GIPUZKOAKO HITZA · GIPUZKOAKO HITZA JON URBE / FOKU Aita Menni osasun zentroak ematen duen...

GIPUZKOAKOHITZA

JON

UR

BE

/ F

OK

U

Aita Menni osasun zentroak ematen duen arretaren kalitatea okertzen ari dela uste dute langileek etasenideek, eta lan baldintzek eragin zuzena dutela diote b Greba egin dute, itun berria eskatzeko b 2-3

Itunarekin batera, arreta hobea aldarri

Etxebizitza Hernaniko Sasialdeauzoko hamalau familia

etxea utzi beharrean daude

7Elkarrizketa Angel Uranga:«Emaitza gisa erakusten dut

irudia sortzeko prozesua»

4Ostirala

2020ko urriaren 16aXI. urtea463. zenbakiaPREZIOA: 0,50 €

[email protected]

2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aAstekoa: lan gatazka

Miren Garate Arrasate

Asko kezkatzen

gaitu enpresa

hau izaten ari

den gainbehe-

rak, bai arreta-

ren kalitateari

dagokionez, bai autoritarismoari

dagokionez». Txema Kortabarria

ELAko ordezkariaren hitzak dira,

eta Aita Menni osasun zentroari

buruz ari da. Aldamenean ditu

hango bi langile eta ospitaleratuta

dagoen paziente baten senide bat

—ez dute izenik eman nahi—. Hitz

horiek arrazoitzeko, hainbat adi-

bide aipatu dituzte haiek: «Eri-

zainik ez dago opor garaian, eta

laguntzaileok egin behar izaten

dugu askotan haien lana: adibi-

dez, medikazioa eman, baina gu-

retzat ardura handia da, ez

delako berez gure lana»; «pasti-

llaz betetzen dituzte pazienteak,

eta lerdea dariela izaten dituzte,

horrela ez dutelako molestatzen,

eta molestatzen ez dutenez, ez du-

te ezer egiten, eta hori haien kon-

tura negozioa egitea da»; «gure

unitateko psikologoa gaixoaldian

egon da, eta pazienteak hiruzpa-

lau hilabete egon dira psikologo-

rik gabe».

Buruko osasuneko eta desgai-

tasunen alorreko zentroak batzen

ditu Aita Mennik, eta garuneko le-

sioetan eta adinekoetan espeziali-

zatutako unitateak ere baditu.

Egoitza nagusia Arrasaten du, eta

Gipuzkoako beste zenbait herri-

tan ere baditu zentroak, baita Biz-

kaian ere. Irabazi asmorik gabeko

erakunde pribatua da, baina zer-

bitzu publikoa ere ematen du; on-

dorioz, publikoa da haren finan-

tzaketaren zati bat.

Egoerari buruz galdetuta, en-

presak GIPUZKOAKOHITZAri esan

dio prest dagoela hitz egiteko, bai-

na denbora bat eskatu du.

Asteazkenean, greba2017 amaieratik iraungia dute lan

hitzarmena, eta, ituna berritzeko

negoziazioek ez dutela fruiturik

eman iritzita, greba egin zuten as-

teazkenean, ELAk deituta —Arra-

sateko EH Bilduk, Elkarrekin

Arrasatek, Arrasateko Antikapi-

talistak-ek, Arrasateko Pentsio-

dunek eta Arrasateko Emakume-

en Mundu Martxak ere babestu

zuten— . Bostehun langile daude

hitzarmen horren mende. Korta-

barriaren esanetan, beren borro-

karen muinean «arreta ona ber-

matzea» dago, atzerapausoak

ikusten baitituzte duela hiruzpa-

lau urtetik . Uste du lan baldintzek

zerikusi zuzena dutela horretan.

Kontratuena da hobetu beha-

rrekoak iruditzen zaizkion pun-

tuetako bat. ELAko ordezkaria-

ren arabera, etekinak handitzeko

baliabidetzat hartzen ditu enpre-

sak. Esan du praktiketako kon-

tratuak ohikoak direla, eta pare

bat urtean aritu behar izaten

dutela langile hasi berriek gaine-

rakoek baino gutxiago kobratzen.

Behin-behinekotasuna ere

%24koa dela dio, eta kasu batzue-

tan hamabi urtean ere egon dela

jendea aldi baterako kontratue-

kin. «Gero zer gertatzen da? Jen-

deak bizi proiektuak dituela, eta,

finkotasunerako aukerarik ikus-

ten ez dutenez, alde egiten dutela.

Osakidetzaren azkeneko enplegu

eskaintza publikoan jende pila

2017 amaieratik lan hitzarmena berritu gabe dute Aita Menni osasun zentroan.Enpresan behin-behinekotasun handia dagoela salatu dute langileek, eta beren soldatak Osakidetzako langileen soldatetatik «urrun» daudela. Horren guztiaren eraginez arretaren kalitatea okertzen ari dela ohartarazi dute.

Hitzarmena erdigunera, «arreta ona bermatzeko»

Aita Menniko langileak, herenegun, Arrasateko plazan egindako elkarretaratzean. Greba antolatu zuen egun horretarako ELA sindikatuak. JON URBE / FOKU

3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16a Astekoa

galdu genuen, asko balio zuen

jendea».

Azaldu du langileak aurkitzeko

zailtasunak izaten dituela enpre-

sak, eta, ondorioz, ikasketak

amaitu gabeko jendea edo espe-

rientziarik ez duena ere hartzen

duela. «Esango dute denean da-

goela arazoa, baina duela lau urte

guk ez genuen halako arazorik.

Enpresaren esku zegoen kontra-

tuekin beste era batera jokatzea,

baina, horren ordez, haien bidez

dirua egiteko hautua egin zuen».

Laster, gainera, enpresan denbo-

ra asko daraman langile multzo

bat erretiro adinera iritsiko da, eta

horrek ere eragiten die kezka.

«Zer egingo dute? Kontratu ho-

riek ere behin-behinekoengatik

ordezkatu?».

Lan karga handiaz kexu dira

langileak. «Psikologoak, psikia-

trak, laguntzaileak... denetik falta

da. Elkarren oporrak ere estali be-

har izaten ditugu, eta horrek arre-

taren kalitatea galtzea dakar, ez

dituzulako pazienteak ezagutzen

eta abar», esan du langileetako

batek. Hala uste du senideak ere.

«30 pazienterentzat bizpahiru

erizain egoten dira, eta langileen

joan-etorri handi dago; kontratu

laburrak egiten dizkietenez, segi-

tuan alde egiten dute... Baina

kontuan hartu behar da gaixo ho-

riek arreta berezia behar dutela».

Bada bereziki kezkagarria iru-

ditzen zaion kontu bat: «Pazien-

teek ilaran egon behar izaten dute

psikiatrarekin hitz egiteko, eta

hori onartezina da. Pertsona ho-

riek terapia behar dute, hitz egin,

biharko egunean kalera ateratzen

direnerako prestatu...». Gainera-

tu du «dezepzionatuta» dagoela

ospitalean daudenek jasotzen

duen arretarekin. «Hor eduki-

tzen dituzte egun osoan ezer egin

gabe, eta ikusten dugu erizain la-

guntzaileak direla gure senideen

psikologoak».

COVID-19ak egoera are gehia-

go okertu duela kontatu dute lan-

gileek, zama bikoiztu arren ez de-

lako jende gehiago kontratatu.

Horrez gain, Eibarko ospitaleko

hirugarren solairuko arreta Aita

Menniren esku geratu zen ekai-

nean —egoitzetako kasu positibo-

ak bideratzen dituzte hara—. «Eta

hura martxan jartzeko baliabide-

ak nondik eraman dituzte? Bada,

Arrasatetik, jakinda gu ere gaizki

geundela. Baina negozioa nahi

zuten».Langileen osasuna ez

zaintzea ere leporatu diote zuzen-

daritzari, oporretatik itzulitako

langileei ez zizkietelako PCR pro-

bak egin hasieratik, Arrasateko

erietxean gaitzaren agerraldi bat

baino gehiago egon arren.

Zerbitzu publikoaKontratuak egonkortzeko ez

ezik, lan baldintzetan bestelako

hobekuntza batzuk egiteko ere

eskatzen dute langileek. Zerbitzu

publikoa ematen duten arren, be-

ren soldatak langile publikoen

soldatetatik urrun daudela salatu

dute. ELAk dituen datuen arabe-

ra, enpresak urtean milioi baten

irabazi garbiak ditu. Horren hari-

ra, Kortabarriak zehaztu du arlo

ekonomikoan eten zela negozia-

zio prozesua. «Guk egindako es-

kaerak beraiek emandako iraba-

zien erdiekin estaltzen zituzten,

baina negozio aparta bihurtu

dute osasuna. Gainera, instituzio-

en onespenarekin ari dira».

Esku artean dituzten datuak

egiazkoak diren ere ez dakitela

gaineratu du, bere izaeragatik

Aita Mennik ez baitu kontuak

erregistratzeko eta publikatzeko

obligaziorik. «Gure ekonomia

kabinetea konturatu zen Aita

Mennik azpienpresa bat duela,

eta etekinen zati bat Aita Menniri

berari bideratzen diola, donazio-

en bidez, zergen kontuagatik

edo». Haren esanetan, langileen

ordezkariei emandako kopurue-

tan diru hori ez zen agertzen.

«Orduan, auskalo zer gezur esa-

ten dizkiguten. Behintzat, bada-

kigu ekonomikoki ez diela minik

egiten gure eskaerak».

Lanorduei dagokienez, urtean

1.624 orduko lanaldia dute gaur

egun, eta 1.592ra murrizteko eska-

tzen dute. «Hitzezko akordio bat

bagenuen, baina arlo ekonomiko-

an sartu ginenean, aurretik lotuta

zegoena zapuztu egin zuen enpre-

sak». Kortabarriaren esanetan, hi-

tzarmena berritzea tokatzen den

bakoitzean izaten du an-

tzeko jarrera enpresak.

«Aurrekoan ere, beren

baldintzak onartu ezean

soldata %5 gutxitu eta la-

naldia igo beharko zela

esan ziguten, edo bestela

jendea kaleratzen hasiko

zirela».

ELAko ordezkariaren

esanetan, mobilizazioe-

tan parte hartuz gero lanik gabe

gera daitezkeela ere iradoki izan

die enpresak langileei, eta hala

baieztatzen dute ondoan dauden

bi langileek ere. Zehaztu dute ho-

rregatik ez dutela nahi beren ize-

nak ematerik. Senideak esan du

bera ere mehatxatu izan dutela

kexatu denean.«Aita Menniren

aurka joaten banaiz, agian bisita-

rik gabe utz nazakete. Eta orain

ere horregatik ez dut nahi nire ize-

na esatea: beldurra ematen dit ni-

re senidearengan eraginen bat

izateak». Kortabarriaren ustez,

oso deigarriak dira halako adie-

razpenak. «Senide bati halakoak

esaten badizkiote, pentsa zer ez

duten egingo langileekin».

Jarraipen «handia» grebakHala eta guztiz ere, herenegungo

grebak jarraipen «handia» izan

zuela esan du sindikatuak, eta

langileen lan baldintzen aldeko

borrokarako egun garrantzitsu-

tzat jo zuen. «Betidanik, langileek

mehatxupean eta presiopean bizi

behar izan dituzte euren lan esku-

bideen aldeko borrokak, baina

erantzun irmoa eta kolektiboa

adierazi dute. Pribatizatutako

osasun publikoaren eztabaida ka-

lera ateratzea ere lortu da». En-

presak edukietan aurrerapauso-

rik egiten ez badu mobilizatzen

jarraituko duela iragarri du.

Grebarako Jaurlaritzak ezarri-

tako gutxieneko zerbitzuak

gehiegizkoak iruditu zitzaizkion

ELAri, eta greba eskubidea muga-

tu izana egotzi zion. Kortabarriak

gogoratu du Gipuzkoako eta Biz-

kaiko diputazioek eta Jaurlaritza-

ko Osasun Sailak enpresaren «fi-

nantzaketa publikoan» parte

hartzen dutela, eta, hein batean,

enpresak sustatu duen «nego-

zio» ereduaren «konplizeak» di-

rela. Gatazkak duen genero ikus-

pegia ere aipatu du, enpresako

gehienak emakumeak baitira.

Grebaren harira, Arrasaten manifestazioa ere egin zuten, herenegun. ELA

Lan zama handia dutelakontatu dute Aita Mennikolangileek, eta COVID-19akokertu egin duela egoera

ELAren esanetan, laneskubideen aldeko defentsan«mehatxuak eta presioa»jasaten dituzte langileek

%24BEHIN-BEHINEKOTASUNA

ELAk emandako datuen arabera,

Aita Menniko langileen %24k aldi

baterako lan kontratua dute, eta

hamabi urtean ere egon da jendea

mota horretako kontratuarekin.

Hitzarmenaren eragina. Arrasa-

teko eta beste zentroetako 500

langileri eragiten die lan itunak.

4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aElkarrizketa

Aitziber Arzallus Zarautz

Angel Uranga (Zarautz, 1961) jaio-

tzetik da artista. Kontzientzia

duenetik marrazten eta margo-

tzen gogoratzen du bere burua.

Mundu guztian barrena ibilia da

bere obra besapean hartuta: Ame-

riketako Estatu Batuetan izana da,

Arabiar Emirerri Batuetan, Kana-

dan, Alemanian, Espainian... Izen

handiko galerietan erakutsi izan

ditu bere lanak, arteari buruzko

kongresuetan, psikiatriari buruz-

koetan, itsas bidaien azoketan,

automobilismo zirkuituetako

egoitzetan... Hitzaldiak eman izan

ditu herrietako areto txikietan,

hiriburuetakoetan, konferen-

tziak unibertsitateetan... Azke-

naldian, baina, etxe aldean dabil;

Zarautzen Kale Nagusian duen

lantegi-galerian ari da lanean.

Gelditzea erabaki zuen, dozena

bat urtean esku artean darabilen

ikerlana bukatu nahi zuelako,

baina geldian ere proiektuak sor-

tzen zaizkio nonbait, eta azken hi-

labeteetan bilduma berri bat osa-

tu du: Makers. Martxoan jarriko

dute ikusgai Gasteizko Vital Fun-

dazioa Kulturunean.

Noiz hasi zinen margotzen?

Artea inguruan dugunarekin ha-

rremantzeko modu bat da, errea-

litatea ulertzeko saiakera bat,

adierazteko eta komunikatzeko

era bat; hitza erabili beharrean,

artistak sormena erabiltzen du,

izan eskultura, izan zinema, eta,

nire kasuan, pintura. Gogoan dut,

oso umea nintzela, marrazten pa-

satzen nituela egunak, eta 8-9 ur-

terekin hasi nintzen lehendabizi-

ko koadroak egiten. Txiki-txiki-

tatik, hori izan da nire modua

munduarekin harremanak izate-

ko. Eta, horrez gain, txikitatik

izan dut jakin-mina egiten nue-

naren inguruan, alde praktikotik

zein teorikotik. Horregatik, ma-rrazteaz eta margotzeaz gain, oso umea nintzela hasi nintzenpinturari buruzko liburuak ira-kurtzen ere. Baina ez zenuen etxean eta zeu-

re kabuz ikasiko dakizun guztia.

Ingurukoek animatuta, izenaeman nuen Zarauzko ArtearenLagunak elkarteak —gerora Arte-zaleak izango zena— antolatzenzituen ikastaroetan; Julian Ugartemargolaria nuen irakasle. Gu ma-rrazten jartzen gintuen, eta beramargotzen aritzen zen, baina nikmargotzea nuen gustuko, etaetxean hasi nintzen, ezkutuan.Ezjakina nintzen, teknikari buruzez nekien ezer, eta gogoan dut nirelehen koadroa egitea zenbat kos-

tatu zitzaidan. Txori bat margo-tzen hasi nintzen, burubeltz bat,baina margotu eta margotu etalienzoak ez zuen kolorerik har-tzen, eta ni harrituta. Nola hartu-ko zuen, bada? Olioz margotzenari nintzelakoan, akualeraz arinintzen. Halako batean, pinturazuria gastatu zitzaidan, dendarajoan eta olio zuria erosi nuen, etaorduan jabetu nintzen olio mar-goen eta akuarelen arteko aldeaz.Izan ere, gauzak ikas daitezke bes-teek irakatsita, baina batez ere es-perimentatuz eta probak eginezikasten dira. Max Doerneren Los

materiales de pintura y su em-

pleo en el arte liburuak ere askolagundu zidan horretan. Alema-niar batzuek oparitu zidaten, etahan zetozen gauza guztiak proba-tzen saiatzen nitzen etxean.Nolatan oparitu zizuten?

Garai hartan, ama nuen jarrai-tzailerik sutsuena, eta bere den-dako erakusleihoan, eskuko pol-tsen artean, ikusgai jartzen zituennire margolanak. Lehiaketetan parte hartzen ere

garaiz hasi zinen.

Bai, oso gazterik hasi nintzen airelibreko lehiaketetan parte har-tzen, 11 bat urte nituela edo.Lehiaketa haietan, jendea ezagu-tzeaz gain, aukera izaten nuenikusteko ea profesionalak ziren

margolari afizionatueknola margotzen zuten,eta hori ere sekulako es-kola izan zen niretzat.Praktikari dagokionez,gauza baliagarri askoikasi nituen: besteak bes-te, nola gauzatu formatuhandiko lan bat denboragutxi daukazunean. Ho-rrelakoetan, behartutazaude konposizio egitu-raketa azkar egitera; pin-tzel txikiak baztertu eta

koadroa ikuspuntu global batetikikustera, eta, gero, gelditzen zai-zun denboraren arabera, sartukodizkiozu xehetasunak. Horrega-tik, zaletasuna dutenei beti go-mendatzen diet horrelako lehia-ketetan parte hartzeko, praktiko-ki eta ingurukoengandik askoikasteko balio dutelako.Gerora, Arte Ederrak ikasi zeni-

tuen.

Hala da, bai, eta urte emankorrakizan ziren unibertsitatekoak ere.Justu ni hasi nintzen urtean, goimailako eskola izatetik unibertsi-tate fakultate izatera pasatu ziren

Arte Ederrak. Izan nituen irakasleklasikoak, goi mailako eskolatikzetozenak eta era hartako eskolakematen jarraitu zutenak, bainaizan nituen irakasle berritzailego-ak ere, unibertsitate ikasketa berrihaiei edukia ematearen ardurazutenak, goi eskola izatetik fakul-tate izateko bide hori lantzen arizirenak; eta fakultatea edukizjanzteko bide horretan parte har-tzeko eta neure aletxoa jartzekoaukera ere izan nuen Praktikapiktoriko jakin batean bitarteko-

en arteko bateraezintasunari bu-

ruzko analisia eta esperimenta-

zioa tesiarekin. Urte batzuetan eskolak ematen

aritzeko aukera ere izan zenuen.

Orduan jabetu nintzen neure bu-rua prestatzeko bokazioaz gain,bokazio pedagokiko eta didakti-koa ere banuela, nekien hura bes-teei irakatsi nahi niela, eta horre-tan hasi nintzen. Zarauzko Arte-zaleak elkartean eskolak ematenaritu nintzen, hezkuntza arau-tuan ere bai, batxilergoko ikasleeieta unibertsitateko ikasleei; ira-kasleei ere eskolak eman nizkien,eta abar. Baina denboraren pode-rioz jabetu nintzen beste modubatera gara nezakeela irakastekoneukan bokazioa: ikasle talde batieskolak eman beharrean, nireobrak izan zitezkeela irakastekobidea, alegia. Hala, eskolak ema-teari utzi nion, eta ikertzen nuenhura margolanen bidez gizartera-tzen hasi nintzen. Iruditzen zitzai-dan horrela askoz jende gehiago-rengana irits nintekeela. Eta nola gauzatu duzu asmo ho-

ri? Nola gizarteratzen dira iker-

ketak margolanen bidez?

Nire lanak ahalik eta gehien zabaldaitezen, jendearentzat interes-garriak diren gaien ingurukomargolanak egiten ditut. 1 For-mulako autoak edo lasterketako

«Nire margolanakbitartekoak dira ikertzendudana gizarteratzeko» Angel Uranga b Ikertzailea eta margolaria

Mundu guztian barrena erakutsi izan ditu bere lanak, baina badaramatza pare baturte jaioterritik asko mugitu gabe, Zarauzko Kale Nagusian duen estudioan lanean.Hasitako ikerlanak bukatu nahi ditu, eta bilduma berri bat ere aurkeztuko du aurki.

AIT

ZIB

ER

AR

ZA

LLU

S

Gauzak ikas daitezke besteekirakatsita, baina batez ereesperimentatuz eta probakeginez ikasten dira»

«Prozesua aztertzen ari banaiz,nire asmoa izaten da koadrohorietan prozesu hori,bilakaera hori erakustea»

‘‘

5GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2020ko urriaren 16a Elkarrizketa

motoak margotzen baditut, ez da

autoak eta motoak gogoko ditu-

dalako, gai horiek interesatzen

zaizkion jende asko dagoelako

baizik, eta horrela jende askoren-

gana irits naitekeelako. Hori da

nire modua ahalik eta jende

gehienarengana iristeko, baina

nire koadroak irudi erakargarri

bat baino askoz gehiago dira; as-

koz gehiago kontatzen dute: nire

margolanak bitartekoak dira

ikertzen dudana gizarteratzeko.

Zer ikertu izan duzu?

Nagusiki, hiru lan lerro jorratu di-

tut orain artean: batetik, lerro na-

turalista; bestetik, ikerkuntza hu-

tsa, eta, azkenik, ikerkuntzaren

aplikazioa edo artea enpresetan.

Ikerkuntza hutsaren lerro horren

barruan, testura akzidentalari

buruzko tesia oinarri hartuta,

hainbat arlo ikertu ditut: aurrena,

bolumena eta espazio ilusorioa;

ondoren, ibilbidea, alegia, nola

barneratzen dugun koadro bate-

an ikusten dugun informazioa; ja-

rraian, prozesua aztertzen aritu

nintzen, alegia, nola eraikitzen di-

tugun informazioak, bai koadro

bat sortzerakoan eta baita serie

bat sortzerakoan ere; eta, azke-

nik, badaramatzat dozena bat ur-

te konposizioa aztertzen. Konpo-

sizioa oso gai konplexua da, ikus-

puntu askotatik iker daitekeela-

ko, eta, gainera, dagoeneko ikus-

puntu askotatik ikertutako gaia

da; eta ni semiotikaren ikuspun-

tutik ari naiz ikertzen. Badakit se-

miotika entzuteak atzera eragiten

diola jendeari, baina semiotikak

esan nahi duena zera da, informa-

zioak nola eraikitzen diren azter-

tzea sorburutik abiatuta, eta ez

emaitzetik abiatuta.

Konposizioaren inguruko iker-

keta horretan, Picassoren Les

Demoiselles d’Avignon obra sa-

konki aztertu duzu, eta, hain zu-

zen ere, horretaz aritu zinen joan

den astean Zarauzko Modelo

aretoan eman zenuen hitzal-

dian. Zergatik aukeratu zenuen

obra hori eta ez beste bat?

Obra horrek duen esangura eta

garrantziagatik aukeratu nuen,

adituek uste baitute koadro ho-

rren konposizioa dela arte mo-

dernoaren abiapuntua, eta hori

dela aurreneko konposizio kubis-

ta. Gainera, kasualitatea ala ez,

Bartzelonako Avinyo herrian es-

tudio bat daukat. Ez da Picassoren

Avignon bera, hura Bartzelonako

kale bat baita, baina gauza bitxia

da, eta horrelakoak erakargarriak

iruditzen zaizkit.

Zertan da ikerketa hori?

Bukatzear da. Hain zuzen ere,

duela pare bat urte horrexegatik

erabaki nuen mundu osoan ibil-

tzeari utzi eta horretara jartzea,

lan pedagogikoa egiteak denbora

asko eskatzen baitu, eta ikerketa-

rako denbora hartu beharra bai-

neukan. Esango nuke ikerketa

azaltzen duten margolan gehie-

nak eginda ditudala dagoeneko,

eta orain material guztia idatziz

jaso eta argitaratzeko moduan

jartzea geratzen zait.

Jendeak ulertzen al du margola-

nak ikerketa prozesua azaltze-

ko erreminta gisa erabiltzea?

Denetariko jendea dago: batzuek

ulertzen dute, eta besteek, ez. Ba-

tzuk nire lanak ikustera joaten

dira irudiak gustatzen zaizkielako

bakarrik, eta beste batzuk, nire

ibilbidea ezagutzen dutelako eta

irudi horien atzean zer dagoen ja-

kin nahi dutelako. Behin baino

gehiagotan esan izan didate nire

koadroak bukatu gabe daudela

ere, eta ez da hala; prozesua azter-

tzen ari banaiz, nire asmoa izaten

da koadro horietan prozesu hori,

bilakaera hori, erakustea, eta ez

prozesua bukatu osteko emaitza.

Nik emaitza gisa erakusten dut

irudia sortzeko prozesua edo bi-

dea bera. Baina egia da sekulako

garrantzia duela hori guztia jen-

deari ondo azaltzen jakiteak; nire

bokazio pedagogikoak hala egitea

eskatzen dit, behintzat. Horrega-

tik, ez da nahikoa ikerketak eta

ondorioak liburuetan eta koadro-

etan jasota uztea, horiek zabal-

tzen ere jakin egin behar da. Zen-

tzu horretan, ZarautzOn elkartea

bideo bat lantzen ari da Les De-

moiselles d’Avignon obraren

inguruan egin dudan ikerketa

gizarteratzen laguntzeko.

Konposizioari buruzko ikerketa

hori bukatzeaz gain, baduzu

beste proiekturik esku artean?

Bai, hain zuzen ere, aurki aurkez-

tuko dugun Makers bilduma.

Pandemia egoera izendatu eta

konfinamendua ezarri osteko le-

hendabiziko asteetan, babes ma-

terial falta izugarria egon zen, eta

hor egituratu zen Makersmugi-

mendua, material falta hari eran-

tzuna emateko mugimendu soli-

darioa. Javier Lopez de Juan Abad

mugimendu horretako kidea la-

guna dut, eta harekin hizketan ari

nintzela sortu zitzaigun bilduma

hori egiteko ideia. Makers-en

helburua zera da, mugimendu

horretako kideei eta pandemia-

ren kontrako borrokan lehen le-

rroan lanean ari diren horiei guz-

tiei omenaldia egitea, nire adie-

razpide artistikoak erabilita. Hau

da, irudiak alde batera utzita, ko-

adro horiek prespektiba didakti-

ko batetik landu ditut. Lanak

martxoan jarriko ditugu ikusgai

Gasteizko Vital Fundazioa Kultu-

runean, eta ikusiko dugu hortik

aurrera zer ibilbide egiten duten.

6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aIritzia

RIRITZIALeire Narbaiza

Leloon leloak

Ziurgabetasuna da orai-naldi berriko markaeta ezaugarria. Azkenboladan pertsona as-

kok sentitu izan dute hanka azpi-ko zorua, lurra, desegin eta deu-seztatu egin zaiela, eta heldule-kuak ere desagertze prozesuandabiltzala. Euren buruari non eu-tsi jakin ezinda, egonezina oro-kortu da. Goian zerua, eta azpianlurraesamolde zaharrak ere ez duganoraz funtzionatzen mundunahasi honetan, ezustekoak etaaldaketak etengabeak dira eta:zeruan buru gainean dugu orain-dik; lurrak Iruñerrikoa dirudi,dar-dar egiten duelako, eta, hor-taz, ikara eragiten.Pandemiak handitu egin du

aurreko urteetako egoerek —neo-liberalismo basatiak, dei diezaio-gun duen izenez— lagatako eze-

gonkortasuna. Segurantza gabe-tasun hori ekonomikoa eta lan ar-lokoa ez ezik, afektu eta ohiture-na ere bada, kolokan utzi duelakosegurutzat geneukan kontu uga-ri. Esate baterako, nork esango zi-gun herriko jai bako urte bat bizi-ko genuela? Besarkada bariko bi-zitza, edota isolamendua etxean?Gainera, aldi baterako izan beharzena erdi iraunkorra bihurtu da,epeak etengabe luzatzen dabil-tzalako. Zulo pandemiko honi ir-teerako argirik ikusi ezinda goazaurrera, kate honetan denok ba-tera, gogorki loturik gaudelako.Baina tatarrez daroagu bizitza, ti-pili-topolo, estropezuka etenga-be, itsuka eta ahal dena eginda.Nork bere burua salba dezala

goiburua txertatu digute (txertobarik) barru-barruan. Egin daki-zunaeta Egin ahal duzunaere

bihurtu dira lelo horren azpilelo,denok lelotu arte. Hor konpon,Mari Anton! Euskadi, auzolana.Krisiadeitu diote ziurgabetasu-

na eragin duen horri. Ez dakit, or-dea, krisi gabeko sasoirik ezagutuote dudan. Batzuk ofizialak ziren,estatuari edo munduari eragitenzieten; beste batzuk, eskualdeko-ak, gureagoak, antza; eta besteakaurreko motibo bien ondoriokonpondu barikoak sortutakoak.Beti eskas, beti ezinean. Krisia bizimodua da, bizitzeko molde leloondako.Oraingoan, zorionez, ez gabil-

tza entzuten aurreko krisi ofizia-lean, 2008koan, entzun zirenzenbait lelo. Oraingoak bere lelo-keria propioak ditu. Aurrekoan,

gau eta egun esaten zitzaigun kri-sia aprobetxatzeko abaguneaparta zela, gauza berriak sortze-ko, geure burua berrasmatzeko,beste bide batzuk jorratzeko.Baieztapen horiek argudiatzeko,guru motibazionalekesaten zu-ten txineraz krisi arriskueta au-kerakaraktereekin idazten zelakrisi. Beraz, krisia aukera zela.Txinatarrak asko dira, zerbait ja-kingo dute. Argumentu bikainakguztiak, egoeraren larritasunamakillatzeko. Lelotzat hartu gin-tuzten berriro ere. Era berean,

inoiz ez ziguten argitu zer lortze-ko okasioa zen. Porrot absolutuanjausteko, akaso. Ezer onik ez. Aurrera doan herria.Apiril-maiatzean lau haizeeta-

ra aldarrikatzen zuten askok izu-rriteak hobeak egingo gintuela.Aukera (hori ere txineraz?) itzelazela mundu hobea egiteko, har-tu-emanak lantzeko, gizarte ore-katuagoa egiteko... Dena bikaina.Baina lelo hori ahaztu dugu, ze-ren zulotik ateratzeko betiko ir-tenbideak proposatu baitira:etxeak eraiki behar ez diren lekuetan, behar ez diren tren etametroekin aurrera segi, karpetangordeta zeuden proiektu megalo-manoak atzera ere mahai gaineanjartzea. Berrikuntza izugarria.Porlana, berriro ere. Gizakia, helburu.Lehengo lepotik burua. Ez du-

gu ikasten. Lelo hutsak gara. Gi-zakia da bi aldiz harri berean be-haztopatzen dena. Gu, hamaika-txotan. Zatoz, eta konta ezazu!

‘Krisia’ deitu dioteziurgabetasuna

eragin duen horri. Ezdakit, ordea, krisigabeko sasoirikezagutu dudan

Irudia b Tolosa

Publifikatzeko eskea AsuncionenTolosako Asuncion klinikan asteon izan den COVID-19 agerraldian berrogei lagun baino gehiago kutsatu dira,

gehienbat, langileak. Hain zuzen, prentsaurrekoa eman zuten langileek asteartean. Klinikan dituzten lan bal-

dintzak salatu zituzten, eta zerbitzua publifikatzeko eskatu zuten. Manifestazioa egingo dute larunbatean. Pri-

batua da Asuncion, baina zerbitzu publikoa ematen du, Osakidetzarekin duen akordioari esker. JON URBE / FOKU

«Ez dut ukatzen zer-nolakomina sufritu eta eragin dugun.Eser gaitezen nahi dut, berrizere atea ustel gainean ez ixtea»

Marixol IparragirreEuskal presoa

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karak-

tere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta HITZAk mozteko eskubidea du.

Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita: Martin Ugalde

kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Internet bidez bidaltzeko:

[email protected]

%

Gipuzkoako metalgintzan akordioa lortu dute sindikatuek eta patronalak

DONOSTIA bAkordioa lortu dute Gipuzkoako metalgintzan, UGT ez beste sindikatu guztiek Adegiren eskaintza onartuta. Hitzarmena2020tik 2022ra arte egongo da indarrean, eta 40.000 langile ingururieragingo die. Besteak beste, 2020ra arteko %9,6ko soldata igoera jasodute itunean, eta KPIaren araberakoa, berriz, 2022ra arte.

A-636 errepideko bidesaria 2022an jarribeharko dute martxan, beranduenez

DONOSTIA bAsteazkenean, Gipuzkoako Foru Aldundiak jakinarazizuen Beasain eta Bergara arteko A-636 errepideko bidesariak 2021amaieran edo 2022an ezarriko dutela. Proiektua bertan behera uztekoeskatu zuen EPk Batzar Nagusietan, baina horren aurka bozkatu zu-ten EAJk, PSE-Ek eta PPk. EH Bildu abstenitu egin zen.

Foru Aldundiak Enrique Ramos ObraHidraulikoetako zuzendari izendatu du

DONOSTIA bEnrique Ramos (PSE-EE) izango da Gipuzkoako Foru Al-dundiko Obra Hidraulikoetako zuzendari aurrerantzean. Felix Asen-sio zena ordezkatuko du karguan. Ramos Donostiako zinegotzia izanda 1999az geroztik, eta Ekologia eta Osasun Publikoko zinegotzi arituda 2019tik. Marisol Garmendiak hartuko du bere lekua udalean.

7Etxebizitza

Hernaniko Sagastialden arriskuan dauden zenbait lagun, asteartean. HITZA

Karmele Uribesalgo

Hernaniko Sagastialde auzoko

hamalau familiak etxea uzteko

jakinarazpena jaso dute. Bizitoki

dotazionaletako maizterrak dira.

Bost urteko kontratuak zituzten,

eta, epe hori pasatuta, etxeak utzi

beharrean daude. Hasiera bate-

an, gazteen emantzipazioa bul-

tzatzeko sortu ziren etxeok, baina

askotariko egoeretan dagoen jen-

dea sartu da; besteak bete, 70

urtetik gorakoak, guraso baka-

rreko familiak, tratu txarren bik-

timak, adimen urritasuna dute-

nak eta gaixotasun mentalak

dituztenak. Azken batean, ohiko

etxebizitzen alokairua ordaindu

ezin duten familiak. COVID-19ak

eragin duen egoera dela eta,

Eusko Jaurlaritzak sei hilabeteko

luzapena onartu die. Dena den,

Etxegabetzeak Stop plataformak

eskatu du behar den moduko

irtenbide bat emateko.

Joan den astean prentsaurre-

koa eman zuen Hernaniko Etxe-

gabetzeak Stop plataformak

Donostian, Sagastialdeko hama-

lau familia egoera «zaurgarrian»

daudela salatzeko. Idatzi bat

bidali zioten Eusko Jaurlaritzako

Etxebizitza saileko ordezkariari,

eskatuz etxebizitza duin eta

eskuragarri bat eskaintzeko kal-

tetuei. Lakuak jakinarazi die zen-

bait familiari beste etxebizitza bat

eskainiko dietela. Hernaniko

Etxegabetzeak Stop plataforma-

ko kide Kike Riañok azaldu due-

nez, Alokabideren gutunak eta

deiak jaso dituzte zenbait etxe-

tan, eta alokairu sozialeko beste

etxebizitza batera joateko aukera

izango dutela jakinarazi diete.

Hala ere, oraindik ez dakite

zehazki zeintzuk izango duten

aukera hori, ezta gainerakoekin

zer gertatuko den ere.

Eusko Jaurlaritzak azpimarra-

tu du etxebizitza horietan sartu

zirenek bazekitela kontratuak

bost urtekoak zirela, eta gero utzi

egin beharko zituztela. Riañoren

ustez, baldintza horrek ez dauka

zentzurik: «Bost urtean egoera

konpondu egiten al da?». Uste

du, epe hori pasatuta, ikertu egin

beharko litzatekeela familia

horiek nola dauden, eta horren

arabera erabakiak hartu. Pande-

mia dela eta, Eusko Jaurlaritzak

hedabide baten bitartez adierazi

duenez, beste sei hilabetez luzatu

dizkiete kontratuak urtarrilaren

31 baino lehenago etxeak utzi

behar zituztenei. Hori dela eta,

Lakuak adierazi du bizilagunen

kexek ez daukatela zentzurik.

Kaltetuek aitortu dute urte erdi

bateko luzapen horrekin lasaitu

txiki bat hartu dutela, eta positi-

botzat jo dute; hala ere, ez dakite

zer gertatuko den egun hori gain-

ditutakoan.

Horrez guztiaz gain, Lakua

kexu da, uste baitu bizilagunek

esandakoarekin ematen duela

Eusko Jaurlaritza «bihozgabeko

putre funts» baten gisan ari dela

jokatzen. Gainera, azpimarratu

dute EAEko gobernuaren helbu-

rua ez dela «inondik inora» ira-

bazi ekonomikoak eskuratzea.

«Guk eskatzen diegun gauza

bakarra zera da, irtenbide bat

eman dezatela», gogorarazi du

Riañok.

Pausoak udaleanPlataformako kideek espero dute

Hernaniko alkateak auzian esku

hartzea. Etxebizitzaren Udal

Mahaian aurkeztu dituzte jada

hamalau familien kasuak. Riañ-

ok adierazi du alkateak konpro-

misoa hartu zuela afera horretan

bitartekari lanak egiteko, eta

hitza ere bete duela.

Hernaniko udalbatzak jakina-

razi du jende asko dago-

ela Etxebideren zerren-

detan zain, bizitoki

dotazionalak lortzeko

esperoan. Kaleratzeak

Stopek salatu izan du

etxebizitza sozialen falta dela

horrelako egoerak izatearen

arrazoia. «Europako beste

herrialde batzuetan, alokairu

publikoen parkea hemen baino

lau aldiz handiagoa da», adierazi

du Riañok. Hark uste du beha-

rrezkoa dela etxebizitza parke

publiko sendo bat sortzea, alokai-

ruen prezioak kontrolatzea eta

hutsik dauden etxebizitzak ere

herritarrek erabiltzeko moduan

jartzea.

Bizitokia kolokanEtxetik kaleratzeko arriskuan daude Hernaniko Sagastialde auzokohamalau familia. Eusko Jaurlaritzak jakinarazi die irtenbideren bat izango dutela, baina oraindik ez dute zehaztasun handirik jaso.

Etxegabetzeak Stop plataformak Donostiako Bulebarrean egindako agerraldia, iragan asteazkenean. ETXEGABETZEAK STOP

K.U.

Leire Martinek 26 urte

ditu, eta 60 urteko ama-

rekin bizi da Hernanin,

Sagastialdeko etxebizi-

tzetan. Ama langabezian dago,

eta 400 euroko diru laguntza

jasotzen dute hilero. Azkeneko

hilabeteetan kezka bat dute

buruan biek: abenduan etxea utzi

beharko dute. «Bost urte pasa-

tzean kontratua luzatzeko espe-

rantza geneukan», adierazi du

Martinek. Joan den astean dei bat

jaso zuten, esanez beste etxe

batera joateko aukera izango

zutela. «Gutun bat jasotzeko zain

gaude, jakinarazpen hori telefo-

noz jaso baikenuen». Izan ere,

jasotako informazioa idatziz izan

nahi dute familiek. Dena den,

badaki euren egoera «ezohikoa»

dela. «Orokorrean jendeak ez du

deirik jaso», dio Martinek.

Egoera horretan dago Carlos

Enrique Gutierrez; oraingoz

behintzat, ez dauka alternatibarik.

Gutierrez bakarrik bizi da Sagas-

tialdeko pisu batean. Lanean ari

den arren, 1.000 euro inguruko

soldata dauka, eta, azaldu duenez,

diru horrekin zaila zaio bestelako

alokairu batean sartzea. «Etxebi-

zitzen merkatura aterata, soldata-

ren %75 pisua ordaintzen utzi be-

harko nuke», adierazi du.

Beste luzapen bat nahiHasiera batean, Gutierrezek joan

den uztailean utzi behar zuen

etxea, baina, pandemiaren ondo-

rioz, sei hilabeteko luzapena eman

zioten. Orain, bigarren luzapen

bat emateko aukera egon daiteke-

ela ikusi dute, baina kasu honetan

ez da automatikoa izango; eskae-

raren bat egin beharko dutelako-

an daude. Gutierrezek adierazi du

«ezjakintasunean» bizi direla.

Azpimarratu du etxebizitza bat

izateko eskubidea dutela, eta eu-

ren esku dagoen guztia egingo du-

tela arazoa konpontzeko.

Etxea utzi beharrean daude Leire Martin eta Carlos Enrique Gutierrez. Bizileku baterako aukeraizango dutela jakinarazi diote Martini. Gutierrezek,aldiz, ez dauka alternatiba argirik oraindik.

Izena dutenkaleratzeak

Beste sei hilabeteluzatu dizkiete kontratuakurtarrilaren 31 baino lehenagoetxeak utzi behar zituztenei

GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16a

Beñat Alberdi Elgoibar

Ilara luzea zegoen joan den

irailaren 27an Elgoibarren

Muruamendiaraz gozote-

giaren aurrean, denda ez

ikusteko bestekoa. Mertxe Mu-

ruamendiarazek ere, urteak erre-

tiratuta daramatzan arren, lanera

sartu behar izan zuen. Arrazoia

ere ez zen makala. Izan ere, ho-

rrenbeste apetitu asebete dituz-

ten pastelak jateko azken aukera

zen. Ez zuten elgoibartarrek soilik

osatzen kalean behera luzatzen

zen errenkada. 85 urtean irabazi-

ta zituen gozotegiak Debabarre-

neko eta Debagoieneko biztanle-

ek sabelak. Gozogintzak, dena

den, badauka bere zati gazia.

«Gizadiaren ondarea zen zer-

bait nolatan itxiko genuen ere

esaten ziguten», dio Mertxe Mu-

ruamendiarazek, sortzaileen ala-

bak. 1935ean zabaldu zuten gozo-

tegia Maria Baztarrikak eta Jose

Ramon Muruamendiarazek. Ha-

sieran, janari denda bat zen; Jose

Ramon, ordea, gozogilea zen, eta

gozotegi lantegia gehitu zioten

saltokiari, ibilbide goxoa izango

zenaren lehen urrats gisa.

1963an bereizi zituzten gozote-

gia eta gainontzeko jakiak. Urte

horien inguruan hasi zen lanean

Mertxe, 13 urte zituela. «Ahizpa

bat eta biok batu ginen dendako

lanera; besteak lantegira joan zi-

ren», azaldu du. Guztira, zortzi

seme-alaba izan zituzten Bazta-

rrikak eta Muruamendiarazek. Ia

guztiek bukatu zuten familiako

negozioan lanean.

Izan ere, familiako negozio bat

izatea du Muruamendiarazek be-

rezi egin duen ezaugarrietako bat:

«Arratsalde asko pasatu ditugu

kartetan jolasten genuen bitarte-

an lanak aurreratzen; pastak

prestatzen, adibidez», argitu du

Mertxek. Lan askoko egunetan

—Errege bezperan, kasurako—, ez

zen familiako inor libratzen. Etxe-

ko txikienek ere parte hartzen zu-

ten, opilak banatzen behintzat.

Ogibidea beste bat izan arren, se-

nideek nork bere alea jartzen zuen

gozotegia mantentzeko, eta ez ba-

karrik festa egunetan.

Gozotegiarentzat mugarri bat

izan zen 1986an dendak lokal bat

hartzea eta lantegiak bestea. Bien

artean izan duten gertutasunak

aukerak zabaltzen zizkien. «Sal-

tokitik produkzio tokira oinez

joan zitezkeen», esan du Jon Li-

zarralde Muruamendiarazek.

Bere ohiko lanetik kanpo hartu

zituen enpresako administrari la-

nak. «Edozein gorabehera edo al-

daketa aise konpon zitekeen».

Azukrea ez dadila faltaGozogintzaren garairik oparoe-

nak bizi izan zituzten. Mertxek

nabarmendu du jendea erruz joa-

ten zitzaiela dendara: «Astean ze-

har aurreratzen joan behar izaten

genuen aste bukaeretarako eska-

erak». Izan jaunartzeak, urtebe-

tetzeak edo beste edozein ospaki-

zun, jendeak Muruamendiaraze-

ko pastelekin izaten zuen postrea,

eta ohikoa zen dozena bat pastel

hartzea. Oinarri izan zituen,

beraz, urte luzez familiako nego-

zioa izatea, lantegiaren gertuko-

tasuna eta jendeak azukreari zion

zaletasuna.

Urrezko aro orok izaten du bere

amaiera edo garai berrietara ego-

kitu beharra. Adinean aurrera

egin zuten familiako kideek. Mer-

txe izan zen erretiratu zen azkena.

Horrek ez du esan nahi gozotegia-

rekin lotura guztiak hautsi zituz-

tenik. Hala ere, hurrengo belau-

naldiak lekukoa hartzea falta izan

zaie. «Gozogintza gogorra da»,

zehaztu du sortzaileen alabak.

«Jaiegunetan lan egin behar duzu,

eta inork ez zuen txanda hartzeko

borondaterik».

Bestalde, Espainiako Osasun

Ministerioak gogortu egin ditu ja-

nariarekin lan egiten duten en-

presentzako segurtasun neu-

rriak. Horren eraginetako bat

izan zen lantegia denda aldame-

netik herri kanpoko poligono ba-

tera mugitzea 2006an. Txarrean

on, ekoizpena handitzeko aukera

eman zien horrek, eta horrela za-

baldu ziren Debagoienera, garai

berrietara egokitu beharragatik-

edo; betiere, dendarekiko gertu-

kotasuna galduta.

Horrez gaindi, azukrea ez dago

bere garairik onenean, eta sal-

mentetan nabaritu dute osasun-

tsu egon beharraren presioa. De-

sagertu dira lehengo zerrenda lu-

zeko eskaerak. Horri gehitu

behar zaio ospakizunak ere mu-

rriztu egin direla, eta ospakizu-

nak gehiago egiten direla jatetxe-

etan etxean baino.

Itxieraren hasieraTestuinguru horretan, negozioak

galduta zeukan errentagarritasun

plusa. Gozotegiko langileek era-

kutsi zuten interesa, baina ez

zuten akordiorik lortu. Izatez,

langileak murrizteko aukera ere

aztertu zuten. Ez zitzaien bidera-

garriena iruditu, ordea.

Hartzekodunen konkurtsoan

dago orain Muriamendiaraz.

«Abokatuek ixteko esaten zida-

ten», adierazi du Lizarraldek.

«Azaldu nien horrelako historia

daukan denda batek bukaera on

bat behar zuela». Azkenean, jaitsi

ditu pertsianak.

Elgoibarko Muruamendiaraz gozotegiak ateakitxi ditu. 85 urte pasatu dituzte Debabarrenekozein Debagoieneko otorduak goxatzen. Errelebofaltak, ordea, bidea amaiarazi die.

Gozogintzarenagur gazia

Mertxe Muruamendiaraz gozogintza dendako langile ohia eta Jon Lizarralde administraria. JON URBE / FOKU

8 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aMerkataritza

Gozogintza gogorra da.[...] Jaiegunetan lan eginbehar duzu, eta inork ezzuen erreleboa hartzekoborondaterik»Mertxe MuruamendiarazGozotegiko langile erretiratua

«Abokatuek ixtekoesaten zidaten. Azaldunien horrelako historiadaukan dendak bukaeraon bat behar zuela»Jon LizarraldeEnpresako administraria

‘‘

Muruamendiaraz gozotegia, itxita. JON URBE / FOKU

Aizarnaza-bal Gipuz-k o a k oherri txikibat da.Lasaia etainteresga-

rria, ederra eta xarmagarria.Inguru paregabe batean dago,naturaren erdian eta itsasotikhurbil. Zerbitzu aldetik ondo hornitu-

rik dago, eta herri bizia da, mugi-mendu handikoa, arlo guztietan.Ekintzaz beterikoa, urtean zeharkultur, kirol eta bestelako ekintzaugari antolatzen baitira. Kale giroan nabarmena da bizi-

tasun hori, eta aipagarria da egu-nerokoan ikus daitekeen umeen,gazteen, helduen eta aitona-amonen arteko harreman estua,herriaren ezaugarrietako bat. Eraberean, herritarrek esku zabalik

Aizarnazabalgo Udala

AIZARNAZABAL, HERRI EDERRA,NATURAREN ERDIANHerri ederra eta xarmagarria da Aizarnazabal, eta naturaz gozatzeko inguruzoragarri batean dago. Herri bizia da, eta zerbitzu aldetik ongi horniturik dago.

ugari antolatzen baitira urte oso-an: jaiak, azokak, Sagardo Eguna,idi demak, bertso afariak, SantaAgeda, Olentzero, Memorial Ger-vais eta Joxe Larrarte memoriala,eta abar.

IBILBIDELILURAGARRIAKAizarnazabal Indamendi men-diaren magalean dago, naturazgozatzeko inguru zoragarri bate-an. Horrela, herritik abiatuta,ibilbide liluragarri hauek egindaitezke, eta paisaia ederrez go-zatu:• Txakolin ibilbidea. • Zestoa - Aizarnazabal: PR-Gi142. Zestoa - Aizarnazabal (5 kilo-metro, 2 ordu) eta PR-Gi 40. Ai-zarnazabal - Santa Engrazi (6,1 ki-lometro, ordu bat eta 40 minutu).• Aizarnazabal - Zumaia: PR-Gi141. Aizarnazabal - Zumaia (7,4kilometro, 2 ordu).

ONDARE ABERATSAOndare aldetik ere aberatsa daAizarnazabal. Aipagarriak dirazubiak (Etxabeko zubia, Zubial-deko zubia eta Zubi zaharra),eraikin historikoak (Mikel Goian-geruaren eliza, San Kristobalbaseliza, Atristrain baserria etaEtxabe jauregia) eta Azpiazukoartea.

Informazio gehiagobildu nahi izanez gero,bisitatu webgune hau:www.aizarnazabal.eus

@

eta atsegin handiz hartzen dituztebisitariak.Urola Erdialdeko eskualdean

dago Aizarnazabal, kostatik ger-tu. Zestoa, Zumaia, Getaria eta Aiaherriekin egiten du muga, etaUrola ibaiak herri osoa zeharka-tzen du. Zumaian itsasoratzen da,Kantauri itsasoarekin bat egiteko.Aizarnazabalera iristeko, GI-

2633 (Zestoa-Zarautz) errepideaerabili behar da. Donostia 36 kilo-metrotara dago, ordu erdi pasa-txora, errepidez. Donostiatik eto-rriz gero, A-8 autobideko 12.irteera hartu behar da(Zestoa/Zumaia/Azpeitia). Zestoanorabidean, Iraetako bideguru-tzean GI-2633 (Zestoa-Zarautz)errepidea hartu eta 3,5 kilome-trotara dago.Bilbo, berriz, 80 kilometrora

dago, ordubete ingurura, errepi-dez. Bilbotik etorrita ere, A-8 au-

tobideko 12. irteera hartu beharda (Zestoa/Zumaia/Azpeitia) etaZestoa norabidean, Iraetako bide-gurutzean GI-2633 (Zestoa-Za-rautz) errepidea.Gaur egun, Aizarnazabalen,

779 lagun bizi dira guztira, herri-gunean, Zubialde auzoan etaSaiatz, Etxabe eta Mendi Txikilanda eremuko auzoetan.

Herri txikia izan arren, oina-rrizko zerbitzuz ongi horniturikdago. Herrian Gizarte Zerbitzuaeta bake epaitegia daude, eta zen-bait kultur eta kirol zerbitzu erebai: liburutegia, ludoteka, gimna-sioa eta adinekoen txokoa, Familia medikua eta erizaina

egunero hiru orduz aritzen dira,eta ikastetxe bat ere badago, Ba-sakaitz Herri Eskola, jangela zer-bitzuarekin eta Guraso Elkarteakeskaintzen duen zaintza zerbi-tzuarekin. Herriko denda eta es-tankoa, okindegia, botika, ileapaindegia, kutxazain zerbitzua,bi elkarte gastronomiko eta bi ta-berna ere badaude, eta garraiozerbitzua ere erabil daiteke, Zu-maia, Zestoa eta Zarautz lotzendituen Euskotren zerbitzu publi-koa. Herrian hainbat elkarte daude,

eta estimatzekoa da urtean zeharegiten duten dinamizatzaile lana,Aizarnazabalgo Udalarekin el-karlanean: Guraso Elkartea, Alai-tsu musika eta dantza elkartea,Txintxillarte elkartea, odol emai-leen taldea, Adiskide bertso el-kartea eta Aipe idi probazaleen el-kartea. Izan ere, herrian ekitaldi

Aizarnazabal natura inguru paregabe batean dago.AIZARNAZABALGO UDALA

9GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2020ko urriaren 16a Orrialde babestua

Aizarnazabaletikabiatuta, txango ederrakegin daitezke naturaz eta ondareaz gozatzeko

Kerman Garralda Zubimendi

Idiazabal

Irakasle berria heldu zen

Idiazabalera 1884. urteko

maiatzaren 13an: Pruden-

cio Iraeta Sudupe. Hare-

kin, aldaketa handia eto-

rri zen, eskolak euskaraz ematen

hasi baitzen. «Erabakia badirudi

Iraetaren pertsonarekin oso lotu-

ta dagoela», azpimarratu du Iña-

ki Arriaran Idiazabalgo zinego-

tziak. Elizaren hurbileko gizona

zen, eta Elizan euskara sarri era-

biltzen zen doktrina ulertarazte-

ko. Joera hori hezkuntzara egoki-

tu zuen Iraetak. «Ez dakit horren

ezohikoa zen. Seguruenik, Gi-

puzkoako herri txikietan berezi-

ki, eskolak euskaraz izango zi-

ren», adierazi du Arriaranek.

Garaiko legeak, baina, ez zuen

halakorik onartzen. Zoilo Ripa

irakasleak gogor egin zuen maes-

tro vascongado deitzen zitzaie-

nen kontra; hau da, euskaraz jar-

duten ziren irakasleen aurka,

Magisterio Guipuzcoano izeneko

garai hartako aldizkarian. «Eus-

kara ez da ezertarako behar ins-

trukzioa jakinarazteko», defen-

datu zuen Ripak. Narciso Men-

diola irakasleak ere erantzun egin

zion, Gaceta del Norte egunkarira

bidalitako eskutitz batean: «Me-

dikuak eta gaixoak, gaixoaren ba-

rruko gaitzen egoeraren berri iza-

teko, elkar ulertu behar dute. Gai-

xoak gaztelaniaz ez badaki, herri

gehienetan gertatzen den mo-

duan, ezingo dute lortu. Berdin

gertatzen da haurrekin eskolan.

Irakasle askok gramatikako edo

beste edozein ikasgaietako azal-

penak eman ostean, euskaraz

errepikatzen ditugu, jakitun ga-

relako ez dutela ulertu».

Mendiolaren arabera, bi hiz-

kuntzak zekizkiten irakasleek

emaitza hobeak lortzen zituzten.

Ez zen erraza, ordea, euskaraz ze-

kien irakaslerik topatzea. Irakas-

leak salatzen zuenez, Madrilen

«zentralismoak» eta agintarien

«kutunkeriak» euskaraz zekite-

nak baztertu egiten zituzten.

Arriaranek susmoak ditu eus-

karazko alfabetatzea ez ote zen

gaztelaniazko alfabetatzea lortze-

ko tarteko urrats bat. «Orduko

helburua ez zen euskaraz ikastea,

euskara erabiliz gaztelania ikas-

tea baizik». Arrazoi euskaltzaleak

eta nazionalistak baztertu egiten

ditu. «Idiazabalera nazionalis-

moa geroago iritsi zen, ia errepu-

blika garaian. Gainera, ez da ga-

raiko inor ezagutzen euskararen

defentsa sutsua egin zuenik».

Teknika eraginkorrakIraetak eskolak emateko zuen

teknikak bidean galdu dira, bai-

na, helburua edozein izanda ere,

eraginkorrak ziren. Mendiolak

dioenez, Idiazabal zen, propor-

tzioan, euskaraz alfabetatutako

herritar gehien zituen Gipuzkoa-

ko udalerria.

XIX. mende amaierako Idiaza-

bal herri euskalduna eta, nagusi-

ki, alfabetatu gabea imajinatu be-

har dela dio Arriaranek. «Landa

eremuko herria imajinatu behar

dugu. Garai hartarako jendea ha-

sia zen Ameriketara emigratzen.

Horrek esan nahi du pobreak

izango zirela, baina aurrerapenak

egiteko gogoa ere bazutela»,

azaldu du zinegotziak. «XIX.

mendearen erdialdera zabaldu

zuten Etzegarateko bidea, Nafa-

rroa eta Gipuzkoa lotu zituena.

Hortaz, pasoko herria ere bilaka-

tu zen, eta kanpotik jende eta era-

gin berriak etorri ziren».

Historia, ondareAzken 135 urteetan euskarazko

hezkuntzak etenaldiak izan ditu,

Frankismoan, esaterako. Halere,

oraindik Idiazabal euskaraz bizi

da hein handi batean, eta egun D

ereduan ikasten dute haurrek,

Aita Iparragirre Herri Eskolan.

«Frankismoaren amaieran bi es-

kola zeuden: nazionala eta ikasto-

la. Elkartu, eta eskola bakarra

eratu genuen», dio Arriaranek.

Derrigorrezko Lehen Hezkuntza

amaitu arte egoten dira ikasleak

Idiazabalen, eta Beasainera joaten

dira gero. «Hori da gure arazoa.

Protestak egon ziren, baina hala

antolatu zuten, eta dagoena

dago», atsekabetu da zinegotzia.

2020. urteko Ondarearen Eu-

ropako Jardunaldiek hezkuntza

dute oinarri. Idiazabalen erakus-

keta bat antolatu dute herriko

erakusleihoetan. Urriaren amaie-

rara arte egongo dira ikusgai ar-

gazki zaharrak, dokumentu his-

torikoak, iraganeko materialak...

Ibilbidea 1663. urtean hasten

da. «Lorenzo de Gorrotxategi e

Iparragirre» izan zen herriko le-

hen irakaslea, herriko dokumen-

tuek diotenaren arabera. «Hura

izan zen udalak kontratatutako

lehen irakaslea, baina aurretik

zerbait izango zen. Eliteek, elizgi-

zonen bitartez, irakurtzen eta

idazten zerbait ikasiko zuten»,

uste du Arriaranek. XVII. mende-

an ere ez ziren ikasle asko izango,

udalak soldata baxua ordaintzen

baitzien: 20 dukatekoa. Eta erdiak

udalari itzuli behar izaten zizkien

alokairuagatik, udalaren jabetza-

ko etxe batean bizitzen baitziren.

Eskolak etxean bertan ematen zi-

tuzten, gizonezkoak eta emaku-

mezkoak bereizirik. Gorrotxategi

urtebetez izan zen irakasle, eta

apaiz sartu zen gero. Hurrengo

urteetan, Idiazabalek aldizka izan

zuen irakaslerik, baina, 1679. ur-

tetik aurrera, etenik gabe izan du-

te irakaslea herrian.

Prudencio Iraeta irakasle zen Idiazabalen,1884. urtean. Euskaraz irakasten zuen.Idiazabal izan zen garai hartan,proportzioan, euskarazko alfabetatzerikhandiena zuen Gipuzkoako udalerria.

Euskarazkolezio zaharrak

Aita Iparragirre herri eskolako mural bat. XIX. mendean, eskolak udaletxearen beheko solairuan ematen ziren. K. G. Z.

Prudencio Iraetaren argazkia, Los ocho santos de Idiazabal liburuan. I. ARRIARAN

Orduko helburua ez zen euskaraz ikastea, euskara erabiliz gaztelaniaikastea baizik»

«Landa eremuko herriaimajinatu behar dugu.Garai hartarako jendeahasia zen Ameriketaraemigratzen»Iñaki ArriaranIdiazabalgo zinegotzia

‘‘

10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aOndarea

Erik Gartzia Egaña Oiartzun

Kulturaren trans-misioarekin kez-katuta, oiartzuartalde bat elkartuzen 2018an. Talde

horretan zeuden kideek, nola edohala, lotura bat daukate kultura-rekin, eta herrian zerbait egin be-har zela erabaki zuten, transmisiohori bermatze aldera. HitzenLihoa izena jarri zioten handiksortu zen egitasmoari, eta lehe-nengo ekitaldian —urte hartakoudazkenean— izena transmititu

zuen egilea izan zen omendua:Xabier Lete poeta eta kantaria.Belaunaldi gazteengana iriste-

ko asmoaz gain, beste hanka batzuen Hitzen Lihoak: sortzaileeiplaza ematea. «Kulturaren edo-zein esparrutan nahi genuen zer-bait egin: bertsolaritza, literatura,antzerkia, musika...», gogoraekarri du Xabier Salaberria taldedinamizatzaileko kideak. Urterogai bat jorratuko dute. Lehenen-go urtean Lete izan zen, eta, iaz,emakume sortzaileak izan ziren.«Aurten ez da pertsona jakin bat

edota genero ikuspegia landuko.2020ko Hitzen Lihoan, sortzeprozesuetan jarriko dugu fokua.Zehazki, sortze kolektiboetan»,esan du Salaberriak. Hala ere,aurreratu du Leteren omenezkozertzeladaren bat jasoko duelaegitarauak, poeta eta abeslarioiartzuarra hil zela hamar urtebetetzen diren honetan. Iaz, esa-terako, Hitzen Lihoak proposatu-ta, Oiartzungo Prosa eta PoesiaLehiaketari izena aldatu zioten,eta, zehazki, Xabier Lete lehiake-ta moduan izendatu. Sortze kolektiboari buruzko

ekitaldi sortari begira, ariketakolektibo batera gonbidatu dituz-te oiartzuarrak. Joan den asteanabiarazi zuten Hizteria kolekti-boa izeneko egitasmoa. Salabe-rriak aitortu duenez, Hizteriakolektiboa-ren ideia ez da berria.Konfinamendu garaian Berria-kmartxan jarri zuen kultur eskain-tzaren barruan, ariketa Oiartzu-nera —eta inguruko herrietara—zabaldu dute. Abenduko egita-rauan taldeka ekoiztutako sorme-na jorratuko dutenez, izenondoaerantsi diote. Aipatutako egunka-

riak egin bezala, Hitzen Lihoaproiektukoek Txakur Gorria tal-deari eskatu diote proiektuaaurrera eraman dezaten. Bi ber-tsolari eta idazle daude taldehorretan —Nerea Ibarzabal etaAne Labaka—, eta baita beste biilustratzaile ere —Malen Amena-bar eta Mariñe Arbeo—.

Parte hartu duen bakoitzakmezu elektroniko bat bidali du,asmatutako hitz batekin (adibi-dez, apaizmena). Guztira 68 hitzproposamen jaso dituzte, etatalde dinamizatzailekoak pozikdaude jasotako erantzunarekin.Salaberriak azaldu duenez,

«proposamena bidalitakoan,beste batek sortutako hitz bat

jasoko du parte hartzaileak. Bestebatek asmatu eta existitzen ezden hitz horri bere ustez izandezakeen esanahia asmatu behardio. Helbide berera bidali behar-ko dute erantzuna; horretarako,beste astebeteko epea izangodute. Hirugarren urratsa izangoda asmatutako hitza eta defini-zioa jaso eta hori irudikatzea». Irudiak jaso ondoren, jasotako

hitz guztiak alfabetikoki antolatueta hiztegi moduko bat sortukodute. Liburuxka batean bildukodituzte sortutakoak, eta HitzenLihoa taldekoek eurek banatukodituzte. «Horrela, jendeak ikusi-ko du egindako lanaren emaitza,eta sortze proiektuaren parteizango da; horregatik da hizteriakolektiboa. Urrats bakoitza per-tsona ezberdin batek egingo du,eta hortik sortuko den emaitzaberezia izango da». Taldearen kezketako bat belau-

naldi berriei kulturaren transmi-sioa bermatzea denez, herriko biikastetxeetara eramango duteHizteria kolektiboa. Lehen Hez-kuntzako 4. 5. eta 6. mailetakoikasleek parte hartuko dute. Mai-

la batekoek hitza sortuko dute,beste batzuek definizioa, eta hiru-garrenek irudikatu egingo dute.Erakusketa bat antolatuko dutehorrekin, kartulinetan-eta ma-rraztuko baitute. Hitzen Lihoakirauten duen egunetan Oiartzun-go udaletxeko osoko bilkurenaretoan ikusgai egongo dela au-rreratu du Salaberriak.

Kulturari ekarpenaCOVID-19ak hainbat esparru gogor jo ditu, eta kulturarena ezda libratu. Salaberriak Durango-ko Azokaren adibidea jarri du:«Euskal kulturaren erakusleihohandiena da azoka, eta gu saia-tzen gara gure ekitaldiek datetanbat egin ez dezaten». Onartu du horrelako ekitaldi

handi bat antolatzea oso zaila de-la, baina inoiz baino beharrezkoa-goa dela kultura. «Hor badagokontraesan txiki bat... Guk gureekarpen txikia egin nahi diogukulturari, ahal den neurrianbehintzat. Kulturak kolpe izuga-rria hartu du, eta beste bat hartuaurretik egin nahi dugu gureekarpena».

Kultur transmisiorako antolatzen dute Hitzen Lihoa egitasmoa, Oiartzunen. Aurten, sorkuntzakolektiboaren gaia jorratuko dute. ‘Hizteria kolektiboa’ proposamena martxan jarri dute, aperitibo gisa.

Taldean sortuta, askotan hobe

Topa Noka dantza taldekoak, iazko Hitzen Lihoan. Oiartzungo parrokian izan zen emanaldia. ERIK GARTZIA EGAÑA

Kulturak kolpeikaragarria hartu du, eta beste bat hartuaurretik egin nahi dugu gure ekarpena»Xabier SalaberriaHitzen Lihoa egitasmoko kidea

‘‘

11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16a Kultura

Imanol Garcia Landa

Gizonezkoen areto

futbolean maila

handiena duten

Gipuzkoako bi tal-

deak oso gertuko-

ak dira: Ibarrako Lauburu eta

Tolosako Laskorain Espainiako

Bigarren B Mailan lehiatzen dira.

Iazko denboraldia berezia izan

zen, etenaldia egin eta lehenago

bukatu behar izan zutelako. Bi

aste barru hasiko denak ere ez di-

rudi ohikoa izango denik. Haien

multzoa, bigarrena, bi azpimul-

tzotan banatu dute. Gipuzkoako

bi taldeak azpimultzo berean

daude, beste sei talderekin batera.

Beste azpimultzoak bederatzi tal-

de izango ditu. Liga bukatzean,

azpimultzo bakoitzeko lehen lau-

rak igoera faserako sailkatuko

dira, eta azkeneko laurek jaitsiera

fasea jokatu beharko dute.

Jose Julio Arregi Jota entrena-

tzaile gasteiztarrak lehen denbo-

raldia du Ibarrako Lauburu talde-

an. «Klubean izan dudan hasiera

arraroa izan da. Egoera berezi bat

bizi dugu, eta jokalariekin ia kon-

takturik izan gabe hasi gara.

Udan ere entrenamenduak etxe-

tik egin ditugu, eta jarraipena zai-

lagoa izan da. Pistan lanean orain

sei bat aste hasi ginen, jokalariak

sei hilabete bertan entrenatu gabe

egin ondoren». Egokitzapen pro-

zesu bat egin behar izan dutela

dio Arregik: «Ligaren lehen par-

tidara egoera onenean iritsi nahi

dugu, eta entrenatzaile bezala

asko estutu nahi duzu, baina ba-

dakizu motel aritu behar zarela».

Gustura dago Arregi jasotako ha-

rrerarekin: «Espero nuena aurki-

tu dut Ibarran: oso klub ona,

oso ondo egituratuta eta antola-

tuta. Iritsiera ona izan da, baina

atipikoa».

Tolosako Laskorain taldean,

berriz, hirugarren denboraldia

hasi du Narciso Pavo entrenatzai-

le eskoriatzarrak. Gustura dago

aurreko denboraldian taldeak

egindako lanarekin, eta gogotsu

dago datorrenari begira. «Maila

honetako talderik gazteena dugu,

eta beste taldeekin lehiatzeko gai

izan ginen aurreko denboraldian.

Ez ginen jaitsierako postuetan

egon», adierazi du Pavok. «Haz-

teko tarte handia dugu, eta horre-

tan ari gara. Jokalariek sekulako

jarrera daukate lana egiteko eta

ikasteko, eta ni oso gustura nago

haiekin».

Batzuk etorri, besteak joanAldaketak izan dira bi taldeetan.

Aitzol Oiarbide Lauburuko joka-

lariak kluba utzi du, eta Oihan

Carlosena eta Javi Saldise Tafa-

trans taldera joan dira. Aurpegi

berriei dagokienez, San Juan tal-

deko Raid Sbaa fitxatu dute, eta

beheko taldetik Alvaro Alonso eta

Oier Bengoetxea igo dira. «Ha-

mar jokalari eta hiru atezain ditu-

gu», esan du Arregik. «Pixka bat

murritza da kopurua, baina egun

bizi dugun egoera oso konplexua

da; ziurgabetasun gehiegi dago,

fitxaketa gehiago egiteko».

Hiru jokalarik utzi dute taldea

Laskorainen: Josu Iturraldek,

Eñaut Vazquezek eta Alex Ibañe-

zek. Izen berriak ere batu zaizkie,

ordea: Joseba Sagastume, Urko

Gago, Josu Mujika eta Jon Varela.

«Eskualdeko jokalariez horni-

tzen gara», nabarmendu du

Pavok. Orain hainbat jokalari

lesionatuta daudela dio, baina

gaineratu du horiek laster berres-

kuratzeko konfiantza duela, tal-

deko fisioterapeutari esker.

Goiko postuetan egotera ohitu-

ta dago Lauburu. Aurreko denbo-

raldian, esaterako, Espainiako

Kopa jokatzeko aukera izan zu-

ten, orain bi denboraldi bigarren

egin ondoren. Helburua ligako le-

henbiziko lau postuetan egotea

da denboraldi honetan. «Hortik

aurrera ez dugu talde teknikotik

beste planteamendurik, egun da-

goen ziurgabetasunarekin ez

duelako zentzurik horretan has-

teak. Oraindik ez dakigu denbo-

raldia osatu ahalko dugun», ze-

haztu du Arregik. «Lauburu talde

historikoa da Bigarren B Mailan,

eta klubaren asmoa beti goiko

postuetan egotea izaten da. Auke-

ra iristen bada, mailaz igotzen

saiatuko gara».

Bere aldetik, Pavok esan du al-

diro hurrengo partida irabaztea

izaten dutela xede: «Ilusio handia

dut taldearekin, asko sinesten dut

beraiengan». Laskorainen hel-

buru nagusia maila mantentzea

da, eta, horretarako, ligako lehen

lau postuetan sartzen saiatuko

dira. «Jende gazte honekin maila

mantentzea ederra izango litzate-

ke. Etorkizun handia dute, ausar-

tak dira, ikasteko gogoa dute, eta

jarrera bikaina erakusten dute.

Denboraldi-aurreko sentsazioa

oso ona izaten ari da». Bigarren B

Mailan lehiakor izaten jarraitzeko

«lana eta lana» egitea besterik ez

dagoela gaineratu du Laskorain-

go prestatzaileak.

Bidaia motzagoakHilaren 31n hasiko dute liga Lau-

burukoek, Bilbon, Gora Bilbo tal-

dearen aurka. Egun berean, Las-

korainek Burgosko Juventud del

Circulo taldearen bisita jasoko du,

Tolosako Usabal kiroldegian. Au-

rreko denboraldietan Guadalaja-

raraino eta Valentziaraino bidaia-

tu behar izaten zuten, esaterako,

baina denboraldi honetan ez dute

bidaia hain luzerik egin behar,

oraingoz. Castro Urdiales eta Bur-

gos izango dira ligan urrutien

izango dituzten lekuak.

Bi klubak aurkariak izan arren,

harreman ona daukate; baita

jokalariek euren artean ere. Orain

bi asteburu, lagunarteko partida

jokatu zuten Ibarrako Belabieta

kiroldegian. Laskorainek 1-3 ira-

bazi zuen, baina emaitza horrek

ez du balioko ligan elkarren aurka

jokatuko dituzten bi partidetara-

ko. Orduan, puntuak egongo dira

jokoan.

Ibarrako Lauburu eta Tolosako Laskorain dira Espainiako areto futboleko Bigarren B Mailan dauden Gipuzkoako talde bakarrak. Hilaren 31n hasiko dute denboraldia.

Areto futbolean erreferente

Lauburu eta Laskorain taldeek duela bi asteburu jokatutako lagunarteko partida, Ibarrako Belabieta kiroldegian. GARAZI ARREGI

«Klubaren asmoa betigoiko postuetan egoteaizaten da. Aukera iristenbada, mailaz igotzensaiatuko gara»Narciso PavoLaskorain taldeko entrenatzailea

«Espero nuena aurkitudut Ibarran: oso klub ona, oso ondoegituratuta etaantolatuta»Jose Julio Arregi Lauburu taldeko entrenatzailea

12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aAreto futbola

eta Mila Espiga eta Belen Cruzen

Anarkia relacional izango dira

ikusi ahalko diren gainerako hiru

obrak.

Azkeneko unera arte ez dute

ziurtasunik izan, udal kultur tek-

nikariak aitortu duenez, eta kolo-

kan ere egon dira jardunaldiak.

Balioan jarri du, ordea, egungo

testuinguruan kultura hauspo-

tzeko egiten diren egitasmoek

duten garrantzia. «Agerikoa da

arte eszenikoak oso modu borti-

tzean jasaten ari direla krisi hau.

Ez soilik konpainiak, baizik eta

artearekin eta antzerkiarekin ha-

rremana duten eragile guztiak.

Bultzada eman nahian, aurrera

egiteko saiakera berezia egin

dugu aurten», azaldu du.

«Beldurraren mezua» gaindi-

tzearen garrantzia ere azpimarra-

tu du: «Beldurraren mezua oso

zabaldua dago, eta guk eman nahi

dugun mezua zera da, kultura oso

beharrezkoa dela, ez bakarrik

gure ongizaterako, baita horren

atzean dagoen industria berra-

biarazteko ere».

Julen Aperribai

Umorezko antzer-

kiari plaza emango

dio Pasaiak dato-

zen bi asteburue-

tan. Hain zuzen,

39. aldiz egingo dituzte Pasaiako

Umorezko Antzerki jardunal-

diak. Antzerkigintzan dihardute-

nei begirako tailer batekin zabal-

duko dute zikloa, gaur. Bihartik

aurrera, berriz, sei antzezlan

izango dira ikusgai, bost egune-

tan banatuta. Pasaiako lau barru-

tietan izango dira saioak.

Jaialdiak hasierako oinarri bera

du helduleku: umorea eta antzer-

kia uztartzea. «Antzerkiaren sin-

boloak komedia eta drama isla-

tzen ditu; gurea komediaren al-

deko apustua da», azaldu du Ai-

tziber Eguskiza Pasaiako Udaleko

kultur teknikariak, eta nabar-

mendu antzerkiaren bitartez

umorea lantzea «oso aberatsa»

dela: «Umorezko antzerkiaz ari-

tzean, estereotipo jakin batzuk

etortzen zaizkigu burura. Uste

dut jaialdi honek aurreiritzi ho-

riek gainditzen eta eraisten ditue-

la», dio Eguskizak.

Jaialdiak Pasaiako Udalaren

sostengua izan du hasieratik, bai-

na sortu, hein handi batean, Mi-

guel Galindoren ekimenez sortu

zela dio kultur teknikariak, eta

haren izenari hertsiki loturik

ikusten du oraindik ere. «Antzer-

ki tailer bat gidatzen zuen Trin-

txerpen, eta oso antzerkizalea

zen», zehaztu du. Urte haietan

kultur panorama osasuntsu eta

hazte bidean zegoela uste du, eta

giro horretan hazi zela jaialdia

ere. «Kanpoko konpainien lanak

herrira ekartzeko aukera zegoen,

eta jardunaldiek erreferentzia

lortu zuten. Publiko finko bat ze-

goen, eta kanpotik jendea etor-

tzen zen», azaldu du.

Gerora, euskal konpainiek har-

tu dute protagonismoa, Eguski-

zak dioenez. Hazi ahala, hedatu

ere egin da, Pasaiako beste barru-

tietara. Izan ere, Trintxerpen soi-

lik egiten zuten hasieran, eta bes-

te gune batzuk sortzeak bide

eman die udalerriko beste txoko

batzuetara ere heltzeko. Pasai

Donibaneko Juanba Berasategi

aretoa inauguratu izana mugarri-

tzat du Eguskizak: «Aldaketa na-

barmena izan zen guretzat. Kali-

tate oneko gune eszeniko bat

daukagu. Lehen, Donibanen ezin

genuen ezer programatu, eta,

orain, herriko beste leku batzue-

tan egiteko zailak diren antzezla-

nak bertan egin daitezke».

Jardunaldiaren 37. aldiaren ka-

rietara, formatua eraberritzeko

ahalegina egin zuten. «Hainbate-

tan berrasmatu behar izan dugu

jaialdia», aitortu du Eguskizak.

Kasu hartan, herritarrak antzo-

kietara erakartzea eta jardunal-

dietako subjektu aktibo bihurtzea

zuten erronka, eta aldaketa hori

bultzatuko zuen gune moduan

sortu zuten Antzerkizaleen Fo-

roa: «Herriko artistekin eta kul-

tur eragileekin batera, antzerki-

zaletasuna bultzatzeko foro mo-

duko bat sortu genuen, eta horrek

indartu zuen jaialdia».

COVID-19aren mugetanAurtengo egitaraua ere foro ho-

rretan adostutako irizpideei ja-

rraikiz osatu nahi zuten arren,

baldintzak COVID-19aren pan-

demiak ezarri dizkiela onartu du.

Haurrei eta helduei, biei, eskai-

nitako ikuskizunak izango dira

programatuetako hiru, kultur

teknikariak zehaztu duenez. Ha-

lakotzat ditu Markeliñe konpai-

niaren Kartoibiraka, Guillem

Albaren Calma! eta, guztietan

lehena, Tomaxen abenturak.

Adi, grabatzen, ekin!; bihar,

12:00etan. Zanguango konpai-

niaren Al otro lado kale ikuskizu-

na, ATX teatroaren Zazpiak bat

Sei antzezlan plazaratuko dituzte Pasaian, bihar hasi eta hilaren 25era bitartean, Umorezko Antzerkiaren Pasaiako 39. jardunaldietan. Jaialdiak Trintxerpen du sorburua, bainaherria osatzen duten beste barrutietara ere hedatzen da egun.

Umorea eta antzerkia,elkarren helduleku

Guillem Alba aktorea, Calma! antzezlanean. Igandean izango da ikusgai, Pasai Antxon . PASAIAKO UMOREZKO ANTZERKI JAIALDIA

Beldurraren mezua osozabaldua dago, eta guk eman nahi dugun mezua zera da, kulturaoso beharrezkoa dela»Aitziber EguskizaPasaiako udal kultur teknikaria

‘‘

13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16a Proposamena

Kaleluia prestatzesaioa egingo dugaur Artekalek

RJendaurreko saioak

bihar hasiko badira ere,

gaur emango diete hasiera

Umorezko Antzerkiaren Pasaia-

ko 39. jardunaldiei, ikastaro

batekin. Arte eszenikoen ingu-

ruan lanean ari diren profesio-

nalei begirako Kaleluia forma-

zio saioa emango du Artekale

Euskal Herriko Kale Arteen

Elkarteak, Pasai Donibaneko

Juanba Berasategi aretoan.

Ikastaroak bi zati izango ditu:

lehenengoan (10:00-14:00),

arte eszenikoen azoka batean

jarraitu beharreko irizpideak

izango dituzte hizpide; biga-

rrengoan (16:00-19:00), berriz,

prebentzio neurrien inguruan

ariko dira. Mari Angeles Machi-

rante izango da saioaren gida-

ria. Izena emateko, info@arte-

kale.org helbide elektronikora

mezu bat bidali beharko dute

interesa dutenek.

EGITARAUA

Bihar

13:00. Tomaxen abenturak. Adi,

grabatzen, ekin!Trintxerpeko Eus-

kadi etorbidean.

19:00. Zanguango: Al otro lado.

Pasai Antxoko Gure Zumardian.

Igandean

19:00. Guillem Alba: Calma!. Pasai

Donibaneko Juanba Berasategi

aretoan.

Urriaren 23an

19:00.ATX teatroa: Zazpiak bat.

Pasai San Pedroko udal aretoan.

Urriaren 24an

19:00.Markeliñe: Kartoibiraka.

Pasai Donibaneko Juanba Berasa-

tegi aretoan.

Urriaren 25ean

18:30.Mila Espiga eta Belen Cruz:

Anarkia Relacional. Pasai Antxoko

kultur etxean.

MUSIKA

ANDOAINKoklea. Oreka TX.

bGaur, 21:30ean,

Bastero kulturgunean.

ARETXABALETADama Beltzak.

bAsteazkenean, 19:00etan,

herriko plazan.

ARRASATEPuro Relajo.bBihar, 13:00etan, herriko plazan.

Bigarren saioa, 19:00etan.

ARRASATEAmorante.

bOstegunean, 22:00etan,

Gaztetxean.

AZKOITIAOrgano

Erromantikoaren Nazioarteko

XXI. Zikloa.

bBihar, 20:00etan,

parrokian.

AZPEITIAVoodoo Charms

eta Indian Feathers.

bGaur, 19:00etan,

Sanagustin kulturgunean.

AZPEITIALiher eta Cobra.

bBihar, 21:00etan, Soreasun.

AZPEITIAOrgano

Erromantikoaren Nazioarteko

XXI. Zikloa. Itziar Urbieta eta

Loreto Fernandez Imaz.

b Igandean, 20:00etan,

Loiolako basilikan.

AZPEITIATestura.

bAsteartean, 20:00etan,

Dinamoa sormen gunean.

BALIARRAINEuskadivarius.

Arkaitz Mendoza.

b Igandean, 19:00etan, parrokian.

BERGARAOrgano

Erromantikoaren Nazioarteko XXI.

Zikloa. Oscan Cancedo organista

eta Ana Otxoa sopranoa.

bBihar, 20:00etan,

Santa Marina parrokian.

BERGARABergarako musika

banda.

b Igandean, 12:30ean,

udal pilotalekuan.

BERGARA Ilustrazioaren eragina

euskal dantzan. Hitzaldi

musikatua: Oier Araolaza

dantzaria eta Quico Puges

biolontxelo-jotzailea.

bAsteartean, 18:30ean,

Laboratoriumen.

DONOSTIASynergein Project.

Musikagileak 2020-2021.

bGaur, 20:00etan, Musikenen.

DONOSTIAMuda. Thierry Biskari.

bGaur, 20:00etan, Lugaritzen.

DONOSTIAStarblues.

bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAZetak.

bBihar, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIAMiguel Ituarte

piano-jolea.

bBihar, 20:00etan,

Viktoria Eugenian.

DONOSTIADonostiako Udalaren

txistulari taldea.


Koruko Andre Mariaren basilikan.

DONOSTIACoque Malla.

b Igandean, 20:00etan, Kursaalen.

DONOSTIAKateak.

Jon Gurrutxaga eta Urbil Artola.


Kutxa kultur plazan.

EIBARUsartza txistulari banda.

b Igandean, 12:00etan, Untzagan.

ELGOIBAROingoan Bai! Bikustik.

bGaur, 20:30ean, antzokian.

ELGOIBARElgoibarko udal

musika-banda.

b Igandean, 12:30ean, antzokian.

ERRENTERIASigma Project.

bBihar, 20:00etan, Niessenen.

ERRENTERIAUrval Ensemble,

Jon Maia, Gorka Hermosa.

bOstegunean, 20:00etan, Niessen

aretoan.

HONDARRIBIAHondarribiko

txistu taldearen alborada.

b Igandean, 08:00etan, Alde

Zaharretik abiatuta Puntalerantz.

IRUNAinara Legardon

eta Xabier Erkizia.

bBihar, 20:00etan,

Oiasso erromatar museoan.

IRUN Irun Hiria musika banda.


Amaia KZn.

OIARTZUNVII. Flauta Jaialdia.

bBihar, 11:30ean, Haurtzaro

ikastolako pilotalekuan.

OIARTZUNTxuma Murugarren.


Arizmendienean.

OÑATIOñatiko trikiti jaialdia.bBihar, 16:00etan,

Santa Ana antzokian.

ORIOEstitxu Pinatxo.

bGaur, 19:00etan, Arraunetxean.

ZARAUTZTenpora.

bGaur, 20:00etan,

Modelo aretoan.

ZARAUTZ Jexuxmai Lopetegi

eta Noizbehinka.

bGaur, 20:00etan,

Modelo aretoan.

ZUMARRAGAThe Faithless,

Victimas Club, Lenoir & Mice,

Siroko...

bBihar, 13:00etatik aurrera

egunean zehar, Renfeko trintxeran.

ANTZERKIA

ABALTZISKETA40 urte eta

aldapan behera niek!.

bBihar, 22:30ean,

Abaltzisketako ostatua.

AIAErik eta Wein. Bertso

antzerkia. Bertsolariak: Unai

Muñoa eta Ander Lizarralde.

Musikariak: Aitor Atxega eta

Imanol Kamio.

bBihar, 22:30ean, probalekuan.

ARETXABALETAFadoak

entzuten zituen gizona.

Xake Produkzioak.

bGaur eta bihar, 22:00etan, Zaraia

aretoan. Gaur 22:00etan, eta

larunbatean 19:00etan.

ARRASATEFadoak entzuten

zituen gizona. Xake Produkzioak.


Amaia antzokian.

AZPEITIAKale borroka-1620

Nafarroako Lo(r)aldia.

Asisko Urmeneta.

bBihar, 19:00etan, Kalean.

DONOSTIAFutbolisTOK.

Zuhaitz Gurrutxaga.

bBihar eta etzi, 20:00etan,

Principal antzokian.

DONOSTIARámper. Vida y muerte

de un payaso. Cancamisa Teatro.

bAsteazkenean eta ostegunean,

20:00etan, Viktoria Eugenian

ERRENTERIAMatrikuska.

Ttak Kamikaze kolektiboa.


Niessen aretoan.

HONDARRIBIAOymyakon

habitacion 101. Khea ZIater

konpainia.


Itsas Etxea auditoriumean.

LEZOUrbasa. Hutsun + Ortzi.


Herri Eskolan.

PASAIAPasaiako umorezko

antzerki jardunaldiak.

bHilaren 25era arte,

herrigunean.

PASAIAAdi, grabatzen, ekin!.

bBihar, 12:00etan,

Gernika plazan.

PASAIABestaldean.

Zanguango konpainia.

bBihar, 17:00etan, Biteri plazan.

SORALUZELosers (Galtzaileak).

Txalo Produkzioak.

bGaur, 22:15ean,

antzokian.

TOLOSAViaje al fin de la noche.

Proyecto 43:2 konpainia.

bGaur, 20:30ean,

Leidor aretoan.

URNIETAAioko.

Zurrunka Teatroa. .


Sarobe gunean.

USURBILZaldi urdina.

Artedrama konpainia.

bBihar, 20:00etan, Sutegi aretoan.

ZUMARRAGALazarillo

de Tormes. Albacity taldea.

bGaur, 22:30ean,

Zelai Arizti aretoan.

BERTSOLARITZA

AZKOITIAGipuzkoako

Eskolarteko Txapelketa.

bGaur, 19:00etan, kultur etxean.

HERNANIAuskalo zeinek jarriak

bertso musikatuak.

Eñaut Agirre eta Unai Agirre.

Musikaria: Imanol Kamio.

bGaur, 22:00etan,

Ereñotzuko frontoian.

HERNANIBertsoa sutan,

sukaldaritza bertsoen bidez.

Andoni Egaña, Oihana Iguaran.

Protagonista: Maialen Cano,

Aitzol Zugasti.

14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16aAgenda

Musika b Azpeitia

Irudi eta soinu geruzak, elkarren osagaiAsteartean aurkeztuko dute Testura taldea jendaurrean, Azpeitiko Dinamoan, 20:00etan. Hain justu, espazio

horretan egindako egonaldi baten bidez gauzatu dute proiektua Ander Mujika, Felix Buff, Johaness Buff eta

Maialen Belaustegi musikariek. Soinu geruzak irudiarekin uztartuta aurkeztuko dituzte. NORA ALBERDI / KULTURAZ

Gai-jartzailea: Maite Berriozabal.

bBihar, 17:00etan, Txillida Lekun.

IRURA II. Pello Errota sariketa.

2. kanporaketa. Saioa Alkaiza,

Odei Barroso, Xabat Galletebeitia,

Amaia Iturriotz Etxaniz, Iñigo

Izagirre, Unai Mendizabal.

Gai-jartzailea: Unai Belaustegi.


kulturgunean.

DANTZA

BEASAINAurtzaka taldea.

bBihar, 19:00etan,

Usurbe antzokian.

DONOSTIAEl festín de los

cuerpos. CIA Danza Mobile

eta INcubo Teatro.

bBihar, 20:00etan,

Gazteszenan.

ZALDIBIAErrimak bi oinetan.

Haatik konpainia.


udal pilotalekuan.

ERAKUSKETAK

DONOSTIAPostigo, garai baten

kronika. Argazkiak.

bAzaroaren 1era arte,

San Telmo Museoa.

DONOSTIA Ilustrazailearen

Txokoa: Miren Asiain Lora.

bUrtarrilera arte,

Aiete kultur etxean.

DONOSTIAGoenaga.

Juan Luis Goenagari buruz.

bUrtarrilera arte,

Kubo Kutxa aretoa.

DONOSTIAArtea abian.

bUrtarrilera arte,

San Telmo museoan.

EIBARALFA 1920-2020.


Portalean.

ERRENTERIABatelerak.


Jantziaren zentroan.

IRUNAtziri. Feminismoa.

bHilaren 24ra arte,

Kabigorri - Bidasoko ateneoan.

IRUNAntzineko pandemiak.

bUrtarrilera arte,

Oiasso Erromatar Museoan.

IRUN Ibon Azpilikueta

argazkilariaren irudiekin

osatutako erakusketa.

b2020-10-16 2020-11-06,

17:00etan, Martindozenea

gaztelekuan.

HITZALDIAK

ARRASATEBerlingo harresia.

Ana Gonzalez Moral.

bAstelehenean, 10:00etan,

Kulturaten.

ARRASATEZerua. Jesus Arregi.

bAsteazkenean, 10:00etan,

Kulturaten.

AZPEITIATxerto emozionala.

Nerea Mendizabal.

bGaur, 17:30ean,

Azoka plazan.

BERGARAEgoitzak eta zaintzak:

ba al dago alternatibarik?.

Silvia Carrizo eta Xanti Ugarte.

bAsteartean, 18:30ean,

Seminarixoan.

EIBAREl día que me quieras.

Errezitaldi poetiko-musikala.

bBihar, 19:00etan, Portalean.

ELGETAHondakinen kudeaketa.

bAstelehenean, 19:00etan,

Espaloia kafe antzokian.

ELGETAEkologista naiz baina...

Gorka Egia. .


Espaloia kafe antzokian.

HERNANINafarroa, euskal

estatua 2020an?.

Iñigo Larramendi.

bOstegunean, 19:30ean,

Biteri kultur etxean.

BESTELAKOAK

ARETXABALETAElikadura

subiranotasunari eta feminismoari

buruzko topaketa.

bGaur, 18:00etan,

herrigunean.

ARRASATEFrankenstein

berpiztuko balitz. Ana Galarraga.


Kulturaten. Haur jarduera.

DONOSTIAZuloaga 150 urte.

bGaur eta asteburuan,

San Telmo museoan.

DONOSTIAEtxean, Potx eta Lotx.

bBihar, 17:00etan, Ernest Lluch

kultur etxean.

Haur jarduera.

EIBARKontondarrak.

Anita Maravillas konpainia.

bBihar, 17:00etan, Coliseo

antzokian.

Haur jarduera.

OIARTZUNGorputzen errebuelta

emakumeentzako argazki saioa,

Nagore Legarreta.

bBihar, 19:00etan,

Ehuntze espazioan.

ORDIZIATrakamatraka.

Kontzertu didaktikoa

birziklatutako instrumentuekin.

bGaur, 17:30ean, plaza nagusian.

Haur jarduera.

ORDIZIA Ipuin kontaketa:

Mertxe Aizpurua.

bOstegunean, 17:15ean,

Barrenan.

PASAIACalma!

Guillem Alba konpainia.

b Igandean, 19:00etan, Juanba

Berasategi aretoan. Haur jarduera.

TOLOSAMagia.


kultur etxean.

URNIETA Ipuin kontaketa:

Marisa Tabernero.

bGaur, 17:30ean,

Lekaio kultur etxean.

URNIETAProzak.

Malas compañias zirko taldea.

bBihar, 18:00etan,

Egape ikastolan.

URRETXUCyrano.

b Igandean, 17:00etan, Labeaga

aretoan. Haur jarduera.

VILLABONAGorria. Bertsoa

eta flamenkoa, Miren Amuriza

eta Askoa Etxebarrieta.


Gurea antzokian.

15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko urriaren 16a Agenda

Oiartzun b Tailerra

Gorputzen mugimendua izozteko saioaNagore Legarretak –argazkian– gidatutako argazki saioa egingo dute bihar Oiartzungo Ehuntze espazioan, 21

aulkiegitasmoaren barruan. Emakumeen gorputz biluziak erretratatu, eta, ondoren, «irudi-artefakzio poetiko-

ak» sortuko dituzte parte hartzaileek, antolatzaileek zehaztu dutenez. 19:00etan izango da. JON URBE / FOKU

Miren Garate

Irailaren 8ko gauean, kiskali eginzen Moriako (Grezia) errefuxia-tuen kanpalekua, eta larrialdikojanari bilketa antolatu zuen Zapo-reak elkarteak Euskal Herri osoan—Gipuzkoako 23 herrik hartu zu-ten parte, tartean Donostiak—.100.000 kilo elikagai baino gehia-go jaso zituzten, eta erantzunare-kin pozik daude antolatzaileak.Hala ere, errefuxiatuen egoeraoso larria dela nabarmendu duIrati Azkue (Getaria, 1981) komu-nikazio arduradunak. Irailaren 25ean eta 26an eta

urriaren 2an eta 3an janari bilke-

ta egin zenuten Euskal Herri

osoan. Zer balorazio egin du-

zue?

Oso ona. Larrialdi egoera bati ta-mainako erantzuna eman nahigenion, eta Euskal Herri osoan ja-nari bilketa nazionala egitekodeialdia egin genuen, irailaren25erako eta 26rako. Udal askokesan ziguten ez ziela denborarikematen janari bilketa asteburuhartarako antolatzeko, eta ea po-sible zen hurrengo asteburuanere egitea. Hala, urriaren 2an eta3an ere egin genuen. 100.000 kiloelikagai baino gehiago jaso geni-tuen, eta oraindik ere ari gara ja-sotzen. Bi asteburuetan ikaraga-rrizko eguraldi txarra egin zuen,baina jendeak sekulako erantzu-na eman zuen. Babes ekonomi-koa ere handia izan da, eta elika-gai horiek guztiak helarazi ahalizango ditugu bidalketa egitekoadina diru lortu dugulako. Moriako kanpalekua erre aurre-

tik, egunean 1.700 otordu ingu-

ru banatzen zenituzten. Gertae-

ra hark eraginda, ordea, 4.500

otordu banatzen hasi zineten.

Zenbat ematen dituzue orain?

Lehengo neurrira itzuli gara, etaegunean 1.700-1.800 otordu kozi-natzen ditugu. Moriako errefuxia-tu esparrua kiskali zenean, 13.000lagun kale gorrian geratu ziren,eta, errefuxiatuak errepide bazte-rrean ikusita, ahalik eta pertsonagehienengana iristeko ahalegine-tan hasi ginen. Ordura arte, guremuga 2.000 otordutan zegoen, etabat-batean 4.500 egiten hasi gi-nen. Janari horiek prestatzeazgain, litro eta erdiko ur botilak ba-natzen genituen, zeren, egarri zi-renez, errefuxiatuek etengabe es-katzen baitziguten ura. Egoera horren erdian, zuen lan-

taldea COVID-19aren kasu bate-

tik gertu egon zela jakin zenu-

ten, eta sukaldea itxi behar izan

zenuten. Nola eragin zizuen ho-

rrek?

Konfinatuta egon ginen bi PCRtestek negatibo eman bitartean,baina, aldi berean, gure biltegiak,ibilgailuak eta abar gurekin el-karlanean aritzen diren besteGKE batzuei utzi genizkien. Gureegunerokoa berriz abiatu genue-nean, berrantolatze fase batekharrapatu gintuen: esparru berriaastebetean ireki zuten, baina erai-kitzen amaitu gabe dago; haiekere ez dakite zenbat jende dago-en; kasuak erregistratu gabe dau-de... Esparru berriko agintariakegokitu bitartean, gu ere gurelana egiteko modua antolatzenaritu ginen, nola lan egin nahi ge-nuen pentsatzen, aliantzak etabaimenak lortzen eta abar.

Moria erre zenean, errefuxia-

tuek aldarrikatu zuten ez zutela

beste Moria bat nahi, baizik eta

aske izan. Hala ere, agintariek

erabaki dute beste esparru bat

egitea errefuxiatuentzat. Salatu

izan duzue gunea ez dela batere

egokia. Zein da hango egoera?

Egoera erabat kritikoa da. Esanzuten 5.000 lagunentzat zegoelalekua, baina 7.500 lagun daudegaur egun, eta 60 komun baka-rrik dituzte, dutxarik eta edatekourik ez dago, ez dago denentzakolekurik... Kara Tepe izena duesparruak, eta militarrek tiroprobak egiten zituzten leku batda; kostaldean dago, eta ipar hai-zeak gogor jotzen du. Esan

genuen kokalekua ez zela batereona, eta argi geratu da lehen euri-teekin: errekak daude leku guz-tietan, putzuak, lokatza... Janariaere egunean behin bakarrikbanatzen zaie, eta ez da kalitatez-koa izaten. Kanpadendak lurra-ren gainean jarrita daude, inola-ko babesgarririk gabe,izugarrizko haize ufadak dituzte,eta ezinezkoa da egoera horretanlo egitea. Loarekin arazo handiakdituzte. Greziako GobernukoImmigrazio ministroak esan duudaberrira edo udara arte ezdutela behin betiko kanpalekuaegingo, eta negu osoa behin-behineko kanpaleku horretanpasatu beharko dutela. Ezinez-

koa izango da gaur egungo bal-dintza horietan irautea. Aipatu duzu Morian 13.000 erre-

fuxiatu zeudela, eta orain, espa-

rru berrian, 7.500. Zer gertatu da

gainerakoekin ?

Gehienak Atenasera eraman di-tuzte, baina han ere egoera oso la-rria da, errefuxiatuen esparruakgainpopulatuta daudelako. Kale

gorrian ari dira geratzen asko, ezzaielako inolako konponbiderikematen: ez etxerik, ez lanik... Asilo eskaera prozesuekin

jarraitu ahal izateko, Greziako

Gobernuak errefuxiatuei esan

die kanpaleku berrian sartu

beharko dutela ezinbestean.

Nola hartu dute hori errefuxia-

tuek?

Aste honetan dira erregistroakeguneratzekoak, eta agintariekerrefuxiatuei esan diete ez mugi-tzeko Kara Tepetik, baina, dau-den egoeran, esaiezu pertsonahoriei ez mugitzeko... «Askata-suna edo hil» oihukatzen zuten.Jaioterrian, hiltzeko arriskuaikusten zuten, eta horregatik aldeegin zuten guztia utzita. Bideanere hiltzeko arriskua izan zuten,eta orain, bizitza berri bati abia-puntua eman nahi diotenean, ho-rrelako infernu batean sartu di-tuzte. Esaten dute: «Heriotzariizkin egin diogu, baina hemenhiltzen uzten gaituzte». Gaur egungo egoera ikusita, zer

mezu eman nahiko zenukete

Zaporeak-ekook?

Pertsona horiek zama handiadute gainean, denbora luzean aribaitira egoera hori pairatzen, ezirailaren 9tik bakarrik. Urteakdaramatzate antzera. Eta horiguztia Europako Batasunarenmugen barruan ari da gertatzen.Bestelako erantzun bat behardute, bestelako abegikortasunbat; ihesean ari diren pertsonakdira, jaioterrian heriotza ia ziur-tatua zutelako alde egin dutenak.Irailaren 9an gertatutakoareneraginez, hedabideetan oihartzu-na izan dute, baina ez ditzagunahaztu, egoerak hortxe jarraitzenbaitu, eta guk ere jarrai baiteza-kegu laguntza ematen.

«Ezinezkoa izango dagaur egungo baldintzahorietan irautea»

Irati Azkue b Zaporeak proiektuko komunikazio arduraduna

Moriako kanpalekua erre ostean, behin-behineko gune batera eramandituzte hango errefuxiatuetako asko. Baldintzak oso txarrak direla dioAzkuek. Haize handia, lokatza, lo egiteko arazoak eta abar aipatu ditu.

JULENE FRANTZESENA / UROLA KOSTAKO HITZA

«Esan genuenkokalekua ez zelabatere ona, eta argi geratu da lehen euriteekin»

«[Atenasen] Kalegorrian ari dira geratzen asko, ez zaielako inolakokonponbiderik ematen»

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2020ko urriaren 16a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus [email protected]

GIPUZKOAKO HITZA · GIPUZKOAKO HITZA JON URBE / FOKU Aita Menni osasun zentroak ematen duen...

Documents

Transcript of GIPUZKOAKO HITZA · GIPUZKOAKO HITZA JON URBE / FOKU Aita Menni osasun zentroak ematen duen...