BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte...

16
BIZKAIKO HITZA MARISOL RAMIREZ / FOKU Azkuna zentroak hamar urte bete ditu b Ondo definitu gabeko azpiegitura erraldoi bihurtu zuten Bilboko alondegi zaharra b Gaur egun, kultura, aisialdia eta kirola uztartzen ditu gune horrek b 2-3 Edukiz bete dira hormak Gazteak Getxon, Itzubaltzetako euskaltegi zaharra okupatu dute, «auzoaren premiei erantzuteko» 9 Gizartea Euskararen Etxeak gizartearen beharretara egokitu ditu baliabideak eta ordutegia 7 Ostirala 2020ko otsailaren 21a XI. urtea 433. zenbakia www.bizkaia.hitza.eus [email protected]

Transcript of BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte...

Page 1: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

BIZKAIKOHITZA

MARISOL RAMIREZ / FOKU

Azkuna zentroak hamar urte bete ditu bOndo definitu gabeko azpiegitura erraldoi bihurtu zutenBilboko alondegi zaharra bGaur egun, kultura, aisialdia eta kirola uztartzen ditu gune horrek b 2-3

Edukiz

bete dira

hormak

Gazteak Getxon, Itzubaltzetakoeuskaltegi zaharra okupatu dute,

«auzoaren premiei erantzuteko»

9Gizartea Euskararen Etxeakgizartearen beharretara egokitu

ditu baliabideak eta ordutegia

7Ostirala

2020ko otsailaren 21aXI. urtea433. zenbakia

[email protected]

Page 2: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

2 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21aAstekoa

June Prieto

Duela hamar ur-

te berpiztu zen

Bilboko Alon-

degi zaharra,

gaur egun Az-

kuna zentroa

izenekoa. Philippe Starck arki-

tektoak izan zuen 1905 eta 1909

artean Ricardo Bastidak eraikita-

koa zaharberritzearen ardura, eta

azalpen argirik eman ezinda

inauguratu zuen 2010ean. «Ez

naiz gai Alondegia definitzeko. Bi-

zitza bera da», esan zuen.

Hiri ereduari buruzko zalan-

tzak sortu zituen berriztatzeak,

zehaztu gabeko erabilera zuen

eraikin batean 75 milioi euroko

inbertsioa egingo zutelako. Hale-

re, ez zen izan garai hartan mar-

txan jarri zen makroproiektu ba-

karra. Bilboko hiriak jasan zuen

transformazio urbanistikoaren

isla dira Guggenheim museoa,

Zorrotzaurre uharte bihurtzeko

plana, Iberdrola dorrea, Isozaki

atea eta Bilboko Metroa. 1990eko

hamarkadatik, Iñaki Azkunaren

alkatetzan egin ziren proiektu

horiek guztiak; baita alondegia

ere. Bizkaiko Foru Aldundiak fi-

nantzaketa ukatu zionean, pole-

mika areagotu egin zen, eta, on-

dorioz, gunea hamar urtez egon

zen lanetan. Azkenean, 2010eko

maiatzaren 18an zabaldu zuten,

hiru urteko atzerapenarekin.

Orain, liburutegiak, kirolde-

giak eta zinemek betetzen dute

duela 111 urte ardoa biltzeko era-

biltzen zuten eraikina. Alonde-

giak izaera mistoa garatu du ha-

markada honetan: kulturak ga-

rrantzi handia du barne egita-

rauan, baina ez dira ahaztekoak

eraikinean eskaintzen diren

hainbat aisialdi mota ere. Esate

baterako, mediatekak 50.000

aletik gora ditu bere liburutegian,

eta ikasteko gelak, bideo jokoak

alokatzeko gunea eta filmak ikus-

teko aretoak ere badauzka. Baina

izan dira talkak hor ere. Bertako

langileek 37 eguneko greba egin

zuten 2018an, udalak azpikontra-

tatutako enpresak haien baldin-

tzak hobetu zitzan, eta egunero

joaten diren 1.700 hiritarrei kali-

tatezko zerbitzua eskaintzeko.

Bilbo erdialdean dago Alonde-

gia, Indautxun. Kanpotik ikus

daiteke Ricardo Bastida arkitekto

bilbotarrak 1909. urtean eginda-

ko aurrealde birgaitua; eta barru-

ra sartzean, Starckek diseinatuta-

ko gune berritzaileak kaleko es-

paloiarekin elkartzen dira,

kalearen eta Alondegiaren arteko

muga lausotuz. Ospetsua bihurtu

da dragoi itxura duen zutabea,

zeinak, beste 43 zutabeekin bate-

ra, erakusketa areto eta bulegoei

eusten baitie. Hasieran, bisitarien

harridura pizten zuen igerilekua-

ren beheko aldea ikusi ahal izate-

ak, noizbehinka igerilariren ba-

ten oinak ere antzeman daitezke-

elako gora begiratuz gero.

Hamaika aurpegiGutun Zuria literatur jaialdia da

Azkuna zentroan egiten den jaial-

dirik garrantzitsuenetakoa. Bil-

boko Alondegian egiten da oso-

rik, eta azken urteetan antolatzai-

leek hitzaren ikuspegi zabalago

bat landu dute. Literatura Nobel

saridunak sarri gonbidatu dituz-

te: 2014an Herta Müller, Orhan

Pamuk eta Gao Xingjian elkartu

zituzten, besteak beste.

Azkuna zentroaren urteko egi-

tarautik kanpo, beste jaialdi ba-

tzuen artean, Mendifilm eta Zine-

bi jaialdiek erabiltzen dituzte ins-

talazioak, kudeatzaileek eraiki-

naren hainbat areto alokatzeko

aukera ematen baitute. Erabilera

anitzekoak dira, adibidez, entzu-

naretoa eta zinema aretoak. En-

tzunaretoan laurehun pertsona

sar daitezke; Golem enpresak ku-

deatzen dituen zazpi zinema are-

toak egokituta daude entzumen

urritasuna duten pertsonentzat.

Bilboko Alondegia artearen

alderdi guztiak lantzen dituen

gune bat dela esan daiteke: zine-

ma, musika, antzerkia, dantza,

literatura eta argazkilaritza.

Artista berrientzako bi egonaldi

ere eskaintzen ditu. Praktika

artistikoa eta dantza garaikidea

lantzen dituzte munduko edo-

zein lekutik etor daitezkeen bi

aukeratuek, eta Bilboko edo Biz-

kaiko artistekin urtebeteko

proiektua garatzeko aukera dau-

kate. Esate baterako, Tana Garri-

do eta Alina Aguila aurreko urte-

ko artista egoiliarrek ikusgai

edukiko dituzte haien lanak Bat

espazioan, apirilaren 26ra arte.

Noizbehinkako formakuntza

saioak ere egiten dituzte, umee-

kin eta helduekin: otsailaren

27tik aurrera, Ana Buitragok

Dantzan Bilaka tailerra emango

du, adibidez, sorkuntza koreo-

grafikoan interesa dutenentzat.

Alondegia zeregin finko baterako

berreraiki ez izanak aukerak

zabaldu dizkie Bilboko hainbat

sortzaile eta artistari.

Erakusketa aretoak, berriz,

erabilera publikokoak dira,

aisialdirako beste instalazio guz-

Bilboko Alondegi berrituak orain dela hamar urte ireki zituen ateak.Iñaki Azkuna alkateak beste hainbat egitasmo handirekin batera jarri zuenmartxan, baina 75 milioi euro bideratu zituzten lanetara, eta polemika piztu zuenproiektuak. Azken urteetan artea, kirola eta aisialdia uztartu ditu eraikinak.

Hamarkada bete batAlondegia definitzeko

Duela 111 urte ardoabiltzeko erabiltzen zenlekuan zinemak,liburutegia etaigerilekua daude orain

Mediatekak 50.000 aleditu erabiltzaileentzateskuragarri, eta bideojokoak alokatzekoaukera ere ematen du

Bi artistarentzakourtebeteko egonaldiaekaintzen dute, dantzagaraikidea eta praktikaartistikoa lantzeko

1

Page 3: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

3BIZKIAKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Astekoa

tiak bezala. Publikoak bai, bainaordainpekoak ere bai. Bilbota-rrek 7,05 euro ordaindu beharkodituzte igerilekura behin sartze-ko, txartela eduki ezean. Eta 34,15eurokoa da gimnasiora sartzekohileko kuota. Itxaron zerrendadago bertan eskaintzen direnikastaroetara sartu ahal izateko. Forma hartu du definitu barik

hasi zen proiektuak. Turistek etaherritarrek berdin erabiltzendute zentroa, eta egitaraua inda-rra hartuz doa urtez urte.

June Prieto Bilbo

Azkuna zentroko zuzendaritzanbi urte egon eta gero, Alondegikoproiektua definitzeko gai da Fer-nando Perez (Sestao, 1967). Ibilbi-de luzeko profesionala da, eta argiikusten du Alondegiaren etorki-zunak gizarte garaikidean oina-rritu behar duela.Nola definituko zenuke gaur

egungo Alondegia?

Duela urte batzuk zaila izan zite-keen definitzea. Gizarte eta kultu-ra garaikideen zentro bat da. Ho-rrek definitzen du gaur egun denaeta izan nahi duena.Zer iruditzen zaizu Alondegiak

hamar urte hauetan izan duen

bilakaera?

Gaur egun ere bilakaeran dago.Batzuetan, distantzia txikietatikaldaketa horietaz konturatzeazaila izaten da, baina, atzera begi-ratzean, ikus dezaket ikusleriarenkomunitateak asko aldatu direlateknologikoki-eta, eta aldatzenari direla egunetik egunera.Zein da gehien nabarmenduko

zenukeen ezaugarria?

Nik uste dut egunerokoan artegaraikidea ikustea eta bizitzeadela proiektuaren alderdirik ga-rrantzitsuena.Zein da helburu nagusia proze-

su honetan guztian?

Loturak sortzea pertsonen etakultura garaikidearen artean, in-gurunean eragiteko eta gizartesortzaile, kritiko eta askotarikobat eraikitzen laguntzeko asmoz. Zer da zuretzat kultura garaiki-

dea edo gizarte garaikidea?

Niretzat, artea kontu estetikorabakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia da, gizarteada, esperientziak dira... Niretzat,harrigarria da kulturaren bitartezesperientziak sortzeko dagoenahalmena; hau da, pertsona ba-koitzak eduki dezakeen esperien-tzia desberdina eta bakarra izatea.Hori ere gertatzen zaie bisitarieizentro honetara etortzean.

Autogestionatzeko gaitasuna

du Alondegiak. Zenbatekoa?

Inguruko zentro eta instituzioe-kin alderatuta, Alondegiak oso fi-nantzaketa propioa altua dauka.Gaur egun, %40 autofinantzatzengara; dirutan, milioiak dira. Kon-tuan hartu behar da urtero uda-lak sei milioi baino apurtxo batgehiago ematen dizkigula, eta ho-rri autofinantzatutako ehunekoagehitu behar zaio.

Ehuneko horiek mantentzeko

asmoa daukazue?

Hamargarren urteurren honetan,gure helburua izango da enprese-kiko harremanak indartzea. Kon-tuan hartu nahi ditugu, uste du-gulako badutela erantzukizunsoziala kulturaren aldetik. Askodaukagu eskaintzeko; alde bate-tik, gurekin lanean dauden 270pertsonen lana egonkortu nahidugu, baina, bestetik, hamar urte

hauetan programazioak lortuduen erakargarritasuna ere inte-resgarria iruditu ahal zaie.Aurreko urteetan, nazioarteko

artista asko ekarri dituzue; nola

lortzen duzue orekatzea euskal

artisten eta kanpotarren arteko

eskaera?

Egia esanda, guk nazioartekota-sunaz hitz egiten dugunean ez du-gu bakarrik hitz egiten atzerriaz,baizik eta bertako jendeak ere na-

zioartean eragiteko duengaitasunaz. Guk elkarrieragiteko bideari emannahi diogu garrantzia,euskaldunok nazioarte-ari eta nazioarteak guri.Horretarako eskaintzenditugu egonaldi artisti-koak, eta horretarako di-ra Rotterdam, Habana,Quebec, Frantzia, edo

Finlandiarekin egiten ditugun hi-tzarmenak ere. Luzera, oso emai-tza positiboak ematen dituzte. Zer irudi eduki nahi duzue kan-

pora begira?

Nahi dugu proiektu sendo batizan, ulergarria, pertsona guztieizuzendua. Ez dugu nahi bakarrikestandarte bat izan, baizik etaeragile bat. Zerbitzu publikoaabiapuntutzat hartuta, lokailubat izan nahi dugu.

«Gaur egun, proiektuaren%40 autofinantzatzen da.Dirutan, milioiak dira»

Fernando Perez b Azkuna zentroaren zuzendaria

2018an hartu zuen Fernando Perezek zuzendari postua, eta, geroztik,Alondegiaren proiektu sendo eta definitu bat lortu nahi izan du. Artegaraikidearen alderdi guztiak ikusi eta bizitzeari ematen dio garrantzia.

LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

2

3

4

1Eraikina. Bilboko Alondegi

zaharraren hormak zaharberritu

zituzten. MARISOL RAMIREZ / FOKU

2Berbagunea.Bilboko euskal-

tegiek antolatzen dute urtero Ber-

bagunea, 2011tik. L. JAUREGIALTZO / FOKU

3Gao Xingjian Nobel sariduna.

Gutun Zuria jaialdian literaturari

buruz hausnartzen dute; tartean

Nobel saridunak ere etorri izan

dira. MARISOL RAMIREZ / FOKU

4Mediateka eta haurren txokoa.

2010ean inaguratu zuten Azkuna

zentroko mediateka. J. HERNANDEZ / FOKU

Niretzat, arte garaikideareneginkizuna esperientziaksortzen laguntzea da, besteakbeste, kulturaren bitartez»Fernando PerezAzkuna zentroaren zuzendaria

‘‘

Page 4: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

4 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21aIritzia

RPARAJETIKIgor Elordui Etxebarria

Baina zer desastre

da hau?

Deskalabrua, desma-sia, hondamena, hon-damendia, ezbeharra,zorigaitza, ondikoa,

destorbua... Izen asko dago de-sastrebat zer den adierazteko.Eta kasik berba beste desastremota: desastre naturalak, desas-tre humanitarioak, desastre eko-logikoak...Desastrea, edo jatorrago eus-

karaz, hondamendia, eremu geo-grafiko jakin bateko bizi-baldin-tza normalean gertatzen den kal-te larria ei da. Ados, eta, orduan,zer da desastre naturala edo na-tura hondamendia? Bada, gerta-era edo fenomeno naturalek, esa-terako lurrikarek, uholdeek, tsu-namiek, luiziek, besteak beste,

eragiten duten galera materialeta gizatiarra. Baina adi, gero: Na-zio Batuen hondamendien arris-kuak murrizteko bulegoren iri-tziz —United Nations Office forDisaster Risk Reduction(UNISDR)—, hondamendiak be-rez ez dira naturalak, baizik etanaturaren fenomenoen aurreangertatzen diren omisioen eta pre-bentzio eta planifikazio faltarenemaitza. Beraz, luizi bat ez dahondamendi naturala bi langileharrapatzen baditu edota errepi-de bat estaltzen badu. Are gutxia-go airea, lurrak eta ura kutsatzenbaditu, eta 50.000 biztanlekoeremu batean biztanle horien bi-zitza horrenbeste baldintzatzenbadu.

Konforme. Orduan, zer hon-damendi klase da hor omisioeneta prebentzio eta planifikaziofaltaren emaitza baino gehiagobadago? (Naturala seguru ezetz).Bada, ingurumen naturalean gizajardueraren ondorioz gertatzenbada, hondamendia zera da: eko-logikoa. Horrelako hondamen-diak —ekologikoak— dakartza in-gurumenean kalte handi etaatzeraezinak; gizakiak, anima-liak edota landareak hiltzea etagiza bizitzaren alterazio larria. In-gurumenaren hondamenek era-gina izan dezakete nekazaritzan,biodibertsitatean, ekonomian etagizakien osasunean. Esate bate-rako, Zaldibarkoa.Urkullu lehendakari jaunak

otsailaren 10eko agerraldian, hauda, Alberto eta Joaquin lurperatuzituen eta AP8 errepidea estalizuen zabortegiko luizitik lau egu-nera, esan zigun Zaldibarko za-bortegikoa hondamendi naturalazela, eta lan istripua. Eta nik da-kidala oraindik ez du hori baino

gehiago denik esan. Eta bada:Zaldibarko zabortegian/zaborte-giagatik gertatu dena, eta gerta-tzen ari dena —bere neurrian, etaJoaquinentzat eta Albertorentzatneurri handiagorik ez dago— gizatragedia eta hondamendi ekolo-gikoa da. Horrek esan gura duenguztiarekin. Bidenabar esanda,Lehendakaritzak aztertu behar-ko luke lan istripuei eta honda-mendi naturalei tranbiari bainogarrantzia-edo txikiagoa ematehori.Hasieran aipatu dut izen asko

dagoela desastrebat zer den adie-razteko. Beste etsenplu bat jar-tzearren: desastre politikoa. Bai-na izena bakarrik ez, izenondoaere izan daiteke desastrea. Adibi-dez, sinonimiaz baliatuta: kala-mitateak eragindako egoera ta-malgarri baten kudeaketa pena-garria egin duten politikodesastreak. Adjektiboekin ez dutsegitu gura, baina, zutabea laburgeratuko litzaidake eta.

Luizi bat ez dahondamendi

naturala bi langileharrapatzen badituedota errepide batestaltzen badu. Are

gutxiago airea,lurrak eta ura

kutsatzen baditu

Irudia b Gorliz

Zisne beltza, etxe berri bilaBizkaiko Basosainek zisne beltz bat topatu zuten joan den astean Bilotxiko errotaren inguruan, Barbadun erre-

kan (Muskiz). Hegazti iheskorra da, eta kostatu egin zaie harrapatzea. Aste honetan lortu dute; eguaztenean,

hain zuzen. Foru aldundiak Gorlizen duen animaliak zaintzeko zentrora eroan dute. Berez, zisne beltza Austra-

liakoa da; XVIII. mendean ekarri zuten ingelesek Europara. Euskal Herrian ez da ohikoa: zooetan eta parkeetan

baino ez dago, eta ez da normala erreka batean egotea. Harentzako etxe bila dabiltza orain. BIZKAIKO BASOZAINAK

BIZKAIKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karaktere

baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta BIZKAIKO HITZAk mozteko eskubidea

du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Bizkaiko

Hitza, Uribitarte kalea 18, 3-C, 48001 Bilbo. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko:

[email protected].

%

Auto eta zementugehiagoBilborentzat

Hirigintza eraldaketarantzhasitako bideari ekiten dio

Bilbok. Oraingoan, udalak Zorro-tzaurre eta Deustuko Erriberaditu jomugan. Duela ez hainbesteurte, inguru horretan Euskaldu-na auzunea zegoen, DeustukoKanala zabaltzerakoan desage-rrarazi zuten auzunea. Baina ezguztiz, penintsula bilakatu bai-tzuten. Azkenik, kanala hautsi,eta penintsula Ibaizabal gainekouharte bihurtu da.Hiria gobernatzen dutenek au-

rrerapauso hori emateko pizga-rria izan da egitasmo handi bat.Antza denez, bertan Bilboko za-balgune berria egin nahi dute: lo-rategi eta aisialdi guneak izangodituzten etxe berriak (5.500 in-guru). Baina zeintzuk izango diraegitasmo handi horrek izango di-tuen ondorioak? Zerrenda ditza-gun nabarmenenak: uholdearriskua itsasadarraren goraldizehatzen arabera gerta litekeena;trafikoaren hazkundea, batik batbertan biziko direnen autoenga-tik. Hazkunde horrek ekar litza-ke: trafiko kolapsoa, zarata etakutsagarriak diren gas emisioen

ugaltzea. Hiritar orok gozagaiizan beharko lituzkeen espazioenpribatizazioa.Hortaz, egitasmo alternati-

boa proposatu nahi dugu: berde-gunea eta baso txikia, zeinean ar-datz nagusia izango den bertakobirnaturalizazioa. Hiriguneetanoasi naturalak izatearen ondorio-ak nabarmenak dira. Ondokoak:airearen kalitate hobeagoa, at-mosferaren CO2-aren xurgatzea-ren eta arbola eta zuhaixken oxi-genoaren eraginez. Landaretzari(batez ere zuhaitzei) esker sortu-tako ur zikloen hazkundea. Eu-riaren urari eusteko gaitasunadute basoek, eta lurrera igor de-zakete. Horrez gain, uraren abia-dura geldotuko dute, eta, lurrarieusten diotenez, erosioa eta uhol-de arriskua gutxitu lezakete. Kli-marengan dute eragina. Izan ere,gune kontinentalen hezetasuna-ren %50 landaretzaren hostoenizerditzetik dator. Hiritarrentzataisialdi gune dira. Hiritarren bizi-tza kalitatea hobetzen dute, etaairearen kalitateari lotutako ar-nasketa-gaixotasunak gutxitzenditu. Egitasmoari buelta emandakioke. Mozkin ekonomikoakbazterrean utzi, eta eramanga-rritasuna eta krisi klimatikoarenaurkako borroka aintzat izangodituen hirigune eraldatzearenalde egin dezakegulako.

Eguzki talde ekologista. Bilbo

ZUZENDARIARI

Page 5: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Peru Azpillaga Diez Bilbo

Apustu etxeek eta joko aretoekiritzi publikoaren jomugan jarrai-tzen dute. 2019an hainbat izandira, tokian-tokian, jokoarenaurka abiatutako dinamikak. Eta,gauzak aldatu ezean, jokoari etaapustuei mugak jartzeko alda-rriak presente jarraituko duela di-rudi. Iruñea, Azpeitia, Gasteiz,Bilbo... Jokoa erregularizatzearenaldeko olatuak eragina izan duEuskal Herri osoan. Horren adibi-de da, besteak beste, Eraginekotsailaren 28rako Bilbon deituduen manifestazioa.

Bilboko Gazte PrekarizatuenAsanbladak sorreratik izan duargi jokoak berekin dakarrenarriskua, eta arazo hori mahaigainean jarri zuten lehenengoeragileetako bat izan zen. Horrenberri izan zuenean, Andres Peñak(Bilbo, 1996) dinamikarekin bategin eta Eraginen murgiltzea era-

baki zuen. Urtebete baino gehia-go darama apustu etxeen inguru-ko lantaldean, eta itxaropentsumintzatu da jokoaren erregula-zioaren inguruan. Apustu etxeak itxi arte; gure mi-

seria zuen aberastasuna da mo-

bilizazioaren leloa. Zergatik dio-

zue jokoak miseria dakarrela?

Dirua lortzeko era azkar gisaikusten dute gazteek jokoa, bainaapustu etxeek beti irabazten dute.Arazoa da gazteei hau ez zaielairuditzen klase arazo bat: azkene-an, dirua daukanak bizioagatikjokatzen du, baina guk dirua lor-tzeko metodo moduan ikustendugu. Ikusarazi behar diegu horitranpa hutsa dela; gazteok paira-tzen dugun beste gaitz bat bainoez da. Horren aurrean, ezinbeste-koa da apustu etxeak klase etsaimoduan ikustea.Zergatik izan du jokoak halako

arrakasta hain denbora gu-

txian?

Apustuen kontua erabat normali-zatu dutelako. Zailtasun handiakdaude jendea jokoak dakartzanarriskuez kontzientziatzeko. Izanere, telebista piztu eta edozein ki-rol partida jarriz gero, iragarkiengaraia heltzen denean bata beste-aren atzean etortzen dira apustuetxeenak. Sekulako zaparrada ja-saten dugu, pertsona famatuak,hainbat apustu motaren azalpe-na... Ikaragarria da. Esate batera-ko, gaur egun arrunta da ikaste-txeetako ikasleak patio orduanapustu etxera joaten ikustea,apusturen bat egitera edo errule-tan jokatzera.Apustu etxeen eta joko aretoen

fenomenoa geldiarazteko, zein-

tzuk dira Eraginen aldarrikape-

nak?

Manifestazioaren oinarri mo-duan, sei aldarri egin nahi ditugu:publizitatea debekatzea espaziopublikoetan; apustu etxeak eta jo-ko aretoak eskoletatik urrun egon

behar izatea; ordutegiak murriz-teko arau bat onartzea; ordain-tzen dituzten zergak handitzea;ludopatia duen jendeari kalte-or-dainak ordaintzeko mekanismo-ak ezartzea; eta Internet bidezkoapustuei mugak jartzea.Publizitatea debekatzeko eska-

tu ez ezik, euskal kirol taldeei ere

eskatu diezue apustu etxeen pu-

blizitatea kentzeko.

Bai. Gaur egun, euskal taldegehienek daramate apustu etxeenpublizitatea, eta hori lotsagarriada. Gutxienez, bazkideei ea horikendu nahi duten galdetzeko es-katzen dugu.Zergatik uste duzue apustu

etxeek kalte-ordainak ordaindu

behar dituztela?

Azken finean, ludopatia arazoakizan dituztenek prozesu luze batiegin behar izan diotelako aurre.Hori ere ordaindu beharra dago,eta guk uste dugu apustu etxeeidagokiela hori egitea. Izan ere,

haiek dira arazo horren erantzu-leak; haiek eragin dute arazoa. Interneteko apustuak ere jomu-

gan jarri dituzue.

Oso arriskutsuak dira. Adingabebatek, bere gurasoen txartela era-biliz, nahi adina apustu egin di-tzake. Hori ezin daiteke hala izan:muga gehiago izan behar dira, etahalako gauzak gertatu ez daitezenberme gehiago jarri.Zergatik uste duzue apustuek

batik bat gazteen arreta pizten

dutela?

Gaur egun, negozio aukera gutxidaude; zaila da aurrera egitea, etaapustuak, ondo pasatzeko eramoduan hasi, eta dirua erraz egi-teko tresna bilakatzen dira gazte-en buruan. Gazte askok ez dute la-nik, batez ere adingabeek; ikastendaude oraindik, edota ez dute lor-tu diru iturri finko bat izatea. Horidela eta, apustu etxeetara jotzendute askok. Gobernuei, gainera,ondo datorkie gazteria lokartutaedukitzea, eta, horregatik, ez duteinongo trabarik jartzen.Zuk zergatik erabaki zenuen

apustu etxeen aurka mobiliza-

tzen hastea?

Hasieran ez nekien ezer honi bu-ruz. Twitterren kontu bati jarrai-tzen hasi nintzen, eta asko hitzegiten zuen apustu etxeen gaitzariburuz. Oso larria iruditu zitzai-dan, eta horren aurrean zerbaitegin behar nuela ondorioztatunuen. Orduan ezagutu nuen Era-gin. Bertan antolatu eta honenaurka nire aletxoa jartzea erabakinuen. Izan ere, ez du zentzurik ke-xaka ibiltzeak eta gero ezer eginnahi ez izateak.Zein da Bilboko egoera? Zer lor-

tzea espero duzue mobilizazio

honekin?

Bilbon sekulako arazoa dago. Ba-tez ere, auzo jakin batzuetan. Iaz,apustu etxe eta joko aretoen arte-an, 70 lokal baino gehiago zenba-tu genituen, eta, oraindik, ez daezer aldatu. Izugarria da. Eta ara-zoa askoz larriagoa da auzo ba-tzuetan; horregatik, horietara bi-deratuko dugu gure manifesta-zioa. Ikusi beharko da [Espainia-ko] gobernu berriak neurririkhartzen duen. Guk lanean jarrai-tzeko intentzioa dugu. Oraingoz,denak jarraitzen du berdin, etaguk protesta eta kontzientziaziolanei eutsiko diegu.Egoera aldatzeko aukerarik ba-

dagoela deritzozu?

Dinamika Euskal Herri osoan ze-har zabaldu dela ikusi dugu, etahainbat tokitan garaipenak lortudituzte. Esperantza dugu: guztionartean, honi buelta emango dio-gu. Nabaritu da antolatzeak etaprotesta egiteak emaitzak ekar-tzen dituela.

«Antolatzeak eta protestaegiteak emaitzak ekartzen ditu»

Andres Peña b Eragin Gazte Prekarizatuen Asanbladako kidea

Apustu etxeak ixteko deia kalera eramango du Eragin Gazte Prekarizatuen Asanbladak otsailaren28an Bilbon egingo duen manifestazioan. Kontzientzia sortzeko premiaz hitz egin du Peñak.

LUIS JAUREGIALTZO / FOKU

5BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Berbetan

Page 6: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Maite Asensio Lozano

Erriberako merkatuan festa pri-batuak egiten ari dira egun haue-tan. Bilboko Udalak baimenaeman dio MAN Truck & Bus en-presari gauez ekitaldiak antola-tzeko gastrotabernen eremuan.30 egunez egingo dituzte jai ho-riek: joan den astean hasi ziren,otsailaren 10ean, eta martxoaren24ra arte segituko dute. SOS AldeZaharra elkartea kritiko mintzatuda; gogora ekarri du merkatua es-pazio publiko bat dela, eta halakoekitaldiek eremua pribatizatzeadakartela. Gainera, ez du uste ha-lako jarduerek bizilagunen pre-miei erantzuten dietenik; beraz,udalari presio egitera deitu du,

«Alde Zaharra merkataritza gunesoil gisa sustatzeari utz diezion,eta auzokideon arazoak erdigu-nean jar ditzan». Ez da Erriberako merkatuan

horrelako ekitaldi bat antolatzenden lehen aldia. Antzeko festa ba-tzuk egin zituzten iazko irailean,Volkswagen enpresak Charge-upKongress jaia ospatu baitzuenbertan. «Auzoko bizilagunei etamerkatariei ezer jakinarazi gabeantolatu zuten, eta eragozpenasko izan ziren: zarata handiaegin zuten, autobusak errepideanpilatu ziren, merkatuaren kanpo-ko terrazan jende asko bildu zenordu txikietara arte...», gogoratudu Iñigo Santxo SOS Alde Zaha-rrako kideak. Merkatuaren espa-

zioa bera pribatizatu zutela eran-tsi du: «Egunean zehar ere partebat itxita egoten zen: ezin zen gas-trotabernetatik pasatu». Ezine-

gon handia sortu zuen egoerahark, eta Alde Zaharreko auzota-rrek mobilizazioak antolatu zi-tuzten hainbat egunetan.

«Ez dakigu iazkoa zer baimenmotarekin antolatu zuten; galde-tu dugunean, inork ez digu infor-maziorik eman», adierazi duSantxok. Iazko kexen ondorioz,baina, aurten irizpide batzuk eza-rri ditu Bilbao Zerbitzuak udalerakundeak —merkatua kudea-tzeko eskumena du—. Hori delaeta, azken egunotan giro lasaia-goa izan da festen inguruan; bes-teak beste, merkatu barruan gor-detzen ari direlako bezeroak etagonbidatuak. Santxok onartu dukexa gutxiago jaso dituztela:«Beste modu batera egin dituztegauzak: adibidez, merkatariekinharremanetan jarri dira, nahiz etaez dieten aukerarik eman ekarpe-nik egiteko, udalak jarritako bal-dintzen gainetik. Baina guk ezdugu salatzen soilik ikuspegi tek-niko hori, baizik eta azken urtee-tan kapitalak auzoan izan dueninpaktua, eta horrek sortu duenkalte ekonomikoa, urbanistikoa,psikologikoa eta abar».

Hiri «modernoa»Oraingoan, kamioi eredu berriasustatzeko kanpaina egiten ari daMAN, eta Bilbo «hautatu» du,hiri «modernoa» delako, aldi be-rean «langile klasearen izaera»duelako, eta hala, enpresaren«balioen» adierazgarri delako,Bilbao Zerbitzuak udal erakunde-ak baimen agirian adierazi due-nez. Hiru tokitan antolatu dituenpresak kanpainako jarduerak:BECen (Barakaldo) ari da produk-tuaren zabalkuntza jorratzen; Bil-boko portuan (Santurtzi) ka-mioiak erakusteko eta gidatzekoprobak egiten ari da; eta Erribera-ko merkatura eraman ditu «osta-laritza eta bizikidetza» jarduerak. Egunaren arabera, 20:00etatik

00:00etara edo 01:00etara egitendituzte ekitaldi horiek merka-tuan, eta, horretarako, gastrota-bernen eremua itxi egiten dute,soilik MANen bezeroak sartu ahalizateko; 20:00ak baino lehen ereitxi egiten dituzte tabernak, eki-taldiak prestatu ahal izateko.Guztira 4.000 pertsona espero di-tuzte jai horietan, 50 eta 200 la-gun arteko txandetan. Martxoa-ren 24ra arte, astero gutxienez biegunetan egingo dituzte ekital-diak: datozen hiru asteetan, aste-lehenetik ostegunera; martxoa-ren 16ko astean, ostiralera arte;eta azken astean, hilaren 23an eta24an.Hala, hiri ereduaren inguruko

eztabaida azaleratu du berriroErriberako merkatuaren erabile-ra pribatu horrek. Bilbao Zerbi-tzuak-en dokumentuak aitortuduenez, halako kanpainak osogarrantzitsuak dira «Bilboren

irudia nazioartean sustatzekoekitaldietarako hiri gisa». Turis-moa erakartzea ere aipatu duteudal iturriek txostenean: helburudute «merkatua eta Alde Zaharraindartzea merkataritzarako etaaisialdirako erreferente mo-duan», eta asmoa dute «Alde Za-harrari lotutako produktu turisti-koak martxan jartzea, Erriberakomerkatuaren bidez».

«Bizilagunak botatzen»Hain justu, horregatik uste duSOS Alde Zaharra elkarteak hala-ko jarduerak auzitan jarri behardirela. Turismoaren goraldiare-kin nabarmen kezkatuta agertuda Santxo: «Hori da azken urtee-tan Alde Zaharrean hedatzen ariden joera. Eta turistifikazioarenondorioz, bigarren mailako herri-tar bihurtzen ari gara. Bizilagu-nak auzotik botatzen ari diraapurka, etxebizitzen merkatuaturismora bideratzen ari direlakoeta izaera komunitarioa galtzenari delako, auzo bizitza garatzekoaukerak murrizten ari baitira».Adibide gisa jarri du Zazpikalee-tan zein inguruan urte gutxitangertatutako paisaia aldaketa:«Lehen merkatari txikiak zeudentokian frankiziak sartu dira. Bidehorretatik doa Erriberako merka-tua ere: emeki-emeki, logika eko-nomiko eta politika zehatz ba-tzuei erantzuten ari da».

Erriberako merkatuafesta pribatuetarakoerabiltzea gaitzetsi duteMAN enpresak gastrotabernen eremua alokatu du b Martxoaren24ra arte egingo dituzte jaiak gauez b SOS Alde Zaharrak udalarieskatu dio ez sustatzeko auzoa «merkataritza gune soil gisa»

Oraingoan, lasaiagoak izaten ari dira festak, merkatu barruan geratzen ari direlako. MARISOL RAMIREZ / FOKU

Gentrifikazioa

aztertuko dute

martxoan

RGentrifikazioaren inguru-

ko hausnarketak. Auzoa

eraikitzen izeneko jardunaldiak

prestatzen ari da SOS Alde Za-

harra elkartea martxoaren

14rako eta 15erako. Azken urte

hauetetan zabaldutako kezkari

jarraikiz, gentrifikazioaren eta

turistifikazioaren arteko lortura

aztertuko dute, eta auzoetan,

etxebizitzetan edota merkatari-

tzan dauzkaten ondorioak ere

jorratuko dituzte. Era berean,

zehaztasunetara jotzeko asmoa

dute, fenomeno horien aurkako

«estrategia politiko eta sozialak

artikulatzeko» bidea abiatze al-

dera. Horretarako, Bilboko era-

gileez gain, Donostiako, Madril-

go, Bartzelonako eta Valentzia-

ko (Herrialde Katalanak)

bizipenen eta borroken berri

ere ekarriko dute.

Era berean, elkarteak gogora

ekarri du gai horrekin lotutako

kexak biltzen ari dela, helbide

elektroniko honen bidez:

[email protected].

6 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21aGaiak

Ez dugu salatzen soilikikuspegi teknikoa,baizik eta kapitalakazken urteetan auzoanizan duen inpaktua»Iñigo SantxoSOS Alde Zaharra elkarteko kidea

‘‘

Page 7: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Ibai Maruri Bilbao Bilbo

«Euskara sustatzea eta eragileei

laguntzea da Euskararen Etxea-

ren helburua», zehaztu du Biz-

kaiko Diputazioko Euskara zu-

zendari nagusi Xabier Arauzok.

Zeregin horretan ahalegin han-

diagoa egiteko, Euskararen Etxea

berritze prozesuan dago. Izan ere,

arduradunek uste dute azpiegitu-

ra gehiago erabil daitekeela. Le-

hen fasea bukatu dute, eta dagoe-

neko hasi dira aldaketak nabari-

tzen. Besteak beste, ordutegia

zabaldu dute erabiltzaileen beha-

rretara egokitzeko. Urtarrilean

egin zuten aldaketa. Astelehene-

tik barikura bitartean 08:00etatik

20:00etara dago irekita; zapatue-

tan, 10:00etatik 14:00etara eta

16:00etatik 19:00etara. «Honek

leiho zabalagoa irekitzen die eus-

kara sustatzeko lanean ari diren

eragileei», nabarmendu du Az-

kue fundazioko zuzendari Iurda-

na Acasusok. Zerbitzu guztiak

kudeatzeko eta ezagutzera ema-

teko webgune berria sortu dute:

www.euskararenetxea.eus.

Bilboko San Ignazio auzoko

Agoitz plazan dago Euskararen

Etxea. Duela hamabost urte sortu

zuten Bizkaiko Foru Aldundiak,

Eusko Jaurlaritzak eta Bilboko

Udalak, elkarlanean; diputazioa-

ren jabetzakoa da eraikina.

Harrezkero, Azkue fundazioaren

eskuetan dago azpiegituraren

kudeaketa. Hiru zerbitzu eskain-

tzen ditu: erabilera anitzeko are-

toen lagapena, euskararen inter-

pretazio zentroa, eta lantegi

kolaboratiboa. Lau areto ditu

Euskararen Etxeak: Ele, Hitz,

Berba eta Mintzo.

Azken hilabeteetan askotariko

ekitaldiak edo ekintzak egin ahal

izateko egokitze lanetan ibili dira.

Besteak beste, soinu kateak berri-

tu dituzte, wifi sarea indartu dute,

eta baliabide teknologikoz horni-

tu dute Euskararen Etxea. Eus-

kalgintzako hainbat eragilek dute

egoitza eraikineko hirugarren eta

laugarren solairuetan. Azkue

fundazioak berak, Ikastolen El-

karteak, Euskaltzaleen Topagu-

neak, 111 Akademiak eta Euskal

Kulturgileen Kidegoak dute bule-

goa lantoki kooperatiboan. Dato-

zen hilabeteetan egingo dituzte

esparru hori egokitzeko lanak,

eta datorren urterako prest ego-

tea espero dute. Eragile gehiago

jasotzeko lekua dutela ohartarazi

dute.

Azkenik, Euskararen Interpre-

tazio Zentroa egokitzeko asmoa

iragarri dute. Euskal Herrian eus-

kararen inguruko erakusketa

iraunkor bakarra da, eta 5.000 es-

kola ume inguru igarotzen dira

urtero. Berritu dute dagoeneko

eskola programaren lantegia; Az-

kuek egin du, Ikastolen Elkartea-

rekin. Erakusketa bera ere egoki-

tzea da asmoa.

Euskararen Etxea eraberritzenari dira, zerbitzuak egokitzekoUrte hasieratik, goiz eta arratsaldeko ordutegi zabalagoa dauka; zerbitzuak kudeatzekowebgunea martxan ipini dute, eta amaitu dituzte eraikina egokitzeko lehen lanak

Irudia ere berritu diote Euskararen Etxeari. EUSKARAREN ETXEA

7BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Gaiak EGITARAUA

Euskararen Etxea gizartean

ezagutarazteko, kultura ekital-

diz osatutako Hi(zki)bridoak

zikloa sortu dute.

Otsailaren 27an, 19:30ean

‘Buztinezko etorkizuna’. Itxa-

ro Borda irakurketan eta Ibon

RG musikan. Kolapsologoek

aipatzen duten munduaren le-

herketa du ardatz. Altzairuzko,

beirazko eta burdinazko pla-

neta honen etorkizuna buzti-

nezkoa baizik ez balitz?

Martxoaren 25ean, 20:30ean

‘Muga’. AnfetamiñaXabier

Montoiaren lehen liburuan

oinarritutako eta Gaztelupeko

Hotsak diskoetxeak argitaratu-

tako egitasmoa. Poesia, rock

musika eta ikus-entzunezkoak

batzen ditu.

Apirilaren 23an, 19:30ean

Bertso saio literarioa.Mari

Luz Estebanek kantuan jarriko

ditu Miren Amuriza eta Maialen

Lujanbio. Bertso saio baten

ohiko moldeak hautsi gabe,

literaturaz gozatzeko aukera

eskainiko da.

Maiatzaren 25ean, 19:30ean

‘Habiak’.Anariren izen bereko

lanean oinarritutako arte era-

kusketa kolektiboa. Anarik

diskoko kantuak joko ditu. Era-

kusketa maiatzaren 30era arte

egongo da ikusgai.

Maiatzaren 28an, 19:30ean

‘Orainmenean’.Txakur Gorria

Sormen Kolektiboaren ikuski-

zun honetan, bertsolariek ber-

tsolaritzaren genealogia femi-

nistaren parte diren datuak eta

gertakariak izango dituzte kan-

turako abiapuntu.

Page 8: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Peru Azpillaga Diez

Aurkeztu zenetik, atzerapenaizan da nagusi AHTaren proiek-tuaren garapenean. Urteak joan,urteak etorri, behin eta berrizatzeratuz joan dira Gasteiz, Do-nostia eta Bilbo lotuko dituen trenlasterraren inaugurazioa. Gauregun, trenbidearen zenbait zatieraikita dauden arren, bizirik ja-rraitzen du trena noizbait mar-txan jarriko ote den zalantzak.Izan ere, egitasmoak hainbat ara-zo izan ditu urte hauetan guztie-tan: finantzaketa falta, arazo juri-dikoak eta teknikoak, lurren des-jabetzea eta baita hainbat herritareta udalen oposizioa ere.Hain zuzen, azken horren adi-

bide argia da Atxondon bizi izan-dakoa. Bertako herritarrek etaudal ordezkariek oposizio zuzenaegin zioten hasieratik AHTarenproiektuari, eta, urtetan zehar,azpiegituraren kontrako borro-karen ikur bilakatu ziren. Orain,

hamalau urteren ostean, obren li-zitazioa egin eta lanak abiatu be-rri dira. Horren aurrean, AHTrikEz plataformako kideek protes-tak iragarri dituzte, hala nolaAbadiñokoekin eta Elorriokoekinbatera martxoan egingo dutenmanifestazioa. Igor Olaetxeak urteak darama-

tza Atxondon AHTaren aurkakomugimenduan, eta trenak herri-tarrengan hasieratik sortutakokezken berri eman du:«Oraindela hamalau urte hasi zen dena,informazioa lehenago heldu ba-zen ere», hasi da kontatzen.«Besteak beste, herrigunearenerditik igaroko den 80 metrokozubibide bat eraiki nahi dute; he-rrian inpaktu handia izango du,eta horrek sentsibilitate anitzekojendea ukitu du. Hori izan da ga-koetako bat».Olaetxeak azpimarratu due-

nez, proiektuaren berri izan oste-an, herri galdeketa bat egitea era-baki zuten, eta «izugarrizko»

parte hartzea lortu zuten. «Herri-tarren %40k hartu zuten parte,eta ezezko biribila atera zen»,adierazi du. «Hortik abiatu zenAHTaren borroka guztia».Herria zeharkatuko duen ibil-

bidearen kontrako jardunak biardatz izan dituela esplikatu du.Batetik, AHTrik Ez mugimen-duak plataforma modura aurreraeramandakoa, eta, bestetik, uda-letik egindako lan tekniko eta le-gala. «Obrak hainbeste luzatze-ko, funtsezkoa izan zen udalarenrola: 2007an, EAE-ANV alderdiakirabazi zituen hauteskundeak,eta trenaren aurkako lan handiaegin zen». Olaetxeak azaldu due-nez, udaletik proiektuan zeudenakats ugari identifikatu zituzten:«Esaterako, Adifetik edo [Espai-niako] Sustapen Ministeriotik bi-daltzen zituzten agirietan formaakats ugari topatu zituzten, etaobrak ingurumen inpaktuarenazterketa egin gabe abiatu nahizituzten». Horrekin batera, alka-

teak uko egin zion lurren desjabe-tze aktak sinatzeari denbora lu-zez. «Hamalau urtez dena geldi-rik egon da; lan handia egin dugu,eta orain, lizitazioa eskuratuta, la-nei ekin diete; hala ere, ez gara be-soak gurutzatuta geratuko».Egoera berria ikusita, herriko

AHTaren aurkako mugimenduaeztabaida «sakon» batean mur-

gilduta dagoela erantsi du.«Orain arte, kontzientzia pizteaeta mobilizazioak aurrera erama-tea izan da gure lana; orain, or-dea, obrak hasi egin dira, eta bes-telako jardun bati heldu behardiogu». Alde horretatik, «ekin-tza desobediente publikoak» egi-teko prest daudela jakinarazi du.Atxondoko Kapela inguruan ekindiote AHTaren burdinbidea erai-

kitzeari, eta, AHTrik Ez platafor-mak deituta, hainbat herritarrekharako martxa bat egin zutenjoan den astean. «Han zegoenhondeamakina apur batean gel-ditu eta beharginekin berbetanegon ginen», azaldu du Olaetxe-ak. «Ildo horretatik jarraitu nahidugu lanean; oraindik proiektuhau geldiarazteko ditugun auke-rak aztertu behar ditugu herrita-rrekin batera».Azpiegituraren aurkako argu-

dioak hasieratik bere horretanmantentzen direla ere gogoratudu. «Sarraski ikaragarria eragin-go du; ingurune naturala suntsitueta, jada eraikita dagoen autobi-dearekin batera, herria isolatutageratuko da». Horrez gain, trenlasterra Atxondoko eta ingurukoherritarrei «onurarik ekarriko ez

dien» azpiegitura batizango dela argudiatu duOlaetxeak. Era berean, proiektua-

ren inguruko informazioeta gardentasun falta ere

salatu du: «Herritarroi ez diguteinformaziorik eman; kamioiekeskolaren aurretik igaro beharkodute, eta ez digute horren inguru-ko ezer azaldu». Horregatik,«berebiziko garrantzia» emandio obren gertuko jarraipena egi-teari: «Teknikari bat behar dugulanak ikuska ditzan; AtxondokoUdalak egingo ez badu, guk kon-tratatuko dugu».

Abian dira Atxondon AHTarenobrak, herritarren kexa arteanHamalau urteren ostean hasi dira herria bitan zatituko duen trenbide zatia eraikitzeko lanakb AHTaren aurkako borrokaren ikur izan da Atxondo b Herritarrek protestak iragarri dituzte

Joan den astean Atxondoko herritarrek AHTaren obretara egindako mendi martxa. ATXONDOKO AHTRIK EZ PLATAFORMA

AHTaren ibilbideak bitanbanatuko du Atxondo, 80 metroko altuera izangoduen zubibide baten bidez

8 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21aGaiak

Page 9: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Natalia Salazar Orbe Getxo

Getxon bi belaunaldi eta auzo batelkartu ditu Itzubaltzeta III eraiki-na okupatzeko prozesuak. Elka-rren ondoan daude NagusienEtxea eta udal euskaltegia zueneraikina. Ez bata eta ez bestea ezbotatzea nahi dute orain Lope deVega kaleko 9. zenbakiko eraiki-na okupatu dutenek. Joan den la-runbatean okupatu zuten udaleuskaltegia izandakoa. Bata zeinbestea «herriko ondarea» direlaekarri du gogora Monika UribarriItzubaltzetako gazte asanbladakokideak, eta udalak horiek bota-tzea eragotzi nahi dutela. Zehaz-tapen bat egin du: «Okupazioa ezdu egin gazte asanbladak. He-rriak egin du, behar hori suma-tzen zuelako eta udalak utzia zi-gun espazioan [Etxe Merkean] ezgeneukalako nahikoa lekurik».Aspalditik datorren afera bat da

asteon herria mugimenduz beteduena. 2008ko uholdeen ondo-rioz, Gobela ibai ondoan, Erreka-ganen zegoen gaztetxea hustuegin zuten. 2013an aurrehitzar-men bat sinatu zuten udalak etaItzubaltzeta Gaztetxearen AldekoPlataformak. Hari esker, lanekirauten zuten bitartean Etxe Mer-kea erabili ahalko zuten gazteasanbladakoek.Prozesua korapilatu egin zen,

ordea. Uriartek azaldu duenez,«2016an bukatu ziren errekakoobrak. Hala ere, ez zituzten hasieraikina konpontzeko lanak».2017ko apirilean, su hartu zueneraikinak. Ezbehar horretan uda-laren «utzikeriak» zerikusia izanzuela deritzote. «Askotan esangenien bertara jendea sartzen arizela, eta segurtasun neurriak harzitzaten eskatu genien. Ez zen se-gurua: abandonatuta zegoen».Azkenean, erre egin zen. Egoera horrek ez zuen utzi ber-

tan behera Getxoko Udalarekinzuten akordioa. Udalak eta plata-formak ezarritako baldintzak be-tetzen zituen proiektu bat auke-ratu zuten Errekaganerako. «Ba-

zirudien kontua aurrera zihoala.Hala ere, haiekin batzartu nahigenuela esaten genien, baina ezzuten inoiz hitzordurik jartzen».Etxe Merkea erabili dute den-

bora horretan guztian. Orain txikigeratu zaiela azaldu dute. «Herri-ko eragileek ez dute nahikoa es-paziorik bertan aritzeko». Horrezgain, udalak debekatu egin dieorain arte egiten zituzten zenbaitjarduera egitea. «Gurea autoges-tionatutako proiektu bat da. Be-harrezkoa zaigu dirua lortzea».Kontzertu akustikoak egiten zi-tuzten. Baita mokaduak saldu ere.«Azken hilabeteotan, debekatuegin digute halakoak egitea». Salatu dute Nagusien Etxea eta

udal euskaltegia izandakoareneraikinak, biak erabiltzeko mo-duan daudela. «Hala ere, udalakkultur etxe berria eraiki du, onda-

re historiko diren lursail hauekinespekulatzeko. Eraikin hauek bo-tako dituzte, dakigunaren arabe-ra, gazteentzako eskuragarriakizango ez diren babes ofizialekoetxebizitzak eraikitzeko aitzakia-pean». Hala esan zuten larunba-tean bertan, okupazioaren berrieman zutenean. Ez dute uste etxebizitza berriak

eraikitzeko beharra dagoenik.«Getxon, 33.600 etxebizitzatatik3.371tan ez dago inor erroldatuta.Horietatik 348 Itzubaltzetan dau-de. 3.371 etxebizitzotatik %58 noi-zean behin erabiltzen dira; %30jenderik gabeko etxebizitzakdira; eta %12, bigarren etxebizitzabezala erabiltzen dira. Jenderikgabeko etxebizitza horietatik %88udalerriak kudeagarri ditu. Ho-rrek esan nahi du udalak neurriak

har ditzakeela etxebizitza horiekhutsik egon ez daitezen».Auzotarren, bertako eragileen

eta elkarteen beharrak asetzekoespazioa okupatu dutela azaldudute. «Kultur etxe oso handiaegin dute, baina gelak ez dituzteuzten. Itzubaltzetako dantza tal-deko mutilek, esaterako, ez dau-kate gelarik asteazkenetan entse-guak egiteko. Eskatu digute eahona etor daitezkeen». Jai batzordea ere hasi da bilerak

bertan egiten. «Inauterietako de-korazioa egiten ari gara hemen.Herriko eragileak etortzen aridira horretara». Horrez gain, bes-teak beste, mekanika eta gitarratailerrak martxan izan dituzte as-teon. Antolatzen duten egitaraua

osatzen ari dira egunez egun.Igandean egun osoan egin zituz-

ten jarduerak, Itzubal-tzeta III Egunaren ba-rruan. Aste hau Aste Ho-ria izendatu dute,«Itzubaltzetaren kolore-ak horia eta beltza direla-ko». Hiru solairu ditu erai-

kinak. Bertan aurkituduten materialarekinharrituta geratu dira.

«Proiektoreak, mahaiak, aul-kiak... erabilgarria den materialadago eraikina abandonatuta egonarren». Eraikina hustu eginzuten kultur etxe berria eginzutenean. «Udalaren asmoa zenNagusien Etxekoak ere bertarabideratzea. Bion arteko borrokada hau orain: adinekoena eta gaz-teona. Elkarlanean ari gara gureherrikoak diren eraikin hauekbabesteko».

Udalaren oharraGetxoko Udalak lokala uzteko es-katu die. Euskaltegia izandakoalegez kanpo okupatu dutela azal-du du, eta «eskua luzatuta» dau-kala okupazioa egin dutenekinhitz egiteko. Jarrera aldatu ezean,udalak «legezko neurriak» har-tuko dituela iragarri du.

Itzubaltzetako herritarbatzuek beste eraikin batokupatu dute auzoanGazte asanbladak argitu du udal euskaltegia zena okupatzea ezdela izan euren erabakia, auzotarrena baizik b Kultur etxe berriarengabeziak salatu dituzte b Getxoko Udalak eraikina uzteko eskatu die

Larunbatean okupatu zuten udal euskaltegia zenaren eraikina. L. JAUREGIALTZO / FOKU

ATE IREKIAKUNIBERTSITATE GRADUAK

_2020/2021 ikasturtea

INGENIARITZABILBO MARTXOAK 11

ASTEAZKENA 18:00

ARRASATE MARTXOAK 14

LARUNBATA 10:30

GOIERRI MARTXOAK 26

OSTEGUNA 17:30

ORONA IDEO APIRILAK 2

OSTEGUNA 17:30

ENPRESA KUDEAKETABIDASOA OTSAILAK 29

LARUNBATA 11:00

BILBO MARTXOAK 26

OSTEGUNA 18:00

OÑATI MARTXOAK 28

LARUNBATA 11:00

EKINTZAILETZA BIDASOA OTSAILAK 29

LARUNBATA 11:00

BILBO MARTXOAK 28

LARUNBATA 11:00

OÑATI MARTXOAK 28

LARUNBATA 11:00

HEZKUNTZABILBO APIRILAK 23

OSTEGUNA 18:00

ESKORIATZA APIRILAK 25

LARUNBATA 11:00

KOMUNIKAZIOABILBO APIRILAK 23

OSTEGUNA 18:00

ARETXABALETA APIRILAK 25

LARUNBATA 11:00

HUMANITATEAKBILBO APIRILAK 23

OSTEGUNA 18:00

GASTRONOMIA — Basque Culinary Center

DONOSTIA MARTXOAK 28

LARUNBATA 10:30

www.mondragon.edu/prest

Etorriko zarela jakinarazi!

9BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Gaiak

Bion arteko borroka bat da hauorain: adinekoena etagazteona. Elkarlanean ari garaeraikin hauek babesteko»Monika UriarteItzubaltzetako gazte asanbladako kidea

‘‘

Page 10: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia
Page 11: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Natalia Salazar Orbe Durango

Aztarnak, idazkiak, argitalpenak

eta bestelako iturriak aurkituz,

sailkatuz eta elementu horiei gal-

derak eginez osatzen du historia-

lariak historia. Iragana aztertuta,

horien gaineko hipotesiak eginez

birsortzen ditu gertakariak, aroak

eta garai bateko bizimoduak. Ho-

rixe bera proposatzen du Duran-

goko Arte eta Historia museo be-

rrituko Historia areto berriak. Ga-

razi Arrizabalaga museoko

zuzendariak eta Belen Bengoe-

txea arkeologo eta EHUko irakas-

leak eman dituzte xehetasunak.

Bi urte luze eman dituzte bi ema-

kumeok, diseinu lanez arduratu

den Beatriz Piren laguntzarekin,

aretoa berritzen eta egokitzen, as-

teon inauguratu aurretik.

«Historia bizirik dagoela trans-

mititu nahi dugu denbora oso-

an». Bengoetxearen adierazpen

horrek laburbiltzen du proiek-

tuaren asmoa. Helburu hori bis-

tan da bisita osoan zehar. Herrian

egin dituzten indusketak aretoko

txokoetako batean jasota daude,

zeintzuk material atera dituzten

horietatik eta baita zenbait argaz-

ki, plano eta argitalpen ere. Du-

rangoren historiako ardatz nagu-

siak laburbildu dituzte. Garrantzi

handia eman diote historia zer-

nola eraikitzen den ulertzeari. Bi-

deo baten bidez azaltzen dute me-

todo zientifikoa. Helburua da

ikusaraztea gizakiak historia bir-

sortzen duela iturri berriak agertu

eta galdera berriak planteatu aha-

la.

Bisitariak nondik datorren eta

nora doan irudikatu ahal izatea

da asmoa. Bisitaren azken zatian,

historiaren protagonista ere

bihurtuko da. Museoan beretza-

ko lekua aurkituko du, argazki

bat atera eta bertan une batez

agertzeko ematen duten aukera

baliatuta. Azalpen guztiak audio-

gida bidez jaso daitezke, eskura-

garri dagoen QR kodearekin.

Garaiz garaiHistoriaurretik hasi eta gaur egu-

nera arteko ibilbide bat eskain-

tzen du museoak, garai horietako

guztietako protagonistei, herrita-

rrei, erreparatuta. Ikertutako

guztia jendaurrean aurkezteko

orduan «hizkuntza inklusiboa»

erabili dute; hala azaldu du Arri-

zabalagak: «Emakumea ez dugu

ahaztu nahi izan. Historia ema-

kumeek ere egin dute». Ez dute

emakume zehatzen baten izenik

aipatu, baina ikusgarri egin dituz-

te historiaren joan-etorrian.

Ikusgai dagoen materialaren

zati handi bat dagoeneko erakus-

garri zegoena da. Orain, testuin-

guru baten barruan antolatuta

eta azalduta kokatu dute; hala,

bistan utzi dute hiribilduaren so-

rrera, esaterako, ez duela egiten

errege batek egun batetik bestera.

Prozesu hori azaltzen duen tes-

tuingurua aurkituko du bisita-

riak. XI. mendeko prozesu sozia-

lak azaltzen dituzten zenbait ele-

mentuk argituko dute gertatuta-

koa. Besteak beste, hiribildua sor-

tu aurretik jakina da hiru gune

nagusi zeudela inguruan, eta

hainbat aldaketa prozesu gertatu

zirela. Gehienbat alde zaharrean

aurkitutako arrastoak jaso dituz-

te. Tinduak egiteko errotetako

harriek erakusten dute garai har-

tan jada kokalekua bazegoela he-

rrian. «Gero, hiribildua sortzen

denean, aldatu eta eraldatu egin-

go da. Eraketa eta eraldaketa pro-

zesu baten aurrean gaude. Hau ez

da une batean gertatzen den alda-

keta jakin bat». Hala azaldu du

Bengoetxeak.

Hiri-gutuna duen unetik au-

rrera beste errealitate bat biziko

du Durangok: hirigintzaren gara-

pena gertatuko da. Horren adie-

razgarri, 2012an osatu zuten ma-

keta bat dute ikusgai. XV. mende

bukaerako hirigintza erakusten

du. Arkeologoaren arabera, orain

testuinguruan kokatuta dago.

XV. mendeko espazio batzuk

gaur egungoekin identifika dai-

tezke; besteak beste, kaleak edo

elizak. Maketan ageri diren erai-

kinen eta gaur egungoen argaz-

kiak jarri dituzte ondoan, iraga-

neko irudiak eta gaur egungoak

lotu ahal izateko. «Zubi hori ma-

rraztea oso garrantzitsua da. Ez

dago galduta, eta horren oinorde-

koak gara».

Aro modernoari begira1554an gertatutako suteari aipa-

men eginez, Aro Modernoan

murgilduko da bisitaria. Sute

hark ondorio garrantzitsuak izan

zituen hirigintzan: batetik, orduz

geroztik erabiliko zituzten mate-

rialengatik; bestetik, eraikuntza

ereduen aldaketengatik.

Burdingintzari, ehungintzari,

bideek eta errepideek ahalbide-

tzen dituzten komunikazioei Du-

rangok zein atzerriarekin izan zi-

tuen harremanei buruzko datuak

aurki daitezke Aro Modernoari

dagozkion aztarnetan, besteak

beste. XVII. mendetik gaur egu-

nera arteko hirigintza prozesua

erakusten duen bideo labur bat

eta karlistaldiei buruzko xeheta-

sunak aletuko dituzte apurka.

XVIII. mendearen amaieratik

gaur egunera arteko bidea egiten

duen denboraren lerroari jarraika

iritsiko da bisitaria erakusketari

bukaera ematen dion aretora.

Durangoko gertaera garrantzi-

tsuak Europan garai berean ger-

tatutakoekin konparatzen ditu

lerro horrek. Museoko zuzenda-

riak eman ditu azalpenak: «Ez

dira gertaera isolatuak. Kanpoan

gertatzen denak eragina izango

du hemen ere. Era honetan, oso

erraza da lotura ikustea».

Langile elkarteen sorrerak zein

gizarte mugimenduak, industria-

lizazioa eskualdean, eta gaur

egun oraindik indar handia duten

aldarrikapenak jaso dituzte. Bes-

teak beste, zabortegiaren aurka-

ko protesten irudiak edota abor-

tatzeko eskubidearen aldeko al-

darriak. Horiek denak ageri dira,

argazkia ateratzeko mezuz bete-

tako txokora iritsi arte: nortasu-

na, globalizazioa, teknologia, in-

tegrazioa, immigrazioa... Etorki-

zuna norbera dela iradokitzeko.

Historia birsortzeko aretoa

Durangoko Arte eta Historia museoak historiari buruzko areto bat ireki du b Historiaurretikgaur egun arte herrian izandako gertakarien ardatz nagusiak laburbildu dituzte

Belen Bengoetxea arkeologoa, Julian Rios alkateordea, Garazi Arrizabalaga eta Ima Garrastatxu alkatea, Durangoren maketa baten aurrean. MARISOL RAMIREZ / FOKU

Karlistaldiko txapel bat, bereizgarri batzuk eta gerriko bat. M. RAMIREZ / FOKU

11BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Gaiak

Page 12: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

12 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21aProposamena

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Naturaren ara-

bera eta hark

e sk a i n t z en

dizkion balia-

bideei begira

antolatu du gi-

zakiak mendeetan bizimodua.

Nekazaritzan eta artzaintzan be-

rebiziko garrantzia du egural-

diak, eta urtaroen aldaketari be-

gira sailkatu dituzte egitekoak eta

uzta oparoen eta urrien garaiak.

Gorabehera horiekin lotzen dira

inauterien ospakizunak ere. Zen-

baitek uste dute historiaurreko

gizakiek jada ospatzen zituztela.

Lurrari zenbat eta gehiago lotu

nekazaritzaren zein artzaintzaren

bidez, orduan eta garrantzitsuago

bihurtu zen eguzkiaren indarra.

Artzainentzat, oinarrizko egute-

gia ziren urtaroak: urte erdia

mendian igarotzen zuten, artal-

dearekin, eta beste erdia etxean

egiten zuten, lurrari emankorta-

suna itzuliko zion eguraldi ona

berriz noiz iritsiko zain. Neguari

agur esan eta udaberriari ongie-

torria emateko egiten zituzten

festak ziren gaur egungo inaute-

rien aurrekoak.

Kristautasunak erlijio kutsuz

jantzi zituen ospakizun pagano

haiek. Frankismoan debekatuta

ere egon ziren. Era batera edo bes-

tera, gaur egunera arte iritsi dira

Bizkaiko hainbat herritan.

ABANTO

1998az geroztik ospatzen dute

Abantoko aratustea. Inausketak

egiteko garaian murgilduko da

herri osoa bihar. Mozorrotutako

herritarrek intsektuak irudika-

tzen dituzte, eta intsektuok etxez

etxe eta dendaz denda ibiliko dira

goizean, janari eske. Antzezpen

horren bidez irudikatuko dute in-

tsektuek jaso dutela dagokien or-

dainsaria. Beraz, udako beroal-

diak iristen direnean eta intsek-

tuak aktiboen daudenean, ezin

izango dute dagoeneko jasoa du-

ten ordainsariaren eskean itzuli.

Jasotako ordainsari guztiak bildu,

eta eguerdian bazkaria egingo

dute mozorroek Abanton. Arra-

tsaldean, berriz, desfilea egingo

dute.

BARAKALDO

Gaur hasita, mozorroek hartuko

dituzte Barakaldoko auzo eta txo-

ko guztiak. Festa giroa nagusitu-

ko da denean. Gaztetxoenentza-

ko festa egingo dute Gurutzetan,

gaur. Bide Onera plazan hasita,

berriz, euskal inauteri tradiziona-

laren kalejirak bidea egingo du

herriko plazaraino, eta agerraldia

egingo dute han. Asteartera bitar-

tean, hainbat desfile, dantza eta

umeentzako jarduera antolatu

dituzte auzoz auzo.

BILBO

Joan den asteburuan hasi zituzten

aratusteak Bizkaiko hiriburuan.

Gaur egun handia dute. Antzina-

ko mozorro tradizionalak jantzi-

ko dituzte ostiral mehe honetan,

eta Farolin eta Zarambolasen aur-

kako epaiketa egingo dute.

19:30ean irudikatuko dute epai-

keta, Plaza Barrian. Ane Lindane

sortzailea eta Joselu Angulo txis-

tulari eta gaita jotzailea dira aur-

tengo Farolin eta Zarambolas,

hurrenez hurren.

Bihar, aratusteen egun nagu-

sian, bi jaigune atonduko dituzte:

12:00etatik 19:30era bitartean,

Plaza Biribila, Albia, Astarloa eta

Kale Nagusiaren arteko eremua

eta Zabalguneko merkatua har-

tuko dituzte jarduerek. 19:30ean

hasiko den kalejirak markatuko

du bigarren gunea. Plaza Biribile-

tik jaitsita, Zazpikaleetan barrena

zabalduko da.

Larunbata borobiltzeko, hain-

bat jarduera antolatu dituzte Bil-

boko konpartsek eta udalak el-

karlanean: umeentzako tailerrak,

antzerkiak, ikuskizunak, nekaza-

rien azoka, kontzertuak, erral-

doiak, fanfarreak, gaiteroak, he-

rri bazkaria eta mozorro lehiake-

ta, besteak beste.

Igandean indaba lehiaketa

egingo dute, Plaza Barriko kar-

pan, eta asteartean emango diete

bukaera ospakizunei, sardina

erreta.

Tradizio handia dute inaute-

riek hirian, Bilboko Konpartsek

gogora ekarri dutenez. Konpar-

tsei buruzko lehen aipamenak

1515eko aratusteen ospakizune-

tan agertzen dira. Konpartsa ba-

tzuek kopla txikiak abesten eta

txantxak egiten zituztela dago ja-

sota. Kaleetan barrena ibiltzen zi-

ren kantuan, eta dirua, txorizoa

eta urdaia jasotzen zuten trukean.

Diktadurak ere ez zuen lortu

aratusteak erabat desagertzerik.

1978an, baina, garrantzi berezia

hartu zuten, eta indar handiagoa.

Bilboko Konpartsek hiriko ara-

tusteetako mozorro tradizionalak

zeintzuk izan diren aztertu dute,

eta horietako batzuk berreskura-

tu dituzte; besteak beste, Momo-

ak, Fraiskuak, Higiak, Hartza,

Turkiarra eta Beata.

GETXO

Itzubaltzetako inauteriak ospatu-

ko dituzte izen bereko Getxoko

auzoan, bihar. Goizeko egitaraua

umeei begira antolatu dute: haur

jolasak, tailerrak eta haurren mo-

zorro lehiaketa egingo dituzte.

Marrazki bizidunak dira aurten

mozorroetarako gaia. Musikak

girotutako bingoak alaituko du

herri bazkariaren ondorena. Tos-

taden lehiaketaren ostean, kaleji-

ra eta mozorroen desfilea egingo

dituzte herrian zehar. Musikare-

kin emango diote bukaera inau-

teri egunari.

MARKINA-XEMEIN

Hartzaren ibilaldia eta Zaragi

dantza dira Markina-Xemeingo

inauterietan falta ezin diren eki-

taldietako bi. Ikerlariek ez dakite

zergatik azaltzen den hartzaren

irudia aratusteetan: ez dute aur-

kitu horren inguruko agiririk.

Hala ere, badakite 1679. urte alde-

ra hartzak ehizatzen zituztela in-

guruko mendietan. Domeka

eguerdian azalduko da hartzaren

irudia herriko kaleetan. Harekin

batera, Zaragi dantza egingo dute

zortzi dantzarik. Antzinatik dato-

rren ohitura bat da: ibilbidea egi-

ten zuten herriko kaleetan, eta

etzi ere halaxe egingo dute.

Bi ekitaldi horien aurretik eta

ostean ere hainbat jarduera izan-

go dituzte markina-xemeinda-

rrek. Atzo eman zioten hasiera

inauteri sasoiari. Txitxi-burdun-

tzia egin zuten, Kontzejupean.

Bihar, berriz, flamenkoa eta ber-

tsoak uztartzen dituen Gorria

ikuskizuna eskainiko dute Uha-

gonen, 19:00etan. Etzi, mozorro-

en desfilea, herri bazkaria eta Jai-

naga eta Narbaizak girotutako

erromeria izango dira, besteak

beste.

MUNDAKA

Urtero bezala, atorrek eta lami-

nek goizean zuriz eta arratsalde-

an beltzez jantziko dituzte Mun-

dakako kale estuak eta txoko guz-

tiak. Gizonak atorra eta praka

zuriak jantzita aterako dira. Sa-

matik behera, azpiko gona zuriak

besoak ere estaliko dizkiete. Jan-

tzia osatzeko, buruan zapi gorria

eta burkoaren azala dituztela ari-

ko dira, kalejiran, aratusteei bu-

ruzko kantuak abesten. Elezahar

bitxi bat dago ohitura horren

atzean. Esaten dutenez, Anton

Erreka kondea mozkortuta iritsi

zen etxera. Emaztearen haserre-

tik ihes egiteko, konturatu gabe,

Kale eskeak, atorra zuriak eta laminak, eta oilar bat eskuanzutela kantuan zebiltzanen oinordekoak kalera aterako diradatozen egunetan, inauteri edo aratusteak ospatzera.Mozorro desfileak eta tostada txapelketak ere ez dira faltako herriz herri egingo dituzten ospakizunetan.

Neguko lozorrotikesnatzeko festa

Domeka iluntzean elkartu ohi dira

laminak eta atorrak, Mundakako

plazan. MARKOS ESTEBANEZ

Page 13: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

13BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Proposamena

Mozorroak kale eskean ibiliko dira bihar goizean, Abanton. ABANTOKO ARATUSTEAK

haren azpikogona jantzita atera

omen zen kalera. Herritarrek

kondearen jarrera imitatu zuten,

eta erromeria luzea egin zuten.

Ohi bezala, Jose Maria Egileo-

rren etxe parean hasiko da kaleji-

ra, etzi. Egileor izan zen 1936ko

gerran eta diktadura garaian os-

pakizuna sustatu zutenetako bat.

Aratuste, aratuste, mundaka-

rrentzat egun hoberik ez leloak ez

du etenik izango igandean.

Iluntzean, berriz, laminak

bihurtuko dira protagonista. La-

miarango sorginak ibiliko ziren

moduan aterako dira kalera: aur-

pegi eta ileorde zuriek kontrastea

egingo dute haien soineko beltze-

kin. Kantuan, dantzan eta zan-

tzoka ibiliko dira, jai giroan.

SONDIKA

Festa giroa nagusituko da hu-

rrengo asteburuan Sondikan. Os-

tiral arratsaldean suziria jaurti-

tzen dutenetik larunbat gaueko

ordu txikietara arte ez da etenik

izango. Besteak beste, mozorro

lehiaketak, musika, dantza eta

hainbat jakiren lehiaketak anto-

latu ditu Sondikako Inauterien

Elkarteak. Tostada eta patata tor-

tilla onena zeinek egin ere lehian

ariko dira bizilagunak. Perro Lo-

coren kontzertuak, Gora Herria

erromeriak eta disko jartzaile ba-

tek emango diete bukaera ospa-

kizunei, hurrengo larunbatean.

TRAPAGARAN

Ohitura bitxia berreskuratu dute

Trapagaranen ere. 1936ko gerra-

ren aurretik egiten zuten Carras-

coliendas izeneko kalejira egiten

dute. Datorren asteko larunbate-

an egingo dute, eta, horretarako,

Danetarako dantza taldeak Ca-

rrascodantza tailerrak egin ditu

hainbat astetan.

Ikertutakoaren arabera, 1920.

urtera arte urtero ospatzen zituz-

ten Carrascoliendas direlakoak.

Urte hartatik aurrera, ohitura

ahulduz joan zen, eta frankismo-

ak debekatu ere egin zituen. He-

rriko gaztetxeak eta dantza talde-

ak berreskuratu dituzte inauteri

haiek, herriko adinekoekin hitz

egin eta zer-nolakoak ziren ulertu

ostean.

Inauterietako ostegunean ate-

ratzen ziren herritarrak kalera,

janari eskean, etxez etxe, oilar bat

eskuan zeramatela. Oilar beltza-

ren istorioa izaten zuten ardatz

kantuetan. Hala ere, garai harta-

ko arazo politikoak eta auzoko

aferak ere izaten zituzten mintza-

gai kopletan.

Gaur egun, larunbatez atera-

tzen dira, kantuan ez eze baita

dantzan ere. Inauteri dantza

osatu dute. Kantu zaharrak abes-

ten dituzte, eta herriko bertsola-

riak ere kopla kantuan aritzen

dira.

Asteburu honetan, berriz, uda-

lak antolatutako egitaraua izango

dute. Gaur, danborrada egingo

dute. Bihar eta etzi, kalejirak eta

mozorro lehiaketak izango dira.

Page 14: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

MUSIKA

BARRIKACharlie Cosh & Mikel

Gaztañaga.

bBihar, 20:30ean, Golfo Norten.

BARAKALDOMikey Boy.

bGaur, 20:00etan, El Tubon.

BARAKALDOCapitan Entresijos

eta Tzetze.

bBihar, 13:00etan, El Tubon.

BARAKALDOSr. Agente

eta Piztupunk.

bBihar, 21:15ean, Mendigon.

BARAKALDOLuigi Stream.

b Igandean, 13:30ean, Arantxan.

BERMEOCapitan Entresijos

eta Tzetze.

bBihar, 21:30ean, Nuntxakun.

BERMEOPintxada gaua.

bBihar, 00:00etatik aurrera,

Beleza Malandran.

BERRIZKelly Finnigan & The

Atonemets.

bOstegunean, 22:00etan,

kultur etxean.

BILBONoa Cliff.

bGaur, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOUdal Musika Eskolako

fanfarrea.

bGaur, 19:00etan, Euskal Museoan.

BILBO Jon Urrutia Trio.

bGaur, 19:30ean, Begoñako

udaltegian.

BILBO Indie+ Festival: Soledad

Velez, Elena Setien eta Mice.

bGaur, 20:00etan, Bizkaia aretoan.

BILBOTrevor Gavilan

eta Txufo Wilson.

bGaur, 20:00etan, Muellen.

BILBOBegi Argiak, Santa Lucia,

Jose Maria Arregi, Mundakako eta

Bizkaiko Ingeniarien abesbatzak.

bGaur, 20:00etan, Begoñako

basilikan.

BILBOShe.

bGaur, 20:30ean, Cotton Cluben.

BILBOAmparito eta Jamarazza.

bGaur, 20:30ean, Shaken.

BILBOFrank Lee & The Graves.

bGaur, 20:30ean, Metzen.

BILBOMiguel Grimaldo

eta Mitto Koronkon.

bGaur, 21:30ean, Kremlinen.

BILBORayden.

bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOLiben Svaart: Estiba.

bGaur, 22:00etan, Zawp espazioan.

BILBORels B.

bGaur, 22:30ean, Santana 27n.

BILBOOrange Sunshine.

bGaur, 22:30ean, Ambigun.

BILBODr. Grimaldo b2b Unabomber.

bGaur, 00:00etan, Kremlinen.

BILBOKarba & Txufo Wilson DJ Set.

bGaur, 00:00etan, Muellen.

BILBOBig Miz eta Alfred Adler.

bGaur, 01:00ean, Kafe Antzokian.

BILBOMatias Kaplun Trio.

bBihar, 12:30ean, La Riberan.

BILBOXatiro.

bBihar, 13:00etan, Astarloa kalean.

BILBOMassa Confusa.

bBihar, 13:30ean, Power Records

disko-dendan.

BILBOSua.

bBihar, 15:00etan, Astarloa kalean.

BILBOMugalari.

bBihar, 17:15ean, Albiako lorategian.

BILBOOrquesta Palmeras.

bBihar, 18:00etan, Otxarkoagako

udaltegian.

BILBOPasion Vega: Todo lo que

tengo.

bBihar, 19:30ean, Arriaga antzokian.

BILBOPablo Almaraz & Voodoo

Santos.

bBihar, 19:30ean, Muellen.

BILBONigredo Ensemble,

Victor Baladoch, Emaztegaiak,

Garazi Navas eta Migu.

bBihar, 20:00etan, Le Larraskiton.

BILBOTypically Tina.

bBihar, 20:00etan,

Campos Eliseos antzokian.

BILBOElenitakata.

bBihar, 20:30ean, Cotton Cluben.

BILBOBadlands.

bBihar, 20:30ean, Stage Liven.

BILBOThe Hornies.

bBihar, 21:00etan, Shaken.

BILBOArenia, Eveth eta Fear Crowd.

bBihar, 21:30ean, Azkenan.

BILBOSDJ Crew, Flaco Flex

eta Hasha & Dr. Bravo.

bBihar, 21:30ean, Santana 27n.

BILBOGorka Naste.

bBihar, 21:45ean, Vespa Cafen.

BILBO Immaculate Fools.

bBihar, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBO J.J. Espizua.

bBihar, 22:00etan, Via de Fugan.

BILBOPassarela Orkestra.

bBihar, 22:00etan, Plaza Barrian.

BILBOCrazy Carnival 7.0 with WLDV.

bBihar, 22:30ean, Ambigun.

BILBOPeralta.

bBihar, 23:00etan, Crazy Horsen.

BILBO Juansolo.

bBihar, 00:00etan, Kremlinen.

BILBOLolo Garcia Trio.

b Igandean, 12:30ean, La Riberan.

BILBOThe Thunderbeats.

b Igandean, 13:00etan,

Crazy Horsen.

BILBOOrquesta Pergola.

b Igandean, 18:00etan,

Casilla pabiloian.

BILBOTributo a Mecano.

b Igandean, 19:00etan,

Campos Eliseos antzokian.

BILBOSergio Dalma.

b Igandean, 19:00etan, Arriaga

antzokian.

BILBOUdal Musika Banda

& DJ Xaibor.

bAstelehenean, 12:30ean,

Plaza Barrian.

BILBOEl Columpio Asesino.

bAsteartean, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOUS Rails.

bAsteartean, 20:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBOAngelo Nestore.

bAsteartean, 21:00etan,

Via de Fugan.

BILBOAnari: Piromania.

bAsteazkenean, 20:00etan, Biran.

BILBOConstante eta Catherine

Baseball.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Sarean espazioan.

BILBONil Moliner.

bOstegunean, 19:00etan,

Fnac-en.

BILBOBilboko Orkestra Sinfonikoa.

bOstegunean, 19:30ean,

Euskalduna jauregian.

BILBOHuntza eta Rodeo.

bOstegunean, 20:00etan,

Stage Liven.

BILBO Jorge Rossy Quartet.

bOstegunean, 20:00etan,

Conde Duque hotelean.

BILBOShintra eta Paliaq.

bOstegunean, 20:00etan, Muellen.

BILBO Inoren Ero Ni.

bOstegunean, 20:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBODemarco Flamenco.

bOstegunean, 20:30ean,

Campos Eliseos antzokian.

BILBOLupita y el Tierno.

bOstegunean, 20:30ean,

Kabareten.

BILBOThe Hip Priests.

bOstegunean, 21:00etan, La Nuben.

BILBOFase Bruma eta Nize.

bOstegunean, 21:00etan,Shaken.

BILBOEl Mato a un Policia

Motorizado.

bOstegunean, 22:00etan,

Kafe Antzokian.

DURANGODJ Jesus Morillo.

bGaur, 22:00etan, Txoria Nuen

Maiten.

ELORRIOGaztetxeak 32 urte:

Kilimak, Txabolakumeak, Aizkorak

Zorroztu & The Mia Wallace Band,

Etxeko DJak eta Jkin Alonso.

bBihar, 19:30ean, gaztetxean.

ERANDIOMusika Banda:

inauteriko kontzertua.

b Igandean, 13:00etan, plazan.

GETXORed Clover.

bGaur, 21:00etan, Ereagako

El Miradorren.

GETXOCotton Blues Band.

bGaur, 22:30ean, Zear Biden.

GETXODann Hoyos & Billares

Barria Band.

bGaur, 23:00etan, Barria billarretan.

GETXOHalir Trio.

bBihar, 19:30ean, Andres Isasi

musika eskolan.

GETXOMonos.

bOstegunean, 20:00etan,

Fangalokan.

MUNGIADiversion Rock.

bGaur, 22:30ean, Zubikoan.

MUNGIAOihan Vega DJ.

bBihar, 18:00etan, Foruen plazan.

MUNGIANicolas Ceretti.

bBihar, 22:30ean, Zubikoan.

PORTUGALETEMisanthropy

eta Pandemia.

bGaur, 21:00etan, Grooven.

PORTUGALETELa Citric Band.

bGaur, 22:00etan, Rantxeria plazan.

PORTUGALETEMisanthropy

eta Pandemia.

bBihar, 21:00etan, Grooven.

PORTUGALETEMr. JL.

bBihar, 22:00etan, Rantxeria plazan.

PORTUGALETELa Mara & Juan

de Ugarte.

b Igandean, 13:30ean, La Perdizen.

SOPELALa Banda Kalavera.

bGaur, 21:30ean, Plaza Beltzan.

Barakaldo eta Markina-Xemein b

Bertsoa eta flamenkoaMiren Amuriza bertsolariaren eta Askoa Etxebarrieta La Pulga flamenko

dantzariaren arteko elkarrizketa artistikoa da Gorriaemanaldiaren oinarria.

Dantza eta bertso ikuskizun horretan, nork bere hizkuntzan kantatu eta

dantzatuko du, kolore gorriaren sinbologia ikuskizunaren hari moduan ba-

liatuta. Gaur Barakaldo antzokian emango dute, 20:30ean, eta bihar, berriz,

Markina-Xemeingo Uhagon kulturgunean, 19:00etan. HITZA

14 BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21aAgenda

Page 15: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

SOPELAThe Cheaters.

bGaur, 22:00etan, Gardokiko

Atalaian.

SOPELADown the Ladder

eta Hesian.

bBihar, 22:00etan, udaletxe plazan.

SOPELATwin Melody.

bAsteartean, 18:00etan, Urko

kiroldegian.

UGAOPerros Kon Asma

eta Sweaty Lovers.

bGaur, 21:30ean, Herriko Tabernan.

ZORNOTZAAltxa Porru.

bGaur, 20:00etan, Zelaieta parkean.

ZORNOTZADJ Txurru.

bBihar, 20:00etan, Zelaieta parkean.

ZORNOTZASambalu Aye.

bBihar, 21:00etan, Luis

Urrengoetxea kalean.

ZORNOTZADJ Markelin.

bAstelehenean, 19:30ean, Zelaieta

zentroan.

ZORNOTZADJ Pako.

bAsteartean, 19:30ean, Zelaieta

parkean.

ANTZERKIA

BARAKALDOFeeling,

inprobisazio showa.

bGaur, 21:00etan, Arimaktoren.

BARAKALDOErik Leal: Funeral.

bBihar eta igandean, 19:00etan,

Arimaktoren.

BARAKALDOLa Estampida:

Lo nunca visto.

bBihar, 20:30ean, Barakaldo

antzokian.

BARAKALDOKull d’Sac:

Mad Raider.

b Igandean, 19:00etan, Herriko

plazan.

BASAURITeatro del Temple:

Don Quijote somos todos.

bBihar, 20:30ean, Social antzokian.

BASAURIKiki, Koko eta Moko: Pa-

rranda-tutiplen.

b Igandean, 18:00etan, Solobarrian.

BERANGOLa Baldufa: Safari.

b Igandean, 18:00etan, antzokian.

BERMEOKantu Kantari: Honolulu.

bGaur, 18:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOKamikaz Kolektiboa & Ttak

Teatroaren Agur eta Dolore, eta

Pez Limboren Homo Amabilis.

bGaur, 19:30ean, Errekaldeko

udaltegian.

BILBOOLBE: La Fanciulla del

West, Giacomo Pucciniren opera.

bGaur, 19:30ean, eta astelehenean,

Euskalduna jauregian.

BILBOLas Entes: Las indogmables.

bGaur, 19:30ean, Zorrotzan,

Auzoka komunitate zentroan,

eta asteazkenean, 19:30ean,

Castañoseko udaltegian.

BILBOP6ko Gazte Konpainia:

Ubu, rey de las finanzas.

bGaur eta bihar, 20:00etan, eta

igandean, 19:00etan, Pabiloi 6en.

BILBOSanti Rodriguez: Infarto.

bGaur, 21:00etan, Campos Eliseos

antzokian.

BILBO Irrien Lagunak.

bBihar, 12:15ean, Albiako

lorategian.

BILBOGoloka Taldea:

Astronautak.

bBihar, 12:30ean, Zabalgune

plazan.

BILBOPanpotx: Itsasoan.

bBihar, 13:00etan eta 18:30ean,

euskaraz, eta 16:30ean, gazteleraz,

Zabalgune eraikineaneta.

BILBOLekeitioko Deabruak.

bBihar, 19:30ean, Plaza Biribiletik

Zazpikaleetara.

BILBOPabiloi 6: ¡Ay, Carmela!.

bBihar, 20:00etan, Tabakaleran.

BILBOBea Insa: Camiselle.

bBihar, 20:30ean, eta igandean,

19:30ean, Campos Eliseos

antzokian.

BILBOTeatro Muzzik: El teatro

de la concordia.

b Igandean, 18:00etan,

Bilborocken.

BILBODramatis Comediae:

Angelina y el honor de un brigadier.

b Igandean, 20:00etan,

Bilborocken.

BILBOMaria Goirizelaia & Pez

Limbo: Harri orri ar / El patio de

mi casa.

bAsteazkenean, 19:30ean,

euskaraz, eta ostegunean,

19:30ean, gazteleraz, Arriaga

antzokian.

BILBOBeatriz Egizabal & Cesar

Marcos: Baubo.

bOstegunean, 19:00etan,

Euskaltzaindiaren egoitzan.

BILBOBilbao Impro Big Band:

Soundpainting.

bOstegunean, 19:30ean,

Otxarkoagako udaltegian.

BILBOErika Olaizola: Panpina.

bOstegunean, 20:00etan, 7 Katu

gaztetxean.

BILBOTelmo Iruretaren Hiltzen

zarenean, eta Yogurinha Borova.

bOstegunean, 21:00etan, Biran.

Bilbo b Artea

Ameztoi, osotasuneanVicente Ameztoiren 53 margolan eta hainbat collage, kartel eta marrazki

ikusgai daude Bilboko Arte Ederren Museoan, ekainaren 7ra arte. Paisaia

eta giza figura uztartuta daude artista donostiarraren margolanetan, orain

arte eskaini zaion erakusketarik osoenean. LUIS JAUREGIALTZO / DOKA

ELORRIOAtx Teatroa: Kaskarot.

b Igandean, 17:00etan, Arriola

antzokian.

GALDAKAOEidabe: Gora Kasete!.

bAsteartean, 17:30ean, plazan.

GETXOVaiven: Erlauntza.

bBihar, 20:00etan, Muxikebarrin.

GETXOSiroko: Bernarda 5.0.

b Igandean, 19:00etan, Erromoko

kultur etxean.

IURRETAVirginia Imaz: Pronoia.

bGaur, 19:00etan, Ibarretxe kultur

etxean.

LEKEITIOTxalo: Ene ba!.

bGaur, 20:30ean, Ikusgarri aretoan.

MUNGIAZirika Zirkus: Dantzateke.

bAsteartean, 17:30ean, Foruen

plazan.

SESTAOAtakados: Hoy, milagro.

bGaur, 19:30ean, Musika Eskolan.

SOPELAKiki, Koko eta Moko:

Parranda-Tutiplen.

bAsteazkenean, 17:30ean,

udaletxeko plazan.

ZORNOTZAPirritx, Porrotx

eta Marimotots: Bizi dantza.

bGaur, 17:15ean eta 19:15ean,

Zornotza aretoan.

ZORNOTZAZirkun Zirko.

bBihar, 17:00etan, Zelaieta parkean.

ZORNOTZAGorakada: Pinocchio.

bBihar, 18:00etan, Zornotza

aretoan.

ZORNOTZAZirika Zirkus.

b Igandean, 17:00etan, Zelaieta

parkean.

ZORNOTZALur Korta: Antzar

rockeroak.

bAsteartean, 17:30ean, Zelaieta

parkean.

DANTZA

BARAKALDOAskoa Etxebarrieta

& Miren Amuriza: Gorria.

bGaur, 20:30ean, Barakaldo

antzokian.

BASAURIAgintzari taldea:

Basauri inauterietan.

b Igandean, 12:00etan, San Fausto

plazatik.

BILBO Jurij Konjar: Flat, Satisfyin

Lovereta Goldberg variations.

bGaur, 19:00etan, Azkuna zentroan.

BILBOBizkaiko Dantzarien

Biltzarra: Eskoletako dantzak.

bBihar, 12:30ean, Plaza Barrian.

BILBOArymux taldea: Bailando

el silencio.

b Igandean, 12:30ean,

Campos Eliseos antzokian.

BILBOBeti Jai Alai taldea.

b Igandean, 18:30ean, Plaza Barrian.

ERANDIOGoi-Alde: Lantzeko

inauteria.

bBihar, 19:00etan, Euskadi plazan.

LEIOAEva Guerrero & Doos

Colectivo: Gorpuztu.

bGaur, 20:30ean, Kultur Leioan.

MARKINA-XEMEINAskoa Etxe-

barrieta & Miren Amuriza: Gorria.

bBihar, 19:00etan, Uhagonen.

MUNGIAAmilotx: inauteri dantzak.

bGaur, 18:30ean, Eusko Pizkundea

etorbidetik Foruen plazara.

ZORNOTZAUdaberri taldea:

inauteri dantzak.

bBihar, 13:00etan, kalez kale.

BERTSOLARITZA

ERRIGOITIBertso bazkaria:

Onintza Enbeita eta Oihana Iguaran.

bBihar, 14:30ean, Ikuilu elkartean.

HITZALDIAK

BILBONerea Zabala: Herramientas

de luz: de la ciencia ficción a las

películas moleculares.

bAsteazkenean, 19:00etan,

Bidebarrieta kulturgunean.

BILBOAne Ablanedo: Zapalduaren

pedagogia.

bAsteazkenean, 19:00etan,

Kafe Antzokian.

BILBO Itziar Martija: La obra en

su contexto. Los viernes de Portici.

bOstegunean, 18:00etan,

Berreginen Museoan.

IKUS-ENTZUNEZKOAK

IGORREMendi Tour:

Allein (Alone), Elur Gorritan eta

Ostania Gora (The Last Mountain).

bGaur, 19:30ean, kultur etxean.

SOPELALos labios apretados.

bOstegunean, 18:00etan,

Plaza Beltzan.

BESTELAKOAK

BILBOTor magoa: Amarru.

bAsteazkenean, 18:00etan, Tiboli

eskolan.

BILBOBeatriz Egizabal ipuin

kontalaria: Baubo.

bOstegunean, 19:00etan,

Euskaltzaindian.

15BIZKAIKO HITZAOstirala, 2020ko otsailaren 21a Agenda

Page 16: BIZKAIKO HITZA - Berria · 2020-02-21 · Zer da zuretzat kultura garaiki-dea edo gizarte garaikidea? Niretzat, artea kontu estetikora bakarrik ez mugatzea da. Arte ga-raikidea ekonomia

Ane Maruri Aransolo

Gernika-Lumo

Ohiko zinema are-

toetan tokirik ez

duten filmak

proiektatzea,

ezagutaraztea eta

haiei balioa ematea: hori du hel-

buru Gernika-Lumoko zine klu-

bak. Duela 39 urte sortu zen,

asmo horrekin, eta, gaur egun

ere, horretarako lan egiten dute.

Irudiaren munduak eta zine-

mak merezi duten hedapena izan

dezaten lan egiten dute taldeko

kideek. Hori horrela, ohiko zine-

metako programazioetan tokirik

ez duten eta tarte bat merezi du-

ten obra zinematografikoak bul-

tzatzen dituzte. «Ikus-entzunez-

koen balio teknikoagatik eta giza

balioengatik aukeratzen ditugu

obrak», jakinarazi du Pedro Du-

ranak, zine klubeko kideetako

batek.

Hori horrela, irudiaren eremu

linguistikoan berrikuntzaren bat

duten ikus-entzunezkoak auke-

ratzen dituzte, bai eta ikuspegi

aurrerakoietatik gizarteari eragi-

ten dioten arazoen berri ematen

duten ikus-entzunezkoak ere:

«Tarte bat merezi duten obra zi-

nematografikoak dira. Film ho-

rietako askok ez dute lekurik

pantaila komertzialetan, eta ho-

rien aurkezpena eta analisia egi-

tea da gure asmoa».

Gozamenerako ikus-entzu-

nezkoak proiektatzeaz gain, lan

pedagogikoa egiten dutela dio

Markos Estebanez taldeko kide-

ak: «Zerbait irakasten saiatzen

gara pelikulekin. Mezua zabal-

tzen dugu, eta hausnarketara bi-

deratzen ditugu ikusleak. Lehen,

foroak egiten genituen, baina

orain ez».

Sorrera, 1982anZinema areto komertzialetatik

kanpo zinema independentea

lantzeko beharrizanaz ohartuta,

gazte talde bat batu zen, eta Ger-

nika-Lumoko zine kluba sortu

zuten, 1982an. «Bermeon Kresala

izeneko zinema foroa egiten zen.

Filmak ikusi eta batzarrak egiten

ziren. Hori ikusita, Gernikan gau-

za bera egitea erabaki zuten. Bes-

teak beste, Juan Luis Ugalde, Die-

go Gandarias eta Iñaki Etxaniz

izan ziren bultzatzaileak», adie-

razi du Duranak. Ezaugarri ludi-

koa eta entretenimendua helbu-

ru zituzten filmak gutxietsi barik,

zinema ausartagoa bilatzen saia-

tu ziren taldekideak, eta lortu zu-

ten: «Ikus-entzunezko ausartak

ziren, irudiekin gehiago esperi-

mentatzen zutenak».

Gizarte etxean batzen ziren le-

hen; Lizeo antzokian elkartzen

dira orain. Ikusleen gehiengoa

gaztea zen lehen, baina nagusiak

dira orain zine klubera gertura-

tzen direnak. Zinema eta zinema-

ren ikusleak asko aldatu dira ur-

teen joanagaz, eta aldaketa horie-

tara egokitzen joan dira.

Zazpi dira guztira taldean, eta

haien esku dago urteko progra-

mazio osoa antolatzea. Urtean,

gutxi gorabehera hiru aldiz ba-

tzartzen dira, eta bertan erabaki-

tzen dute programazioa; taldeki-

de bakoitzak bere proposamenak

eramaten ditu, eta guztien artean

erabakitzen dute filmen zerren-

da: «Gaur egungo herritarrek

asko dakite zinemari buruz. Ga-

raiak aldatu egin dira, eta

teknologiek bide ematen

diote jakintza horri. Zi-

nema garaietara molda-

tzen ari da, eta baita pro-

gramazioa ere».

Jendeak zinema adi-

menduna eskatzen duela

diote zine klubekoek.

«Badakigu herritarrei

zer gustatzen zaien. Ba-

dakigu zer film izan daitezkeen

interesgarriak, eta horiek proiek-

tatzen ditugu», azaldu dute. Au-

rretiaz prestatzen dituzte, eta ba-

tzuetan zenbait film zentsuratu

dituztela ere onartu dute; El Faro

filma, esaterako: «Klubean ezta-

baida sortu da. Film oso ona da,

baina proiekzioa ikustera etor-

tzen diren herritarrek ulertzeko

oso zaila. Hori horrela, egokiak

diren proiekzioen alde egiten

saiatzen gara. Herritarren eskaera

eta gustuetara egokitzen gara».

Gernikako zine klubak oso ha-

rrera ona duela onartu dute,

«beste hiri batzuetakoekin alde-

ratuta, jendetza joaten baita».

Batez beste 180 ikusle inguru iza-

ten dituzte saioek, eta horietatik

%80 ohiko ikusleak izaten dira:

«Publiko zintzoa daukagu.

Gehienak emakumeak izaten

dira, baina gero eta gizonezko

gehiago etortzen dira».

Baina, proiekzioaren arabera,

ikusle kopurua aldatu egiten dela

onartu dute: «Parasite filmak se-

kulako oihartzuna izan du orain.

Guk ikasturte hasieratik geneu-

kan programatuta». Bong Joon-

ho Koreako zinema zuzendaria-

ren pelikulaz gain, 2020an

proiektatutako beste filmek ere

harrera itzela izan dutela diote:

«Azken bi hilabeteetan gertatu-

takoa ikaragarria izan da. Jende-

tza etorri da; aretoa goraino bete

dute. Agur Everest filmagaz hasi

zuen ibilbidea zine klubak, eta, 38

urte beranduago ere, aretoak be-

tetzen jarraitzen du». Azken

ikasturteetan programazioa luza-

tu behar izan dute. Beste bi saio

gehiago egiten dituzte, «herrita-

rrek eskatuta».

Herrikoekin harremanaZine kluba ez da zazpi taldekide-

en kontua bakarrik. Saioek jende

asko erakartzen dute, eta herrita-

rren arteko hartu-emanak sor-

tzen ditu. «Botatzen duguna bo-

tata ere, beti etortzen den jendea

dago, eta horrek hartu-emanak

sustatzen ditu. Batzuen eta beste-

en artean iritziak trukatzen dituz-

te, eta hori aberasgarria da. Izan

ere, zinema ulertzeko modurik

onena zinea ikustean datza»,

adierazi dute elkarteko kideek.

Hori horrela, zine klubaren ibilbi-

dean zehar hainbat proiektu bu-

rutu dituzte; irratsaio bereziak,

esaterako.

Azken urteetan, baina, herriko

taldeekin lan egiten dute. Lekuek

jaialdian, Gernikako bonbarda-

ketaren urteurrenean, Bakearen

Aldeko Jardunaldietan eta Mar-

txoaren 8an zine ziklo bereziak

antolatzen dituzte, herriko talde-

ekin elkarlanean. Lobak, Goi

Zale, Gernika Garretan, Gernika

Gogoratuz, Gernika Batzordea eta

Gernikako Antzerki Taldeagaz

aritu dira, besteak beste. «He-

rrian antolatzen diren ekintzetan

parte hartzen eta gure ekarpena

egiten saiatzen gara. Gurekin ha-

rremanetan jartzen dira, eta hori

sekulakoa da guretzat».

sBIDELAGUNAK

BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2020ko otsailaren 21a

Zuzendaria: Ibai Maruri Bilbao. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

www.bizkaia.hitza.eus [email protected]

Gernika-Lumoko zine klubak 39 urte daramatza ohiko zinemetan tokirik ez dutenfilmak proiektatzen. Ikus-entzunezkoen giza balioa eta balio teknikoa lantzen dituzte.

Ezohiko proiekzioen etxea

Markos Estebanez, Pedro Durana eta Doru Ionut Prisacariu, zine klubeko zazpi partaideetako hiru, Gernika-Lumon. ANE MARURI ARANSOLO

Gozamenerako ikus-entzunezkoak emateazgain, lan pedagogikoa egitensaiatzen dira zine klubekoak

‘Agur Everest’ filma proiektatuzuten lehenengo, eta, 38 urtegeroago, zinema aretoakbetetzen jarraitzen dute