BIZKAIKOHITZA

LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

Konfinamenduak merkaturatzeko trabak ipini dizkio lehen sektoreari bSalmenta zuzena indartu duegoera berriak; bereziki, etxez etxekoa bArrantzaleak berandu eta kezkatuta itsasoratu dira b 2-3

Eskutik eskura

Kartzela Sistemaren gabeziezohartarazi du Aitziber Coello

preso ohiak, espetxetik atera berritan

6Alerta egoera Bizkaiaren erritmoeta baldintza beretan egingo ditu

fase aldaketak Villaverde Turtziozek

5Ostirala

2020ko maiatzaren 15aXI. urtea445. zenbakia

www.bizkaia.hitza.eusbizkaia@hitza.eus

2 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko maiatzaren 15aAstekoa

Ibai Maruri Bilbao Mungia

Joan den astelehenean, Bizkaiko

Batzar Nagusietako Ingurumen

Naturala Zaintzeko Batzordean,

koronabirusaren krisiak lehen

sektorean izandako ondorioak

aztertzeko eskatu zion oposizioak

foru gobernuari. EAJk eta PSE-

EEk osatutako gehiengoak atzera

bota zuen eskaera. 18,5 milioi eu-

roren laguntzak iragarri ditu Ele-

na Unzueta Iraunkortasuna eta

Ingurumen Naturala Zaintzeko

diputatuak. Martxoan Eusko

Jaurlaritzarekin, beste bi diputa-

zioekin eta Hazi fundazioarekin

soberakinak merkaturatzeko

programa bat abiatu zutela ere

gogoratu zuen. Baina nekazariek

eurek ere asmatu dute euren kasa

zelan jarraitu erosleei produktuak

eskaintzen. Dena den, arloz arlo

ezberdina izan da konfinamen-

duaren eragina. Batzuek besteek

baino aldarte hobea izango dute

gaur San Isidro ospatzeko, base-

rritarren egunez jai egiteko.

«Hasieran, zalantzak egon zi-

ren: ortura joan ahal izango naiz?

Traktorea erabili dezaket? Gana-

dua mugitu ahal dut? Baina gero

ez da behar egiteko trabarik

egon». Bizkaiko EHNE sindika-

tuko Alberto Llonaren esanetan,

baserritarrek hilabeteotan izan

duten arazo nagusia produktuak

saltzekoa izan da. Eusko Jaurlari-

tzak eta udal batzuek asteroko

merkatuak bertan behera utzi zi-

tuztenean, non eta nori saldu ez

zutela geratu ziren asko.

Merkatu mota bi daudela azal-

du du: astero egiten direnak —as-

telehenetako Gernika-Lumokoa

eta barikuetako Mungiakoa, esa-

terako— eta urtean behin egiten

diren azoka bereziak —urriko az-

ken astelehena, San Tomas, San

Antontxu eta antzekoak—. Alar-

ma egoeraren ondorioz, bertan

behera geratu ziren. Azpimarratu

du euren merkaturatzeko bide

nagusia bereziki bigarren azoka

horietan duten ekoizleak egora

«oso larrian» daudela; batez ere,

ogi, gazta eta txakolin ekoizleak

aipatu ditu. Txakolin saltzaileek

ostalaritzaren itxialdia ere sufritu

dute. Bezeroei produktua zuze-

nean saltzen hasi dira, Internetez

eta telefonoz. Baina asko apaldu

zaizkie salmentak.

Asteroko merkatuetara joaten

diren ekoizle txikiak, berriz, ho-

beto egokitu dira egoera berrira.

Duela bizpahiru aste berreskura-

tu zuten plazara joateko baimena.

Llonaren esanetan, gizarteak

egindako presioari esker izan da,

hein handi batean. Eta merkatu

horiek ireki direnetik salmentak

«oso ondo» joan zaizkiela nabar-

mendu du. Baina, ordura arte ere,

debekurik zorrotzenak egon di-

renean, asmatu dute euren ortua-

riak zelan eroan kontsumitzailea-

renera: Enkarterrin, Durangalde-

an, Arratian, Busturialdean...

Bizkaiko eskualde gehienetan

sortu dira baserritarren sareak.

«Eskualdeko ekoizle txikiok

berba egin genuen; dibertsifika-

tuak gara, eta proiektu ekologi-

koetan gabiltza. Asteroko merka-

tuen mendekotasun handia dugu

eta ekoizle sare bat sortzea eraba-

ki genuen», azaldu du Errigoitiko

Bizkaigane baserriko Amets La-

dislaok. Hala eratu zuten Uribe

Butroeko Ekoizle Sarea. Ortua-

riak, esnekiak, marmeladak,

ogia, okela, xanpu naturalak...

denetarik ekoizten dute. Etxez

etxe saltzen hasi ziren.

Telefono zenbaki bat ipi-

ni zuten, eta euren kon-

taktuen artean jakinara-

zi zuten. «Ahoz aho za-

baldu da leku guztietara,

eta oso pozik gaude

erantzunagaz». Kontsu-

mitzaileek asteburuetan

deitzen dute eskaera egi-

teko, eta banaketa mar-

titzenetan edo eguene-

tan egiten da.

Astean berrehun eska-

era ere izan dituzte.

«Ekoizle handi baten-

tzat ez da asko izango,

baina guretzat bai.

Ekoizle txikiak gara, eta

ez dugu gehiago ekoitzi

nahi; horrela ondo mol-

datzen gara. Baina, ba-

tzuetan, larri ibili gara

eskaera guztiei erantzu-

teko. Horrek erakutsi du baserri-

tar falta dagoela, gizarteak bene-

tan gertuko produktuak kontsu-

mitu gura baditu». Herrietako

merkatuak itzuli direnetik, behe-

rakada igarri dute, hala ere. Bere-

ziki, mungiarren eskaerek egin

dute behera, orain herriko plazan

bertan eros dezaketelako.

Ladislaok uste du apurka-

apurka egoera orekatu egingo

dela. «Jendea lanera joaten has-

ten denean, zailagoa izango da

etxez etxe saltzea, ez dira-eta

etxean egongo». Baina sareari

eusteko asmoa dutela esan du,

ekoizleei eurei ere on egiten die-

lako saretuta egoteak. Gainera,

sarea martxan dagoenetik, lehen

plazetan baino bezero gehiago di-

tuzte; asko eta asko, kontsumi-

tzaile gazteak. «Jendeak kon-

tzientzia hartu du elikadurak ere

garrantzi handia duela osasune-

Bide berrietatik

Bakartze neurriak urteko sasoi oparoetako batean heldu diralehen sektorera b Merkaturako irteerak itxita eduki dituzteb Ekoizle txikiek kontsumo sareetan topatu dute aterabidea

Bildotsaren etxez etxekosalmenta sustatu du Gaztelakogobernuak; hemen ere balio zezakeen eredu horrek»Alberto LlonaBizkaiko EHNE sindikatuko kidea

«Eskaerei erantzuteko larri ibili gara batzuetan. Gizarteakgertuko produktuak gurabaditu, baserritar falta dago»Amets LadislaoBizkaigaine baserriko ekoizlea

«Egunotan urteko salmentengailurrean egon beharkogenuke. Baina orain hasi gara saltzen, behetik»Unai UrtetaEtxelore mintegiko ugazaba

‘‘

12

1 Berotegiak.Letxuga asko

galdu dira, haiek merkaturatu

ezinik. Irudian, Mungiako

Iban Gonzalez nekazaria.

2 Okela. Jatetxeak itxita,

bildots gutxi kontsumitu da.

Irudian, Unai Beitia, ardiekin,

Mungian.

3 Lore gutxiko maiatza.

Orain ireki dira mintegiak. Iru-

dian, Etxelorekoen saltokia.

4 Itsasoa.Ontziak luzaroan

egon dira portuan zain. Iru-

dian, Bermeo, apirilaren 20an.

ARGAZKIAK: A. LOIOLA / FOKU

3BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko maiatzaren 15a Astekoa

an, eta gertuko produktu ekologi-

koak kontsumitu nahi ditu».

Zuzeneko salmentara jo dute

artzainek eta abeltzain txikiek

ere. Baina estuago ibili dira. Esa-

terako, bildotsak saltzeko zailta-

sunak izan dituzte. Sanjoseak iza-

ten dira salmenta sasoi nagusia.

«Kostaldean lehenago etortzen

dira, baina Karrantza, Orozko eta

Urduña aldean, martxo-apiril

bueltan oraindik asko egoten da

saltzeko», azaldu du Llonak.

Egun horietan iritsi zen konfina-

mendua. Eta bildotsak ezin du

itxaron saltzeko dagokion baino

astebete gehiago. «Beranduago

saltzen baduzu, pisua irabazten

du, eta prezioa jaisten da». Asko

jaitsi zen: bildotsa bizirik kiloko

3,10 eta 3,20 euro artean ordain-

tzetik, 2,10 eta 2,20 euro artean

ordaintzera. «Bildotsa merkatu-

ratu barik geratzeko arriskua

egon zen».

Negoziatu gabeko neurriakJaurlaritzak Eroskiri saltzeko

programa bat ipini zuen martxan.

Llonak uste du aukera bat izan

daitekeela, eta artzain batzuei

mesede egin diela. Baina sektore-

arekin adostu gabe hartutako

erabaki bat izan dela gaitzetsi du;

beste alternatibarik aztertu gabe

erabaki dela. «Gaztelan, adibi-

dez, etxez etxeko salmenta susta-

tzeko kanpaina bat abiatu du go-

bernuak, eta arrakastatsua izan

da. Seguru nago hemen ere balio

zezakeela eredu horrek».

Orain, ardi esnearekin dute

arazoa, industriak ez dielako erosi

gura. Abeltzainek, berriz, ez dute

hainbeste nabaritu. Salmenta zu-

zena egiten dutenak ondo dabil-

tzala esan du Llonak. Baita he-

rrialdeko esne industriari saltzen

dioten baserritarrak ere. «Sal-

menta orekatua da horiena. Are

gehiago, etxeko kontsumoa igo

da. Eta produktu batzuek gora

egin dute; gurinak, adibidez».

Ia desagertuta egon den mer-

katua lore eta landareena izan da.

Bizkaian hamar bat mintegi dau-

de. Horietako bat da Meñakako

Etxelore. «Egun batetik bestera

dena gelditu zen, eta ezin izan ge-

nuen landarerik saldu. Momentu

hartan geneukan landare gehiena

bota behar izan genuen. Oraindik

ez dugu kalkulatu zenbat galdu

dugun», azaldu du egoera Unai

Ureta ugazabak. Gastuei aurre

egiteko, Internetez saltzen hasi

ziren. Baina, gutxi: «Bezeroari ez

zaio gustatzen; aurrez aurre ikusi

nahi du zer lore erosiko duen».

Martxotik maiatzera izaten da

urteko garairik onena sektorean.

«Egunotan, gailurrean egon be-

harko genuke. Baina orain hasi

gara saltzen, behetik». Ekainean

gainbehera hasi ohi da. Hala ere,

esperantzari eutsi dio: «Udan

oporretan joan ezin eta jendea

etxean lorezain hasiko balitz, ur-

tea salbatu genezake. Behintzat,

galerak saihestu». Etzi itzuliko da

Bilboko Areatzara domeketako

lore azoka, salmahaien erdiekin.

June Prieto Lekeitio

Ezohiko Antxoa Eguna os-

patuko dute Ondarroan

bihar; etxetik eta modu

berezian. Eta ezohiko antxoa

arrantzaldia da aurtengoa: inoiz

baino beranduago iritsi da. Aste

Santua pasatuta hastekoak bazi-

ren ere, Bizkaiko arrantzaleak

duela bi aste itsasoratu ziren.

Igotz Galatea Lekeitioko Kala-

mua itsasontziko kapitaina da,

eta beste hamalau gizonekin ba-

tera dabil beharrean. «Aste hone-

tan, lasai ibili gara: aurreko dome-

kan jakin genuen denok negatibo

eman dugula, eta itsasora joan gi-

nen». Baxurako arrantzale guz-

tiei testak egin dizkie Eusko Jaur-

laritzak —eta baita osasun aginta-

riek ezarritako beste neurri ba-

tzuk ere—,besteak beste, ontzian

ezinezkoa delako segurtasun dis-

tantziak mantentzea. «Ezin gara

ibili maskararekin; busti egiten

da, eta ezin dugu arnasa hartu».

Hala ere, itsasontzian garbitasuna

zorrotz mantentzen dabiltza, lixi-

barekin eta urarekin.

Porturatzerakoan ere neurri

bereziak hartzen dituzte. «Por-

tuan dauden pertsona horiek es-

kularruak eta maskarak erama-

ten dituzte, derrigorrez. Lonjara

sartzeko, tenperatura hartzen di-

zute, eta soilik bat sartu daiteke».

Galateak azaldu duenez, osa-

sun neurrietan baino gehiago, an-

txoaren prezioan nabaritu dute

berrogeialdiaren eragina. «Kon-

tserba enpresek hemengo arrain

handia hartzen dute, baina tamai-

na txikiko antxoa, adibidez, asko

Marokora eta Italiara joan izan da.

Baina orain mugak dauden mo-

duan egonda, gaizki». Kanpora-

ko arraina ere hemen geratu da,

eta prezioek behera egin dute.

Normalean, 1,3 eta 1,5 euro artean

ordaintzen da lonjan antxoa kiloa,

baina orain 0,30era ere egon da.

Neurriez eta prezioez gain, na-

barmendu du marinelen arteko

giroa ona dela. Gogoratu du testak

egin baino lehen soilik hamalau

gizon joan zirela itsasora. «Bat ge-

ratu zen lehorrean, bere semeak

sintomak eduki zituelako».

Itsasotik bueltatzean, baten ba-

tek sintomak edukiz gero, ontzia

gelditu egin behar da: marinel

guztiek berrogeialdia bete behar-

ko lukete lehorrean, eta baita on-

tzia desinfektatu ere. Horregatik,

asteburua etxean pasatzerakoan

neurri gogorragoak hartzea pro-

posatu die bere arrantzaleei.

«Gure egoera berezia da, beste

beharginekin alderatuta. Denok

egoten gara elkarrekin leku txiki

baten, eta badaezpada neurriak

zaintzeko eskatzen diet».

Hurrengo kanpainarako zalan-

tzak ugariak dira. «Hegaluzetan

irteteko, uste dut garrantzitsua

izango litzatekeela testak egitea».

Izan ere, hegaluzetan 10-15 egun

egon daitezke itsasoan. «Badaki-

gu noiz irtengo garen, baina ez

noiz bueltatuko garen. Beraz, uste

dut, oso garrantzitsua dela itsaso-

ratzean denok jakitea ez dagoela

inor kutsatuta».

Koronabirusean negatibo emanda, antxoatan lasai atera dira arrantzaleak azkenastean. Itsasoan daudenean, ezin dituzte elkarren arteko distantziak mantendu,ezta maskararik erabili ere. Hegaluzetan joateko, beste test bat eskatuko dute.

Arrantzaldi bereziak eta aparteko neurriak itsasoan

3 4

Ibai Maruri Bilbao

Ezohiko irudia utzi du koronabi-

rusak Bilboko udaletxean. Udale-

an ordezkaritza duten bost alder-

di politikoekBilbo Aurrera plana

babestu dute, hiriko familiek eta

enpresek krisialdi ekonomikoari

aurre egiteko laguntza izan deza-

ten. 15.000 familia eta 10.000 en-

presa izango dira laguntza hori ja-

soko dutenak, eta 15 milioi euro

ipiniko ditu udalak. Planak Eusko

Jaurlaritzatik etorriko diren beste

diru sorta batzuk ere jasotzen

ditu, bereziki gizarte laguntzetara

begirakoak. Juan Mari Aburto al-

kateak esan du «ezohiko neu-

rriak» direla, «ezohiko egoera

bati aurre egiteko». Besteak bes-

te, ekainean jokatzekoa zen Euro-

koparako gordeta zegoen dirua,

martxoan eta apirilean egin ez di-

ren obretakoa eta azken urteeta-

ko superabita erabiliko dira fi-

nantzatzeko.

15 milioi horietatik gehiena

ekonomia suspertu eta enplegua

sustatzeko erabiliko dira: 11,4 mi-

lioi. Zerga eta tasen aparteko mu-

rrizketak eta hobariak jaso ditu

planak. Baita 30 neurri inguru

ere. Bilboko ekonomiaren moto-

rra turismoa, ostalaritza eta mer-

kataritza dira gaur egun, eta ho-

riek biziberritu nahi ditu udalak.

Besteak beste, zuzeneko kontsu-

morako pizgarriak ezarriko dira,

merkataritzarako, ostalaritzara-

ko, jatetxeetarako eta turismora-

ko bonu zehatzekin. Horretara-

ko, 2,65 milioi euro erabiliko dira.

Negozioek eta enpresek lehia-

kortasuna berreskuratzeko la-

guntza ekonomikoak eskuratuko

dituzte, eta baita osasun krisiaren

ondorioz egin beharreko aldake-

tak finantzatzeko ere. Esaterako,

terrazetan espazio publikoa

gehiago okupatu ahal izateko

irizpideak malgutuko dira. Turis-

moa erakartzeko ahalegina egin-

go dute, gertuko lurraldeetan

kanpaina bereziak eginda. Auzo-

etan, berriz, merkataritza jardue-

ra dinamizatzeko ezohiko ekin-

tzak ipiniko dira martxan.

Krisiak egoera kalteberan utzi

dituen familiei laguntzeko, be-

rriz, 2,2 milioi erabiliko ditu uda-

lak. Izan ere, gizartea suspertzeko

neurriena da planaren bigarren

lan ildoa. Diru sarrera barik gera-

tu direnei begira, gizarte larrialdi-

rako laguntzen aurrekontua han-

dituko da. Laguntzak jasotzeko

baldintzak betetzen ez dituzten

familientzat 625.000 euroko fun-

tsa sortu da. Adinekoei lagun egi-

teko Urrats bat gehiagoprogra-

mak 150.000 euro gehiago izango

ditu; etxebizitza komunitarioak

sustatzeko, 560.000 euro. Etxe-

bakoei ostatu emateko 375.000

euroko funts bat sortuko da. Fa-

milia barruko babesgabetasun

eta gatazka egoerak detektatu eta

artatzeko programak indartuko

dira. Genero indarkeriaren bikti-

men baliabide ekonomikoak ber-

matzeko, 50.000 euro erabiliko

dira. Eta Internet estaldura eska-

sagoa duten auzoetan 100.000

euroko inbertsioa egingo da, wifi

sarea indartzeko.

Kultura da planaren hirugarren

zutabea: 1,3 milioi izango ditu.

Kultura bonua sortuko

du Bilboko Udalak;

500.000 euro erabiliko

ditu horretarako. Kultur

eta sorkuntza industriei

lotutako jarduerak susta-

tuko dira espazio publikoan, hiri-

ko auzoei bizia emateko; 300.000

euro erabiliko dira horretarako.

Eta lehendik programatuta zeu-

den baina bertan behera utzi be-

har izan diren ekitaldiak berriz

programatzen ahaleginduko dira.

15 milioi euro Bilboko familieketa enpresek krisia gainditzekoBilboko Udalean ordezkaritza duten alderdi guztiek sinatu dute Bilbo Aurrera plana b Hiru oinarri nagusi izango ditu: gizarte kohesioa, enplegua eta ekonomia, eta kultura

Ezkerretik hasita, Nekale Alonso, Ana Viñals, Jone Goizielaia, Juan Mari Aburto, Raquel Gonzalez eta Alfonso Gil, planaren aurkezpenean. BIZKAIKO HITZA

1,5NEGOZIOEI ZABALIK EUSTEKO

LAGUNTZAK GETXON

Getxoko Udalak herriko enpresa

txiki eta ertainei laguntzeko funtsa

sortu du. 1,5 milioi euro erabiliko

ditu eta merkatari, ostalari eta au-

tonomo bakoitzak, gehienez,

1.500 euroko laguntza jaso ahal

izango du. Horretarako, negozioari

gutxienez lau hilabetez zabalik

eusteko konpromisoa hartu be-

harko du. Udalaren webgunean

egin behar dira eskaerak.

470.000‘MUNGIA INDARTZEN’

PLANAREN AURREKONTUA

Mungiako Udalak Mungia Indar-

tzen plana ipini du martxan, herriko

eragile eta alderdi politikoekin

adostuta. 470.000 euro jarriko di-

tuzte, enpresa, negozio eta fami-

liak laguntzeko. Besteak beste,

Behargintzaren bidez, orientazioa

emango da, negozioak martxan

jartzeko formakuntza eta laguntzak

eskainiko dira, eta kontsumoa sus-

tatzeko laguntzak banatuko dira.

420.000ENPRESA ETA FAMILIENTZAKO

LAGUNTZAK DURANGON

Ekonomia Suspertzeko Plana ta-

xutzen ari da Durangoko Udala.

420.000 euroko aurrekontua izan-

go du, enpresei eta familiei krisia-

ren ondorioei aurre egiten lagun-

tzeko. Zerga eta tasetan aldaketak

egingo ditu, eta kontsumoa susta-

tzeko neurriak hartuko ditu. Beste-

ak beste, herriko merkataritzan eta

ostalaritzan gastatzeko deskontu

bonuak banatuko ditu ekainean.

Diru sarrera barik geratudirenei begira, handitu egingo da gizarte larrialdirakolaguntzen aurrekontua

4 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko maiatzaren 15aGaiak

Ibai Maruri Bilbao

Enkarterriren bihotzean, geogra-fikoki Bizkaian dagoen arren, ad-ministratiboki Kantabriari dago-kio Villaverde Turtzioz. Joan denastelehenetik, konfinamendutikateratzeko lehen fasean dagoKantabria. Baina Villaverde Tur-tziozen ez dituzte Kantabriakoherriek dituzten baldintza berak,Bizkaiko herrienak baizik. Izanere, diputatu jeltzaleek alarmaegoera babesteko Espainiako Go-bernuak eta EAJk egindako akor-dioaren ondorioz, inguratzen di-tuen lurraldeko fasea eta baldin-tzak izango dituzte enklabeetan.«Pozik» hartu du erabakia Ja-

vier Perez Agirre alkateak. «EzEAJk ez Espainiako Gobernuak ezdute gurekin hitz egin, baina gus-tura gaude. Duela bizpahiru asteegin genion eskaera hori bera gukKantabriako Gobernuari. Bestelaegiteak ez luke zentzurik izan-go». PRC Kantabriako AlderdiErregionalistako kidea da, udale-an ordezkaritza duen alderdi ba-karrekoa. Gaztela eta LeongoJuntak gogo txarrez hartu du Tre-biñuk Arabaren erritmoari jarrai-tzea. Baina Perezen alderdikoburu eta Kantabriako Gobernukopresidente Miguel Angel Revillak«ondo» deritzo erabakiari:«Zentzuzkoa da. Villaverde Tur-tziozko herritarrek euren ondoanbizi direnen baldintza berak izanbehar dituzte kasu honetan».Edonola ere, biek argi utzi dute«une berezi bateko kontua»dela. Revilla: «Honek ez du inon-dik ere zalantzan jartzen herria-ren kantabriartasuna». Herri txikia da. Erroldatutako-

ak 283 dira (2019), baina ingurukobizilagun askok dute bigarrenetxebizitza han. Eta haientzatohikoa izaten da asteburua, zu-biak edo oporrak Villverde Tur-tziozen pasatzea. Hala zeudenasko martxoaren 14 eta 15eko as-teburuan, Espainiako Gobernuak

alerta egoera eta konfinamenduaezarri zituenean. Eta han jarraitudute. «Etxeko bakartze orduakherrian egin dituzte; Bizkaira joa-ten ziren beharrera». Herria lepodagoela esan du, baina konfina-mendua «ondo» bete dela. Bal-masedako eta Zallako osasun es-kualdeak dituzte inguruan:%1,3ko eta %0,8ko kutsatze tasakdituzte, hurrez hurren. Herrianbestelakoa da egoera. «Errolda-tuen artean ez dago koronabiruskasu ofizialik. Bigarren etxebizi-tzan daudenen artean, egon dai-teke, horiek dagokien herriko estatistiketan agertuko dira eta;euren osasun zentrora joan behardute gaixotzen direnean. Denaden, herri txikia da gurea, eta ja-

kingo genuke inor gaixo balego.Ez dugu halako berririk izan». Elikadura denda bat eta farma-

zia bat dituzte herrian; zabalikdaude, konfinamendu egoerakiraun bitartean egon diren bezala.Baina hiru tabernek, berriz, itxitajarraitzea erabaki zuten astelehe-nean. «Eguraldi eskasak eta go-bernuak ipinitako baldintzek ezomen die negozioa zabaltzeaerrentagarri egiten», kontatu dualkateak zer argudio eman diotenostalariek. Villaverde TurtziozkoUdalak Eusko Jaurlaritzak Biz-kairako onartutako neurriak ba-natu ditu herritarren artean.Kantabriako erritmora joan izanbalira, udalerritik kanpo mugi-

tzeko askatasun handiagoa izan-go zutela jakin arren, Perezi ezzaio garrantzitsua iruditzen; pre-miazko mugimenduak bermatu-ta dituztela esan du. Ukatu egindu Villaverde Turtzioz «hesitutaeta bakartuta» dagoenik. Konfi-namendu asteetan ez dute ozto-porik izan premiazko erosketakegitera Castrora (Kantabria), Bal-masedara edo Zallara joateko.«Mediku barik geratu ginen he-rrian, Kantabriak landa ingurukokontsultak kendu dituelako kri-siak iraun bitartean. Baina Cas-troko osasun zentrora eta Guru-tzetako ospitalera joan ahal izangara, beti egin dugun bezala».Beharrera ere arazo barik ateradira herritik kanpo, enpresekegin dizkieten justifikanteekin;alkateak berak, esaterako, Gallar-tan egiten du lan, eta, azaldu due-nez, «hainbatetan» pasatu beharizan du Guardia Zibilaren edo Er-tzaintzaren kontrola. Perezen esanetan, bere herriki-

deek baino gehiago VillaverdeTurtziozen bigarren etxebizitzaduten bizkaitarrek dute fasez al-datzeko «presa». «Bizkaikoetxeetan konfinatuta daudenekbi hilabete luze daramate honaetorri barik, eta lorategiak eta or-tuak zaindu barik dituzte harrez-kero. Etxe inguruan lan asko ego-ten den sasoia da, eta badakit irri-kan daudela». Bizkaia barruanherri batetik bestera joateko mu-gak kentzean iritsiko da hori.

VillaverdeTurtzioz etaBizkaia, bateraAdministrazio aldetik Kantabria bada ere,Villaverde Turtziozen Bizkaiko gainontzekoherrietako baldintza berberetan igarokodute konfinamendutik irteteko fase bakoitza

Viilaverde Turtziozko herrigunea, artxiboko irudi batean. LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

ATE IREKIAKUNIBERTSITATE GRADUAK

_2020/2021 ikasturtea

www.mondragon.edu/prest

Etorriko zarela jakinarazi!

INGENIARITZA

ONLINE MAIATZAK 19

ASTEARTEA 17:00 (EUS) / 18:30 (CAS)

Mekanika / Elektronika / Informatika

ONLINE MAIATZAK 20

ASTEAZKENA 17:00 (EUS) / 18:30 (CAS)

Energia / Ekoteknologia / Diseinua

ONLINE MAIATZAK 21

OSTEGUNA 17:00 (EUS) / 18:30 (CAS)

Antolakuntza / Biomedika / Mekatronika

EKINTZAILETZA

ONLINE MAIATZAK 26

ASTEAZKENA 18:00

Lidergo Ekintzailea etaBerrikuntza - LEINN

HEZKUNTZA

ONLINE EKAINAK 10

ASTEAZKENA 18:00

Haur Hezkuntza /

Lehen Hezkuntza

HUMANITATEAK

ONLINE EKAINAK 6

LARUNBATA 10:30

Humanitate Digital Globalak

GASTRONOMIA

— Basque Culinary CenterONLINE MAIATZAK 23

LARUNBATA 16:00

Gastronomia eta

Sukaldaritza Arteak

«Espainiako Gobernuaketa EAJk ez dute gurekinhitz egin, baina gusturagaude. Bestela egiteakez luke zentzurik»Javier Perez AgirreVillaverde Turtziozko alkatea

5BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko maiatzaren 15a Gaiak

Natalia Salazar Orbe

Espetxean hamasei urte egin on-doren, maiatzaren 2an atera zenkalera Aitziber Coello (Durango,1979), zigorra osorik beteta. Haitzsemearekin batera irten zen Pi-cassenteko kartzelatik (Valentzia,Herrialde Katalanak). 2017an jaiozen umea, Coello Foncalenten ze-goela (Alacant, Herrialde Katala-nak). Egoera bitxia aurkitu du ka-lean. «Arraro sentitzen naiz.Hainbeste urteren ostean, senideeta lagunak besarkatzeko itzelez-ko gogoa daukat, baina, oraingoz,gogoekin geratu beharko naiz».Pandemiaren krisiaren espetxe-

etako kudeaketa salatu dute

hainbat eragilek, tartean Sarek

eta Etxerat-ek. Esan dute preso-

ak erabat bakartu dituztela bai-

na, aldi berean, kutsatzeko

arrisku handiena dutenak ere

badirela. Zeintzuk muga edo de-

beku jarri dizkizuete eta zein-

tzuk segurtasun neurri izan ditu-

zue babesteko?

Kaleko zein kartzela barneko se-nide eta lagunen bisita guztiakbertan behera gelditu ziren mar-txoaren 12an. Ondorioz, haurreketa amek ez daukate aita eta biko-tekidea ikusteko eskubiderik,nahiz eta elkarrengandik ehunmetrora egon. Hala ere, funtzio-narioak egunero etortzen dira ka-letik, inolako neurririk hartugabe. Ez diete egiten koronabiru-saren proba, ez diete hartzen ten-peratura, eta ez diete ematen ba-besteko maskara edo eskularru-rik. Teorian, gurekin ezin dute iakontakturik eduki, baina, adibi-dez, beren garita garbitzen duenpresoa inolako babesik gabe etasegurtasun distantzia zaindugabe egoten da haiekin bertan.Baita bere umea ere. Eta, gero, gu-rekin egoten da patioan. Hau da,gure osasuna babesteko aitzakia-rekin, gure oinarrizko eskubide-ak urratzen dituzte.

Zigorra osasun irizpideei gai-

lendu zaiela esango zenuke?

Bai. Eta, kartzela sistemak berezdaukanez joera hori, pentsatzendut atzera egingo dela orain artekolektiboaren urteetako borro-karen ondorioz lortutako eskubi-de askotan.Presoek asteak daramatzate bi-

sitarik gabe. Erakunde publiko-

ek pandemiaren kudeaketan

gogoan izan dituzte presoen eta

haien senideen eskubideak?

Ez. PSOEk eta Podemosek osatu-tako gobernuak denbora asko be-har izan du kaleko senideekin bi-deo deien bidezko komunikazio-ak ezartzeko, eta, martxan jarridituenean ere, muga asko jarriditu. Kasu askotan, senide baka-rrarekin eta behin bakarrik egite-ko aukera eman dute. Kartzelabarneko senideekin, berriz, Pi-cassenten behintzat, zuzendariakez zuen nahi bikoteen arteko bi-deo deirik egiterik, umeek berenaitak ikusteko modu bakarra hori

dela jakin arren. Azkenean abo-katuen laguntza behar izan dugulortzeko.Batetik bestera joateko mugak

ezarriko dituzte aurrerantzean

ere. Horrek ondorioak izango

ditu urrunduta dauden presoen-

gan eta euren senideengan. Zer

eragin du presoengan bisitarik

eta kontakturik ezak?

Presoontzat oso gogorra da seni-deekin ia kontakturik ez izatea,denerako behar baitugu haien la-guntza. Behin kide batek esan zi-dan berak burua argi duten bainagorputza mugitu ezin duten per-tsonen moduan irudikatzen gin-tuela, edozertarako laguntza es-katu behar dugulako. Arropa pol-tsa bat ere ezin digute ekarri, eta

amen moduluan, haurrak oso az-kar hazten direnez, arroparenabenetako arazo bihurtu da.Sakabanaketa eta urrunketa are

zigor handiago bihurtu dira?

Bai. Euskal Herriko kartzeletanegongo bagina, probintziatikmugitzeko aukera zabaltzeansenideak gu ikustera etorri ahal-ko lirateke agian, baina, Levan-ten edo Andaluzian egonda, aus-kalo noiz utziko duten harainobidaiatzen.Frantziako estatuak zenbait

preso kaleratu ditu egoera ho-

netan babestuta egon daitezen.

Tartean ez da egon euskal pre-

sorik. Espainiako Estatuan ere,

preso mantentzen dituzte, nahiz

eta gaixorik egon eta Osasuna-

ren Mundu Erakundeak beste

neurri batzuk gomendatu. Zer

arrisku dakar espetxeak preso

horientzat?

PSOEren eta Podemosen gober-nua behin eta berriz ari da errepi-katzen pandemiaren aurrean

kontu handiarekin ibilibehar garela denok, bai-na, batez ere, pertsonanagusiak eta bestelakoosasun arazoak dituzte-nak. Espetxeetan, ordea,

ez du irizpide bera ezartzen. Espe-txean, beste presoekin eta, batezere, funtzionarioekin dugu kon-taktua. Azken horiek kaletiketortzen dira egunero, eta nahi-koa da haietako bat kutsatutaegotea guztiok kutsatzeko. Beraz,oso arriskutsua da gaixotasun la-rriak dituzten gure kideentzat es-petxean jarraitzea, edonoiz gai-xotu daitezkeelakoGertutik ezagutu duzu zuk kar-

tzela eta gaixotasunabinomioa.

Asier Aginako zure bikotekidea-

ri eten egin zioten kartzelaldia

iaz, buruko tumore batengatik.

Zer-nolakoa izan zen zigorra

eten aurreko egoera?

Asierren kasuan, dena oso azkarjoan zen, konbultsioak izan zitue-

lako, zuzenean ospitalera eramanzutelako eta, aurkitu ziotena osoarriskutsua zenez, urgentziazegin ziotelako ebakuntza. Hori ezda oso ohikoa; beste kide askorenkasuan, diagnosi bat izateko ba-karrik hilabeteak pasatu beharizaten dira. Bestalde, espetxeanegonda senide bat gaixorik dau-kagunean, inpotentzia itzela sen-titzen da, astean zortzi minutukozortzi telefono dei baino ez ditu-gulako etxekoekin edo lagunekinhitz egiteko eta, beste denboraguztian zer gertatzen den ez jaki-teaz gain, ezin dugulako ezertanlagundu.Zertan lagundu zuen Asierren

osasun egoeran aske egoteak?

Gauzak asko hobetu ziren. Kale-ko beste edozein bezala joan zite-keen medikuarengana, eta zuze-nean egin probak eta bestelako-ak, beste inoren esku hartzerikgabe.Kartzelan posible al da berma-

tzea gaixotasun bat behar beza-

la kontrolatuko dela?

Ez. Mediku eta erizain onak lekuguztietan daude, noski, baina sis-tema ez dago eginda pertsonei la-guntzeko; are gutxiago pertsonagaixo bati laguntzeko. Ospitaleraateratzen gaituztenean, eskubur-

dinez lotuta egoten gara, poliziazinguratuta, askotan tratu eskasa-rekin edo txarrarekin, eta intimi-taterik gabe.Ama izan zara kartzelan. Presta-

tuta daude espetxeak?

Ez, espetxeak ez daude prestatutaamatasunerako, eta are gutxiagoaitatasunerako. Ni Foncalentennengoen haurdun gelditu nintze-nean, eta, zorionez, hango medi-kuak oso arduratsuak izan zirennire haurdunaldiaren kontrola-rekin. Baina, ziegetan lo egiteko,ohatzeak zeuden, eta tripa han-diarekin ia ezinezkoa zen oheanbuelta ematea edo gauetan ha-maika aldiz komunera jaikitzea.Ospitalerako irteeretan, jada zor-tzi hilabeteko nengoela, poliziakeskuburdinak atzean jarri nahiizan zizkidan. Umea jaio zenean,kideekin egon ahal izan nintze-nez, laguntza itzela eman zidaten.Hainbat kideri tokatu zaie amata-suna kartzelan bakarrik bizitzea,eta egoera ez da batere erraza.Bestalde, umeen aitek ez duteinolako eskubiderik haurrekiko,eta oso gogorra da haientzat, bes-teak beste jakitea ama ospitaleraeramaten dutenean umea besteedozein presorekin geldi daiteke-ela haiekin baino lehenago.

«Gaixo larrientzat oso arriskutsua daespetxean jarraitzea»

Aitziber Coello b Euskal preso ohia

Coellok salatu du Espainiako Gobernuak esaten duela COVID-19arekikozaurgarrienak babestu behar direla baina espetxean ez duela irizpide beraezartzen. Haren arabera, «sistema ez dago eginda pertsonei laguntzeko».

BIZKAIKO HITZA

«Behin kide batek esan zidanburua argi duten baina gorputzamugitu ezin duten pertsonenmoduan irudikatzen gintuela»

6 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko maiatzaren 15aBerbetan

7BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko maiatzaren 15a Iritzia

RPARAJETIKIgor Elordui Etxebarria

Fermin Txoren lau faseak

Aspaldi ezagutzen dutFermin Txo jauna, ar-tean jauna ez zenekosasoitik, alegia. Den-

bora asko pasatu da elkarren be-rri izan barik. Gehiegi. Baina Fer-minekin, Mintxo-rekin, gerta-tzen zait urteak eta urteak pasatuahal direla elkar ikusi gabe, baitaelkarren berri izan gabe ere, etaberriro elkartzen garenean ema-ten duela atzo bertan izan zela ba-tera egon ginen akabuko aldia.Beti daukat gogoan Mintxo.

Beti nago hari deitzeko. Eta gogohori are handiagoa da konfina-mendua hasi zenetik, baina, noriez zaio pasatzen, gauza bat delaedo bestea dela, egunero kale.

Baina, ai, atzo Mintxok berak deitu zidan.Minutu erdian garbitu geni-

tuen etxeko kontuak eta bestegauza batzuei buruz hasi ginenberbaz. Eta, zelan ez, koronabi-rusari buruz: hildakoak, testak,berrogeialdia, pandemiaren on-dorio ekonomiko, sozial eta poli-tikoak, konfinamenduaren arin-tzea... Puntu horretara ailegatu-ta, Mintxok esan zidan bera aridela prestatzen bere deskonfina-mendu propioa, bere normalta-sun berri propiora egokitzearren.Eta berak ere lau fasetan banatuduela. Azaldu zidanez, 0 fasea,hausnarketa-fasea aspaldi pasatudu. Haren ustez, konfinamendua

delakoa azken bi hilabete hauekbaino askoz harago doa. Jaiotzengarenetik gaude, zelanbait, kon-finatuta. «Askatasuna ez da te-rraza aukeratzea, lagun. Kartakmarkatuta daude», bota zidan,«kapitalismo hiltzailearen joko-arauak aldatu nahi baditugu,hortaz ohartzea da lehenengogauza». Gero zerbait esan zidanThe Truman Showpelikulari buruz eta urrezko kaiola bati buruz... Orain lehenengo fasean dago

Mintxo; «planifikazio fasea»,haren hitzetan. Haren ustez «zerden garrantzitsua eta zer ez ikasidut» bezalako esaldiak hutsalakdira, eta ekintzak behar dira.

Txikitik handira egin behar ei da,musean legez. «Kartak markatu-ta daude, baina ez jokatzea ez daaukera bat». Bada, ekintza-sor-tak hiru eremutan banatu ditu,eta horiek dira hurrengo faseak: Bigarren faserako, «fase afek-

tiboa», zerrenda bat egin du mai-te dituen senide eta lagunena(«zu, jakina, bertan zaude», la-saitu gura izan ninduen). «Ez lo-tsak, ez aurreiritziek, ez rolek ez

didate galaraziko ahal dudan be-zain laster besarkadak eta mu-suak ematea zerrendan zaudete-noi».Hirugarren fasean, «fase so-

zioekonomikoan», neurri txi-kiak «baina esanguratsuak»hartzetik hasiko dela esan zidan:«Ez Movistar ez Euskaltel, ez ha-lako ostiarik, Izarkom! Eta argin-darra Goienerrekin. Nire diruare-kin ez dira aberastuko, ez horixe!Erosketak, ahal dudan gehiene-tan, herriko dendetan, eta berta-ko ekoizleei erosi ahal badiet, ho-beto. A, eta zenbat gauza ditudansobera! Gutxiagorekin igual-igual bizi ahal naiz».Laugarren fasea, «politikoa»,

dela eta, esan zidan gauza baka-rra izan zen erradikalizatu egindela. Gehiago? —galdetu nion.«Bai, gehiago. Zorionez», eran-tzun zidan. Eta inoiz baino argia-goa (eta koherenteagoa) irudituzitzaidan nire laguna.

«Kartak markatutadaude», bota zidan,

«kapitalismohiltzailearen

joko-arauak aldatunahi baditugu,

hortaz ohartzea dalehenengo gauza»

BIZKAIKO HITZAk irakurleen

eskutitzak plazaratzen ditu. Ez di-

tuzte 1.400 karaktere baino

gehiago izan behar, tarteak bar-

ne, eta BIZKAIKO HITZAk moz-

teko eskubidea du. Helbide ho-

netara bidali behar dira, izen-abi-

zenak eta herria adierazita:

Bizkaiko Hitza, Uribitarte kalea

18, 3-C, 48001 Bilbo. Eskutitzak

Internet bidez bidaltzeko aukera

ere badago:

bizkaia@hitza.eus.

%

Otxarkoagakobortxaketarenegilea kartzelan da

BILBO bEpaileak espetxera bidalidu ostiralean Otxarkoagan ustezneska bat bortxatu zuen 18 urte-ko mutila. Salaketaren arabera,sexu harremanak izateko propo-samenari neskak ezetz esan, etamutilak behartu egin zuen, berelokalean. Bilboko Udalak eta al-dundiak erasoa gaitzetsi dute.

Irudia b Getxo

Itzubaltzeta III gaztetxea ez ixteko aldarria, kaleraCOVID-19agatik Itzubaltzeta III gaztetxea hutsik egon ostean, Getxoko Udalarekin berriz erabiltzen hasteko neurriak adostekoak ziren bertako kide-

ak. Udalak esan zien ez duela onartzen udal eraikinean euren jarduerekin jarraitzea, eta zigilatu egin zuen gaztetxea astelehenean. Hainbat lagunek

protesta egin zuten. Udalak Ertzaintza bidali zuen. Asteartean manifestazioa egin zuten ehunka herritarrek gaztetxearen itxiera salatzeko. L. J. / FOKU

Igorgailuen gabezialarriak salatudituzte basozainek

BILBO bBasozainek salatu dutelanean erabiltzen dituzten igor-gailuek «gabezia larriak» dituz-tela. Jakinarazi dutenez, behinbaino gehiagotan alarma botoiasakatu dute, eta egunak beharizan dituzte larrialdi deia eginduen basozaina nor den aurki-tzeko. Bi urtez ari dira salatzen ezdela egiten era horretako larrial-dien jarraipenik. «Basozain etabaso-sute taldearen segurtasunakolokan» dagoela esan dute.

Natalia Salazar Orbe

Sintonia berri bat ari

da astintzen Etxe-

barriko uhinak.

Itxialdian euskara

erabili eta gertuko

edukiak euskaraz eskaintzeko

asmoz sortu dute Zebarri irratia.

Konfinamenduak sortu dituen

oztopo eta kalte guztien artean,

itxialdiak eragin duen egoerari

esker gauzatu diren egitasmoeta-

ko bat da. Etxebarriko euskalte-

giak aspalditik egitekoa zuen

proiektua gauzatu du horrela.

Apirilaren 23an jarri zuten

eskuragarri lehen irratsaioa,

euren webgunean. Hainbat gai

izan zituzten aztergai: Euskaral-

dia; etxean ariketa fisikoa egiteko

gomendioak —orduan oraindik

kalean kirola egiteko aukerarik

ez zegoen—; bikotekidea etxean

ez dutenek harekin edo beste

norbaitekin sexua izateko auke-

rei buruzko erreportajea; herrian

sortu den EtxetikBarri egitasmoa;

eta hainbat telesailen eta filmen

proposamenak.

Joan den astean aurkeztu zuten

bigarren saioa, orain arteko azke-

na dena. Ibon Rodriguezek eman

ditu azalpenak. Etxebarriko eus-

kaltegia kudeatzen duen Ulibarri

euskaltegiko irakaslea da, eta

berak koordinatzen du irratsaioa.

«Ez genuen askorik zentratu

nahi koronabirusaren inguruan,

jendea nekatuta dagoelako gai

horrekin. Hala ere, hitz egin dugu

Etxebarrin zabalik dauden lekuei

buruz. Aztertu dugu ea herrita-

rrek errespetatu dituzten ezarri-

tako neurriak, ikasleek ikusi

dutenaren arabera». Kirolari

profesionalak eguneroko berrira

zer-nola egokitzen ari diren kon-

tatu die futbolari batek. Eta kul-

turari ere txokoa egin diote: libu-

ruen gomendioak egiteaz gain,

Niketz taldeko kide Txaber Mira-

valles elkarrizketatu dute. «Etxe-

an egindako single bat argitaratu

du sarean».

Bost ikaslek eta Rodriguezek

berak hartu dute parte oraingoan

—aurrekoan lau izan ziren guzti-

ra—. Apurka kopuru horrek gora

egitea nahiko luke irakasleak.

«Nire asmoa da, aldizkariarekin

gertatzen den bezala, pixkanaka

denek parte hartzea. Eta hama-

bostean behin talde batek zerbait

ekartzea». Ekarpen guztiak ongi

etorriak izango baitira. Irratsaio-

an bertan ere egin dute parte har-

tzeko deia.

Aldizkaria abiapuntuZebarri aldizkariak jarri zuen

Etxebarrin jaio den irratiaren

hazia, duela ia hogei urte. Urtean

bitan argitaratzen dute, Gabonak

aldera eta ekainean, hain zuzen.

«Ikasleek egiten dute osorik.

Bakoitzak egokitzen du landu

nahi duen gaia bere mailara. Guk

zuzentasuna bermatzen dugu,

baina artikuluak eurek sortzen

dituzte».

Irratiak ere ikasleak ditu prota-

gonista. «Dena eskoletan hasi

zen, lanak ahoz aurkezten zituz-

ten saio batean. Batek aurkezpen

luzea egin zuen, eta esan genion

podcast bat egin beharko lukee-

la». Orduan hasi ziren berotzen,

eta berehala jarri zuten martxan.

«Ikasleak oso animatuta ikusi

nituen; aukera ikusi nuen, eta

aurrera egin genuen. Berehala

hasi behar genuela esan nien,

bestela gogoa pasatuko zitzaiela

eta».

Helburua argia da: ikasleek

ikasten dutena erakusteaz gain,

ikusarazi nahi diete hizkuntza

zer-nola erabil dezaketen azter-

ketetatik kanpo. Horrez gain,

«euskaldunentzako edukiak sor-

tzeko baliagarria ere bada egitas-

moa. Euskaltegira etortzen diren

askok ez dakite euskararen mun-

duan zer gertatzen den. Euskaraz

hitz egiten dugu hemen, baina ez

euskararen munduari buruz. Era

honetan, jende horrek aukera

izango du edukia euskaraz jaso-

tzeko. Euskarazko edukien auke-

ra zabala dago, bai, baina hemen-

dik pasatzen diren askok ez dute

horiek kontsumitzeko ohitura-

rik. Euskarazko edukia haien

eskura jartzeko modu bat da

hau».

Gaiak prestatuIkasleek irratian aurkeztuko

dituzten gaiak lantzeko astia iza-

ten dute. «Elkarrekin hitz egin,

eta bakoitzari dagokion gaia era-

bakitzen dugu. Bi egun izaten

ditu bakoitzak bere kabuz presta-

tzeko, saioa egiten dugunean

gaiari sakonago heldu ahal izate-

ko». Izan ere, tertulia formatua

du irratsaioak. Bakoitzak landu

duen gaia aurkezten duen bitar-

tean, beste guztiek aukera dute

galderak edo ekarpenak egiteko.

Horrek biziago egiten du saioa.

Irratiaren ideia aurretik ere

bazuen Rodriguezek. «Baina beti

geunden denbora faltan. Orain

telelanean ari garenez, askoz

errazagoa da, bakoitzak mikrofo-

noa duelako soinean». Aurre-

rantzean ere proiektuarekin

jarraitzeko asmoa dute. «Askok

esan digute entzun dutela eta

uneren batean benetako irratia

entzuten ari zirela pentsatu dute-

la. Pozik gaude, oso harro».

sBIDELAGUNAK

BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2020ko maiatzaren 15a

Zuzendaria: Ibai Maruri Bilbao. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

www.bizkaia.hitza.eus bbizkaia@hitza.eus

Etxebarriko euskaltegiko irakasle eta ikasleek Zebarri irratia sortu dute itxialdian.Tertuliak, elkarrizketak eta liburu gomendioak egiten dituzte, hamabostean behin.

Ergatiboa uhinetan barrena

Etxebarriko euskaltegiko ikasleek etxetik hartzen dute parte irratsaioan. IBON RODRIGUEZ

Askok esan diguteentzun dutela etauneren batean benetakoirratia entzuten ari zirelapentsatu dutela»Ibon RodriguezEtxebarriko euskaltegiko irakaslea

‘‘