GIPUZKOAKOHITZA

JON URBE / FOKU

Euskaraldiak, dagoeneko, bete du lehenengo astea bAbenduaren 3ra bitartean, 84.000 ‘ahobizi’ eta ‘belarriprest’ ariko dira euskararen erabileran eta hizkuntz ohituretan eragin nahian b 2-3

Belarri

eta aho

kontaketan

II. Mundu Gerra Jardunaldiakantolatu dituzte Kepa Ordoki

komandantearen lana nabarmentzeko

11Elkarrizketa Axi Muniainsurflariarekin hizketan, surfaren

errealitateari eta olatu handiei buruz

4Ostirala

2018ko azaroaren 30aIX. urtea377. zenbakia

www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus

2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30aAstekoa

Eider Goenaga LizasoDonostia

Ez dira gutxi aho-

bizi baten kome-

riak. Posible izan-

go al du goizean

etxetik atera eta

itzuli arteko elka-

rrizketa guztiak euskaraz egitea?

Saiatzen bada, nola erantzungo

diote ezezagunek? Gai izango al

da solaskideak gaztelerari eusten

dion bitartean euskaraz jarraitze-

ko? Ariketa sozial gisa planteatu

da Euskaraldia, nolabaiteko

esperimentu gisa. Bere esperi-

mentu propioa egin nahi duaho-

bizi-ak, eta Donostia ingurua

hautatu du horretarako. 11:45ean

iritsi da Donostiara, eta 16:00etan

jarri dio bukaera esperimentuari,

Urbilen.

Hauxe emaitza: 29 lagunekin

izan du hartu-emana, eta horie-

tako hamaseirekin euskara hu-

tsean izan du elkarrizketa; elka-

Handik autobus geltokira. Hiru

garraio konpainiaren leihatiletan

egin du saioa. Lehenengo saioa:

Bilman Bus. Ordutegiari eta pre-

zioei buruzko galdera egin, eta be-

rehala heldu da erantzuna. «En

erdera, por favor». Bigarren

saioa: Pesa. Ez da elkarrizketa lu-

zea izan, baina euskaraz egin dute

arazorik gabe. Hiruga-

rren saioa: Alsa. Miarri-

tzeko aireporturako au-

tobusei buruz galdetu,

eta, leihatilako andreak

kopetilun, haserre aur-

pegiarekin begiratu dio ahobizi-

aren txapari, goitik behera. Eska-

tu gabe ere, azkar aldatu du hiz-

kuntza ahobizi-ak. Zalantza du.

«Argi zegoen ez zuela ulertzen;

zertarako jarraitu euskaraz?».

Euskaraldiaren harira behin bai-

no gehiagotan sortuko zaizkio ha-

lako galderak 11 egunean.

Autobus geltokitik Renfera.

Han ere, leihatilakoak hitzik ez

euskaraz. Baina, euskaraz galde-

tutakoari gazteleraz erantzuten

ziola ikusita, belarriprest rolean

ipini du ahobizi-ak Renfeko lan-

gilea, txaparik ez zeraman arren.

Tren ordutegiak, egutegiak... On-

do joan da elkarrizketa, noiz bi-

daiatu behar duen galdetu dion

arte. «Eguberrietan». Aurpegian

nabaritu dio ez diola ulertu, eta

halako larritasun puntu bat ikusi

nahi izan du ahobizi-ak. Itzuli dio

hitza, eta beste pare bat ere bai el-

karrizketak iraun duen bitartean,

baina euskaraz jarraitu du. «Aio,

mila esker», agurtu du. «Zuri»,

leihatilakoak erantzun.

Garraio publikoarekin jarrai-

tzeko, DonostiBuseko autobusa

hartzera joan da. Donostia ospita-

lera igo eta jaitsi den tartean, bost

autobus gidarirekin izan du har-

tu-emana. Autobusa kreditu

txartelarekin ordaindu dezakeen

galdetu dio lehenari. Ahobizi txa-

pa darama, eta lasaitasuna eman

Lehen hitza beti euskaraz egitea, ulertzen dutenekin ahal den neurrian euskaraz hitz egitea, eta elkarrizketa elebidun gehiago izatea dira Euskaraldiak aldatu nahi dituen hizkuntz ohiturak. Astelehenera bitarte, paperean erraza dirudien hori praktikan jartzen ari dira 84.000 gipuzkoar inguru.

‘Ahobizi’ baten gorabeherakrrizketa elebidunak izan dira bes-

te zortzi; eta bost kasutan ezinez-

koa izan du euskaraz jarraitzea,

solaskidearekin komunikatzen

jarraitu nahi bazuen.

Ahobizi-ak, beraz, lortu du

gehienetan euskaraz egitea. Eus-

karaldiko txapak nolabait ahal-

dundu egiten duela nabaritu du.

Jendearengana txapa paparrean

duela hurbildu da, eta abisu mo-

duko bat da txapa. Solaskideak

badaki hurbildu zaion pertsona

hori ahobizi dela eta euskaraz

egiten saiatuko dela. Izan ere,

konpromisoa hartu du hori egite-

ko. Estres linguistiko txikiagoa

sentitzen duela sumatzen du.

Orain, bestearen teilatuan dago

pilota; berak hartua du lehen hi-

tza beti euskaraz egiteko eraba-

kia.

Astelehena da, 11:52. Autoa Do-

nostiako autobus geltokiko apar-

kalekuan utzi du. Orga jasotzailea

gidatzen dator gizon bat. «Kaixo,

egun on. Hemengo arduraduna

zara?». Baiezkoa, gazteleraz. Au-

toa 24 orduz uzteak zenbat balio

duen galdetu dio, euskaraz. «Bar-

katu, baina oraindik ez dut ondo

ulertzen euskaraz», erantzun du

langileak, gazteleraz. Bigarren

saio bat; gaztelera, euskara eta

keinuak tartekatuta, oraingoan.

«Para dejar egun bat kotxea he-

men, zenbat balio du?». Ulertu

du. Hiru eguneko deskontuak di-

tuztela dio, baina egun bakarre-

koak ezetz. «Eta zenbat balio du

egun batek?», galdetu duahobi-

zi-ak, keinuekin lagunduta. «Eta

hiru egunek?». Ulertu dio, eta

gazteleraz eman dizkio prezioak.

Elkar euskaraz agurtuz amaitu

dute elkarrizketa.

Euskararen erabileran eta hizkuntz ohituretan eragitea helburu, 84.000 gipuzkoarrek daramate ahobizi edo belarriprest txapa egunotan. JON URBE / FOKU

29 lagunekin izandako hartu-emanean, hamasei elkarrizketa izan dira euskara hutsean

3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30a Astekoa

dio horrek. Euskaratik gaztelera-

ra eta gazteleratik euskarara dan-

tzan ibili beharrik gabe joan da el-

karrizketa. Ezetz erantzun dio, eta

autobusetik jaitsi da. Beste lau gi-

darietatik bik —batek txapa zera-

man, eta besteak ez— euskaraz

erantzun diote, eta beste biek, al-

diz, gazteleraz.

Ospitaleko ariketan argia izan

da emaitza; hiru langileri egin die

galderaren bat —harrerako bati

eta mediku bata zeramaten beste

biri—, eta hirurekin arazorik gabe

hitz egin du euskaraz.

Batez ere gaztelerazGogotik ari du euria, eta kalean ez

da elkarrizketa askorik entzuten.

Ospitalerako autobusean kalkulu

bat egin du, elkarrizketen erdiak

euskaraz eta beste erdiak gaztele-

raz izango ziren? Gutxi gorabehe-

ra, bai. Bueltakoan, berriz, elka-

rrizketa bakar bat ere ez. Txapak

ere gutxi; 14:00ak dira, eta, Do-

nostiara iritsi denetik, bost beste-

rik ez ditu ikusi: hiru ahobizieta bi

belarriprest. Berokien azpian era-

mango du jendeak, akaso?

Donostiatik ateratzea eta mer-

kataritza guneetara joatea erabaki

du gero. Han lanean ari den zen-

bat jendek hitz egingo ote du eus-

karaz? Baina aurretik BMtik pasa-

tu da, ogia erostera. «Ogia or-

daindu al daiteke txartelare-

kin?», galdetu dio kutxan dagoen

neskari. «Barkatu, baina ez dut

euskaraz ulertzen». Itzuli egin du

esaldia. «Bai, ulertu dizut ogia eta

txartela, baina ez nengoen segu-

ru», jarraitu du neskak. Ogia or-

daintzeko unean, ahobizi txapa

daraman gizon bat dago kutxan.

Ondo, lasaitasuna berriro.

Decathlonera joan da gero. Bi-

zikleten sailean informazioa es-

katzerakoan, gazteleraz erantzun

dio han zegoen neskak. Hitz bakar

bat ere ez euskaraz. Lankide eus-

kaldun bati deitu dio azalpenak

emateko. Gauza bera gertatu zaio

pilotaren atalean ere. Euskaraz ja-

so ditu azalpen guztiak, baina lau

langiletik bi ez dira gai izan infor-

mazioa euskaraz emateko.

Mercadonan jarraitu du mer-

kataritza guneen ibilbideak. Arre-

ta eman dio supermerkatuko sei-

naleak ele bitan ikusteak. Eta ez

hori bakarrik: euskarazko hitzak

handiago eta aurretik azaltzen di-

ra. Sartu denean, baina, ohartu da

produktuen informazio guztia

gazteleraz dagoela. Ea langilee-

kin... Harategiko sailean euskaraz

ondo moldatzen den neska batek

lagundu dio zalantzak argitzen,

eta berdin arrandegian. Krema

eta makillajeen sailean hasi dira

zailtasunak. «Kaixo, egun on.

Produktu honek balio al du ileko

korapiloak askatzeko?». Aurpegi

bera berriro. Ez du ezer esan, bai-

na ez du erantzuten, ez dio ulertu.

Kutxakoa ere euskaraz. Lautik hi-

ru, beraz.

Urbileko Eroskin amaitu du es-

perimentua. Eroskik bat egin du

Euskaraldiarekin; nola egingo

dute langileek? Lautik hirurekin

normal aritu da euskaraz. Elka-

rrizketa luzeagoa izan du lauga-

rrenarekin. Langilea gogotik saia-

tu da euskaraz, baina informatika

gaiez ari da, eta gaztelerara jotzen

du zenbaitetan. Estres linguisti-

koa, berriro. Ez dago ohituta elka-

rrizketa luzeagoak ele bitan egi-

ten, eta esfortzua eskatzen dio

gaztelerara jauzi egin gabe jarrai-

tzeak. Ohiturak aldatzea ez da

egun bakarreko ariketa; Euska-

raldiarekin, lehen harria jarri nahi

da bide horretan.

E. Goenaga Lizaso

Prentsaurrekoa du Markel Olano

Gipuzkoako ahaldun nagusiak.

Astelehena da. Indarkeria Ma-

txistaren Kontrako Nazioarteko

Egunaren biharamuna. Gipuzko-

an martxan jarritako protokoloa-

ren inguruko prentsaurrekora

deitu dute, eta Miren Elgarresta

Berdintasunerako zuzendariare-

kin agertu da Olano hedabideen

aurrera. Biek daramate ahobizi

txapa.

Ohartarazpena egin dute pren-

tsaurrekoa hasterako. Euskaral-

dia dela-eta, euskaraz egingo du-

tela agerraldi osoa. Ulertzen ez

duten kazetariek badute bat-ba-

teko itzulpena. Egin du bakoitzak

bere aurkezpena, eman dituzte

indarkeria matxistako kasuen da-

tuak, egin diren esku hartzeen in-

guruko xehetasunak, eta kazeta-

rien galderen txanda iritsi da. Le-

hen galdera, Elgarrestari. Gaztele-

raz. Oharkabean, gazteleraz ekin

dio Elgarrestak. Berehala, besoan

ukitu, eta abisua eman dio Ola-

nok. Euskarara itzuli da berriro

Elgarresta. Bost galdera egin di-

tuzte kazetariek, gazteleraz bos-

tak. Olanok eta Elgarrestak eus-

karaz erantzun diete guztiei.

Ez da lehen aldia Olanok pren-

tsaurreko bat osorik euskaraz egi-

ten duena. Egin izan ditu lehena-

go ere. Gaztelerazko galderei eus-

karaz erantzun, ordea, ez.

Realaren ahaleginaRealak ere egin du Euskaraldiare-

kin bat egiteko ahalegina. Keinu

moduan, 11 egunean hedabideen

aurrera aterako ziren gizonezko-

en lehen taldeko jokalariak eus-

kaldunak izango zirela iragarri

zuen futbol taldeak, Euskaraldia

hasi bezperan. Realak antolatzen

dituen prentsaurrekoetan, kaze-

tarien galderei erantzunez hitz

egiten dute jokalariek, eta ohitu-

raz euskarazko galderak egiten

dituzte lehenengo eta gazteleraz-

koak gero; jokalaria euskalduna

ez bada, gazteleraz egiten dituzte

galdera guztiak.

Aipagarriak dira Asier Garitano

Realeko entrenatzaileak joan den

asteleheneko Anoetako partida-

ren bezperan eta partidaren on-

doren emandako prentsaurreko-

ak. Bai Garitanoren parte hartzea

eta bai galde-erantzun guztiak

euskaraz izan ziren. Lehen aldia

da, Realaren historian, prentsau-

rreko bat oso-osorik euskaraz

egin dena.

Euskaraz, gaztelerazkogalderei erantzunezEuskaraldia dela-eta, Markel Olano diputatu nagusiak euskara hutseanegin ditu jendaurreko agerraldi guztiak Gipuzkoako Foru Aldundian

Markel Olano eta Miren Elgarresta, astelehenean. GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA

4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30aElkarrizketa

Aitziber Arzallus Zarautz

Itsasoa eta abentura maite ditu AxiMunianek (Zarautz, 1982). Olatuhandietako Europako lehen sur-flari profesionala izan zen, etaerronkek mugiarazten dute. Ezi-nezkotzat jotako horiek probatuarteko onik ez du izaten, eta tokiaskotan jarri du bere zigilua, egi-ten aurrena izan delako. Urteakdaramatza kamioiarekin bateraeta bestera; Kantauriko eta Gali-ziako kostaldean batez ere, ekai-tzaldien atzetik, bere bizitzakoolatua izango denaren bila.Nolakoa zinen txikitan?

Bihurri samarra, beti zokomiran.Horixe dauka baserrian jaiotzeak:bestelako abileziak garatzen ditu-zu astakeriatan jarduteko. Txiki-parka zen gure baserria, eta ez nin-tzen irteten handik, eskolara etaarranpetara joateko ez bazen.Skate zale amorratua zinen ume-

tan. Nolatan hasi zinen surfean?

KarloxitoArgiñanok berotu nin-duen; hark sartu zidan barneansurfaren zomorroa. Probatzekoeta probatzeko esaten zidan, eta,halaxe, uda batean probatu nuen,eta kito! Lehen olatuan zutik jarrinintzen, gozatzen, eta, nire lehen-tasunak guztiz aldatu ziren mo-mentu hartan. Segituan aparkatunuen patina, eta gauza imajinaezi-na zen hori ordura arte. Izan ere,nik ez nuen izan nahi Kelly Slater;nik Tony Hawk izan nahi nuen.Suziria bezala joan zinen gora.

Surfa 12 urterekin probatu nuen,eta buru-belarri nenbilen 13rekin.Segituan eman nituen aurrera-pausoak, eta haiekin batera etorriziren emaitzak. Urtebeteren gora-beheran, babesa ere etorri zitzai-dan. Hori da, hori, erraz hastea...

Beste garai batzuk ziren. Lehen,zerbait egitea nahikoa zen babesalortzeko. Gaur, ikusten duzu talen-

tu hutsa olatu gainean, emaitzaklortzen, eta ezin ikasketak egin edoogibide duin bat aurrera atera.Hala ere, laster ohartu zinen txa-

pelketena ez zela zure alorra.

Hasieratik ikusi nuen erosoagosentitzen nintzela baldintzak pix-ka bat harroagoak edo gogorrago-ak zirenean. Jendea erosotasunagaltzen hasten zenean, benetangozatzen hasten nintzen ni. Bainaegia da asko zor diodala lehiaketenmunduari, han garatu bainaiz tek-nikoki, han irabazi baitut sinesga-rritasuna, eta babesak ere handiketorri baitzaizkit. Bide bat izan da:lehiaketetan hasi izan ez banintz,gaur egun ezingo nukeen bizi nai-zen bezala bizi.Nola hasi zinen olatu handietan?

Niretzat Julen Lasa izan da pertso-narik esanguratsuena. Hark era-man ninduen, lehenengoz, hai-

tzezko ur hautsietara: Orruara,Izustarrira... Eta begira kontuakzer diren: gaur egun, berriz ere,harekin ari naiz entrenatzen. Dena utzi, eta gustatzen zitzaizu-

na egitea erabaki zenuen.

Garbi neukan saiatu beharra neu-kala. Hawaiira ospa egin nuen 19urterekin, eta ideiak are argiagoneuzkan handik bueltatzean.Garai hartan, olatu handietan

ibiltzen zen surflari gutxi izango

zenuen inguruan. Nor izan duzu

eredu?

Julen Lasak eraman izan nau es-kutik helduta hainbat tokitara,baina betidanik Ibon Amatriainizan da nire erreferentea. Bera ja-kitun izan gabe, agian, eredu bi-kaina izan da guretzat. Hark era-kutsi digu pertsona batek nolaegin ditzakeen hain gauza zoraga-rriak apaltasunez.Hemen inguruan, zu izan zara

olatu handietako lehen surflari

profesionala. Egiten duzuna sal-

tzen jakin izan duzu.

Bideoen kontuarekin hasi ginen,310webgunea geneukalako. Geu-re astakeriak jartzen genituen In-terneten kuadrillakook, eta, ho-rien artean, olatu handietako sur-faldiak ere bai, baina inolako in-tentziorik gabe, artean inork ezbaitzekien zer-nolako iraultzaekarriko zuten Internetek eta, ba-tez ere, sare sozialek. Jendeari gus-

tatu egiten zitzaizkiolaikusi genuen, eta horre-gatik jarraitu genuen.Jende asko bizi da zu be-

zala?

Ez. Zail daude gauzak.Aukera berriak sortu di-ra, baina balioak galduegin dira. Beste hainbatdiziplina bezala, oso ku-tsatuta dago surfa, otarreguztietan baitaude sagarmailatuak.Surflarion artean ika-mi-

kak sorrarazi izan ditu olaturik

handiena hartzeko grinak. Hori

ez doa surfaren filosofiaren kon-

tra?

Nire ustez, bai. Joan den urteanika-mika sortu zen Nazaren (Por-tugal), horren handia izan ez zenolatu baten bueltan, surflaria olatuhura hartzen ikusi ere egiten ez ze-la. Surflari hark han zeuden ka-mera guztiei deitu zien egun har-tan, eta, irudirik ez zegoela ziurta-tu zuenean, munduko errekor be-rriaz hizketan hasi ziren. Eguneko

benetako protagonistei garrantziakendu zieten horrela. Batzuekerabiltzen dituzte horrelako triki-mailuak. Generoaren ikuspegitik, surfean

nola daude gauzak?

Orain dela gutxi arte, balantzaokertuta egon da gizonen aldera,sarietan-eta alde handia zegoela-ko. Aldatzen ari da hori, baina ezdakit modurik egokienean alda-tzen ari diren, ikusten ari garelakoorain, zenbait kasutan, beste alde-ra okertu dela balantza. Mutilene-tan baino parte hartzaile gutxiagoizaten da nesken txapelketetan,eta bietako irabazleei sari beraemanda ere, baten ahaleginari ba-lio handiagoa ematen zaio bestea-renari baino.Eta babesa lortzeko garaian?

Surflari bat erakargarria bada,erraztasun handiagoa izango dubabesa lortzeko eta bidea egiteko;are gehiago emakumea bada etaharagi pixka bat erakusteko prestbadago. Tamalgarria da.Zeuk esana da surfean burua de-

la %80 eta gorputza %20. Nola

lantzen duzu gorputza?

Aurten, lan kontuak direla eta,etxeko lanak ez ditut egin ondo.Entrenamendu gogorrekin ekai-nean hasteko asmoa genuen, bai-na gehiegizkoa da eskolako ikas-taroekin bateragarri egitea.Eta nola lantzen duzu burua?

Eroso sentitzea da kontua, eta, ho-rretarako, garrantzi handia dutefisikoki sendo egoteak eta eskar-mentuak. Eta hainbat baldintzaeta testuingurutan bizi izandakoegoerek eta esperientziek emangodizute eskarmentua. Arazo batduzunean, aukerak eta konponbi-deak ikusiko dituzu konturatzera-ko, eta arrain bat bezala mugitukozara uretan. Hor garrantzitsua danorberaren beldurrak zeintzukdiren jakitea, eta beldurrak nolafuntzionatzen duen eta beldur ho-

«Surfa oso kutsatuta dago, otarre guztietanbaitaude sagar mailatuak»Axi Muniain b Surflaria

Egiten duena saltzen jakin, eta pasio zuena ogibide bihurtzea lortu du olatu handietakoZarauzko surflariak. Baina, haren ustez, dena ez da balekoa: «Surfa balioak dira;kodeak daude surfean, eta, edozeren gainetik, errespetatu egin behar dira kode horiek».

JON

UR

BE

/ F

OK

U

Inork ez daki zenbat diru etadenbora laga dudan eta zenbatitsasaldi galdu ditudan topatuditugun altxorrak topatzeko»

«Niri, oraintxe, nazka ematendit Zarauzko hondartzak;beteranoetako inork ez du surfean ibili nahi han»

‘‘

5GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko azaroaren 30a Elkarrizketa

riek nola kudea ditzakezun jaki-

tea. Sekulako fardeladatorkizu-

nean, gainera, inork ez du han

egon nahi izaten, baina ihes egitea

ez da aukeretako bat. Horregatik,

surflari bat beti ari da prestatzen

gertatzea nahi ez duen une horri

aurre egiteko.

Zer pentsatzen duzu olatu erral-

doi batek irentsi eta urpean buel-

taka zabiltzanean?

Neure buruaren kontrola ez gal-

tzen saiatzen naiz, neutralizatzen,

bihotzaren taupadak moteltzen,

burura pentsamendu positiboak

sartzen. Kontrola ez galtzeko pro-

tokoloan sartuta zaude. Dena dela,

okerrago pasatzen dut motorra gi-

datzen ari naizenean eta laguna

ateratzea tokatzen zaidanean; in-

fernua izaten da hura, eta ni han

laguna topatu nahian. Oso mo-

mentu gogorrak izaten dira, zeure

beldur edo kezka horiei jaten ema-

ten ari zarelako. Aldiz, ur azpian

zaudenean, erabat kontzentratuta

zaude, kontsumo guztia autono-

mizatzen.

Bururatu zaizu inoiz surfa uztea?

Joan den asteburuan bertan. Ure-

tan ginela, niretzat mundu mailan

maisu den tipo bat etorri zen, Car-

los Burle, eta gure laguna hil berri

zela esan zigun, han bertan, erres-

kate lanetan ari zela. Oso momen-

tu gogorrak izan ziren, eta orduan

burutik pasatu zitzaidan merezi

ote zuen jarraitzea, jateko lain ere

ez badit ematen. Gerora jakin ge-

nuen hil zena ez zela gure laguna,

BASE saltoa egiten ari zen alema-

niar bat zela, eta, oso jarrera egois-

ta izan arren, sekulako lasaitua

hartu genuen. Eta, noski, berehala

ahaztu zitzaidan surfa lagatzeko

kontua ere.

Taldean mugitzen zara beti.

Zeintzuk dira zure kideak?

Euskal Herrian nabilenean, Pablo

Garciarekin ibiltzen naiz asko. Oso

gidari ona da, eta laguntzeko prest

egoten da beti, baita nire erronka

pertsonaletan ere. Horregatik, es-

kerrak emateko aprobetxatu

nahiko nuke aukera. Bestela, Jero-

me Sahyoum eta biok ibiltzen gara

hemendik kanpo. Eta itsasaldia

oso-oso basatia bada, beste surflari

batzuekin indartzen dugu taldea,

eta surflaria eta bi motor sartzen

gara uretara.

Argazkilariak eta kamerariak ere

zuekin ibiltzen dira beti?

Bai. Zarautzen bertan baditugu

Goya anaiak, eta hemendik kanpo

beste batzuk ere bai, gure ehizal-

dietan adi ibiltzen direnak.

Ehizaldi horietarako, zure ka-

mioia duzue ezinbesteko balia-

bidea. Nola bururatu zitzaizun

hura erostea?

Duela hamar bat urte Irlandara jo-

an ginen olatu erraldoien bila,

nahiko modu prekarioan, eta se-

kulako hotza pasatu genuen. Han

hasi ginen amesten gure beharre-

tara egokitutako autobus edo ka-

mioi batekin. Handik itzulita,

neuk bakarrik jarraitu nuen au-

rrera. Kamioia topatu nuenean,

bakarrik bazen ere aurrera egitea

erabaki nuen. Urte eta erdi pasatu

nuen buru-belarri hura presta-

tzen. Erronka polita izan zen.

Urteak daramatzazu hara eta ho-

na olatu berrien bila. Asko topatu

al dituzu?

Bai, batzuk bai.

Nola bilatzen dira olatuak?

Oso lan zaila eta sufritua da. Izan

ere, olatu baten morfologian fak-

tore askok daukate eragin zuzena,

eta, aldagai horietako bat aldatzen

denean, modu jakin batekoa izan-

go da olatua. Inork ez daki topatu

ditugun altxorrak topatzeko zen-

bat diru laga dudan, zenbat den-

bora, eta zenbat itsasaldi handi

galdu ditudan.

Abentura hutsak izango ziren bi-

laketa horiek...

Bai horixe. Ibili izan zaizkigu atze-

tik segika, moilaz moila ea ikusi

ote gintuzten galdezka. Galiziara

gauez sartu, eta mendien artean

desagertzen nintzen. Narkotrafi-

korako erabiltzen zituzten arran-

pak ziren nire kuttunenak. Nahi-

koa nuen haietako batekin,

soinean baineukan gainontzeko

guztia. Behin, lau egunez zulo

batean surfean ibili eta gero,

mundura atera eta konektatu

ginenean jakin genuen Thailan-

dian sekulako tsunamia izan zela.

Geure artean aipatu genuen egu-

nen batean tsunami bat sortuko

MOTZEAN

Surflaria ez bazina?

Skaterra.

Eredu izan duzun surflaria?

Ibon Amatriain. Isileko maisua

izan da.

Pablo Garcia?

Pasioa. Eta, arrisku egoeretan,

nire ordezkoa [barreak].

Jerome Sahyoum?

Basurdea.

Egun perfektua?

Lagunekin olatu handietan ibili

eta kuadrillakoekin bazkaldu.

Bizitzeko leku bat?

Euskal Herria.

Bidaian joateko leku bat?

Zeelanda Berria.

Uda ala negua?

Negua.

Eguraldi hotza ala beroa?

Hotza.

Hondartza bat?

Sahara sakoneko bat.

Olatu bat?

Bi: Izustarri eta Elis.

Surfaldi mitiko bat?

Saharako hondartzakoak.

Surferako ohol bat?

Handiena.

Amets bat?

Familia izatea.

zela eta ez ginela konturatuko

harrapatzen gintuen arte.

Olatu batzuk topatu egin dituzu,

eta beste batzuk, estreinatu; adi-

bidez, aurtengo martxoan, Geta-

riako Izarraitz olatua.

Hala da, bai. Bizitza guztia nera-

man itsasaldi handienetan San

Anton parean sortzen den olatu-

tzar horri begira. Olatu horrek ez

du onartzen akatsik, amildegi bat

daukalako parean. Ez da olatu ero-

soa, baina argi neukan noizbait

saiatuko nintzela. Aurtengo mar-

txoan izan zen; sukarrarekin ze-

goen laguna ohetik aterarazi, eta

han joan ginen.

Itsasoak astindu ederrak ere

eman dizkizu. Handiena, Naza-

ren, 2016ko abenduan; eta azke-

na, Asturiasen, duela lau bat as-

te. Tinpanoa eta ohola hautsi ziz-

kizun. Zer moduz zaude?

Saihetsaldea pixka bat minduta

daukat oraindik, baina ari naiz

osatzen.

Ohol berria martxan da?

Bukatuta dago dagoeneko.

Nazare gustukoa duzu surfera-

ko, eta egonaldi luzeak egiten di-

tuzu han. Aurten omenaldia egin

dizute, eta, harrezkero, hango

museoan dago zure ohola, han-

dienen alboan. Momentu hunki-

garria izango zen, ezta?

Oso hunkigarria. Urtebete lehe-

nago, istripu larria izan nuen han

bertan, eta, osatu nintzenean, oso

sendo entrenatu nintzen, hango

itsasaldi guztiak harrapatu nahi

nituelako. Erronka oso pertsonala

zen nirea. Intentsitate handiko

denboraldia izan zen iazkoa, eta

bukatzeko modu perfektua izan

zen omenaldia.

Surf eskola zabaldu zenuen due-

la zazpi bat urte, Zarautzen. Bai-

na oso kritikoa zara herriko pa-

noramarekin. Zergatik?

Bere garaian, udalak esan zigun

hiru edo lau eskolarentzat lekua

zegoela Zarautzen eta neurriak

hartuko zituela, baina dozena bat

eskola daude jada herrian, eta ez

dute egin agindutako murrizketa-

rik. Egia da bideragarritasunari

begiratu behar diola negozio bat

daukanak, baina dena ez da hori.

Oholaren gainean zutik jartzea

baino askoz gehiago da surfa; ba-

lioak dira, kode batzuk daude, eta

eskolek ardura izan behar lukete

horiek irakasteko. Gaur, pentsae-

zina da hori, ez baitago araudirik,

eta titulurik gabeko jendea ari bai-

ta ikastaroak ematen. Zer gerta-

tzen zaigu ondo lan egin dugunoi?

Hondartzan lekurik ez dugula,

gainezka egin duelako. Oraintxe

nazka ematen dit Zarauzko hon-

dartzak, eta herriko beteranoeta-

ko inork ez du egin nahi han surfe-

an; zerbaitegatik izango da.

RIRITZIALeire Narbaiza

Oporrak, Gabonaketa hauteskundeak

Matrail-hagin bateanarazoak izan ditut,eta nahi bainogehiagotan joan

behar izan dut dentistarenera.Azkenerako, hagina salbatu ezin-da, erauzi eta inplante bat jarribehar didate. Mindua dut oia, areminduago poltsikoa. Prozesu lu-zea da, faktura bezainbestekoa,eta eman didaten hurrengo hi-tzordua datorren urteko otsaile-rako izan da. 2019ko otsaila! Bai-na noiz da hori? Non egongo otenaiz? Zenbat gauza gerta litezkeepe horretan?Lehengo batean, batek aitatu

zidan inauterietarako kuadrilla-ko mozorroa erabakia zutela.Aratusteak! Lekutan daude,

barren! Haginlariarekin dudanordua baino urrunago! Gero, bes-te batek kontatu zidan eurak Ga-bonetan hasten zirela prestatzenudako oporrak! Eta oraintsu jakindut lagun batzuk badabiltzala da-torren udazkenean egingo dutenasteburu-pasa kontratatzen! Gu-re amamak horri guztiorri «gau-zei aurrea hartzea» esaten zion,prebenitzea!Supermerkatu jabe batzuek ere

gauzei aurrea hartzen diete, etaurri hasierarako jartzen dituzteGabonetako turroiak eta enpa-rauak. Orduan oraindik sanda-liatan ibiltzen garenok begiak ta-lo eginda geratzen gara produktuhoriek ikusita. «Zelan izan liteke,hilabete luze bi geratzen dira-

eta?». Urtero harridura bera, be-harbada, guk ez dugulako horrenpremiarik ikusten. Ze nezesidadeEguberriak aurreratzeko?Gabonak baino urrunago dau-

de, ordea, maiatz bueltako udaleta foru hauteskundeak, bainadagoeneko kanpaina beteanmurgildu dira alderdiak. Horiekbai direla espezialistak botazioeigaina hartzen. Gurean, dabordu-ko alderdi bi ahalegindu dira sal-tzen txarto amaitutako ospitalebat, lehendakari izandako tren-zale batek mitin baten inspirazioune bat eduki eta agindu zuena.Kromo truke baten ostean, he-mentxe daukagu (Eibarren) trafi-ko handiko errepide biren arteanegin duten erietxea, momentuz

osasun-etxe handi bat baino ezdena. Mugitu kontsultak beste le-ku batzuetatik, ospitalea horni-tzen dugulakoan. Fantastikoa!Beste alde batetik, aurrea har-

tzeko lasterketa horretan, psiko-analista bihurtu zaizkigu Gipuz-koako diputazioko publizistak,«Gipuzkoa gehiago, konplexugutxiago» aldarrikatzen baitute.Ez dakit «Gipuzkoa gehiago»esanda zer proposatu nahi digu-ten: Ermua, Hendaia, Aramaioeta Leitza okupatu nahi ote dituz-ten, herri horiek geureganatutatxikitasun konplexua desagertu-ko zaigulakoan. Kolonizatu etahanditu Gipuzkoa. Auskalo. Bali-

teke New Guipuscoabat aldarri-katu gura izatea Nevadan, besteGipuzkoa bat gehiago egon dadinmunduan. Edozer izan liteke,inoiz ez dago jakiterik batzuekzer duten buruan jira-bueltaka;prebenitu, badaezpada ere!Aurrea hartze horretan, agin-

tari askok Olentzerori gutunaidazten diharduen ume bat ema-ten dute: eskutitzean ondo porta-tu dela adierazi, obra pila batinauguratu, argazki askotanagertu, eta ez-dakit-zenbat au-rresku adi-adi ikusi dituztelaadierazi. Trukean, Olentzerorenlau arroako zahagia ardoz horni-tuta barik, boto-kutxak euren al-de beteta ekarriko dizkioten uste-an, besaulkia ipurdipean itsatsitajarraitzeko.Aurrea hartzea biharkoan be-

gia jarrita, atzokoa mantentzeko.Gain hartzea, gainean segitzeko.Burua biharkoan, ipurdia atzo-koan. Orainean, inoiz ez, aurreahartuta ezinezkoa delako.

Agintari askokOlentzerori gutunaidazten diharduen

ume bat ematen dute

Irudiab Donostia

Gogortzen ari dira protestak, pixkanakaBat egin gabe jarraitzen dute, baina gordintzen ari dira ELA eta LAB sindikatuek Gipuzkoako zahar etxeetan

deitutako grebak. Donostiako Txara egoitzaren atarian egin zuen protesta ELAk —irudian—, eta aldundiaren

kanpoaldean LABek. Bi urtetik gorako negozioaren ondoren, soldata igoerak eta ratio hobeak eskatzen ari dira

langileak, baina, sindikatuen esanetan, «konpromisorik hartzeko borondaterik gabe» ikusten dituzte aldundia

eta patronalak. Abenduaren 24tik 31ra grebara deitua du ELAk; LABek, berriz, abenduaren 24an eta 31n. ELA

Bi orduko lanuzte aktiboa egingo dutebihar Tabakalerako Ubik-eko langileek

DONOSTIA bAstelehenean, Gipuzkoako Batzar Nagusietan salatu zuten bizitzen ari diren egoera, eta bihar bi orduko lanuzte aktiboaegingo dute Tabakalerako Ubik liburutegiko hamahiru langileek.17:00etatik 19:00etara itxita egongo da liburutegia, eta kanpoaldeanhainbat tailer eskainiko dituzte herritarrei euren lana ezagutarazteko.

«Madrilek gaur egungoinstalazioen parekoak nahi ditukuartela lekuz aldatzeko, etaoso garestia izan daiteke hori.Izatekotan, Zubietan izango da»

Eneko GoiaDonostiako alkatea

%4,8GIPUZKOAKO JAIOTZEN JAITSIERA APIRILETIK EKAINERA

Gelditu ezinik jarraitzen du beherako joerak. Eustat Euskal Estatistika

Institutuak emandako datuen arabera, aurten, apiriletik ekainera, jaio-

tzak %4,8 gutxitu ziren Gipuzkoan; guztira, 1.318 haur jaio ziren hiruhileko

horietan. Amek 30 eta 34 urte artean zeuzkaten kasuen %35,4an.

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak argitaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 ka-

raktere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:

Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko:gipuzkoa@hitza.eus.

%

6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30aIritzia

%9,3URREZKO DANBORRA JASO DUTEN EMAKUMEEN KOPURUA

1967tik zazpi emakumek soilik jaso dute Urrezko Danborra, %9,3k. Tarte

horretan, 68 gizonezkok jaso dute saria. Sei aldiz talde edo elkarteak sa-

ritu ditu Donostiako Udalak, eta hutsik gelditu da hiru aldiz. Hautagaien

zerrenda emakumeek soilik osatzea proposatu du EH Bilduk.

Irati Saizar Artola Zizurkil

Aiztondoko udal

ordezkariek ha-

mar egun egin di-

tuzte El Salvador

inguruan, azaroa-

ren 13tik 23ra. Aurten, 25 urte

bete dira El Salvadorko Segundo

Montes komunitatea eta Aizton-

doko udalerriak senidetu zirela,

eta, haiei bisita egiteaz gain, Eus-

kal Fondoak gauzatu dituen ura-

ren eta berdintasunaren aldeko

proiektuak ikusi eta ezagutzeko

ere hartu dute tartea. Mikel

Arrastoa Euskal Fondoko presi-

denteordearekin batera —zizur-

kildarra da—, Pili Legarra Astea-

suko alkateak, Josu Amilibia

Adunakoak, Joxe Mari Luengo Zi-

zurkilgoak eta Eva Usandizaga Zi-

zurkilgo parekidetasun eta giza

eskubideen arloko zinegotziak

hartu dute parte bidaian.

Meangueran egin zuten seni-

detzearen mende laurdena ospa-

tzeko lehen geldialdia. Aiztondon

urtero egiten duten moduan, han

ere senidetze eguna prest zeuka-

ten bisitariak iristerako. Harrera-

rekin hunkituta itzuli da Legarra:

«Bidaia hunkigarria izan da, ha-

rreman zuzena izan dugulako eu-

rekin, gertukoa. Izugarrizko ha-

rrera egin digute, mila esker en-

tzun dugu behin eta berriro».

Senidetzea dela eta, urte osoan

hainbat ekitaldi egiten dituzte

Aiztondo bailarako udalerriek,

dirua lortu eta Segundo Montes

komunitateari modu batera edo

bestera laguntzeko. Besteak bes-

te, kros solidarioa egiten dute As-

teasun, eta baita tortilla eta talo

solidarioak edo santa eskea ere.

Segundo Montes komunitateko

hainbat ikasleri ikasketak ordain-

tzen laguntzen diete ekitaldi ho-

rietan bildutako diruarekin. Hain

zuzen ere, ikasle horien gradua-

zio ekitaldian presente egoteko

aukera izan zuten udal ordezka-

riek. Arrastoa «harro» dago di-

ruz lagundu ezean ikasteko auke-

rarik izango ez luketen ikasleak

graduazio ekitaldian ikusita:

«Ostalaritza eta turismoa, inge-

niaritza zibila edo soldatze ikas-

ketak egin dituzte gure laguntzari

esker, eta norbera bete egiten du

horrek». Errealitateaz jabetzeko

hara joan beharra dagoela uste

dute udal ordezkariek. «Ekital-

diak egiten ditugu hemen, baina

ez gara konturatzen zertan ari ga-

ren. Borondatea badaukagu, bai-

na hara joan arte, hangoa ikusi

arte, zaila da gure laguntza zertan

islatzen den jakitea. Zirrara eragi-

ten du hori guztia bertatik bertara

ikusteak», adierazi du Amilibiak.

Denbora askorik gabe ibili dira

txoko batetik bestera. Aiztondo-

ko udalerriak Euskal Fondoaren

parte direnez, haiek antolatu die-

te bidaia. Nazioarteko

garapen lankidetza sus-

tatu, lagundu eta koordi-

natzen du Euskal Fondo-

ak, eta El Salvadorko

uraren eta berdintasuna-

ren aldeko proiektuak

gauzatzen laguntzeko

konpromisoa hartua

dute Aduna, Zizurkil eta

Asteasuko udalek. Ma-

naguan dagoen Euskal

Fondoko koordinatzai-

lea da Aitor Landa, eta

hark egiten die jarraipe-

na, kontrola eta manten-

tzea inguru hartan gara-

tzen diren proiektuei. Horietako

batzuk ikusten eta inaugurazio

ekitaldietan parte hartzen ibili

dira euskal ordezkariak. Legarrak

azaldu duenez, «oso garrantzi-

tsua» da ikustea euren bizi kalita-

tea, eta zenbatekoa den bizi diren

inguruan duten uraren beharra.

Hainbat ur sistema jartzen dituzte

martxan; besteak beste, biltegiak,

putzuak eta iturriak. «Leku ba-

tzuetan badaukate ura, baina bi

egunetan soilik, agian, edo aste-

an, egunero, bi orduz soilik. Hel-

burua da hango biztanleek egu-

nero 24 orduz ura edukitzea»,

azaldu du Amilibiak.

Berdintasunaren bilaLaura Lopez, San Francisco Me-

nendez eta Rosario komunitatee-

tako ur sistema berriak ikuskatu

eta inauguratu dituzte euskal or-

dezkariek. «Ura nondik hartzen

zuten erakusten zieten inaugura-

zio ekitaldietan, eta herritarren

aurrean irekitzen zuten iturria.

Horrez gain, ura zenbat metrora

zegoen eta ur horrek zenbat fami-

lia hornitzen zituen, informazio

hori guztia ematen zuten», azal-

du du Luengok. Suchitoto ingu-

rua ere bisitatu zuten Pedrina Ri-

vera alkatearen laguntzarekin,

eta, guztiek azaldu dutenez, ingu-

ru hartan ez da erraza uraren

proiektuak gauzatzea, etxebizi-

tzak oso sakabanatuta daudelako.

San Salvador hiriburuan egin

zituzten azken egunak, eta ema-

kumeen etxe baten inaugurazio-

an parte hartu zuten han. Oscar

Ortiz presidenteordearekin ego-

teko aukera ere izan zuten, eta

baita Asanblea Nazionalean ego-

tekoa ere.

Ur faltak emakumeei eragiten

die gehienbat. Goizero-goizero,

haiek egin behar izaten dituzte

kilometroak etxeko kide guztiek

ura izan dezaten; haiek behar

dute ura, harrikoa egiteko edo

arropa garbitzeko. Horren jaki-

tun, eta berdintasunaren alde,

Euskal Fondoa ahalegina egiten

ari da emakumeak gauzatzen ari

diren uraren proiektuen parte

izan daitezen. Iturgintza erakus-

ten diete, edo gizonezkoak nagusi

diren uraren batzar nagusietan

parte hartzen dute. Proiektu ho-

rietan, derrigorrezkoa da emaku-

meen presentzia bermatzea.

«Lankidetza hori asko eskertzen

dutela esaten ziguten beti», hasi

du azalpena Usandizagak. «Izan

ere, emakumeen bizi kalitatea as-

koz okerragoa zen horrelako

proiektuak garatzen hasi aurre-

tik. Gauza handia da eurak ere

Euskal Fondoaren proiektuen

parte izatea eta ura etxean eduki-

tzea».

El Salvadorko biztanleei ondo

gogoan gelditu zaie Legarrak eki-

taldietako batean aipatutakoa:

«Emakumea lanera ateratzen da

kalera, baina gizona inoiz ez da

sartzen etxera lanera».

Aiztondoko udal ordezkariak El Salvadorren izan berri dira Segundo Monteskomunitatea bisitatzen eta Euskal Fondoak sustatzen dituen programak ikuskatzen.

Hunkituta eta harro itzuli dira

Aiztondoko udal ordezkariak eta Euskal Fondokoak, Suchitotoko Laura Lopez komunitateko ur sistemaren inaugurazio ekitaldian. TOLOSALDEKO ATARIA

Ekitaldiak egiten dituguhemen, baina han egon arte ez gara konturatzen gurelaguntza zertan islatzen den »Josu AmilibiaAdunako alkatea

«Eskertzen dute lankidetza;emakumeen bizi kalitateaaskoz okerragoa zen proiektuhauek garatzen hasi aurretik»Eva UsandizagaZizurkilgo zinegotzia

‘‘

7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30a Gaiak

8 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30aGaiak

Unai Zubeldia Getaria

Ez da zigilu soil bat. Ez

da izen hutsa. Pro-

duktua lantzeko mo-

du bat dago atzean.

«Ekoizleek, esatera-

ko, modu jakin batean zaindu be-

har izaten dituzte erlauntzak; eta

ezin izaten dute erabili erleei kalte

egingo dien produkturik; gero,

eztia egiteko prozesuan, zorrotz

zaintzen dugu hezetasuna; beste

enpresa gehienek ez bezala, eztia-

ren ezaugarri guztiak mantentze-

ko, 40 gradutik igo gabe egiten

dugu prozesu guztia; eta loreen

polenari pasatzen uzten diogu ez-

tia iragazteko garaian...». Ander

Arbulu Giez-Berri enpresako ku-

deatzaileak azaldu duenez, «kon-

trol handia» dago Eusko Label zi-

gilupean egiten duten eztiaren

atzean.

«Erlauntzaren eta ekoizlearen

arteko prozesu guztia gertutik

zaintzen du Hazik», Landa, Itsa-

sertz eta Elikagaien Sustapenera-

ko Elkarteak. «Eta kalitatea lehe-

nesten dugu kantitatearen aurre-

tik. Hor dago sekretua». Aurten

25 urte bete ditu Gipuzkoako Er-

lezainen Elkarteko kide batzuen

ekimenez hasitako bideak —ur-

teurrena ospatzeko, Eleak Lore-

tan jardunaldia antolatu zuten jo-

an den astean, Getarian, Giez-Be-

rri enpresan—. Azken 25 urteotan,

Eusko Label zigilupean, Giez-Be-

rrik tratatu eta ontziratu du Gi-

puzkoa eta Bizkaiko 24 erlezainek

ekoitzitako eztia —Hazik beste

planta bat homologatu berri du

Orozkon, Bizkaian—.

Enpresak Getarian dauka on-

tziratze planta, eta bertan ekoiz-

ten dituzte labeldun eztia, ezti

ekologikoa, eta hainbat eztiki: po-

lena; eztia eta jelea; eztia, polena

eta jelea edo Indarplus izeneko

produktua; eta propoleoa. Urtero

produktu berriren bat sortzeko

erronkari helduta, eztia propole-

oarekin merkaturatuko dute las-

ter, eta, urrutirago begira, «kali-

tatea mantenduz produkzioa are-

agotzea» da erronka. «Izan ere,

sei-zazpi hilabeteko epean buka-

tu egiten zaigu merkaturatzen

dugun ezti guztia». Gaur egun,

6.000 erlauntz pasatxo erabiltzen

ditu enpresak, eta 350 bat erlategi

dauzkate erregistratuta. 90.000

ezti kilo ere ontziratu izan dituzte

urterik onenetan, baina 50.000-

60.000 kilo inguru ontziratzen di-

tuzte normalean.

300 metro koadro inguru dauz-

ka Giez-Berrik, eta goialdean

dauka gune nagusietako bat: bil-

tegia. «Eztia bidoietan manten-

tzen da ondoen», hasi du azalpe-

na Arbuluk. «Eta 13-14 gradu ar-

tean egon beharra daukate bidoi

horiek. Ezti likidoa, berriz, 25 gra-

duan mantendu behar izaten da,

prozesuak irauten duen bitartean

ez gogortzeko». Merkaturatzen

duten eztiaren ezaugarriak ere

mahai gainean jarri ditu enpresa-

ko kudeatzaileak: «Ezti freskoa

da, gordina, hotzean egina, arti-

saua eta pasteurizatu gabea».

Oso lantegi konplexua da erle-

zainena. Hala ziurtatu du Alfredo

Garcia erlezainak eta Giez-Berri

enpresako presidenteak. «Ardien

moduan, mendian egon behar

izaten dute erleek, eta erle horiek,

Eusko Label zigiluko eztiak 25 urte bete ditu aurten. Giez-Berri Getariakoenpresak jaso, tratatu eta ontziratzen duGipuzkoa eta Bizkaiko 24 erlezainen eztia.Produkzioa areagotzea da erronka nagusia.

Kalitatearenizenean

Francisco Garcia erlezaina eta Giez-Berriko presidentea, erlauntzen inguruan, lanean. GIEZ-BERRI

Oso zaila da erlezain gisabizitzea. Profesionalaizan beharra dago,eta erleak oso ondozaindu, lekuz aldatu...»Alfredo GarciaErlezaina eta Giez-Berriko presidentea

«Kalitatea mantenduzprodukzioa areagotzeada erronka, sei-zazpihilabetean bukatuegiten baitzaigu eztia»Ander ArbuluGiez-Berriko kudeatzailea

‘‘

9GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30a Gaiak

normalean, ez ditugu edukitzen

gu bizi garen inguruan; nahikoa

sakabanatuta edukitzen ditugu».

Baldintza egokien bila, uztail ha-

sieran transhumantzia egiten du-

te, normalean. «Eta hori ere mu-

gatuta dauka Eusko Label zigi-

luak». Hego Euskal Herritik kan-

po, Burgos iparraldera soilik era-

man ditzakete erleak.

Lehen urteak, zailakErlezainen lana gutxi-asko

«egonkortuta» dagoela azaldu

du Garciak. «Lehen urteetan na-

baritu genuen aldaketarik han-

diena, erlauntz zaharretatik be-

rrietara aldatu eta Eusko Label zi-

giluaren baldintzetara egokitu

behar izan genuenean; erleak no-

la zaindu, lekuz nola mugitu,

kontrolak, enpresarekiko eta be-

zeroekiko harremanak, mezua,

antolaketa... Zaila izan zen hasie-

ra». Giez-Berriko presidenteak

aitortu du, ordea, gauzak ez direla

askorik aldatu gerora. «Eta hori

daukate alde gazteenek, egitura

guztia antolatuta eta lotuta aurki-

tuko dutelako pausoa eman nahi

dutenek. Gure garaian ez zegoen

ezer, eta hutsetik hasi behar izan

genuen lanean». Azken lau urte-

otan bost erlezain gaztek pausoa

eman dutela jakinarazi du Gar-

ciak. «Eta, tartean, nire semeak

ere badauzka erleak».

Jaiotzez Burgoskoa da Garcia.

«Han betidanik eduki izan geni-

tuen erleak. Amak gertutik zain-

tzen zuen dena, eta pixkanaka

piztu zitzaidan erleekiko grina».

Ordurako Burgostik Zumaiara

etorrita, Gipuzkoako Erlezainen

Elkartea sortu zuten lehenengo,

«hamabi-hamabost lagunen ar-

tean», eta Giez elkartea ondoren,

Gipuzkoako Eztigileen Elkartea.

Ekoizle sare bat dauka elkarteak,

eta erlezain horiek dira Giez-Berri

enpresaren jabeak. «Ez da enpre-

sa kapitalista bat», goratu du pre-

sidenteak.

Hazte prozesu horretan, bost

urteren buruan txiki gelditu zi-

tzaien Giezeko egitura. «Eta ho-

rregatik erosi genituen gaur egun

Giez-Berri dagoen enpresaren lu-

rrak, Getarian». Hori bai, Garciak

behin eta berriz azpimarratu du

enpresaren gaur egungo egitura

nekez uler daitekeela Martxel

Aizpuruak egindako lanik gabe.

«Hura da gaur egungo egituraren

bultzatzaile nagusia. Biologoa da,

oso jakintsua, eta hark egituratu

zuen dena. Erretiroa hartuta dago

jada, bizpahiru urtean amaituko

dut nik ere, eta, gazteen laguntza-

rekin, pixkanaka ea behar berrie-

tara egokitzen asmatzen dugun».

Arbuluren hitzetan ere, «belau-

naldi aldaketarekin asmatzea»

izango da gakoetako bat.

Gaur egun, erlezain profesional

gutxi dago Euskal Herrian. «Ba-

dago baten bat, baina oso zaila da

erlezain gisa bizitzea. Profesiona-

la izan beharra dago, eta erleak

oso ondo zaindu, lekuz aldatu...».

Garciak eta Arbuluk behin eta be-

rriz azpimarratu dute erleak lekuz

aldatzeak daukan garrantzia. Bai-

na erleentzat zein dira baldintza-

rik egokienak? «Euria behar du-

te, baina ez hemen sarritan izaten

dugun euri jasarik; tenperatura,

berriz, 15 bat gradukoa, loreak

hazteko, baina eguzkia ere behar

dute segidan; maiatzean hiru aste

jarraian, esaterako...». Presiden-

teak erreleboa eman dio kudea-

tzaileari. «Garai bateko baldin-

tzak beharko genituzke gaur

egun; gaztainondo gehiago, aka-

ziei ez erasotzea, basoberritzeetan

zuhaitz nektariferoak kontuan

edukitzea... Hori guztia eskatzen

diegu administrazioei».

Gizarteko beste hainbat espa-

rrutan bezala, erlezainek ere ara-

zo larria daukate liztor asiarrare-

kin. «Erlezainen elkarteak eta al-

dundiak lan handia egin zuten

hasieran, baina oso motz gelditu

da lanketa hori. Habiak kentzen

ari dira, baina ez dute egin jarrai-

pen zehatzagorik». Garciak azal-

du duenez, pozoiren bat izan dai-

teke arazoa konpontzeko gakoa.

«Eta kanpaina erraldoiak, herri-

tar guztiek liztorren aurkako

tranpak jar ditzaten, erreginak

hilko bailirateke modu horretan.

Aterpeetan babesten dira erregi-

nak, eta eurak bakarrik ateratzen

dira, martxo-apiril aldera».

Erleak, liztorrekin izututaBeste hainbat intsekturekin bate-

ra, erleak eta eztia jaten dituzte

liztor asiarrek. «Baina arazoa ez

da jaten duten hori bakarrik. Erle-

ak izutu egiten dira liztorrak ager-

tzen direnean; ez dira ateratzen

erlauntzetik, eta ez dute polenik

lortzen. Ondorioz, erle horiek ez

dira hazten behar bezala, eta hil

egiten dira neguan». Giez-Berri-

ko presidenteak horregatik eska-

tu du liztor asiarraren aurkako

«benetako politika bat» garatze-

ko; «gainerakoan, oso zail dauka-

gu aurrera egitea».

Bittor Oroz Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza, Arrantza eta Elikagaien Politikako sailburuordea, joan den astean,

Giez-Berri enpresan, Erleak Loretan jardunaldian, bertaratutakoei azalpenak ematen. GIEZ-BERRI

Asier Perez-Karkamo Irun

Charles de Gaulle jene-ralak Kepa Ordokirizilarrezko izarra duenGerra Gurutzea ezarri

zionean, nazien aurka borrokatuziren euskaldun guztiak izan zi-tuen gogoan. Frantziak haien sa-krifizioa sekula ez zuela ahaztukoziurtatu zion De Gaullek irunda-rrari. Frantzian bezala, jaioterrianere oroimenean gordeak dituzteGernika batailoiko komandante-ak II. Mundu Gerran egindakoak.Baionan hil zela 25 urte bete dire-nean, haren borroka aintzat har-tzeko jardunaldiak antolatu dituharen izena daraman eta Bidasoa-ren bi aldeetako herritarrak bil-tzen dituen Kepa Ordoki Memo-ria Historikoa Bidasoan taldeak.Urrian sortu zen elkartea, eta,

Peli Lekuonaren arabera, faxis-moaren biktimei aurpegia jartzeaizango da helburu nagusietakobat:«Egun ez dago behin betikobiktimen erroldarik, eta ez dakiguzenbat jende fusilatu zuten edozenbat pertsonak jasan zuen erre-presioa, are gutxiago Bidasoa Be-herean». Faxisten kontrako bo-rroka hari balioa ematea da bestehelburua, eta hor kokatu dute Ke-pa Ordokiren heriotzaren mendelaurdenari lotuta aste honetarakoantolatu duten egitaraua.Asteartean abiatu zituzten jar-

dunaldiak Hondarribiko kulturetxean egin zuten Bertsotan fa-xismoari aurrebertso emanaldigidatuarekin. Kepa Ordoki MHB-ko kide Joxan Elosegi aritu zen gi-dari lanetan, eta jardunaldien zio-az mintzatu zitzaien bertaratuta-koei: «Kepa Ordoki eta faxismoa-ri aurre egin zioten eta aurre egi-ten ari zaizkion guztiak kontuanhartzea, hori da gure izpiritua».Batez ere erbestean egindako-

engatik ageri da Ordoki historia-ko testuetan, Gernika batailoia-ren ekintza militarrengatik, etaerresistentziako buruzagietakobat izateagatik —Pierre Ordoki gi-sa zen ezaguna—. Baina 36ko ge-rran ere nabarmendu zen. 24 urte

zituela Gipuzkoa, Bizkai eta San-tanderko (Espainia) fronteetanborrokatu zen, San Andres batai-loiko kapitain gisa. 1937ko abuz-tuan, preso hartu zuten, eta herio-tzara kondenatu, baina ez zutenzigorra bete. Duesoko (Kantabria,Espainia) presondegian zegoela,handik ihes egitea lortu zuenirundarrak, eta Frantzian babestuzen. Han berriro atzeman zuten,eta Gurseko kontzentrazio espa-rrura (Okzitania) eraman zutengatibu. Handik ere ihes egin zuen,1942an, eta Mexikoraino iritsi zen.Mexikon zegoela, Frantziako

erresistentziarekin harremane-tan jarri zen Eusko Jaurlaritzarenenkarguz, eta Gernika batailoiaosatzen hasi zen. Hasierako as-

moa zen Espainiara sartu eta hanborrokatzea, baina baztertu eginzuten aukera hori; ekintza suizidazela uste zuten bai Ordokik eta bai

Jose Antonio Agirre lehendaka-riak. Hala, Frantziako nazienkontrako erresistentziarekin bategin zuen Gernika batailoiak, etaaliatuen esanetara jarri zen, Kan-

potarren eta Marokoa-rren 8. Erregimentu Mis-toaren barruan. Ordoki buru zela,

Medoc frontean borro-katu zen Gernika batai-loia, Carnot brigadarenbarruan. 1945eko apiri-laren 14an, fronte atlan-tikoa askatzeko aginduajaso zuen irundarrak, etaPoint de Graven (Okzita-nia) ezarrita zeuden ale-maniarrak kanporatuzituzten euskal guda-riek. «Balio moral eta

militar handiko ekintza» harga-tik jaso zuen zilarrezko izarraduen Gerra Gurutzea Ordokik.«Komandante, Frantziak inoiz

ez du ahantziko euskaldunekherrialdea askatzen egindakoesfortzua eta sakrifizioa», horie-xek izan ziren De Gaullerenhitzak, Gernika batailoia etaharen ikurrina ohorez eta mili-tarki agurtu eta gero.

Beste aldera, bi heren1936ko irailaren hasieran iritsi zi-ren Francoren aldekoak Irunkanpoaldera. Baina Elosegik na-barmendu duenez, gerra hasi ze-netik sentitu zuten haien meha-txua: «45 eguneko kalbarioa izanzen gerra irundarrentzat; horre-gatik eraitsi behar izan zuten En-darlatsako zubia, Nafarroatik me-hatxua sentitzen zutelako». Urtehartako irailean beste zubi bat ba-liatu zuten irundarrek Hendaiarajauzi egiteko: Santiagokoa. «Biz-tanleen bi heren igaro ziren egungutxian, eta beste horrenbestegertatu zen Hondarribian», eran-

tsi du Elosegik. Milaka eta milakabidasotarrek aurkitu zuten babe-sa Hendaia, Urruña, Ziburu, Ge-taria eta Ipar Euskal Herriko besteherri askotako etxe eta baserrie-tan.Hori nahiko arrazoi da Kepa

Ordoki 25 urte jardunaldien egi-tarau nagusia Hendaiako Zoko-burun egiteko. Gaur, 19:00etan,Hegoa aretoan, Kepa Ordoki etamemoria historikoagoiburuare-kin solasaldia hasiko da, IñakiEgaña Euskal Memoria fundazio-ko lehendakaria eta Alberto Una-muno Markina-Xemeingo Ahaz-tuen Memoria elkarteko kideapartaide izango direla.Bihar, berriz, omenaldi xumea

egingo diete alde batean zein bes-tean faxisten aurka borrokatu zi-renei, 12:30ean, Irungo Gernika-ko Arbolan. Kepa Ordoki MHBkbidasotarrei dei egin die bi ekital-dietara joan daitezen.

25 urte bete dira Kepa Ordoki irundarra hil zela.II. Mundu Gerran Frantziako Gerra Gurutzeajaso zuen, Gernika batailoiko komandante zelanaziak Pointe de Gravetik kanporatzeagatik.

Bidasoak ez duahaztu Ordoki

Gernika batailoiko kideak Soulac-sur-Mer herrian, 1945eko apirilean; erdian ageri da Ordoki. FIGHTINGBASQUES.NET

11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30a Gaiak

Kepa Ordoki eta faxismoariaurre egin zioten eta aurreegiten ari zaizkionak kontuanhartzea, hori da gure izpiritua»

«45 eguneko kalbarioa izan zen gerra irundarrentzat,eta horregatik eraitsi beharizan zuten Endarlatsako zubia»Joxan ElosegiKepa Ordoki MHB taldeko kidea

‘‘

tan. «Ekialdeko Karibeko Esta-tuak osatzen ditu Santa Luziak,beste hainbat herrialderekin ba-tera. Gros Piton eta Petit Pitonmonolito bikiak ikus daitezkehango dolarretan». Zorrotzak di-rudite itsasotik ateratzen diren700 metroko orratzek.Jatorri bolkanikoko mendiak

dira Piton bikiak, Etiopiako birr

billeteetan agertzen den Ras Das-hen mendia bezala. «EuskalHerritar batek igotako 4.000metroko lehendabiziko mendiada. Anton Abadia hara igo zenXIX. mendearen erdialdera».Galinier eta Ferret Frantziakoesploratzaileek 1841ean egindakoigoera da erregistratutako lehe-na, baina ikertzaileek uste dutelehenago ere igo zirela ingurukoartzainak.Iturrizak galdegin du ea nor-

tzuk diren mendizaleak. «Men-dizalea ez al da plazeragatik igo-tzen dena? Bada, beste arrazoibatzuengatik igo ziren Ras Das-henera». Eta gaineratu du: «Pasodel Cortes igarobidea ikusten daMexikoko pesoetan. Hortik igo-tzen da Popocatepetl mendira.Betidanik esan izan da HernanCortesen soldaduak izan zirelagailurrera igo ziren lehendabizi-koak. Baina mendizaleak zirensoldadu horiek?».

Mendiaren gogortasunaKirgizistango Som billeteak ereikus daitezke erakusketan, KhanTengri mendia irudikatua dutela.«Mendi madarikatua da euskalmendizaleentzat», azaldu du Itu-rrizak. «Hiru istriputan hiru eus-kal mendizale hil dira Khan Ten-gri mendian. Nahiz eta ez duenzortzi mila metroko langa gaindi-tzen, mendi tekniko eta arrisku-tsua da. Gainera, oso iparraldeandago, eta eguraldia oso gogorraizan ohi da han». 2001ean, berriz,Aritz Artieda, Javi Arkauz, CesarNieto, Beñat Arrue eta Iñaki Aier-tza Pumori mendian hil ziren,elur jausi batek harrapatuta.

Kerman Garralda Zubimendi

Ordizia

Herrialde bakoitzakbere identitate sin-boloak eratzen di-tu herritarren ar-tean harrotasun

puntu bat pizteko. Dirua eta pai-saia partekatzen ez diren bi sinbo-lo direnez, baliabide egokiak dira

herrialde baten nortasuna eraiki-tzeko. Hain egokiak, non batzue-tan bat egiten duten. Euskal Men-dizaletasunaren Museoak, Saba-dellgo (Herrialde Katalanak)Mendi Informaziorako ZerbitzuNagusiarekin batera, mendi en-blematikoak dituzten billeteenbilduma ikusgai jarri du Mendi

bete diruerakusketan, OrdiziakoD’elikatuz gunean. Sala bakarre-

ko erakusketa da, baina mundua-ri bira emateko nahikoa.Sei kontinenteetako 66 herrial-

detako billeteak daude ikusgai.Bere herrialdeko paisaia adieraz-garrienetako bat erakusten dubakoitzak, eta Antxon Iturrizaeuskal mendizaletasunaren his-torialariak irudiari sakontasunaematen dio bere azalpenekin.«[Juan Sebastian] Elkanok hiru

urte behar izan zituen munduaribira emateko; Jules Vernek, 80egun; eta Mendi bete diruerakus-ketako bisitariak, 66 billete. Afga-nistanen hasi eta Zimbabwenamaituko dugu txangoa, eta pun-ta batetik bestera jauzika ibilikogara tartean».Afgania da Afganistango dirua,

eta Darkot igarobidea dago irudi-katuta 50 afganiko billeteetan.«Hindu Kux mendigunean dagoDarkot lepoa, Xakaur mendia be-zala. Euskal Herritarren lehenzazpi milakoa izan zen Xakaur,1976an. Javier Garreta nafarrakgidatu zuen espedizio hura. Istri-pua izan zuten beherakoan, etabertan hil zen Leandro Arbeloamendizalea», oroitu da Iturriza.Billeteetan agertzeko, baina,

mendiek ez daukate garaiera bel-durgarririk izan beharrik. «Ar-gentinan egon badaude mendigaraiagoak, baina gutxi dira Mar-tial Mendiak bezain esangura-tsuak [940 metro]. Ushuaia ingu-ruan daude mendi horiek, Beaglekanalaren kostan, eta munduabertan bukatzen zela esaten zu-ten garai batean».

Antartikako dolarraAntartika dago Hornos lurmutu-rraren bestaldean. «Ez galdetu eabertan dirua ateratzeko kutxazai-nik badagoen edo ez, baina bille-teak badituzte», dio Iturrizak,txantxetan. Antartikako dolarra-rekin ezin da ezer erosi, ez baitau-ka baliorik. Antartikako atzerrikotruke bulegoak jaulkitako bildu-ma objektu bat da, eta Antartika-ko ikerketa zientifikoak ordain-tzen dituzte kontinentearen in-guruko gertakari historikoak,pinguinoak eta glaziarrak dituz-ten billeteak salduz.Antipodetan daude Artikoko

lurraldeak, baina diru kontuetanez dira horren desberdinak.2010etik, Artikoko lurraldeek erebaliorik gabeko euren diru pro-pioa saltzen dute ikerketara bide-ratzeko. «Fridtjof Nansen ager-tzen da Artikoko billeteetan.Bakearen Nobel saria irabazizuen; Ipar Polora heldu zen lehenpertsona izan zen, eta hark eginzuen Groenlandiako lehen zehar-kaldia eskiekin. Handik ehunurtera, zeharkaldi berbera eginzuten Dina Bilbaok, Josu Iztue-tak, Angel Ortizek, Txiki Plazaketa Nekane Urkiak, Groenlandia88 izenpean».Dina Bilbao ez zen jaio geldi

egoteko, eta mundu guztian ibilizen, hara eta hona. Iñigo Ross Iz-tueta euskal-antiguarrarekin ba-tera, Karibe inguruko Santa Luziauhartean bizi izan zen 1997anitsasoan desagertu aurreko urtee-

Euskal Mendizaletasunaren Museoak ‘Mendi bete diru’erakusketa antolatu du Ordizian. Bankuko billeteen bidez,mundu osoan zehar bidaiatuko du bisitariak, tokian tokikomendirik esanguratsuenak eta horiei buruzko historia ezagutuz.

Diru zorroan sartzen diren mendiak

Antxon Iturriza euskal mendizaletasunaren historialariak egin zituen gidari lanak. KERMAN GARRALDA ZUBIMENDI

12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30aGaiak

Elkanok hiru urte beharizan zituen munduaribira emateko; JulesVernek, 80 egun; etabisitariak, 66 billete»

«Khan Tengri mendimadarikatua da euskal mendizaleentzat.Hiru istriputan hirumendizale hil dira han»Antxon Iturriza‘Mendi bete diru’ erakusketako gidaria

‘‘

Eider Goenaga Lizaso

Txotxongiloen hiri-

burua da Tolosa»,

esan zuten Titirijai

jaialdia aurkeztu

zutenean. Azaroa-

ren 24an hasi eta abenduaren 2ra

bitartean 36 obra eskainiko dituz-

te Tolosan. Oholtzan zein kalean,

txikientzat zein helduentzat...

Amestu nahi duen edonorentzat.

Tolosan ez ezik, Pasaian eta Orion

ere izango dira ikuskizunak, aste-

buru honetan. Bederatzi obra

izango dira, guztira.

AÑOS LUZLUZ, MICRO Y PUNTOKONPAINIANon: Leidorren (Tolosa).

Noiz: Gaur, 11:00etan eta

14:00etan. Bihar, 17:00etan.

Hizkuntza: Hitzik gabekoa.

Sinopsia: Gau guztia lanean dara-

man konpositore bat da Lady Di

Fusa, baina ezin du ezer konposa-

tu. Nekatuta, bere instrumentuen

gainean lo hartzen du, eta, esna-

tzean, zerbait aldatu dela suma-

tzen du: bere eskuek melodia ho-

riek interpreta ditzakete. Nota ho-

rietatik argizko, itzalezko eta kolo-

rezko imajinak sortuz joango dira,

eta bi txotxongiloren istorio zora-

garria kontatuko dute: arrautza ur-

din baten eta egurrezko panpina

baten arteko harremana.

Teknika: Itzal garaikidez osatuta-

ko lana da, une oro zuzeneko mu-

sikarekin lagundua.

Konpainia: 2013an hiru lagunen

artean sortutako Asturiasko (Es-

painia) konpainia bat da. Esperi-

mentazioan eta ikus-entzunezko

sormenean oinarritzen dute euren

lana, baita itzal teatroan ere.

ICI ET AILLEURSPUPELLA NOGUES KONPAINIANon: Topic-en (Tolosa).

Noiz: Gaur, 11:00etan eta

14:00etan; eta bihar, 18:30ean.

Hizkuntza: Gaztelera.

Sinopsia: Munduko ume edo

haur guztien objektuak gordetzen

dituen museo baterako bisita

planteatzen du ikuskizunak. Isto-

rioz betetako museo bat da, une

oro mugimenduan dagoena. Hara

eta hona bidaiatzeko aukera ema-

ten du museo nomadak.

Teknika: Txotxongiloak, argi-itza-

lak eta ikus-entzunezko teknikak

tartekatzen ditu.

Konpainia: 1984an Italian sortuta-

ko talde bat da, baina Tolosan

(Okzitania) du egoitza 2005etik.

Ume zein helduentzako obrak egi-

ten dituzte. Herrialde askotan aur-

keztu dituzte euren lanak: Italia,

Kroazia, Eslovenia, Suedia, Finlan-

dia, Alemania, Errusia, Mexiko,

Bielorrusia, Hego Korea...

TEATRI MOBILI GIROVAGO E RONDELLA ETADROMOSOFISTA KONPAINIAK Non: Euskal Herria plazan

(Tolosa).

Noiz:

Manoviva: Gaur, bihar eta etzi,

17:30, 19:30 eta 21:30ean.

Antipodi: Gaur, bihar eta etzi,

18:30 eta 20:30ean.

Hizkuntza: Hitzik gabekoa.

Sinopsia: Kamioi bat eta autobus

bat ezohiko antzerki espazio bila-

katuko dira, eta, irudimenaren bi-

tartez, hiriko paisaia aldatuz joan-

go da poliki-poliki. Ikusleak auke-

ratuko du antzezlana eta tokia: Ma-

noviva obra, autobusean; Antipodi,

kamioian. Ondorengoak dira Ma-

noviva-ko protagonistak: Manin

—malabarista, orkestra-gizona eta

fakirra— eta Manon —funanbulis-

ta eta akrobata—. Argiak itzaltze-

an, miniaturazko unibertso batean

murgilduko dira ikusleak. Miniatu-

razko zaldi baten bidaiaz hitz egi-

ten du Antipodi-k, eta antipodeta-

rako bidaia proposatzen du.

Konpainiak: Aktorez eta artisauz

osaturiko konpainia historiko bat

da Girovago e Rondella Family

Theater. Euren lanen bidez, ohiko-

ak ez diren kaleko tokiak anima-

tzen dituzte. 1987an hasi zen haien

abentura, Greziako barku-antzoki

batean. Aurreko konpainiarekin

lotura handia dauka Dromosofis-

tak, haien seme-alabak baitira tal-

dearen sortzaileak (Rugiada, Ti-

moteo eta Tommaso Grangani).

Elkarrekin ari dira proiektuan.

GAUDEAMUSLA CHANA TEATRONon: Topic-en (Tolosa).

Noiz: Gaur, 22:00etan.

Hizkuntza: Gaztelera.

Helduentzat.

Sinopsia. Miguel de Cervantesen

El Licenciado Vidriera obran oina-

rrituta, eleberriaren adaptazio libre

bat egin du La Chana Teatro talde-

ak. Miseriatik ateratzeko gazte be-

hartsu batek ospetsu izateko duen

nahia dauka oinarrian obra diberti-

garri eta originalak.

Teknika. Aktore manipulatzaile

bakarrak egiten du lan obra guz-

tian; kontalari, aktore, txotxongilo

eta objektu rolak aldi berean gau-

zatzen ditu denak.

Konpainia. Aurea Perezek eta Jai-

me Santosek 1987an sortu zuten

konpainia, Salamancan (Espai-

nia). Antzezlanaren ondoren, Jai-

me Santosekin hizketaldia izango

dute ikusleek.

APPESO AD UN FILODI FILIPPO MARIONETTENon: Juanba Berasategi aretoan

(Pasai Donibane).

Noiz: Gaur, 11:00etan.

Non: Plaza Berrian (Tolosa).

Noiz: Bihar, 12:30ean.

Hizkuntza: Hitzik gabekoa.

Sinopsia. Soiltasunez eta poesiaz

beteriko txotxongiloekin eginda-

ko ikuskizun bat da. 2017ko Klein-

kunstfestival Usedom jaialdiko

ikuskizun onenaren saria irabazi

zuen, Alemanian, eta aurten, Ita-

lian, Arezzoko eta Florentziako

jaialdiak irabazi ditu. «Luma baten

hegaldia bezain arina eta kuxin ba-

ten bihotzaren taupadak bezain

indartsua».

Teknika. Haridun txotxongiloekin

egiten du lan konpainiak.

Konpainia. Remo Di Filippok eta

Rhoda Lopezek sortu zuten,

2015ean. Eurek sortutakoak dira

erabiltzen dituzten txotxongiloak,

Italian duten tailer txiki batean.

LA OU VONT DANSER LES BETESCLOCHARDS CELESTESNon: Kultur etxean (Orio).

Noiz: Gaur, 20:00etan.

Non: Zerkausian (Tolosa).

Noiz: Bihar, 18:00etan, eta etzi,

12:30ean.

Hizkuntza: Hitzik gabekoa.

Sinopsia. Dortoka zahar bat da

Mamita, eta lehen arrautzak jartzen

zituen habiaren bila dabil, baina,

denborarekin, asko aldatu da to-

kia. Zorionez, ikaragarrizko indarra

eta memoria ditu Mamitak, eta,

bat-batean, gogoratu egingo da

non utzi zituen arrautzak. Ikusleek,

habiaren bila, bidaia zoragarria

egingo dute Mamitarekin.

Teknika. Marote teknikako txo-

txongiloekin egiten dute lan.

Konpainia. Ipuin kontalariak dira

Les Clochards Celestes, eta kale-

ko artea atsegin dute. Bizitzan ins-

piratzen dira, eta maskarak, txo-

txongiloak eta keinuak erabiltzen

dituzte adierazteko hizkuntza gisa.

KONTUKANTARI 2LAENANANARANJANon: Leidorren (Tolosa).

Noiz: Etzi, 17:00etan.

Hizkuntza: Euskara.

Sinopsia. «Txango berri bat egite-

ko prestatzen ari dira Nanu, Granu

eta Kanuto. Mendira igo behar

dute, baina aldapeko sagarraren

adarraren puntan aurkituko dute

loretxo bat eta... txist! Baxuago

abestu!! Haurtxo polita sehaskan

dago, zapi zuritan txit bero...». Beti-

ko euskal kantak eskaintzen dituz-

te erritmo ezberdinetara erama-

nez; txikiek ikasi eta nagusiek

ahaztu ez ditzaten.

Teknika. Txotxongiloekin eginda-

ko antzerki kontzertua da.

Konpainia. Bilbon sortu zen Lae-

nananaranja, 1999an, familia an-

tzerkia egiteko asmoz. Hamabost

urteko ibilbidean, ohartu dira txo-

txongiloena dela umeengana hur-

biltzeko biderik aproposena.

SOPA DE ESTRELLASFERNAN CARDAMANon: Topic-en (Tolosa).

Noiz: Etzi, 18:30ean.

Hizkuntza: Gaztelera.

Sinopsia. Julio Petruchellik, auzo-

ko saltzaileak, zera dio: «Uholdeek

gauza txar asko ekartzen dituzte,

baina onak ere izaten dira. Nik la-

gun berri bat ezagutu nuen, Blas

izenekoa». Ume bat da Blas, eta

kartoiak biltzen aritzen da kalean.

Blas ezagutu zueneko egun hura

nolakoa izan zen kontatzen du Pe-

trucellik. Sopa de estrellas obran

lan egiten duten haurren bizitza

islatu nahi da.

Teknika. Hainbat adierazpide era-

biltzen dituzte, aktoreak, objek-

tuen antzerkia eta txotxongiloak

tartekatuz.

Konpainia. Fernan Cardamaren

konpainia Jaenen (Espainia) sortu

zen , 2003an. Harekin batera, Lu-

ciana Reynal Machadok osatzen

du taldea.

Igandean amaituko da Tolosako Titirijai jaialdia, baina, bitartean,bederatzi ikuskizunez gozatzeko aukera izango dute ikusleek.

Bederatzi leihozabalik, amets egiteko

Fernan Cardama konpainiaren Sopa de estrellas ikuskizuna. TITIRIJAI

13ProposamenaGIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30a

MUSIKA

AIAAristerrazuko erromeria:

Ostolaza eta Andoni Ezkerra.

b Igandean, 18:30ean, Andatzan.

AIZARNAZABALOptika eta Managaitz.

bGaur, 22:30ean, gaztetxean.

ALEGIARevolta Permanent

eta Bourbon Kings.

bGaur, 22:30ean, gaztetxean.

ANDOAINMick Harvey

eta Mursego.

bAsteazkenean, 21:30ean, Basteron.

ANOETASoma Cult eta McOnak.

bGaur, 23:00etan, gaztetxean.

ARETXABALETA Jaiki eta Eñaut.

bGaur, 19:00etan, Arkupen.

ARETXABALETAManez

eta Kobreak.

bGaur, 22:00etan, Arkupen.

AZKOITIAOihan Vega DJ.

bBihar, 21:30ean, plazan.

AZPEITIA Ibon RG: Laboaren

belarriasolasaldi musikatua.

bGaur, 21:30ean, gaztetxean.

AZPEITIALaboa hamaika

ahotsetarakontzertua.

bBihar, 22:30ean, Sanagustinen.

BERGARALurpekariak.

b Igandean, 19:30ean,

Seminarixoan.

DONOSTIADonostiako Orfeoi

Gaztea.

bGaur, 19:00etan, Aiete

kultur etxean.

DONOSTIAEuskadiko Orkestra

Sinfonikoa & Stephen Hough:

Agata erupzioan.

bGaur, 20:00etan, Kursaalean.

DONOSTIAGreen Bananas.

bGaur, 20:00etan, Covent Gardenen.

DONOSTIAAbba The New

Experience.

bGaur, 20:30ean, Dokan.

DONOSTIADoble Lion Sound

System, Laia Selectora, Sir James

eta Ranking Sepah.

bGaur, 00:00etan, Dabadaban.

DONOSTIACante Flamenko

Lehiaketa eta Antonio Reyes.

bBihar, 18:00etan, Antzoki

Zaharrean.

DONOSTIABenito Lertxundi.

bBihar eta astelehenean,

20:00etan, Kursaalean.

DONOSTIAGigatron.

bBihar, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIARadiocaster.

bBihar, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAAltzarock:

Etsaiak Eroak, Mendeku Itxua

eta Kudai.

bBihar, 21:00etan, Larratxo

kultur etxean.

DONOSTIAMavi Phoenix

eta Hakima Flissi.

bBihar, 21:00etan, Dabadaban.

DONOSTIASudestada, Hyedra

eta The Room.

bBihar, 22:00etan, Mogambon.

DONOSTIASu Ta Gar.

bBihar, 22:00etan, Intxaurrondo

kultur etxean.

DONOSTIAMinor Science

eta Katza.

bBihar, 00:00etan, Dabadaban.

DONOSTIAAnari eta Aguxtin

Alkhat.

b Igandean, 17:00etan, Añorgako

zineman.

DONOSTIAKontzertu zinemato-

grafikoa: Gorazar eta Ekintza

txiki eta gazte abesbatzak, Ana

Salaberria, Pedro Miguel Aginaga,

Suzanna Guterl, Jon Lizaso, Asier

Rodriguez, Sarah Perarnaud eta

Loreto Aramendi.

b Igandean, 18:00etan,

Familia Santuaren parrokian.

DONOSTIANeza Torkar

eta Maria Zubimendi.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Tabakaleran.

DONOSTIAEl Txef A.

bAsteazkenean, 00:00etan,

Dabadaban.

DONOSTIAAaron Abernathy.

bOstegunean, 19:30ean,

Tabakaleran.

DONOSTIALonker See.

bOstegunean, 20:30ean,

Dabadaban.

ERRENTERIAPeppermint Quartet.bBihar, 19:00etan, Mikelazulon.

ERRENTERIAOarsoinua: Siroka,Leihotikan, Gorpuzkingz eta Paniko.

bBihar, 21:30ean, Niessen aretoan.

HONDARRIBIACraig Brown Band

eta Indidxabak.

bBihar, 22:00etan, Psilocybenean.

IRUNCamaron Familia:

Homenaje a Camarónmusikala.

bGaur, 22:00etan, Tunk aretoan.

IRUNAlain Damas, Jose Antonio

Moreno eta Angel Pazos tenoreak.

bBihar, 20:00etan, Amaia aretoan.

IRUNMr. Wilfred.

bBihar, 21:30ean, Tunken.

IRUNDominium, Ataxia F., Ankhar,

Bloodhunter, Lampr3a, Aesthetic.

bOstegunean, 18:00etan, Tunken.

LAZKAOGontzal Mendibil,

Gorka Knorr eta Urko.

bBihar, 20:00etan, Arerian.

OIARTZUNRuper Ordorika.

bGaur, 22:30ean, udaletxean.

OÑATICaboverde.b Igandean, 12:30ean,

Gaztelekuan.

ORMAIZTEGINafarroa 1512, The Bobby’s eta Brigade Loco.

bGaur, 23:00etan, karpan.

ORMAIZTEGIBide Batez.bBihar, 23:00etan, karpan.

ZUMARRAGAMikel Laboari

gorazarre: Uxue ta Triku, Isuo ta

Kezman, Samba Dzanga, Peru

Galbete, Klak!son, Yonan, Veiculo

Longo, Zol, Ute & DJ Sbans,

Txosti, Alter Ego, Paxkal Irigoien,

Hiri Galduak eta Narrash.

bBihar, 18:00etan, Zelai Arizti

aretoan.

ANTZERKIA

ARRASATEDoke: Hamaika

Amaren Seme (Alaba).

b Igandean, 19:30ean, Amaia

antzokian.

AZKOITIATxalo: Etxeko saltsak.

bBihar, 19:30ean, Baztartxo

antzokian.

AZPEITIAGlu Glu: Go!azen 5.0.

b Igandean, 12:00etan eta

17:30ean, Soreasu antzokian.

BERGARATxalo: Ergela.

bBihar, 19:00etan, Seminarixoan.

DONOSTIAMeridako Antzerki

Jaialdia & Secuencia 3: Nerón.

bGaur eta bihar, 20:00etan,

Viktoria Eugenia antzokian.

DONOSTIANueve Teatro:

Cruzadas.

bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIA Idoia Torregarai

eta Mirari Martiarena: Bakean

dagoena bakean utzi.

bGaur, 20:00etan, Altzan,

El Nido tabernan.

DONOSTIAZirika Zirkus:

Egun on, sikiera.

bBihar, 17:30ean, Amara Berri

ikastetxean.

DONOSTIATanttaka: Soka.

bBihar eta etzi, 20:00etan,

Gazteszenan.

ELGETAGlu Glu: Go!azen 5.0.

bOstegunean, 17:00etan,

Espaloian.

ERRENTERIABenetan Be:

Inondik inora.

bGaur, 18:00etan, Niessen

aretoan.

HERNANIBaraka & Arteatro: Oceanus.

bBihar, 11:00etan eta 12:15ean,

Biterin.

HONDARRIBIAAnodino: Erbeste

edo saihets baten aldarrikapena.

bGaur, 19:30ean, kultur etxean.

HONDARRIBIAAdos Teatroa:

El baile de los años.

b Igandean, 19:30ean,

Itsas Etxea auditoriumean.

LEZOAxut: Zazpi senideko.

b Igandean, 20:00etan, Gezala

auditoriumean.

OÑATITartean: Ez dok Hiru

Akustikoa.

bAstelehenean, 19:00etan,

Santa Ana antzokian.

ORIOLes Clochards Celestes:

Lá oú vont danser les Bêtes.

bGaur, 20:00etan, kultur etxean.

PASAIADi Filippo Marionette:

Hari batetik zintzilik.

bGaur, 11:00etan, Donibaneko

Juanba Berasategi aretoan.

TOLOSALuz, Micro y Punto:

Años Luz.

bGaur, 11:00etan eta 14:00etan,

eta bihar eta igandean, 17:00etan,

Leidorren.

Zumarraga b Mikel Laboari gorazarre

Herriko musika taldeen omenaldiaBihar hamar urte beteko dira Mikel Laboa hil zela, eta, horren harira, omenaldi kontzertuak antolatzen ari dira

batean eta bestean. Urretxu eta Zumarragan ere prest daukate emanaldia. Bihar egingo dute, 18:00etan, Zelai

Arizti kultur etxean. Uxue ta Triku, Isuo ta Kezman, Samba Dzanga, Peru Galbete, Klakson, Yonan, Veiculo Lon-

go, Zol, Ute & DJ Sbans, Txosti, Alter Ego, Paxkal Irigoien —irudian—, Hiri Galduak eta Narrash ariko dira. BERRIA

14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30aAgenda

TOLOSAPupella Nogues:

Ici et allieurs.

bGaur, 11:00etan eta 14:00etan,

eta bihar, 18:30ean, Topic-en.

TOLOSAGirovago & Rondella:

Manoviva.

bGaur, bihar eta igandean,

17:30ean, 19:30ean eta 21:30ean,

Euskal Herria plazan.

TOLOSADromosofistas: Antipodi.

bGaur, bihar eta igandean,

18:30ean eta 20:30ean,

Euskal Herria plazan.

TOLOSALa Chana: Gaudeamus.

bGaur, 22:00etan, Topic-en.

TOLOSADi Filippo Marionette:

Hari batetik zintzilik.

bBihar, 12:30ean, Plaza Berrian.

TOLOSAClochards Celestes:

Lá oú vont danser les bêtes.

bBihar, 18:00etan, eta igandean,

12:30ean, Zerkausian.

TOLOSALa Enana Naranja:

Kontukantari 2. Mendian ibiltari.

b Igandean, 17:00etan, Leidorren.

TOLOSAFernan Cardama:

Sopa de estrellas.

b Igandean, 18:30ean, Topic-en.

URNIETATartean: Ez dok Hiru

Akustikoa.

b Igandean, 19:00etan, Lekaio

kultur etxean.

DANTZA

DONOSTIAVerdini Taldea:

Besarkatzen.

bAstelehenean, 20:00etan,

Viktoria Eugenia antzokian.

EIBARKezka Dantza Taldea eta

Jainaga eta Narbaiza: Plazara

Dantzara.

bGaur, 12:30ean, Untzaga plazan.

EIBARGarikoitz Otamendi eta

Patxi Montero: Plazara Dantzara.

bGaur, 19:00etan, Untzaga plazan.

BERTSOLARITZA

ANDOAINBertso afaria: Sebastian

Lizaso eta Aitor Mendiluze.

bBihar iluntzean, Santa Kruz

elkartean.

ARRASATEBertso bazkaria: Zigor

Enbeita, Jon Maia eta Aitor Sarriegi.

bBihar, 13:30ean, Garagartza

auzoko Leze-Txiki elkartean.

ASTIGARRAGABertso-afaria:

Oihana Iguaran eta Agin Laburu.

bGaur, 20:30ean, Zipotza elkartean.

BEASAINAdin Adin: Iñaki Murua

eta German Urteaga.

bGaur, 17:00etan, Arangoiti egoitzan.

BERASTEGIBertso bazkaria: Iñigo

Gorostarzu eta Aitor Mendiluze.

bBihar eguerdian, gaztetxean.

BERGARABergarako Txapelketa

Nagusia: Jon Altuna Oxan, Enaitz

Alustiza, Unai Aranzabal eta Asier

Kortabarria Moto.

bGaur, 23:00etan, Pol Pol tabernan.

DONOSTIABertso afaria: Iñaki

Gurrutxaga eta Iñigo Manzisidor

Mantxi.

bGaur, 21:00etan, Zubiberri

elkartean.

DONOSTIAAEK-ko ikasleekin

bertso afaria: Iñaki Apalategi

eta Asier Azpiroz.

bGaur, 21:00etan, Groseko

Arrano Beltza elkartean.

DONOSTIAMiren Artetxe, Amets

Arzallus, Beñat Gaztelumendi eta

Maialen Lujanbio.

bGaur, 22:30ean, Lugaritzen.

DONOSTIABertso bazkaria:

Alaia Martin eta Julio Soto.

bBihar, 14:00etan, Intxaurrondoko

Zulozahar elkartean.

DONOSTIABertso bazkaria:

Unai Iturriaga eta Agin Laburu.

bBihar, 14:00etan, Sorginzulo

elkartean.

DONOSTIABertso bazkaria: Amets

Arzallus eta Maialen Lujanbio.

b Igandean, 14:30ean, Ikasbide

kultur elkartean.

DONOSTIAV. Sagardo Apurua:

Agin Laburu eta Aitor Mendiluze.

bOstegunean, 11:00etan, Urumea

ibaiaren inguruan, Frantzia

pasealekuan.

EIBARMikel Mendizabal eta

German Meabebasterretxea.

bGaur, 12:30ean, Untzaga plazan.

ERRENTERIAXenpelar Saria:

Nahia Ibarzabal, Irati Majuelo,

Paule Ixiar Loizaga, Iraitz Mateo,

Jon Otegi eta Aitor Salegi.

bGaur, 19:00etan, Xenpelar Etxean.

ERREZILErrezil sagarraren

Ibilbidearen inagurazioa:

Juan Jose Eizmendi Loidisaletxe II.a.

bBihar, 11:00etan, herri kaskoan.

GABIRIABertso bazkaria herriko

bertsolariekin.

b Igandean, 14:30ean, Ostatuan.

Azkoitia b Sanandresak

Baserritarren erakusleihoSan Andres egunarekin, baserriko lana kalera aterako dute gaur, beste

behin ere, Gipuzkoako hainbat herritan; Azkoitian, Eibarren eta Ormaiz-

tegin, esaterako. Trikitilariak, herri kirolak, txaranga, jan-edana, bertsola-

riak, musika emanaldiak... Egitarau bete-betea izango dute guztiek. Iru-

dian, Azkoitiko iazko San Andres eguna. A. AGIRREZABALA / UROLA KOSTAKO HITZA

HONDARRIBIABertso afaria:

Beñat Gaztelumendi eta Oihana

Iguaran.

bBihar, 21:00etan, Itsas Lur elkartean.

IRUNAmets Arzallus, Andoni

Egaña, Manu Goiogana eta

Ander Lizarralde.

b Igandean, 12:00etan, Amaia

kultur zentroan.

ORIOAmets Arzallus, Andoni

Egaña, Arrate Illaro, Maialen

Lujanbio eta Aitor Mendiluze.

bOstegunean, 22:30ean, Karela

kiroldegian.

SEGURAAdin Adin: Maialen

Akizu eta Andoni Egaña.

bGaur, 17:00etan, San Juan

egoitzan.

SORALUZEBertso afaria: Andoni

Egaña eta Sebastian Lizaso.

bGaur iluntzean, San Andres

auzoan.

USURBILAdin Adin: Ane Labaka

eta Anjel Mari Peñagarikano.

bGaur, 10:30ean, Puntapax

eguneko zentroan.

ZERAINHerri txiki, saio handi:

Maialen Akizu, Iñaki Apalategi,

Eneko Araiztegi Korta, Nerea

Elustondo, Iñaki Murua eta

Millan Telleria.

bBihar, 12:00etan.

HITZALDIAK

DEBAAlorre: Pinuaren gaitza

eta basogintza.

bGaur, 19:00etan, Itziarko

Burugorri aretoan.

GETARIAAntonio Pampliega

kazetariaren hitzaldia.

bGaur, 19:00etan, Ulpiano Etxean.

OIARTZUNAlex Gurrutxaga,

Joxe Angel Irigarai, Jon Martin

eta Antton Valverde: Xabier Lete,

idazlea eta kantaria.

bGaur, 19:00etan, udaletxean.

OIARTZUNGotzon Barandiaran

eta Rafa Rueda: Hitzen ahairea.

b Igandean, 17:00etan, udaletxean.

BESTELAKOAK

DONOSTIATor magoa: Amarru.

bGaur, 17:00etan, Okendo

kultur etxean.

DONOSTIANi una menos

errezitaldi musikatua.

bBihar, 12:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIA Irritxoen Eguna.

b Igandean, 11:00etatik 17:00etara,

Bonberenean.

OIARTZUNXabier Leterenak

Xabier Leteri jarriak: herriko

musikarien emanaldia, eta poesia.

bBihar, 19:00etan, San Esteban

elizan.

ZARAUTZBigarren eskuko

jostailuen azoka.

bGaur, 15:30etik 18:00etara,

eta bihar, 09:30etik 13:00etara,

Orokieta ikastetxean.

15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko azaroaren 30a Agenda

ERAKUNDE PRIBATUAK

ANTOLATZAILEA BABESLE NAGUSIAK

ERAKUNDE PUBLIKOAK

www.durangokoazoka.eus

53. DURANGOKO AZOKA2018ko abenduaren 5etik 9ra

ASKO DIRA

Unai Zubeldia

1977an eman zuen lehen pausoaKilometroak jaiak, Beasainen etaLazkaon, eta, 41 urte geroago, arobaten amaiera irudikatuko dutehurrengo urtean, Zarautzen, Sal-batore Mitxelena ikastolaren es-kutik. Maiatzean ekin zioten la-nari, eta, lehen lantaldeak osatu-ta, gaur aurkeztuko dituztelogotipoa eta leloa, 18:30ean,Aritzbatalde kiroldegian. Urte etaerdiko lanketan geldialdi txiki batbesterik ez da izango hori. NereaAltxu 2019ko Kilometroak jaia-ren koordinatzaileak (Oiartzun,Gipuzkoa, 1980) adierazi duenez,hirugarren urtez «ardura han-diarekin, baina ilusioz gainezka»heldu dio Zarautzek Kilometroenantolaketa lanari.Kilometroak 2019 Zarautzen.

Oraindik urruti dago urria, baina

dagoeneko hasita egongo zare-

te prestaketa lanekin, ezta?

Hasita gaude, bai. Maiatzean jarrigenuen martxan prozesua, eta2019ko Kilometroak jaiaren ko-munikazio ildoa zehaztea izanzen lehen urratsa. Horretarako,ezinbestekoa zen ikastolaren par-te diren alde guztiekin biltzea, eta,hain zuzen ere, lanketa horretatikatera dira logotipoa eta leloa.Ekain aldera, guraso, ikasle etalangileen artean bozketa egin ge-nuen hogei proposamenen bainogehiagoren artean lelo bat auke-ratzeko, eta berberaren alde eginzuten guztiek. Logotipoari dago-kionez, berriz, beste lantalde bataritu da lanean, aukeratutako le-loa oinarri hartuta.Beldur edo errespetu pixka bat

sentitzen al da Kilometroen gi-

sako erronka bati heltzean?

Zalantzarik gabe. Uste dut urte-bete geroago Kilometroak jaia an-tolatzea tokatzen zaien guztiekizaten dutela sentimendu hori.Handia da erronka, baina ilusiozgainezka gaude.Aldaketa prozesu batean mur-

gilduta dago Kilometroak jaia,

eta orain arteko egiturarekin

egingo den azkena izango da

2019koa. Fase bat behar bezala

amaitzeko ardura gehigarririk

sentitzen al duzue?

Tira... Antolatzaileek urtero iza-ten dute ardura handia, bainaegia da orain arteko ereduarenazken urtea izateak areagotu egi-ten duela ardura hori. Ohorea erebada, ordea, antolatzaile lanetanaritzea. Zarautzek hirugarren al-diz antolatuko ditu Kilometroak;1987an antolatu zuen jaia lehenaldiz, eta 2004an bigarrenez,Oriorekin elkarlanean. Ea 2019an

ziklo hori behar bezala borobil-tzen asmatzen dugun.Argi utzi beharko da, hala ere,

Kilometroak jaia ez dela amaitu-

ko, ezta?

2019an Kilometroak jaia bukatuegingo dela entzun dut leku bate-an baino gehiagotan; Zarauzkoaizango dela azkena. Baina hori ezda hala. Kilometroak jaia ez daamaituko Zarautzen; ziklo batamaituko da, eredu bat, baina ezKilometroak jaia. Eredu berri ho-rren inguruko lanketa handiaegin du Ikastolen Elkarteak, etaeraldaketa fasean gaude orain, al-daketa puntuan. Proiektua ez dahemen amaituko, ordea.Horrelako ekitaldi bat presta-

tzeko, baliagarria izango da ira-

ganeko esperientzia, ezta?

Guztiz baliagarria da. 2004an an-tolatzaile eta koordinatzaile lane-tan aritu zirenekin elkartu gara,eta 1987ko talde eragilearekin ereharremanetan jarri gara. Nabari

da herrian oso oroitzapen onadaukala jendeak; irribarrea atera-tzen zaie denei; helduenei, batezere. 1987ko memoria, kaseteak,kantu liburuak, 2004ko ipuin bil-

dumak, argazkiak... Materialasko eman digute, eta ikastolakolangileek eurek ere kontatu digu-te euren esperientzia. Oso gauzapolitak ari gara aurkitzen.

Hainbat lantalde sor-

tzen ari zarete, eta, ho-

rien artean, feminismo-

aren batzordegisa izen-

datu duzue orain arteko

parekidetasun batzor-

dea. Zergatik?

Parekidetasun batzorde-ak ibilbide txikia daukaKilometroen antolakun-tzan. 2015ean batzorde

modu berezian txertatu zen,Usurbilen; kasualitatez, Usurbi-len bertan ari nintzen lanean or-duan, eta prozesuan parte hartuahal izan nuen. Urte hartan sortu

zen parekidetasunaren lantaldea,baina gure ukitua eman nahi izandiogu guk; uste genuen gauza ba-koitzari bere izena emateko ga-raia zela. Gauza jakina da femi-nismoak, oraindik ere, erresis-tentzia handia daukala gizartean,eta hori gainditu eta feminismo-tik jarduteko aukera polita ge-neukala ikusi genuen. Ilusioa sor-tu du lantalde horrek; kontzeptuairakurtzeak berak poza eragin dieguraso eta langile askori.Feminismoaren lantaldeaz gain,

beste hainbat ere osatzen ari za-

rete orain, ezta? Nahi duenak za-

balik izango ditu ateak, noski...

Bai, bai. Urtero bezala, lehentasu-nezko lantaldeak jarri genituenmartxan lehenengo; arroparen,komunikazioaren eta ekonomia-ren lantaldeak, esaterako. Etaorain ari gara gainontzeko guz-tiak martxan jartzen: txosnen ba-tzordea, zirkuituarena, preben-tzioarena, erronkarena... Herritarguztiek zabalik dauzkate ateak;ikastolako langile, guraso, ikasleohi... Guzti-guztiek. Lantalde ba-koitzak herritar kopuru jakin batbehar du urtean, eta, gutxi gora-behera, 1.500 boluntario beharkoditugu egunean bertan Kilome-troak jaia behar bezala antolatze-ko. Giza baliabideak izeneko ba-tzorde bat sortu dugu hori guztiakudeatzeko, eta ongi etorria izan-go da laguntza guztia.Arraun eta amets da Salbatore

Mitxelena ikastolaren leloa.

Hasi zarete arraunean, baina

zein amets dauzkazue 2019ko

Kilometroak jairako? Zerekin

geratuko zinatekete gustura?

Kilometroak jaiak ikastolaren ko-munitatea osatzen dugun kideguztion arteko harremana sendo-tzeko balio izatea gustatuko li-tzaidake, eta ikastolaren eta he-rriaren arteko harremana indar-tzea. Etorkizunean, berriz, atzerabegiratu, eta 2019ko Kilometroakirribarre handi batekin gogora-tzea gustatuko litzaidake; ea he-rrian gure marka uzten dugun.Sarri, esan izan da ikastolak, as-kotan, eskean ibili izan direla, etauste dugu herriari zerbait eskain-tzeko aukera polita daukagula.Urtebeteren faltan, zein mezu

helaraziko zenieke herritarrei?

Prozesu honetan euren parte har-tzea ezinbestekoa izango delaesan nahiko nieke herritarrei.Gonbidatuta daude lantaldeetaneta urte guztian antolatuko ditu-gun ekintzetan parte hartzera, etabaita aurkezpen ekitaldira ere,noski. Prozesua askoz kolore-tsuagoa eta aberasgarriagoa izan-go da elkarren ondoan egonda.

«Ziklo bat amaituko daZarautzen, eredu bat,baina ez Kilometroak»

Nerea Altxu b Kilometroak 2019ko koordinatzailea

1987ko eta 2004ko esperientzia oinarri hartuta, Zarauzko SalbatoreMitxelena ikastolako arduradunak buru-belarri lanean ari dira 2019koKilometroak jaia behar bezala antolatzeko. Gaur aurkeztuko dute.

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko azaroaren 30a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus

sELKARRIZKETA

ANDONI CANELLADA / FOKU

«Orain arteko ereduarenazken urtea izateak areagotuegiten du ardura hori, bainaohorea ere bada antolatzea»

«Sarri, esan izan da ikastolakeskean ibili izan direla, etaherriari zerbait eskaintzekoaukera polita daukagu orain»