119. zenbakia (2012ko iraila)

artzape119. zenbakia - 2012ko iraila

gE

TAR

IAR

Ro

nT

op

Ag

un

EA

kETAREn nESkA TAldEA]googlE EARTh SARIA jASo du ITuRzAETAk

mInTzAlAgun pRogRAmA mARTxAn dA]

BEÑAT ARISTI

Begiak itsasoan jarririk

artzape119. zenbakia

2012ko iraila

“Begiak noraino, nahia haraino”.

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Izaskun Urbieta [maketazioa]

Monika Uzkiza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Amaia Iribar, Josune Urresti, Amets Etxabe, Irantzu

Ezenarro, Jon Ander de la Hoz, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Getaiko Gaztetxea eta

Elan-Euskadi GKE, Markos Aizpurua, Aritz Iribar, Uxue Alberdi [kolaboratzaileak] Kepa Iribar, Xabier

Insausti eta Miren Fuldain [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape

[inprimaketa] Gertu [tirada] 1170 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2012ko iraila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

]5/Txapakalezka:

Tx expedientea: 002 kasua

]6-7/getarian zer berri?

“katukale” irakurle taldeakilo eta erdiko tomatea

]8-11/Elkarrizketa:

Beñat Aristi, sorosle burua

]12-13/Argazki-txokoa:

Salbatoreak

]14-15/Erreportajea:

ketaren neska taldea

]23/hari tartean:

litle black dress

Udaletxeko kontuak

estak pasa dira. Lau hilabete luzesalbatore festak prestatzen. Ez naiz sar-tuko onak edo txarrak izan diren. Nirealdetik gauza bakarra, festetan politika-rik ez!Kiroldegiaren esleipena egin da berriz.Aurten Panak irabazi du. Urtebete egongara iaz egindako akatsa, subrogazioareneta herritarra kalean uztearen ingurukoa,salatzen, eta aurten ere antzeko bidearijarraitu diote. Kontua da joan den urteanegon diren bi langileak irailaren hiruankiroldegira beti bezala lanera joan etagizarte segurantzan baja emanda aurkitudirela, beraiekin aurrez hitzik egin gabe.Beren kexa aurkeztu zutenean alta emanzieten, baina berriro kalera bota dituzte.Benetan, nik ez dut horrelakorik inonikusi.Beste kasu bat ere eman da, izan ereherriko lorazainari, alkatearen dekretuz,soldata ehuneko hogeita bost jaitsi dioteeta onartzera behartuta aurkitu da, bes-tela kalera botatzeko agindua zegoen eta.Beraz onartu behar izan du eta ondoriozlangile bat kalean geratu da , honenindemnizazioa lorazainari ordainduara-ziz.Murrizketen kontrako ekitaldiak egitendituzte, noski, besteek egiten dituztene-nak, baita honen inguruan mozioa aur-keztu ere, hori bai, beraiek egindakoak ez

dituzte ikusten. Kaleratutako langileekinbegirune txikienik ere ez dute izan etaoraindik batzordeetan festetako balora-zioarekin dabiltza…Keta futbol taldeak eskatzen duen futbolzelaiari buruz esan dezakeguna da ezdela egingo. Mahai gainean jartzekoasmo txikienik ere ez dago, eta ez dutelaegingo adierazi digute.

Hurrengo hilean gehiago! Ondo segi!

Andoni Aristi.

Independentziaren oihartzuna

ndependentziaren oihartzuna aspal-dikoa bada ere, azkenaldian indar

handiz agertu da gure artean: Quebec,Eskozia, Katalunia, Euskal Herria…sortudaitezke estatu gisa denbora laburrean.Hala ere, nabarmena da beste hirunazioen eta Euskal Herriaren artekoaldea. Quebec-en, Eskozian eta, azkenal-dian Katalunian ere bai, alderdi abertzaleguztiak garbi eta ozen independentzia-ren aldeko haututa egiten ari diren hone-tan, gurean, oraindik, EAJ anbiguotasu-nean mugitzen da, independentziarenaukerari beldur diolarik. Batzuetan, Abe-rri Egunean eta horrelakoetan, aukerahori aipatzen duten arren, gero isilduegiten dira eta ez dute pausorik eman

nahi izaten helburu horretarantz. Berriki,PP-ko Soraya Saenzek ere Urkullu ere-dutzat hartu du, Kataluniako Diadakoerakustaldi erraldoiaren ondoren eginzituen aitorpenengatik, independentziakez baizik krisiak zuela lehentasuna adie-razi baitzuen. Mesede egiten al diguhorrek abertzaleoi? Zergatik hainbestezalantza independentzia eskatzekoorduan? Garai batean, independentziare-kin letxugak aldatzera joan beharkogenukeela esatetik, herri bezala autogo-bernu handiagoa beharko genukeela esa-tera iritsi badira ere, inoiz ez diegu ent-zuten independentzia dela aukera hori.Eta hain zuzen ere, ziur gaude, gureeskubidea izateaz gain, independentziaizan daitekeela benetako tresna krisihonetatik irteteko.Ez dugu zalantzarik, gure herrian bene-tako aldaketa nahi badugu eta etorkizu-nari begira arduratsu jokatu behar bada,herriaren aurrean garbi eta konplexurikgabe abertzale guztiok bat eginik, Euro-pan estatua izatea eskatu behar dugula.Horregatik, garbi eta ozen esan behardugu burujabetza politikoa eta ekonomi-koaren premia larria dugula, eta gauregun zalantzarik gabe horren aldekoapustu garbia egiten duena EH BILDUdela.

Getariako EH BILDU.

]Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahi

baduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidalizure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitzizan beharko ditu eta luzeagoak direnak moztekoeskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testuiraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gainhartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erant-zukizunik.

gutunak

F

SARIA

Musika

bandak

eskeinitako

liburua

eta diska

IRAILEKO GALDERA:

ZEINTZUK�DIRA�KETAKO�NESKEN�ENTRENATZAILEAK?

Promosamen guztien artean egingo da

liburuen eta diskaren zozketa.

Bidali erantzuna

[email protected] edota utzi

erantzuna gure erantzungailuan

943 00 05 48 zenbakian.

lehiaketa]artzape

Uztaileko irabazlea: Monika Uzkiza

Erantzuna: Jarri harpidedun gehiago jarriko nituzke

Artzapek aurrera jarraitu ahal izateko.

I


kepa Iribar

Artzapetik begira

2006an Getariako Udalak antolaturiko“emakumea eta kirola” mahai-inguruanIratxe Aranburu, Leire Olaberria, LeireAgirre eta Josune Bereziartu kirolariakaritu ziren hizketan gure herrian. Esfort-zuaz, lanaz, ilusioaz, etab.ez jardunzuten. Guzti hori etorri zitzaidan bururalehengo batean munduko motoziklismotxapelketako lasterketa bati begira. Emakumea eta kirola aurrez aipaturikobaloreekin lotu beharko genituzke,baina telebistari begira nengoela bestela-koa zen. Moto lasterketa bat ikusi badu-zue, eta mekanikari, ingeniari etab. apu-rrak albo batera utzita, ohartuko zinetenemakumeek jokatzen duten rolaz: gida-riari eguzkiak edo euriak jo ez diezaionaterkiari eutsi, sariak banatu, eta gutxigehiago. Eta noski (hemen dator gakoa),guzti hori, euren gorputza ahalik etagutxien estaltzen duen arroparekin, edobihurguneak (ez pistakoak presezki!)nabarmen agerian uzten dituzten arropaitsatsiekin. Irrifar amaigabea, eta eskotesakona bezain gona motza. Horra ema-kumea XXI. mendean. Emakumeak kiro-lean, gizarteko beste arlo ia guztietanbezala, lan askoren ondoren eman dituaurrerako urratsak, eta uste dut, guztionartean beste hau ere eman beharrekoadela: alboratu dezagun behingoz txirrin-dularitzako podiumeko, pelotako saribanatze ekitaldietako, eta akaso nabar-menena den moto lasterketetako irudihori. Emakumea eta kirola hitzak uztartzean,etor daitezela gure gogora olinpiar joko-etan izan diren Ainhoa Murua, MaialenChorraut, edo Maider Unda, edomundu mailan gorenera iritsitako JoaneSomarriba, Oihana Kortazar, edoEdurne Pasaban, edo ilusioz daudenkirolari gazteak, edo udaran arraunaritiraka izaten diren herriko arraunlariak.Eta bukatzeko, komunikabideen ingu-ruko hausnarketa: norbere aukera daneurri batean zein irudi eman eta zeinez. Aurreko urteetan TVE bidez ikusi dagurean munduko motoziklismo txapel-keta, aurten T5 bidez. Denboraldi hone-tan bi lasterketatan aurreko lau urteanbaino gehiago agertu dira aterkiari eus-ten dioten horien eskoteak, marka da!

TxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Urtebeteko atsedenaren ostean, bueltan dugu Txapakalezka expedientea, kasu berri-batekin. Bueltan da CSI Getaria City, herrian argitu gabe dauden misterioak ikertzera.

Zerbait arraroa gertatu berri zen, baina ez genekien zer. Bat-batean, goizetik gauera,gure herria erabat transformatua aurkitzen zen. Ezer ez zen berdin. Beste herri batzirudien. Eta egoera horren aurrean, ezin genuen geldirik egon. Aspaldiko gabar-dina, betaurreko eta lupak hartu, hautsak kendu, eta garai zaharretan bezala, mart-xan jarri ginen.Hasteko, aldaketak zeintzuk ziren aztertzen hasi ginen. Uste baino gehiago eta han-diagoak ziren, ordea. Espero baino kasu konplexuago baten aurrean ginen, zalantza-rik gabe:

- Herria kotxez gainezka zegoen: auto ilarak sarreran, bozina hotsa, azera gainean etadoble filan aparkaturik… Balentziaga kaleak eta Gotzon aurreak auto kontzesionariobat zirudien… Inon aparkatu ezin! Eta horrez gain, autobus frantsesen inbasioa… A ze zoramena! -Alde zaharrean, fritanga usainaren artean, “este pincho de que es?” galdera behinta berriz entzuten zen, gero 4 pintxo jan eta 2 jan zituztela ziotenen ahotatik… Jatetxedenak ere gainezka zeuden… Urte guztian jan gabe egon al zen jende hura dena?- Basura kontainerrak ere gainezka zeuden ondorioz, zabor lurrina hedatuz kalean…

Hala ere, egoera larriena Artzapetik behera zegoen, portu eremuan hain juxtu:

- Herriaren eta portuaren artean muga ezarri zuten, aduana moduko bat, eta unifor-medun gehiago jarri dena zaintzen…- Karabanez bete ziren aparkalekuak, eta horien kanpoan asentatzen ari ziren mahait-xoez, tunbonetan zabal-zabal eseritako gizon pottoloez, jaki eta zerbezez…- Egun argiz, slips formako bainadore eta tangen desfileak ziren nagusi; gauez, ziga-rroa ahoan, gaztelera hutsez mintzatzen ziren lehorreko arrantzaleak.

Halako kasu zail batek gure ahalegin dena eskatzen zuen. Baina, izerdi etaburuhauste askoren ostean, beti bezala misterioa argitzea lortu genuen. Eraldaketaguzti horren atzean, inork espero gabeko protagonista ikusezina zegoen: Uda iritsizen! Herritarrok aurrez aurre genuen 3 hilabeteko “paradisua”...Kasua argitzeak ematen duen lasaitasunak eta pozak eraginda, berriro gure karaba-netara itzuli, eta galtzetinen gainetik sandaliak jantzi ostean, tripaz gora jarri ginen,txibiarro eta vermouth artean, hurrengo kasuaren zain…

Tx expedientea

002 kasua:

GETARIA D`OR,

OPOR HIRIA

“Irailaren 21ean Balenciaga museoan ospatu zen ekitaldian, Google Earth lehiake-tako ordezkariek 25.ooo dolarretako txekea eman zioten Karlos Valderrey, Iturza-etako zuzendariari eta Olatz Urresti, Guraso Elkarteko lehendakariari.

Josetxo Perez Fernandez eta Pedro Domecq izan ziren Getaria 3D lana osatu zute-nak eta maiatzaren 15ean jakin genuen beraiek izan zirela lehiaketaren irabazleak.Getaria beste 5 herriekin sartu zen finalean: Zielona (Polonia), Torun (Polonia),Lowel (AEB), Leominister (Erresuma Batua) eta Evansville (AEB).

Google Earth-eko ordezkariak irailaren 20an etorri ziren Getariara. Egun horretangure herria ezagutu ondoren hurrengo eguna Iturzaetan pasa zuten.

Josetxok eta Pedrok bere lanaren berri eman zioten umeei eta Google-en barrenanola ibili erakutsi zieten; beste gauzen artean irudi birtualen bitartez Getariakoirudiak bilatzen eta nor bere etxeraino joaten ikasi zuten.

Abuztuko zozketa

Saria: Afari batIrabazlea: Irati AizpuruEsker berezia afariarengatik:

Balearri JatetxeaEta zozketa antolatzeagatik:Nerea Kamio eta Garazi Iribarri

Iraileko zozketa

Saria: Bi ardo botila, lanpernak etahegaluzea.Irabazlea: Juan Jesus EtxeberriaZenbaki sariduna: 4422Esker berezia generoarengatik etazozketa antolatzeagatik:Unai Mateos eta Alain Inzari.

Eskerrik asko parte hartzaile guztiei.

6- artzape @topagunea.com

] getarian zer berri?

hasi dira “katukale” irakurletaldearen saioak

google Earth-eko saria jasodu Iturzaeta herri Eskolak

Artzape saria

harpidedunkanpainaArtzaperen aldeko harpidedun kan-painak martxan jarraitzen du.Oraingoz hau da iraileko sailkapena:-Eneritz Manterola: harpidedun bat.- Hilario Larrañaga: harpidedun bat.-Imanol Ibarbia: bi harpidedun.-Izaskun Larrañaga: harpidedunbat.

gazte bazkariaSalbatoretan egin zen gazte bazkarian, lortutako diruaren zatibat Artzaperi eman digute aldizka-riak aurrera segi ahal dezan.

Eskerrak eman nahi diegu Gaztetxe-koei eta bazkarira joan ziren guztiei.

Iazko ikasturtean bezala, aurten ere izango dira "Katukale" irakurle taldearensaioak. Uxue Alberdiren gidaritzapean, hilero liburu baten inguruan mintzatukodira. Irailean esaterako, lehenengo liburua landu dute jadanik. Kasu honetanRamon Saizarbitoriaren “Martutene” liburua izan dute mintzagai.

Hilero landuko diren liburuen zerrenda finkaturik dago. Hemen duzue ikusgai:

Urria: FIKZIOAREN IZTERRAK. Ur Apalategi.

Azaroa: BIRJINAK. Irene Nemirovsky.

Abendua: AULKI-JOKOA. Uxue Alberdi.

Urtarrila: MEA CULPA. Uxue Apaolaza.

Otsaila: TWIST. Harkaitz Cano.

Martxoa: HARAGIA. Eider Rodriguez.

Apirila: ESKARMENTUAREN PAPERAK. Angel Lertxundi.

Maiatza: FAHRENHEIT 451. Ray Bradbury.

Ekaina: BITARTEAN HELDU ESKUTIK. Kirmen Uribe.

Irailaren erdi aldera ezusteko pozgarri batekin topatu zen Pedro Uzin bere barat-zean. 1,504 kg-ko tomatea jaso zuen! Hala eta guztiz ere ez da aurreneko aldia horre-lako tamainako tomate bat jaiotzen zaiona bere baratzean. Iaz esaterako 1,650 kg-koa hartu zuen. Aurten aldiz, 100 g txikiagokoa izan da baina hala eta guztiz ereerraldoia dela esan daiteke.Pedro Uzin Etxaniz bere aitarekin (Jenaro Uzin) hasi zen baratza lantzen eta orainberak jarraitzen du lan horretan. Asko gustatzen zaion eginkizuna da eta gaineraederki pasatzen du bere aldamenean beste baratza bat duen lagunarekin. Hamaike-takoak egiten dituzte, kontu zaharrez hitz egin, eta abar.Baratzean, tomateez gain, denetarik dauka: letxuga, babarrunak, bainak eta abarluze bat. Aurten gainera, kuriositate moduan, eki lorea atera zaio iaz landatutakohazietatik. Jakin dugunez, etxean pipak jan eta jan ibili dira … Pentsatzen dugutomatea ere gustura asko jango zutela!

Hondakinen kudeaketaren inguruanGetariako Udalak hiru ekimen jarrikoditu martxan. Getaria gutxien birziklat-zen duen Gipuzkoako herria da, %25ekobirziklatze-tasarekin, eta tasa hau igot-zeko helburua du.

Organikoa sailkatu: hondakin organi-koen bilketa bultzatzea. Egun, 250 herri-tarrek bereizten dituzte hondakin orga-nikoak. Kopuru hori areagotze aldera,edukiontzi marroia erabili nahi dutenekudaletxean bertan eskatu ahalko duteaurrerantzean, bertara deituz (943-896024), eta izena emanaz. Edukiontzia eta giltza jasotzeaz aparte,hondakinak nola sailkatu eta bereizibehar diren azaltzeko, bilera egingodute izena eman dutenekin.

Auzokonposta: udazkenn aldera auzokonposta abiatuko da. Herritarrek etxe-tik bereizita ekartzen duten hondakinorganikoa konpostean bihurtzen da.Horrela, hondakin organikoak zaborte-gietan sortzen dituen arazoak ekidin etaaprobetxagarri bihurtzen da, eta bilke-tak eragiten dituen kostuak ere aurrez-ten dira. Proiektua zehazten den hei-nean horren berri emango dugu.

Birziklatze Etxola: Harritarten hainbatgai berezi biltzeko aukera ematen duenbirziklatze etxola jarri da. Hilean bitanetortzen zen furgoneta ordezkatzen du,eta askotariko hondakinak bota daitezkebertara: olio begetala eta arropaz aparte,besteak beste, pilak, erradiografiak,toner-ak, pinturak, fluoreszenteak, mer-kuriozko termometroak. Egunerokotasunean etxean pilatzenditugun gai bereziak modu egokian jasonahi dira hauek zabortegian amai ezdezaten.

Informazioa gehiago:Tel. 943 896024www.ihobe.net

[email protected]

] bi hitzetan

1,504 kg-ko tomatea jaso dupedro uzinek


mintzalaguna martxan da

Ikasturte berriarekin batera, Urola Kosta Udal Elkarteak, Aia, Getaria, Orio,Zarautz eta Zumaiako udalekin batera, Mintzalagun egitasmoa jarri du martxanberriro, praktikatu gurekin! lemapean. Jakingo duzuen bezala, Mintzalagun eki-menak euskaraz dakiten pertsonak euskara ikasten ari direnekin elkartzen dituastean ordubetez euskaraz hitz egin dezaten. Helburu hori lortzeko zuen laguntzaezinbestekoa da, euskaldun berri zein euskaldun zaharrena. Izena emateko epeairailaren 20tik urriaren 10era izango da.Izena emateko 4 bide daude: Urola Kos-tako AEK euskaltegietan eta Zarauzko

Udal Euskaltegian, telefonoz: 943 13 01 75, emailez: [email protected] eta ikas-tetxeetako idazkaritzan.


Izaskun Urbieta] Elkarrizketa

Beñat Aristi: “Soroslearen lana arazoa non

dagoen ikustea eta behar diren

neurriak hartzea da”

uda sasoia jada amaiturik, eta aspaldiko urteetan izan den eguraldi hoberena

izan dugula kontuan izanik, gure herriko hondartzetako sorosleengana jo dugu

aurtengo udako kanpainaren balorazioa egin diezaguten. horrez gain, sorosleen

lanaren nondik norakoak ezagutzeko aukera bikaina izan dugu. Izan ere, ba al

dakigu zeintzuk diren sorosle baten eginkizunak? horretarako, Beñat Aristiren-

gana jo dugu, bera izan baita getariako sorosleen burua hirugarren urtez.

zer da sorosle izatea?Sorospenaren oinarrian, eta kurtsoan(zoritxarrez gazteleraz ikasten dugu),esaldi hau errepikatzen da behin etaberriz: “la previsión y la prevenciónhacen la protección”. Hau da, aurreikus-tea arazoa zein izango den eta arazo horiaurrez ekiditea. Soroslearen lanak horre-tan datza gehienbat; arazoa non dagoenikustea eta behar diren neurriak hartzea.Getariako kasuan esaterako eta Gazteta-peko hondartzan zehazki, ur korronteakidentifikatzea, itsasoa noiz dagoen bareedo harrotuago abisatzea, … Alegia,identifikatzea zein den arazoa, arazoaegon baino lehenago. Malkorben ere pro-tokolo bera jarraitzen dugu baina kasuhonetan, beroarekin, ume talde handi batbadago zein neurri hartu behar direnzehazten dugu, ezinduen talde batekinberdin, eta abar.

ume taldeak etortzen direnean jakina-ren gainean zaudete?Momentuan bai. Kasu batzuetan egunbertan gu geuk identifikatzen ditugu, etabeste batzuetan itsas salbamenduko erai-kinetik pasatzen dira arduradunak, uda-leku talde bat etorri dela abisatzeko, ordujakin batzuetarako etorri direla, … Orohar, egun bertan abisatzen digute, bainagure aldetik ez da inongo arazorik ego-ten.

zenbat sorosle egon zarete aurten?Guztira 7 sorosle egon gara, baina egu-nero hondartzak zaintzen bost. Horieta-tik hiru Malkorben eta bi Gaztetapen.Egunero, bik jai izaten zuten eta sistemahonen bitartez hartzen zituen bakoitzakbere egun libreak, txandakatuz. Iaz bainosorosle bat gutxiago egon gara aurten etagure lan jardunaldia ere ordu bat gutxia-gora murriztu da; goizeko 11etatik arrat-saldeko 7etara.

zein baldintza fisiko eta psikologikobehar dira sorosle izateko?Sorosle guztiei ikasketa aldetik eskatzenzaien gutxienekoa zera da; alde batetiklehen sorospen tituluaren jabe izatea etabeste aldetik, ur-sorospen titulua.Lehen sorospenean ikasten dena da ara-zoa nola identifikatu, arazo horri lehenerantzun bat nola eman (anbulantzia, eri-zaina edo medikua etorri arte), eta abar.Ur sorospenaren kasuan izango litzakearazoetan dagoen pertsona identifikat-

zea, erreskatatzea edo erremolkatzea,tresneriaren erabilera (hegatsak, itsasont-ziak, flotagailuak, …).Hau guztia, ikasketei dagokionez. Bes-talde, fisikoki ere sorosle batek proba bat-zuk pasa behar ditu, izan ere, kondiziofisiko batzuk izan behar dira lan hauburutzeko. Proba fisiko hauek ZarauzkoGurutzeko Gorriko asanbladak egitenditu, izan ere, guk (Getariako GurutzGorria) Zarauzko asanblada horrenbidez funtzionatzen dugu. Hau da, eurekbidaltzen dute pertsonala Getariako hon-dartzetara. Horrela, proba fisikoakudako denboraldia baino lehenago egi-ten ditugu sorosle guztiok, urtero. Aur-ten, 2500-3000 metroko distantzia egindugu igeri eta jarraian Zarauzko hon-dartzan joan-etorria (4-5 kilometro)korrika. Azkenik, erreskate sekuentziaedo simulazio bat. Hau da, pertsona ure-tatik atera eta lehen balorazio bat egin.Horretaz gain, azterketa teoriko bat egi-ten dugu urtero baita ere, gure ezagutzakbirziklatzeko.Beraz, sorosle bat izateko, aurretik aipa-tutako tituluen jabe izateaz gain, urteroproba fisikoak nahiz azterketa teorikoapasa egin behar dira. Psikologikoki aldizbegiratzen dena da, aurreko urteetan lan-gileek izan duten erantzuna eta jarrera.Izan ere, sorosle askok urtero errepikat-zen dute eta aurreko urteetan egin duten

“guztira 7sorosle egon

gara”

] elkarrizketa] Beñat Aristi


ibilbidea begiratzen da. Sorosle berrienkasuan, kurtsoak egiterako garaian pert-sona batek izan duen eboluzioa, jarrera,… baloratzen da kontratatu baino lehe-nago.

zer ikasten da sorosle izateko kurtsoe-tan?Lehen aipatu bezala, sorosle izateko bititulu izan behar dira: lehen sorospenaeta ur sorospena. Zer ikasten den bakoit-zean? Ur sorospenaren kasuan, salba-menduko material ezberdinak ezagutzenditugu, erremolke ezberdinak, arriskuandagoen pertsonak dituen sintomak, itsa-sontziak, …Lehen sorospenean aldiz, larrialdi batenaurrean zein sekuentzia jarraitu behardiren, zein aktuazio egin behar den, balo-razio inizial bat egiten jakin (kontzient-zia, arnasketa, pultsua, …), ebakiak etaerredurak ezagutu eta abar. Azken fineanoinarrizko osasun ezagutza bat. Medika-mentuak, esaterako, ezin ditugu eman,baina soroslearen lana da larrialdiarenaurrean jakitea zer egin behar duen pert-sona hori okerrera ez joateko beste nor-bait (erizaina, medikua, …) etorri bitar-tean.

zer egiten duzue sorosle baten eza-gutza baino laguntza gehiago beharduen norbaiten kasuan?Horrelako egoerak ematen direnean, eri-zainarengana jotzen dugu. Hemen Geta-rian badugu erizaina eta baita anbulantzigidaria ere osasun titulua duena. Beraz,gu baino gehiago dakiten pertsonak erebaditugu ondoan. Eurentzat ere larrial-dia gehiegizkoa bada, Zarauzko anbula-

toriora edo Donostiara bideratzen da.

noiz hasi zinen zu sorosle bezala?Orain dela 6 urte, 2006ko udaran hasinintzen sorosle moduan lanean. Orduan16 urte nituela hasi nintzen. Gaur egunaldiz, sorosle izateko gutxienez 18 urteizan behar dira. Urte hartatik, beti errepi-katu izan dut lan hau 2008ko kanpainaizan ezik, atzerrian egon bainintzen.

nola gogoratzen duzu lehen urte hori?Zarautzen ibiltzen nintzen gehienbatsorosle. Gero, astean bitan edo Getarianizaten nintzen. Lehen urte hartako oroit-zapena dut esperientzia dezente zutenlankideak nituela ondoan, batzuk Argen-tinatik etorriak gainera. Beraz, taldeanesperientziadunak zeuden eta baita nibezala, aurreneko aldiz sorosle ginenok.Gaur egun adibidez, hasi berri gutxiago

sartzen dira baina nire lehen urte hartanasko ginen. Gogoratzen dut nola gu,hasiberriok, elkar babesten ginen etaesperientziadunengatik asko ikasigenuen. Haiek kaña sartzen ziguten etaguk hortik asko ikasi genuen: hau eginbehar da, beste hau ez, … Asko lagunt-zen ziguten eta lan asko egin genuen.Lehenengo erreskatea, larrialdia eta abargertatzean urduritasun pixka bat beti iza-ten da, baina oroitzapen onak ditut. Orohar, burutzen genituen ekintzetan balo-razio positiboa izaten zen eta horrek erenorbere buruan konfiantza izatenlagundu zidan.

noiz iritsi zara getariako sorosle buruizatera?Orain dela bi urte, 2010.urtean, sorosleenarduradun zenaren ordezko izan nint-zen. Denboraldia ni neuk ireki nuen, niegon nintzen lehenengo hamabostaldian, baina arduraduna Maite Urzelaiizan zen, eta nik bere jai egunak ordez-katzen nituen. Hau da, astean bitanZarauztik etortzen nintzen Getariakosorosle buru izatera.Hurrengo urtean, 2011ean, ni izan nint-zen denboraldi guztian zehar gureherriko sorosleen buru eta baita aurtenere. Beraz, hiru denboraldi daramatzatpostu honetan; lehenengoan bigarrensorosle buru bezala, eta azken bietansorosle buru bezala.

zein ezberdintasun dago sorosle bateneta sorosle buruaren artean?Lan praktikoari, egunerokoari dagokio-nez, koordinazio lana da. Postua ireki etaitxi egiten dut, dena ondo dagoela kon-

“Sorosle izatekourtero probafisikoak nahiz azterketa teorikoa pasabehar dira”

“orain dela 6urte hasi

nintzensorosle

moduanlanean”


]elkarrizketa] Beñat Aristi

trolatu, eskaerak egin behar badira egin,aktuazio edo egiten ditugun ekintzenpartea idatzi, prentsakoekin hitz egin(banderaren, eguraldiaren, jende kopu-ruaren informazioa eman, …), lagundu-tako bainuak koordinatu, materiala gain-begiratu, eta abar. Azken finean,praktikotasunean, papeleoa eta eskaeraketa horrelako kanpo komunikazioko

gauzak egunaren zati txiki bat hartzendidate. Ardura hori hor dago baina geroegunean zehar hondartzan, hondarretanere egoten naiz, gainera aurten soroslebat gutxiago izan garenez, hondartzanere lan asko izan dugu. GetariakoGurutze Gorriaren funtzionamenduaegokia izan dadin ahalbidetzea da nirelanpostuaren ardura nagusia, azkenfinean. Hau eta baita zubi lana egiteahemengo eta Zarauzko Gurutze Gorria-ren artean.

nolatan hasi zinen sorosle moduan?zerk bultzatu zizun?Aurretik, nire anaia zebilen soroslemoduan lanean. Nik 16 urte betetanituen eta udara hartan lan egitekoaukera nuela pentsatu nuen. Herrian etainguruan turismoa da lanpostu gehiensortzen duena udaran behinik behin, etaostalaritzara edo beste bide batzuetara jo

behar nuela pentsatu nuen. Ikusirikanaia gustura ibili zela aurreko urteetansorosle modura, eta niri ere lan honekerakartzen zidanez, probatzea irudituzitzaidan. Horrela, neguan lehen soros-penaren eta ur sorospenaren ingurukotituluak atera nituen eta udaran hondart-zan hasi nintzen lanean. Ordutik udaroerrepikatu dut, urte batean izan ezik.Gainera, familia bat modukoa bihurtzengara. Urteak joan urteak etorri, askokerrepikatzen dute eta elkar ezagututadena hobeto joaten da.

zein da uda honetako balorazioa?Uda sasoia sorosleontzat ekainaren15etik irailaren 15era izaten da Getarian.Eguraldiaren aldetik ona egin du, apenaseuririk eta jende asko ibili da gure hon-

dartzetan.Asistentziei dagokionez, lagundurikobainuak 114 izan ditugu (iraila zenbatugabe) eta iaz 82. Muleten erabilera iaz etaaurten berdin, 22.Iaz guztira 271 asistentzi izan ziren etaaurten 285 goaz (iraila zenbatu gabe).Bataz beste uztailean eta abuztuan 120bat asistentzia egin ditugu eta ekaineaneta irailean antzeko izaten dira; 30inguru.Beraz, denboraldiaren balorazioa iazbaino lan gehiago izan dugula da, asis-tentziak egon dira, aurten zorionez kara-belarik ez (bi jaso dira Gaztetapen). Alta,marmoka normalak egon dira, eta egunpare baten bandera horia jarri genuen.Aurten igarri duguna lagunduriko bai-nuen gorakada handia izan da, etasorosle bat gutxiago izan garenez, langehiago suposatu digu. Azkenean bisorosle bainuan laguntzen zeudela, baka-

rra geratu da hondartza guztia (Mal-korbe) zaintzeko eta nahiko larri ibiligara zentzu horretan. Baina pozik gaudebainuen gorakadarekin , izan ere askokerrepikatu egin dute zerbitzua ezagutuegin dutenean. Hondartza ia gehienetandago zerbitzu hau baina zaila da ongiematea itsasoaren baldintzak medio, etahemen zortea dugu itsaso lasaia dugu-lako. Gainera, lau aulki ditugu bainuhauetarako eta pertsonala ohituta dagoeta badaki hauen erabilpen ona egiten.Erabiltzaileek eta euren familiek ere betierantzun positiboa eman digute, eta guoso pozik gaude. Beraz, balorazio osopositiboa.

zerk eman dizue lan gehien?Lan gehien ez dituzte ematen, baina zen-baki aldetik, ebakiak izan ohi dira asis-tentzia behar izan dituztenak. Tarteka,ebaki handi samarrak ere izan ditugu,josi egin direnak baina aparteko ezer ereez. Salberen ziztadak ere dezente izatenditugu eta aurten intsektuenak ere izan

Denboraldiko sorospen datuak:

1) Asistentzia Sanitarioak

Ekainean guztira:

Malkorbe 34

Gaztetape 0

Uztailean guztira:

Malkorbe 136

Gaztetape 13

Abuztuan guztira:

Malkorbe 115

Gaztetape 7

Irailean guztira:

Malkorbe 29

Gaztetape 8

2) Lagunduriko bainuak (Malkorbe):

Ekaina: 14

Uztaila: 29

Abuztua: 71

Iraila: 10

3) Muleten erabilera (Malkorbe)

Ekaina: 1

Uztaila: 8

Abuztua: 13

Iraila: 0

Gaztetapen 0 hiru hiletan

4) Erreskateak:

Uztailean 1 Malkorben

Abuztuan 2 Gaztetapen

Irailean: 2 (Gaztetapen)

“Sorosleen lana ezberdina damalkorben eta gaztetapen”

“pozik gaude lagundurikobainuen gorakadarekin,askok errepikatu egin dute”


]elkarrizketa] Beñat Aristi

dira. Baina orokorrean, ez dugu esate-rako iaz karabelekin izandako arazolarririk izan.

getarian bi hondartza daude, malkorbeeta gaztetape. Bietan aurrera erama-ten duzuen protokoloa ezberdina alda?Sorosleen lana ezberdina da bi hondart-zetan. Aurten eta iaz sorosleen artekoerrotaziorik ez denez izan Zarauzkoekin,hau da, beti sorosle berdinak egon gare-nez Getarian, zortea izan dugu beti pert-sonal bera egon delako. Orduan, hemendauden sorosleak badakite zein ingurue-tan dauden lanean. Malkorben beti ban-dera bera dago, eta beraz, hondartzarenirekiera beti da berdina: kartelak jarri,megafonia ireki, banderak hondarretanjarri, … Hemen burutzen dugun lana

gehienbat lagunduriko bainuak izan ohidira eta ebakiak, ziztadak.Gaztetapen aldiz, lan gehien ematenduena itsasoa da: ur korronteak, olatuak,… Beraz, gure lana prebentziozkoa izanohi da. Ez da lagunduriko bainurikizango, osasun larrialdi bat bada Malkor-beko basera ekarriko dugu anbulantzia-rekin, … Beraz, hemengo lana gehiago dahasieran baloratzea zein bandera jarrihondartzan, eguna aurrera doan bezalaea bandera aldatu behar den, zein jendedabilen, surfistak kontrolatu, atzerrita-rrak dauden begiratu, … Azken fineanjendeari aholkatu non den egokiagoa bai-natzea.

Eguraldi txarra dagoenean zer egitenduzue?Beste zeregin batzuetarako aprobetxat-zen dugu denbora; materialen errepasoa,birziklapena, anbulantziaren errebisioaegiten dugu, … Azken finean, ezagutzenazterketa egiten dugu eta ahal den neu-rrian gauza berriak ikasten jarduten gara,noski. Kirola egiteko ere erabiltzen dugudenbora, fisikoa lantzen jarraitzeko.Azken finean lasaiago gauden denborahori beste gauza batzuk egiteko aprobet-xatzen dugu.

zein da lan honen alderik onena etatxarrena?

Sorosle bakoitzak bere iritzi izango dubaina nire ustez txarrena da norbaitilaguntzera joan eta erantzun zakar batjasotzea. Hau da, prebentziorako joan etaizorratzera joango bazina pentsatzea.Hori da min gehiena ematen duena. One-nari dagokionez, ez dakit. Batzueknahiago izango dute esaterako Gaztetapehondartzako ur mugimendua eta bestebatzuek Malkorbek eskaintzen duenlasaitasuna. Baina orokorrean, alde posi-tiboena lagunduriko bainu bat emanondoren edo norbaiti lagundu ondorenjasotzen duzun erantzun ona. Jendeakasko eskertzen du eta horrek poztu egi-ten zaitu. Horretaz gain, sorosle taldea-ren artean sortzen den giroa eta lagunta-suna ere oso ona da.

zein tresneria dituzue?Lehen sorospenari dagokionez, botikina,maskarak, erreanimatzeko materiala,zauriak sendatzeko materiala, hotza etaberoa aplikatzeko poltsak, manta termi-koa, desfibriladorea, anbulantzia, medi-kamentuak, … Ur sorospenari dagokio-nez aldiz, erreskateko materiala;hegatsak, flotagailuak, itsasontziak,lagunduriko bainuentzako aulkiak, …Egia esan ekipo konpletoa daukagu.

lehen sorospenak jakitea beharrezkoaal da edozein pertsonentzat?Nik uste baietz. Beharbada ez DBH edoBatxilergoko mailan, baina unibertsita-teko edozein ikasketetan, lanpostu publi-koetan eta abar, nahitaez eman beharrekoezagutzak izan beharko litzateke. Azkenfinean, edonori pasa dakioke edozergauza edonon, eta lehen sorospen bategiteko gai izatea oso garrantzitsua. Aha-lik eta jende gehienek jakin beharrekoezagutza bat da, gainera kurtsoak ez duinongo zailtasunik eta oso garrantzitsuada. Hori bai, beti jakin behar dugu gure eza-gutzak norainokoak diren eta ezinditugu hainbat gauza egin; medikamen-tuak eman, pertsona diagnostikatu, …Ezin dugu pentsatu sendatu egin dezake-gunik edo tratamendu bat eman, horre-tarako medikuak daude.

“lehen sorospenak ahalik eta jende gehienek jakin beharreko ezagutza bat da”


Abuztuaren 3tik 7ra izan ziren gure herriko jai nagu-siak. Urtero legez, hamaika ekintza zeuden antolaturiktxikienek, gazteek eta zaharragoek disfrutatzeko.Umorea eta ongi pasatzeko gogoa ez ziren falta izan,argazkiek hori baieztatzen dute, jakina!

Batukada, bi urtetik behin egiten den konpartsa, mar-mitako lehiaketa, kalejira, buruhandiak, bertsoak,play-backa, futbito txapelketa, ... Ez zen ezertxo erefalta!

Festa herrikoei agur esan eta hurrengoetara gutxiagogeratzen denaren esperantzan agurtzen gara!

Argazki Txokoa

12-artzape @topagunea.com

Salbatoreak

2012

Argazkiak: Alain eta nahia Inza


Izaskun Urbieta] Erreportajea

getariako keta taldearenhurrengo lorea

“Nesken taldea sortzeak herriarentzatere beste ilusio eta izen bat suposatzendu”, hala esan digu taldeko entrenatzai-lea den Jon Lazkanok. Orain arte gizo-nezko helduen taldea soilik zuen Ketak. “Preferente mailan jokatzen duten muti-len taldea izan dugu orain arte eta horiherri batentzat gutxi bezala geratzen da.Aurten behintzat neskena sortu da etajubenil mutilena sortzekotan egon bazenere, arazo batzuk medio azkenean ez dagauzatu. Baina beno, orain behintzat 2talde ditugu eta gustura gaude. Herria-rentzat zerbait positiboa da.”

Jon Lazkano, hain zuzen, mutilen tal-deko jokalaria da eta orain nesken tal-deko entrenatzaile izateko ardura hartudu. Entrenamenduak irailaren 17an hasizituzten eta astean bitan egingo dira,Zumaian. “Aurretik, neska talde honekbeti entrenatu izan du Zumaian, hangotaldean. Orain Getariaren izenean joka-

tuko dute baina bertan jarraituko duguentrenatzen.” Mutilak Orioko futbol zelaira joaten diraeuren entrenamenduak burutzera, bainaneska hauek oraindik gaztetxoak dira etaZumaia gertuago eta garraio publikoazibiltzeko egokiago dute. Horrela ez daaldaketa askorik ematen eurentzat.“Aurreko urtean egiten zutena egiten

duela sei urte sortu zen getariako keta bezala ezaguna dugun

proiektua. lagun talde baten artean jaioa, aurtengo denboral-

dian beste aurrerapauso handi bat eman dute; nesken taldea

osatzea. jauzi kuantitatiboa emateaz gain, kualitatiboki ere

erronka bat bihurtu da. Etorkizunerako proiekzio berri bat,

gogo eta ilusio berri bat eta pixkanaka hasierako ideia edo

proiektuaren osaketa.

“nesken taldea sortzeakherriarentzat ere beste ilusioeta izen bat suposatzen du”


] Erreportajea] ketaren emakumezko taldea

jarraitzen dute, toki berean, soilik izenaldaketarekin.”

12-14 urte bitarteko neska hauek futbol8an jokatuko dute. Oraindik gazteegiakdira futbol zelai osoan jokatzeko, beraz,zabalean arituko dira, 8 jokalariekin.

Lazkanoren aburuz, helburua gaztetatikfutbolean hasi eta etorkizunean mailazmaila hobetzea eta jendea gustura sen-titzea izango da. “Garrantzitsuena tal-deko partaide sentitzea, ikastea eta fut-bolarekin gustura ibiltzea izango da”,aipatu digu. Aurkariak batik bat Urolakostako beste taldeak izango dira;zumaiarrak, azpeitiarrak, azkoitiarrak,eta abar.

“Nesken mailan lehen urteak horrelaantolatzen dira eta gero pixkanahamaika jokalariekin jokatzen hastendira, kategoriak handitzen dira, … Gurehelburua pixkanaka hasi, ikusi nola mol-datzen garen eta hobetzen joatea izangoda.”

Adin honetan helburu nagusia, jokala-riak futbolean gustura ibiltzea, denekparte hartzea eta jolastea izaten dira. “Ezdiegu emaitzei hainbeste begiratuko.

Azken finean kirola egitea da bultzatzendena, talde baten parte sentitzea, lagu-nartea sortzea, … horrelako baloreeiemango diegu garrantzia. Ondo pasat-zea, futbola gustatzea eta horri lotutaegotea, hau da, denboraldia bukatu etaesatea hurrengo urtean ere berriro ibi-liko direla, ahalik eta jende gehien gure-gana etortzea. Beraiek gustura ibiltzen badira, gusturaetortzen badira entrenatzera eta konpro-misoa hartzen badute emaitzak etorriko

dira eta entrenatzaileok ere pozikegongo gara.”Lazkano ez da bakarrik izango proiektuhonetan. Alboan izango ditu Israel Sán-chez eta Egoitz Makazaga laguntzen.

Hirurak Ketako partaide dira eta Lazka-nok Gasteizen ikasten duenez, ezin due-nean entrenamendu batera etorri horizango ditu bere lagunak. “Ni Gasteizennagoenez ikasten, astean behin Israelarduratuko da taldea entrenatzeaz etabeste egunean Egoitz eta biok etorriko

gara. Txandakatuz ibiliko gara. Aurretikentrenamenduak prestatuta izangoditugu eta horrela moldatuko gara. Geropartiduetan hirurak egongo gara”,azaldu du Lazkanok.

Ilusiorik ez zaiola falta ere kontatu digu.Eskola kirolen garaietatik ezagutzenomen du taldea eta oso pozik dagoelaazaldu du. Gainera, neskei herriaren ize-nean jokatzeak motibazioa areagotukodiela uste du. Hori bai, taldeak ez da

Getariako Keta bezala jardungo,Zumaiko Keta bezala baizik. “Zumaiakotaldeak babesle batzuekin duen kontra-tua ezin da eten aurtengo denboraldianberaz, Zumaiako izena eta babesleakeraman egin behar dituzte elastikoetan.Baina Getariako taldea izango da, geta-riarrez osatua.”

Ea ba zorterik handiena izaten dutenetapa berri honetan. Lazkanok esanbezala ilusioa eta motibazioa ez zaiefalta, disfruta dezatela beraz!

ketako nesken entrenatzaileak: Israel Sanchez, jon lazkano eta Egoitz makazaga.

“Futbol 8an jokatuko

dute”

“neskei herriaren izeneanjokatzeak motibazioa

areagotuko die”

“kirola egiteada bultzatzendena, taldebaten partesentitzea,lagunarteasortzea”


] Aholkuak/ Miren Fuldain

Intsektu-eztenkadak saihesteko eta tratatzeko aholkuak

Intsektuak munduko gaixotasun garraiatzaile handienak dira.Soilik eltxoak kontutan hartuta urtero 700 miloi pertsona kut-satzen dira gaitz ezberdinekin. Intsektuek sor ditzazketen lesiomotak eztenkadak (pozoia sartzea eztenaren bidez) eta hagin-kadak (odol tantak xurgatzen dituztenean) dira. Eztenka edohaginka egiten digutenean, larritasun desberdineko gorrita-suna, hantura eta hazkura agertzen dira. Eztenkadek ez dutearazo handirik ematen orokorrean, baina batzuetan arriskut-suak izan daitezke eta larrialdietara joan beharra eragitenduten erreakzio alergikoak ager daitezke.

AholkuAk

1. Mendialdera edo intsektuak dauden lekuren batera joatean,kolore moteleko kotoizko arropak jantzi eta lurrina duen kos-metikorik ez erabili. Galtza luzeak, mahuka edo besodun kami-setak eta oinetako itxiak ipini menditik ibiltzeko.2. Intsektu-uxatzaileak erabili. Prebenitzeko soilik balio duteeta ez dira egokiak eztenkada ondoren edo azal zaurituan ema-teko.3. Etxeak aireztatuta eta hondakinik gabe mantendu behardira.4. Etxeko animaliarik izanez gero erregulartasunez hil bizka-rroiak, eta akain eta arkakusoak behatu.5. Ez itzazu intsektuak zirikatu, erlauntz eta liztor-habi ingu-ruetan motelki mugitu zaitez. 6. Intsekturen batek eztenka egitean saiatu zaitez hazka ez egi-ten, infekzioak ekiditeko. Kalamina-lozioa, amoniako diluituaedo, besterik ez baduzu, izotz-puska bat erabil dezakezu zau-rian. 7. Erleren batek eztenka eginez gero, eztena atera egin behar dabaina matxarda edo pintzarik erabili gabe, bestela pozoi-zorroapuskatu egin daitekenez. Kendu ezazu kreditu txartelaren edoangelu zuzendun edozein gailuren ertzarekin hazka eginaz.Eztena kendu eta gero, garbitu ezazu zauria ura eta xaboiare-kin.8. Eztenkada jaso duenak arnasa hartzeko arazoak, ahultasunaedo kolore urdinxka baditu, estutzen duen arropa edo besteedozer kendu beharko zaio, arnasketa errazteko. Larrialdi zer-bitzuetara eraman ahalik eta azkarren. 9. Atzerrira joateko asmoa duzunean Atzerriko Osasun Zen-trora deitu behar duzu hilabete bateko aurrerapenarekin. Zoa-zen lekuko ezaugarriak ( lekua, urtaroa, klima) ikertu ondoren,gaixotasunak saihesteko behar dituzun txerto eta medikamen-duei buruzko aholkuak emango dizkizute.

Maiz egiten diren galderak

zein intsektu-uxatzaile aholkatzen didazu?Merkatuan uxatzaile ugari egon arren , ez dago bat bera ereegoera guztietarako balio duena. Ezin daiteke uxatzaile beraerabili ume zein helduengan, eta ez da produktu berdina ahol-katzen leku guztietarako. Konposaketa zabalduena DEET (die-

tiltoluamida) da, baina zitronela eta eukalipto-olioak ere era-biltzen dira. nola erabili behar dira uxatzaileak?Azalean zuzenean edo, batzuetan, arropen gainean. Azal gai-nean eman ezkero 8 orduro eman behar dira, egokiro zabalduz. Bi urte baino gazteagoek erabil dezakete? Bi urterik ere ez duten umeen azala oso delikatua da, iragaz-kortasun desberdina du, adin horretarako egokiak diren pro-duktuak soilik erabil daitezkeelarik. Ez eman inoiz haurrareneskuetan.zer gaixotasun harrapatu ditzazket eztenkadaren ondorioz?Intsektuek hainbat bizkarroi edo parasito izaten dute eta hauekpertsonaren odolera pasa daitezke eztenkadaren ondoren, bat-zuetan gaixotasun larriak sorraraziz. Akainaren bitartez talure-mia, mediterraneoko sukar botonosoa eta abar harrapatu dai-tezke. Eltxoen eztenkadek malaria, sukar horia, dengea etabeste batzuk ekar ditzazkete. Bidaia prestatzean nola jakin dezaket noan lekuan malaria-arriskua dagoen ala ez?Gertuen duzun Atzerriko Osasun Zentrora hurbildu beharduzu. Kasu bakoitzean zer neurri hartu behar dituzun esangodizute eta beste aholku batzuk emango dizkizute. Ondorengoweb orrialdean munduko herrialde ezberdinetan dauden osa-sun-arriskuak azaltzen zaizkizu, baita beharrezkoak eta ahol-kagarriak diren txertoei buruzko informazioa eman ere:http://www.msc.es/profesionales/saludPublica/sanidadEx-terior/salud/situacionSanitaria/home.jspnola jakin dezaket erle edo liztor-eztenkadei alergikoa nai-zen?Alergia garatzean hiru aldi daude. Lehenengo eztenkadarekingizakia pozoiarekiko sentsibilizatu egiten da, sintoma arruntakerakutsiz. Bigarrenean, arriskuan gauden edo ez erakutsikodigun erreakzio alergikoa ematen da; azal-gorritasuna, ondo-eza, bihotz-taupada azkarrak, eztenkadatik urruti dauden han-turak, itomena, eta abar.Eztenkada hirugarrenez gertatu ezkero, ordu erdi eta bi orduartean oso bortitza den shock anafilaktiko izena duen erreakziolarria ager daiteke (arnasteko eta irensteko zailtasuna, zurbilta-suna, takikardia). Horrelakoetan garrantzi handikoa da ospita-leko larrialdietara joatea, pertsonak tratamendu egokia ez badujasotzen hil egin baitaiteke.

] getaiko gaztetxea

Ieu! Urteroko moduan berriz datorGetaiko Gazte Asanblada uda ostean ,opor osteko sindromerik gabe ordea.

Udara luzea izan da, eta gazte asanbla-dan bereziki Salbadore festekin egongara lanpeturik. Egunero txosnetan izan-dako kontzertuen antolakuntza, eginikoherri bazkariaren prestatzea eta baltsalasterketaren antolaketa izan ziren urte-roko moduan egin genituen lan batzuk,baina aurtengoan horrez gain TxalupaRememberren antolakuntzaren zatigarrantzitsu izan zen gazte asanblada.

Antolaturiko ekintza batzuetan gorabe-hera nahikoa izan dugu: baltsetan taldebatzuk tranpa egitea leporatuaz iskanbilaederra sortu zen moilako uretan. TxalupaRememberren berriz ez zen posible izangetariar guztiak gustura geratzea: ados-

tuta bezala hasieran Txaluparen garaikomusika jarriko zen, eta ordu-bietatikaurrera berriz gaur eguneko musika,gazte asanbladak aukeraturikoa. Ez zenfalta izan aldaketa horrekin haserretuzen jenderik, baina gazte asanbladakadostutakoa besterik ez zuen egin.

Festen ondoren, urtero bezala, gaztet-xean ez da bizitza asko egon udako lanaketa hondartza dela medio, hutsik egondela esan dezakegu. Baina berriz ikastur-tearen bueltan hasi gara ostegunerobezala asteroko asanbladak eginaz, herriguztiari irekia dagoen eta parte hartzeragonbidatzen zaituztegun asanblada.

Nahiz eta orain arte ere izan ditugunkontzertuak gaztetxean, hemendikaurrera sarriago izango ditugula esperodugu, urtero gertatzen den bezala.Inoiz ez da herri osoa gustura izaten egi-

ten dugunarekin, beti izaten da norbaitkexaka.

Baina hori hain seinale txarra ez dela ustedugu: norbait kexatzen bada, ekintzakegiten ditugulako da; inor ez baldin balit-zateke kexatuko, ezer egiten ez duguna-ren seinale izango zen, eta Getaiko GazteAsanblada ekintzak egiteko jaio zen.

Gazte Asanblada beti egongo da herrita-rron proposamen zain, beraz zerbaitetanhobetu behar genukeela uste duen edo-nor ongietorria izango da ostegunerokoasanbladan.

Gazte! Gaztetxia hi etorri zai ziok!

Oporretatik bueltan da

Gazte Asanblada

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] Bertsotan / Uxue Alberdi

1-Goizeko ordubateanle(he)nbiziko uzkurdura,

ta izterretatik be(he)ratantaka hasi zait ura.

Unea iritsi al da?,biok egin dugu duda,

barealdiak ez diraheltzen bost-sei minutura.

Mutila dantzan hasi da,behar da hau eta hura!Ni logelan biluztu naiz,

has dadila abentura:nire gorputza bi zatiegiteko prestatu da.

2-Etxe hontan jaio zirengure aita ta amona,amonaren ama eta

birramonaren aitona.Zilborresteen kateak

biltzen dituzten lau horma,familiako emeen

memoriak duen forma.Horren sentitzen naiz ziur,

hain da sentsazio onaerdiminaren erdian

dudan sentipen sakona:denak niri laguntzera

etorri direla hona.

3-Ordubietan puntuanjo du Elisak txirrina.Mutilak abixatu dit,

iritsi da emagina.Kafea eskaini dio

-beltza, zerua adina-;esan diot gehixeago

prestatu izan bagina...Guk uste baino le(he)nago

dator etxeko sorgina!Erantzun dit egin (e)zazu

lasaitzeko ahalegina:bizia basatia da

eta kontrolaezina.

4-Izara za(ha)rrak zabalduditu besaulki gainera,haizez puztu eta urezgoraino bete bainera.

Esan dit zelan, laztana,badator mina ostera?Lepotik heldu diot taintziri bat zait atera.Haurrari hitz egiteko

sartu naiz nire barnera:abandonatu gaitezenzu hutsera, ni minera,

erditu eta osatugaitezen biok batera.

5-Barreneko pasabide,barreneko zirrikitu,ireki zaitez pixkana,

handitu zaitez, handitu.Arnasa dut epidural,kontzientzia mediku,minak esaten dit nolaeta norantza mugitu.Buruari joaten utzita gorputzari aditu,barealdiak gozatu,

oinazean, errenditu...Nire buruaz hain ziur ez naiz sekula sentitu.

6-Nola txalupa txikiakitsas-enbaten menpeko

minaren olatuetangaldu naiz dagoeneko.Ez diot kontra egiten,

eta horrela hobeto:oinazearekin bals batdantzatzearen pareko.

Lau ordutan zabaldu naizjada hamar zentimetro,

orroak erraietatikdatoz niri esateko

gutxi falta dela zureaurpegia ikusteko.

7-Baineratik nekez noasofa trapuz tapatura,

lau-hankatan ipini naiz,sentitutako modura.

Erditik hautsi behar naiz!,etorri arren burura,

indarrez egin dut bultza,presioa, erredura...

Ta bat-batean entzun dutburutxoa agertu da!Aitatxok atera zaituta pasa nire eskura.

Zer moduz zaude, txikitxo?Ongi etorri mundura!

8-Orain besoetan zaitut-eguna sortzen ari da-

izerdia ta odolabiziaren usain dira.

Nire bularra eramandizut zure belarrira:bizi-gose, azal-gosezatoz amaren titira.

Begiak zabal-zabalikal zatoz mundu berrira?Zazpiak hogei gutxitan

hedu zara Getarira:lehen arnasa emanez

itsasoari begira.

Doinua: “ETAren su etenean”Goitizena: Pierres


ERDITZE BATEN KRONIKAERDITZE BATEN KRONIKA

2004ko iraila artzape -192011ko iraila artzape-19

] literatur txokoa / Izaskun larrañaga] moniren errezeta [

ultra moreaErrusiar entsalada

Idazlea: Nancy Huston(Kanada, 1953)Itzultzailea: Jon MuñozArgitaletxea: AlberdaniaUrtea: 2012Orrialdeak: 88

Prestaketa:

Jarri eltze batean ura gatzarekin, aze-narioak, patatak eta arrautzakeltzea estaltzeko adina. Su bizira hur-bildu eta utzi borborka egosten. Han-dik 10 minutura atera arrautzak etautzi hozten, eta beste 5 minutuz gut-xienez utzi azenarioak etapatatak egosten, samurtu arte, labanabaten puntaz alderik alde erraz pasat-zeko moduan egon arte alegia. Xukatueta epeltzen utzi, eskuetan erabili ahalizateko, zuritu egin behar baitira.

Zuritu, bada, eta zatitu patatak eta aze-narioak koskor txikitan. Jarri denagopor batean eta gehitu arrautza xeha-tuak, ilar xukatuak, artoa, hegaluzeizpitua eta maionesa.

ON EGIN!!

Gure literaturan lekutxoaegiten ari den idazle batenlana dakarkizuet oraingoan;hau, Nancy Hustonen Ultra-morea lana da. Orain delaurte batzuk hasi zen gureartean ezagun egiten etahori, Jaiotze Markak (2009)liburuaren bidez egin zuen.

Istorioa 1936. urtean kokat-zen da. Lucy da kontakizu-neko protagonista, hamahiruurteko neskatoa. Honek,bere urtebetetze egunean,egunkari bat idaztea eraba-kitzen du. Neskaren ingu-ruan, pobrezia nagusi da:1929ko krisiaren ondorioei,protagonista eta bere familiabizi den eskualdean zabalduden lehortea gaineratu beharzaie.

Istorioan zehar, protagonis-taren amak behin eta berrizgogoratzen ditu bizitako

garai onak. Aita, berriz, art-zain protestantea da eta,honek pobrezian ere eskuzabala izan nahi du.

Eskuzabaltasun horretan,askotan familiaren etxean,noraezean ibiltzen direnpertsonek aterpe hartzendute. Horietako batean Ber-nard Beauchemin izenekosendagile bat hartuko dutebertan. Sendagile honek gureprotagonistari pertsona hel-dua izango balitz bezala hitzegingo dio eta, honek Lucyriheldutasunerako bideaemango dio; gai sakoneiburuz hausnartzen hasikoda.

Ez da liburu mardula baina,hainbat gai sakontzeak fisi-koki ez duen sendotasunaemango dio; beti ere,hamahiru urteko neskatobaten ahotsean.

Osagaiak:

4 azenario 3/ 4 kg patata3 arraultzaIlar fin finak, pote batArtoa, lata batHegaluzea ongi hauta-tua, oliotan1/4 l maionesa,norberak egina ez osolodiaGatza

20- artzape @topagunea.com20- artzape @topagunea.com

] Xabier Insausti [

Balandra, edo: nondik sartu pipermina, ipurditik edo ahotik

Eraikin edo monumentu handiak zerbait eskertzeko, norbaitgoraipatzeko edo zerbait ezkutatzeko dira. Baina zer ezku-tatu?

- Balandra deitzen diote Getarian. Bai, arrantzale batek kon-tatu zidan. Asto bati ardo botila eman edateko eta gero piper-mín bat sartu ipurditik. Astoa korrika eta saltoka hasten da,begira daudenek barre egiten duten bitartean. Dibertitzekomodu bat besterik ez da. “Getarian ez dago beste modurik dibertitzeko”, eta "beste" esaterakoan ahotsa halako moduan modelatu zuen, nik ondoulertzeko zer esan nahi zuen. Hainbeste denbora itsasoaneman ondoren ....

- Hori bat dator dokumentuak esaten duenarekin. Guda zibilapasa eta gero getariar bat hontaz akusatu zuten: "de tener elvicio de los afeminados", dokumentuak esaten duenez. Aku-sazio hori normala zen garai hartan. Frankistek Inkisizizioa-ren bidea jarraitu nahi zuten, nahiz eta instituzio hori desagerturik egon. Homosexualitatea pekatua zen eta politikoki ere atzetik ibili behar.Baina nola herriko jendeak politika horrekin kolaboratu zuen,hori ez da ondo ulertzen… edo bai. Baina dokumentuek ezdute gezurrik esaten.

Getariar batzuek gizon getariar baten aurka deklaratu zuten, homosexuala izateagatik. Zarauzko Guardia Zibilaren kuarte-lean izan zen deklarazioa. Batek harro-harro deklaratu zuen,akusatuarekin Iturri Txikira joan zirela bera eta bere laguna,berarekin sexua praktikatu nahi zutela esanez. Behin akusa-tuak praka jeitsi eta lurrean posizioa hartzean, pipermín batsartu zioten ipurditik. Aitaren batean zutitu eta korrika hasizen, ipurdia belarretatik igurtziz.

Galdera da: hori pasadizo kasuala edo zerbait gehiago zen?Zer ondorio atera ditzakegu hortik? Noraino kolaboratu zuenjendeak frankistekin? Ezagutu al zuen Balenciagak hori dena?Dokumentuak zera erakusten du, ez dela deklarazio arruntasoilik, zehaztasunak ematen baititu nola gozatzen zuen dekla-razioak egiten zituenean. Nola bukatu zuen akusatuak?Nola bizi izan zuen Balenciagak garai hori? Zer zen Getariaberarentzat? Nor gogoratu zen garai hartan Balenciagaz?Galdera asko …. Azterketa sakona merezi du horrek, ziur.

- Cristobal Balenciaga oso gizon erreserbatua eta fina zen.Behin bakarrik ikusi nuen, Zarauzko optika Martiarenan,badakizu, Zumaiako pintorearen familiakoan. Kasualitateznengoen ni han, bista azterketa egiten. Norbaitek esan zidan: badakizu nor den bera?. Ez, erantzun nion. Bera CristobalBalenciaga da, esan zidan. Hara joan zela bere amarekin,amaren bista azterketa egiteko. Igeldon bizi zen bere ama eta jostuna Parisen. Askotan etortzen zen Paristik ama bisitatzera,batzuetan bere laguna Esparterorekin. Geroago Igeldokoetxea erre egin zen eta desagertu.

- Noiztik bizi zen Cristobal Getariatik kanpo?

- Oso txiki zela joan zen Donostiara. Bere familiak Maria Cris-tina zubiaren ondoan joste denda zeukan eta hor ikasi zuenCristobalek ofizioa. Cristobal oso gizon kultua zen, oso ondoezagutu zuen adibidez pintura barroko espainiarra edo 1800eta 1900 arteko pintura errusiarra ere.

Balenciaga eta Getaria. Zerk lotzen ditu biak?

Egia jakitea komeni da. Bestela gezurrari altxatzen dizkiogueraikinak.

Edo egia ezkutatzeko.

] elan-euskadi

Estatuko xV. Boluntariotza kongresuaAzaroak 27-29 Bilbo

Lehenengo aldiz hartuko du EuskadikEstatuko Boluntariotza Kongresua, Bil-bao Exhibition Centre-n (BEC), 2012koazaroaren 27, 28 eta 29an.

“Alez ale mendi bat / Un granito unamontaña” da bere leloa, boluntarioenlanaren adierazle, zeinak haien lanarekinelkartasun mendiak eraikitzen doazenelkarrekin. “BOLUNTARIOTZA ETAGIZARTE PARTAIDETZA XXI. MEN-DEAN” izenpean, partaide guztiekekintza boluntarioaren eta etorkizune-rako erronken egungo egoeraren ingu-ruan hausnartuko dute.Ekintza boluntarioarekiko hiritar senti-berak eta aktiboak lortzea, etorkizunekoboluntariotzaren erronkei aurre egitekoprest dagoen elkarlaneko sarea garatzenlaguntzea eta agente guztien artekoelkarlana indartzea da ildo estrategikoa-ren oinarria.Kongresuan parte hartuko dutenentzatgizarte esperientzia baliotsua izatekoxedea du Kongresuak. Boluntarioen espi-ritua zabaltzea, hark giza garapenean etaadimenean eskaintzen dituen aukerak,dituen baliabideak eta aukerak zeindiren aurkeztuz pertsonen garapenean.

Elkartasuneko kultura sustatzea ekintzaboluntarioa gure gizartean barneratzekoeta hartan parte hartzeko, dagokion esti-mazioa lortzeko.

Helburu orokorrak1. XXI. Mendearen hasiera honek daka-rren garai-aldaketaren barruan kokatzeaekintza boluntarioa.2. Hiritarren partaidetza eta elkartasuna-ren sustapenaren estrategia orokorrakzuzendu behar dituzten erronkak identi-fikatzea.3. Boluntarioa izatea zer den, egungogizartean zein betekizun duen eta gaine-rako arloekin eta agenteekin dituenkonexioak zehaztea.

Helburu zehatzak1. Topagunea izateko, hausnartzeko,alderatzeko eta lan egiteko guneaeskaintzea ekintza boluntarioetan laneandiharduten erakunde eta pertsonentzat.2. Lan boluntarioaren sustapenean etaelkarlanerako mugimenduetan lan egi-ten duten teknikariei eta gizarte agenteeizuzendutako lan espezializatua burut-zeko gunea garatzea.3. Lan boluntarioa eta langile bolunta-

rioak gizarteak aintzat hartzen lagunt-zea, ikusgarriago egitea eta harekin lotu-tako baloreak gizartean barneratzea.4. Pertsona adinduek gizartean partehartzeak dakartzan aukera berriak etaerronkak identifikatzea.5. Praktika onak eta beste aukera zeinjoera berriak partekatzea gizartearenpartaidetza eremuan.6. Lan boluntarioaren betekizunaren ebo-luzioa eta hainbat ekintza-eremutanduen etorkizuna aztertzea.7. Gobernatzeko testuinguru berri hone-tan publikoa denak, merkatuak etagizarte zibilak dituzten betekizunaksakonago aztertzea, eta erlazio eta mugaberriekin baita haiek elkarren osagarrinola diren ikustea ere.8. Hirugarren Sektorearen betekizunareninguruan eta gizartean duen eragina sen-dotu beharraren inguruan hausnartzea,eta baita hiritarren sentsibilizazio-agente eta hiritarren mugitzaile bezaladuen eraginean.9. Herri administrazioek boluntariotzasustatzeko duten betekizuna aztertzea.10. Gizarte zibilak XXI. mende honetanduen zentzua eta betekizuna argitzea etafinkatzea.

[Urriaren 16a, asteartea]ODOL-EMATEA Ordua: 19:00etatik 21:00etara.Lekua: Getariako Osasun Zen-troa.Antolatzailea: Gure TxeruElkartea.

[Urria]PINTURA EGUNA.

Ordua: 11:00etatik 13:00etara.Antolatzailea: Guraso Elkartea.

] kz gunea

KZgunearen ordutegia:17:00etatik 20:00etara. Tutorea egongo da: urriak 5,19, 26 (09:00-13:00)

] IkastaroakGetariako Udalak antolatu-tako ikastaroak:

-Euskara ikastaroak (EGA etaHASIERAKO MAILA) , Katu-kale irakurle-taldea…-Musika eskola: tailerrak etamusika tresnak.

Gure Txeruk antolatutakoikastaroak:Pilota, euskal dantzak, pla-zako dantzak (hastapena),eskulanak.Hasiera: urriak 1

] gaztelekuaOrdutegia: ostirala, 17:00-20:00 // larunbata, 16:30-19:45 // igandea, 16:30-20:00TOPAGUNEAK, TXAPELKE-TAK, TAILERRAK…

FuldAIn farmaziaren

zaintza egunak:

urriak 8tik 14ra

( biak barne )

] urriko agenda


] hitzaldiak

[Urriak 4a, osteguna]“BIZITZA AUTONOMO-RAKO TREBETASUNAK”

Ordua: 17:00etan.Lekua: Arrantzale ZaharrenElkartea.Antolatzailea: Kutxa Gizarteekintza- Arrantzale ZaharrenElkartea.

[Urriaren 4a,osteguna]“BULARRETAKO MINBIZIA” Kattalin Elkarteak titietakominbiziari buruzko hitzaldiaeskainiko du Getarian.Arrate Plazaola, gaiean adi-tua den doktoreak eskeinikodu hitzaldia, Alondegian.Ordua:18:30etan.Lekua: Alondegia.

[Urriaren 5a, ostirala]Juan Sebastian Elkanorenomenez eraikitako monu-mentoaren 90. Urteurrena.HITZALDIA: “JAINKOSAKETA EMAKUMEZKO

HEROIAK. SOINEKOAKETA MONUMENTOAK”

Hizlariak: Jaime Brihuega,Mikel Lertxundi, JosebaLarratxe, Miren Arzalluz.Ordua:17:00etatik 19:30etara.Lekua: Cristobal BalenciagaMuseoa.Antolatzailea: CristobalBalenciaga Museoa.

] Irteerak

[Urriaren 18a, osteguna]LAGUARDIAra IRTEERA.

Irteera ordua: 09:00etan.Antolatzailea: ArrantzaleZaharren Elkartea.[Urriaren 28a, igandea]2012ko IBILALDIAK: Urrikoirteera: ZALDIBIA – BIDA-NIA

] kirola

Gure Txeru elkarteak antola-tuta, GETARIAKO X. GAZTEETA HELDUEN ESKUZBINAKAKO PILOTA TXA-PELKETA (federatu gabeent-zat).SAHATSAGA KIROLDEGIA: Izen-ematea eta informazioa:943 140432 - [email protected]

[Urriak 12-13-14]GAZTETAPEKO IX. SURFTXAPELKETA HERRIKOIA.Antolatzailea: GetariakoGaztetape Surf Elkartea.

] Besteak

] Ikastolen jaiak

[Urriak 7a, igandea]KILOMETROAK 2012.

AndoainGipuzkoako ikastolen jaia –“on egin!”

[Urriaren 21a, igandea]NAFARROA OINEZ 2012.

Zizur TxikiaNafarroako ikastolen jaia –“kolore & hitz”

] dokumentalak

[Urriaren 2a,asteartea]"MARGIN CALL" filmearenproiekzioa.

Zuzendaria: J.C. ChandorUrtea: 2011.Ordua:19:00etan.Lekua: Alondegia.Antolatzailea: ELAN EUSKADI

zorion agurrak

udal bulegoa ..........943 896 024Faxa ................943 140 190e-mail: [email protected]

kiroldegia ..............943 140 432kirol-portua ............943 580 959Taxiak

javier ..............607 720 242Carlos ..............607 403 498

udaltzaingoa ..........943 896 146liburutegia ............943 896 147Anbulatorioa ..........943 140 653Botika ....................943 140 441 herri Eskola.......943 140 729SoSdeiak ............................117kofradia ................943 140 200

Telefono interesgarriak

kulTuRA SAIlAk dIRuz lAgunduTAko hEdABIdEA

Norbait zoriondu nahi izanez gero, argazkiabere testutxoarekin Txeruko postontzian utziedo eta [email protected] bidali.Gogoratu! bazkideok doan daukazue eta baz-kide ez zaretenok 4 € ordaindu beharko ditu-zue argazki bakoitzagatik.

]Aritz Iribar [ hari tartean

Izaskun Larrañaga, Irantzu Ezenarroeta Amets Etxabe

Irailak 22, Urriak 4 eta 10Zorionak hirukote Artzapeko

lan taldearen partetik. Muxu handi bana

litle black dress1920ko hamarkadan Coco Gabriele Chanel moda diseinatzaileakarratsalde gau parterako koktail soineko beltz hau famatu bila-katu zuen. Erraz janztekoa, publiko orokorrarentzat erostekomodukoa, kolore neutro batean. Little black dress edo Petit robenoire izan ziren soineko honek hartu zituen izenak.

Soinekotxoa beharrezkoa dela esan dezakegu edozein emakume-ren armairuan. Esan daiteke beharrezkoa dela emakume bateksoineko simple beltz hauetako bat izatea modu formal edo infor-malera erabiltzeko, momentuaren arabera: adibidez, txaketa etatakoidun zapata batzuekin lanerako edo bitxi gehiagorekin arrat-salderako.

Soineko hauek ez dira inoiz modaz kanpo geratzen. Soinekoarenestiloa hain da simplea ezingo zela zaharkitu. Gaur arte fama-tuena izan den soineko txiki beltza Givenchy-k diseinaturikoAudrey Hepburrek “Desayuno con diamantes” filmean eramanzuena da.Balentziagak bere Pariseko lehen urteetan egindako desfileakhauetariko hainbat soinekorekin ixten zituen, gaur egun erakus-gai dugularik 1938.urteko hauetariko bat museoan.

119. zenbakia (2012ko iraila)

Documents

Transcript of 119. zenbakia (2012ko iraila)