BIZKAIKOHITZA

MARISOL RAMIREZ / FOKU

Gernikaren erdigunean azken 23 urteetan hutsik egon den eraikin oso bat okupatu dute Egurre gazte asanbladako kideek bHerritarren premiak bete, eta etxebizitza gisara erabiltzea da helburua b 2-3

Bizitzak

hartu du

etxea

Elkarrizketa Pello Bilbaotxirrindularia Girorako helburuez

aritu da ‘Hitza’-rekin; gaur hasiko da

7Gure Esku Dago Etorkizunariburuzko galdeketak egingo

dituzte, etzi, Bizkaiko zazpi herritan

5Ostirala

2018ko maiatzaren 4aIX. urtea351. zenbakia

www.bizkaia.hitza.eusbizkaia@hitza.eus

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a

Peru Azpillaga Gernika-Lumo

Gernikako uda-

letxeko plaza

gurutzatuta,

kirol denda ba-

ten gainean,

buztin kolore-

ko etxebizitza bloke bat dago he-

rriko plazara begira. Kanpotik

arrunta dirudi. Beste edozein be-

zalakoa. Alta, barruak husturik

eta fatxada garbi, bakardadean

itota eman ditu azken 23 urteak,

plazako beste eraikinei so. Joan

den hilean ordea, sentsazio arraro

bat nabaritu zuen: pausoak, ho-

tsak; zerbait aldatzen ari zen bere

baitan... Gernikako Egurre Gazte

Asanbladako kideek okupazioa-

ren bidea hartu, eta eraikina ber-

pizteko lanari ekin zioten.

Orain, kanpoko pankarta eta

lorontziek apainduta, harro ageri

da plaza erdian, bakardadea atze-

an utzita, proiektu berria aurrera

eramateko ilusioz beterik. Izena

ere badu: Eztena. Portala guru-

tzatu eta lehenengo pisuan

Muhammad Aliren pegatina ba-

tek agurtzen ditu bisitariak faxis-

moa borrokatzera dei eginez.

Etxebizitza proiektu osoa«Hau jantokia izango da». Ko-

munak eta leihoak berri daude,

eta zoruko parketa orbanik gabe.

Gela batean jarritako izozkailuak

eta bitrozeramika inprobisatuak,

etorkizunean jantoki komunala

bihurtu nahi duten espazioaren

seinale dira. «Merkatuarekiko

dependentzia handia dugula uste

dugu eta alternatibak eskaini

nahi dutugu», azaldu dute asan-

bladako kideek. Hain proiektu

«integralaren», lehen adarra da

jangela.

Horrekin batera, lur eremu bat

lortu eta haien produktuak landu

nahi dituzte, biltegi komunal bat

osatzeko. Jangela, egitasmo guz-

tia bezala, beharrizana duten per-

tsonentzat eta proiektuko kide-

entzat zuzenduta dago. «Epe lu-

zerako proiektua da, elikadura

eskaintza alternatibo bat egiteaz

gain, harreman berriak sortzeko,

batez ere, adin, genero eta arraza

desberdinen artean».

Erleen irudiek apaindutako es-

kailerak igota, bigarren pisua

dago. Egoera antzekoa da; lau ate

daude, eskumakoa itxita eta bes-

teak irekita. «Berez bi etxebizitza

handi daude solairu bakoitzean,

zerbitzuarentzako ate eta guzti;

aspaldi eraikitako etxea da, es-

kualdeko familia dirudun batena,

baina jada ez dira hemen bizi».

Solairu horretan, gaztetxea eta li-

burutegia kokatuko dira. Ikaste-

ko, udalak 60 pertsonarentzako

Joan den hilabetean, Gernikako erdigunean dagoen etxebizitza bloke batokupatu zuten Egurre Gazte Asanbladako kideek. Eztena izeneko proiektuakera integralean erantzun nahi die herriko gazteek zein langileek dituztenbeharrizanei. Ertzaintzaren esku-hartzearen ostean, kolokan dago proiektua.

Eraikin hutsari bizitza

komunala eman nahian

Etxebizitza bloke oso bat okupatu dute Gernikako erdigunean Egurre Gazte Asanbladako kideek. MARI SOL RAMIREZ / FOKU

2 b Astekoa

Astekoa b 3BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a

tokia bermatzen du soilik, eta

Gernikak 17.000 biztanle ditu.

«Pasa den urtean Astran espazio

bat sortu eta izugarrizko erantzu-

na izan zuen». Gainera, horretaz

gain, espazio hori formakuntza-

rako ere erabiliko da.

Jakinarazi dutenez, hirugarren

solairua etxebizitzak sortzeko

erabiliko dute; egitasmoaren oi-

narri nagusia. Horretarako hain-

bat gela antolatu dituzte eta beste

espazio guztiak komunak izango

dira. Etxebizitza da gehienbat As-

traren proiektuarekin desberdin-

tzen duena. Hala ere, argi utzi

dute helburua ez zela bereiztea,

baizik ahalik eta kontrabotere es-

pazio gehien eraikitzea: «Gaur

egun Astra herrian kontsolidatu-

ta dago, segurua da, horregatik

ikusi genuen bazela ordua beste

proiektu autogestionatu batzuk

sortzen hasteko». Gero eta kon-

trabotere espazio gehiago eraiki-

tzea dute helburu, gizartearen es-

parru desberdinak eraldatzeko.

Etxebizitzaren egoerari lotuz,

eskualdean pisurik ez dagoela sa-

latu dute eta daudenak izugarri

garestiak direla; azaldu dutenez,

landa eremu guztian txaletak eta

baserriak baino ez daude eta ho-

riek garestiegiak dira gazteentzat;

«hemen 30 urte izan arte ezinez-

koa da emantzipatzea». Horretaz

gain, egungo emantzipazio ere-

dua ere kolokan jarri dute: «Beti

ematen du eredu berdinean joan

behar zarela etxetik, bikotearekin

edo, eta guk beste eredu bat alda-

rrikatu nahi dugu, beste era bate-

ra bizitzeko era bat; komunala».

Etorkizuna, epaitegien eskuOrain dela pare bat aste mezu bat

jaso zuten, ertzainak euren atee-

tako sarrailak aldatzen zeudela

esanez. «Ezin genuen sinetsi, gu

hor bizi gara, lehenengo solairuan

jan eta sukaldatu, hirugarrenan

lo... Orain nahiko geldirik dago

dena, kolokan», jakinarazi dute.

Lehen, eraikin guztia zuten era-

bilgarri. Orain, egun hartako ger-

takarien harira, hamar etxebizi-

tzatik lau soilik dituzte eskura.

Hirugarren pisuko jabea agertu

zen ertzainek lagunduta, eta bai-

men judizialik ez zuten arren, sa-

rrailak aldatzen hasi ziren.

«Haien arabera, bizitzeko erabil-

tzen ez genituen espazioak ixten

ari ziren, ez dute ulertzen zer den

etxebizitza komunala». Bi per-

tsona atxilotu zituzten. «Etxera

sartzeko identifikatu beharra ge-

nuen momentu oro. Arratsaldean

bakoitza pisu batean jarri ginen;

ezin zinen etxetik irten, bestela

sarraila aldatzen zizutelako».

Bat-batean hirugarren solairuan

zarata entzun zuten eta igotzera-

koan haien kide bat atxilotzen ari

ziren, ez identifikatzeagatik: «Ez

zuen zentzurik, laugarren aldia

zen identifiatzen zela eta gainera,

modu bortitzean eraman zuten»,

kexatu dira. Horretaz gain, tarte-

an sartu zen beste kide bat ere

atxilotu zuten, agintaritzaren

aurkako atentatua leporatuta.

Itxitako geletan, alarmak eta ka-

merak jarri dituzte: «Gure gau-

zak barruan geratu dira eta ezin

ditugu berreskuratu».

Jabearen jarrera ere salatu

dute. Berez, eraikin guztia familia

berarena da. «Etxebizitza ugari

dituen familia dirudun bat da,

bere garaian, arrazoi desberdinak

medio, Euskal Herritik kanpo bi-

zitzera joandakoa». Etxebizitzak

23 urte eman ditu hutsik, eta

2006. urtean obra batzuk egin zi-

ren arren, inoiz ez da proiekturik

proposatu. Gainera, etxeak alu-

minosia izan dezakeela entzun

dute. Hala ere, udaletxera eraiki-

naren paperei buruz galdezka

joan direnean, desagertuta dau-

dela esan diete.

Egun, okupazioaren egoera ko-

lokan dago. «Kideen epaiketa

dela eta, behin-behineko kalera-

tzea heldu zitekeela uste genuen,

baina badirudi ez dela hala izan-

go. Hala ere, ez dakigu zer geratu-

ko den». Dena dela, prozesua lu-

zatuko dela dirudi, asanbladako

kideek ere jabea eta Ertzaintza sa-

latu dituztelako: «Egin zutena

guztiz ilegala da», azpimarratu

dute haserre.

Eskaileretatik gora jarraituz,

momentuz itxita dagoen lauga-

rren solairua dago; eraikinaren

dimentsioek eta aurrekontu mu-

rriztuak ezinezkoa egiten zuten

hasieratik dena egokitzea. Hala-

ber, terraza ez dago ondo eraikita,

ez da benetan iragazgaitza, eta

hezetasunez beteta dago, eskaile-

ratako paretak bezala.

Lanean jarraitzeko prest«Proiektuak aurrera jarraituko

du». 40 bat lagun daude gazte

asanblan eta argi dute, edozer

gertatuta ere, eraikinetik kalera-

tuta ere, beharrizanak ez direla

aldatuko. «Gure helburu nagusia

babes sareak eraikitzea da, ez

etxebizitza sinple bat: hau azpie-

gitura bat baino ez da , elkarlana

eta babesa sustatzeko; hemendik

botatzen bagaituzte proiektuak

aurrera jarraituko du».

Proiektua era integralean uler-

tzen dute bertako kideek. Etxebi-

zitza behar duten pertsonei auke-

ra bat eskaini nahi diete, baita

gazteei ere, baina, proiektuaren

parte bihurtuz. «Hau ez da etxea

ematea, bakoitzak ahal duen

ekarpena egin behar du, parte

hartzea ahalik eta gehien susuta-

tuz eta proiektua bere osotasune-

an ulertuz», azaldu dute.

Eraikinean mantentzen badira,

ez dizkiote ateak ixten egitasmoa

ireki, eta bestelako ideiak txerta-

tzeari: «Hain espazio handia iza-

nik, hamaika borroka garatu dai-

tezke». Adibidez, bi kubatar eta

perutar bat ezagutu dituzte, hiru-

rak dabiltza etxebizitza bila, baina

horretaz gain proiektuarekin bat

egin dute eta era aktiboan ari dira

parte hartzen. «Zoritxarrez,

oraingo egoeran, ezinezkoa da

inori etxebizitza bat eskaintzea».

Hilabete osoan, 250 pertsona

inguru pasatu dira eraikinetik.

«Inor ez da azaldu proiektuaren

kontra, harrera ona izan du eta

babes handia sentitu dugu; bene-

tan ilusionantea izan da». Horre-

lako zerbaitetan murgiltzeak

«asko markatzen» duela diote

eta euren arteko harremanak ere

asko estutu direla. «Koherentzia-

rako intentzioa sortu da, eta tira,

ikusi dugu hau aurrera eramate-

ko kapazak garela».

Azkenik, laugarren pisuko es-

kaileretatik gora, okupazioaren

bandera ilargian ezarri duen as-

tronauta batek, terrazara iritsi za-

rela iragartzen du. Bertatik Gerni-

kako inguru osoa ikusi daiteke,

hiribildu historikoa mendi berde-

ek harresiturik. Plazan, bonbar-

daketaren urtemugako prestake-

tekin dabiltza.

Okupatutako eraikina, Gernikako Udaletxeko plazaren parean dago kokatuta. MARI SOL RAMIREZ / FOKU

Bost solairuko eraikinetik, Gernika inguru osoa ikusi daiteke. MARI SOL RAMIREZ / FOKU

Bost solairu dituetxebizitza blokeak eta, 23 urte hutsik emanostean, egoera osoonean dago oraindik ere

Etxebizitza proiektukomunal bat garatu nahidute gazteek, herrikobeharrei era integraleanaurre egiteko

Gazte asanbladako kidebat epaitu dute asteon,agintaritzaren aurkakoatentatua egin izanaleporatuta

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a4 b Iritzia

RZIPRIZTINAKNerea Ibarzabal

Gogoangarria

Urduri jartzen naute

Black Mirrorserieko

kapituluek, berez

etorkizun teknologi-

ko hipotetiko batean kokatuta

daudela suposatzen den arren,

ezin dudalako ziur esan etorki-

zun hori hogei urte barrukoa ote

den, edo pare bat hilabete barru

ere irits daitekeen.

Duela gutxi jakin dut Googlek

beste oparitxo bat egin diola

munduari: Google Clips. Kamera

txiki bat da, ezagunagoa den Go-

Pro-aren antzerakoa. Clips-ek

galbahe bat pasatzen dio zure bi-

zitzari, ordea. Berak erabakitzen

du, algoritmo baten bitartez, zure

eguneko zein momentu grabatu

eta zein ez; momentu interesga-

rrietan, gogoangarrietan aktiba-

tzen da bakarrik.

Eta nola erabakitzen duen

egoera bat interesgarria ote den?

Ba, makinatxoak bere fokuratze-

eremuan sartzen diren ondoren-

go elementuei erreparatzen die

horretarako: pertsonak, katuak,

txakurrak, irribarreak, mugi-

menduak. Zuk ere lehenets ditza-

kezu zure bizitzan garrantzitsuak

diren pertsonak, eta makinari ja-

kinarazi, kontuan har ditzan. Ar-

gazkiak eta 10-15 segundoko bi-

deoak grabatzen ditu, gero beste

edozein euskarritan erreproduzi

ditzakezunak.

Kezkatu nazake teknologiaren

atzaparrak geroz eta gure logela-

rago sartzeak, edo gure egunero-

kotasuna artxibatzeko dugun ob-

sesioak, edo agian, blackmirror-

tar jarrita, kezka nazake baita ere

ez jakiteak grabatzen ari naizen

hori ikusten duen bakarra ni ote

naizen benetan. Baina Google

Clips-ekin beste galdera bat sortu

zait: nork diseinatu du makina-

txoak darabilen algoritmoa, eta

zer da gogoangarritasuna bera-

rentzat? Nola lortu du hain kon-

tzeptu erlatiboa eta irekia formu-

la bilakatzea eta makina bati

ulertaraztea?

Horixe frogatzearren bakarrik,

erosi egingo nuke Clips hau. Ja-

rriko nuke etxeko egongelan, edo

logelan, edo kalera jaitsiko nuke

paparretik zintzilik eta egun oso-

an zehar paseatu. Antsiaz itota

iritsiko nintzateke gauean orde-

nagailu parera ze momentu go-

goangarri bizi izan ditudan ikus-

teko, beldur bakar batekin: bide-

orik ez egotea. Edo egotea, baina

laneko ezagun bati egindako irri-

barre faltsua agertzea, edo beldu-

rra eman didan kaleko bulldog

hori.

Ez luke grabatuko autobus gel-

tokian gurutzatutako begirada

diskretua, ez sofan botata liburu

bat irakurri bitartean sentitu du-

zuna, ez komunean negarrez hasi

zaren unea. Utziko zenuke zure

oroimena gogoangarritasuna

horrela ulertzen duen norbaiten

esku?

Irribarrerik eta mugimendurik

gabeko une interesgarrien alde.

Antsiaz itota iritsikonintzateke ze unegogoangarri bizi

izan ditudanikusteko, beldurbakar batekin:

Bideorik ez egotea.Edo egotea, baina

ezagun batiegindako irribarrefaltsua agertzea

Irudia b Gernika-Lumo

Eztabaida sortu du gudarien eskulturakGernika-Lumoko Udalak Pasialekuan jarri berri duen eskulturak haserrea eragin du herritarren artean. Baita

mobilizazioak ere. Gernikako bonbardaketaren urteurrenaren harira inauguratu dute eskultura, baina, herrita-

rren hitzetan, inori galdetu gabe. Inguru hori berritu behar zela eta, Pasialeku parte hartze prozesua abiatu zen

duela hiru urte. Erdigune horretan zer egin denen artean erabakitzea zen asmoa, eta udalak, herriko eragileek

zein herritarrek erabaki zuten: jolas parkea egitea, besteak beste. Ezustean jarri duten eskulturak eta ingura-

tzen duen biribilguneak ezinezko egiten dute guztien artean erabakitako eremu zabala egitea. BUSTURIALDEKO HITZA

Bizkaiko Hitzak irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karaktere

baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta Bizkaiko Hitzak mozteko eskubidea

du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Bizkaiko

Hitza, Uribitarte kalea 18, 3-C, 48001 Bilbo. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko:

Bizkaia@hitza.eus.

%

Parketeknologikoa

Atsegin handiz jaso eta jarrai-

tu dugu Ezkerraldeko etor-

kizuneko parke teknologikorako

lanak hasi dituztela esanaz zabal-

du den albistea. Zorionak.

Europako burdin aztarnategi

onenekin, Abanto, ezkerraldean,

euskal industrializazio indar-

tsuaren jaiotzaren sehaska izan

zen. «Bizkaian badago lana guz-

tientzat» oihuari jarraituz, mila-

ka langile etorri ziren pobretuta-

ko Espainiatik: galiziarrak, Gaz-

telakoak, Extremadurakoak,

Andaluziakoak eta abar. Eta oihu

berari jarraituta, lana eta indus-

tria sortu ziren duela ehun eta be-

rrogeitamar urte, ikuspegi oro-

kor bat izan zuten enpresarien

tribu baten eskutik: mea, itsasa-

darra, lana eta esportazioa. Hori

guztia duela mende eta erdi sortu

zen.

Burdinazko mea amaitu zen,

baina ereindako industria era-

tzen jarraitu zen. Nire langile iza-

era soiletik, ez dakit ezkerraldean

ontziolak eta lantegiak erein zi-

tuen enpresa-klan indartsu hark

zutik jarraitzen duen, baina zer-

bait geratzen da Eusko Jaurlari-

tzak eta Foru Aldundiak kokale-

ku estrategiko perfektua aurkitu

dutenean: Abanto.

Kokaleku perfektua, ordea,

1870ean Euskal Herri osoan izan

den borrokarik krudel eta hilga-

rriena sortu zuten jeneral karlis-

tek aurkitu zuten. Somorrostro-

ko eta Abantoko San Pedroko ba-

taila esaten zaion horri buruz ari

naiz, zeinean, orduko ikerketen

arabera, 10.000-12.000 zorigaiz-

toko soldadu hil ziren 1873ko

martxoan soilik. Ez dut girien edo

karkenalde egingo; berdin sufri-

tu zuten karlistek eta liberalek.

Lekuko historia eta sagen ara-

bera, lubakiak zabaldu, eta bi al-

deetako borrokalariak elkarrekin

lurperatu ziren.

Parke teknologikoaren berri

eman duten albiste berean, Biz-

kaiak Europako Kultur Ondarea-

ren Urtearen ospakizunarekin

bat egin duela jasotzen da. Bi al-

bisteak lotuta badaude, ez litzate-

ke gehiegizkoa 26 milioi euro in-

bertituko diren lekutik –ondo in-

bertituta–aste batzuetan

aldendu, eta zorigaiztoko borro-

ka hartako borrokalarien gor-

puzkiak eta arrastoak biltzeko

ikerketa egitea. Inbertituko diren

milioika euroetatik milaka ba-

tzurekin eta hiruzpalau hilabete-

rekin, Europako Kultur Ondare-

aren Urtearen betebeharrak be-

teko genituzke. Gure aldundiak

eta Eusko Jaurlaritzak hartarako

baliabideak dituztela uste dugu,

hondeamakinak sartu aurretik,

arkeologiaren zientzia egon bai

baitago. Abanton, eta zehazkiago

Gallartan, Euskal Herriko Mea-

tzaritzaren Museoak gorde deza-

ke ondo irizten duten guztia.

Carmelo Uriarte. Euskal Herriko

Meatzaritza Museoaren sortzailea.

ZUZENDARIARI

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Orain arte Bizkaiko 63 herritan

egin du etorkizunari buruzko gal-

deketa Gure Esku Dago platafor-

mak: 325.000 herritar egon dira

hautetsontzietara deituta eta, de-

nera, %20,6k eman dute botoa

orain arte. Bada, zazpi herri gehi-

tuko dira zerrenda horretara

igandean, Arakaldo, Igorre, Leza-

ma, Zamudio, Portugalete,

Gueñes eta Gordexolan boto ku-

txak jarriko baitituzte. Orotara,

16 urtetik gorako 55.916 bizkaita-

rrek izango dute etzi botoa ema-

teko eskubidea. Aipatutako he-

rrietan ez ezik, Nafarroa eta Ara-

bako beste hamasei herritan

jarriko dituzte hautetsontziak.

Abagune berezian egingo dituzte

galdeketak. Izan ere, ekainaren

10ean Donostia, Bilbo eta Gasteiz

arteko 201,9 kilometroko giza ka-

tea egingo du platarfomak, eraba-

kitzeko eskubidearen aldeko

urrats kualiatiboa eman dadin es-

katzeko. 100.000 herritar bildu

nahi dituzte ekitaldian.

2014ko azaroaren 2an egin zen

etorkizunari buruzko lehen gal-

deketa Bizkaian. Nafarroako

Etxarri-Aranatzen lekukotza

hartu zuen Arrankudiagak eta,

ordutik hona, asko dira estatus

politikoari buruzko galdeketa

egin duten Bizkaiko herriak. Etzi-

ko hitzordua pasata, 70era iritsi-

ko da galdeketa egin duten Biz-

kaiko herrien zerrenda.

Arakaldo, Igorre, Lezama, Za-

mudio, Gueñes, Gordexola eta

Portugaleteko herritarrak izango

dira etorkizunari buruzko botoa

ematen hurrengoak. Tamaina eta

nolakotasun ezberdinak dituzte

zazpi udalerriek, eta oso bestela-

koak dira bertako herritarren

ezaugarriak ere. Aniztasun ho-

rren isla izan daitezke tokian toki

proposatu dituzten galderak ere.

«Nahi duzu gure geroa erabaki-

tzeko eskubidea erabili, muga ba-

karra Euskal Herriko herritarron

borondate aske eta demokratikoa

izanik?» galderari bai ala ez eran-

tzuteko aukera izango dute Ara-

kaldon. Hura izango da igandean

hautetsontziak jarriko dituen he-

rririk txikiena: 157 biztanle ditu,

eta 125ek izango dute galdeketan

botoa emateko eskubidea.

Gero eta herri gehiagoPortugalete dago beste muturre-

an: Bizkaiko Ezkerraldea eskual-

dea osatzen duten herrien arteko

lehena izango da etorkizunari bu-

ruzko galdeketa egiten. Getxoz

geroztik, galdeketa egiten duen

Bizkaiko bigarren herri handiena

da Portugalete: 46.375 biztanle

ditu, eta 40.801 herritarrek izan-

go dute botoa emateko eskubi-

dea. «Nahi duzu euskal herrita-

rrok gure etorkizun politikoa

aske erabakitzea?» galderari

erantzun beharko diote portuga-

letetarrek.

Ezkerraldean egiten den lehen

galdeketa izango da etzikoa, eta

Meatzaldean ere estreinakoz ja-

rriko ditu hautetsontziak eraba-

kitzeko eskubidearen aldeko pla-

taformak. Gordexolan 1.300 he-

rritarrek izango dute «Zure

eskubidea erabili nahi duzu eus-

kal herritargoaren geroa erabaki-

tzeko, muga bakarra beraren bo-

rondatea dela?» galderari eran-

tzuteko aukera. Gueñesen, aldiz,

5.340 herritar daude hautetson-

tzietara deituta. «Nahi duzu eus-

kal herritarrok burujabe izatea

bere etorkizun politiko, ekono-

miko, sozial eta kultura erabaki-

tzeko?» itauna luzatuko diete he-

rritarrei.

Arratiako herririk populatuena

da Igorre. 4.200 biztanle daude

udalerrian eta horietatik 3.553k

eman ahal izango dute botoa. He-

rritarren artean zehaztu dute gal-

deketa han ere. «Euskal estatu

bateko herritarra izan gure

dozu?».

Txorierrin ere ari dira erabaki-

tzeko eskubidearen aldeko inda-

rrak biltzen. Larrabetzun

iaz egin zuten herri gal-

deketa eta Lezama eta

Zamudiok hartu diote le-

kukoa aurten. «Euskal

Herri burujabe bateko

herritarra izan gura

dozu?» galdera luzatuko

diete 16 urtetik gorako

2.047 lezamarri, eta,

2.750 herritarrek izango

dute Zamudion «Euskal herrita-

rra izanik, geure etorkizuna libre

erabakitzeko eskubidearen alde

zagoz?» galderari erantzuteko

aukera.

Hilabete, giza katerakoBere bosgarren urteurrenean

Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoa-

ko hiriburuak lotzeko mobiliza-

zioa egingo du Gure Esku Dagok.

Aurtengo ikusmiran, EAEko Es-

tatutu berriaren zehazte fasean

ari da Eusko Legebiltzarreko lan

taldea, eta, horregatik erabaki du

plataformak ekainaren 10eko

giza katea EAEko eremuan egitea.

2018a urte «erabakigarria» izan-

go dela azaldu zuen Angel Oiarbi-

de plataformako bozeramaileak,

«erabakia gauzatzeko aukera be-

rriak» sor daitezkeelakoan.

Beste mugarribat galdeketenibilbideanIgandean galdeketak egingo ditu Gure EskuDagok Lezaman, Zamudion, Portugaleten,Igorren, Gordexolan, Gueñesen eta Arakaldon

Igandekoak gehituta, Bizkaiko 70 herri izango dira etorkizunari buruzko galdeketak egin dituzten herriak. GURE ESKU DAGO

Gaiak b 5BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a

Etzi egingo diren galdeketetan,16 urtetik gorako 55.916bizkaitarrek izango dute botoaemateko eskubidea

Ezkerraldean eta Meatzaldeanlehen aldiz galdetuko du Gure Esku Dago plataformakestatus politikoari buruz

Nerea Bedialauneta Alkorta

Ondarroa

Baxurako arrantza-leek erabiltzen di-tuzten sare sobera-kinei bestelako era-bilpen bat ematen

aritu dira Ondarroako saregileak.Gordeta dituzten eta erabilga-rriak ez diren zatiekin, izan ere,erosketetarako poltsa berrerabil-garriak egin dituzte herrian gera-tzen diren azken bost saregileek.Zaborrik onena sortzen ez denadela esaten du esaera zahar batek,eta buru-belarri aritu dira horre-tan Josune Badiola, Maite Burgoa,Garbiñe Garalde, Maria Jose Ara-maio eta Guruzne Badiola. «Dau-kagunarekin aritu gara egitenpoltsak. Garrantzitsuena birzi-klatzea denez, soberan ditugunsare zatiak erabili ditugu honeta-rako», adierazi dute.

Plastikozko poltsarik gabekoherria izateko erronka aitzinda-riari heldu dio Zarautzek (Gipuz-koa), eta kanpaina horren ba-rruan ari dira lanean. Plastikozkopoltsak ordezkatu nahi dituzte,eta plastikoaren ordez, beste ma-

terial edo alternatiba batzuk era-biltzea bultzatuko dute. ZarauzkoUdalak poltsak herriko dendetanbanatzeko asmoa du. Hiru mota-tako poltsak banatuko dira, eta,horien artean, Ondarroan egin-dako sarezkoak egongo dira.

Boskote ondarrutarra, hain zu-zen ere, Gipuzkoako udalerriakEmausekin batera elkarlaneanbultzatu duen #Traolankanpai-naren barruan egindako enkar-guari erantzuten aritu da. 1.500poltsa egiteko eskaera jaso zuten,horiek, gero, Zarauzko hainbatdendatan banatzeko. Saregileakburu belarri aritu dira joste lane-tan azken egunotan, eta amaituberri dute enkargua. 1.500 pol-tsak egin dituzte dagoeneko, etalehenbailehen bidali nahi dituzteZarautza.

Poltsek, gainera, beste alterna-tiba batzurekin alderatuta, ezdute leku askorik hartzen, pisugutxi dute, elastikoak eta sendo-ak dira, eta edonon erraz erama-tekoak. Poltsak, zehatz esanda,prozesu jasangarria erabilita josidituzte, eskuz eta era tradiziona-lean; sare zatiak eta haria erabilidituzte soilik. «Pieza bakarrak

dira. Sare mota askotako sobera-kinak ditugunez, poltsa guztiekez dute berdin-berdinak irteten.Batzuk handiagoak izango dira,eta beste batzuk, beharbada, gor-putz gutxiago izango dute. Gutxigorabehera, ahalik eta poltsa ber-

dintsuenak egiten saiatzen gara.Sare zati bakoitzak duen begi ko-puruaren eta neurriaren araberajosi ditugu poltsak, eta guztiakantzeko neurrikoak badira ere, ezdira berdinak». Sare zatiak hain-bat koloretakoak direnez, poltsakere desberdinak dira kolore alde-tik.

Saregile bakoitzak era indibi-dualean josi ditu poltsak. Sareak,bestalde, era berezi batean moztubehar direla azaldu dute, eta oste-an, ehun zati hori josten aritu dira

harik eta mandatuetako poltsabaten itxura eman arte.

Baina, nabarmendu dutenez,beharrik gehien poltsak egitekosare ehuna mozteak eman die.«Denbora gehien horretan emandugu. Sarea ez da beste edozein

ehun bezala mozten.Kasu honetan begiakzenbatu behar dira. Al-derdi bateko begiak bes-te alderdiagaz bat etorribehar dira, begiz begi josiahal izateko. Begi guz-tiak berdin moztu behardira; bestelakoan, gau-zak ez luke ondo irtengo.Beti zenbatzen joan be-

har zara. Eta josi ahala ere, uneorozenbatzen joan behar zara; ho-rrek bere denbora behar du».

Kanpaina bete-beteanIazko urte amaieran jaso zutenEmausen deia, eta urte hasieranhasi ziren sareak josten. «Berez,beste gauza baterako deitu zigu-ten, baina azkenean poltsengaiak irten zuen mahai gainera.Berbetan ari ginela, sareagazhainbat gauza egin daitezkeelaaipatu genien. Eta aspaldi poltsak

ere eginda geundela azaldugenien».

Emauseko arduradunei Onda-rroako saregileek emandako ideiaasko gustatu zitzaien, eta eurekinjarri ziren berriro harremanetan.«Ideia interesgarria zela esan zi-guten, eta poltsetako bat bidaltze-ko eskatu ziguten. Aurretik ereantzerako proiektu bat egin ge-nuen Berrizko bizilagun batek es-katuta, eta, haietako poltsa batgordeta genuenez, bidali egin ge-nien». Poltsa jaso ostean, Emau-sekoak Ondarroako saregileekinjarri ziren berriro harremanetan,proiektuarekiko interesa adieraz-teko. «Zarauzko Udala ere birzi-klatzearen inguruko ekimen batprestatzen ari zela esan ziguten.Eta plastikozko poltsen ordez bir-ziklatutako materialak erabilitakoalternatiba bat behar zutenez, gu-rea egokia iruditu zitzaien».

Emauseko kideek proiektuainteresgarria zela esan bazietenere, ez zieten beste ezer zehaztu,eta antxoeta eta berdeleta gain-gainean zituztela ikusita, saregi-leak haiekin jarri ziren berriro ha-rremanetan. «Enkargua ahaliketa arinen egitea interesatzen zi-tzaigun guri. Urte hasieran, izanere, ez dugu lan gehiegirik izaten,eta lasaiago ibiltzen gara. Baina,denbora luzez zain egon ostean,berdelaren eta antxoaren arran-tzu kanpainarekin hastear geun-dela egin digute eskaera. Beharbiak batera etorri zaizkigu, etanahiko itota ibili gara. Gure le-hentasuna ekartzen dizkigutensareak konpontzea izan da».

Antxoeta eta berdeleta sasoibete-betean egonda neurri horre-tako eskaria egitea nahikoa zailaizan dela diote. Hori bai, azpima-rratu dutenez, ez dute eperik betebehar izan enkargua betetzeko.«Bi lanak bateratzea ez da errazaizan. Poltsak egitea aurreikustengenuen egunetan, baliteke baxu-rako ontziren baten sarea kon-pondu behar izatea; eta, gure le-hentasuna sareak konpontzeadenez, lan hori atzeratu egin be-har izan dugu. Sareak konpon-tzen amaitzen genuenean, berri-ro poltsak egiteari ekiten genion.Hala ibili gara, zatika-zatika ahalgenuenean poltsak egiten».

Poltsek nahikoa lan eskatu du-tela nabarmendu badute ere, ho-riekin laguntzeko jende gehiago-rik ez zutela azaldu dute. «Ezinizan digu beste inork lagundu.Dakien bat izan behar du, eta gukbostok dihardugu honetan. As-kotan, asteburuan lanean aritugara, eta kasu batzuetan, etxeraere eraman ditugu poltsak, en-kargua pixka bat aurrera erama-teko».

Ondarroan geratzen diren azken bost saregileak baxurako sare soberakinezegindako poltsak josten aritu dira. 1.500 poltsa berrerabilgarri amaitu berri dituzte.

Birziklatzearen sarea josten

Maria Jose Aramaio, Josune Badiola, Guruzne Badiola, Maite Burgoa eta Garbiñe Garalde poltsak josten eta erakusten. NEREA BEDIALAUNETA ALKORTA

Zarauzko Udalak Emausekinbatera bultzatu duen #Traolan

kanpainaren barruan egindakoenkarguari ari dira erantzuten

Poltsak prozesu jasangarriaerabilita josten dituzte, eskuzeta era tradizionalean; sarezatiekin eta hariarekin soilik

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a6 b Gaiak

Peru Azpillaga Bilbo

Gaur bertan hasiko da Italiako Gi-roa, Jerusalemgo herrian. Bai,ehun urteko tradizio luzea duenhiru asteko lasterketa, lehen al-diz, Europatik kanpo abiatuko da.Jerusalemen ekin diote txirrindu-lariek pedal kolpeari, eta, Israelenmendeko lurretan hiru etapa eginostean, Siziliara bidaiatuko dute.Ondoren, eta ia Italia osoa guru-tzatu eta gero –guztira 3.562,9 ki-lometro–, Erroman emango dioteamaiera lasterketari, hain zuzenere, maiatzaren 27an.Aurten, 101. Giroa izango da,eta euskal ordezkaritza gertuizango da lasterketa lehiatzekoprest. Egun, Miguel Indurain daItaliako Giroa irabazi duen euskaltxirrindulari bakarra —1992 eta1993. urteetan— eta Mikel Landaizan zen podiumera igotzen azke-na —hirugarren postuan geratuzen 2015ean—. Aurten, bost eus-kal txirrindulari lehiatuko diralasterketan, eta, haien helburuakbestelakoak izan arren, gogozekingo diote erronkari. Horietakobat izango da Pello Bilbao (Gerni-ka-Lumo, 1990). Astana taldekotxirrindularia joan den urtean es-treinatu zen Giroan, eta aurten,berriki lortutako garaipenari es-ker, inoiz baino indartsuago ekin-go dio hiru asteko lasterketari.Aurten, bigarren aldiz arituko

zara Giroan. Zer esan nahi du ho-

rrek zuretzat?

Bueno, azkenean, niretzat Italianibiltzea beti da berezia. Egia daEuskal Herrian zaletasun handiadagoela, baina han ere atxiki-mendu handia diote txirrindula-ritzari, eta lasterketak beti dirabereziak: paisaia, amaierak... xar-ma pixka bat dute beti. Joan denurteko esperientzia itzela izan zenarren, ezin izan nuen ehunekoehuna eman. Baldintza eskaseanheldu nintzen, bai fisikoki eta baipsikologikoki, baina aurten besteaukera bat dut; esperientzia han-diagoarekin eta beste helburu ba-tzuekin noa.Aurrekoetan morroitza lanetan

ibili zara; Vueltan, adibidez, oso

maila onean. Aurten ere hala

izango da, edo askatasun han-

diagoarekin ibiliko zara?

Esango nuke joan den urtekobueltan baino lider sendoagoadugula aurten Giroan –MiguelAngel Lopez kolonbiarra–, eta,beraz, bete beharko dudan lanaberdina izango dela. Helburuaharekin azkeneraino egotea izan-go da. Oraingoz, taldekide guz-tiak ilusio itzelarekin goaz, hare-kin gauza politak lortzeko asmoz.Zure lehengo garaipen handia

eskuratu zenuen Alpeetako

Itzulian. Ba al duzu etaparik bu-

ruan Italiako Girorako?

Ez, normalean ez dut helburupertsonalik ezartzen. Ahalik etaerregulartasun handienarekinibili nahi dut aurtengo Giroan.Maila onean mantendu nahi duthasieratik bukaeraraino; horixeda nire ardura nagusia. Alde ho-rretatik, beraz, ez daukat garaipe-nik eskuratzeko esperantza han-dirik. Ez da nire egiteko nagusialasterketa honetan. Azken finean, ilusio hori betiduzu presente, inoiz ezin duzula-ko jakin zer norabide hartukoduen lasterketak edo zer jazo dai-tekeen etapa batean; beti gerta li-teke sorpresaren bat, eta garaipe-naren aukera hor izatea, baina ezda hori arduratzen nauena. Txi-rrindularitzan, etapak irabazteabaino gauza askoz gehiago daude,eta nik, pertsonalki, ez dut hori

behar lasterketa batean gogobe-teta sentitzeko. Argi ditut zein-tzuk diren nire helburuak, eta ho-riek betetzea baino ez dut buruan.Lehenbiziko aldiz abiatuko da

Giroa Europatik kanpo. Nola bizi

duzue hori txirrindulariek?

Bueno, azkenean, ohituta gaudebidaiak egitera, beti ibiltzen gare-lako alde batetik bestera, bainaegia da guretzat ere arraroa dela.

Giroa moduko lasterketa bat se-kula txirrindularitza tradiziorikizan ez duen herrialde batera joa-tea... ez dakit, berria da, nobeda-dea. Ikusminez eta ezjakintasu-nez goaz, zer topatuko zain, etabai, sorpresa pixka batekin, egia

esan. Ostera, hor dago herrialdedesberdinak ezagutzeko aukeraere. Kirol honek ematen duenbeste zerbait da, eta, beraz, espe-rientziaz gozatzen eta ahalik etagehiena ikasten saiatuko gara.Aurrera begira, taldean nola au-

rreikusten duzue datorren den-

boraldiaren zatia?

Taldea, orokorrean, bide oso one-tik doa. Era bikainean ekin diogu

denboraldiari, garaipenandana lortuz. Oraingoz,ezarritako helburuak so-bera bete ditugu. Alta,kontziente gara orainhasten dela benetan ga-

rrantzitsua den denboraldiarenzatia. Lehenik ikusi beharkodugu zelan ateratzen den Giroa,eta gero etorriko da Tourra. Ber-tan, Fuglsang izango dugu talde-buru. Hala ere, taldea oso zentra-tuta dago, hiru asteko itzuliek

maila gorena eskatzen dute beti,beraz, ikusi beharko da.Astana taldean, hamaika herrial-

detako txirrindulariak ari zarete

batera. Nola bizi da barrutik

aniztasun hori?

Gure taldea aniztasunaren adibi-de argia da; ez dakit zenbat he-rrialdetako jendea egongo denguztira, baina seguru asko hama-rretik gora dira. Horrek, adibidez,hizkuntza eta komunikazio alde-tik zailtasun ugari ekartzen ditu,baina, aldi berean, aberastasunhandia. Aukera paregabea es-kaintzen du beste herrialde ba-tzuetako gauza mordoa ikasteko:ohiturak, hizkuntzak, historia...Niretzat oso esperientzia aberas-garria da. Halaber, taldean den-bora pixka bat eman ostean, errazohitzen zara, eta benetan disfru-tatzen da.Azkenean, esan liteke hori ezdela oztopo talde izaera izateko.Txirrindularitzan, gainera, nahi-ko ohituta gaude. Gaur egun,World Tourmailako talde gehie-nak oso internazionalak dira. Ni-retzat hasieran aldaketa nabariaizan zen, baina orain oso gusturanabil. Horretaz gain, hemengojendeak asko laguntzen du inte-gratzeko orduan, txirrindulariakez ezik taldeko kide asko ere ber-tokoak baitira: langileak, masajis-tak, mekanikoak, prestatzaile-ak... behar dugunerako ere, ba-dugu hurbileko jendea.Berriki izan da Euskal Herriko

Itzulia, eta euskal txirrindulariek

aspaldi ikusi gabeko mailan da-

biltzala dirudi...

Ni oso positiboa naiz. Euskalteltaldea desagertu zenetik, behera-kada oso nabarmena egon da, etaorain, berriz berpizten ari delaematen du. Zer esanik ez orain di-tugun bi taldeak asko laguntzenari direla horretan. Nik uste dutbai World Tour mailan eta baihortik kanpo euskal txirrindulariasko gabiltzala, eta ausartukonintzateke esatera azken urteeta-ko maila gorenean gabiltzala.Mayoren eta Zubeldiaren belau-naldia kenduta, haiek oso aurre-an ibili baitziren Tourrean, ustedut azkenaldiko maila onenetari-koan gaudela. Beraz, esperantzaeta ilusioa izateko arrazoiak ditu-gulakoan nago.Profesional bihurtu zinenetik,

beti izan dituzu lagunak zurekin,

animatzeko prest. Hala izango

da aurtengo Giroan ere?

Bai, aurten ere han egongo diraazken astean. Hasi nintzenetik,edonora joan naizela ere, betiegon dira ni animatzera etortzekoprest, eta aspalditik dute presta-tua bidaia; beraz, hortxe izangodira beste behin ere.

«Etapa bat irabazteabaino askoz gehiagoda txirrindularitza»

Pello Bilbao b Astana taldeko txirrindularia

Italiako Giroa gaur bertan abiatuko da, Jerusalemdik, eta Pello Bilbaogernikarrak, Alpeetako Itzulian berriki lortutako garaipenaren ostean,indartsu ekingo dio hiru asteko probari. Bigarrenez ariko da Giroan.

MARISOL RAMIREZ / FOKU

Berbetan b 7BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a

«Esango nuke oso lider sendoadugula aurten, eta, beraz, betebeharreko lana berdina izangodela: azkeneraino laguntzea»

Peru Azpillaga Bilbo

Zahartzea pertsona orok bizi be-

harreko fase bat da. Lana edota

bizitza osoan izandako ardurak

uzteak, ordea, askotan, tristura

edota depresioa ekartzen dizkie

zenbaiti, eta bakartasunera eta

bizitza sedentario bat izatera bul-

tzatzen ditu. Dena dela, zahartze

prozesuak aukera andana ekar-

tzen ditu berekin, eta, horregatik,

gomendagarria da zahartze akti-

boa izatea eta bizitzako azken ur-

teei ere berez duten zukua atera-

tzea. Gainera, adinekoen kopu-

rua handitu baino ez da egiten ari,

eta, beraz, beharrezkoa da horiek

ere ondo egoteko neurriak mar-

txan jartzea.

Horregatik, Munduko Osasun

Erakundeak Adinekoekiko Hiri

Adeitsuen Udalen Sarea jarri zuen

abian 2006an , zahartzen ari dire-

nen beharretara egokitutako in-

guru urbanoak sortzeko. Egun,

asko dira sare horren partaide di-

ren udalak; besteak beste, Bilbo-

koa. 65 urtetik gorako 81.200 per-

tsona bizi dira bertan; ia-ia hiriko

biztanleen %24.

Eguraldi onarekin, kaleraBaina hiria egokitzea, maiz, ez da

nahikoa izaten pertsona baten

bizi eredua aldatzeko. Horretara-

ko, ezinbestekoa da eraiki diren

espazio horien gaineko kontzien-

tziazioa egitea eta haien erabilera

bultzatzea; hots, ekintzak gara-

tzea eta adinekoei jarduera fisiko-

ak egitea erraztea. Bizimodu Ak-

tiboa deituriko programaren bi-

dez, adibidez, udalak, adinekoen

artean kirola eta jarduera fisikoa

egitea sustatu nahi du. Urtean ze-

har, kiroldegien barruan antola-

tzen dira batik bat ekintzak. Egu-

raldi onarekin batera, ordea, jar-

duera horiek kalera atera nahi

ditu, Bizimodu Aktiboa Parkee-

tan dinamikaren bidez.

Ondorioz, 55 urtetik gorakoek

parkeetan dauden kale gimnasio-

etan kirola egiteko aukera izango

dute, monitore batek lagunduta.

Hain zuzen ere, ekainaren 8ra bi-

tartean izango dira, Sarriko, Zo-

rrotza, Abusu —harritxoak— eta

Elexabarri auzoetako kaleko

gimnasioetan. Hau izango da or-

dutegia: asteartean, 10:00etatik

11:00etara Sarriko plazan, eta

12:00etatik 13:00etara, harritxoe-

tan. Asteazkenean, 10:00etatik

11:00etara Zorrotzan, eta

12:00etatik 13:00etara Elexabarri

kalean. Ostegunean, 10:00etatik

11:00etara, Abusun.

Joan den urteko arrakastaren

ostean, aurten ere esperientzia

egitea erabaki dute. Dinamika

horren bidez, adinekoen artean

jarduera fisikoa sustatu nahi da,

zahartzeak berekin dakarren

eraldaketa fisikoaren prozesuari

hobeto aurre egin diezaioten adi-

nekoek. Baina, horretaz gain,

ekintza horiei ikusgarritasuna ere

eman nahi diete, espazio publi-

koa bereganatuz.

Programari dagokionez, jar-

duera fisiko leuneko ariketaz osa-

tuta dago, jolasak, kirolak eta

erritmo ariketak uztartuz. Iaz,

parte hartzaileen %90 emakume-

ak izan ziren, eta erabiltzaileen

batez besteko adina 70 eta 75 urte

bitartekoa izan zen.

Barakaldo, bide beretikBarakaldoko Udalak ere, lorratz

berei jarraituz, gaur egun adine-

koei egiten dien eskaintza zabal-

du egingo du. Urte hasieran hiru

kale gimnasio eraiki zituen, eta

orain, beste lau jarriko ditu, hain

zuzen ere, San Vicenten, Zuazo-

Arteagabeitian, Ansion eta

Arrontegin. Horiei esker, adine-

koentzako kirola egiteko hama-

lau gune izango dira erabilgarri

herrian.

Euskal Herriko demografia za-

hartzen ari da, Europakoa bezala.

Zahartzaroa bizitzaren etapa ko-

rapilatsua da, baina baita aberas-

garria ere. Jendea era duin eta ak-

tiboan zahartzea lortzeko, hiriek

erronka handia dute aurrean.

Adinekoen bizitza aktiboasustatzeko, kale ekintzakantolatu dituzte BilbonEkainaren amaierara arte iraungo dute jarduerek b Adinekoentzakokaleko parkeetan egingo dira, eta 55 urtetik gorakoentzat izango dira

Adineko jendea parkean kirola egiten, monitore baten laguntzaz. BILBOKO UDALA

BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko maiatzaren 4a8 b Gaiak

Arrigorriagan ere,bizimodu aktiboasustatzeko asmoz

RBilbon jada martxan da-

goen Bizimodu Aktiboa

Parkeetan dinamikarekin lotu-

ta, Arrigorriagako Udalak ere

eskainiko die adinekoei kirola

parkean eta monitore profesio-

nal baten laguntzarekin egiteko

aukera.

Guztira, doako zortzi informa-

zio saio antolatu dituzte maia-

tzerako eta ekainerako. Saio

horiek Odol Emaileen plazan

eta Abusuko gizarte etxearen

alboan dauden kaleko gimna-

sioetan izango dira, ostegune-

tan, 09:30etik 10:30era. Lehe-

nengo saioa maiatzaren 7an ha-

siko da.

Jarduera fisikoaren bitartez,

tresna erabilgarri bihurtu nahi

dituzte gero eta hedatuagoak

dauden kaleko gimnasioak.

Toki askotan daude halako az-

piegiturak, eta, jarduera horien

bitartez, adinekoek urtean ze-

har pareta artean egindakoa ka-

lera atera eta espazio horien

erabilera aproposa egitea bul-

tzatu nahi du udalak.

Rugbyko Championserakosarrerak zozketatzen ditugu

Orain bilbaoDendak-eko kide diren establezimenduetan egindako erosketek saria dute.

Sartu bilbaodendak.eus webgunean eta European Rugby Champions Cup-erako

sarreren zozketan parte hartzeko “entsegua” lortu egindako erosketa bakoitzeko.

Gertakari paregabe hau

Hemen hirugarren zatia jokatzen daThird half takes place in

Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

Egonkortua dago, kasik ohitura

bihurtuta. Bilbo inguruko bertso-

zaleek badakite, egutegian na-

barmendu behar izanik gabe,

udaberriarekin batera hitzordu

garrantzitsuak dituztela Santu-

txun asteburuetan. Iritsi da pun-

tako bertsolariek osatuko dituz-

ten emanaldi sorta. Bihar abiatu-

ko da Udabarriko Bertso Saioak

programa, 34. aldiz. Eta Santu-

txuko Bertso Eskolak Bilboko

Udalarekin antolatzen dituen

emanaldietan, lehen lerroko ber-

tsolariak arituko dira esker one-

koa izaten den plazan.

Kalean izango dira saio guztiak:

maiatzeko lehen hiru larunbate-

tan Karmelo plazan kantatuko

dute launa bertsolarik, eta ostira-

lez izango da azken emanaldia.

Kasu horretan, auzoan zehar ibi-

liko dira bertsolariak eta jarrai-

tzaileak, bertso-poteoan.

Lehen eguneko partaideei erre-

paratzeak berak agerian uzten du

programaren maila: Maialen Lu-

janbio Euskal Herriko txapeldun

nagusia Sustrai Colinarekin,

Oihana Bartrarekin eta Etxahun

Lekuerekin arituko da. Ipar Eus-

kal Herriko bertsolari txapelduna

da Colina, eta Euskal Herriko

Txapelketa Nagusian bost bider

finalista izandakoa. Lekue, Biz-

kaiko txapelduna da. Etxean ari-

tuko da Bartra; irakasle eta itzul-

tzaile santutxuarra Bizkaiko txa-

pelketako finalista izandakoa da.

Hurrengo saioa maiatzaren

12an izango da, larunbateko saio

guztiak bezala 13:00etan hasita.

Euskal Herriko txapeldun nagusi

lau aldiz izan den Andoni Egaña

buru, beste txapeldun nagusi bat

ere izango da Santutxun egun ho-

rretan: 2013an Euskal Herriko

txapel handia jaso zuen Amets

Arzallus. Igor Elortzak eta Jone

Uriak osatuko dute laukotea.

Karmelo plazan jarriko den

oholtzan egingo den hirugarren

saioa maiatzaren 19an izango da.

Bertsolaritzaren mailarik gorene-

ra iritsi ez arren, herrialdeetako

finaletan parte hartu duten lau

ahots elkartuko dira ohiko bertso

saio itxura izango duen azken

emanaldian: Uxue Alberdi, Aitor

Mendiluze, Aitor Sarriegi eta Ibon

Ajuria.

Hileko azken asteburuko ber-

tso saioa maiatzaren 25ean izango

da: ostiral iluntzean. Eta ez da

Karmeloko plazako oholtzan

izango. Herritarren artean nahas-

tuko dira bertsolariak, eta alde

batetik bestera ibiliko dira auzoan

zehar. Bertso-poteoa egingo dute:

Kuluxkan hasi, eta Dacca, Aintzi,

Baztertxu eta Mahats Berri taber-

nak igaroko dituzte.

Santutxuko Bertso Eskolan ur-

tetan ibilita, etxean bezala arituko

da Arkaitz Estiballes. Aspaldiko

lagun bat izango du ondoan: Esti-

ballesekin saio asko eginak di-

tuen Onintza Enbeita. Elkarri

adar-jotzen aritzeko bikote apro-

pos horren hirugarren hanka ere

emakumea izango da; emaku-

mea eta gaztea, azken txapelke-

tan erakutsi duen maila handiak

etorkizun oparoa iradokitzen

duena: Nerea Ibarzabal.

Hain zuzen, emakumeen alde-

ko apustua egin dute aurtengo

programazioan: Udaberriko Ber-

tso Saioak egitarauan parte har-

tuko duten bertsolarien %40

emakumeak izango dira. Eta,

kontutan hartu behar da, azken

urteetan andreen presentzia na-

barmen handitu den arren,

oraindik %15 inguru baino ez di-

rela izaten bertsotan publikoki

aritzen direnetan emakumeak.

Santutxuko Bertso Eskola bete-

ranoak Bilbon urte luzetan egin

duen eta oraindik ere egiten duen

lana aitortzeko baliatuko dute

programa sustatzaileek, eta eus-

kal kultura eta hizkuntza susta-

tzeko, zein euskaltzaleen topagu-

nea sortzeko ere bai.

Maiatzarekinbatera, iritsi diraudaberrikobertso saioakSantutxuraPuntako bertsolariak arituko dira UdaberrikoBertso Saioak programan b Lehen hirularunbatetan oholtza gainetik arituko dira;azken ostiralean, bertso-poteoan

Sustrai Colina, Maialen Lujanbio, Igor Elortza eta Amets Arzalus Santutxun izango dira. MARISOL RAMIREZ / FOKU

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a10 b Gaiak

EGITARAUA

Lehen hiru saioak taula gainean

egingo dituzte Karmelo plazan,

eguerdietan. Azken egunean ber-

tso-poteoa izango da, iluntzean.

Bihar, maiatzak 5

13:00.Maialen Lujanbio, Sustrai

Colina, Oihana Bartra eta Etxahun

Lekueren bertso saioa. Karmelo

plazan.

Maiatzak 12, larunbata

13:00. Jone Uria, Andoni Egaña,

Amets Arzallus eta Igor Elortza ari-

tuko dira Karmelo plazan.

Maiatzak 19, larunbata

13:00.Uxue Alberdi, Aitor Mendi-

luze, Aitor Sarriegi eta Ibon Ajuria-

ren saioa Karmelo plazan.

Maiatzak 25, ostirala

20:00-23:00.Bertso poteoa San-

tutxuko hainbat gunetako taber-

natan, Onintza Enbetita, Nerea

Ibarzabal eta Arkaitz Estiballes

bertsolariekin. Kuluxka tabernan

hasiko da ibilaldia.

Aitziber Laskibar Lizarribar

Aurrez ere indar hartzen ari zen

Bizkaia, ikus-entzunekoen gra-

baketetarako kokagune gisara.

Baina goranzko jauzi horretan ar-

gia da mugarria: Game of Thrones

sailaren grabazioa. 2016ko urrian

egin zituen sail ospetsuak filma-

zio lanak Gaztelugatxen eta Barri-

kan, eta, Bizkaia nazioarteko tu-

ristentzako gune erakargarri

bihurtzeaz gain, filmentzako pla-

to kutun ere bilakatu zuen. Da-

tuek erakusten dute joera harri-

garria: ordura arteko marka guz-

tiak aise hautsita, 117 grabazio

egin zituzten Bizkaian mota guz-

tietako produktoreek iaz. Bilbao

Bizkaia Film Commission entitate

publikoak 182 produkziori eman

zion laguntza. Aurten, kasik iazko

eskaeren erdiak jaso ditu dagoe-

neko –78–, eta 33 errodaje egin

dira.

Bizkaiko Foru Aldundiak eta

Bilboko Udalak 2015an jarri zuten

martxan ikus-entzuneko pro-

duktoreak erakartzeko makina-

ria. Urte amaiera aldean aurkeztu

zuten Bilbao Bizkaia Film Com-

mission, nazioarteko ikus-entzu-

neko produktoreak erakartzeko

helburuarekin. Beste neurri bat

ere hartu zuten bi urte lehenago:

filmazio lanei dagozkien zergak

nabarmen txikitu, eta hainbat

zerga ordaindu beharra bertan

behera utzi zuen aldundiak.

Bere garaian zeresana eman

zuen neurri horren eragina harro

azaltzen du Imanol Pradales Ga-

rapen Ekonomikorako diputa-

tuak: «Europako zerga araudirik

lehiakorrenetakoa dugu». Fil-

matzaileentzako «paradisu fis-

kaltzat» ere jo izan da Bizkaia es-

kaintzen dituen onura horienga-

tik, baina ondorioekin pozarren

dago Pradales: «Filmazioak era-

kartzeari dagokionean, modan

dago Bizkaia, zati handi batean

onura fiskal horiei esker».

Sortu zenetik, Bilbao Bizkaia

Film Commissionek kudeatzen

ditu filmazioetarako baimen eta

baldintzak. Eta harro dago orain

arteko emaitzekin; batez ere, har-

tu duen goranzko norabide argia-

rekin. 2015. urtean —zerga onurak

ezarri aurretik— bederatzi film

grabatu ziren Bizkaian, eta iaz 117

grabazio egin ziren: 42 iragarki,

telebistako 27 programa, hama-

lau laburmetrai, zazpi dokumen-

tal, lau luzemetrai, hiru ekitaldi,

hiru web serie, bi argazki sesio,

eta telebista sail bat.

Horien artean aipagarriak dira

Gracia Querejetak Bilboko Zubi-

zurin, Zorrotzarren eta Olabea-

gan filmatu eta Maribel Verdu eta

Antonio Resines protagonista zi-

tuen Ola de crímenes pelikula;

Julio Medemek Gorbeiako natur

parkean grabatutako El árbol de

la sangre; eta Paul Urkijok beste-

ak beste Muskizko Pobal burdin-

degian filmatutako Errementari.

Publizitate iragarkiei dagokiene-

an, Volvok, Volkswagenek, Coca

Colak eta Applek aukeratu zuten,

esate baterako, Bizkaia, euren ira-

garkien kokagune gisa.

Aurrera begira ere baikorAurten, Antena 3 Espainiako tele-

bista kateak Bilbon eta Urdaibain

grabatu duen Presunto culpable

telesailari berebiziko garrantzia

eman diote sustatzaileek, filma-

keta gehiago erakarri ditzakeela

uste baitute. Aurtengo lehen hi-

ruhilekoan grabatu diren luze-

metraiei dagokienez, Koldo Sie-

rraren 70 binladens eta Galder

Gaztelu-Urrutiaren El hoyo dira

aipagarrienak.

Eta etor daitezkeenekin ere bai-

kor dago aldundia. Are gehiago,

Euskal Produktoreen Elkarteko

presidente Carlos Juarezek egin

duen iragarpenaren ondoren:

Alejandro Amenabar hurrengo

pelikula Bizkaian filmatzeko au-

kera aztertzen ari da. Mientras

dure la guerra izena izango du fil-

mak, eta Bilboko Zazpikaleetan

jaiotako Miguel Unamuno filoso-

fo eta idazleari buruzkoa izango

da. Karra Elejaldek emango dio

bizia protagonsitari. Dena den,

baieztatu ez den aukera da.

Gero eta pelikula gehiago jartzen ari dira Bizkaira begiraBilbao Bizkaia Film Commision erakundeak 182 produkziori eman zien laguntza iaz, etaondorioz, 117 pelikula filmatu ziren Bizkaian b Aurten, 78 produkzio lagundu ditu jadanik

‘Game of Thrones’ web sailak nazioartean zabaldu zuen Gaztelugatxeren edertasuna eta Bizkaia osoan izan du eragina. WIKIPEDIA

Gaiak b 11BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a12 b Proposamenak

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Gero eta gehiago

errotzen ari

dira clown

jaialdiak Biz-

kaiko herrie-

tan. Askatasu-

na irudikatzen dute clownek,

nonbait, eta terapia pertsonal gisa

jotzen dute askok horiek ikusi

edota interpretatzera, nork bere

barnean gordeta dituen alde guz-

tiak inolako lotsarik gabe atera-

tzeko bide modura. Ezbairik

gabe, pertsonaia bitxiak dira

clownak, eta umorea, kritika so-

ziala edota haserrea nahasteko

gaitasuna dute; beti ere, hitzik

egin gabe. Horixe dute xede na-

gusi: isiltasunetik ahalik eta senti-

mendu gehien adierazten saia-

tzen dira clownak. Bada, pertso-

naia bitxi eta maitagarri hauek

maite dituztenek badute non au-

keratu, clown jaialdi bana jasoko

baitute Bilbok eta Arrigorriagak

asteburuan.

Atzo hasi zen Bilboko Zorrotza

auzoko clown jaialdiaren IX. edi-

zioa, Idoia Sanchez artistaren Ah

ze komeria ikuskizunarekin, eta

gaurtik igandera bitarte, arte es-

zenikoetan ospe nabaria duten

lau konpainiak eskainiko dituzte

ikuskizunak: Euskal Herriko No-

gusano eta Shakti Olaizola kon-

painiak, Danimarkako Lotta &

Stinak eta Argentinako Levelibu-

lar konpainiak.

Shakti Olaizola artista izango

da gaur antzezten lehena. Kuku-

tza gaztetxeko tailer batean hasi

zen Olaizola gorputzaren mugak

aztertzen, eta atalak ahalik eta

gehien luzatzen dihardu ordu-

tik.«Gomazkoa» bailitzan ari-

tzen da sortzen dituen ikuskizu-

netan, kontortsioa eta umorea

uztartuz. Hala egin du sortu berri

duen Baldin bada lanarekin ere.

Margolari bat irudikatuko du

Olaizolak, eta Joseba Negro artis-

taren laguntza izango du piezan;

musikariaren rola hartuko du Ne-

grok. Pieza berria aurkeztuko du

gaur Zorrotzan.

Trapezioak eta pintzelakMargolari traketsa da Olaizola,

baina baldarra bezain abila dela

erakutsiko du piezan zehar: oine-

kin margotuko du, ezinezko di-

ren orekak mantenduko ditu eta

postura bitxietan abestu egingo

du. Negro musikariaren laguntza

izango du lan horretan bidaila-

gun, hark jarriko baitie doinua

Olaizolak egingo dituen akroba-

zia, dantza eta ezinezko diruditen

bihurrikeria guztiei.

Ikuskizuna sortzeko ideia mo-

du bitxian etorri zitzaiola azaldu

zuen artistak joan den hilabetean

Gaztezulo aldizkarian. «Duela

pare bat urte, bertikal bat entsea-

tzen ari nintzela, oinekin pintzel

bat hartu eta marrazten saiatzen

hasi nintzen. Marraztea txikitatik

nire barnean egon den behar bat

da, eta beraz, naturala iruditu zi-

tzaidan bi diziplinak batzea».

Nogusano konpainiak hartuko

du Olaizolaren segida. Paolo Di

Gianvicenzok eta Jon Zumelagak

A pan y agua lana erakutsiko

dute Bilboko emanaldian. 2011n

sortu zuten clown taldea, eta or-

duztik «etengabeko komikota-

sun zentzugabean» ari dira talde-

kideak. Ibilbide horren beste adi-

bideetako bat da osatu duten

azken lana. «Umore absurdua-

ren mugan» dagoen pieza dela

diote egileek: apaiz baten eta he-

rritar xume baten azalean jarriko

dira bi-biak.

Larunbatean nazioarteko kon-

painiek hartuko dute txanda: Di-

namarkako Lotta & Stinak Rola

Bola izeneko ikuskizuna eraku-

tsiko du Zorrotzan. Zirkuko bi ar-

tistak osatzen dute bikotea eta

akrobazietan espezializatuta

daude bi-biak; bereziki, tutu ba-

ten gainean jarritako oholaren

gainean egindako ariketetan.

Bruselako Zirkuko Arteen Goi

mailako ikasketak bukatu eta

mundu mailako hainbat jaialdi-

tan izan dira ordutik.

Argentinako Levelibular kon-

painiak Portamundos izeneko

ikuskizuna eskainiko du ondo-

ren. Hamazazpi urte dira Cristian

Gutierrez eta Yesa Bearzi artistak

clowngintzan hasi zirenetik, eta,

orduztik, aireko akrobazietan es-

pezializatutako ikuskizunak osa-

tu dituzte. Halakoa da Portamun-

dos lana ere: zirkua eta antzerkia

nahasten dituen ikus-entzunez-

ko pieza da, eta ikusleen parte

hartzea bilatzen du etengabe.

Bertsoak eta Fant jaialdiaBilboko Udalaren Kultura Barru-

tik egitasmoak bultzatutako to-

paketa da Zorrotzako Clown

Atzo hasi zen Bizkaiko hiriburukoZorrotza auzoko Clown jaialdiaren IX. edizioa. Euskal Herriko etanazioarteko konpainien ikuskizunakbilduko ditu gaur eta bihar.

Sudurgorrienatzetik

Shakti Olaizola eta Joseba Negroren Baldin bada ikuskizunaren irudia. SHAKTI OLAIZOLA

EGITARAUA

Euskal Herriko eta nazioarteko

konpainien lau ikuskizun jasoko

ditu Zorrotzako Clown Jaialdiaren

IX. edizioak, Azoka parkean.

Gaur

18:30.Shakti Olaizolaren konpai-

niaren Baldin badapieza.

19:30.Nogusano konpainiaren

A pan y agua lana.

Bihar

18:30.Lotta & Stina konpainiaren

Rola Bola ikuskizuna.

19:15.Levelibular konpainiaren

Portamundosobra.

Proposamenak b 13BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko maiatzaren 4a

Jaialdia, baina ez da egitasmoak

astebururako aurreikusita duen

ekitaldi bakarra. Hain zuzen,

bihar hasiko da udaberriko bertso

saioen bira Santutxu auzoan, eta

kantuan arituko dira eguerdian

bertsolariak. Horrez gain, Fant zi-

nema jaialdiari ere gaur emango

diote hasiera. 24. aldia du Fantek

eta gaur egingo dute inaugurazio

ekitaldia, Campos Eliseos antzo-

kian, 20:00etan.

Euskal sortzaileen filmak

proiektatuko dituzte 23:00etatik

aurrera BBK aretoan. Orotara 11

film labur erakutsiko dituzte:

Aprieta, pero raramente ahoga;

Contact; Ejecutor; El Duelo; June;

La Noche de las sombras; Pink

milk; Revolution; Tür; Versus;eta

Ziren.

Larunbatetik aurrera, sail ofi-

zialean lehian arituko diren fil-

mak eskainiko dituzte, Golem-

Alhondigako zinema aretoetan.

Guztira, nazioarteko hemezortzi

film lehiatuko dira aurten jaialdi-

ko sail ofizialean; inoiz baino

gehiago. Datorren larunbatean

egingo dute Fant zinema jaialdi

bukaerako ekitaldia, eta bertan

emango dituzte aurtengo edizio-

ko irabazleen izenak.

Zinema, umorez bustitako arte

eszenikoak eta bertsoak. Non

aukeratu bada egunotan Bilbon.

A. Larrabe Arnaiz

Errotuta dago Arrigorriagan egi-

ten den Clown eta Pailazoen Na-

zioarteko Jaialdia. Hogeitahiru-

garren aldia du jada, eta gero eta

herritar gehiago biltzen du zitak.

Nazioarteko clown konpainien-

tzat ere erreferentzia bihurtu da

topaketa. Clownak, trapezistak,

ekilibristak, malabaristak... umo-

rea ardatz hartuta, kaleko arte es-

zenikoen aniztasunaren erakus-

leiho bihurtzen da Arrigorriaga

udaberriro. Gaurtik igandera bi-

tarte ikuskizunak, tailerrak eta

erakusketak hartuko dituzte he-

rriko kale zein plazak. Orotara,

Euskal Herriko eta nazioarteko

hamar konpainia izango dira

Arrigorriagan datozen hiru egu-

netan.

Lotta & Stina konpainia dania-

rrarekin eta Levelibular konpai-

nia argentinarrarekin hasiko da

gaur Arrigorriagako jaialdia. Ko-

lonbiako Pass & Company taldea-

rekin batera arituko dira, udale-

txeko plazan, 18:30etan hasita.

Juguete roto lana aurkeztuko du

talde kolobiarrak: hiru pailazo

zirkuaren enigma nagusiak argi-

tzen saiatuko dira ikuskizunean.

Antolatzaileek azaldu dutenez,

euria egiten baldin badu herriko

kiroldegian egingo dira emanaldi

guztiak.

Asteburu osoko programaShakti Olaizola ere izango da

Arrigorriagan, antzezlan berria

aurkezten. Baina igandean izan-

go da ikuskizuna. Hori baino le-

hen, larunbatean, lau konpainia

izango dira beraien lana erakus-

ten. Aimar konpainiak Etxea

ikuskizuna aurkeztuko du,

18:00etan, Udaletxeko plazan.

Etxeei buruzko hausnarketa egi-

ten du Diego Aimar artistak, zura

nagusi den eszenografia batean

oinarrituta. Clowna, akrobazia

eta oreka bidez, etxearen eta nor-

tasunaren kontzeptuei tiraka ari-

tuko da Aimar.

Lehen ikuskizun horren ondo-

ren, Erresuma Batuko Men in Co-

ats taldeak A Little Lees Conver-

sationkomedia dibertigarria era-

kutsiko du. Txileko Trinity

taldeak Si el mundo estuviera al

reves erakutsiko du gero, eta,

egunari amaiera emateko, Espai-

niako Albadulake konpainiak Las

expertas lana antzeztuko du. Lau

emakumek osatzen dute Alaba-

dulake konpainia, eta, programa

informatiko batek zuzendutako

hautaketa proba batetik abiatuta,

gizarteko estereotipoak hautsiko

dituzte lau artistek; beti ere, umo-

rea eta zirkuko elementuak ar-

datz hartuta.

Igandean emango diote amaie-

ra 23. clown jaialdiari. Baina goiz

eta eguerdian zehar sei emanaldi

izango dira udaletxeko plazan;

tartean izango da Euskal Herriko

Zozongo konpainiaren Rezikla-

tor ikuskizuna. Kale ikuskizun

pedagogiko gisa deskribatu dute

obra, 12 urte bitarteko haurren-

tzat zuzenduta dago pieza eta bir-

ziklatzen ikastea da ikuskizuna-

ren helburu nagusia. Asteburuko

azken ekitaldia herriko pilotale-

kuan egingo dute, 20:30etik au-

rrera. Hiru clown konpainia ar-

duratuko dira jaialdiari bukaera

ematen.

Ikuskizunez gain, zirko taile-

rrak ere egingo dituzte astebu-

ruan zehar, besteak beste, eta zir-

kuko jantziei buruzko erakusketa

bat ere jarri dute Euskaldun Be-

rria aretoan.

Gaur hasiko da ArrigorriagakoClown Jaialdiaren 23. edizioa

Informazio gehiago

bildu nahi izanez gero,

jo webgune honetara:

arrigorriaga.eus

@

MUSIKA

ABADIÑOTxapito Guzman & Ibarrako Langostinuek.

bBihar, 17:00etan, Matienako

Azoka plazan.

ABADIÑOMuted, Eskupitajo eta Basque Street Boys.

bBihar, 22:00etan, Matienako

txosnetan.

ABADIÑOMalassia.bBihar, 23:00etan, Trañabarren

etorbidean.

BALMASEDABilboko Abesbatzaeta Ganbera Orkestra.

bBihar, 20:00etan, Klaret antzokian.

BARAKALDOEdu Basterra.bGaur, 20:00etan, La Vieja Bandan.

BARAKALDOMutilated Judge,PORC eta Infest.

bGaur, 20:00etan, El Tubon.

BARAKALDOFaltons Crew etaLos Peluqueros de Punset.

bGaur, 20:30ean, Mendigon.

BARAKALDOFito & Fitipaldis etaMuchachito Bombo Infierno.

bGaur eta bihar, 22:30ean, BECen.

BARAKALDOSchola Cantorum,San Inazio eta Irutasun abesbatzak.

bBihar, 20:00etan, San Bizente

elizan.

BARAKALDOVikingore, Perpetual Night eta After Life.

bBihar, 21:00etan, Edaskan.

BARAKALDOBlack Boys on Moped eta Sweaty Lovers.

bAsteazkenean, 20:00etan,

El Tubon.

BARAKALDODegial eta Taphos.bOstegunean, 20:00etan,

Mendigon.

BARRIKALagun Artea, Pispillu,Herriko Abestiak eta Aita Gotzon

abesbatzak.

bGaur, 20:00etan, Andra Mari

elizan.

BASAURILa Casa Azul eta Chico y Chica.

bGaur, 22:00etan, Social antzokian.

BASAURICecilia Payne, Vulk eta Novedades Carminha.

bBihar, 20:00etan, Social antzokian.

BERMEO Inun: Bille.

bGaur, 19:30ean, Arrantzaleen

museoan.

BERMEOAudience.bBihar, 22:00etan, Nuntxakun.

BERMEOLe Singe Blanc.bAsteazkenean, 21:00etan,

Nuntxakun.

BERRIATUAPop-rock emanaldia,Tarine musika eskolaren eskutik.

bGaur, 19:00etan, gaztetxean.

BERRIATUAArdi Baltzak, Hartz eta Hilbera.

bBihar, 22:00etan, jaigunean.

BERRIZ Izaro.bBihar, 20:00etan, kultur etxean.

BERRIZRojo Cancionero.bOstegunean, 20:00etan,

kultur etxean.

BILBOBilbo Sax Quartet.bGaur, 19:30ean, Bertendona

institutuan.

BILBODemode Quartet: Epa!.

bGaur eta bihar, 20:00etan,

eta igandean, 19:00etan,

Pabilioi 6en.

BILBONil Moliner.bGaur, 20:30ean, Cotton Cluben.

BILBOKaze, Danman eta ZeroCuatro.

bGaur, 20:30ean, Santana 27n.

BILBO Juliette Armanet.bGaur, 21:00etan, Azkuna

zentroan.

BILBOLos Bengala.bGaur, 21:00etan, Satelite T-n.

BILBOMarta Soto.bGaur, 21:00etan, Rock Star

aretoan.

BILBOdMana.bGaur, 21:00etan, Stage Liven.

BILBODeborah Rff, Horas Muertaseta Ansia.

bGaur, 21:00etan, Zorrotzako

gaztetxean.

BILBOThe Dolphiners.bGaur, 21:30ean, Hika ateneoan.

BILBOThe Cherry Boppers etaThe Reverendos.

bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOMr. Looking eta 4Troubles.bGaur, 22:30ean, Ambigun.

BILBOBoopers DJs.bGaur, 01:00ean, Kremlinen.

BILBOEl_Txef_A eta Kino Internacional.

bGaur, 01:00ean, Kafe Antzokian.

BILBOVuelo 505.bBihar, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOBatek Daki.bBihar, 19:30ean, Indautxuko

jaietan.

BILBOFree the Rhino eta Osezno.bBihar, 20:00etan, Stage Liven.

BILBOKike Mora Band eta Ana Capillaren performancea.

bBihar, 20:00etan, Euskaldunan.

BILBOAntonio Jose.bBihar, 20:00etan, Euskaldunan.

BILBOAbes Kimu, Lagundi, Brioletak eta Zornotza abesbatzak.

bBihar, 20:00etan, Salbatzailearen

elizan.

BILBOLa Niña del Hilo.bBihar, 20:30ean, Cotton Cluben.

BILBO Jonathan Merino.bBihar, 20:30ean, Campos Eliseos

antzokian.

BILBOKometa.bBihar, 20:30ean, Shaken.

BILBO Jesus Guridi Orkestra etaBilboko Koraleko kantu ikasleak.

bBihar, 20:45ean, Karmelo elizan.

BILBOWorld Citizen Band.

bBihar, 21:00etan, Hacerian.

BILBOKonsumo Respeto eta Los del Humo.

bBihar, 21:00etan, Zorrotzako

gaztetxean.

BILBOPrimital.bBihar, 21:30ean, Kafe Antzokian.

BILBOGansos Rosas.bBihar, 21:30ean, Azkenan.

BILBOFlow Labkid.bBihar, 22:30ean, Ambigun.

BILBOAran Calleja DJ.bBihar, 00:00etan, Via de Fugan.

BILBOLa Reverso.bBihar, 00:00etan, La Riberan.

BILBOEddie & the Hot Rods.b Igandean, 13:00etan, Satelite T-n.

BILBOMotörkids: Motorhits.

b Igandean, 13:00etan,

Itsas Museoan.

BILBOSweet California.b Igandean, 19:00etan, Euskaldunan.

BILBOCarlos Cros.bAsteartean, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOAvon Desert Rock.bAsteartean, 20:30ean, La Nuben.

BILBOSoinu Artearen kontzertuak:AAAh, Terri Florido, Lucas Gaudin,

Miguel A. Garcia, Enrique Hurtado,

Oier Iruretagoiena, Matias Riquel-

me, SSALNK eta Fernando Ulzion.

bAsteazkenean eta ostegunean,

19:00etan, Bilbo Arten.

BILBOHarry Bird.bAsteazkenean, 20:00etan, Sarean

elkartean.

BILBOCarminho.bAsteazkenean, 20:00etan,

BBK aretoan.

BILBOMr Jam.bOstegunean, 19:00etan, Fnac-en.

BILBOAna Galvañ: Pulsa enter

para continuar.

bOstegunean, 19:00etan, Azkuna

zentroan.

BILBORadithor.bOstegunean, 19:30ean, Sareanen.

BILBO Itxaso & Jose Luis Canal.bOstegunean, 20:00etan,

Conde Duque hotelean.

BILBOChalet Rosa.bOstegunean, 20:30ean, Shaken.

BILBOPlum Green.bOstegunean, 21:00etan,

Satelite T-n.

BILBOFermin Muguruza & The Suicide of Western Culture

eta La Furia.

bOstegunean, 21:30ean,

Kafe Antzokian.

BILBO Joseba Irazoki & BeñatAxiari.

bOstegunean, 21:30ean, Kremlinen.

BILBO Javi & Nora.bOstegunean, 00:30ean, Kremlinen.

DERIOHesian.bGaur, 23:00etan, jaigunean.

DIMAPandemia, A.D. eta Hell Light.bBihar, 21:00etan, Abaro aretoan.

DURANGOUnax Noga.b Igandean, 13:00etan, Plateruenan.

EACactus.bBihar, 21:30ean, Eskolondon.

ELORRIOAngel Stanich.bGaur, 22:00etan, Arriolan.

GALDAKAOOlague, Jose MariaArregi eta Maximo Morenoren

abesbatzak.

bBihar, 20:00etan, Andra Mari

elizan.

GALDAKAOThe Guilty Brigade.bBihar, 21:00etan, plazan.

GAMIZ-FIKA Itziarren Semeak.bBihar, 22:00etan, Fikako plazan.

GERNIKA-LUMOSofa eta Our Next Movement.

bGaur, 21:30ean, Iparragirren.

GERNIKA-LUMOToni Metralla y los Antibalas eta Bonzos.

bBihar, 21:30ean, Iparragirren.

GETXOAba Taano eta Biotz Alai.bGaur, 20:00etan, Bariko

San Nikolas elizan.

Bilbo b Musika

Haserrearen mapak, gaurB-Map 1917 + 100Fermin Muguruzaren proiektu berri eta berritzailea da.

Errusiako Iraultzaren mendeurrenean, haserrearen orroa Bilbo, Bartzelo-

na, Beirut, Buenos Aires, Brazzaville, Belfast, Berlin, Bogota, Belgrado eta

Baton Rougera ekarri du, Juanjo Fernandez Rivero eta Miquel Martinez bi-

kote katalan elektronikoarekin. Ostegunean, Bilboko Kafe Antzokian. HITZA

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a14 b Agenda

Agenda b 15BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko maiatzaren 4a

GETXO Itxartu, Zigor eta Pleamar

abesbatzak.

bBihar, 20:15ean, Algortako

Trinitate elizan.

GETXOZea Mays eta Bringas.

bBihar, 21:00etan, Ereagako

aparkalekuan.

GETXOBohemian Soul.

bBihar, 21:00etan, kirol portuan.

GETXOSabes Muy Bien.

b Igandean, 13:00etan, Ereagako

txiringitoan.

GETXOEfren Lopez eta Miriam

Encinas.

b Igandean, 19:00etan, Andres Isasi

musika eskolan.

GETXORomo’s Aires.

bOstegunean, 20:00etan, Piper’sen.

LEIOAWax & Boogie Duo.

bBihar, 13:30ean, San Bartolome

plazan.

LEIOATornos & Arriaga Big Band,

Dr. Mahas Miracle Tonic, Julian

Maeso eta Was Boogie Rythm

Combo.

bBihar, 18:00etan, San Bartolome

plazan.

MUNGIABuenas Tardes

Comandante eta Chakka.

bBihar, 21:00etan, Errota gaztetxean.

ORTUELLAHamlet, Huts eta

Willis Drummond.

bBihar, 22:00etan, Gazte Egunean.

PORTUGALETECritikers, Cordura,Barbakore eta Sasha Green.

bGaur, 20:30ean, Grooven.

PORTUGALETEShöck eta Gudazaleak.

bGaur, 21:30ean, azokan.

PORTUGALETEKovertizo.bGaur, 22:00etan, Rock Volatinen.

PORTUGALETEBanda Magnetica

eta Barre Ikara.

bBihar, 21:00etan, Aranan.

PORTUGALETEElectric Funeral.bBihar, 22:30ean, Rock Volatinen.

SANTURTZICharlie Cosh & Mikel

Gaztañaga.

bGaur, 20:30ean, Artesyan Loungen.

SOPELADesobedientziaz, HdH

eta Motorsex.

bBihar, 20:00etan, Plaza Beltzan.

SOPELASweaty Lovers eta

Black Boys on Moped.

bAsteartean, 20:00etan,

Plaza Beltzan.

URDUÑALuhartz.

bGaur, 22:00etan, Foru plazan.

URDUÑASuaia, Ama Rebel eta

Glaukoma.

bBihar, 22:30ean, Foru plazan.

URDUÑARafa Rueda.

bBihar, 22:30ean, Santa Clara

baserrian.

URDUÑA Joselu Anaiak.

bAstelehenean, 22:00etan,

Foru plazan.

URDUÑASanta Cecilia abesbatza.

bAsteartean, 13:15ean, Foru plazan.

URDUÑAKosmos.

bAsteartean, 20:00etan,

Foru plazan.

URDUÑAKantu Kolore.

bAsteazkenean, 18:00etan,

Gernika plazan.

ZALLAFeel Acoustik.

bBihar, 22:00etan, Arangurenen.

ANTZERKIA

BARAKALDOPez Limbo: Oxido.

bGaur, 19:00etan euskaraz, eta

20:30ean gazteleraz, Barakaldo

antzokian.

BARAKALDOGran Cabaret Pachon.

bGaur eta bihar, 21:00etan,

Arimaktoren.

BARAKALDOKabia Teatroa:

Alicia después de Alicia.

bBihar, 20:00etan, Barakaldo

antzokian.

BARAKALDOMoon Produkzioak:

Las muertes de los otros.

b Igandean, 19:00etan eta

20:30ean, Barakaldo antzokian.

BARAKALDOTeatro Paraiso:

Martina eta paperezko basoa.

bAsteartean, 11:00etan eta

15:15ean, eta asteazkenean,

09:30ean eta 11:15ean, Barakaldo

antzokian.

BERANGO Itzartu: Amigas

desgraciadas.

bBihar, 19:00etan, antzokian.

BILBONogusanoren A pan y agua

eta Shakti Olaizolaren Baldin bada.

bGaur, 19:30ean, Zorrotzako Azoka

plazan.

BILBOLautaro Perotti: Cronología

de las bestias.

bGaur eta bihar, 20:00etan, eta

igandean, 19:00etan, Arriagan.

BILBOKantu Kolore: Far West.

bBihar, 18:30ean, Indautxu kalean.

BILBOLota & Stinaren Rola bola

eta Levelibularren Portamundos.

bBihar, 18:30ean, Zorrotzako

Azoka plazan.

BILBOEdu Soto: Más vale solo

que ciento volando.

bBihar, 21:00etan, Campos Eliseos

antzokian.

BILBOArtebi: Un espíritu burlón.

b Igandean, 19:00etan, Hacerian.

BILBOLa Ribot: Distinguished

piece Nº45.

bOstegunean, 20:00etan, Azkuna

zentroan.

BILBO Impro y Punto.

bOstegunean, 20:00etan,

LuzGasen.

DURANGOZugan Ni jaialdia.

bBihar, 19:00etan, San Agustinen.

ERMUATxalo: Ergela.

bGaur, 22:15ean, Ermua antzokian.

GERNIKA-LUMOBea Insa: Circus

of Dreams.

bGaur, 21:30ean, Trinkete

antitxokoan.

GERNIKA-LUMO Iragana, lahar eta

larrosa, Segurako herri antzerkia.

bBihar, 20:00etan, Lizeo antzokian.

LEKEITIOHika: Kopadernoa zuri.

bGaur, 20:30ean, Ikusgarrin.

MARKINA-XEMEINOh My God:

Vivaldirekin jolasten.

bBihar, 17:30ean, Uhagonen.

Urduña b Jaiak

Otxomaioak, lehertzearGaur arratseko txupinazoarekin eta erraldoi eta buruhandien kalejirarekin

—argazkian, aurreko aldi bat— piztuko dira Otxomaioak Urduñan, eta

nahi beste festa ekitaldi izango da hilaren 13an Bihotza erreko duten arte.

Maiatzaren 8an izango da Antiguako Amaren santutegiko gurtzea, baina

musika, antzerki, kalejira eta lehiaketak noiznahi izango dira. AIARALDEA.EUS

PORTUGALETE Juego de Damas:Area de servicio.

bBihar, 20:30ean, Adimusiken.

SESTAORibalta: Polvorones.

bGaur, 20:00etan, Musika Eskolan.

URDUÑAGanso & Cia: Babo Royal.

b Igandean, 13:00etan, Gernika

plazan.

URDUÑAShakti Olaizola: Baldin

bada.

bAsteartean, 18:00etan, Gernika

plazan.

URDUÑAHamaika: Semillas del

pasado.

bOstegunean, 17:00etan,

erretiratuen egoitzan.

ZALLAJose Gorbacho, Santi Millan

eta Javi Sancho: Comedy Zoo.

bGaur, 20:00etan, zine-antzokian.

ZORNOTZAGoraka: Ulisesen

bidaia.

bGaur, 20:15ean, Zornotza aretoan.

DANTZA

ABADIÑO Iluntze taldea.

bBihar, 12:30ean, Matienako

jaietan.

BERRIATUASarats dantza taldea.

bAsteazkenean, 13:00etan, plazan.

BILBOSwing ikastaroa, doan.

bBihar, 12:30ean, Biban.

BILBOPergola orkestra.

bBihar, 18:00etan, Levante plazan.

BILBOAlpsmove: Mirror(s)

eta D-Due.

bBihar, 20:00etan, eta igandean,

19:00etan, Fundicion aretoan.

BILBORocio Aguila: Ensueño.

bBihar, 20:30ean, Garabian.

LEIOA Iron Skulls Co: No sin mis

huesos.

bGaur, 20:30ean, Kultur Leioan.

SOPELAUdaberri Jaia: Meñakotz,

Eguzkilore eta Dangiliske taldeak.

b Igandean, 12:30ean, Udaletxeko

plazan.

URDUÑAErauntsi taldea.

bBihar, 18:00etan, Herri Eskolan.

URDUÑAPatxi eta Konpainia.

b Igandean, 19:00etan, Foru plazan.

BERTSOLARITZA

ABADIÑOTxaber Altube,

Miren Artetxe, Aitor Bizkarra

eta Aitor Mendiluze.

bGaur, 22:00etan, Matienako

Errota kultur etxean.

BALMASEDAEskolarteko finala.

b Igandean, 12:00etan, Klareten.

BALMASEDABizkaiko Txapelketa:

Ion Barrocal, Aitor Bizkarra,Aritz

Landeta, Iñaki Lersundi, Beñat

Molina eta Jon Ander Urkiaga.

b Igandean, 17:30ean, Klareten.

BILBOUdaberriko bertso saioak:

Oihana Bartra, Sustrai Colina,

Etxahun Lekue, Maialen Lujanbio.

bBihar, 13:00etan, Karmelo plazan.

BESTELAKOAK

ABADIÑOOliver magoa.

bGaur, 17:30ean, Matienan.

BERMEOUbabier jaia: garagardoa,

janaria, musika, haur tailerrak...

bGaur, egun osoan, Goiko plazan.

BILBODiego Calavia eta Amaia

Arriaran magoak: Mr. Twister.

bGaur, 19:30ean, Otxarkoagako

udaltegian.

BILBOTor eta Txoborro magoak:

Aztikeriak.

bOstegunean, 19:30ean,

Otxarkoagako udaltegian.

GERNIKA-LUMOSun magoa.

b Igandean, 17:00etan, Lizeoan.

MUNGIATomaxen Abenturak.

bBihar, 18:30ean, Olalde aretoan.

MUNITIBARLea Ibarreko UmeenEguna: jolasak eta txokolate jana.

bBihar, 16:00etatik aurrera, herrian.

sBIZKAIA MAITE

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Hedaduraz, Bizkai-

ko bigarren herri

handiena da Oroz-

ko. Hamazortzi

auzok osatzen

dute, eta mendi inguruneak zu-

zenean lotzen du Arabako Aiaral-

dea eskualdearekin. Ezaugarri

nagusirik baldin badu, horixe du

Orozkok: mendi tontorrek ma-

rrazten dute haren izaera. Gor-

beia, Ilunbe, Arna, Anekogarri,

Ubixeta, Belauzaran, Kolometa,

Lekanda, Igalirrintza, Altipitax...

Gorbeialdeko eta Itxinako men-

diguneek berezi egiten dute Biz-

kaia eta Arabaren artean kokatu-

tako udalerria, eta, historiari

erreparatuz gero, badirudi hala

izan dela historiaurreko garaieta-

tik ere: monumentu megalitiko-

en multzo nabaria baitu Orozkok

bere lurretan. Kurtzeganeko

menhirra edo zutarria da, guztien

artean, bereziena.

Betidanik ezagutu izan den

arren, azken hamarkadetan iker-

tu dute Kurtzeganeko zutarria ar-

keologoek. Antzina pieza baka-

rrak osatzen zuen, baina hiru za-

titan hautsita egon da 2006tik,

harik eta 2011n Bizkaiko Foru Al-

dundiak monolitoa zaharberritu

zuen arte. Juan Carlos Lopez ar-

keologoak gidatu zituen lanak

eta, orotara, bost metro baino

gehiagoko luzera eta zazpi tonako

pisua duen monolitoa zutitu dute

berriz. Duela 3.000 urte inguru,

Brontze Aroan egindako monu-

mentu megalitikoen artean dago

Kurtzeganeko menhirra, eta Eus-

kal Herrian dagoen garaieneta-

koa da.

Asko dira Orokozko aldean da-

goen monumentu megalitikoa

bisitatzeko osteratxoa egiten du-

ten herritarrak. Kolometa men-

diaren magaleko landetan dago

kokatuta Kurtzegaingo menhi-

rra, eta Zubiaurreko plazatik Be-

raza auzora doan bidea hartu be-

har da bertara iristeko. Ikuspe-

giez gozatzeko talaia bikaina da

Kolometako tontorra.

Kondairen indarraOraindik ere ez dago guztiz argi

monumentu megalitikoen fun-

tzioa zein zen: funtzio astronomi-

koak, erlijiosoak edo geografiko-

ak eman izan zaizkie. Orozkoko

harriaren kasuan, ez dute hilobi-

ratze zantzurik topatu. Menhi-

rrak jentilen harriak direla diote

kondairek, eta beraiek arduratu

zirela monolitoak bertan jartzeaz.

Sinesmen mitologikoek indar

handia dute Orozko inguruetan.

Itxinako karst inguruan dauden

harri borobilak ere jentilekin lo-

tzen dituzte kodairek. Diotenez,

jolasteko erabiltzen zituzten for-

ma borobileko harriak; zehazki,

boloetan aritzeko. Izena ere hor-

tik datorkie: jentil bolak.

Herriko elezaharrek diote Un-

tzueta mendiaren tontorrean ze-

goen gazteluan bizi zirela

jentilak. Baina Erdi Aro-

ko gaztelu batenak dira

jentilen bizilekutzat har-

tzen diren egituraren

arrastoak. Historialarien

arabera XIII. eta XIV. mendeetan

hainbat eraso jasan zituen gazte-

luak, Gaztelako erregearen eta

Bizkaiko jaunen artean zegoen

liskarragatik.

Azken urteetan egindako in-

dusketa arkeologikoen arabera,

XI. eta XII. mendeen artean eraiki

zuten gaztelua, eta berau eraso-

tzeko saioen aztarna ugari aurki-

tu dituzte azpiegituraren ingu-

ruan; askoren artean, soldaduen

janari-hondakinak, gaztelua

eraisteko jaurtitako harriak, zera-

mika zatiak eta erasoetarako era-

bili zituzten burdinazko gezi-

puntak.

Orozkoko Zubiaur plazako Le-

gorburu jauregian dagoen Etno-

grafia museoan dago jasota Un-

zueta mendian dagoen gazteluari

buruzko historia. XVIII. mendeko

jauregia da, eta eraikinak dituen

hiru solairuetan haraneko bizi-

moduari buruzko hainbat ele-

mentu eta datu biltzen dituen

erakusketa dago jarrita.

Gorbeiako parke naturalean dago Orozko, eta inguruan duenpaisaia karstikoak berezi egiten du udalerria. Brontze Arokohainbat monumentu megalitiko aurkitu dira bertan.

Jentilek eraikitakoherrian barrena

Mendi tontorrez inguratuta dago Orozko. Irudian, herrigunetik ikusten den Aldamin mendia. OROZKOKO UDALA

Kurtzeganeko menhirraren irudia. OROZKOKO UDALA

Untzueta mendian Erdi Arokogaztelu baten aztarnak daude.Elezaharren arabera, jentilakbizi ziren bertan

BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2018ko maiatzaren 4a

Zuzendaria: Aitziber Laskibar Lizarribar. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

www.bizkaia.hitza.eus bbizkaia@hitza.eus