BIZKAIKO HITZA...2018/11/23  · Hala ere, ohituren ariketak ga-rrantzia duela azpimarratu du...

16
BIZKAIKO HITZA JAIZKI FONTANEDA / FOKU Hasi da Euskaraldia; hizkuntza ohiturak aldatzea helburu duen 11 eguneko ekinaldia b Gaurtik abenduaren 3ra, ohiko solasaldiak euskaldunago egiten saiatuko dira, herriz herri, milaka bizkaitar b 2-5 Belarri eta ahoen garaia Txotxongilo jaialdia Bilboko auzoetara ere zabalduko dituzte ikuskizunak aurten 12 ‘Hiruka’ Uribe Kostako euskarazko hedabidea itota dago, eta laguntza eskatu die herritarrei 7 Ostirala 2018ko azaroaren 23a IX. urtea 376. zenbakia www.bizkaia.hitza.eus [email protected]

Transcript of BIZKAIKO HITZA...2018/11/23  · Hala ere, ohituren ariketak ga-rrantzia duela azpimarratu du...

  • BIZKAIKOHITZA

    JAIZ

    KI F

    ON

    TAN

    ED

    A / F

    OKU

    Hasi da Euskaraldia; hizkuntza ohiturak aldatzea helburu duen 11 eguneko ekinaldia b Gaurtikabenduaren 3ra, ohiko solasaldiak euskaldunago egiten saiatuko dira, herriz herri, milaka bizkaitar b 2-5

    Belarri eta ahoengaraia

    Txotxongilo jaialdiaBilboko auzoetara ere

    zabalduko dituzte ikuskizunak aurten

    12‘Hiruka’ Uribe Kostakoeuskarazko hedabidea itota dago,eta laguntza eskatu die herritarrei

    7Ostirala

    2018ko azaroaren 23aIX. urtea376. zenbakia

    [email protected]

  • nekatuzjoan dira.Beste batzue-tan, ordea, kon-trakoa gertatu deladio: «Hasieran, zaila izanzen, baina, Euskaraldiaren egu-nak hurbildu ahala, taldea sortu,eta jende piloa jarri da laneangauzak egiteko gogoz».Antzeko egoera bizi izan du Ro-

    berto Blanco EnkarterrietakoEuskaraldiko koordinatzaileak.Eskualdearen tamainak eta gaz-telerak duen presentziak hainbatzailtasun ekarri dizkiela adierazidu, batik bat, dinamikaren non-dik norakoak azaltzeko orduan.Aldiz, badaki zer indar duen Eus-karaldia bezalako egitasmo ba-tek, eta egindako lanarekin pozikazaldu da. «Honek gauza askoekarriko dizkigu. Hemen, esta-distiken arabera, euskaldun askodaude, biztanleen %50 euskaldundira; baina gure artean ez dagokontakturik: edo ez dugu elkarezagutzen, edo, ezagutzen badu-gu ere, gure eguneroko jarrera er-deraz egitea da», kexatu da. Ho-rregatik, hizkuntza ohiturak itzu-larazteko ariketak «baliohandia» izango duela deritzo. Ba-tetik, euskaraz dakiten pertsonakedo ulertzeko gai direnak identi-fikatzeko eta harremanetan jar-tzeko, eta, bestetik, harremanhori euskaraz eraikitzeko; «osoonuragarria izango da». Antzeko ikuspuntua du Fer-

    nando Landaburu Portugaleteko

    Euskaraldikoarduradunak ere.

    «Zailtasun aldetik, argiada: lurraldez baino, populaziozgara asko, eta jende guztiarenga-na iristea konplikatua da». Eus-taten datuen arabera, zortzi milaeuskaldun eta euskara ulertzenduten bederatzi mila pertsona in-guru daude Portugaleten, baina,Landaburuk aipatu duenez, saka-banatuta daude. «Ez dugu elkarezagutzen, bakoitzak bere ingu-rua du, eta ez dugu batak bestea-ren berririk», erantsi du. Horre-gatik Euskaraldia elkar ezagutze-ko aukera ona izan daitekeeladeritzo: «Euskaldunon sareagehiago zabaltzea lor dezakegu».Alde horretatik, belarriprest-enfiguraren garrantziaz mintzatuda: «Badago nukleo bat euskal-duna dena, euskaltzalea, kon-bentzituta dagoena. Baina horre-kin batera behar dugu nolabaite-ko koltxoi sozial bat, ekosistemaireki bat, eta, horretarako, osoegokiak dira ikasleak eta gazte-ak».Lekeition, errealitatea bestela-

    koa da. Bizkaiko arnasguneetakobat da Lea-Artibaiko eskualdea.Hala ere, ohituren ariketak ga-rrantzia duela azpimarratu du Ja-nire Lauzirika Lekeitioko Euska-raldiko arduradunak, herri eus-

    2 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23aAstekoad

    Euskaraldia Bizkaiko herriak

    Peru Azpillaga Bilbo

    Euskaraldia dina-mikak erronkabota dio euskal gi-zarteari: 11 egunezbada ere, hizkun-tza ohiturak alda-

    tzea, eta euskarari bultzada ema-tea. Hori lortzeko, berdin du eus-kara ahoan bizirik izan edoeuskara ulertzeko belarriak prestedukitzea; erdara hutsean egitendiren elkarrizketa eta harrema-nak gutxienez elebidun bihurtzeada helburua. Hala, gaur egun eus-kararen erabilerak duen egoeraribuelta ematen saiatuko da Euska-raldia, ezagutza mailak erabile-ran ere isla izan dezan.Bizkaian askotarikoa da oso

    euskararen ezagutza eta erabile-ra. Badira oso erdaldunak direneskualdeak, bai eta euskararenarnasgune direnak ere. Hala ere,Eustaten azken datuen arabera,euskaldun direnen eta euskaraulertzen dutenen baturak erdal-dun elebakarren kopurua gaindi-tzen du: %56tik gora dira euskal-dun edo ia euskaldunak. Zehazki,2016an, Eustaten arabera,407.859 euskaldun zeuden(%36,61), eta 219.598 pertsona zi-ren (%19,71) euskara ulertzekogai. Hortaz, Euskaraldiaren bideztokian toki eratu diren batzordeeta lantaldeek sustatu egingodute pertsona horiek guztiak eus-karaz mintza daitezen edota, gu-txienez, elkarrizketa elebidune-tan jardun daitezen.Hori ahalbidetzeko, bi rol mota

    zehaztu dituzte hizkuntza ohitu-ren ariketa gauzatzeko. Biak nor-

    beraren ezagutza mailaren etaeuskaraz aritzeko konpromisoa-ren arabera: ahobizi eta belarri-prest. Ahobiziak euskaraz egingodio ulertzen duenari, horrek er-daraz erantzun arren. Eta ezeza-gunei ere, lehen berba gutxienez,euskaraz egingo die. Belarripres-tak, berriz, prest egongo dira edo-zein pertsonak euskaraz egin die-zaien, eta erdaraz edo euskarazerantzuteko aukera izango dute.Biak ala biak, gaurtik hasita aben-duaren 3ra arte, dagokien rola ze-hazten dien txapa eramango dutesoinean, Euskaraldian parte har-tzen duten gainerako pertsonekidentifika ditzaten.Euskara ohiturak baina, ez dira

    berdinak leku guztietan, eta be-raz, Bizkaiko txoko bakoitzeanberezko forma hartuko du Eus-karaldia dinamikak. Zenbait he-rrietan, lantaldeak hilabeteakeman dituzte egitasmoa presta-tzen, eta beste askotan, ordea, az-ken asteetan hasi dira txapak ba-natzearekin batera jendea izenaematera animatzen. Dena dela,helburu berberarekin aritukodira denak: hizkuntza ohiturakaldatu, eta euskarari, 11 egunezbada ere, sakon arnasteko aukeraematea. Peru Calabazak, esatera-ko, Uribe Kostako zenbait herri-ren koordinazio lanetan emanditu azken hilabeteak: Gorliz,Plentzia, Sopela, Urduliz, Lemoizeta Barrika. «Deigarriena izan daikustea zein diferenteak diren he-rri eta talde bakoitzaren dinami-kak eta ibilbideak». Azaldu due-nez, leku batzuetan talde eragile«oso potenteak» izan dira, baina,denborak aurrera egin ahala,

    Gaur hasi eta abenduaren 3ra arte egingo daEuskaraldia. 11 egunez, milaka euskal herritarrekbultzada emango diote euskararen erabilerari.‘Ahobizi’ zein ‘belarriprest’ rolekin, ekinaldiakeragin desberdina izango du tokian-tokian.

    Euskarazarnastekoprest

    Deigarriena izan daikustea zein desberdinaizan den herri eta taldebakoitzaren ibilbidea»Peru CalabazaUribe Kostako koordinatzailea

    «Zailtasunak zailtasun,egitasmo honetan betiaterako gara irabazle;abiapuntu garrantzitsuaizango da»Fernando LandaburuPortugaleteko arduraduna

    «‘Belarriprest’ figura ezdago ondo barneratuta;jendeak euskara txartomenperatzen duennorbaitekin lotzen du»Janire LauzirikaLekeitioko Euskaraldiko arduraduna

    ‘‘

    JAIZKIFONTANEDA /FOKU

  • formula mo-

    duko bat dago

    bakoitzeko zenbat

    txapa eskatu behar

    diren jakiteko, eta, ho-

    rren arabera, Areatzan bela-

    rriprestgehiago egon beharko li-

    rateke ahobizi baino. Beobideren

    ustez, arazoa ariketa esplikatzeko

    orduan izan dute: «Euskara bul-

    tzatzeko grina duenak ahobizi

    izan behar duela uste du. Belarri-

    prestek agian ez dute grina hori

    erakusten, eta haiengana heltzea

    zailagoa da; beldurra kendu, eta

    jarrera guztiz aktiboa izan ez

    arren, ariketa ondo ateratzeko

    funtsezkoa da jarrera pasibo hori

    har dezaten».

    Berdin gertatzen da gainontze-

    ko tokietan. Lekeition, adibidez,

    parte hartzea handia izan bada

    ere, oso belarriprest gutxi daude.

    «Aurreikusten zena baino han-

    diagoa izan da parte hartzea. Nik

    uste belarriprestfigura ez dagoela

    ondo barneratuta, jendeak lotzen

    du hori euskara txarto menpera-

    tzen duen norbaitekin, berari

    euskaraz egin, baina berak erde-

    raz erantzun dezakeena», ondo-

    rioztatu du Lauzirikak. Haren

    aburuz, euskaldun zahar bat zein

    euskaldun berri bat, biak izan

    daitezke belarriprest. «Biak dira

    garrantzitsuak, eta interpretazio-

    aren arabera ere antzekoak».

    Portugaleten, euskarak askoz

    presentzia txikiagoa du Lekeition

    baino. Eta belarriprest gehiago

    egotea espero zuten, baina ez da

    hala izan. «Ez genuen espero.

    Inertzia soziala izan da, edo ez

    dugu beharbada ondo azaldu be-

    larriprest rolak zer-nolako ga-

    rrantzia duen», adierazi du Lan-

    daburuk. Azken egunak balantza

    orekatzeko lanean eman dituzte

    eta, kostata bada ere, hurbiltzea

    lortu dute: 1.400 pertsonak eman

    dute izena; horietatik 800 ahobizi

    dira, eta 600, belarriprest.

    Datuak gorabehera eta toki ba-

    koitzeko ezaugarriak kontuan

    izanik, oro har, denek azpimarra-

    tu dute hizkuntza ohiturak alda-

    tzeko ariketak zer garrantzi izan-

    go duen euskararen erabilerari

    beste norabide bat emateko or-

    duan. Landabururen esanetan,

    badu kutsu zabal eta transbertsa-

    la, eta elkarlanerako aukera pare-

    gabea eskaintzen du. «Zailtasu-

    nak zailtasun, nik uste dut egitas-

    mo honetan beti aterako garela

    irabazle, beti lortuko dugu zerbait

    positiboa», erantsi du. «Portuga-

    leten behintzat, zenbait jendek le-

    hendabiziko aldiz sentituko du

    norbait euskaraz zuzentzen zaio-

    la». Aurrera begira, dinamikak

    ondorio positiboak utz ditzakeela

    uste du, gainera, Landaburuk:

    «Abiapuntu garrantzitsua izango

    da, katarsi baten modukoa».

    Blancok, berriz, urduri dagoela

    aitortu du, eta tokian toki egongo

    diren desberdintasunak kenduta,

    zenbait herritan egindako lana du

    gogoan. Euskaraldiak, Enkarte-

    rrietan euskarak duen presentzia

    handitzeko balio dezakeela uste

    du, eta haien eskualdean ere eus-

    kararen ezagutza badela aldarri-

    katzeko. «Euskaldunak badaude;

    ariketaren bidez aditzera emango

    dugu hemen gaudela eta euskaraz

    aritzeko eskubide osoa dugula».

    Areatzan, berriz, «freskotasuna»

    nabari du Beobidek: «Badirudi

    gogotsu dagoela jendea». Orain-

    dik balorazioak egiteko goiz dela

    azaldu du, eta, behin Euskaraldia

    igarota, jendea hartutako kon-

    promisoan berrestea gustatuko

    litzaioke. «Jendeak hamabiga-

    rren egunetik aurrera bere kon-

    promisoa ez galtzea litzateke hel-

    burua. Hau da, konpromisoa ohi-

    tura bihurtzea». Argi du denek ez

    dutela pauso hori emango, baina,

    gutxienez, zati handi bat horreta-

    rako prest agertzea espero du Be-

    obidek.

    kaldunetan

    ere badagoela-

    ko «asko» egiteko.

    «Euskarak presentzia

    handia du hemen, Bizkaiko

    beste herri askotan baino gehia-

    go. Ezagutza eta erabilera handia-

    goak dira, eta, alde horretatik,

    jendea lasai sentitzen da». Alta,

    horrek ere arazoak ekar ditzakela

    ohartarazi du Lauzirikak: «Jen-

    dea gehiegi erlaxatzea ekartzen

    du horrek; egunerokotasunean

    askotan pentsatzen dugu ederki

    egiten dugula euskaraz, hots, ara-

    zo gabe bizi garela euskaraz, eta

    oharkabean pasatzen zaizkigun

    egoerak gertatzen dira: bi hiz-

    kuntzak erabiltzea elkarrizkete-

    tan, euskaraz hastea baina erda-

    rara pasatzea, eta halakoak. Be-

    raz, badago erronka ere»,

    ondorioztatu du. Ekainean mar-

    txan jarri zirenean euskara ba-

    tzordean, Lekeitio arnasgune

    izanda Euskaraldiak izan beha-

    rreko funtzioa zehazten saiatu zi-

    ren, eta, Lauzirikak nabarmendu

    duenez, herritarrak aktibatzea

    izan behar du helburu .

    Zailtasunak zailtasun, bidea

    egitea lortu du egitasmoak, eta

    Bizkaiko herri gehienetako ateak

    jo ditu euskararen aldeko deiak.

    Gaur hasiko da 11 eguneko arike-

    ta, eta izen emateak ugariak izan

    dira lurraldeko txoko askotan.

    Hori bai, oro har, ahobizi askoz

    gehiago izan dira belarriprestbai-

    no, eta, tokiko ezaugarriak des-

    berdinak badira ere, badirudi

    joera bera izan dutela eskualde

    guztietan. Yazmina Beobide Are-

    atzako Euskaraldiko arduraduna

    da, eta, bertan ere, ahobizienko-

    puruak alde nabaria ateratzen die

    belarriprestei. Azaldu duenez,

    3BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Astekoad

    EuskaraldiaBizkaiko herriak

    Ariketarekin aditzeraemango dugu hemengaudela eta euskarazaritzeko eskubide osoadugula»Roberto BlancoEnkarterrietako koordinatzailea

    «Jendeak hamabigarrenegunetik aurrera berekonpromisoa ez galtzealitzateke helburua; hots,ohitura bihurtzea »Yazmina BeobideAreatzako Euskaraldiko arduraduna

    ‘‘

    JAIZKI FONTANEDA / FOKU

  • 4 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23aAstekoa

    Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

    Poza, ilusioa, irrika.

    Eta hasteko gogoa.

    Horixe adierazten

    dute, irribarre za-

    balarekin, Euska-

    raldiaren Bilboko dinamikan, nor

    bere auzoan, lanean diharduten

    Garazi Gallok, Beatriz Rodrigue-

    zek eta Hirune Zabalak. «Bilbon

    ez dago galtzeko ezer; dena dugu

    irabazteko!». Horra irrikaren se-

    kretua. Gallo eta Zabala ahobizi

    dira; Rodriguez, belarriprest.

    Guztiek parte hartu dute forma-

    kuntza saioetan, eta horrek Eus-

    karaldia izango dena irudikatzen

    lagundu die. Baikor daude dato-

    zen 11 egunetan bizitzea aurrei-

    kusten dutenarekin, eta Bilbo hi-

    rian sorpresak espero dituzte.

    Lehen hitza euskaraz egitea

    kosta egiten da Bilbon, Gallo eta

    Zabalaren esanetan. «Bilbo er-

    dalduna da, etiketa hori du. Adi-

    bidez, Gipuzkoara bazoaz, denda

    batean sartu, eta euskaraz egingo

    duzu, baina Bilbon ez», dio Zaba-

    lak. Estres linguistikoa aipatu du:

    «Begiratuko duzu ze itxura duen,

    ea euskararen aldeko txaparik-

    edo duen... eta, bestela, erdaldu-

    na dela pentsatuko duzu zuzene-

    an». Deserosotasunak saihestea-

    rren, gazteleraz egingo du euskal

    hiztunak.

    Beldurra eta lotsa dira zuzene-

    an gaztelerara jotzeko arrazoia.

    Aho batez diote hori hiru hizla-

    riek. «Aurrean dugunak euska-

    raz jakin ez, eta gutaz zer pentsa-

    tuko ote duen beldurra». Gallo-

    rekin formakuntza saio batean

    izan zen lagun batek azaldu zuen,

    adibidez, berari buruz «erradika-

    la» dela pentsatzeak oztopatzen

    ziola lehen hitza euskaraz egitea.

    Euskaldun gehien dituenaGiro erdaldunean dagoela siniste-

    ak gazteleraz eginarazten du, bai-

    na datuek beste ikuspuntu bat ere

    uzten dute agerian. «Munduan

    euskaldun gehien dagoen lekua

    da Bilbo», dio Julen Orbeak, Eus-

    karaldia Bilbon koordinatzeko la-

    nean ari denak. Bilboko Udalak

    emandako datuen arabera, hiri-

    buruko herritarren erdiak baino

    gehiagok ulertzen du euskara,

    %23 euskaldun alfabetatuak dira,

    eta beste %28k badakite euskaraz,

    maila batean edo bestean.

    Beraz, Bilbo ez da euskararen

    arnasgune, inondik inora ere,

    baina euskaldunak egon badaude

    hirian barreiatuta. Euskaraldiak

    horiek ikusaraziko ditu, horretaz

    seguru daude Gallo, Rodriguez

    eta Zabala. «Euskaldunak armai-

    rutik ateratzea izango da», Gallo-

    ren hitzetan. «Identifikazioak»,

    herritarrek ahobizi edo belarri-

    prestpina agerian eramateak lo-

    tsak desegin egingo dituela irudi-

    tzen zaio Zabalari. Euskaldunek

    euskaraz egiteko beldurra bertan

    behera eroriko dela.

    Euskaraz aritzeko «oztopoak»

    gaindituko direla uste du Rodri-

    guezek ere. Eraginkorra izango

    dela 11 eguneko ariketa. Are, jada

    eragiten hasia dela dio. Kanta-

    briakoa da Rodriguez, Torrelave-

    gakoa. Hamar urte darama Bil-

    bon, eta bost urte euskara ikasten.

    Ondo moldatzen da euskaraz,

    baina lagunekin beti egin du gaz-

    teleraz.

    Euskaraz bizitzeko jauzia egite-

    ko, ohiturak aldatzea da zailena.

    Baina bera hasia da azken astee-

    tan. Euskaraldirako formakuntza

    saioa egin zuenean aldatu zuen

    jarrera: «Pentsatu nuen, ‘zerga-

    tik itxarongo dut Euskaraldia hasi

    arte? Ez du zentzurik, dagoeneko

    hartu baitut erabakia’». Bere lan-

    tokian euskaldun zahar bat bade-

    la bazekien, eta, Euskaraldirako

    formakuntza saioa egin ondoren,

    euskaraz egin zion lankide horri.

    «Lehen egunetan, pixka bat arra-

    roa izan zen, zeren gu beti aritzen

    ginen gaztelaniaz», aitortu du.

    Baina egunetik egunera egoera

    normalduz joan zen, eta euskaraz

    jarraitzen dute ordutik. «Aste bat

    igaro eta gero nahiko natural ate-

    ratzen zaigula uste dut; hasi gara

    ohitura aldatzen».

    Euskaraz ondo moldatzen da

    Rodriguez, eta belarriprest da.

    Medikua da, psikiatra. «Kontsul-

    tan ere belarriprest rolari eutsiko

    diot, eta txaparekin egongo

    naiz», dio. Hain zuzen, bere lana-

    gatik aukeratu du rola: «Ezin dut

    kontsulta osoa euskaraz egin; ez

    naiz hain trebea». Pazienteari,

    ordea, euskaraz egiteko atea za-

    balduko dio, eta berebiziko ga-

    rrantzia ematen dio horri: «Ama

    hizkuntzan errazagoa da edozein

    gauza azaltzea, eta osasun alorre-

    an oso garrantzitsua da hori kon-

    tuan izatea». Eta bere esperien-

    tzian oinarrituta dio, lehen egu-

    netan euskararako jauzia egitea

    kosta egiten den arren, eginaren

    eginaz erraztu egiten dela: «Le-

    hen bi egunetan, beldurra izango

    duzu; hirugarrenean, gutxiago;

    eta laugarrenean, ahaztuta izan-

    go duzu, ohitu egingo zara».

    Belarriprest-ak giltzarriBelarriprest direnengan jarri du

    fokua, hargatik, Gallok ere:

    «Euskaraz entzuteko prest dago-

    ela esatea bera oso garrantzitsua

    da; horiek ate berriak zabalduko

    dizkiote euskarari». Bat dator Za-

    bala: «Belarriprest-ik gabe ez

    goaz inora. Behar ditugu belarri-

    prest-ak. Horiei esker, euskaraz

    aritzeko guneak ugarituko dira;

    aukerak sortuko dituzte, bere pi-

    nari esker ahobizi-ari euskaraz

    egiten utziko baitiote». Hori, ar-

    nasgune gisa ulertzen du.

    Gaur hasiko den ariketaren

    beste alde on bat, Galloren hitze-

    tan: «Talde baten parte zara, ez

    zaude bakarrik, eta horrek inda-

    rra ematen dizu, konfiantza; bel-

    durrak uxatzen laguntzen du».

    Hartara, ekinaldiari gogotsu

    heldu, eta «helburu txikietara»

    jotzeko deia egin du Zabalak. «Jar

    ditzagun lorgarriak diren helburu

    txikiak, eta alboratu ditzagun

    konplexuak; horrela aldatuko

    dira ohiturak, pixkanaka, guztiak

    eroso sentituta». Hala, norberak

    bete ditzakeen konpromisoak

    hartuta, aurrera egingo dela dio.

    «Eta sorpresa atseginak izango

    ditugu».

    Bi ‘ahobizi’ eta ‘belarriprest’ bat. Zein baino zein motibatuago:«Bilbon dena dugu irabazteko». Haien ustez, gaur hasiko denEuskaraldiak erakutsiko du uste baino euskaldun gehiagodaudela hiriburuan eta hizkuntza ohiturak alda daitezkeela.

    Aukerak eta sorpresakaurkitzeko irrikan

    Beatriz Rodriguez, Hirune Zabala eta Garazi Gallo, solasean. JAIZKI FONTANEDA / FOKU

    d

    Euskaraldia ‘Belarriprest’ eta‘ahobizi’ Bilbon

    Euskaraz entzutekoprest dagoela esateabera oso garrantzitsuada; ate berriak irekitzendizkio euskarari»Garazi GalloAhobizi

    «Lehen bi egunetan,beldurra izango duzu;hirugarrenean,gutxiago; laugarrenean,ohituta egongo zara»Beatriz RodriguezBelarriprest

    «Jar ditzagun lorgarriakdiren helburu txikiak,eta alboratu ditzagunkonplexuak; horrelaaldatuko dira ohiturak»Hirune ZabalaAhobizi

    ‘‘

  • 5BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Astekoa

    EKITALDI BATZUK

    AZAROAK 23, OSTIRALA

    Bilbo

    12:00. Hasiera, Euskaldunan.

    19:00. Hasiera jaialdia Miribillan,

    Kittu taldearekin. Kantu poteoa.

    19:00. Hasiera jaialdia Uribarrin.

    Karaokejira, eta gero, luntxa.

    19:00. Hitzaldia Otxarkoagan:

    Bakean dagoena bakean utzi.

    19:30. Lehen berba jaia BBK

    aretoan.

    20:00. Ekitaldia Zorrotzan.

    Biziprest Eguna San Frantzis-

    kon.20:00etan hasita, auzokide-

    en argazkia, trikitilariekin kalejira...

    Galdakao

    17:00. Umeentzako tailerrak.

    18:30. Hasiera ekitaldia.

    19:00. Gazteentzako herri kirolak.

    20:00. Trikipoteoa, Iturrondotik.

    21:00. Esaera zaharren sari bana-

    keta. Kontzertuak: Akabu, Ziztada

    and Rlantz eta Parrapas erromeria.

    Gorliz

    20:00.Burrunba elektrotxaranga.

    Lemoiz

    19:30.Armintzan, mintzopoteoa.

    Plentzia

    19:00.Harrera ekitaldia: Txan ma-

    goa, hamaikakoaren agerraldia...

    Portugalete

    19:00.Hasiera jaia. La Basu.

    Sopela

    19:00.Kantu jira herrian zehar.

    AZAROAK 24, LARUNBATA

    Bilbo

    Bilbi Biziprest Eguna. Bilbo

    Zaharra plazan: 11:30ean tortilla

    lehiaketa. 12:00etan, talo tailerra.

    13:00etan, kontzertua: Aneguria.

    Galdakao

    13:15.Galdakaoko Musika Ban-

    darekin kalejira, Torrezabaletik.

    19:00.Areto Dantza elkartearen

    dantza saioa. Iturrondon.

    Sopela

    19:00.Bertsolari dokumentala.

    AZAROAK 25, IGANDEA

    Bilbo

    Txurdinaga Biziprest Eguna.

    12:00etatik 15:00etara, Euskaral-

    diaren egunerokoa. 13:00etan,

    triki kalejira.

    Galdakao

    12:00. Inaxio Perurena harri-jaso-

    tzailearen erakustaldia eta herri

    kirolak familientzat.

    Gorliz

    17:00. Familientzako zirku tailerra.

    AZAROAK 26, ASTELEHENA

    Bilbo

    Santutxu Biziprest Eguna.

    Karmelo plazan: 10:00etan, parte

    hartzaileei harrera: bertsolariak,

    txistulariak, txokolate jana.

    Jarraian, goizeko Mintzodromoa.

    19:00etan, arratsaldeko mintzo-

    dromoa eta ekitaldia.

    AZAROAK 27, ASTEARTEA

    Bilbo

    Zazpikaleak Biziprest Eguna.

    12:00etan, Plaza Barrian, Euskara-

    ren Katea. 16:00etan, kartel jartze

    masiboa. 19:00etan, Unamuno

    plazan, Katea ez da eten!giza

    katea.

    19:00.Otxarkoagako auzo etxean

    hitzaldia: ¿Cómo ayudar a nues-

    tros hijos e hijas a ser plurilingües?

    Lemoiz

    18:00. Jakoba Errekondoren

    hitzaldia: Landareak lantzen.

    AZAROAK 28, ASTEAZKENA

    Bilbo

    Uribarriprest Eguna.16:45ean,

    tailerrak. 18:15ean, mintzodromoa.

    19:30ean, ikastetxeen bideoklipa-

    ren proiekzioa eta luntxa. Gero,

    Gitarra taldearekin kantaldia.

    17:30.Musika tailerra Zorrotzan.

    19:00. Jon Maiaren solasaldia

    Otxarkoagan: Berriak jaio ginen.

    Galdakao

    17:00.Umeentzako tailerrak.

    19:00.Manu Etxebarriaren

    berbaldia: Euskarak be badauko

    umorea!. Udal euskaltegian.

    Lemoiz

    18:00.Berdintasuna eta maskuli-

    nitateak. Gizonduz ekimena.

    AZAROAK 29, OSTEGUNA

    Bilbo

    Deustu Biziprest Eguna.

    11:30ean bertso klasea. 12:30ean,

    ardo dastaketa. 17:15ean, familien-

    tzako zuzeneko ikuskizuna. Luntxa

    18:15ean, eta 19:00etan, ekitaldia

    eta Azken dantzaldia. 20:00etan,

    Aferak bertso dinamika.

    Lemoiz

    19:00.Sendabelarrak eta uken-

    duak tailerra Begoñe Agirrerekin.

    AZAROAK 30, OSTIRALA

    Bilbo

    Indautxu Biziprest Eguna.

    10:30etik 13:30era eta 16:00etatik

    18:00etara, giza futbolina. Ginka-

    na 17:30ean; gero, txokolate jana.

    20:00etan kontzertua: Gaualdeko

    Hasperena eta Clancy eta Tommy.

    19:00.Bertso saioa Txurdinagan:

    Aitor Sarriegi, Maddalen Arzallus,

    Onintza Enbeita eta Angel Mari

    Peñagarikano.

    19:30.Otxarkoagan, garagardo

    dastaketa Ugarte plazan.

    20:00.Santutxun, elektrotxaranga.

    20:30.Sanfran koruarekin kantu-

    poteoa, San Frantziskon.

    21:30.Bertso afaria Zorrotzan:

    Miren Amuriza eta Julio Soto.

    21:00.Zazpikaleetan bertso afaria,

    7 Katu gaztetxean: Asier Alcedo,

    Aissa Intxusti eta Maider Ruesgas.

    Galdakao

    19:00.Euskal dantza ikastaroa.

    Gorliz

    19:00. Beatriz Egizabalen baka-

    rrizketa: Ttak. Udaletxean.

    20:00. Kontzertua: 3zpa4.

    Lemoiz

    17:30.Euskaraldian euskaraz

    jolastu. Probatu eta gozatu.

    19:00.Nire zoru pelbikoa tailerra.

    Urduliz

    20:00.Hitza egin / Faire la parole

    dokumentala. Kultur etxean.

    ABENDUAK 1, LARUNBATA

    Bilbo

    Miribillaprest Eguna.12:00etan

    trikipoteoa. 14:30ean, bertso baz-

    karia: Miren Amuriza eta Andoni

    Egaña.

    Otxarkoaga Biziprest Eguna.

    11:00etan familientzako ginkana

    elebiduna. 13:00etan, Bizipenen

    txokoa. Bazkaria 15:00etan, eta

    19:00etan, kontzertua.

    Errekaldeko Biziprest Eguna.

    12:00etan, hasiera ekitaldia. Gero

    flashmoba, eta gero, abesbatza.

    14:00etan, auzoko musikariak.

    17:00etatik 19:00etara Bizipenen

    txokoaeta tailerrak.

    Zorrotzako Biziprest Eguna.

    12:30ean hasita, ipun kontalaria

    eta koreografia. 14:00etan, talde-

    ko argazkia. Eta, 17:00etan, euska-

    raokea.

    Galdakao

    12:30.Andra Mari eta Eltziegoko

    dantza taldeen saioa.

    Plentzia

    21:30.Kontzertua: Audience eta

    Agropunkers.

    Lemoiz

    17:00.Txokolate jana eta disko

    festa.

    20:00.Beatriz Egizabalen baka-

    rrizketa: Ttak.

    ABENDUAK 2, IGANDEA

    Barrika

    17:30. Umeentzako antzerkia,

    Emakumeen Hitzakoen dantzak,

    taloa eta txokolate jana. Euskaral-

    diari amaiera hitzak.

    Bilboko Biziprest Eguna!

    12:30. Bilboko ahobizieta belarri-

    prestenargazki erraldoia Isozaki

    dorreen eskaileretan.

    12:30-14:30. Ledesma kalean,

    Bilboko kaleak euskaraz bizi!,

    txaranga eta trikitilariekin.

    13:00.Umeentzako puzgarriak

    Deportivo frontoian.

    15:00.Bazkari herrikoia Deportivo

    frontoian. Bazkalostea, Nafar Kan-

    tu taldearekin.

    18:30. Itxiera ekitaldia Kafe Antzo-

    kian.

    Lemoiz

    10:30.Mendi martxa Armintzatik,

    Etzandarrira.

    Sopela

    12:00.Bertso jira, Aitor Mendiluze

    eta Julio Sotorekin.

    ABENDUAK 3, ASTELEHENA

    Galdakao

    10:00. Mintzodromoa.

    20:00.Gure oroitzapenak filma.

    Lemoiz

    18:00.Bertso jasa, bat bateko

    jolasa. Bertsolaritza tailerra

    haurrentzat, Urizarko gelan.

    Euskaltegiek elkarrekin kaleratutako agendaren irudia. JAIZKI FONTANEDA / FOKU

    d

    Euskaraldia Bizkaiko agenda

  • 6 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23aIritzia

    RZIPRIZTINAKNerea Ibarzabal

    Itzulera

    Inbidia diot zenbaiti, bueno,

    askori, baina aste hauetan

    zenbaiti. Sare sozialak uz-

    ten hasi dira batzuk, izan

    Twitter, izan Facebook… baina

    badoazela erabaki dute batek

    baino gehiagok, denbora batera-

    ko behintzat. Mezuak idatzi di-

    tuzte agur esanez, azalpenetan

    gehiegi sakondu barik baina no-

    labaiteko nekea transmitituz, edo

    erredura, edo jakinduria. Gehia-

    go jakiteko gogoa piztu digute

    gainerakooi, benetako arrazoi

    bat egon behar delako honelako

    erabakiaren atzean, eztabaida

    mingarriren bat gutxienez, irai-

    nen batzuk, desprestigioa.

    Edo agian ez. Beharbada orain-

    txe hasi da geure mundutik ihes

    egiteko asmatutako mundua

    masiboki abandonatzeko unea,

    exodoa. Itzulera? Eta nora itzul-

    tzen dira? Ez jakitera zein artiku-

    luk sortu duen iskanbila saree-

    tan, ez ezagutzera zein den mo-

    dako esaldia, zein erreferentek

    izan duten eztabaida gai arantza-

    tsuren baten inguruan —euskal-

    kia/batua, ezker abertzalea/mar-

    xistak, MTV ez/euskal kulturaren

    presentzia bai, komunean bideta

    bai/bideta ez…—? Itzul daiteke

    horra? Egunkaria irakurtzera eta

    norberak ondorioak ateratzera,

    beheko komentarioetan nork zer

    jarri duen ikusteko aukerarik ba-

    rik? Zoragarria litzateke. 2025.

    Itzulera. Hemen pelikula bat

    dago.

    Inbidia diot zenbaiti, baina

    beldurra ere ematen didate,

    Matrix-en pilula gorria hartu

    izan balute bezala. Egiaren jabe

    dira, ikusi dute berez zeuk ere

    ikusi duzuna, sare sozialena ne-

    ketsua, egozentrikoa, errepika-

    korra, gorrotagarria dela, eta bes-

    te ezeri ez dizkiozula hainbeste

    minutu eskaini. Eta beraiek alde

    egitea erabaki badute, zerbaite-

    gatik izango da. Asko ikasi duzula

    iruditzen zaizu, baina, bai? Ha-

    rreman berriak egin dituzula

    pentsatu nahi duzu, baina, bai?

    Informatuago zaudela uste duzu,

    baina, bai zera. Eta urteak dara-

    matzazu, hala ere, mundu horre-

    kiko konexioa galdu barik, bada-

    ezpada, ea justu gaur zerbait ger-

    tatu behar den eta zu ez zauden.

    Askotan sentitzen duzu den-

    dena uzteko eta mezu diskretu

    batekin agurtzeko gogoa, baina

    horrelakoetan beste profil bat

    sortu ohi duzu beste aplikazioren

    batean, eta horrek entretenituta

    mantentzen zaitu beste urtebe-

    tez.

    Inbidia diot zenbaiti, eta pisu

    handiagoa ematen diot probatu

    eta uztea erabaki duenaren ber-

    bari, inoiz probatu ez eta absti-

    nentzia horretaz harro dagoena-

    renari baino. Badakit epidemia

    batek bezala harrapatuko nauela

    ihesaldi birtual honek neu ere,

    eta hasi beharko dudala agurreko

    mezua pentsatzen, norbere hila-

    rrikoa nola. Edo hori, edo isil-isi-

    lik alde egin eta inoiz ez jakin noiz

    jabetu diren zure ausentziaz.

    Eta bitartean zuek, dagoeneko

    sareak utzi dituzuenok, kalean

    topo egiten dugunean konta ie-

    zaguzue ea zerbait aldatzea lortu

    dugun kanpoko mundu horre-

    tan, edo lau katu baino ez garen

    geure buruak berresten eta bes-

    teenak zalantzan jartzen.

    Itzul daiteke horra?Egunkaria

    irakurtzera etanorberak ondorioakateratzera, behekokomentarioetan

    nork zer jarri duenikusteko aukerarik

    barik?

    BIZKAIKO HITZAk irakurleen

    eskutitzak plazaratzen ditu. Ez

    dituzte 1.400 karaktere baino

    gehiago izan behar, tarteak bar-

    ne, eta BIZKAIKO HITZAk moz-

    teko eskubidea du. Helbide ho-

    netara bidali behar dira, izen-

    abizenak eta herria adierazita:

    Bizkaiko Hitza, Uribitarte kalea

    18, 3-C, 48001 Bilbo.

    Eskutitzak Internet bidez

    bidaltzeko:

    [email protected].

    %

    Haurren aurkakoabusuak salatzekodeia egin dute

    BILBO b500 lagun elkartu ziren

    astelehenean Bilbon umeen kon-

    trako abusuak salatzeko. Garai-

    tza elkarteak deituta, haurren

    aurkako sexu abusuekin lotuta-

    ko delituak preskriba ez daitezen

    aldarrikatu zuten. 13 urtetik be-

    herako umeen artean, lau neska-

    tik batek eta zazpi mutiletik ba-

    tek jasan du halako erasoren bat.

    Irudia b Sestao

    Gaubeila egin dute Navalen, lanpostuei eusteko Sestaoko Naval ontziolaren instalazioetan pasatu zuten astelehen gaua enpresako 177 langileek. 22:00etan sartu eta 06:00etan atera ziren, baina ez

    gaueko txandan lanean aritu zirelako, lanpostuak defendatzeko protesta egin zutelako baizik. Era horretako protesta egiten duten bigarren aldia da.

    Oraingo hau, enpresak langile guztientzako aurkeztutako enplegurako erregulazio espedientea epaitegiek onartu dutela jakin ostean egin dute.

    Bestalde, asteazkenean Batzar Nagusiek aho batez onartu zuten testu bat Aldundiari eskaera batzuk helarazteko. Batetik, gainerako administrazio

    publikoekin batera, Navalen akziodun bilaka dadin eskatu zioten, Europako araudiak onartzen dituen mugen barruan. Horrez gain, plan bideragarria

    izango duen inbertsiogile bat aurkitzeko lanetan parte hartzeko galdegin diote, eta baita balizko zerga onurak azter ditzan ere. HITZA

    Arma trafikoan ez parte hartzekoeskea, Aldundiari

    BILBO bHainbat kolektibok elka-

    rretaratze ikusgarria egin zuten

    joan den larunbatean, Aldundia-

    ren egoitzaren aurrean, Gerra

    hemen hasten da lelopean. Ar-

    men trafikoan parte hartzeari utz

    diezaiola eskatu zuten. Horrez

    gain, iaz armak Arabia Saudira

    bidali behar zituen ontzia karga-

    tzeari uko egin zion suhiltzaileari

    babesa ematen dioten 173.000

    sinadura entregatu zituzten.

  • Peru Azpillaga Bilbo

    «Aurreikuspen ekonomikoak ez

    dira bete, eta Hiruka proiektua,

    gaur egun, kolokan dago. Hori de-

    la-eta ari gara jendeari laguntza

    eske: egitasmoa sostengatzeko,

    Uribe Kostako herritarrei Hiru-

    kalagun egin daitezela eskatzen

    diegu». Halaxe mintzatu da Unai

    Brea HirukaUribe Kostako heda-

    bideko erredakzioburua. Orain

    dela lau urte abiatu zuten proiek-

    tua, beste bi hedabideren batuke-

    taren bidez: UKaldizkaria –pape-

    rean soilik argitaratzen zen ha-

    maboskaria–eta Ukberri.nethe-

    dabide digitala. «Tradizio luzeko

    bi hedabide horiek elkartzea era-

    baki genuen, papereko astekari

    bat atera eta webgune bat izateko,

    dena Hiruka-ren izenpean»,

    azaldu du Break.

    Gauzak, ordea, ez dira espero

    bezala garatu. Proiektuak egin-

    dako aurreikuspen ekonomiko

    batzuk ez dira bete, eta krisi egoe-

    ran sartu dira. Hiruka aldizkaria

    Uribe Kosta osoan dohainik ba-

    natzen den euskarazko astekari

    bakarra da. 8.000 ale banatzen

    dituzte, 450 banaketa puntu ditu,

    eta eskualdeko hamar herrietan

    dago presente: Plentzia, Erandio,

    Leioa, Getxo, Berango, Sopela,

    Barrika, Urduliz, Gorliz eta Le-

    moiz. Kooperatiba formatua du,

    eta abiatu berri duten kanpaina-

    ren bidez, eskualdeko herritarrei

    Hirukalagun bihurtzeko eska-

    tzen diete. Hirukalagunekurtean

    35 euroko ekarpen minimo bat

    egingo diote proiektuari, eta,

    hala, bere etorkizuna bermatu

    ahal izango dute. Zu zara giltza

    lelopean, 333 Hirukalagun lor-

    tzeko erronka ezarri dute: «Orain

    dugun premia ikusita abiatu

    dugu dinamika, jendeak ekarpen

    hori egin dezan proiektuarekin

    aurrera jarraitu ahal izateko».

    Kazetaritza birpentsatzenHalaber, Break jakinarazi du au-

    rreikuspenak beteta ere 2019tik

    aurrera aldaketa «sakonak» egin

    beharko dituztela: «Zoritxarrez,

    barne birmoldaketa bat egin be-

    harko dugu, eta jende gutxiagok

    osatutako enpresa bat sortu, mar-

    txan jarraitu ahal izateko; orain

    duguna ez baita bideragarria».

    Horrekin batera, pro-

    duktua bera ere aldatu

    beharko dutela aurrera-

    tu du. «Orain auzitan

    dagoen gai bat papereko

    produktuaren maiztasu-

    na da». Egun, hamasei orriko as-

    tekari bat argitaratzen du Hiru-

    ka-k, eta etorkizunera begira

    hainbat aukera dituztela dio Bre-

    ak. «Oraingoz ez dugu erabaki,

    eta finantzaketa kanpainak au-

    rrera egin ahala joango gara dato-

    rren urteko produktua defini-

    tzen; Hirukalagun kopuruaren

    arabera jakingo dugu ea aurrera

    jarraitu ahalko dugun, eta, egite-

    kotan, zein formatutan», zehaz-

    tu du Break.

    Hala ere, erantsi du nahiko argi

    dutela papereko maiztasuna

    aldatu egingo dutela, eta «apus-

    tua egin» digitalizazioak eskain-

    tzen dituen aukeren alde. «Toki-

    komen ere hala egiten ari dira;

    digitalizazioak hainbat aukera

    eskaintzen ditu, eta horiek apro-

    betxatu beharko ditugu». Azaldu

    du, Tokikomek tokiko hedabide-

    ei buruz egindako hausnarketa-

    ren arabera, gero eta jende gehia-

    go sartzen dela web atarietara

    sakelakotik; ordenagailu finkoe-

    tatik baino gehiago jada. Hortaz,

    horretara egokitu beharko direla

    adierazi du. «Indargune bat dugu

    hor, eta uste dugu horretan egi-

    ten dugun inbertsioa handitu

    behar dugula; paperekoa ahaztu

    gabe, noski».

    Aurrera begira, ikus-entzunez-

    koetan sakondu, bideo formatu-

    ko gauza gehiago egin, edota sor-

    tu berri duten sakelako aplikazioa

    zabaltzen jarraitu beharko dutela

    aipatu du. Aplikazioa udan atera

    zuten, batez ere jaietako progra-

    mazioa biltzeko. «Arrakasta izan

    du, deskarga nahiko izan ditu ,eta

    segida ematea erabaki dugu»,

    nabarmendu du Break. Orain, es-

    kualde osoko kultur agenda es-

    kaintzen du aplikazioak; eremu

    osoa hartzen duen bakarra da.

    Uribe Kostako euskara hutsez-

    ko tokiko hedabide bakarra da

    Hiruka. Break argi du erronka

    «handia» dutela. Uribe Kostan

    160.000 biztanle inguru daude

    eta euskara ulertzen dutenak

    102.000 dira. Horregatik, kanpai-

    naren helburu nagusia ekonomi-

    koa izan arren, haien izena eza-

    gutzera emateko ere baliatu nahi

    dute kanpaina, eta hori lortzeko,

    jardunaldi batzuk antolatu dituz-

    te: «Ez ezagutzera emate soil ba-

    tek bultzatuta, baizik eta eskual-

    deari zerbait eskaintzeko asmoa-

    rekin». Hala, abenduaren 13ra

    arte, zenbait gai jorratzen ari dira

    solasaldi eta mahai inguruen bi-

    dez: elikadura, tokiko kazetari-

    tza, literatura... «Herriei bizitza

    apur bat eman, eta eztabaida pu-

    blikoa piztu nahi dugu. Gainera,

    bide batez, gure egoeraren berri

    ere emateko baliatuko ditugu

    saioak».

    ‘Hiruka’ hedabideak krisi egoeragainditzeko kanpaina abiatu duUribe Kostako euskara hutsezko hedabide bakarrak 333 ‘Hirukalagun’ lortu nahi dituproiektua bizirik mantentzeko b Hedabidearen produktua ere birdefinitu egingo dute

    Zu zara giltza lelopean abiatu du Hiruka-k ekarpen ekonomikoak jasotzeko kanpaina. OSKAR GUTIERREZ / ARTEFAKTO

    Kanpaina ekonomikoaz gain,‘Hiruka’ hedabideak berejardunaren inguruan hausnartueta eskaintza berrituko du

    7BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Gaiak

  • Lander Unzueta

    Lekerikabeaskoa Gernika-Lumo

    Matxulu, Talig,

    Hushe, Kane...

    Baltistango es-

    kualdetik ze-

    har, Hushe

    ibaiaren babespean sortutako he-

    rrixken izenak dira. Pakistango

    iparraldean dagoen eskualde hori

    munduko gunerik ederren eta

    harrigarrienetakoa da hura bisi-

    tatzen duten kanpotarrentzat.

    Hain zuzen ere, mendizaleen

    artean arrakasta handia duen

    helmuga da Hushe. Eskualde ho-

    rretan munduko mendilerrorik

    garaienetakoa dago: Karakorum

    mendi multzoa. Karakorumen

    daude, berriz, 6.000 metro baino

    gehiago dituzten munduko men-

    di gehien. Horien artean, lau zor-

    tzimilako daude: K2, Broad Peak,

    Gasherbrum I eta Gasherbrum II.

    Agerikoa da, beraz, zergatik den

    hain gune erakargarria mendiza-

    leentzat.

    Mendi erraldoi horiek igotzera

    joan direnen artean, Alberto Iñu-

    rrategi, Juanjo San Sebastian eta

    Jon Lazkano euskaldunak daude.

    1990eko hamarkadan hasi ziren

    Karakorumeko mendiak igotzen,

    eta, ordutik hona, hainbatetan bi-

    sitatu dute Husheko eskualdea.

    Bidaia horietan, hain eremu

    arriskutsuak eskalatzeko ezin-

    bestekoak zaizkien porter edo

    xerpekin harreman estua egin

    dute.

    Herritarrei erreparatutaAdiskidetasun horretatik abiatu-

    ta, Pakistango iparraldeko herri-

    tarrek duten egoeraz jabetu ziren

    mendizaleak. Hango biztanleen

    bizi baldintzak gogorrak direla

    ikusi zuten, ez soilik klimagatik,

    baita oinarrizko arlo askotan du-

    ten garapen falta handiagatik ere:

    esate baterako, hezkuntzan, osa-

    sunean, ekoizpenean edota gene-

    ro berdintasunean. Egoera hori

    aldatu nahirik, Baltistan funda-

    zioa sortu zuten 2001ean.

    «Bitxia da. Bidaiatu dudanean,

    nire lehen helburua paisaiaz go-

    zatzea izan da: mendiak, hara-

    nak, errekak… inoiz ez dut errepa-

    ratu jendearengan. Maitasunez

    bete naute inoiz ikusiko ez ditu-

    dan pertsonek. Haur horiek hez-

    kuntza jasotzeko aukera izatea

    nahi dut». Hala mintzatu da San

    Sebastian.

    Hiru mendizaleak atzo izan zi-

    ren Gernika-Lumoko Astra fabri-

    ka sozialean. Han, Husheko biz-

    tanleek duten egoerari buruzko

    hitzaldia egin zuten. Mendizaleen

    ikuspuntutik betiere, Pakistanen

    azken 30 urteetan izandako espe-

    rientziak azaldu zituzten Iñurra-

    tegik, Lazkanok eta San Sebastia-

    nek. Hango herritarren artean

    sortutako harremanak nolakoak

    diren azaldu zuten, eta eskualde-

    ak izandako eraldaketari buruz

    ere aritu ziren.

    Mendi mundutik sortutako

    proiektua izan da fundazioa, bai-

    na urteak pasatu ahala helburuak

    handituz eta hedatuz joan dira,

    Baltistango herritarrek dituzten

    beharrizanak zein diren ikusita.

    Horrela, Iñurrategik bere zaleta-

    suna abiapuntutzat hartuta egin

    beharrekoei buruz hitz egin zuen.

    Haren esanetan, «kirolariek gau-

    zak egiteko filosofia bati jarraitu

    behar diote; azken finean, ardura

    bat dute». Ardura horretatik, be-

    harrizan horretatik jaio zen Bal-

    tistangoei laguntzeko gogoa.

    San Sebastian, berriz, funda-

    zioak egindako aurrerapenei bu-

    ruz aritu zen: «Lehenengo mendi

    eskola sortu zuten hango jendea-

    rentzat. Hala, alpinismo teknikak

    ikasteko eta irakasteko eskola

    egin zuten. Horri esker, zamake-

    tariak izateaz gain, gidari lanak

    egiteko aukera ere badute orain

    hangoek. Ondoren, ureztatze sis-

    tema eta nekazaritza garapenera-

    ko proiektuak etorri ziren».

    Dena den, fundazioaren oina-

    rria hezkuntzaren garapena dela

    azaldu du. Horren erakusgarri,

    herrixkako neskatoak eskolatze-

    ko sortu duten proiektua dago,

    baita genero berdintasunaren

    alorrean egin dituzten sentsibili-

    zazio kanpainak edota osasun

    alorreko trebakuntza tailerrak

    ere.

    Baltistan fundazioa2001. urtean sortu zen fundazioa,

    eta helburua izan da eskualdeko

    biztanleei beharrezko gaitasunak

    eta azpiegiturak eskaintzea. Ba-

    liabide horiek eskainita, gizon eta

    emakumeentzat berdintasunez-

    koa izango den garapen ekono-

    mikoko eredu iraunkorra susta-

    tzea da asmoa.

    Elkartasunean mendia bide le-

    lopean, fundazioak Baltistango

    herritarrek sortutako Felix Iñu-

    rrategi Foundation Baltistan Ma-

    chulu erakundearekin egiten du

    lan. Bi erakundeek proiektuen ja-

    rraipena egiten dute elkarlanean,

    herritarren beharrizanak identi-

    fikatzeko eta horiei laguntza es-

    kaintzeko ahalegina eginez.

    Hainbat mendizalek Baltistan fundazioa sortu zuten, Pakistango Hushe bailarakoherritarren garapen soziekonomikoan eta hezkuntzan ekarpenak egiteko.

    Elkartasunerako bidea bilatuz

    Hushe herrixkako ume eta gazteek jasotzen duten hezkuntza indartzea da Baltistan fundazioaren oinarrietako bat. BALTISTAN FUNDAZIOA

    Alberto Iñurrategi da proiektuaren sustatzaileetako bat. JON HERRANZ - GERARD PERIS

    Kirolariek gauzakegiteko filosofia batijarraitu behar diote;azken finean, ardurabat dute»Alberto IñurrategiMendizalea

    «Maitasunez bete nauteinoiz ikusiko ez ditudanpertsonek. Haur hauekhezkuntza jasotzekoaukera izatea nahi dut»Juanjo San SebastianMendizalea

    ‘‘

    8 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23aGaiak

  • T7AK BAT(Euskadi)eatroa TX TAT

    AK 1ABENDU

    Auditorium // 20:30 // 6-12 €

    KHAMI(Euskadi)

    AK 2ABENDU

    Auditorium // 19:00 // 6-12 €

    .kulturleioa.comwww.

    Eragin batzarrakprekaritateasalatuko du gaur

    BILBO bPrekaritatearen eta es-

    plotazioaren aurkako manifesta-

    ziora deitu du gaurko Eragin

    Bilboko Gazte Prekarioen Batza-

    rrak. Enpresariek enplegua sor-

    tzeko laguntzak jaso dituztela

    baina langileei soldatak murriztu

    dizkietela salatu dute. Bereziki la-

    rritzat jo dute gazte, emakume

    eta migratzaileen egoera.

    21:00etan aterako da manifesta-

    zioa, Plaza Biribiletik.

    Nola trata ditzatennahi duten islatudute umeek artean

    BILBO bHausnarketarako tartea

    zabalduko duen erakusketa bitxi

    bat jarri du Bidegintza gobernuz

    kanpoko erakundeak Atxuriko

    tren geltokian. Bilboko 300 ume

    eta neraberi baino gehiagori gal-

    detu diete zer-nola trata ditzaten

    nahi duten. Erantzuna arte adie-

    razpenen baten bidez islatu dute.

    Igandera bitartean ikusgai daude

    ume eta gazteon erantzun harri-

    garriak.

    Natalia Salazar Orbe Bilbo

    Lanuzteak egingo dituzte dato-

    rren astean, berriro ere, Bizkaibu-

    seko hainbat lineatako langileek.

    Sei egunez egin dituzte lanuzteak,

    orain arte, Ezkerraldeko, Mea-

    tzaldeko, Durangaldeko eta Arra-

    tia-Nerboiko lineak kudeatzen

    dituzten enpresetako langileek;

    azaroko aste guztietan. Datorren

    astelehenean eta ostegunean ere

    hainbat autobus zerbitzu ez dira

    ibiliko.

    Goizean eta arratsaldean egingo

    dute greba, orain arte bezala. Zer-

    bitzua eten egingo dute 07:30etik

    09:30era artean eta 18:00etatik

    20:00etara. Hitzarmenaren nego-

    ziazio prozesua blokeatuta dagoe-

    lako eta lan baldintza hobeak es-

    katzeko deitu dute lanuzteetara.

    Lan hitzarmena 2017ko abendua-

    ren 31n iraungi zen.

    Greben ondorioz etenaldiak

    izango dituzten autobus zerbi-

    tzuek 42.000 erabiltzaile inguru

    dituzte. Bi enpresak kudeatzen

    dituzte linea horiek: Ezkerraldea

    Meatzaldeak eta Pesalurrek. Be-

    rrogei lineatan ematen dute zer-

    bitzua, eta egunero ia berrehun

    autobus ateratzen dituzte errepi-

    deetara. Enpresa horien esku

    dago Bizkaibusek ematen duen

    garraio zerbitzurik handiena. Ia

    mila langile dituzte. Eta sindika-

    tuek enpreson murrizketa politi-

    kak salatu dituzte.

    Urrian ekin zieten mobilizazio-

    ei. Hil horren azken egunean ba-

    tzartu ziren enpresa batzordeak

    eta enpresetako zuzendaritzak.

    Bilera haren ostean, sindikatu

    guztiek deitu zituzten langileak

    lanuzteetara, hitzarmena berri-

    tzeko negoziazioetan aurrera-

    pausorik ez zegoela ikusita. Aza-

    roko aste guztietan egin dituzte bi

    greba egun. Erantzun handia izan

    dute deialdiek, sindikatuen da-

    tuen arabera.

    Eusko Jaurlaritzak %30eko gu-

    txieneko zerbitzuak ezarri zituen

    greba egunetarako. Lehentasuna

    eman diete beste garraiobide pu-

    blikorik ez duten eremuei edo

    osasun etxeetara doazen zerbi-

    tzuei. Neurri juridikoak hartzeko

    asmoa iragarri zuten sindikatuek,

    gutxieneko zerbitzu horiek baino

    gehiago eskaintzen ari zirelako.

    Gurutzeta, Santa Marina zein

    Usansoloko ospitaleetara Bilbo,

    Lutxana eta Orozkotik doazenek

    nabariko dituzte lanuzteok. Baita

    EHUrako hainbat lineatan ere:

    Bilboko hainbat lekutatik atera-

    tzen diren lineetan zein Galdakao,

    Ugao, Basauri, Etxebarri eta Er-

    mua unibertsitatearekin lotzen

    duten lineetan ere ondorioak

    izango ditu grebak. Herrien arte-

    ko zerbitzuetan ere egongo dira

    etenak. Gutxieneko zerbitzuak

    zeintzuk izango diren zehaztu du

    Bizkaibusek linea bakoitzean,

    erabiltzaileek kontsultatzeko au-

    kera izan dezaten.

    Bilbobusen, hitzarmen eskeBilbobuseko langileek ere lanuz-

    teak egingo dituzte datorren hile-

    an. Abenduaren 3an eta 5ean, bi

    ordukoak izango dira; laukoak,

    berriz, hilaren 10ean, 12an, 14an,

    17an eta 19an. Abenduaren 21era-

    ko, San Tomas egunerako, egun

    osoko grebara deitu dituzte langi-

    leak. Lan hitzarmena negoziatu

    nahi dute, urtebete baitarama

    blokeatuta.

    Bizkaibusekohainbat lineatanlanuzteekinjarraituko duteBerriro egingo dituzte lanuzteak asteleheneaneta ostegunean, Ezkerralde, Meatzalde,Durangalde eta Arratia-Nerbioiko lineetan

    42.000 erabiltzaile inguru dituzte lanuzteak egiten ari diren autobus lineek. LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

    9BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Gaiak

    Aurreskua egingodiote Gernikakoeukaliptoari, bihar

    GERNIKA-LUMO bEukaliptoaren

    landaketa etengabe hazten ari

    dela salatzeko, jarduera berezia

    antolatu du biharko Kolore Guz-

    tietako Basoak egitasmoak.

    Aurreskua dantzatuko diote Ger-

    nikako eukaliptoari. Euskal He-

    rria museoko lorategian egingo

    dute dantza, 13:00etan. Beltzez

    jantziko da dantzaria. Eukalipto-

    ak dakartzan arriskuak ikusarazi

    nahi dituzte hala.

    Bilbobusen bi eta lauorduko lanuzteakegingo dituzteabenduan; eta greba,San Tomas egun osoan

  • Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

    «Ez naiz zurea, nirea baizik».

    Matxismoa amaituko bada pen-

    tsaera asko aldatu beharko direla

    eta, lelo hori aukeratu du Bizkai-

    ko Aldundiak indarkeria matxis-

    taren aurkako mezua zabaltzeko.

    Igandean da azaroaren 25a, In-

    darkeria Matxistaren Kontrako

    Nazioarteko Eguna. Eta morez

    janzten ari dira Bizkaiko herri

    asko, indarkeria matxistari aur-

    kakotasuna adierazteko.

    Emakumeen Aurkako Indar-

    keriaren Maparen arabera, 30 an-

    dre hil ditu indarkeria matxistak

    Bizkaian 2004tik. Ordutik, ema-

    kumeen aurkako 35.000 eraso

    zenbatu ditu; batez beste, 2.600

    eraso urtean, eta, foru aldundiak

    jakinarazi duenez, egonkor man-

    tentzen da kopurua. Iaz, 2.768

    zenbatu zituen. «Gizonen eta

    emakumeen arteko desparekota-

    sunean oinarritutako gizarte ba-

    tean bizi gara», azaldu du zenba-

    ki horien atzean dagoena Teresa

    Laespada Berdintasuna Sustatze-

    ko diputatuak. Hain zuzen, eraso

    eta hilketa horiek ditu «despare-

    kotasun horren adierazlerik la-

    rriena».

    Egoera irauli nahian, sentsibili-

    zazio kanpaina abiatu du aldun-

    diak. Emakumeen ahalduntzea

    eta erabakitzeko askatasuna sus-

    tatzea helburu duen leloa hartu,

    eta oinarri bera duen irudia kale-

    ratu du. Leioan eta Portugaleten

    tamaina handiko horma irudiak

    egin ditu. 17.000 kartel banatu

    ditu Bizkaian, eta 127.000 itsasga-

    rri, 15.000 txartel zorro, milana

    koaderno eta oihalezko poltsa,

    8.000 pin, eta puntu morea irudi-

    katzen duten lurreko 80 binilo.

    Herrietan zabaldu du kanpaina,

    baita kirol esparruan ere, besteak

    beste.

    Herriek ere hartu dute beren

    gain azaroaren 25ari begirako

    mezua zabaltzeko ardura; bai

    udalek, eta bai herri mugimen-

    duek. Bilboko Udalak, adibidez,

    puntu morearen bidez adierazi du

    jarrera. Udaletxeko balkoian jarri

    du, eta beste eraikin esanguratsu

    batzuetan ere bai. Pin borobil mo-

    reak ere banatuko ditu barrutie-

    tako udaltegietan, ikastetxeetan,

    osasun etxeetan eta kiroldegie-

    tan, besteak beste. Gaur, irakur-

    keta parte-hartzaile baten bidez

    adieraziko du eraso matxisten

    aurkako jarrera. 11:00etatik

    13:00etara izango da irakurraldia,

    Arriaga antzokian.

    Bermeon, Emaginek eta Euskal

    Herriko Bilgune Feministak In-

    darkeria hitzaldia egingo dute

    gaur, 19:00etan, Erroxape elkar-

    tean. Igandean elkarretaratzea

    egingo dute Lameran, 13:00etan,

    eta, ondoren, ekitaldia eta adie-

    razpen instituzionala. «Ezinbes-

    tekoa da ulertzea gaur egungo gi-

    zonezko eta andrazko ereduak al-

    datu behar direla; harreman

    afektibo eta sexual berriak sortu

    behar ditugu, askatasunean eta

    errespetuan oinarrituta», adiera-

    zi du Idurre Bideguren alkateak.

    Arrigorriagan, Herritarren

    Martxa antolatu dute igandera-

    ko. 12:00etan hasiko da herrigu-

    nean, Abusura joateko. Abendua-

    ren 26, 27 eta 28rako, berriz, auto-

    defentsa saioak antolatu dituzte.

    Zallan, txangoa egingo dute

    gaur, Arangurenetik 11:30ean

    abiatuta. Ondoren, elkarretara-

    tzea egingo dute Euskadi plazan.

    Berrizen ere martxa egingo dute

    igandean, udaletxetik Urtiaga

    plazara, 12:00etan hasita. Aurrez,

    bihar, Las hermanas Rivas an-

    tzezlana erakutsiko dute,

    20:00etan, kultur etxean. Etxeko

    leihoetan puntu morea jartzeko

    deia egin du Berrizko Udalak.

    Autodefentsa feminista ikasta-

    roak izango dituzte Zornotzan

    bihar goiz eta arratsalde. Ipuin

    kontalari bat ere bai eguerdian.

    Igandean, elkarretaratzea egingo

    dute plazan, 13:00etan, eta ondo-

    ren, Beldur Barik Flash Moba.

    Ekitaldi ugari,indarkeriamatxistari aurre egitekoIndarkeria Matxistaren Kontrako NazioartekoEguna da etzi, eta salaketa herriz herri hedatukoda b Aldundiak sentsibilizazioari heldu dio

    Aldundiak azaroaren 25aren harira Portugaleten egindako horma irudia. BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

    10BIZKAIKO HITZA

    Ostirala, 2018ko azaroaren 23aGaiak

  • Natalia Salazar Orbe Bilbo

    Nagore Gonzalez aktoreak (Bilbo,1987) ibilbide oparoa egin duagertokietan. En esperaantzezla-na antzeztuko du Badulaken,bihar eta abenduaren 1ean. Etzi,berriz, Mari eta gaileta fabrikaumeentzako antzezlana estreina-tuko du Pabiloi 6 espazioan. Bestehainbat proiektu ere badarabiltzaesku artean.Antzerki munduan hasi zinen,

    telebistan aurpegi ezagun bila-

    katu, eta, orain, berriz ere an-

    tzerkira itzuli zara. Zein dizipli-

    natan sentitzen zara gusturen?

    Oso desberdinak dira. Bietanegon naiz izugarri pozik. Ez nukeesango gusturago nagoenik bate-an edo bestean. Nire kasuan,proiektuaren araberakoa da sen-tsazioa, euskarriaren araberakoabeharrean. En espera lanean buru-belarri

    sartuta zabiltza. Zein da lan ho-

    rren argumentua?

    Bi eszena agertzen dira. Horieta-ko bakoitzean bi emakumerenarteko topaketa kasuala gerta-tzen da. Eszena bakoitza garaihistoriko batean gertatzen da,baina protagonistek bietan hitzegiten dute emakumeoi bakarrikgertatzen zaizkigun gauzei buruz.Pablo Allendek idatzi eta zuzen-dutako lana da. Eszena horietako batean, Ma-

    rilyn Monroeren azalean sartzen

    zara. Zaila izan da?

    Lehenengo eszenan, MarilynMonroe naiz, eta Yolanda Marti-nez, berriz, Dorothy Parker idaz-lea da. Bigarren eszenan gauregungo bi pertsonaia anonimogara. Marilynen eszena defenda-tzen zailagoa da. Beste testuingu-ru batean dago, bigarrena bainoteatralizatuagoa da —bigarrenanaturalagoa da— ; Marilyn antzez-tea zaila da. Hasieran, erraza diru-di, oso argi daukazulako nolakoazen pertsonaia. Baina azalaraztendugun Marilyn ez da topiko hori;1960an Marilynek berak aurrera-pauso bat eman nahi izan zuen:ekoizpen etxe propioa sortu zuen,aktore on bilakatu nahi zuen, etaikasten hasi zen. Hala, Marilyn in-telektualago baten garai hori era-kutsi nahi izan dugu. Bestalde,erronka handia da fisikoki etamugimenduei dagokienez hainezaguna duguna antzeztea. Ka-rakterizazio potentea daramagu.Eta gero, hori guztia desagertu,eta bigarren eszenara goaz. Zer-nolako harrera izaten ari da

    En esperaantzezlana?

    Azaroaren 10ean estreinatu ge-nuen. Bi emanaldi egin dituguorain arte, eta oso pozik gaude.Oraindik zaila da baloratzen, es-

    treinaldietara lagunak etortzendirelako, baina itxura ona dauka. Hori bukatu, eta beste proiektu

    erabat desberdina taularatuko

    duzu: haurrentzako antzezlan

    bat. Zerbait aurrera dezakezu?

    Bai. Eidabe konpainiaren Marieta gaileta fabrikada. Olatz Go-rrotxategik zuzentzen du, GalderPerezek idatzi du, eta taula gaine-an Itsaso Paia, Ainhoa Artetxe etahirurok ariko gara. Bi planotanbereizten da antzezlana. Batean,gaur egungo familia bat osatzen

    dugu: ama, alaba eta amama.Gero, flashback-en bidez, iraga-nera joango gara, eta gaileta fabri-ka batean gertatu zirenak ikusikoditugu. Besteak beste, ordukogrebak eta emakumeen lana eza-gutuko ditugu. Antzerkira itzuli zara, baina film

    labur batean ere parte hartu

    duzu. Zinebin egon zara orain-

    tsu. Zein lan aurkeztu duzue?

    Atico B. Pablo Allendek idatzita-koa da hori ere. Iaz, Zinebik sariaeman zion proiektua garatzeko,

    eta aurtengo Zinebin estreinatudugu. Zer-nolakoa izan da esperien-

    tzia?

    Oso polita eta aberasgarria. Guantzerkitik gatoz eta diziplina ho-rretan moldatzen gara ondoen.Pablok proiektua erakutsi zida-nean esan nion antzerki bat beha-rrean film labur baterako lanazela hura. Gero filma teatralizatusamar geratu zaigu, baina ikustengenuen beste euskarri batean ho-beto garatuko genuela, eta horre-

    tarako lantaldea osatu genuen.Estibaliz Alonso, Gheada Estudioeta Kiko Monzon harrapatu geni-tuen bidetik, soinua eta zinema-tografia lantzeko. Aktore gisa,Ane Pikaza eta biok ari gara. Osopozik geratu gara emaitzarekin.Zer-nola uztartzen dituzu lan ho-

    riek guztiak, horrenbeste erre-

    gistrotan arituta aldi berean?

    Arreta handia jarri behar duzu.

    Lanez gain, bizitza ere badaukazu,

    gainera. Goizean gaileta fabrika

    bateko langilea zara, eta arratsal-

    dean, Marilyn. Zoramena da. Bai-

    na beti ez da hala. Hilabete hau po-

    tente samarra izaten ari da. Lan

    bakoitzean buru-belarri kontzen-

    tratuta eta prestatu dudan guztia

    azalerazita, eta beste guztia bloke-

    atuta lortzen dut denak uztartzea.

    Garai txarrak ere iritsiko dira.

    Bai, bolada luzez egon zaitezke la-nik egin gabe. Lan hau gogorra daalde horretatik. Ba al duzu beste proiekturik

    esku artean?

    Bai, Lyceum club lanarekin arigara biran. 2016an hasi ginen tau-laratzen Maria Goirizelaiak idatzieta zuzendutako lan hori. Hain-bat hitzordu ditugu zehaztuta So-pelan, Bilboko Ariagan, Berrizen,Ermuan eta Elorrion. The RockyHorror Picture Show lan guztizdesberdinarekin ere lanean arinaiz, Malabrigo Teatro konpai-niarekin. Abenduaren 29an Do-nostian egongo gara. Eta etor dai-tezkeen proiektuetarako esku za-balik nago [barreak].Arte Ederretan lizentziatua zara,

    irakaslea ere bai. Zer lan etorki-

    zun irudikatzen duzu?

    Hezkuntzako zerrenda bateanizena ematera noa. Denera iritsiahal izateko malabarismoak egi-ten aritzen naiz, eta gauza batzukaukeratzen eta beste batzuk baz-tertzen. Antzerkia da nire boka-zioa, eta, ahal dudan heinean,hortik bizi naiz; prekaritatean,noski. Baina argi daukat aukerahori nahi dudala. Patatak jangoditut bizitza osoan, baina zorion-tsu naiz.

    «Antzerkia da nirebokazioa, eta, ahal dudanheinean, hortik bizi naiz»

    Nagore Gonzalez b Aktorea

    Arte Ederretan lizentziatua eta irakaslea da Gonzalez; argi du aktore izannahi duela, nahiz eta jakin prekaritatean bizitzera kondenatzen duela.Emakumea ardatz duten hainbat antzezlanetan ari da buru-belarri.

    MARISOL RAMIREZ / FOKU

    11BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Berbetan

  • Natalia Salazar Orbe Bilbo

    Komunikatzeko

    eta arte adie-

    razpena lan-

    tzeko beharra-

    ren antzera,

    irudimena as-

    katzeko zein gizartearen behar

    eta injustiziak salatzeko objek-

    tuak bitarteko gisa erabili dituzte

    zibilizazio anitzek milaka urtetan

    zehar. Objektu horiei bizitza ima-

    jinarioa eman izan diete, horiekin

    antzeztu dute, mezuak zein arte

    adierazpenak zabaltzeko edo

    errituak irudikatzeko. Txotxon-

    giloen aitzindari haiek asko gara-

    tu dira batean eta bestean. Bilaka-

    era eta aberastasun horren era-

    kusgarri bihurtuko da Bilbo,

    gaurtik abenduaren 2ra arte. Bil-

    boko Nazioarteko 37. Txotxongilo

    jaialdia egingo dute.

    Desberdina izan da txotxongi-

    loen bilakaera eremu eta kultura

    batzuetan eta besteetan. Hala

    ekarri du gogora Josu Kamara

    jaialdiaren antolakuntza taldeko

    eta Kukubiltxo taldeko kideak.

    «Ekialdekoak ez dauka zerikusi-

    rik Europa aldean egin denare-

    kin». Txotxongilo klasikoari, ale-

    gia, eskuko panpina moduan era-

    biltzen denari buruzko pasadizo

    bitxia ekarri du gogora. Indar

    handia hartu omen zuen Europan

    emakumeek egindako greba

    handi baten ostean. «Sistema bi-

    txi hori bururatu zitzaien: eskula-

    rrua jantzi, eta horrekin hasi ziren

    kontatzen ugazabek zer egiten

    zieten eta euren egoera zein zen.

    Hortik aurrera, txotxongiloek

    beste era bateko mezuak emate-

    ko modu berriak sortu ziren».

    Gaur egun, ez dago txotxongi-

    loen ikuskizunak eremu jakin ba-

    karrean kokatzerik. Unibertso

    geldiezin horren lekuko bihurtu-

    ko da jaialdia. «Sormen klasiko-

    ak zein magikoak egon daitezke.

    Ez dauka mugarik, sormen han-

    diko esparrua da eta».

    Jaialdia antolatzeko lantaldea

    aldatu zuten duela bi urte. Juanjo

    Corrales jarri zen talde horren

    buru. Antolatzaile berriez gain,

    aldaketak sartu dira egiteko mo-

    duetan ere. «Aro berri batean

    sartu nahi dugu, eta pauso be-

    rriak eman, 1982an abiatu zuten

    jaialdiari ate eta leiho berriak za-

    baltzeko».

    Aldaketa horren adierazgarri,

    Bilboko hainbat eremutan izango

    da dozena bat ikuskizun baino

    gehiago ikusteko aukera. Helbu-

    ruetako bat horixe baitu lantalde

    berriak: txotxongiloen jaialdia eta

    ikuskizunak Bilbo osora zabal-

    tzea. Auzoetan dituzten «konpli-

    zeak» baliatu dituzte asmo hori

    gauzatzeko. «Otxarkoagan, Es-

    kena produkzio eszenikoko en-

    presen elkarteak kudeatzen duen

    Harrobia espazioa dago. Beraiekin

    harremanetan egon gara, eta han

    ere programatuko eta egingo di-

    tugu gauzak». Hirian, antzerkia-

    ren eremuan «beste agente ga-

    rrantzitsu bat» da Pabiloi 6, eta

    espazio horrekin ere elkarlanean

    ari dira. Ikuskizunetako batzuk

    hara eramango dituzte.

    Bilboko Nazioarteko 37. Txotxongilo Jaialdia egingo dute gaur hasi eta abenduaren 2ra arte. CamposEliseos antzokia izango du egoitza nagusi, baina Harrobia eta Pabiloi 6 espazioek eta Errekaldekogizarte etxeak ere hartuko dituzte ikuskizunak, jaialdia hiriko auzoetara zabaltzeko helburua betez.

    Istorio eta aldarrien mezulariak

    Greziako Hop Signor Puppet Theatre konpainiak Jirafa aurkeztuko du, Campos Eliseos antzokian. YORGOS NOUNESIS AKA

    12 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23aProposamena

  • Hala, nahiz eta jaialdia CamposEliseos antzokiko Kupulan zen-tralizatu, ahalegina egin dute«auzoetara ere joateko, eta txo-txongiloen mundua hiri osora za-baltzeko». Harrobiaz eta Pabiloi 6espazioaz gain, Errekaldeko gi-zarte etxean ere antolatuko dituz-te emanaldiak. «Elkarlan horre-tan sakontzea da asmoa». Esfor-tzu hori emaitza eta erantzun onaizaten ari dela sumatu dute. Kolaborazioena da beste arda-

    tzetako bat. «Corralesen lehenlana izan da Tolosan [Gipuzkoa]egiten duten jaialdiarekin harre-manak egitea eta jaialdi biak el-karlanean egiten saiatzea. Ikuski-zun batzuk batean eta besteanizango dira, baina, batez ere, hel-buruak eta gogoak dira parteka-tzen ditugunak».

    AniztasunaJaialdiaren mamiari erreparatu-ta, «aniztasuna» nabarmendudu Kamarak. «Modu guztietako,teknika anitzetako eta jatorri des-berdinetako ikuskizunak ditu-gu». Euskal Herriko ordezkaribakarra dute: Anita Maravillas

    konpainia. Haren ondoan arikodira Espainiako, Herrialde Kata-lanetako, Italiako, Australiako,Greziako, Israelgo, Argentinakoeta Hungariako sortzaileak eta ar-tistak. Mundu osoko tradizioarenerakusgarri izango dira sortzailehoriek guztiak. Jatorri anitz eta egiteko modu

    desberdinak ekarriko dituzte ar-tistok. Manipulazio erak ere dene-tarikoak izango dira: txotxongiloklasikoak, harizko txotxongiloakzein teknika berritzaileak lantzendituzten konpainien topalekuizango da jaialdia. «Gero etagehiago ikusten ari gara fusioabeste adierazpen artistikoekin zernola lantzen den: musikarekin,zinemarekin edota arte plastikoe-kin, besteak beste». Teknika ho-riek nahastu eta uztartzen dituz-ten ikuskizun ikusgarriak izangodira Bilbon.Gertuko saioak izango dira.

    Formatu txiki edo ertaina izangodute. Ez dute ekarri formatu osohandirik. Baina ikuskizun bitxi-rik ez da faltako. Girovago etaRondella familiak eta Dromoso-fistas konpainiak Arriaga ondoan

    jarriko dituzten kamioi eta auto-busetan eskainiko dituzte ikuski-zunak. «Antzoki gisa dituzte ego-kituak barrutik. 35 ikus-entzulesartzen dira bakoitzean. Antzerkimugikorrak dira. 3 urtetik gora-koentzako saioak emango dituztebatean; eta 7 urtetik gorakoentza-koak, bestean».Mintegiek eta ikastaroek boro-

    bilduko dute jaialdia. Orain arte,ikastaroak profesionalentzat izandira. Aurten, zaleentzat ere izan-go dira. Objektuekin jolasteragoaz izeneko ikastaro praktikoaemango dute Pabiloi 6 espazioan.Bestalde, txotxongiloen munduan murgilduta daude-nentzako mintegia prestatu dute.Diziplinaren egoerari buruz ezta-baidatuko dute. Argi dutena zerada: «Txotxongiloek urte osoanegon behar dute bizirik nazioar-teko jaialdi batek zentzua izate-ko».

    Jojo lana taularatuko du Herrialde Katalanetako Borja Ytuquepintas konpainiak. XAVIER VALLS

    IKUSKIZUN BATZUK

    ‘Jon Braun’

    Anita Maravillas.Maitasunak

    zoritxarrei aurre egiteko ematen

    duen ausardiari buruzko istorioa

    aurkeztuko du jaialdian Euskal

    Herriko ordezkari bakarrak, Ani-

    ta Maravillas taldeak. Jon Braun

    eta Malintxe neba-arrebak ba-

    natu egingo dituzte, eta Jon

    arrebaren bila abiatuko da.

    ‘Mr. Train’

    Trukitrek konpainia.Nowhere

    geltokian, Mr. Train eta haren

    txakurra bizi dira. Mr. Train noiz-

    nahi ari da txakurra uxatzen. Bai-

    na, egun batean, txakurra ez da

    itzuliko, eta gizona, txakurraren

    faltan sumatzen duela eta, haren

    bila abiatuko da. Aurkituko ote

    duen jakiteko, Herrialde Katala-

    netako Trukitrek konpainiaren

    lana ikustera joan beharko da.

    ‘Dena berdea zenean’

    Key Theatre.Hormigoi grisaren

    atzean ezkutatzen diren belar-

    diei eta esperantzari buruzko is-

    torioak kontatzen ditu Israeletik

    iritsitako Key Theatre konpai-

    niak, koaderno birziklatuek eta

    orrialde horituek apaindutako

    agertoki batean.

    ‘Criaturas particulares’

    Roberto White.Elkarren artean

    loturarik ez duten zazpi istorio

    motz, poetiko eta umoretsu kon-

    tatuko ditu artista argentinarrak,

    clown hizkuntza, gorputz txo-

    txongiloak, mimo antzerkia

    eta objektu antzerkia uztartuta.

    Besteak beste, puxikak eta

    ping- pong pilotak erabiliko ditu.

    ‘Antón Retaco’

    Los Titiriteros de Binefar.Ma-

    ria Luisa Gefaellen Antón Retaco

    haurrentzako liburuan oinarritu-

    tako ikuskizuna taularatuko du

    Espainiako Los Titiriteros de

    Binefar konpainiak. Bizitza libre-

    aren, herri antzerkiaren eta gau-

    za umilen aldeko istorioa aur-

    keztuko dute.

    ‘Historia de una semilla’

    La Canela konpainia.Gizakiak

    bizitzako garai anitzetan igaro-

    tzen dituen faseetan oinarrituta

    dago hazi baten istorioari buruz-

    ko lan hau. Metafora horren bi-

    dez, maitasunak bizitzan duen

    garrantziaz hitz egingo du La Ca-

    nela Espainiako konpainiak.

    Haurtzaroan gizakiek duten in-

    darra estimulatzearen garran-

    tziaz hitz egiten du lanak.

    ‘Hari batetik zintzilik’

    Di Filippo Marionettes. Italia

    eta Australia arteko konpainia

    da Di Filippo Marinettes, eta ha-

    ren lana ikustera doazenei txo-

    txongiloak bizirik daudela irudi-

    tuko zaie, emozioak transmiti-

    tzeko gai baitira. Soiltasunez eta

    poesiaz betetako ikuskizuna

    aurkeztuko dute Bilbon.

    Teatri Mobili

    Girovago & Rondella eta

    Dromosofistas.Kamioi bat eta

    autobus bat ezohiko antzerki es-

    pazio bihurtuko dituzte Giovago

    e Rondella familiak eta Dromo-

    sofistas konpainiak. Manoviva

    eta Antipodiantzezlanak izango

    dituzte aukeran Arriaga ondoan

    jarriko dituzten agertokietara bil-

    tzen direnek.

    13BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Proposamena

    Informazio gehiago

    nahi izanez gero,

    jo webgune honetara:

    bilbaotxfest.org

    @

  • MUSIKA

    ARRIGORRIAGAMeridian.

    bGaur, 20:00etan, Lonbo aretoan.

    ARTEAGAKelma.

    bGaur, 19:00etan, kultur etxean.

    ARTEAGALowe.

    bBihar, 20:30ean, Batzokian.

    BARAKALDOPendejo, Cordura

    eta Craneon.

    bGaur, 20:00etan, Mendigon.

    BARAKALDOUdal Musika Banda.

    bGaur, 20:00etan, Barakaldo

    antzokian.

    BARAKALDOSub Rats eta Bataälla.

    bGaur, 20:00etan, El Tubon.

    BARAKALDOUdal Txistu Banda.

    bOstegunean, 20:00etan,

    Barakaldo antzokian.

    BERANGOErasoka, Faltons,

    Doubling Boys eta Vietcong 68.

    bBihar, 21:30ean, Rock & Rollan.

    BERMEOD-Tox, Nevada

    eta Kaleko Urdangak.

    bGaur, 22:00etan, Nuntxakun.

    BERMEOVersus, Gatazka 2.0

    eta Ost.

    bBihar, 22:00etan, Nuntxakun.

    BILBONeur(o)n eta Mikel Beizama.

    bGaur, 19:00etan, Bilbo Arten.

    BILBO Isabel Marco.

    bGaur, 19:00etan, Fnacen.

    BILBOBilboko Korala, Rossini eta

    EHUren abesbatzak, Bilboko Udal

    Musika Banda eta Benito Lertxundi.

    bGaur, 20:00etan, Bilbo Arenan.

    BILBORefuge eta Prima Nocte.

    bGaur, 20:00etan, Rock Starren.

    BILBODani Flaco.

    bGaur, 20:30ean, Cotton Cluben.

    BILBOEl Canijo de Jerez

    y la Banda Magnetica.

    bGaur, 20:30ean, Stage Liven.

    BILBONiña Pastori.

    bGaur, 20:30ean, Euskaldunan.

    BILBOKaotic Lovers eta Rackzones.

    bGaur, 20:30ean, Shaken.

    BILBOButron Delta.

    bGaur, 21:00etan, La Nuben.

    BILBOThe Inspector Cluzo.

    bGaur, 21:00etan, Satelite T-n.

    BILBOGonzalo Portugal.

    bGaur, 21:00etan, Luberren.

    BILBOEmpty Files.

    bGaur, 21:30ean, Azkuna zentroan.

    BILBOArco.

    bGaur, 21:30ean, Azkenan.

    BILBOSupersuckers

    eta Negracalavera.

    bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.

    BILBOEl Trio Calavera.

    bGaur, 22:30ean, Ambigun.

    BILBODebonair eta MLDV.

    bGaur, 01:00ean, Kafe Antzokian.

    BILBOLa Desconocida del Sexto

    eta Tucson Band.

    bBihar, 12:00etan, Garabian.

    BILBOLolo Garcia Trio.

    bBihar, 12:00etan, La Riberan.

    BILBOThe Owl Project, Sr. Tarzan

    eta Ikimuri DJ.

    bBihar, 19:00etan, Dock aretoan.

    BILBOLorelei Green.

    bBihar, 19:00etan, Zubiarten.

    BILBOAne Zugaza eta Birkit.

    bBihar, 19:00etan, Otxarkoagako

    Harrobian.

    BILBOThe Bilbobillies.

    bBihar, 19:00etan, Singularren.

    BILBOBribones Blues Band.

    bBihar, 19:30ean, Erriberako azokan.

    BILBOKarla Imbert.

    bBihar, 19:30ean, La Barberia

    del Norten.

    BILBOMaestranza de Sevilla

    eta OLBE: Fidelioopera.

    bBihar eta asteartean, 19:30ean,

    Euskaldunan.

    BILBOLa Furia, Pupil-Les

    eta Machete en Boca.

    bBihar, 20:00etan, Stage Liven.

    BILBOCarlos Nuñez.

    bBihar, 20:00etan, BBK aretoan.

    BILBOMr. JL.

    bBihar, 20:00etan, Satelite T-n.

    BILBOLa Granja.

    bBihar, 20:30ean, Hika Ateneoan.

    BILBOThe Amsterdammers.

    bBihar, 20:30ean, Cotton Cluben.

    BILBOBlack Monuments

    eta Escape-ism.

    bBihar, 21:00etan, Shaken.

    BILBOCaliza eta Hickeys.

    bBihar, 21:00etan, Muellen.

    BILBOLucas Colman.

    bBihar, 21:30ean, Azkenan.

    BILBOGlaukoma eta

    Nikotina & Little Martin Selektah.

    bBihar, 22:00etan, Kafe Antzokian.

    BILBOArnau Griso.

    bBihar, 22:00etan, Santana 27n.

    BILBORijuana vs. Lanzallamas.

    bBihar, 22:30ean, Ambigun.

    BILBO JMJ Trio.

    b Igandean, 12:30ean, La Riberan.

    BILBOSonic Trash.

    b Igandean, 13:30ean, Satelite T-n.

    BILBOGaztezulo Festa: Zea Mays,

    Grises, Xabi Solano, Zuriñe Hidalgo,

    Xabi Bandini, Liher, Jon Basaguren.

    b Igandean, 18:30ean,

    Kafe Antzokian.

    BILBOBaskery.

    b Igandean, 20:00etan,

    BBK aretoan.

    BILBOOscar D’Leon.

    b Igandean, 22:00etan, Santana 27n.

    BILBOEuskadiko Orkestra

    Sinfonikoa: Agata erupzioan.

    bAsteazkenean, 20:00etan,

    Euskaldunan.

    BILBOThe Hot Sprockets.

    bAsteazkenean, 20:30ean,

    Kafe Antzokian.

    BILBOHamlet.

    bOstegunean, 19:00etan, Fnacen.

    BILBO Javier Navas Quartet

    & Enrique Oliver.

    bOstegunean, 20:00etan,

    Conde Duque hotelean.

    BILBOLove of Lesbian:

    Espejos y Espejismos.

    bOstegunean, 20:30ean,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBOThe Bleeding Flares.

    bOstegunean, 21:00etan, Shaken.

    DURANGO Juan Carlos Irizar.

    bBihar, 19:00etan, Arrupe aretoan.

    DURANGOElena Orobio

    eta Carlos Lopez Pardo: Un músico

    entre la nieblakontakizuna.

    bBihar, 20:00etan, San Agustinen.

    DURANGOSu Ta Gar.

    bBihar, 22:00etan, Plateruenan.

    ERMUAAlboka eta Txindurri.

    bGaur, 22:15ean, Ermua antzokian.

    GERNIKA-LUMOBullets of Misery,

    Holy Txala eta Karmak.

    bBihar, 20:30ean, Astran.

    GETXONazioarteko Trikitixa

    Jaialdia: Remco Sietsema, Filippo

    Gambeta & Carmelo Ruso, Irati

    Gutierrez & Amets Ormaetxea

    eta Iñaki Plaza.

    bBihar, 19:30ean, Andres Isasi

    musika eskolan.

    GETXOBiotz Alai eta Ondarreta

    abesbatzak.

    bBihar, 20:00etan, Mertzedeen

    elizan.

    GETXOTrikisession.

    bBihar, 22:00etan, Azebarrin.

    MARKINA-XEMEINEmeki, Larri

    Brankan eta Xemein abesbatzak,

    Haizea Martiartu, Mikel Ansola

    eta Manuel Pere.

    bBihar, 17:30ean, Mesedeen elizan.

    MUNGIATantak Korala, Danontzat

    Abesbatza, Gure Ametsa Txistulari

    Taldea, Alaiak Mungialdeko Soinu-

    lari Alkartea, J.M. Arregi Abesbatza

    eta MMUK.

    bBihar, 20:00etan, Andra Mari

    elizan.

    ONDARROAEskean Kristo

    eta Hara.

    bBihar, 20:00etan, Portuko Ranpan.

    PORTUGALETELa Basu.

    bGaur, 19:00etan, Merkatuan.

    PORTUGALETEEnara.

    bGaur, 20:00etan, Santa Klaran.

    PORTUGALETETempus Floridum

    Ensemble.

    bBihar, 20:00etan, Santa Maria

    elizan.

    PORTUGALETEThe Space Octo-

    pus, SamoaH eta Down the Ladder.

    bBihar, 20:30ean, Grooven.

    SESTAOBilbao Orkestra Sinfonikoa.

    bGaur, 20:00etan, Musika Eskolan

    izango da.

    SOPELAMursego.

    bGaur, 22:00etan, Plaza Beltzan.

    SOPELACraig Brown Band.

    bOstegunean, 22:00etan, Triangun.

    Zornotza b Euskal Herriko Doinuak jardunaldia

    Asteburu osoa, txalaparta hutsarekinJotzen Perkusioek eta Juan Antonio Alañak asteburu osorako egitaraua antolatu dute Etxanon, txalapartaren

    bueltan. Euskal Herriko Doinuak jardunaldian txalaparta, adar eta perkusio instrumentuen erakusketa izango

    da, txalaparta eta adarra jotzeko tailerrak, Hutsun txalaparta taldearen kontzertu didaktikoa gaur, Juan Antonio

    Urbeltz eta konpainiaren Hots-Larretan bihar, bai eta herri bazkari eta bazkaloste animatua ere. HUTSEAN

    14 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23aAgenda

  • ZORNOTZAHutsun: Txalapartahutsakontzertu didaktikoa.

    bGaur, 20:00etan, Etxanoko

    frontoian.

    ZORNOTZA Juan Mari Beltran,Ixiar Jauregi eta Errege Belda:

    Hots-Larretan.

    bBihar, 20:00etan, Etxanoko elizan.

    ANTZERKIA

    ABADIÑOKilkarrak: La �pera de los suburbios.

    bBihar, 19:00etan, Errotan.

    ARRIETATartean: Tabernaria. Instrukzioak botatzeko ondo

    bat kaña.

    bGaur, 19:00etan, Uriena txokoan.

    ARRIGORRIAGAKiki eta Moko:Irriparra barra-barra.

    bAstelehenean, 18:00etan, Abusu

    zentroan.

    BARAKALDOFestuc: Adiós, Peter Pan.

    bBihar, 18:00etan, Gurutzetako

    kultur etxean.

    BARAKALDOEntrecajas: Intensamente azules.

    bBihar, 20:30ean, Barakaldo

    antzokian.

    BASAURIRadio Rara Teatro: Los años rápidos.

    bBihar, 20:30ean, Social antzokian.

    BERANGOMasa Coral Ensanche:Si las mujeres mandasen zarzuela.

    bBihar, 20:00etan, Berango

    antzokian.

    BERRIZBenetan Be: Inondik inora.bGaur, 18:15ean, kultur etxean.

    BERRIZDoble Sentido: Las hermanas Rivas.

    bBihar, 20:00etan, kultur etxean.

    BILBOTeatro Español & Traspasos Kulture: Rojo.

    bGaur eta bihar, 19:30ean, eta

    igandean, 19:00etan, Arriaga

    antzokian.

    BILBOZero 10: Fuga de conejos.bGaur, 20:30ean, Campos Eliseos

    antzokian.

    BILBOGirovago & RondellarenManovivaeta Dromosofistas

    konpainiaren Antipodi.

    bGaurtik astelehenera arte,

    10:00etatik 13:00etara eta

    17:00etatik 20:00etara, Arriagan.

    BILBOEnriqueta Vega: Diva Di Palo.

    bGaur, 19:30ean, Zorrotzako

    udaltegian.

    BILBOCabezafuego eta Beatriz Sanchez: Bumaye!.

    bGaur, 20:00etan, Biran.

    BILBOAlbert Boadella: El sermóndel bufón.

    bGaur eta bihar, 20:00etan,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBODavid Caiña:�¿Cómo verderla muerte?

    bGaur eta bihar, 20:00etan, eta

    igandean, 19:00etan, Pabiloi 6n.

    BILBOAnita Maravillas: Jon Braun.bBihar, 19:00etan, Campos

    Eliseos antzokian.

    BILBOA-Teatral: La prudencia.bBihar, 19:00etan, Buiako

    udaltegian.

    BILBOBaidefeis: Construyendo a Verónica.

    bBihar, 19:30ean, Garabian.

    BILBODavid Gonzalez eta Ivan Villanueva: Contratiempoymarea.

    bBihar, 20:00etan, eta igandean,

    19:00etan, Hacerian.

    BILBOEidabe: Mari eta gaileta fabrika.

    b Igandean, 12:00etan, Pabiloi 6n.

    BILBOTrukitrek: Mr. Train.b Igandean, 18:30ean, Campos

    Eliseos antzokian.

    BILBODi Filippo Marionnettes:Appeso ad un filo.

    bAstelehenean, 18:30etan,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBOBence Sarcadi: BudapestMarionnettes.

    bAsteartean, 11:00etan eta

    18:30ean, Errekaldeko udaltegian;

    asteazkenean, 11:00etan eta

    18:30ean, Deustuko udaltegian;

    eta ostegunean, 18:30ean,

    Otxarkoagako udaltegian.

    BILBOMiren Gaztañaga, KepaErrasti, Gabriel Ocina, Arantza

    Goikoetxea eta Aritza Rodriguez:

    Garai zekenak.

    bDatorren asteartetik aurrera,

    11:00etan, eta 19:30ean, Arriagan.

    BILBOHop Signor: Giraffe.bAsteartean, 18:30ean,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBOBorja y Tuquepintas: Jojo.bAsteazkenean, 18:30ean,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBOKey Theatre: When all was green.

    bOstegunean, 18:30ean,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBOBea Insa & La Pacheca Collective: Paradigma.

    bOstegunean, 19:30ean,

    Errekaldeko udaltegian.

    BILBOMastodonte: Anatomía de un éxodo.

    bOstegunean, 22:00etan,

    Kafe Antzokian.

    DURANGOArena en los Bolsillos:Max txikia.

    b Igandean, 12:30ean eta 17:30ean,

    San Agustin kulturgunean.

    Bilbo b Musika

    Gaztezulo 200 FestaAdin nagusiko bihurtu da Gaztezuloaldizkaria, eta 200. zenbakia argita-

    ratu dute. 18 urteko ibilbidea ospatzeko, kontzertu berezia antolatu dute

    iganderako, Bilboko Kafe Antzokian: Zea Mays, Grises —argazkian—,

    Xabi Solano, Zuriñe Hidalgo, Xabi Bandini, Liher, Jon Basaguren. HITZA

    ERMUAMarkeliñe: Euria.bBihar, 17:00etan, Ermua antzokian.

    GERNIKA-LUMO 7 Grados: Y todo por amor.

    bGaur, 20:30ean, Lizeoan.

    GERNIKA-LUMOPatata Tropikala:Kalean otso, etxean uso.

    b Igandean, 17:00etan, Lizeoan.

    GETXOGramagia eta Toni La Sal:La famiglia Torombole.

    bBihar, 12:00etan, Erromoko

    kultur etxean.

    LEIOATanttaka: Como un vientohelado.

    bGaur, 20:30ean, Kultur Leioan.

    LEIOACaramuxo: Redondo.bBihar, 17:00etan eta 18:00etan,

    Kultur Leioan.

    MUSKIZErre Produkzioak: El chef.bBihar, 19:30ean, Meatzari aretoan.

    SANTURTZIFele Martinez, LolaCasamayor, Lucia Barrado, Nuria

    Gonzalez, Monica Regueiro eta

    Cristina Plazas: Todas las mujeres.

    bGaur, 20:30ean, Serantes aretoan.

    SANTURTZIDani Muriel, Jose Manuel Seda, Javier Lago eta

    Diana Palazon: Nerón.

    bBihar, 20:30ean, Serantes aretoan.

    SOPELABilbao 700 & III Millenium:Lyceum Club.

    bGaur, 20:00etan, Kurtzion.

    DANTZA

    BASAURIElirale: Ninika.b Igandean, 12:30ean, Social

    antzokian.

    BILBOMarta Carrasco: Perra de nadie.

    bBihar, 20:00etan, eta igandean,

    19:00etan, Fundicion aretoan.

    BILBOMoskuko Balleta: Beltxargen aintzira.

    bAsteazkenean, 20:00etan,

    Campos Eliseos antzokian.

    BILBONazario Diaz: Háblame,cuerpo.

    bOstegunean, 20:00etan,

    Azkuna zentroan.

    BILBOOtradanza: Rito.bOstegunean, 20:00etan,

    Zabalguneko eraikinean.

    ELORRIOProyecto Larrua: Baserri.bGaur, 20:30ean, Arriola antzokian.

    LEIOA Imaginart: Little Night.b Igandean, 17:00etan, 18:00etan

    eta 19:00etan, Kultur Leioan.

    BERTSOLARITZA

    ARANTZAZUBertso afaria: AnderElortegi eta Xabat Galletebeitia.

    bBihar, 14:00etan, Herriko Tabernan.

    BASAURIMaite Berriozabal, Nerea Ibarzabal eta Ane Labaka.

    bGaur, 18:00etan, Marienean.

    BILBOAferak bertso dinamika.bOstegunean, Deustuko

    Herriko Tabernan.

    IGORREBizkaiko Bertsolari Txapelketa. 2. finalaurrekoa:

    Eneko Abasolo Abarkas, Malen

    Amenabar, Oihana Bartra, Onintza

    Enbeita, Nerea Ibarzabal eta Beñat

    Ugartetxea.

    b Igandean, 17:00etan, kiroldegian.

    JATABEBertso afaria: Sustrai Colina eta Sebastian Lizaso.

    bBihar, 21:00etan, Jatazpi txokoan.

    MALLABIAMallabiko BertsolariGazteen Txapelketa: Ane Beloki,

    Beñat Iguaran, Joanes Illarregi eta

    Lurdes Ondaro.

    bGaur, 21:30ean, Trabaku Behekoa

    jatetxean.

    BESTELAKOAK

    BERANGOLur Korta kontalaria:Denak gara ezberdinak.

    b Igandean, 18:00etan, antzokian.

    BERMEOLupe Lekuona kontalaria.bGaur, 18:00etan, liburutegian.

    BERRIATUAErroak Loran Jaia:bazkaria, kantaldia eta erromeria.

    bBihar, 14:30ean, herrigunean.

    BERRIZMaider Alzelai kontalaria:Aminalien biltzarra.

    bBihar, 12:15ean, kultur etxean.

    BILBOEneko Etxebarrieta: Musikagalduaren bila ipuin musikatua.

    bBihar, 18:00etan, Abandoko

    udaltegian.

    BILBO Juanjo Corrales eta KoldoVio: Objektuekin jolastera goaz,

    txotxongilo saio praktikoa.

    b Igandean, 11:30ean, Pabiloi 6n.

    DURANGOLiteratura emanaldimusikatua: Arrate Mardaras, Eider

    Gorritxategi, Erika Lagoma, Esti

    Gonzalez, Koro Benito, Kristina

    Mardaras, Leire Bilbao, Maddi

    Sanchez, Mireia Delgado, Eunate

    Zarrabeitia eta June Iturriaga.

    bGaur, 19:00etan, Andragunean.

    ZAMUDIOAmeli Ipuinenjostuneeta Irati Celestino: Saxofonistaren

    istorioa ipuin musikatua.

    bBihar, 11:30ean, liburutegian.

    15BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 23a Agenda

  • Uxue Gutierrez Lorenzo

    Mendebaldeko

    kristautasune-

    an eta judais-

    moan erabil-

    tzen zuten

    errezoa da letania. Jainkoa gur-

    tzea helburu, erreguesan gura du

    hitzak latinez. Horregatik, Eako

    ibilbideetako bat Letanien Bidea

    izendatu zuten. Izan ere, erlijioak

    behinola herrian izandako ga-

    rrantziaren erakusleiho da bidea,

    otoi zaharraren izenpean.

    Historikoki itsasoari loturiko

    herria izan bada ere, larrez eta ha-

    rriz inguratua dago Eako paisaia

    urdin-berdexka. Kresal eta belar

    usainek bat egiten dute bertan,

    sakabanatutako baserriz osatuta-

    ko herri arrantzalean. Izen bere-

    ko ibaiak zeharkatuta, lau zubi

    ditu herri ñimiñoak. Hala ere, txi-

    kitasunean altxor handiak ezku-

    tatzen dituzten herri horietako

    bat da. Txoko sekretuetako ba-

    tzuk ezagutzeko aukera ematen

    du, hain zuzen, Letanien Bideak.

    Itsasoa eta mendia batu ez ezik,

    eraikin historiko andana ere bil-

    tzen du ibilbideak. Oinetako ero-

    soak jantzita, bi orduz paraje eder

    bezain harrigarriaz gozatu ahalko

    du bidaiariak. Izan ere, ibilbidea

    laburra baina paisaia aldetik oso

    aberatsa da. Bidea behinola gur-

    tzagune izandakoez josia dago,

    lehenbizikoa abiapuntuan ber-

    tan: Andra Mari eliza xumea. Be-

    darona auzoaren magalean dago,

    eta estilo errenazentista du. Bidea

    hasi aurretik, komeni da barrual-

    dea ikuskatzeko tartea hartzea.

    1740. urtean egindako erretaula

    bat dago barnean. Han irudikatu-

    ta daude Jesusen Bihotza, San

    Jose eta Andra Maria. Hasieratik

    uler daiteke, beraz, ibilbidearen

    izenaren zergatia.

    Andra Mari Eliza atzean utzita,

    eskuinetara dagoen bidexka har-

    tuko du bisitariak, Bedarona au-

    zorantz. Harrizko harresi artean

    irekitzen da bidea, maldan gora.

    Aldapa erdian Bedaronako erre-

    pidea gurutzatu, eta, bukaerara-

    ko, ibilbidearen bigarren gune er-

    lijiosoarekin egingo du topo bi-

    daideak: San Bartolome ermita.

    Behinola, herritarrek kandelak

    eskaintzen zizkioten santuari,

    amesgaiztoak uxatuko zizkiela-

    koan. Gaur egun, erromeria eta

    meza egiten dituzte abuztuaren

    24an, haren omenez.

    Larre zabal baten kokatua dago

    ermita, izen bereko baserriaren

    parean. Hara heltzeko aldapa aski

    bortitza bada ere, ingurua atse-

    den hartzeko egokia da. Bidaia-

    riak parajeaz gozatzeko geldialdia

    egin dezake han; eta, bide batez,

    ermita bisitatu. Izan ere, egun ar-

    gitsuetan, iparraldeko kostaldea

    ikus daiteke ekialdean; eta harriz-

    ko Lapatza hondartza, aldiz,

    mendebaldean.

    Arrantzaleen zaindariEtenaldiaren ondoren, Talako

    Ama ermitara bidea hartuko du

    txangoak, antzinako gurutze bide

    izandakoan aurrera eginez.

    Oraingoan, maldan behera egin

    beharko du bisitariak baselizara

    iristeko. Eraikuntza txiki samarra

    bada ere, Erdi Aroan zehar erre-

    zogune ezinbestekoa izan zen he-

    rrian. Jainkoa gurtzeko asmoz,

    opariak uzten zituzten hor erro-

    mesaldian zebiltzan fededunek.

    Olioa zen oparirik ohikoena. He-

    rriak itsasoarekin duen lotura es-

    tua oinarri, gehienbat Eako itsas

    gizon eta andrazkoak biltzen zi-

    ren harak. Horrela, bidaia luzee-

    tan babesa eskatzen zioten arran-

    tzaleek jaungoikoari.

    Egun, ohitura zaharrak indarra

    galdu du, Eako arrantzale tradi-

    zioa beherakadan dabilen eran.

    Dena den, ohitura erlijiosoa gal-

    duta ere, ospakizuna antolatzen

    dute urtero, abenduaren 8an, Ta-

    lako Amaren omenez. Antza de-

    nez, arrantzale talde batek Ama

    Birjinaren irudia aurkitu zuen

    itsas barrenean; eta olatu artetik

    hura berreskutatu ostean, baseli-

    za eraiki zuten haren ohorez. Ho-

    rrela, kondairaren arabera, Tala-

    ko Ama arrantzaleen eta itsasoko

    gizon-emakumeen zaindari

    bihurtu zen. Gaur-gaurkoz, han-

    dik igarotzen direnek kandelak

    utzi ohi dizkiote Ama Birjinari.

    Orain, Eako interesgune bihurtu

    da herritarrentzat zein turisten-

    tzat.

    Ibilbidearen azken geldiune er-

    lijiosoa atzean utzita, kairako bi-

    dea har dezake bisitariak. Ermita

    alboko bidexkan barrena, herrira

    batuz doa Letanien Bidea. Bukae-

    ra herriko kaian du ibilbideak,

    Beletxe etxearen parean.

    Lehengo eta gaurko paisaiek

    bat egiten dute Letanien Bidean,

    tradizio zaharrak garai berrietara

    ekarriz.

    Garai batean erlijioak Ean zuen garrantziari men eginez, gurtzak, naturak eta itsasoakbat egiten dute Letanien Bidean. Bizkaiko kosta miresteko aukera paregabea da bidea.

    Naturari erreguka doan bidea

    Irudian, Eako Letanien Bidearen ibilbidearen zati bat. Garai batean erlijioak herrian zuen garrantziaren ondorioz jaso du izena bideak. EAKO UDALA

    BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2018ko azaroaren 23a

    Zuzendaria: Aitziber Laskibar Lizarribar. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

    www.bizkaia.hitza.eus [email protected]

    sBIZKAIA MAITE

    letanien Bideak eraikin erlijiosoak, itsasoa eta natura batzen ditu. EAKO UDALA

    Erlijioak herrianizandako garrantziarenerakuslehio da bidea,otoi zaharrarenizenpean


BIZKAIKO HITZA - Berria€¦ · kitutako Tknika ikerketarako eta berrikuntzarako zentroa. Deustuko kanalaren irekiera ospatzeko ekitaldiaren bihara-munean, beste zerbait ere iragarri

BIZKAIKO HITZA - Berria€¦ · kitutako Tknika ikerketarako eta berrikuntzarako zentroa. Deustuko kanalaren irekiera ospatzeko ekitaldiaren bihara-munean, beste zerbait ere iragarri

BIZKAIKO HITZA - Berria...klima aldaketaren aurkako bo-rrokarekin eta genero indarkeria-ren aurkakoarekin uztartu ditu planak. Bilbo herritarrak galtzen ari da azken urteetan, eta,

BIZKAIKO HITZA - Berria...klima aldaketaren aurkako bo-rrokarekin eta genero indarkeria-ren aurkakoarekin uztartu ditu planak. Bilbo herritarrak galtzen ari da azken urteetan, eta,

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2019-07-05 · BIZKAIKO HITZA ANE MARURI ARANSOLO Marijesien tradizioa gordetzeko, dokumentala, diskoa, liburua eta euskarri digitala kaleratuko dituzte

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2019-07-05 · BIZKAIKO HITZA ANE MARURI ARANSOLO Marijesien tradizioa gordetzeko, dokumentala, diskoa, liburua eta euskarri digitala kaleratuko dituzte

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2018-06-08 · BIZKAIKO HITZA 4 b Iritzia Ostirala, 2018ko ekainaren 8a R PARAJETIK Igor Elordui Etxebarria Ametsak A metsak dira, Euskal-tzaindiaren Hiztegia-ren

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2018-06-08 · BIZKAIKO HITZA 4 b Iritzia Ostirala, 2018ko ekainaren 8a R PARAJETIK Igor Elordui Etxebarria Ametsak A metsak dira, Euskal-tzaindiaren Hiztegia-ren

BIZKAIKO HITZA - Berria · Sinbologia hori ken-tzeko jardueren jarraipena egin dute, eta udalei horretarako la-guntzak eman dizkiete. ... hotza eta haizea eta, arra-tsalde batez,

BIZKAIKO HITZA - Berria · Sinbologia hori ken-tzeko jardueren jarraipena egin dute, eta udalei horretarako la-guntzak eman dizkiete. ... hotza eta haizea eta, arra-tsalde batez,

Sastraka artean galduta gera ez dadin. Bizkaiko Hitza 2016.04.01

Sastraka artean galduta gera ez dadin. Bizkaiko Hitza 2016.04.01

BIZKAIKO HITZA - Berriafatxada komunikabideetan ikus-tea. Lana ondo egitea dagokigu». Kontrol handiko prozesuak darabiltzate Bermeoko lantegian. ARITZ LOIOLA / FOKU ARRAIN LATETAKO

BIZKAIKO HITZA - Berriafatxada komunikabideetan ikus-tea. Lana ondo egitea dagokigu». Kontrol handiko prozesuak darabiltzate Bermeoko lantegian. ARITZ LOIOLA / FOKU ARRAIN LATETAKO

BIZKAIKO HITZA - Berriakutsatu zuten ingurua. Erandio-ko lantegiko hondakinek Asua ibaiari eragin zioten, eta Barakal- ... tean barneratutako gaia metatuz eta zabalduz joango da. Minbizia

BIZKAIKO HITZA - Berriakutsatu zuten ingurua. Erandio-ko lantegiko hondakinek Asua ibaiari eragin zioten, eta Barakal- ... tean barneratutako gaia metatuz eta zabalduz joango da. Minbizia

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · Etxahun Lekue aurreko edizioko txapelduna: «Txapelketan sail-katu direnen artean aurpegi berri dezente izango dira. Nik asko oso gaztetatik ezagutzen

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · Etxahun Lekue aurreko edizioko txapelduna: «Txapelketan sail-katu direnen artean aurpegi berri dezente izango dira. Nik asko oso gaztetatik ezagutzen

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · Baina harremana dago guztien artean. Hori guztia landu egin behar da, eta tresnak ... badaki zer gertatu den. Epaiak zaintza partekatuaren aldeko ebazpena

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · Baina harremana dago guztien artean. Hori guztia landu egin behar da, eta tresnak ... badaki zer gertatu den. Epaiak zaintza partekatuaren aldeko ebazpena

BIZKAIKO HITZA - Berria€¦ · Arrantzaldi bereziak eta aparteko neurriak itsasoan 3 4. Ibai Maruri Bilbao Ezohiko irudia utzi du koronabi-rusak Bilboko udaletxean. Udale-an ordezkaritza

BIZKAIKO HITZA - Berria€¦ · Arrantzaldi bereziak eta aparteko neurriak itsasoan 3 4. Ibai Maruri Bilbao Ezohiko irudia utzi du koronabi-rusak Bilboko udaletxean. Udale-an ordezkaritza

BIZKAIKO HITZA · nuenean kantatu izan dugulako jendeagatik. Ahul sentitzen garen egunak daudelako, haserre gauden une-ak, erdi gaixo, hilekoarekin edo, besterik barik, mundua manta-

BIZKAIKO HITZA · nuenean kantatu izan dugulako jendeagatik. Ahul sentitzen garen egunak daudelako, haserre gauden une-ak, erdi gaixo, hilekoarekin edo, besterik barik, mundua manta-

BIZKAIKO HITZA HITZA MITXI Punta Begoña galeriak zaharberritzeko lanen emaitzak ikusgai daude b Lanok erabilera praktikoa ere izango dute b Bisita gidatuez gain, mugikorrak gidatuta

BIZKAIKO HITZA HITZA MITXI Punta Begoña galeriak zaharberritzeko lanen emaitzak ikusgai daude b Lanok erabilera praktikoa ere izango dute b Bisita gidatuez gain, mugikorrak gidatuta

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · tza ugari burutu dituzte Lea-Arti-bai eskualdeko gazteek ikasturte honetan. LH1eko ikasleetatik ... indusketen nondik norakoen azalpena). Bihar, zapatuz,

BIZKAIKO HITZA - berria.eus · tza ugari burutu dituzte Lea-Arti-bai eskualdeko gazteek ikasturte honetan. LH1eko ikasleetatik ... indusketen nondik norakoen azalpena). Bihar, zapatuz,

Epamiela hitza 2

Epamiela hitza 2

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2019-11-22 · Eguerdian mezu elektronikoa jaso dute antolatzai-leek, kexa-mezua: «Egun on, Emakume Master Cup ikusten egon naiz Zaratamon eta umilia-tuta

BIZKAIKO HITZA - Berria · 2019-11-22 · Eguerdian mezu elektronikoa jaso dute antolatzai-leek, kexa-mezua: «Egun on, Emakume Master Cup ikusten egon naiz Zaratamon eta umilia-tuta

BIZKAIKO HITZA - Berria...2019/06/07  · Ozeanoen eguna 300 urpekari 9 eta beste 2.500 boluntario arituko dira Urdaibaiko itsasertza garbitzen Ostirala 7 2019ko ekainaren 7a X. urtea

BIZKAIKO HITZA - Berria...2019/06/07  · Ozeanoen eguna 300 urpekari 9 eta beste 2.500 boluntario arituko dira Urdaibaiko itsasertza garbitzen Ostirala 7 2019ko ekainaren 7a X. urtea

Hitza egutegia 2013

Hitza egutegia 2013

BIZKAIKO HITZA - Berria · zerako proiektua da, elikadura eskaintza alternatibo bat egiteaz gain, harreman berriak sortzeko, batez ere, adin, genero eta arraza desberdinen artean».

BIZKAIKO HITZA - Berria · zerako proiektua da, elikadura eskaintza alternatibo bat egiteaz gain, harreman berriak sortzeko, batez ere, adin, genero eta arraza desberdinen artean».