irakaskuntza derrigortu eginzen Lehen Hezkuntzako 3. mailatik aurre-ra. Zenbait komunitatetan ezarpen horiHaur Hezkuntzara aurreratu zen (4 urtetikaurrera) Erreforma orokortu baino lehen.Horrela, Euskal Autonomia Erkidegokoeta Nafarroako zenbait eskoletan Ikasto-len Elkartea 1991-92an hasi zen ingelesaHaur Hezkuntzatik sartzen. Iniziatiba

hori oso ezaguna izan da eta gaur egunEAEko ikastetxe gehienetan 4 urtetikaurrera irakasten da ingelesa atzerrikohizkuntza bezala. Beste komunitateetanere joera bera nabari da.

Atzerriko hizkuntzen ezarpen goiz-tiarra ezartzeko kontuan hartu behar dahezkuntza testuingurua. EAEko ikasleguztientzat eta Nafarroako askorentzatingelesa hezkuntza sistema elebidunarenbarruan hirugarren hizkuntza da.

Antzeko egoeran aurkitzen diraanglofonoak ez diren komunitate elebi-dunetako ikasleak: Katalunia, Valentzia,Galizia, Frisia, Bretainia eta abar. Etorki-nen komunitateetan ere ingelesa hiruga-rren hizkuntza da; beren jatorrrizkoherrialdeko hizkuntza eta herrialde etor-kinekoa erabiltzen dituzte eta ingelesaeskolan ikasten dute.

Ingelesaz hirugarren hizkuntza bezalajabetzeak antzekotasun ugari ditu bigarrenhizkuntza bezala jabetzearekin, baina bai-ta desberdintasunak ere. Hirugarren hiz-kuntzen jabetzea, bigarren hizkuntzen ja-betzea bezalaxe, aldagai indibidual eta so-zial askorekin erlazionatuta dago. Bainagainera, bigarren hizkuntzaren jabetzeprozesuak eta ondorioek (bigarren hiz-kuntzako konpetentzia) eragina izan de-zakete hirugarren hizkuntzaren jabetzean(Cenoz & Genesse, 1998a; Hufeisen & Lin-demam, 1998; Cenoz & Jesser, 2000a; Ce-noz, Hufeisen & Jesser, 2000b, 2001a eta b;Herdina & Jessner, 2002).

12 ❘ hik hasi ❘65. zenbakia. 2002ko otsaila

Hirugarren hizkuntzaren jabekuntzaHaur Hezkuntzatik aztertu duten ikerketaoso gutxi daude, eta hala ere, galderagarrantzitsu ugari planteatzen dirakontuan hartzen badugu beharrezkoadela aintzat hartzea:

a) Haur Hezkuntzatik ingelesaprograma elebidunen barruan erakustenhasteak eraginik ba ote duen garapenkognitibo eta linguistikoan;

b) ea ingelesean eta jarreran espero zi-ren emaitzak lortzen ari diren planteatuta-ko helburuen eta erabilitako giza etaekonomia baliabideen arabera.

Atzerriko hizkuntzaren sa-rrera goiztiarra eta indartua

Edorta Aldasoro eta EstherMugertzaNafarroako Gobernuko EuskaraZerbitzuko teknikariak

Informatikaren globalizazioak eta oro-kortzeak, gobernuen nolabaiteko politikaekonomiko arrazionalizatzaileak eta lehe-nengo mundurako migrazio mugimenduaaldaketa orokorrak sortzen ari dira. Eta horihizkuntzetan ere islatzen da. Urtero hogeihizkuntza baino gehiago desagertzen dira.

Orokorrean paradoxa bat antzematenda: gero eta jende gehiagok handitzen ditubere gaitasun eleanitzak eta horrek erabil-tzen diren hizkuntzen gutxitzea dakar.

Horren guztiaren ondorioz, nazioarte-ko komunitatean ingelesa lingua francabihurtzen ari da.

Gertaera horren guztiaren aurreanzenbait administraziok ingelesaren ezar-penera jotzen du gero eta handiagoa deneskaera sozialari erantzuteko. Horrela,iadanik hezkuntza sektore batzuetan hasi-tako progaganda gerran sartzen dira.Propaganda horretan elebitasuna, eleaniz-tasuna, murgiltzea, jatorrizko menpetzea,transmisio ikasketa… kontzeptuak nahas-ten dira. Eta eredu edo programa horiek in-gelesa astean hiru edo lau ordu emateramugatzen dira, nahiz eta 3 urterekin hasi.Fenomeno horrek lehen kezka sortzen du.Programen hizkuntz helburuaren gainekoplanteamendu pedagogikorik ez dago:nolako ingeles maila lortu nahi da? Zeingaitasun motara bideratuko da: oinarrizkohizkuntza, hizkuntza aurreratua, akademi-koa, oinarrizko komunikazioa, komuni-kazio aurreratua, jatorrizkoa…? Zein era-bilera esparru bultzatuko dira: informati-

Ez da osonormala HaurHezkuntzatikhastea,Europakogainontzekoherrialdeetanere LehenHezkuntzanhasten dira.

koak, teknikoak, komertzialak, sozia-lak…? Zein erregistro mota?

Ingelesa den bezala definitu behar da:nazioarteko komunikaziorako atzerrikohizkuntza. Beraz, bere ikasketaren helbu-rua ez da gai guztietako ezagutza kogniti-bo-akademikoa (ez murgiltzen goiztiarosoa), baizik eta pertsonen arteko oinarriz-ko komunikazio gaitasuna duen erabilerainstrumentala, eta agian aurrerago (DBHneta Batxilergoan) arlo zehatz bateko ezagu-tza eta erabilera: informatika, nazioartekomerkataritza… Horretarako, nahikoa daikasgai bezala ikastea, zehar lerroko edu-kiekin. Edo agian DBHn gai jakin bateantransmisio funtzioarekin erabil daiteke.

Ingelesaren ezarpenean ikaskuntzaneragiten duten zenbait aldagai soilikhartzen dira kontuan, beste batzuk ahaztuegiten diren bitartean. Egin diren ikerketenarabera, haur bat zenbat eta denbora gehia-go egon hizkuntza batekin orduan etahobeto menperatzen du. Zalantzarik gabe,ahaztu egiten da denbora horrek esangura-tsua eta motibagarria izan behar duela.Horrenbestez, berriki egindako zenbaitikerketa eta esperientziek askoz eraginko-rragoa deritzote gelan ingeleseko bi irakas-le egotea gela bikoiztea baino. Ikasleakarreta pertsonalizatua jasotzen du, ingele-sari eskainitako denbora ez da bikoizteneta gainera, irakasle biren erregistro des-berdina jasotzen dute. Horrez gain, biirakasleen arteko harremana ingelesezkoaizateak eredu naturala erakusten du etaelkarrizketaren eta hizkuntzaren erabilera-ren erreferentzia bihurtzen da.

Azpimarratzen den beste aldagai batzera da: haurrek, zenbat eta txikiagoakizan, orduan eta hobeto ikasten dutelabigarren edo hirugarren hizkuntza. Horieztabaidagarria da. Haurrek ez dute gaita-sun handiagoa, baizik eta txikiagoa deneanberaien beharretara egokitutako komuni-

du hizkuntza. Gainera, zaila eta konplexuaizango da aktibitate osagarriak eta eskolazkanpoko laguntza emango duten besteinput batzuk lortzea.

Ba al dago merkatuan irakasle nahiko-rik ikastetxe guztietan areagotze progra-mak ezartzeko? Ba al dago euskarako esko-lak emateko euskara gaitasuna (EGA) duenirakasle nahikorik?

Horregatik, administrazioak ingelesgoiztiarreko ikastetxe elebidunak edohirueledunak irekiko dituela esaten duene-an kontziente al da zentro elitistetaz hitzegiten ari dela? Zeren, nekez irekiko dirahorrelako ikastetxeak bospasei zentroesperimentaletan izan ezik. Musikako ikas-tetxe esperimentalen eskarmentua badau-kagu; garapena oso mugatua izan da etaemaitzak oraindik ebaluatzeke daude.

Ikasmateriala ere oso garrantzitsua da,hots, proiektuen eta unitate didaktikoenelaborazioa. Material ona edukitzeko den-bora behar da eta horretarako, egokiagoada sistema berri bat urtez urte ezartzen joa-tea eta unitateak egiteko, programatzekoeta koordinatzeko nahiko pertsona eduki-tzea.

Eskolako antolaketa orokorraren fak-toreak ere aintzat hartu beharko lirateke.Ingelesa eskolako planaren eta curriculu-maren barruan sartu behar da eta hizkun-tzen arteko koordinazioa eratu behar da.Hau da, ikasleak euskaraz eta gaztelaniazdituen ezagutzak ingelesa bultzatzekoaprobetxatu behar dira, eta baita alderan-tziz ere. Lehenengo eta behin, hizkuntzeninguruko hausnarketa egin behar da, etaondoren ikastetxe osoan ezarriko denhizkuntza planaren gaineko adostasunalortu. Plan horren gainean egingo dute lanairakasleek beren programa kurrikularretaneta zikloetan.

Taldeko tutoreak ikasle bat gehiagobalitz bezala parte hartu behar du ekintze-tan. Horrela, aktibitatea baloratu ahal izan-go du eta zentzua emango dio.

Azken finean, ingelesa areagotzekoprograma martxan jartzeak baldintza ba-tzuk eskaten ditu, eta argi dago Nafarroanez direla aurreikusi, presaka ezarri baita.

65. zenbakia. 2002ko otsaila ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚13

kazio eredu aproposagoa ematen diegu,eta hori da gakoa. Hau da, txikiagoakdirenean gehiago saiatzen gara hizkuntzaberen erabilera mailara egokitzen etairakaslearekiko harremana ere afektiboa-goa da.

Kalitateaz, ostera, ez da ezertxo ereesaten; hizketarekin egiten ari denaz ez daezer esaten, eta hori bai dela aldagai bene-tan garrantzitsua.

Programa bat posibilitateen, bitarteko-en eta irakasleen arabera hasi beharko litza-teke. 3 urterekin programa hasi eta sei edozazpi urtetan lau gauzatxo egitea (joko ber-dinak, ipuin berdinak, marraztu, moztu etaitsatsi…) ez da batere egokia. Hobe izangolitzateke 8 urterekin hastea eta 12 urtera arteprograma trinkoagoa eta koherenteagoaegitea Europako beste zenbait herrialdee-tan (Danimarka, Holanda…) egiten denbezala. Herrialde horietan ingelesarenmenperatzea onargarria baino gehiago da.8 urterekin hasitako ingelesaren irakaskun-tzak berehala ematen du aukera edukiaklantzen hasteko; hau da, matematikak,gizarte zientziak, proiektuak… eta ikaslea-ri eduki curricular erakargarrien ezagutzaematen dioten aktibitate ez ebaluagarriak.

Zentzu horretan, 3, 4 eta 5 urtekohaurrek material bera erabiltzen dutelajakitea ez da oso itxaropentsua. 4 urtekohaurrek aurreko ikasturtean erabilitakomaterial bera erabiliko al dute? Eta 3 urteko-ek hiru ikasturtetan jarraian material, unita-te didaktiko, marrazki… berak erabiliko aldituzte?

Bestea aldagai garrantzitsua irakasleriada. Hizkuntza eta didaktika gaitasunnahikoa duten irakasleak al daude? Zeintitulazio eskatzen da ingelesa irakatsi ahalizateko?

Atzerriko hizkuntzaren kasuanirakaslea funtsezko aldagaia da. Funtsean,irakaslea izanen da erreferente bakarra,input linguistiko bakarra. Horregatik, beregaitasuna ez bada ona nekez transmitituko

GGAIAIngelesaren ezarpengoiztiarra eztabaidagai


Orlando MartinezOscar Romero

EKubako Granmako Unibertsitatekoirakasleak

Hezkuntza funtsezko zutabea

izan da Kubarentzat. Eta horrek

ekarri du beste guztia. Zeren

Kubaren lorpenak, hein handi

batean, hezkuntzari zor

baitzaizkio


Orlando MartinezOscarRomero

E

SNTECD sindikatuko ordezkarilanak betetzera etorri zarete EuskalHerrira. Nolakoa da sindikatuen an-tolaketa Kuban?

Orlando Martinez.- Kuban sindi-katu orokor bakarra dago, CTC(Central de Trabajadores de Cuba),eta sindikatu guztiak bere baitanbiltzen dira. Sektore bakoitzak beresindikatua du eta denak CTCn inte-gratuta daude. Horrela, SNTECD (Sin-dicato Nacional de Trabajadores de laEducación, la Ciencia y los Deportes)hezkuntzako sindikatua da. Orienta-zio orokorrak CTCtik datoz, bainaautonomoa da, beste sektoretakoakbezalaxe.

Zein da sindikatuen funtzioa Ku-ban?

Oscar Romero.- Sindikatuen fun-tsezko funtzioa langileen lanarenkalitatean laguntzea da, kalitatezkohezkuntza bermatzea eta graduatuenprestakuntza integrala ziurtatzea.Sindikatuaren egitekoa langileen lanaadieraztea eta defendatzea da. Kubanez da erabakirik hartzen sindikatuakkontuan hartu gabe. Derrigorrezkoada zuzendaritza batzorde guztietansindikatuak ordezkatuta egotea. Era-kunde administratibo bat dagoenlekuan, sindikatua dago.

Kubako GranmakoUnibertsitateko OrlandoMartinez eta Oscar Romeroirakasleak Euskal Herrianegon berri dira. Irakasleizateaz gain, lehenengoaunibertsitateko sindika-tuko bulegoko idazkarinagusia da eta bigarrena,berriz, Medikuntza etaAlbaitaritza Fakultatekodekanoa. Biak unibertsita-teko zuzendaritza batzor-deko kide dira.LAB sindikatuak gonbi-

datuta etorri dira Euskal He-rrira eta, hemendik eramanduten informazioarekin etadokumentuekin, Euskal He-rriari eskainitako txoko batosatuko dute GranmakoUnibertsitatean.Kuban hezkuntzak eta

osasunak izan dutengarrantzia eta pisua baiez-tatu dizkigute, hangohezkuntza sistemarenberezitasunak azaltzeare-kin batera.

Kuban ezda erabakirik

hartzensindikatuekinkontatu gabe.Derrigorrez-

koa dazuzendaritza

batzordeguztietan

sindikatuakordezkatutaegotea


Martinez.- Bai, hala da. Lehenen-go zeregina langileen interesakdefendatzea da. Sindikatua horretara-ko sortua da. Modu batera edo besterahori da egitekoa.

Baliteke administrazioarekin kon-traesanak izatea, baina ez diraantagonikoak. Kontzeptuei buruzkokontraesanak dira, ez printzipioeiburuzkoak; eta behin argituz gero, ezdago arazorik. Izan ere, modu batera e-do bestera, denok helburu bakar batlortzeko egiten dugu borroka. Donos-tiara iristeko bide bat baino gehiago da-go, baina denak Donostiara iristen dira.

Zein dira denok defendatzen di-tuzuen helburuak?

Romero.- Gizakia bere buruaren ja-be izango den gizarte bat eraikitzea,hots, gizarte hobea lortzea, administra-zioak hobeto funtzionatzea etaestatuaren interesak defendatzea,batez ere langileen interesak. Horrekinbatera, adierazpen eta prestakuntza o-satuena lortzea, oinarri ekonomikosendo batean finkatuta. Hori da fun-tsezkoena, gizaki berria prestatzea. Etamodu batera edo bestera, denok horilortzeko borrokatzen gara.

Nork osatzen duzue hezkuntzakosindikatua?

Martinez.- Irakasleok eta irakasleez diren zerbitzuetako langileek.Horiek ere hezitzaileak dira. Denokgara hezitzaileak; sukaldean lan egi-ten dutenak, garbitzaileak, irakasle-ak… eta beraz, denok sindikatuetakosailetan antolatuta gaude.

Romero.- Langile guztiok berdi-nak gara: unibertsitateko errektoreak,garbitzaileak, ikasleak… Eskola batmargotu behar bada, denok egitendugu lan hori. Adibidez, ikastetxeguztietan dago jantokia hornitzekobaratzea eta denek egiten dute lanahan. Langileon soldata desberdina da,baina gainontzean eskubide eta bete-behar berdinak ditugu.

Beti esan izan da Kubako oina-rriak hezkuntza eta osasuna izan di-rela. Hala al da?

Romero.- Hezkuntza funtsezko

zutabea izan da Kubarentzat. Eta ho-rrek ekarri du beste guztia. ZerenKubaren lorpenak, hein handibatean, hezkuntzari zor baitzaizkio.

Edonola ere, hezkuntzari emanzaion garrantzia ez zen 1959ko iraul-tzaren ondoren hasi, lehenago baizik.Egun Kuban dagoen hezkuntza siste-ma, neurri handi batean, mendian etaherrietan borrokatzen ari ziren bitar-tean hasi zen garatzen, iraultzareneginbeharrak borroka armatua beragainditzen baitzuen. Horregatik,lehenbiziko urtetatik zapalkuntzaneokolonialak eragindako ondorio-en aurka hasi ginen: mediku etamaisu-maistren gabeziari eta gaixota-sunei eta analfabetismoari aurreegiten.

Ejerzito errebeldea gero eta lureremu gehiago eskuratzen joan zenheinean, medikuen eta irakasleenparte-hartzea handitu egin zen, askolehen lerroko burkidetzat hartuakizan zirelarik.

Zein ideia zegoen hezkuntzarihorrelako garrantzia ematearenazpian?

Martinez.- Hezkuntzaren gauza-tzean marxismoaren eragina argia izanbazen ere, ez zen gutxiagokoa izan ku-batar handiena, besteak beste, JoseMartírena. Hark esanak dira XIX. men-dean:“ser culto es el único modo de serlibre”, “un pueblo instruido será siem-pre fuerte y libre” eta “un pueblo dehombres educados será siempre unpueblo de hombres libres”. Eta ideia ho-riek beti egon dira presente Kuban.Beste hau ere Fidelek esana da: “con unlibro y con un lapiz también se puedehacer mucho en esta hora”. Ikastea be-harrezkoa da iraultzaren nondik nora-koak ulertu ahal izateko.

Horregatik, liberatzen zituzten zo-naldeetan hezkuntza egoera aldatzenzen. Alfabetatzea ahalik eta gehien za-baldu zen, soldadu, heldu, herritar etahaurren oinarrizko eta lehendabizikopremia hezkuntza baitzen.

Denokgara

hezitzaileak;sukaldean lan

egiten dutenak,garbitzaileak,irakasleak

18 ❘ hik hasi ❘66. zenbakia. 2002ko martxoa

Nolako urratsak eman ziren hez-kuntzaren garapen hartan?

Romero.- 1958ko abuztuan eratuzen Hezkuntza Departamentua etahorrekin hezkuntzaren egitura sen-dotu egin zen: eskoletatik edo alfabe-tatze taldeetatik hasi, konpainiaarduradunekin segi eta Departamen-tuko zuzendaritzaraino. HezkuntzaDepartamentuaren sorrerak eskolazein maisu-maistren kopuruarenigoera ekarri zuen, eta Departamen-tuak gerrillako buruzagiak informa-tzeko eta motibatzeko lan espezifikoaburutu zuen.

58ko azaroaren 12an agindu mili-tar batek Lehen Hezkuntza derri-gorrezkoa ezarri zuen, eta eskola etatestu liburuak doakoak deklaratu.Horrek Kubako sozialismoaren lor-pen handienetarikoa izango zenaaurreratu zuen.

Urte bereko iraila eta abenduanIrakasle ikasketen plangintzaorokorra eta hezkuntza guztiarenprogramak egin ziren. Beraz, ez zenikastetxeak ireki eta eskolak emateasoilik, baizik eta elaborazio lana erebazegoen. Eta sortzen ziren materia-lak ez ziren didaktiko-pedagogikoak

soilik, baita maisu-maistren ezagutzapolitikoa hobetzeko ere.

Gaur egun Kuban ez dago analfa-betismorik, ezta?

Martinez.- Ez, ez dago egin direnalfabetatze kanpainen ondorioz Ku-ban analfabetismoa desagertu eginzen. Hezkuntzarako eskubidea deneiziurtatzen zaie. Izan ere, bizitzeko ja-naria behar dugun bezala, hezkuntzaere beharrezkoa dugu.

Kuban denak alfabetatuta egoteazgain, batez besteko hezkuntza mailabatxilergo mailako da.

Romero.- Dena dela, hezkuntzazaparte beste hainbat arlotan ereaipagarria da Kubaren maila. Artean,esaterako, Kubako zinemak mundumailako oniritzia du. Dantzan Kubakobaletak mundu osoa zeharkatu du.Pintura, literatura eta musika ere osofamatuak dira. Blokeo eremutik kan-po, Kubako musika mundu osoanezagutzen eta entzuten da. Kiroletanere maila ona lortu dugu, olinpiadetaneta mundu mailan lehenengo hamaronenen artean gaude. Beraz, hezkun-tzaz gain, beste hainbat arlotan ere on-do gaude. Noski, hori dena hezkun-tzarik eta osasunik gabe ezin da lortu.

E1958ko

azaroaren 12anagindu militarbatek LehenHezkuntza

derrigorrezkoaezarri zuen, etaeskola eta testu

liburuakdoakoak

deklaratu.Horrek Kubakosozialismoaren

lorpenhandienetarikoa

izango zenaaurreratu zuen


haur-jolasen

abestiak III

Gehigarria

haur-jolasen

abestiak IIl

2) ITSASOKO OLATUEK Itsasoko olatuek kulunkatzen gaituzte,

txipli-txapla eraginez, jolastu nahi baitute.Alde batera eta bestera,

behetik gora, beti aurrera!

Olatuen sokasaltoan aritzeko aproposa da.

(Baloi boteak gerturatzen entzuten dira)Pirritx: Bota ezazu baloia, orain niri tokatzen zait.Porrotx: Tori, Pirritx!Pirritx: Ui, ui, ui! Burura bota didazu.Porrotx: Ju, ju, ju! A ze punteria txarra!

haur-jolasen abestiak IIIhaur-jolasen abestiak IIl

996an hasitako lanari jarraituz,hemen aurkezten dizuegu “Haur-jolasen abestiak III”, haur-jolasen

inguruan burutzen ari garen bildumarenhirugarren zatia.

Kasu honetan, haur txikientzako jolasakaukeratu ditugu alde batetik, eta talde jolasakbestetik.

Jolasen abesti dezente asmatu egin ditugueuskarazko bertsiorik ez zutelako eta aproposakiruditu zaizkigulako.


1

Itsasertzeko herri txiki batean, haurrak, pailazoak eta amonajolasten ari dira. Pirata zahar bat agertuko da eta haurrak eta paila-zoak hain jolasti, bihurri eta jatorrak direla ohartzean, beraiekinbizitzen geratzea erabakiko du.

1) SARRERAAmona: “Itsasertzeko herri txiki batean, kaioak hegandabiltzala, itsas olatuen zurrumurrua lagun dutela, hau-rrak eta pailazoak jolasten ari dira kai ondoko plazan.”(Itsas giroa: olatuen zarata, kaioen kanta…).

3) BOTE, BOTE, BOTEANBote, bote, botean,bote hanka artean,gero beste aldean,segidan aurrean,ondoren atzean,

hurrena ezkerrean,baita ere eskuinean,eta azkenik, airean!

Pilota edo baloi bat hartu eta abestiaren erritmoan boteak ema-ten hasi. Abesten ari diren bitartean kantak dioena egin

Maialen: Orain ni.Asier: Ez. Niri tokatzen zait.Pirritx: Utz ezazue baloia eta bakarkako jolasa. Zergatikez gara denok batera jolasten? Ea, bada, jar gaitezen ilaranaurrekoari gerritik helduz. Porrotx: Sugea osatuko dugu. Anakondaren modura biri-bilduko gara.Beñat: Gu oso txikiak gara eta beti zapaldu egiten gaitu-zue.Olaia: “Apatxurratuta” bukatzen dugu.Pirritx: Hara non datorren amona Josefina. A ze pagotxa,berarekin jolastuko zarete!Amona: Zatozte, zatozte nirekin, maiteak.Beñat eta Olaia: Amona, amona! (deika).

4) ANAKONDAAnakonda suge bat da,

biltzen dena mantso-mantso.Harekin bilduz gero,

bihurtzen gara ero-ero.

Denak ilaran jartzen dira bata bestearen atzean gerritik edo sobal-datik aurrekoari helduta. Lehenengoa biribila egiten hasten da,gero eta biribil txikiagoa osatuz. Bukaera gehiago biribildu ezindutenean izango da. Bestela, berriro biribila handitzen hasi etahasierako egoerara itzultzen direnean buka daiteke.

Amona: Peru txikitxo, eser zaitez nire magalean.Olaia: Eta ni, non?Amona: Zu ere magalean, Amaia, baina Perurekin buka-tutakoan.

5) XANGO MANGOXango-mango,

haur hau nongo?Ona bada, guretzako.

Eta gaiztoa bada,putzurako, rako, rako, rako!

Helduak haurra izterren gainean jartzen du eta kantaren erritmo-an mugitzen du gora eta behera. Putzurako esatean bi besoekinhaurra airera jasotzen du eta rako, rako, rako!rekin batera haurramugitzen du erritmo bizian.

Izaro: Zein suge luze eta biribildua osatu dugun, e!Mikel: Bai. Zein ongi gabiltzan oporretan.Oihana: Niretzat abuztua da hilabeterik onena.Porrotx: Ba nire gusturako udaberria da ederrena. Loreakhegan, tximeletak igeri, amuarrainak zelaian…Pirritx: Aizu! Dena alderantziz esan duzu eta gainera,udaberria ez da hilabetea, e!Porrotx: Nola ezetz!Pirritx: Hilabeteak ongi ikasi beharko ditugu. Ea, jar zai-tezte denak biribilean eta txalotarako prest, bale?Denok: Bai, bai, baleeeee…

6) HILABETEENAUrtarrila lehena, bigarren otsaila,hirugarren martxoa, gero apirila.

Maiatza, jakin ezazu, da bosgarren hila,seigarrena ekaina, ondoren uztaila.Abuztua, guretzat, hilabete ona.Iraila eta urria, gora udazkena!

Azaroa nola den hamaikagarrena,azkena abendua: hamabigarrena.

Korroan jarriz, txalotako jolasa da. Bakoitzaren urtebetetzekohilabetea tokatzen denean makurtu egiten da, txalotan jarraituz.Bi aldiz egiten bada, lehenengoan makurtu eta bigarrenean zuti-tu.

haur-jolasen abestiak IIIhaur-jolasen abestiak IIl21 ❘ hik hasi ❘69. zenbakia. 2002ko ekaina

Amona: Ea, nork egingo dit mandatu bat?Maialen: Baina, amona, oporretan gaude eta!Amona: Aizue! Oporretan bazaudete ere, etxeko lanakdenon artean egin beharko ditugu, ezta?Pirritx: Arrazoi duzu amona, baina nor joango da manda-tua egitera?Amona: Orain aukeratuko dugu. Etor zaitezte eta jardezala bakoitzak hatz bana nire belaunen gainean.Asier: Ez alde egin, e, Porrotx! Nora zoaz?Porrotx: Txiza egitera nindoan!Pirritx: Ba agoantatu pixka bat eta jarri hemen zurehatza, alferrontzi!Porrotx: Uiiii (txiza eutsiz), bale, bale!

7) TXITXIRRI MITXIRRITxitxirri-mitxirri, komuni pan.

Nire semea errotan.Joan nintzen mendira,

ikusi nuen erbi bat,bota nion harri bat,atera nion begi bat.Zelemiñe kanpan,zelemiñe kanpan.

Gari, gari, gari, gari… Hau!

Haur batzuk helduaren izterrean euren behatz bana jartzen dute.Gari, gari, gari... esatean erne daude. HAU! esatearekin baterahelduak behatzen bat hartzen ahaleginduko da, haurrek azkarerretiratzen dituzten unean. Toki batzutan haurrek euren behatzaahora eramaten dute eta nagusiak ere hartzen duen behatza bereahoan sartzen du. Beste aldaera bat izan liteke behatza sartu ordezGari, gari, gari,.. esatearekin batera haurrak iheska hasi eta horie-tako norbait harrapatzea .

Izaro: Porrotx, zurea hartu du!Porrotx: Ez du balio. Erraz harrapatu duzu nire hatza,luze-luzea da!Mikel: Saltxitxa dirudi.Amona: Izan txintxoa, Porrotx. Joan zaitez dendara etaeros ezazu erratz bat.Porrotx: Ongi da, amona. Baina ez jolastu ni etorri arte,e!Pirritx: Lasai, Porrotx! Bitartean zabuan arituko gara.

8) DILIN- DALAN Dilin-dalan, bihar jaia,

eskolik ez.Joango gara Tolosara

aitona-amonak I-KUS-TE-RA!

Zabuan ibiltzean kantatzeko.

Porrotx: Badator, badator buruhandia! To buruan! Hartuipurdian!Oihana: Ai, ai! Min egiten duzu erratzarekin!Pirritx: A ze astakirtena! Utz iezadazu erratzaren kirtena.Zuekin, erratz hegalariaaaa!!!Amona: Kontuz baina erratza puskatzearekin!

9) ERRATZ HEGALARIAHaurrak korroan,

erratza erdian,erdikoa biraka,besteak hegaka.Salto eta salto,gira eta bira,

erratzak ukitzen bazaitu,jokotik kanpo gelditu.

Biribilean jarrita erdian bat jar-tzen da erratza eskuetan duela.Lurraren paraleloan eta altuerabaxuan birak ematen hasten da.Gainontzekoek erratza berenparera datorrenean salto egingo

dute. Norbaiti erratzak jotzen dionean kanporatuta geratuko da.Erratzaren ordez soka ere erabil daiteke.

Amona: Erratzarekin ongi jolasten zarete, baina ea base-rria garbitzeko ere egoki astintzen duzuen!Porrotx: Gero, amona. Oraindik gehiago jolastu behardugu.Maialen: Hori da. Zer iruditzen zaizue pirata eta lehorre-ko taldeak osatu eta ezkutaketan aritzen bagara?Asier: Jar gaitezen biribilean. Zotz egingo dugu.

10) ZOTZ (TXO-KO-LA-TE)Txo-ko-la-te

Txoko, txoko, txokola.Txoko, txoko, txokote.

Txokola, txokote,TXO-KO-LA-TE!

Zotz egiteko erabiltzen da. Denak biribilean jartzen dira etabatek zotz egiten du azkeneko TE esan arte. Lau silaba duen edo-zein hitz baliagarria da: txo-ri-ma-lo, fut-bo-la-ri... Bost silaba-koekin ere egin liteke.

Pirritx: Ni, lehorrekoen kapitaina! Etorri nirekin, Miren,Iker, Julen…

- ZOTZ (TXO-RI-MA-LO)Porrotx: Eta ni, piraten kapitaina! Ea, ea nori egokitzenzaion ezkutatzea!

haur-jolasen abestiak IIIhaur-jolasen abestiak IIl 22 ❘ hik hasi ❘69. zenbakia. 2002ko ekaina

- KA-TXI-PO-RRE-TA.(Porrotxek zotz egingo du)

Porrotx: Hau zortea, ezkutatzera goaz!Izaro: Zuek bitartean astiro abestu, e!

11) PIRATAK ETA LEHORREKOAK .Piratak, piratak eta lehorrekoak.

Aurretik, atzetik, bi talde eraturik. (Bis)Korrika, iheska, ospa azkar hemendik.

Lehorrekoak doaz bizi zuen atzetik. (Bis)

Bi talde osaturik ezkutaketan arituko dira talde batekoek beste-ko guztiak “harrapatu” arte.

Mikel: Bi ordu pasa dira eta Porrotx ez dugu aurkitzen.Pirritx: Ezinezkoa da, Iñaki, Maddi… Denak harrapatuditugu, baina Porrotx… non arraio ezkutatu da alprojahori?Oihana: Begira, han dator!Porrotx: Iuju! Gose nintzen eta amonarekin baserrirajoan naiz ogitartekoa hartzera!Maialen: Baina, baina, nola egin dezakezu hori?Pirritx: Nolako aurpegia daukazun, Porrotx!Porrotx: Aizue! Baserrira joan izan ez banintz, ez nukeenikusiko bandera beltza duen itsasontzia.Asier: Bandera beltza? Piraten bandera? Izaro: Ba al dago piratarik, Pirritx?Pirritx: Aspaldi bai, baina orain…Porrotx: Baietz! Nik ikusi dut. Goazen denok ikustera.

12) PIRATEN ABESTIA Trata, trata, euskal piratak, ei!

Trata, trata, bandera airean.Trata, trata, euskal piratak, ei!

Trata, trata, ezpata eskuan.

Zakua bete zilarrez,kolkoa tope koilarez,

piratak altxorraren bila.Gu baino ausartagorik,

gu baino handiagorik badahona etor dadila.

Denok gara adiskide,denok gara jolaskide,

hator gure itsasontzira.Bete ditugu kupelak,

jantzi ditugu txapelak,goazen ba itsaso erdira.

Gora, behera, ezker, eskuin,gora, behera, ezker, eskuin,

inoiz ez dugu guk hartzen min.Gora, behera, ezker, eskuin,gora, behera, ezker, eskuin,

orotan jokaten dugu fin.Gora, behera, ezker, eskuin,gora, behera, ezker, eskuin,ez dakigu zer den negarra.

Gora, behera, ezker, eskuin,gora, behera, ezker, eskuin,entzun gure arteko algara.

Beñat: Begira!Olaia: Benetakoa dirudi.Pirata: Zein izen du lur honek?Porrotx: Euskal Herria.Mikel: Barkatu. Zu pirata al zara?Pirata: Jakina! Barrabas pirata naiz.Pirritx: Orduan, kaka berdea egingo duzu.Pirata: Eta nola dakizue hori?Porrotx: Entzun, entzun abestiak dioena.

13) BARRABAS Barrabas joan zen baratzera.

Jan zuen aza berdea.Egin zuen kaka berdea.

Kaka berde hori norentzat?Azkena eseritzen denarentzat.

Denek abesten dute lehenengo zatia eta arduradunak nahi duenagindua esaten du. Agindua ongi betetzean datza jokoa.

Pirata: Arraioa! Alga entsalada, alga zopa, sardina alge-kin… Dieta aldatu beharko dut.Porrotx: Aizu! Ongi ikusten al duzu begi bakarrarekin?Pirata: Egia esan, gero eta gutxiago ikusten dut.Pirritx: Utz iezadazu begi bakarreko “kataleskopio” hori.Begira, begira han elefantea!Pirata: Nola? Nik ez dut elefanterik ikusten.Porrotx: Egia da bai gero eta gutxiago ikusten duzula!

14) IKUSI, IKUSI HAN!Ikusi, ikusi han! Teilatu gainean.Kriston aberea triziklo batean.

Tronpa du aurrean, isatsa atzean.Ja, ja, ja! Elefantea da!


Abestiak dioena keinuka egin.

Oihana: Hain gutxi ikusten baduzu, zergatik ez garajolasten itsumandoka?Mikel: Baina ez dugu zapirik begiak estaltzeko!Pirritx: Hori, hori!Porrotx: Lasai, partxea begiz aldatuz, konponduta!Pirata: Je, je! Harrapatzen dudana, nirekin eramango dutitsasontzian.

15) ITSUMANDOKAHartu zapia eta begiak estali.Hiru bira emanda segika ibili.

Bat, bi eta hiru!

Bati zapia begietan jarri eta besteak harrapatzera abiatzen da. Batharrapatzean nor den asmatzen badu, zapia kendu eta besteakjarri beharko du.

Izaro: Hankapalo batez jaio al zinen, Barrabas?Pirata: Bai, zera! Marrazo madarikatua! Berak eramanzidan hanka, baina nik ondoren harrapatu eta arrain zopaederra egin nuen berarekin.Porrotx: Galtzerdi eta guzti jango zuen, ezta? A ze“pirrilera”! Ju, ju!Pirata: Horixe! Harrezkero, hankamotzen lasterketanmunduko txapelduna naiz.Pirritx: Guk ere hanka baten gainean egiten dugu laster-keta, baina beste oinaren gainean harri bat eramanez.

16) HANKAMOTZEN LASTERKAZapataren gainean harritxo bat jarri.Hanka baten gainean korrika ibili.

Ez utzi bada erortzen, ez izan tuntuna.Iristen den lehena, gaurko txapelduna.

Hanka baten gainean ibili behar da, aireko oinaren gainean harribat jarririk. Harria eroriz gero, geratu eta ongi jarri beharko duteabiatu aurretik. Helmugako marrara iristen den lehena izango dagaraile.

Pirata: Lasterketa atsegina izan da, baina... ezagutzen alduzue pirata hankamotzen jolasa?Porrotx: Ez. Nola da ba?Pirata: Lurrean marra biribila marraztu, eta besoak guru-tzatuta dituzuela hanka baten gainean jarri. Bi oinaklurrean jartzen dituena edota marratik irteten dena kanpo-an geratuko da.Pirritx: Orduan, autotxoketan bezala elkarri bultza eginbehar diogu.Olaia: Kontuz nirekin, Porrotx zapata handi!

17) PIRATA HANKAMOTZAPirata hankamotza balantzan gorputza.Besorik gabe dabil harantza, honantza.Lagunengana doa beti eginez bultza.Bi oinak lurrean eta bere heriotza.

Biribil handi bat marrazten da lurrean.Jolasten dutenak hanka baten gainean eta besoak soin aurretikgurutzatuta jartzen dira eta salto eginez bata bestearen kontraoreka galarazten saiatzen dira. Bi oinak lurrean jartzean edomarratik kanpora irtetean jokalariak kanporatu egiten dira.

Pirata: Ai, ai, ai! Nire artrosia. Gero eta zaharrago senti-tzen naiz.Beñat: Zein da Anbrosia? Zure izeba edo al da?Pirata: Ez. AR-TRO-SI-A hezurretako mina da. Osozaharra naiz eta…Pirritx: Horri zahartrosia deitzen zaio.Pirata: Ja, ja, ja! Oso ona!Maialen: Barrabas, zuri giharrak erlaxatzea komenizaizu. Ondokoak esaten duena egin eta ikusiko duzu.

18) ERAGIOZUEragiozu eskutxoari,

eskutxo txiki polita horri.Eragiozu burutxoari,

burutxo txiki polita horri.Eragiozu hankatxoari,

hanka txiki polita horri.Abestiak dioen atelari eragin.


Pirata: Zuek bezalako lagun jolastiak atsegin ditut. Tokiederra da hau bertan geratzeko.Asier: Nola diozu, gurekin geratu nahi duzula?Pirata: Bai. Hamaika urte daramatzat itsasoan eta osonekatuta nago jada. Ordua da nonbait sustraiak botatzeko.Pirritx: Joango al gara amona Josefinaren baserrira?Porrotx: Horixe! Bai horixe! Goazen gure baserria era-kustera!

19) TXIRUKAKATxirukaka, txirukaka,katxi, mari-maru, ei!Txirukaka, txirukaka,katxi, mari-maru, ei!

Ñogi, ñogi, ñogi,katxi, mari-maru, ei!

Ñogi, ñogi, ñogi,katxi, mari-maru, ei!

Denak ilaran jartzen dira bata bestearen atzean gerritik edo sobal-datik aurrekoari helduta. Txirukaka... esatean aurreraka doaz.Ñogi, ñogi, ñogi esatean atzeraka. Ei! esatean, berriz, besoak goraaltxatzen dira. Erritmoa aldatzen doa: hasieran erritmo normala,ondoren azkarra, jarraian geldoa, segidan oso azkarra....Olaia: Aizue, kankailuok, txikiok nekatu egiten garaaldapan gora!Beñat: Ni ere jota nago.Pirritx: Igo bizkarrera, arrekonkon!

20) ARRE-ARRE MANDAKOArre-arre mandako,bihar Tolosarako,etzi Iruñerako.

Handik zer ekarriko?Zapata eta gerriko.Haiek norentzako?Maialenentzako!

Helduak haurra magalean (izterren gainean) hartzen du biakelkarri begira daudela. Kantaren erritmoan hankak mugitzenditu gora eta behera. Bukatzean, haurraren izena esaten da:Ikerrentzako! Haurra bizkarrean eramatean ere abestu daiteke.

Pirata: Non dago ditxosozko amonaren baserria?Pirritx: Gaztainondoa pasa eta bertan dago.Pirata: Zer da gaztainondoa?Porrotx: Zuhaitz bat.Pirata: Zuhaitzek izena dute ala?Pirritx: Noski. Ondorengo jolasarekin ikas dezakezu.

22) KARIKATURAKarikatura, (bi kriskitin)

Izenak, (bi k)Zerenak, (bi k)

Hegaztienak, (bi k)Adibidez: (bi k)

usoa, (bi k), txepetxa, (bi k), arranoa, (bi k)belea, (bi k), txantxangorria,(bi k), kukua, (bi k)...

Moztu haria. (bi k)

Denak biribilean jarriz banan-banan eta jarraian izanak esatendoaz eta denek kriskitinak jotzen dituzte. Gai bat aukeratu(hegaztiak) eta horri buruzko izenak esango dituzte. Norbaitek ezbadaki nola jarraitu “moztu haria” esango du eta hurrengoakberriro “karikatura” esanez abiatuko da.

Izaro: Begira, hor dago baserria!Pirata: Hau nekea! Makurtu egingo naiz pixka batean.Porrotx: Geratu, geratu horrela. Salto egingo dugu gai-netik.Pirata: Zer?Pirritx: Lasai, Barrabas, denok makurtuko gara bata bes-tearen atzetik.

23) BATEAN, SALTO EGITEANBatean, salto egitean.

Bian, jo ipurdian.Hiruan, ukitu buruan.

Lauan, itsu-itsuan.Bostean, korrika batean.Seian, atximur alaian.Zazpian, beso azpian.

Zortzian, oihu-irrintzian.Iiijiji!

Bata bestearen artean bi metroinguruko tartea utziz jokala-riak makurtuta jartzen dirailaran. Lehenengo dagoenabesteen gainetik saltatzen has-ten da bakoitzean esaldi batesanez: Batean, salto egitean.Bian... Denen gainetik salta-tzen duenean, azkenarenjarraian makurtu egingo da,

besteak bezala. Bigarren zegoenak berdina egingo du eta ondorenhirugarrenak, laugarrenak...

Mikel: Iritsi gara. Amona, amonaaa!Txakurra: Guau, guau!Pirata: Nire hanka, nire hankapaloa!


Amona: Utzi bakean gizona, Pittin!Pirritx: Ez urduritu, Barrabas. Txakurra gure laguna daeta jolasean ari da. Gu ere biribilean eserita jolastukogara.

24) NIRE LAGUNAREN TXAKURRANire lagunaren txakurrak,nire lagunaren txakurrak,nire lagunaren txakurrak

gitarra jotzen du.Fli fla fli flaio,fli fla fli flaio,fli fla fli flaio,

gitarra jotzen du.

Korroan eserita, erritmoari jarraituz, ezkerreko lagunaren izta-rren gainean jo, gero norberaren izterretan eta ondoren eskuine-koarenetan. “Gitarra jotzen du” esatean, gitarra jotzen ari balirabezala egin. “Fli fla fli flaio” esatean, biolina joko balute bezalaegin. Erritmoaren abiadura aldatzen joaten da. Hasieran erritmonormala, gero lasaia, ondoren azkarra...

Pirritx: Josefina, Barrabasek gurekin geratu nahi du bizi-tzen.Amona: Egia esan, baserrian beti lagungarri da bi besogehiago izatea.Porrotx: Bai, bi beso izan beharko dute…Pirritx: Bi beso eta hanka… ja, ja, ja!Pirritx: Hankapaloarekin baratzean zulotxoak egin etaletxuak landatuko ditugu.Denok: Je, je, je…Amona: Lagun berriaren etorrera ospatu beharko dugu!Jarri denok biribilean eta altxa besoak.Pirritx: Aire, aire!!

25) NOR DA DANTZARI.Nor da dantzari jai handi honetan.Zuen pozgarri hementxe bertan.

Dantza ezazu zuk, Garazi, nirekin.Dantza ezazu, zuk badakizu.

Dantza euskal estiloan, besoak gora altxatuz eta kriskitinak joz.Hasieran bakar bat hasten da, gero bi, jarraian lau... denek dan-tza egiten bukatzen dutelarik.

Pirata: Fandangoa eta arin-arina politak dira, baina eza-gutu nahi al duzue piraten dantza?Denok: Bai, bai.Pirata: Gauden bezala jarraituz, biribilean, errepikatunik diodana.

25) TRIKITIXAEskuak aurrera (bis)Eskuak atzera (bis)Trikitixa, trikitixa,trikitixa, xa,xa. (bis)Eskuak aurrera (bis)Eskuak atzera (bis)

Burua gora (bis)Ipurdia kanpora (bis)Hankak okertu (bis)Begi bat itxi (bis)

Mingaina atera (bis)Besoak eskegi (bis)Hanka bat gora…

Trikitixa, trikitixa, trikitixa, xa, xa.

Denak korroan jarriz dinamizatzaileak aginduak ematen ditu.Beste guztiek aginduak errepikatzen dituzte. Imitazio jolasa da.

AmaieraPirritx: Orduan, gurekin geratuko al zara?Pirata: Euskal Herrian lagun onak aurkitu ditut.Porrotx: Eta bihurriak, e, Barrabas!Pirata: Paraje ederra da eta, baserri honetatik itsasoaageri denez, kresalaren usaina ere barneratzen da. Egiaesan, pirata zahar honen hezurren atsedenerako txokoparegabea da.

Amona: “Itsasertzeko herri txiki honetan, kaioak hegan,itsas olatuen zurrumurrua lagun, haurrak, pailazoak,eta… Barrabas pirata jolasten ari dira kai ondoko plazan”.

Piratak: Pirata txikiak, prest?Denok: Baaaiiii…!!Pirata: Aurrera ba!!Denok: Eeee…

Barrabas!Iujuuu…!



Nolakoa da Kubako hezkuntzasistemaren egitura?

Martinez.- 4-5 urtera arte kinder-garden edo círculo infantil deitzendiegun lekuetan egoten dira. Amekurtebeteko amatasuna edukitzendute. Kindergardenetan ez dago haurguztientzako lekurik, baina lanean aridiren emakume guztien haurrentzatbai, horiei lekua ziurtatzen zaie.

Ondoren, Lehen Hezkuntzan has-ten dira, 1. mailatik 6. mailara. 7. mai-latik 9. mailara Bigarren Hezkuntzaegiten da eta, gero, 10. mailatik 12.mailara unibertsitate aurrekoa, hots,zuen Batxilergoa. 12. maila bukatu etasarrera azterketa egin ondoren,unibertsitatera joaten dira. LanbideHeziketa egin nahi dutenek bi aukeradituzte: unibertsitate aurrekoa egitenbadute, eskola teknikora joaten diraeta, egiten ez badute, erdi mailakoeskola teknikora.

Romero.- Hezkuntzaz arduratzendiren bi Ministerio daude: HezkuntzaMinisterioa eta Goi Mailako Hezkun-tzako Ministerioa. Ministerio bakoi-tzean kontseilu bat dago; HezkuntzaMinisterioan, ministroarekin batera,hainbat eskolatako zuzendariek partehartzen dute, eta Goi Mailako Hez-kuntza Ministerioan, unibertsitateguztietako errektoreek edo zuzenda-riek eta irakasle taldeek.

Hezkuntza Ministerioak LehenHezkuntzaren, Bigarren Hezkuntza-ren, unibertsitate aurrekoaren etahezkuntza tekniko-profesionalarenardura du. Goi Mailakoa, berriz,unibertsitate irakaskuntzaz soilikarduratzen da.

Martinez.- Ministerio bakoitzarenbarruan probintzia mailako erakundebat dago, eta guztira 14 probintziadira. Hezkuntzako Probintzia Zuzen-daritzak deitzen diegu. Horietakobakoitzaren barruan Udaleko Zuzen-daritzak daude, eta bakoitzarenbarnean eskola pila bat.

Dauden ikastetxe guztiak bi Mi-nisterio horien ardurapean al dau-de?

Martinez.- Ez, badira beste batzukere. Adibidez, Indar Armatu Iraultzai-leak bere eskolak dauzka eta espezia-listak prestatzen dira. Osasun Publi-koko Ministerioak ere bere eskolakditu eta ikasle horien ardura berea da.

Hezkuntza curriculuma eta hez-kuntza proiektuak nork zehaztenditu, ikastetxeek ala HezkuntzaMinisterioek?

Romero.- Hezkuntzako bi Minis-terioak dira Kubako edozein eskola-tan egiten den lan metodologikoguztiaren arduradun. Curriculumadenetan berdina da, baina herrialdebakoitzaren berezitasunak kontuanhartzen dira.

Curriculuma kubatarra da, hots,Kuban egina, pentsatua eta Kubareki-ko identifikazioa duena. Nazioikurrak eta klase ikurrak lantzen dira,azken horiek ezkerreko ikuspegitik:justizia, banaketa, elkartasuna… Horiguztia plan metodologikoan zehaz-ten da.

Martinez.- Ikasturtea bi seihileko-tan banatzen dugu eta plan horretanseihileko bakoitzean egingo direnjarduera metodologiko guztiakzehazten dira: emango dituzten esko-lak, ikasgaien programak, ekintzazientifiko-pedagogikoak, sailen lanmetodologiko guztiak…

Balioak lantzen al dira hezkun-tzan?

Martinez.- Bai, programaren ba-rruan daude eta estrategia oso bat da-go horretarako. Dudarik gabe, etapabatean balio batzuk galdu egin zireneragin ekonomikoengatik eta bestezenbait eraginengatik. Orain eskolaeta fakultateetan estrategia orokor batdago, balio horiek errekuperatzeko.

Zein balio?Romero.- Sistemari lotutako ba-

lioak dira, iraultza prozesuarekinlotura dutenak: elkartasuna, abertza-

Kubakoirakasleontzatvanguardista

izendatuaizatea

sekulakoa da,ikastetxeko,

herriko,herrialdekoedo nazioko

irakasle onenaizendatua

izateabaita


letasuna, zintzotasuna, errespetua,duintasuna… Balio unibertsalak dira,eta oso lotuta daude Kubako iraultza-rekin.

Zein ikasketa egin behar dira Ku-ban irakasle izateko?

Romero.- Irakasle izateko, lehen-dabizi, pedagogiako oinarrizkoikasketak egin behar dira, etaondoren pedagogiako goi mailakoikasketak. Ikasketa horiek egin gabeezin da eskolarik eman.

Lanbide hori ongi ikusita al dagogizartean?

Martinez.- Bai, irakasle asko dau-de eta ongi ikusitako lanbidea da.Mendi aldean haur bakarra baldinbadago ere, irakasleak haraino joatendira eta haurrak ez du herrira jaitsibeharrik izaten.

Ikasle bakarreko eskolak daude,orduan?

Martinez.- Kasu batzuetan bai.Lehen esan dugun bezala, biztanleguztien hezkuntzarako eskubideaziurtatzen eta bermatzen dugu. Ingu-ruko beste zenbait herrialdetanhaurrek eskolara jaitsi behar izatendute, sarritan ordubeteko bideaeginez. Kuban alderantzizkoa gerta-

tzen da, irakaslea gerturatzen da hau-rrengana.

Hilero-hilero “vanguardiako ira-kasleak eta ikasleak” hautatzen dira.Zer da hori?

Martinez.- Irakasleen artean egitenden proba bat da eta, bertan irakasleakebaluatzen dira; batzuek ebaluazio po-sitiboa jasotzen dute eta beste batzueknegatiboa. Positiboa jasotzen dutenenartean irakasle onena hautatzen dute e-ta hori izaten da vanguardista. Probahauek eskolan, herrian, herrialdean etaestatuan egiten dira. Hezkuntzaren etaKubaren aldeko jarrera eta lana saritzendira.

Romero.- Vanguardista izateko,irakasle ona izateaz gain, lankide, herri-tar eta guraso bezala ere jarrera onaeduki behar da. Hau da, arlo pedagogi-koaz gain, inplikazioa, ordutegia, bo-londres lana eta abar ere baloratzen di-ra. Eta zentro guztietan horretan lagun-tzeko emulador deitzen dioten pertso-na bat dago. Kubako irakasleontzatvanguardista izendatua izateasekulakoa da.

Ikasleen kasuan zer hartzen dakontuan?

Romero.- Eskolako martxa, laneta-ko parte-hartzea, lagunekiko jarrera etaabar baloratzen dira.

Momentubatean baliobatzuk galdu

egin zireneragin

ekonomikoenga-tik eta beste

zenbaiteraginengatik.

Orain eskola etafakultateetan

estrategiaorokor bat dago

balio horiekerrekuperatzeko

E



gainera, elementu berdintzailea delaesan daiteke, ikasleen artekodesberdintasunak ekiditeko baliobaitu.

Testuliburuei dagokienez, ikasle-ek ez dute beren liburu propiorik,eskolan daudenak erabiltzen etabanatzen dituzte denek. Orain orde-nagailuak jartzen ari gara. Zenbaiteskolatan, argi-indarrik ez egonarren, eguzki plaken bitartez ordena-gailuak jarri dira.

Romero.- Unibertsitateak, aldiz,ondo hornituta daude. Fakultateguztietan dago ordenagailu gela eta24 ordutan irekita egoten da. Liburu-tegiak ere handiak eta ondo hornitu-takoak dira. Unibertsitatearen leloa“denontzako unibertsitatea” da etaikasleek dute lehentasuna baliabide-ak erabiltzeko garaian.

Azpiegitura aldetik nola hornitu-ta daude ikastetxeak eta fakulta-teak?

Martinez.- Eraikuntzak ikustehutsarekin blokeoaren eta Kubakoegoera ekonomikoaren eraginaislatzen da. Errekurtsoen erabilera etaberrerabilera izugarria da.

Eraikuntzak arruntak dira, batereluxurik gabekoak, dagoen materiala-rekin egindakoak. Adibidez, ikasleenegoitza batean bi logela bereiztekooihal bat zegoen jarrita adreilurik ezzutelako.

Eskoletan kolore gutxi ikusten da,dagoen material guztia irakasleekbirziklatutako materialekin egin-dakoa baita. Ikasleen kolore desber-dinetako uniformeak dira bizitasunaematen diotenak. Izan ere, derrigo-rrezkoa da uniformearekin joatea, eta

Ikasteabeharrezkoa da

iraultzarennondik norakoak

ulertu ahalizateko.

Liberatzen zirenzonaldeetan

egoera aldatzenzen.

Alfabetatzeaahalik eta

gehien zabalduzen, soldadu,

heldu, herritareta haurren

oinarrizko etalehendabiziko

premiahezkuntza

baitzen


Antzerkia oholtza gainean etaeguneroko bizitzan

Patxi Santamaria etaInaxio Tolosa antzezleekantzerkia edo joko dramati-koa erakusten eta lantzen du-te Zarauzko ikastetxe guztie-tan. 6. mailako ikasleekin lan-tzen dute eta ikasgai baten ba-rruan txertaturik dagoen de-rrigorrezko ikasgaia da. Duelabospasei urte hasi ziren herrimailako proiektu honekin.Egiten duten lanaren eta an-tzerkiak eskura jartzen dituenaukeren berri emango dute HikHasi Udako Topaketetan.

Nolakoa da Zarauzko ikastetxee-tan lantzen ari zareten proiektua?

Patxi Santamaria.- Zarauzko es-koletan kezka bat zegoen; plastika,musika, dantza eta beste hainbat jar-duera egiten ziren, baina eskola ordue-tatik kanpo. Hori zela eta, antzerkia es-kola ordutan sartzeko aukera planteatuzen eta, horren haritik, guk proiektu bataurkeztu genuen.

Hala, Lehen Hezkuntzaren amaie-ran, 6. mailan, antzerkia derrigorrezkoikasgai modura txertatu zen. 4. eta 5.mailetan dantza lantzen da eta 6. mailanantzerkia. Adin egokia eta interesgarria

dela iruditzen zaigu. Dena dela, guklantzen duguna edozein mailatan lan-du daiteke.

Inaxio Tolosa.- Proiektuaren hel-burua ez da eskolan aktoreak sortzea,baizik eta hainbat gaitasun garatzea.Aktore izatea geroago etorriko daagian.

Zentzu horretan, badakigu lana-ren ondoren fruitua ikusi nahi izatendela, baina ez zaigu gustatzen guraso-en aurrean eta eskolako jaialdietanantzeztea, oso urduri eta tentsio han-diarekin egoten baitira ikasleak.Nahiago dugu beste mailako ikasleenaurrean antzeztea, giro lasaiagoan.Beste ikasgaietan, Matematikan esa-terako, ez da erakustaldirik egiten.

Esperientzia

Bada, antzerkian gauza bera. Onak di-renek edo nahi dutenek egin dezate-la, baina denak behartu gabe.

Zertarako balio du antzerkiak?Santamaria.- Eskola barruan an-

tzerkia oso garrantzitsua dela uste du-gu. Oso ikasgai interesgarria da, bizi-tzaren erakusle bat izan daitekeelako,eta gainera, ikasleen bilakaeran lagun-tzen du.

Irakasleek ere esaten dute oso la-gungarria dela jendearen aurrean lanakaurkezten edo taldean integratzen ikas-tea. Zer gertatzen da errepikatzailee-kin? Nola integratzen dira talde berrian?Gure lana horretarako lagungarri delairuditzen zaigu.


Tolosa.- Ikasleek beraiek ere argidaukate zertarako balio duen antzer-kiak. Badakite jendaurrean zerbait eginedo aurkeztu behar dutenean ondo etaeroso sentitzen lagunduko diela an-tzerkiarekin ikasten dutenak. Eta nos-ki, taldean lan egiten ikasteko baliabideezin hobea da.

Zer lantzen da antzerkiarekin?Santamaria.- Denetik pixka bat:

gorputza, ahotsa, irudimena, sentsibili-zazio lana, jokoak, bat-batekotasuna…Helburua da ikasleei gorputza, ahotsaeta adierazpena ezagutzeko aukera es-kaintzea, maila tekniko bat lortuz, etaera berean, ondo pasatzea eta berensormena lantzea.

Tolosa.- Antzerkia arte guztiak bil-tzen dituen artea denez, obrak, autore-ak, antzerkiaren historia (gizakiarenhistoria), eskulanak, eszenografia, jan-tziak, musika, dantza, idazketa eta abarlantzeko parada ematen digu. Horrela,autore (idazle), aktore, eszenografo,ikusle, kritiko eta zuzendari bihurtzendira ikasleak.

Santamaria.- Gaurko zibilizazio-ak pertsona iragazgaitzak sortzen ditu,oskol gogor batez hornituak, eta bertanguztiak errebotatzen du: argi esateko,

pertsona gogor eta sentimendurik ga-beak. Horren guztiaren aurrean, senti-kortasuna eta ohiko zentzumenen tre-betasunak lantzeko zenbait ekintzaproposatzen dugu, hala nola: ikusme-na, entzumena, ukimena, dastamenaeta usaimena lantzen ditugu, horietakozenbaitek atrofia sintoma argiak azal-tzen dituela kontuan hartuta.

Tolosa.- Bai, liluragarria da gurepertzepzio eta behaketa gaitasuna han-ditzea, zentzumenak edozein estimulumota hartzeko beti prest egotea, ingu-ruko mundu liluragarriari irekita ego-tea eta sentitzeko tresna dugun guregorputza zabalduta edukitzea, nahizeta askotan hor dugula ere ahazten du-gun!

Zarauzko ikastetxeetara zuek jo-aten zarete antzerkia irakastera. Ho-rretan adituak diren irakasleak beharal dira?

Santamaria.- Ez da beharrezkoa.Egia da irakasleek ezin dutela denetikjakin, baina arlo batzuk jorra ditzakete.Beldurra ere badago, hori hala da. “Guknola egingo dugu?” galdetzen dute. Ho-rregatik, ez dela hain zaila erakutsi nahi

dugu Hik Hasi Udako Topaketetakoikastaroan, eta zenbait tresna ematensaiatuko gara.

Zein tresna eskainiko dituzue?Tolosa.- Bakoitzaren gaitasunak

eta taldeko lana garatzea da guri intere-satzen zaiguna. Horretarako, oinarriz-ko eskema batzuk emango ditugu.Ikastaroa ez da teknikoa izango, an-tzerkiak zer lantzeko aukera ematenduen irakatsiko dugu, hots, bideak era-kutsiko ditugu.•

“Bakoitzarengaitasunaketa taldeko

lana garatzeada guri intere-

satzen zaiguna”


Orain arte daukagun datu-baserikhandiena Internet da. Interneten ianahi dugun informazio guztia lordezakegu, eta bestalde, zerbitzu pilabat eskaintzen dizkigu. Jarraianaurkezten den zerrendan Internetenerabil ditzakegun zerbitzu batzukagertzen dira:

- www (World Wide Web): hau dagehien erabiltzen den zerbitzua.Honen bidez gero aipatuko ditudanzerbitzu guztietara hel gaitezke.www-ren bidez informazio dexentelor dezakegu (http://www.eurosur. -org/spa/educacio.htm).

- Berri taldeak: iragarki taula batenantzekoak dira. Interneten bidez idaz-tea nahiz irakurtzea posiblea da:

-http://www.eibar.org/zerrenda/besteak.html-http://www.pangea.org/personasenaccion/educacion.html#noticias

Internet gela barruan?

-http://averroes.cec.junta-andalucia.es/news/news.php3-http://biblioteca.uam.es/paginas/Profesorado/enl_educacion.html-http://100cia.com/news/

- Bideo hitzaldia: honen bidez

beste lagun batzuekin hitz egin deza-

kegu gure pantailan ikusten ditugun

bitartean. Horretarako web kamera

bat erabili behar dugu. Zer da web ka-

mera? Ordenagailuan konektatzen

dugun kamera txiki bat. Honela,

beste leku batean dagoen pertsona

baten hitzaldia ikus eta entzun

dezakegu. Irudi zehaztasun egokia

lortzeko, ordea, konexio ona eduki

behar dugu.- Bilatzaileak: Interneten hainbes-

te informazio dago non bilatzaileenerabilera beharrezkoa bihurtu den.Bilatzaileak informazioa bilatzekotresnak dira. Hainbat motatako bila-tzaileak dauzkagu: gaikakoak, oroko-rrak eta abar. Horiekin arazoakonponduta zegoela zirudien, bainaez da hala izan, orain bilatzaile gehie-gi sortu baitira, eta hori ere arazo bila-katu da. Ondorioz, bilatzaileen bila-tzaileak sortu dira. Horiek gai bati bu-ruzko bilatzaile egokienak bilatzendituzte.

-http://www.buscopio.com (bila-tzaileen bilatzailea)

-http://www.aurki.com-http://www.google.com-http://www.ole.es-http://www.ozu.es-http://www.yahoo.es

- Eztabaida zerrendak: gai batiburuz interesatuak daudenek izenaematen dute eta taldeko guztiekbesteen iritziak eta erantzunak postaelektronikoz jasotzen dituzte. Horre-la, bai irakurtzeko bai idazteko aukeradaukate. Eztabaida zerrendei eskerlan talde asko sortzen ari dira.

-http://www.rediris.es/list/tema/tematic.es.html -http://ued.uniandes.edu.co/servidor/em/Listeduc.html-http://members.tripod.com/DE_VISU/discusion.html

Iker LASKIBARHezkuntzari aplikaturiko Teknologia Berrietantrebatua

Zer da Internet eta zer-tarako balio du? Zertarakoerabil dezakegu hezkun-tzan? Gela barruan sar aldaiteke? Artikulu honetaneta hurrengoetan galderahauei erantzuten saiatukonaiz.

TeknologiaBerriak

-http://www.geocities.com/SiliconValley/5766/page9.htm

- Foroak: foroetan jendeak beregalderak uzten ditu eta sartzen -direnek erantzuteko aukera dute.Edonork parte har dezake, bai etaidatzitako galderak eta erantzunakirakurri ere. Ia edozein gairi buruzkoforoak aurki ditzakegu.

- FTP (File Transfer Protocol): fitxe-roak (dokumentuak, softwarea etaabar) ordenagailuen artean aldatzekosistema bat da. Normalean logina etagakoa beharrezkoa da. Dena den, ftpbatzuetan login anonymous edoguest idazten badugu eta gakorik ez,sartzeko aukera ematen digute.

- Posta elektronikoa:posta elektro-nikoari esker gure mezuak bidaltzenditugun helbidera berehala iristendira. Ohiko posta baino abantailagehiago ditu. Alde batetik azkarragoada, eta baita merkeagoa ere. Gainera,posta gutxiago galtzen da bidean.Posta elektronikoak argazkiak, doku-mentuak eta abar bidaltzeko aukeraere ematen du. Abantailarik handie-na, dena den, ekonomikoa da. Mezuapertsona bati edo ehun pertsoneibidaltzeak, lau lerroko mezua bidal-tzeak edo mila orriko lana bidaltzeak,prezio bera du, informazio digitalak iaez dauka pisurik eta. Interneten bidezposta elektronikoko kontu batsortzeko aukera ere badugu.

-http://www.euskalerria.org-http://www.hotmail.com-http://www.latinmail.com-http://www.mixmail.com-http://www.biwemail.com/src/login.php

- Telnet: gure ordenagailutik besteordenagailu bat erabil dezakegutelneti esker. Beste ordenagailuarekinkonektatu eta gero, ordenagailu harkbaimena eman behar digu erabili ahalizateko. Gaur egun programa batzueiesker, beste ordenagailu bat konpon

dezakegu fisikoki dagoen lekura joangabe. Adibidez, nire ordenagailutikErroman dagoen ordenagailu batkonpon dezaket biak Internetenbidez konektatuta baldin badaude.

- Txat guneak: txat guneak telefo-noak bezalakoak dira, baina hitz eginbeharrean idatzi egiten da. Mezu bat i-datzi eta beste pertsonak berehalairakur dezake bere ordenagailuan, etabueltan erantzun. Kontuan izan behardugu ikastetxeek eskuarki tarifafinkoa daukatela eta gaur egun posi-ble dela telefono moduan erabiltzea;mikrofonoa eta bozgorailuak soilikbehar ditugu. Zer esan nahi duhorrek? Prezio berean hitz egin daite-keela ordenagailuaren bidez Mutri-kun edo Kuban dagoen pertsonabatekin. Hau da, konexio ona izanezgero, ikasleek Ingalaterran daudenbeste ikasleekin hitz egin dezakete etaikastetxeak ez du diru gehiago gasta-tuko Interneten bidez informazioabilatzen aritzen badira baino.

Interneten zerbitzuak gelanOrain arte Internetek eskaintzen

dizkigun zerbitzuak ikusi ditugu.Baina zertarako erabil ditzakegu zer-bitzu horiek hezkuntzan?

o Proiektu kooperatiboak egite-ko: beste eskolekin proiektu koope-ratiboak heda ditzakegu. Adibidez,kultura desberdinak lantzeko,hizkuntzen ahoskera eta ortografialantzeko, irakasleek arazo berdinakdaukatenean elkarri laguntza emate-ko, irtenbideak bilatzeko eta abar.

o Eskolaren, gelaren, irakasgaia-ren web orria egiteko. Nire ustez, hauoso garrantzitsua da. Ikastetxearenweb orriaren bidez gurasoek ikastola-ko berriak, emango diren hitzaldiaketa abar irakur ditzakete. Ikastolakoaldizkaria ere hor jar daiteke. Gelarenweb orrian ebaluaketen datak, eginbehar diren lanak, noiz izango direnhurrengo ibilaldiak, urtebetetzeak...ager daitezke. Irakasgaiaren weborria egiten badugu, apunteak, besteweb orri interesgarriekiko loturak...jar daitezke.

o Txat guneen bidez, bestezentroetako ikasleekin eztabaidak,lan kooperatiboak eta abar burutze-ko.

o Lanak dokumentatzeko: ira-kasleek informazio gehiago aurkitze-ko aukera daukate. Ikasleek bere



lanak egiterakoan informazio gehia-go bila dezakete ordenagailuaneskolako liburuetan baino.Adibidez, Nasak daukan orrian(http://www.nasa.gov) ikasleekaurreko orrialdean agertzen diren ar-gazkiak lor ditzakete bere lanetanipintzeko.

o Software didaktikoa lortzeko:Interneten badaude programak jaiste-ko aukera ematen duten orri batzuk:

-http://www.softonic.com-http://www.twocows.com

Programa pila bat lor ditzakegu o-rri horien bidez. Programa bat jaitsibaino lehen begiratu egin behar duguezaugarrien artean ea Freeware alaShareware jartzen duen. Software batFreeware izateak nahi dugun denbo-ra guztian erabil dezakegula esan nahidu; Shareware ipintzen badu, ordea,erabiltzeko epea amaituko zaiolaesan nahi du; hau da, hamabost egunedo hilabeteren ondoren, nahiz etaprograma hori erabili nahi izan, orde-nagailuak ez ditu utziko. Bestebatzuetan, Shareware jartzen duene-an softwareari aplikazio batzuk faltazitzaizkiola esan nahi du. Orduan,programa mota bat gustukoa baduguFreeware bertsioa lortzen saiatubeharko dugu.

o Beste material didaktikoak lortze-ko: Interneten bidez material didaktikoasko ezagut dezakegu. Adibidez, bestelekuetan erabiltzen diren programadidaktikoak, material digitala eta abar.

o Tutoretza telematikoa egiteko:aukera hau unibertsitaten erabiltzekooso egokia izan daiteke. Ikasleek ezdaukate tutoretza orduetan bulegorajoan beharrik eta beste batzuk ez dau-kate joateko aukerarik ere. Gaur egunikasle askok ikastearekin batera lanegiten dute (ikasleen bizitza ez da hainerraza eta). Horregatik, posta elektroni-koa edo txat gunea erabiltzea ez zaitideia txarra iruditzen.

o Beste lekuko irudiak linean ikus-

o Irratia entzuteko: era berean,irratiek ere web orriak dituzte. Berenweb orriek irratia entzuteko aukeraematen digute eta zenbaitek aurrekoegunetako programak entzutekoaukera ere bai.

-http://www.irratia.com/sintonia/-http://www.eitb.com/euskara/programak/programa.asp?id=EI-http://www.eitb.com/euskara/programak/programa.asp?id=RE-http://www.eitb.com/euskara/programak/programa.asp?id=RV-http://www.eitb.com/euskara/programak/programa.asp?id=EG- http://www.cadenaser.es- http://www.los40.com/#

o Telebista ikusteko: telebista ereikus daiteke Interneten bidez. Orain-goz kalitatea nahiko txarra da, bainagero eta hobeago izango dela suposa-tzen da. Egunkarietan bezala, berezkobilatzaileak dituzte gai bati buruz infor-mazioa lortzeko eta, batzuk ikustekoaukera ere bai.

- http://www.eitb.com/euskara-http://www.a3n.tv/mEntrada.asp- http://www.rtve.es/tve/- http://www.telecinco.es/

Uste dut nahikoa duzuela udan prak-tikatzeko. Ea datorren kurtsoan ikastenjarraitzen dugun. Animo eta ondo izan. •

teko: munduko leku pila bat “bisita”ditzakegu web kameren bidez, hau da,beste leku batean orain gertatzen aridena ikusteko aukera daukagu. Lekubatzuetan kamara kontrolatzeko etaargazkiak ateratzeko aukera ere badu-gu. Adibidez, irudi hauek Internetendaude:

-http://www.la-concha.com/camext.htm-http://www.fallsview.com/CamControl/ModemControl.shtml-http://www.earthcam.com/usa/newyork/timessquare/-http://www.sasinet.com/docs/europavista/docs/italia/roma.htm-http://www.paratype.com/camera/default.htm

o Egunkariak irakurtzeko: iaegunkari guztiek web orria daukate.Honela, batzuk eta besteek gai batiburuz esaten dutenaren konparaketaegin ondoren, hedabideei buruzkohausnarketa bat egin dezakegu ikas-leekin. Nola azaltzen da berri beraegunkari desberdinetan? Zein mota-ko analisiak egiten dira egunkaribakoitzean? Orain dela sei urte, zeresaten zuen ez dakit nork gai batiburuz eta zer esaten du orain? Nori bu-ruz hitz egiten dute egunkari batzueketa nori buruz ez dute inoiz hitzegiten? Egunkarien helbideak nahikoerraz aurkituko dituzue bilatzailebaten bidez.

Bide eginean jarraitzen

dugu zuen ekarpenekin

eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu

nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa

duen edonoren parte-

hartzea gustu handiz

hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa

euskal hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

Berriakekaina


Nobedadeak

Eta orain... jolas eta abestigehiago!

Haur-jolasen abestiak IIICDa eta zinta kaleratu berriditu HIK HASIk. 24 abestiberriekin osatutako lan ho-nekin haur-jolasen bildu-mari beste ekarpen bat egi-ten dio.

Haur-jolasen abestiak III lanakerritmo biziko 24 abesti alai biltzen dituKanta guztiak jolasean aritzeko dira,bakoitza jolas bati dagokiolarik. Batzukhaur txikientzako modukoak dira, etagainontzekoak taldeka jolastekoak.

Andoaingo Garate estudioetanegin diren grabazio lanetan 100 ikasleinguru eta zenbait irakasle aritu dira, etaguztira Euskal Herri osoko zortzi ikas-tetxek hartu dute parte: Andoaingo La-rramendi ikastola, La Salle Berrozpeikastetxea eta Ondarreta ikastetxea,Zarauzko Salbatore Mitxelena ikastola,Pasaiako Pasaia-Lezo lizeoa, Hendaia-ko ikastola, Usansoloko Unkina ikaste-txea eta Donostiako Ekintza ikastola.

Kantuen arteko loturak eta jolasenaurkezpenak Pirritx eta Porrotx paila-zoek, amona Josefinak eta Barrabas pi-ratak egiten dituzte, Hernaniko haurtalde baten laguntzaz. Istorioa, jolasaketa abestiak tartekatzen dira 41 minutu-ko iraupena duen lan honetan.

Kanta batzuk herrikoiak dira etabeste batzuk Hik Hasiko zenbait talde-kidek asmatuak. Musika asmatzen etamoldatzen, aldiz, Xabier Zabala Ekin-tza ikastolako irakaslea aritu da Haur-jolasen abestiak I eta II lanetan bezala-xe. Edurne Iturbe trikilitariak eta LeireElices biolin-joleak ere parte hartu dutezenbait abestitan.

Liburuxka eta gehigarriaCDa eta zintarekin batera dagoen li-

buruxkan abestien hitzak, jolasen azal-penak eta jolasen argazkiak biltzen di-ra. Argazki horiek Orioko herri ikasto-lako ikasleei ateratakoak dira.

Horrez gain, aldizkari honetakogehigarrian hori guztia jasotzeaz gain,pailazoen eta haurren arteko elkarriz-ketak ere irakur daitezke. Horrek lanari

65. zenbakia. 2002ko otsaila ❘ hik hasi ❘ ‚‚‚37

zuku gehiago ateratzeko aukera ireki-tzen du: abesti eta elkarrizketak entzuneta ulertzeko ariketak eginez, erritmoalanduz, nola jolasten den ikasiz, jola-sak nola egoki ditzakegun aztertuz, etagidoiak hartu eta antzeztuz.

Helburua euskaraz jolasteada

Haur-jolasen abestiak I kaleratu ze-netik bost urte pasa dira eta geroztikhainbat material kaleratu dira jolaseninguruan: zenbait udalek egindakokantu bildumak, Haur-jolasen abes-tiak II, Zatoz jolastera! bideoa, Urtxin-txa Eskolaren Euskal jolasen bildumaCD-ROMa...

Materialekin batera, hainbat eki-men ere burutu dira: Sortzen-Ikasba-tuazen Euskaraz Mintza proiektua, HikHasik eta Urtxintxa Eskolak ikastetxe-etan eta euskara elkarteetan eskain-tzen dituzten jolasen ikastaroak...

Modu batera edo bestera, ikasleak,gurasoak, irakasleak, hezitzaileak etagainerakoak jolasen inguruan murgil-du dira, jolasten aritu dira, eta denakeuskaraz. Hori baita guztien azken hel-burua, euskaraz jolastea.

Abenduan bigarren bideoakaleratuko dugu

Hik Hasin musika eta jolasaren in-guruan murgilduta jarraitzen dugu etaorain arte egindako lanari beste ekar-pen berri bat egingo diogu: jolasen bi-garren bideoa zuen eskura egongo daabenduan! •


Urteotan Lehen Hezkuntzan lane-an jardun duten profesionalekinkontraste lana burutu eta azkenikerketa pedagogikoetatik ateratakohainbat ondorio aztertu eta esperimen-tatu ondoren buruturiko lana da.

Txanela proiektuan, Globalizazio-aren irizpidea aplikatzearen aldekoapustu metodologikoa egin da LehenHezkuntzako 1. ziklorako. Eta irizpidehorren baitan integratu dira hainbateuskarri: liburua, hiztegia, material osa-garria, matematika, bideoa, abestiak,

CD-ROMa... Guztietan komikiko per-tsonaien gorabeherek osatzen dute ha-ria edo ardatza, eta garatzen den se-kuentzia tematikoan zehar hainbat arloeta izaeratako edukiak euskarri askota-rikoen bidez lantzen dira. Berrikuntzanabarmen bezala aipagarria da ikas-materialgintzan lehenengo aldiz gaienlanketaren sekuentzian erabat txertatu-riko CD-ROM interaktiboa eskaintzendela. Aukera hori haurren aniztasunarieta hainbat beharrei erantzutekobaliabide bezala proposatzen da.

Komiki bidez aurkeztutako istoriohauen inguruan eraikia izan daIkastolen Elkarteak eta Elkarlaneanargitaletxeek beren proposamencurricularren eta materialen etengabe-ko berrikusketa eta eguneratzearen on-dorioz aurkeztu diguten LehenHezkuntzako Txanela proiektuaren 1.zikloa.

Txanela ProiektuaLehen Hezkuntzako 1. ziklorako ikasmaterial globalizatua

Ikasmaterialak

Maddalenek -Oriokoneskatilak eta Ferminek -Bianako mutikoak-,Urdintxo guakamaioa etaPox artzain zakurrarenlaguntzaz, birraitonarenametsa betetzea dutehelburu: museo bat eraikinahi dute. BirraitonarenDenboraren makina kon-ponduko dute eta denbo-ran eta espazioanhainbat bidaia eginez,ikerketatxoak garatuz,informazioa bilduz,proiektutxoak garatuz...museorako piezakeskuratuko dituzte.

Irizpide metodologikoakGLOBALIZAZIOA

INTERESGUNEAKOMIKIA.Beste testuak.

ARTE H.Musika

Plasti ka

Dramatizazioa

INGURUNE FISIKO_SOZIALA

HIZKUNTZAKIngeles a

Gaztela niaMATEMATIKA

EUSKARA (Aho h./H.Idatzia)

ZEHAR-LERROAK

EUSKAL DIMENTSIOA

Irizpide metodologikoak


Gaien trataera bera ere, ez daohikoa. Hemengo eta gaurko eduki etagaiak lantzeaz gain, pertsonaiekdenboran eta espazioan egiten dituz-ten bidaietako garaiak ere aztertzenbaitira: dinosauroen garaia, lehengizakia, Antzinako Grezia... Trataerahorrek, oinarrizko edukiak gorde etalantzeaz gain, haurrari inguruarenbeste ikuspegi bat eskaintzen dio, etabatez ere, bere motibazioan eraginzuzena sortzen du aurtengo ikas-turtean aurrera eraman duen taldeesperimentalean ikusi den bezala.

Bestetik, ikaskuntza esanguratsuaeta eraikitzailea bideratzen daproiektutik. Horrela, unitateeninteresgunearen inguruko garapenglobalean oinarrituz, gaiak eta horreninguruko testuek sortzen dituztentestuinguruak (haurren bizipenak etabeharrak barne) erabiltzen diraTxanela proiektuan proposamenarizentzua emateko. Izan ere, haurrarenglobaltasuna alderdi afektiboaren,kognitiboaren eta somatikoarenelkarketa bezala kontsideratzen da.Alderdi horiek zaintzeko interakzioestiloa eta horiekin erlazioa dutenhainbat jarduera proposatzen dira.Aipatu interakzioaren muina, haurraentzutean datza. Etengabe aktibatzendira haurra espresatzeko aukerak.Haurren hipotesiak, sentipenak,iritziak eta abar elkarjartzeari dagokionbalioa emanez garatzen dira Txanelaproiektuko proposamenak. Ikaslea etairakaslearen nahiz ikasleen artekointerakzioaren deskribapenak erebadu bere tokia proiektu honetan, etaaldagai nagusi bezala tratatzen da,taldekatzearen nondik norakoak eretxertatzen direlarik.

Emaitza berari baino prozesueigarrantzia ematearen ideia etengabeazpimarratzen da, eta prozesua ematenari den unean sortzen den aprendizaia-ri egiten zaio so, zenbaitetan prozesuabera delarik helburu. Adin hauetanhaurrak bere autonomia, bere kuriosi-tatea, iritzi trukaketa, ekimena eta abargaratzea beste hainbat eduki bezaingarrantzizkoagotzat jotzen da Txanelaproiektuan.

Arrazoiketa aktiboa bultzatzekoasmoz, era sistematikoan problemenebazpenerako ideal prozedura eta hiz-kuntzaren funtzioen aktibazioalanduko dira toughen hizkuntza fun-tzioen sailkapenaren bidez.

Oso kontuan hartzen den bestealderdia, haur, irakasle eta gurasoenarteko harremana da eta horribultzadatxo bat eman asmoz eta ikaste-txe bakoitzak dituen ohituren osagarrimodura, hainbat tresna eskaintzen dira.

Gurasoekiko harremana bi zutabehauen inguruan eraikitzen da:informazioaeta elkarlana, eta irakasle-aren gidan proposatzen dira horretara-ko bitartekoak.

Hizkuntzaren trataeraHizkuntza komunikazio tresna

bezala ikusten da Txanela proiektuan,giza ekintza bezala, egoeradesberdinetan eta funtzio desberdi-netarako erabiliz eraikitzen dena.Hizkuntzaren garapenerako oina-

rriak hizkuntza beraren erabileraesanguratsua eta erabilera horri bu-ruzko hausnarketa izango dira. Beraz,komunikazioa izango da irakaskun-tza-ikaskuntzaren estrategia nagusia,eta ondorioz, lan eduki nagusiakhainbat giza erabilera izango dira:pertsonen arteko harremanak, litera-tura, ikaskuntza, komunikabideak,instituzioekiko harremanak... Erabi-lera horietatik sortutako testuen lan-ketan eta komunikazio ekintzaren in-guruko hausnarketan gauzatuko dahizkuntz trebezia nagusien garapena.Aipatutako ikuspegi komunikatibo-tik, hizkuntza idatzia komunikaziosistema berezia kontsideratzen daTxanela proiektuan bere funtzio etaezaugarri propioekin, eta haren lan-ketarako abiapuntua bizitza erreale-an sortzen diren idatzizko erabilerakdira. Erabilera horietatik abiatuta, tre-bezia idatzien garapena -irakurketaeta idazketaren garapena- ikuspegieraikitzailetik bideratzen da. •

Euskarriak:- Unitateen liburuxkak- Material osagarria (proiektuak garatzeko)- Hiztegitxoa olerkiekin- Hizkuntzako lan-koadernoak- Irakurgaiak- CD-ROM interaktiboa- Abestien CDa- Musikako lan-koadernoa- Musika ariketen CDa- Matematikako liburua- Matematikako lan-koadernoak- Matematikako CD-ROM inte-raktiboa- Irakaslearen gida

Xivaren malkoakCésar Mallorquí

GiltzaPeriskopioabildumako liburu ho-

nek eskuratu du Edebé sariko nobe-la irabazlearen saria. Honekin, egile-ak hirugarren aldiz irabazi du EdebéGazte Literatura saria. Eleberriaren il-doa zazpi hamarkadatan galdurikegondako gauza oso baliotsu batenmisterioak markatzen du: fantasma,espektro, agerpen, espiritu edo denadelakoak•

Argitalpenak

Berrikunza irakaskuntzarenantolakuntzan: zehar lerroak

Donostiako Iraksaleen Unibertsitate Eskola

EHULiburuaren izenburu bereko jar-

dunaldiak egin ziren Donostian api-rilaren 22 eta 23an eta hango ekarpe-nak bildu dira liburu honetan. Beste-ak beste sormena, aisialdia, osasuna,kontsumoa, bakea eta bide hezkun-tza aipatzen dira, eta baita gurasoenpartaidetza ere•

Haur txikientzako liburu-gida(0-6 urte)

Mondragon UnibertsitatekoHumanitate eta Hezkuntza

Zientzien FakultateanUnibertsitate horretako Haur-Libu-

ru Mintegiak gida hau kaleratu du haurtxikientzat plazaratzen diren liburuakgomendatuz. Liburuen sailkapena lauataletan banatua dago: irudi liburuak,objektu liburuak, ipuin eta alegia klasi-koak eta poemak, kantak eta igarkizu-nak•

Udako koadernoaJosep Ramon Vidal i Cosialls

Alberto Cascante DíazIbaizabal

Ibaizabal argitaletxeak udan lan-tzeko koaderno berriak prestatu ditu.8 urteko haurrei zuzenduta daude etaarlo hauek lantzen dira: Euskara, Ingu-ruaren Ezaguera, Matematika eta Gaz-telania. Koadernoen lokarria Pipo ize-neko hipopotamo txiki bat da. Berakaurkezten eta gidatzen ditu ariketagehienak. Modu horretara, argitalpe-na entretenigarria eta atsegina da•

Usoa lehen kanpamenduaPatxi Zubizarreta

EreinUdako giroan beten-betean mur-

giltzen den liburu honen istorioaudako kanpamendu batean gerta-tzen da. Usoa bere lehen kanpamen-dura doa Irati lagun minarekin. Gau-za asko egin nahi dituzte han: suareninguruan eseri, neska-mutil gehiagoezagutu... baina ez dute inondik ereimajinatuko pertsonaia harrigarriak,desagerketak, lapurretak eta abarikusi eta biziko dituztenik•

Arreba txiki bat dut, eta zer?J. M. Olaizola “Txiliku”

ElkarlaneanIñakik arreba txiki bat edukiko du

laster. Alde batetik, oso pozik dago,baina, bestetik, baditu bere kezkak e-re, bere lagun Manueltxok berotubaitio burua arreba txikiei buruz gaiz-ki hitz eginez. Planteatutako ara-zoari irtenbide egokia ematensaiatzen da egilea, era baikor etaumoretsuan. Haurrentzat bildu-ma egokia da, eta baita guraso etairakasleentzat ere•


Arrakastaz burutu diraGipuzkoako BerriztapenProiektuen I. Jardunaldiak.Hiru egunetan zehar 28ikastetxeren esperientziakeman dira ezagutzera 365parte-hartzaileen aurrean.

Jardunaldietan komunikazioak,azalpenak eta hitzaldiak izan dira ar-datz. Guztien helburua berriztapenproiektu batzuk ezagutaraztea etaeginda dauden materialak eta lanakjasotzea izan da. Elkarren artekohausnarketa eta sakontzea bideratunahi izan da.

Azaldu diren proiektuak bost gai-tan sailkatu dira. Lehenengoa hizkun-tza prozesu integratuaren ingurukoaizan da eta horren baitan EAEko bi hiz-kuntza ofizialak eta atzerriko hizkun-tza bat ikasteko abian dauden zenbaitproiektu aurkeztu dira.

Bigarren atala elkarbizitza etaikasleen aniztasunari erantzutekoproiektuek osatu dute. Hirugarrene-an informazio eta komunikazio tek-nologiak landu dira. Laugarreneankalitaterako berriztapen proiektueiegin zaie leku. Eta bosgarrenean ingu-rumen hezkuntza izan da hizpide etaaztergai.

Parte hartu duten 28 ikastetxeakprest agertu dira interesa duen edono-ri erantzuteko eta beraien esperien-tziaren berri emateko. Horreterako,www.gipuztik.net web orrian jarrikodute aurkeztutako materiala. Nola-nahi ere, Berritzeguneen bitartez be-raiekin harremanetan jartzeko aukeraere badago. Hona hemen Gipuzkoa-ko Berritzeguneen helbideak:

DonostiaTel.: 943 32 00 [email protected].: 943 20 04 [email protected].: 943 62 51 [email protected].: 943 88 79 [email protected].: 943 13 06 [email protected].: 943 37 20 [email protected]

Hainbat arlotako berriztapen proiektuk ezagutarazi diraGipuzkoako Berriztapen Proiektuen I. Jardunaldietan

Gipuzkoako Berritzeguneetako zuzendariak buru-belarri aritu dira jardunaldiak antolatzen.


Berriak Ikastetxea, kalitatearen gune

goiburuarekin burutu ziren maiatza-ren 20 eta 21ean Bilbon Eusko Jaurla-ritzako Hezkuntza, Unibertsitate etaIkerketa Sailak antolatutako jardunal-diak. Hezkuntza eragileen proposa-menak eta iritziak biltzea zen asmoa,betiere euskal hezkuntza sistemarenkalitatea hobetzea erronkatzat hartu-rik.

Horrela, jardunaldietara hurbildu-takoak sei multzotan banatu ziren etabakoitzean egungo irakaskuntzarenalderdi bana landu eta eztabaidatuzen.

Lehenengo multzoa hezkuntza ko-munitatea izan zen. Multzo horretansektore guztien parte-hartzearekineta inplikazioarekin, irakaslanarekin,ikasleen eskubide eta betebeharrekineta gurasoen lankidetzarekin zeriku-sia duten gaiak landu ziren.

Bigarren multzoan eskola antola-menduaren inguruko elementurik ga-rrantzitsuenetako batzuk eztabaidatuziren: ikastetxeen autonomia, gober-nu organoak, ikastetxearen proiektuaeta hobetzeko prozesuak.

Hirugarren multzoa eskola curricu-lumera bideratu zen. Bertan oinarriz-ko irakaskuntzako ardatz diren ira-

kasgaiak aztertu ziren, eta baita aniz-tasuna nola eta noiz gauzatu beharkolitzatekeen ere. Mundu globalizatuaneuskal curriculumak dituen ezauga-rriak ere hizpide izan ziren.

Laugarren multzoan mailaz igo-tzea, titulazioa eta ebaluazioa aztertuziren. Batxilergoko proba orokorraeta goi mailao heziketa zikloetarakosarbideak ere aipagai izan ziren.

Bosgarren multzoari dagokionez,eskolak integrazio eremu bezala joka-tzen duen paperaz aritu ziren; desber-dintasunak konpentsatzeko egitenduenaz eta kultura anitzeko mun-duan aniztasunari eskaintzen dionarretaz, besteak beste. Ikasleak zeinbaliotan hezi behar diren aztertu zen.

Azkenik, seigarren multzoan hez-kuntza elebidunera iristeko bidea, ira-kasleak euskalduntzeko prozesuaketa irakaskuntza eleanitzera iristekoerronka berria izan ziren aztergai.

Gai-multzo bakoitzean leheniketa behin gai horietako adituek hartuzuten hitza. Maila teorikoan kokatu zi-tuzten gai-multzo bakoitzeko alderdi-rik garrantzitsuenak, eta beste hez-kuntza sistema batzuetakoekin erka-tu zituzten. Horren jarraian eztabai-den txanda etorri zen.

Euskal hezkuntza sistemako ikastetxea,hezkuntza eta kalitatea aztergai dira

II. Umore GrafikokoNazioarteko Lehiaketa

Barakaldoko Udalak II. UmoreGrafikoko Nazioarteko Lehiaketaantolatu du Teknologia Berriak izen-pean. Parte-hartzaileek teknologiaberrien gaineko (Internet, biologia,espazioa, telekomunikazioak, medi-zina eta abar) umore grafikozko ma-rrazkiak aurkeztu beharko dituzte.Lanen xedea irakurleei aurrerapenteknologikoen azken mugei eta non-dik norakoei buruzko hausnarketa e-giteko aukera eskaintzea da.

Nahi duen orok har dezake parteeta lanak euskaraz nahiz gaztelaniazaurkez daitezke. Lanak eta egileen da-tuak ezin izango dira e-mailez bainobidali helbide honetara: [email protected]

Epea 2002ko azaroaren 4an amai-tzen da.

Informazio gehiagorako:www.barakaldo.org/hermes

Irungo Udalak Jose Antonio Loi-di bekaren hirugarren deialdia egindu. Euskarazko ikerketa zientifikoabultzatu asmo duen beka honekhainbat ikerketa esparru hartzen di-tu bere baitan: antropologia, filolo-gia, toponimia, literatura, osasunpublikoa, hidrologia eta botanika.

Proiektua, azterlana eta memo-ria euskaraz burutu behar dira. Be-karen iraupena 12 hilabetekoa iza-nen da eta diru laguntza 9.015 euro-koa.

Norbanakoek edo taldeek eskadezakete beka eta ikerketa lanakoriginala eta argitaratu gabea izanbeha du. Aurkezteko epea irailaren10etik 27ra zabalduko da.

Informazio gehiagorako:Irungo Udala, Euskara ZerbitzuaTel.: 943 64 92 50Faxa: 943 64 94 12 / 943 64 94 28E-posta: [email protected]

Jose Antonio Loidi ikerketa beka

CDa eta zinta

dagoenekoSALGAI!

hik hasi. alea.pdf · 69. zenbakia. 2002ko ekaina hik hasi‚3 ‚‚ 5editoriala 6 kronika 8 gaia...

Documents

Transcript of hik hasi. alea.pdf · 69. zenbakia. 2002ko ekaina hik hasi‚3 ‚‚ 5editoriala 6 kronika 8 gaia...