ASTIBERRI, BARTZELONAKOKOMIKI AZOKAN SARITUAEGILE BERRIAREN SARIA ESKURATUDU ARGITALETXEAREN LAN BATEKEspainiako estatuko komiki-azokarikgarrantzitsuenean, BartzelonakoKomiki-Azokan alegia, saritua suertatuda aurten ere Bilboko Astiberriargitaletxea. Lola Lorentek egileberriaren saria irabazi du Sangre de misangre lanagatik. Urtero irabazi ohi duhainbat sari, baina aurten sari kopuruabostera murriztu dute, beraz merituhandia du lortutakoak.www.astiberri.com

ASTERIX-EN BESTE BI ALBUMBERRARGITARATU DIRAEUSKARAZGALIAKO ITZULIA ETA ASTERIX ETAKLEOPATRA ATERA DITU SALVATEKSalvat argitaletxeak jarraitzen dudeskatalogatuta zeuden Goscinny eta

Uderzoren Asterixen komikiakberrargitaratzen. Ordena kronologikoarijarraitzen diote eta binaka ateratzendituzte, beraz oraingoan Galiako Itzuliaeta Asterix eta Kleopatrari tokatu zaie.http://eibar.org/blogak/e-gorblog/361

JEAN GIRAUD MOEBIUS HIL DAKOMIKIGILE FRANTZIARRAK ERAGINHANDIA IZAN DU KOMIKIAN ZEINZIENTZIA-FIKZIOKO ZINEMANMartxoan hil zen, 73 urte zituela. Biezizenen pean egiten zuen lan, bipertsonalitate oso ezberdinekin. JeanGiraud izenarekin Frantziako bandedessinée edo komiki klasikoak eginzituen. Horietatik ezagunenak, Jean-Michel Charlieren gidoiarekin egindakoBlueberry western sailekoak dira.Moebius sinadurarekin, aldiz, zientzia-fikzio eta fantasia surrealista egiten zuen,

horretan eragin handienetakoa izanduen egileetako bat bihurtuz. Arzak, Legarage hermétique de Jerry Cornelius,l'Incal (Alejandro Jodorowskyrengidoiarekin)... klasikoak dira.Moebiusen eragina ez da komikiramugatzen. Zientzia fikzioan edofantasian mugarri diren hainbat filmetanparte hartu du, storyboard-ak eginezedo kontzeptuen diseinuak eginez, halanola Alien, Willow edo Tron. Galerahandia benetan.

EUSKAL KOMIKIGILEEN ALBUMBERRIAK KALEANIÑAKI G. HOLGADOK, ANGELUNZUETAK ETA KOLDO AZPITARTEKFRANTZIAN, ETA GUILLERMOZUBIAGAK AEB-ETANEuskal komikigileekjarraitzen dutehemendik kanpoalbumakargitaratzen. IñakiG. HolgadoXabiroikokolaboratzaileakRétine sailarenlehenengo albuma,Guérilla dans la

ville basse, atera du Frantzian Soleilargitaletxearen Quadrants zigiluan.Stéphane Piatzszekek egin du gidoia.Bestalde, Koldo Azpitartek eta AngelUnzuetak Reliques sailaren lehenalbuma, La tombe de Lazare, atera duteGlénat argitaletxearekin. Xabiroi honenkomikITAUN sailean elkarrizketa duzueegillekin. Eta, azkenik, GuillermoZubiaga, AEBetanMarvelentzat lanegin duenkomikilaribizkaitarrak Joanesor the Basquewhaler euskalbalea-arrantzariburuzko sailarenbigarren aleaautoeditatu duRenoko Unibertsitatearen laguntzaz,Whale Island izenburukoa. Jarraipenenzain gaituzue!http://soleilprod.comwww.glenatbd.comhttp://basquebooks.myshopify.com

GANORABAKO 2012 LEHIAKETAKBADITU IRABAZLEAKSARITUTAKO LANAK ONLINE IRAKURDAITEZKEBasauriko Pozokoetxe Kultur Etxeakantolatzen duen Ganorabako komiki-lehiaketaren 2012ko edizioko irabazleakerabaki dituzte: lehenengo saria OskarBlanco eta Sergio Cardosorentzat izan

da Fffelipe el fampiro faletudolanagatik; bigarren saria Clément

Groussaudentzat Última Miradagatik;hirugarren saria Santiago Calderón etaRuben Encisorentzat Lo Enterradolanagatik; eta saririk gabeko

euskarazko akzesita Javier

Navarrorentzat Peruren Errautsaklanagatik. Lan irabazleak beraien

webgunean irakur daitezke osorik.www.euskalnet.net/pozokoetxe

MAFALDAK 50 URTE1962AN MARRAZTU ZUEN QUINOKLEHENBIZIKOZ, ETA 1973 ARTE ATERAZIREN BERE ZINTAKJoaquin Salvador Quinok 1962anmarraztu zuen lehenengo aldiz Mafaldairagarki baterako, eta gero prentsakoeguneroko zinta gisa atera zen 1964 eta1973 bitartean. Baina hain bizitzalaburra izanagatik, arrasto luzea utzi du.Haur batzuen inozentziaren ikuspegitikhelduen mundua aztertuz, politika,ekonomia eta beste gai askoren kritikasakon baina ironiaz betea egiten zuen;eta hor dago bere arrakastaren gakoa.

50 urteren ondoren, ez dute bateregaurkotasunik galdu Mafaldarenistorioek. Beti bezain gazte jarraitzen du!

II. KUTXA KULTUR KOMIKIALEHIAKETAIZENA EMATEKO EPEA EKAINAREN30EAN ITXIKO DA ETA LANAKBIDALTZEKOA UZTAILAREN 15EANMartxoan jarri zuten abian iazko lehendeialdiaren arrakasta ikusita. Lehiaketa,kontakizun jakin batean oinarritutakokomiki bat egitean datza, etaeskainitako kontakizunari irudiakegokitzea izango da erronka nagusia. Bikontakizun emango dira aukeran.Lehenengo saria 900 eurokoa izangoda, 400 eurokoa bigarrena eta 200ekoahirugarrena. Jasotako lan batzukaukeratuko dira estatuan zeharbanatuko den argitalpen bateanezagutzera emateko.http://www.kutxakultur.com/2012/

Albisteen txokoa testua: Igor Leturia

musika, teknologia, sexua, literaturadenbora-pasak, zinema, antzerkia,kirolak, sarea, Lorea, bertsolaritzaelkarrizketak, lehiaketa…

GAZTEON ALDIZKARIAwww.kontaizu.net

EDITATZAILEA: EUSKAL HERRIKO IKASTOLAKErrotazar bidea, 124 - 20018 DonostiaTel.: 943 445 108 - xabiroi@ehi.ikastola.net

KOORDINATZAILEA: Dani FanoEGILEAK: Joseba Beramendi, Harkaitz Cano,Dani Fano, Guillermo Gonzalez,Iñaki G. Holgado, Bruno Hidalgo,Patxi Huarte, Irati Jimenez, Adur Larrea,Igor Leturia, Jose Anjel Lopetegi,

Alex Orbe, Manu Ortega, Alex San Vicente,Arantza Sestayo, Asisko UrmenetaAZALAREN IRUDIA: Arantza SestayoEUSKARA ZUZENTZAILEAK: Mikel Barrios,Miel A. Elustondo

INPRIMATZAILEA: GERTU inprimategia.Oñati. Tel.: 943 783 309

LEGE GORDAILUA: SS-780-2012

L A G U N T Z A I L E A K

xabiroi@ehi.ikastola.net

Bidali hire proposamenak,iritziak, irudiak...

www.facebook.com/xabiroi

04 AUZOMORROSanvi

06 MUSEO BILDUMAHarkaitz Cano eta Iñaki G. Holgado

12 AINGERU-NEGARRAIrati Jimenez eta Bruno Hidalgo

18 KOMIKITAUN elkarrizketaAngel Unzueta eta Koldo Azpitarte

20 ARRANOTXUZaldiEroa

22 ZOOLA3KAAsisko, Manu Ortega, Exprai

23 KORTSARIOEN OSTATUADani Fano eta Guillermo Gonzalez

31 FEDE KONTUAAlex Orbe

32 BEHIEN TARZANLope

https://www.facebook.com/pages/Kontaizu/292902314110973

HURRENGO ZENBAKIA AURTENGO URRIAN!

ASTIBERRI, BARTZELONAKOKOMIKI AZOKAN SARITUAEGILE BERRIAREN SARIA ESKURATUDU ARGITALETXEAREN LAN BATEKEspainiako estatuko komiki-azokarikgarrantzitsuenean, BartzelonakoKomiki-Azokan alegia, saritua suertatuda aurten ere Bilboko Astiberriargitaletxea. Lola Lorentek egileberriaren saria irabazi du Sangre de misangre lanagatik. Urtero irabazi ohi duhainbat sari, baina aurten sari kopuruabostera murriztu dute, beraz merituhandia du lortutakoak.www.astiberri.com

ASTERIX-EN BESTE BI ALBUMBERRARGITARATU DIRAEUSKARAZGALIAKO ITZULIA ETA ASTERIX ETAKLEOPATRA ATERA DITU SALVATEKSalvat argitaletxeak jarraitzen dudeskatalogatuta zeuden Goscinny eta

Uderzoren Asterixen komikiakberrargitaratzen. Ordena kronologikoarijarraitzen diote eta binaka ateratzendituzte, beraz oraingoan Galiako Itzuliaeta Asterix eta Kleopatrari tokatu zaie.http://eibar.org/blogak/e-gorblog/361

JEAN GIRAUD MOEBIUS HIL DAKOMIKIGILE FRANTZIARRAK ERAGINHANDIA IZAN DU KOMIKIAN ZEINZIENTZIA-FIKZIOKO ZINEMANMartxoan hil zen, 73 urte zituela. Biezizenen pean egiten zuen lan, bipertsonalitate oso ezberdinekin. JeanGiraud izenarekin Frantziako bandedessinée edo komiki klasikoak eginzituen. Horietatik ezagunenak, Jean-Michel Charlieren gidoiarekin egindakoBlueberry western sailekoak dira.Moebius sinadurarekin, aldiz, zientzia-fikzio eta fantasia surrealista egiten zuen,

horretan eragin handienetakoa izanduen egileetako bat bihurtuz. Arzak, Legarage hermétique de Jerry Cornelius,l'Incal (Alejandro Jodorowskyrengidoiarekin)... klasikoak dira.Moebiusen eragina ez da komikiramugatzen. Zientzia fikzioan edofantasian mugarri diren hainbat filmetanparte hartu du, storyboard-ak eginezedo kontzeptuen diseinuak eginez, halanola Alien, Willow edo Tron. Galerahandia benetan.

EUSKAL KOMIKIGILEEN ALBUMBERRIAK KALEANIÑAKI G. HOLGADOK, ANGELUNZUETAK ETA KOLDO AZPITARTEKFRANTZIAN, ETA GUILLERMOZUBIAGAK AEB-ETANEuskal komikigileekjarraitzen dutehemendik kanpoalbumakargitaratzen. IñakiG. HolgadoXabiroikokolaboratzaileakRétine sailarenlehenengo albuma,Guérilla dans la

ville basse, atera du Frantzian Soleilargitaletxearen Quadrants zigiluan.Stéphane Piatzszekek egin du gidoia.Bestalde, Koldo Azpitartek eta AngelUnzuetak Reliques sailaren lehenalbuma, La tombe de Lazare, atera duteGlénat argitaletxearekin. Xabiroi honenkomikITAUN sailean elkarrizketa duzueegillekin. Eta, azkenik, GuillermoZubiaga, AEBetanMarvelentzat lanegin duenkomikilaribizkaitarrak Joanesor the Basquewhaler euskalbalea-arrantzariburuzko sailarenbigarren aleaautoeditatu duRenoko Unibertsitatearen laguntzaz,Whale Island izenburukoa. Jarraipenenzain gaituzue!http://soleilprod.comwww.glenatbd.comhttp://basquebooks.myshopify.com

GANORABAKO 2012 LEHIAKETAKBADITU IRABAZLEAKSARITUTAKO LANAK ONLINE IRAKURDAITEZKEBasauriko Pozokoetxe Kultur Etxeakantolatzen duen Ganorabako komiki-lehiaketaren 2012ko edizioko irabazleakerabaki dituzte: lehenengo saria OskarBlanco eta Sergio Cardosorentzat izan

da Fffelipe el fampiro faletudolanagatik; bigarren saria Clément

Groussaudentzat Última Miradagatik;hirugarren saria Santiago Calderón etaRuben Encisorentzat Lo Enterradolanagatik; eta saririk gabeko

euskarazko akzesita Javier

Navarrorentzat Peruren Errautsaklanagatik. Lan irabazleak beraien

webgunean irakur daitezke osorik.www.euskalnet.net/pozokoetxe

MAFALDAK 50 URTE1962AN MARRAZTU ZUEN QUINOKLEHENBIZIKOZ, ETA 1973 ARTE ATERAZIREN BERE ZINTAKJoaquin Salvador Quinok 1962anmarraztu zuen lehenengo aldiz Mafaldairagarki baterako, eta gero prentsakoeguneroko zinta gisa atera zen 1964 eta1973 bitartean. Baina hain bizitzalaburra izanagatik, arrasto luzea utzi du.Haur batzuen inozentziaren ikuspegitikhelduen mundua aztertuz, politika,ekonomia eta beste gai askoren kritikasakon baina ironiaz betea egiten zuen;eta hor dago bere arrakastaren gakoa.

50 urteren ondoren, ez dute bateregaurkotasunik galdu Mafaldarenistorioek. Beti bezain gazte jarraitzen du!

II. KUTXA KULTUR KOMIKIALEHIAKETAIZENA EMATEKO EPEA EKAINAREN30EAN ITXIKO DA ETA LANAKBIDALTZEKOA UZTAILAREN 15EANMartxoan jarri zuten abian iazko lehendeialdiaren arrakasta ikusita. Lehiaketa,kontakizun jakin batean oinarritutakokomiki bat egitean datza, etaeskainitako kontakizunari irudiakegokitzea izango da erronka nagusia. Bikontakizun emango dira aukeran.Lehenengo saria 900 eurokoa izangoda, 400 eurokoa bigarrena eta 200ekoahirugarrena. Jasotako lan batzukaukeratuko dira estatuan zeharbanatuko den argitalpen bateanezagutzera emateko.http://www.kutxakultur.com/2012/

Albisteen txokoa testua: Igor Leturia

musika, teknologia, sexua, literaturadenbora-pasak, zinema, antzerkia,kirolak, sarea, Lorea, bertsolaritzaelkarrizketak, lehiaketa…

GAZTEON ALDIZKARIAwww.kontaizu.net

EDITATZAILEA: EUSKAL HERRIKO IKASTOLAKErrotazar bidea, 124 - 20018 DonostiaTel.: 943 445 108 - xabiroi@ehi.ikastola.net

KOORDINATZAILEA: Dani FanoEGILEAK: Joseba Beramendi, Harkaitz Cano,Dani Fano, Guillermo Gonzalez,Iñaki G. Holgado, Bruno Hidalgo,Patxi Huarte, Irati Jimenez, Adur Larrea,Igor Leturia, Jose Anjel Lopetegi,

Alex Orbe, Manu Ortega, Alex San Vicente,Arantza Sestayo, Asisko UrmenetaAZALAREN IRUDIA: Arantza SestayoEUSKARA ZUZENTZAILEAK: Mikel Barrios,Miel A. Elustondo

INPRIMATZAILEA: GERTU inprimategia.Oñati. Tel.: 943 783 309

LEGE GORDAILUA: SS-780-2012

L A G U N T Z A I L E A K

xabiroi@ehi.ikastola.net

Bidali hire proposamenak,iritziak, irudiak...

www.facebook.com/xabiroi

04 AUZOMORROSanvi

06 MUSEO BILDUMAHarkaitz Cano eta Iñaki G. Holgado

12 AINGERU-NEGARRAIrati Jimenez eta Bruno Hidalgo

18 KOMIKITAUN elkarrizketaAngel Unzueta eta Koldo Azpitarte

20 ARRANOTXUZaldiEroa

22 ZOOLA3KAAsisko, Manu Ortega, Exprai

23 KORTSARIOEN OSTATUADani Fano eta Guillermo Gonzalez

31 FEDE KONTUAAlex Orbe

32 BEHIEN TARZANLope

https://www.facebook.com/pages/Kontaizu/292902314110973

HURRENGO ZENBAKIA AURTENGO URRIAN!

GIDOIA ETA IRU DI AK: Sanvi 54

GIDOIA ETA IRU DI AK: Sanvi 54

6 GIDOIA: Harkaitz Cano / IRU DI AK: Iñaki G. Holgado 7

6 GIDOIA: Harkaitz Cano / IRU DI AK: Iñaki G. Holgado 7

8 MUSEO BILDUMA

eta abar...

8 MUSEO BILDUMA

eta abar...

11• “Elkar ulertzerako bideaegiten duten pertsonaiakdira gehien interesatzen

zaizkigunak”.

ouis IX.a erregek behin betiko gurutzadarekinegiten du amets, eta kristandade guztia bateginik behar du horretarako. Inozentzio IV.aPaparen babesaz, bi fraide domingotar bidaliditu Guillaume d’Uzés gurutzatu

beteranoaren bila propaganda misio sekretu batburutzera. Koldo Azpitartek eta Angel Unzuetak ErdiAroko intrigazko abentura zirraragarri bateanmurgilduko gaituzte Lur Santura bidean: Reliques.

Orduan, gurutzadetara eramango gaituzue. Zeraurkitugu dugu? KOLDO: Berez, 1254an ez zengurutzadarik abian, baina bi kultura kontrajarriaurkituko ditugu: batetik, kultura islamiarmusulmana eta, bestetik, kultura kristaua.Komikiko talde protagonistaren kideak bi kulturahorien arteko mugetan batetik bestera ibiltzenikusiko ditugu. Duela hainbat urte, Pariseko SaintChapellen bisita egiten, jakin nuen Louis IX.akeraiki zuela eliza hura bere erlikiak bertangordetzeko; eta esan nion neure buruari: hor

istorio polit bat dago. Eta talde bat kontratatu izanbalu erlikia horiek biltzeko?... Arabiar Sultan batiLignum Crucisen zati bat erosi bazion, zergatik ezzuen, bada, kontratatuko mertzenario talde bathura lapurtzeko? Horixe izan zen abiapuntua, eta,gero, hortik tiraka, hasi nintzen gaiari buruzirakurtzen eta ikertzen.

Reliques Erdi Aroko abentura da, historia-fikzioa erebada, eta intrigazko kontakizuna. Istorio osoa,beraz? ANGEL: Frantziako merkaturako proiektubat prestatzerakoan, alde grafikoaz aparte, osogarrantzitsua da irakurlegoarentzat interesgarriakgertatuko zaizkion osagaiak dituen pruduktuadiseinatzea. Hasieratik izan dugu helburutzathorrekin guztiarekin fardel trinko bat osatzea, baiirudiaren aldetik eta bai gidoiaren aldetik, eta,azkenean, nahastura hetereogeneo etaerakargarria geratu zaigula uste dut. Horrelakoproiektu bat abian jarri dezakezu ideia batduzulako, eta, gero, ideia hori garatzen saiatzenzara. Gure kasuan ez da guztiz horrela izan.Produktua “fabrikatu” egin dugu, eta, hasierakoideia errespetatuz, merkatuan ondo funtzionatukoduten osagaiez jantzi nahi izan dugu. KOLDO: Ezgara saiatu lan esperimentala egiten, generoareneredu klasikoaren inguruan aritzeko asmoa izandugu. Album historikoaren ereduaren inguruan,eta frantziar merkatuko albumaren ereduareninguruan: 46 orrialde, bere argumentuarekin, bereaurkezpen, korapilo eta bukaerarekin, eta sail batibidea eman liezaiokeen pertsonaia talde batekin.Onartu ditugu arau horiek, eta lanean jarri gara.ANGEL: Gero, piper apur bat handik, gatz pixka bathemendik, platerkada goxoa geratu arte.

Boteretsu dirudunek lur berriak inbaditzen botereeta ondasun gehiagoren bila, eta, horretarako,propaganda ezinbestekoa... Gaurkotasun handikogaia, ezta? KOLDO: Historia ezin da gaurkoa ez denikusmolde batetik interpretatu. Beti izaten dagertatutakoaren berrikuste modernoa. Gureakontakizun historikoa da, baina elementu erabat

anakronikoak sartu ditugu. Adibidez:Guillaumeren alaba. Pertsonaia ezinezkoa izangozen garaia haietan, segur aski, baina halaxe izateanahi genuen, eta irakurketa ezberdin bat eskainibehar du. Ez dugu kontaketa hiperrealista eginnahi izan, historia erabili nahi genuen palankagisa gure istorioa kontatzeko; kultur horien artekotalkaren geure ikuspegia emateko, eta, zergatik ez,gure konponbidea proposatzeko. ANGEL: Hori beragrafismoari ere aplikatu ahal zaio: ez gara lotuerrealitate zehatz batera, guretzat garrantzitsuenaistorioa testuinguru batean kokatzea izan da.

Guillaume d’Uzes gurutzatuak konpainia bitxi batenlaguntza du: alaba erdi arabiarra, bi fraidedomingotar, faltsutzaile judu bat, mongol gerraribat... arraza eta kultur nahasketa historiak esandiguna baina handiagoa zen, ala lizentzia poetikoaizan da? KOLDO: Azken batean, hau gure istorioada. Jende hori guztia han zen garai haietan eta,alde horretatik, anti-diskurtsoa egiten saiatu gara.Blokeen diskurtsoa, onen eta gaiztoen diskurtsoaegin beharrean, talde hetereogeneoa osatu dugu,iritzi moral askotarikoa. Batzen eta ez zatitzenduen istorioa kontatzen ahalegindu gara.Gurutzaden garaiaz irakurtzen konturatzen zaraoinarri komertzialak izan zuen indarraz, kontuteologikoaz aparte -Jerusalenen konkista, lursakratuak eta abar...-. Akre bezalako itsas-portuakaduanak ziren, eta alde bateko eta bestekomerkatariek euren produktuak han trukatzenzituztenean ordaindu behar zuten. Saladinok ezbazuen txikitu kristauek eraikitako guztia,ekonomikoki interesatzen ez zitzaiolako izan zen.Ez zuen Europarekin zuen lotura ekonomikoa etennahi inola ere. Ibilbide komertzial horietanabantailazko lekuak hartzeagatik mantentzenziren kolokan gune estrategiko haiek, etengabekogerra batean. Horretaz konturatuta, historiakbeste zentzu bat hartzen du. Gurutzatuak,bainatzen eta jaki finak jaten ikasi zuten, hangoemakumeekin harremanak izan zituzten.... ezzeuden beti borrokan. Kultura ezberdinak, bortizki

ANGEL UNZUETA GALARZA (Ordizia, 1969) Lurargitaletxerako ilustrazioak egiten hasi zen, baina laster jo zuenkomikira. Cels Piñolekin Neck & Cold sail saritua egin ostean, NewYorkera joan zen Marvel eta DC handien atea jotzera. Atea jo, eta

barruraino sartu: Wolverine, X-Forceeta Impulse sailen atalak marraztenjardun zen, besteak beste; baina,batez ere, Flash marrazten eginzuen biderik luzeena. Gero, komikiautzi, eta bere publizitate enpresanaritu izan da buru-belarri. Dena den,komikigile senari ezin luzazentzungor egin, eta berriz hasi zenDCrentzat lanean Titansbildumarekin. Orain, superheroiakutzi, eta gurutzadetara joan zaigu,Reliques, frantziar merkaturakobere estreinaldian.

talka egin baino, plaka tektonikoen artekomugimendu sotilago batean ari dira. Guillaumerenpertsonaia, adibidez, hazten joan zaigu pixkanaka.Zubi bat da, eta bere alaba are gehiago. Egun bizidugun errealitatean gero eta gehiago entzutendugu “gu” eta “haietaz” hitz egiten, eta gero etabeharrezkoago iruditzen zaigu zubi lana egindezaketen pertsonaiak.Gizarte batean gatazkagertatzen ari denean zubi-pertsonaiak dira gakoa,euren zerizanari traiziorikegin gabe bestearekinloturak eraikitzeko gaidiren pertsonaiak. Beraz,alde batetik, abenturazkoistorio bat kontatu nahigenuen, baina, era berean, gurea ere kontatubehar genuen. Euskal gizartean gatazka luzea biziizan dugu, eta alde ezberdinak elkar ulertzerakondenatuta gaude. Zubi-pertsonaiak dira gehieninteresatzen zaizkidanak, elkar ulertzeko bideaegiten duten horiek.

Zu, Angel, hainbat eta hainbat urtez superheroienistorioak marrazten jardun zara, eta zuk ere, Koldo,asko idatzi duzu horren inguruan. Nola bizi izanduzue gai aldaketa? ANGEL: Erronka gisa hartu dut,baina asko gozatu dut aldi berean. AEBetakokomikiaren funtsa guztiz ez galtzen ahalegindunaiz, nire Frantziarako bertsioan ere agertu zedin.Uste nuen aberasgarria izango zela, dinamismoaemango ziola, eta bi estiloen bat-egitea frantziarmerkatuaren eredura ondo egokitu delakoan nago.Fresko geratu da. Gozamena izan da. Alde batetik,orri bakoitzean bridei eutsi behar izaten nien,baina, bestalde, nire ekarpenak sartu nahi nituen.Editoreak gauzaren batean bere kezka azaldu dit,baina, tira, oso gutxitan. Pertsonaiak binetatikateratzen ziren kasuren batean, edo kolorerenbatekin. Asko ikasi dut eta pixkanaka egokitzenjoan naiz. Kostatu zait, baina oso erronka politaizan da.

Gainera, pentsatzen dut ezberdina izango delaAEBetako merkaturako lan egitea edo Frantziakomerkaturako lan egitea. ANGEL: Erabat ezberdina.Disziplina askoz gehiago eskatzen du frantziar

merkaturako lan egiteak. Inork ez zaitukontrolatzen. AEBetan, aldiz, hilean 20 orrialdeentregatu behar dituzu derrigor, eta jakinbadakizu egunean bat egin behar duzula, etahorrek Damoklesen ezpata gainean etengabesentiarazten dizu. Frantziako merkatuaren kasuanez da horrela izaten. Urtebete duzu lana

amaitzeko, eta zuk zeukezarri behar diozudisziplina zeure buruari,bukaeran arazo larriakez izateko. Beraz, aldehorretatik aldaketahandia izan da, egokitubehar izan dut. Bainagozamena izan dadenbora izatea lana nik

nahi bezala amaitzeko. KOLDO: AEBetako etaFrantziako merkatuen arteko ezberdintasun handibat kontakizunaren erritmoa da. AEBetakocomicbook-etan istorio bat, atal bat, 24 orritankontatu behar duzu, eta frantziar eredukoalbumean eleberri baten laburpen bat kontatzenduzu 46 orritan. AEBetan ez da espero gaimamitsurik, pasadizo soil batekin eta ekintzaugariz atal osoa bete dezakezu. Frantziarkomikigintzan, aldiz, istorioak aurrera egin behardu eta pertsonaiak hazi behar dira. Azkenean,frantziar ereduko album bateko orri bakar batekAEBetako bi edo hiru orrik bezainbat mami izatendu, eta Angel erritmo horretara egokitu beharizan da.

Marvel eta DCrentzat lan egiten, Angel,marrazkiaren lapitza besterik ez zenuen egiten,askotan; gero, beste Koldobaitek tinta ematen zion,eta beste batek kolorea. Orain, aldiz, zuk egin duzumarrazkiari dagokion guztia. Oso ezberdina al daprozesua? ANGEL: Ezberdina da denboraridagokionez; zailtasunari dagokionez, ordea,berdin-berdina iruditzen zait. Orri bat lapitzazegiterakoan, argiztapena, kolorea, itzalak, tintaesparruak eta abar aurreikusten ari zara. Langarrantzitsuena lapitzean dago; bestea, tinta etakolorea, akaberaren mekanika besterik ez da.Irudia lapitzarekin erabaki duzu. AEBetarakolanean, lapitzaren lan hori guztia egin ohi dut,baina, gero, tintatzailea dator eta irudia izorratzen

du... kar, kar. Kolorea eta tinta ere norberak egitenduenean irudiaren akaberaren kontrol handiagoaizaten da. Baina, esan bezala, zailtasunaren aldetikez dago ezberdintasunik. Irudia lapitzarekinegindako lanean dago, gainontzekoa orduaksartzea besterik ez da. Agian zuzenketatxoren bategiten dut tintarekin, baina irudia lapitzarekinerabakita uzten dut.

Eta non sentitzen zara erosoen? ANGEL: Prozesuguztia nik neuk egiten, dudarik gabe. Besteaernegagarria izaten da askotan. Lardaskeriagalantak egin izan dizkidate irudiekin AEBetan.Zorterik baldin baduzu, eta tintatzaile etakoloreztatzaile onekin topo egiten baduzu,gozamena da –Carlos Pacheco edo Jesus Merino,adibidez...-; loteria tokatu zaizu, eta zure lanahobetzen dute. Baina ez dut zorte handirik izanhorretan eta gehienetan ez zaizkit lankide egokiaksuertatu. Hori izan zen AEBetako merkatuauzteko arrazoietako bat.

Koldo, kritiko izatetik gidoilari izatera egin duzunbidea nola bizi izan duzu? KOLDO: Uste dut bikritiko mota daudela: egile izan nahi dutenak etagezurra inolako lotsarik gabe esaten dutenak, kar,kar, kar... Norbait sorkuntza euskarri baterahurbiltzen denean, benetan maite duenean,hasteko, ondo aztertzen du, eta, gero, beti saiatzenda sortze-lana egiten. Kritikoa sortzaile frustratuaizan daiteke, edo bere gaitasunaz kontziente densortazilea. Sortzaile frustratua baldin bada, izakimespretxagarria izango da, eta besteen lanaseinalatzen jardungo da, galdu duen borrokabateko bidegabeko irabazleak bailiran. Beregaitasunen mugak zein diren dakien sortzaileak,ordea, bere garaian neuk egin nuena egingo du, etamarrazteari utziko dio, kar, kar... Baina istorioakkontatzeko gai naizela uste dut eta istorio horiekederki marraztuko duen norbaitekin elkarlanaegitea izan da nire aukera. Horretarako osogarrantzitsua izan da harreman ona dudannorbaitekin aritzea, eta hau da Angel eta bionkasua. Egia bihurtutako ametsa izan da niretzat.

Reliques bilduma baten lehen atala da. Noizkohurrengoa? KOLDO: Datorren urtean bigarrena, eta,gero, ikusiko dugu...•

komi kI TAUN

KOLDO AZPITARTE ORROÑO (Bilbo, 1970) medikua da, bainamantal zuria eranzten duenean, bineta irakurle eta bildumazaleamorratu bihurtzen da. Grinak eraginda, komikiaz idazten hasi zenkritikari gisa Dolmen aldizkarian, eta Panini edo Planetaargitaletxeentzat, beste hainbatenartean. Trama aldizkari bilbotarrarenzuzendariorde ere izan zen, eta biliburu idatzi ditu komikiari buruz:Cómics Made in Spain, estatuespainiarreko egileek AEBetakosuperheroien industriari egindioten ekarpenaz, eta Senderos,elkarrizketa luzea Paco Rocakomikigile valentziarrarekin harenibilbidearen inguruan. Aurten,beste aldera egin du bide etaReliques abenturazko bildumangidoilari hasi zaigu.

• “Kultura ezberdinak,bortizki talka egin baino,plaka tektonikoen arteko

mugimendu sotilagobatean ari dira”.

L

Angel Unzueta

KoldoAzpitarte

10

“HISTORIA EZIN DA GAURKOA EZ DENIKUSMOLDE BATETIK INTERPRETATU”

11• “Elkar ulertzerako bideaegiten duten pertsonaiakdira gehien interesatzen

zaizkigunak”.

ouis IX.a erregek behin betiko gurutzadarekinegiten du amets, eta kristandade guztia bateginik behar du horretarako. Inozentzio IV.aPaparen babesaz, bi fraide domingotar bidaliditu Guillaume d’Uzés gurutzatu

beteranoaren bila propaganda misio sekretu batburutzera. Koldo Azpitartek eta Angel Unzuetak ErdiAroko intrigazko abentura zirraragarri bateanmurgilduko gaituzte Lur Santura bidean: Reliques.

Orduan, gurutzadetara eramango gaituzue. Zeraurkitugu dugu? KOLDO: Berez, 1254an ez zengurutzadarik abian, baina bi kultura kontrajarriaurkituko ditugu: batetik, kultura islamiarmusulmana eta, bestetik, kultura kristaua.Komikiko talde protagonistaren kideak bi kulturahorien arteko mugetan batetik bestera ibiltzenikusiko ditugu. Duela hainbat urte, Pariseko SaintChapellen bisita egiten, jakin nuen Louis IX.akeraiki zuela eliza hura bere erlikiak bertangordetzeko; eta esan nion neure buruari: hor

istorio polit bat dago. Eta talde bat kontratatu izanbalu erlikia horiek biltzeko?... Arabiar Sultan batiLignum Crucisen zati bat erosi bazion, zergatik ezzuen, bada, kontratatuko mertzenario talde bathura lapurtzeko? Horixe izan zen abiapuntua, eta,gero, hortik tiraka, hasi nintzen gaiari buruzirakurtzen eta ikertzen.

Reliques Erdi Aroko abentura da, historia-fikzioa erebada, eta intrigazko kontakizuna. Istorio osoa,beraz? ANGEL: Frantziako merkaturako proiektubat prestatzerakoan, alde grafikoaz aparte, osogarrantzitsua da irakurlegoarentzat interesgarriakgertatuko zaizkion osagaiak dituen pruduktuadiseinatzea. Hasieratik izan dugu helburutzathorrekin guztiarekin fardel trinko bat osatzea, baiirudiaren aldetik eta bai gidoiaren aldetik, eta,azkenean, nahastura hetereogeneo etaerakargarria geratu zaigula uste dut. Horrelakoproiektu bat abian jarri dezakezu ideia batduzulako, eta, gero, ideia hori garatzen saiatzenzara. Gure kasuan ez da guztiz horrela izan.Produktua “fabrikatu” egin dugu, eta, hasierakoideia errespetatuz, merkatuan ondo funtzionatukoduten osagaiez jantzi nahi izan dugu. KOLDO: Ezgara saiatu lan esperimentala egiten, generoareneredu klasikoaren inguruan aritzeko asmoa izandugu. Album historikoaren ereduaren inguruan,eta frantziar merkatuko albumaren ereduareninguruan: 46 orrialde, bere argumentuarekin, bereaurkezpen, korapilo eta bukaerarekin, eta sail batibidea eman liezaiokeen pertsonaia talde batekin.Onartu ditugu arau horiek, eta lanean jarri gara.ANGEL: Gero, piper apur bat handik, gatz pixka bathemendik, platerkada goxoa geratu arte.

Boteretsu dirudunek lur berriak inbaditzen botereeta ondasun gehiagoren bila, eta, horretarako,propaganda ezinbestekoa... Gaurkotasun handikogaia, ezta? KOLDO: Historia ezin da gaurkoa ez denikusmolde batetik interpretatu. Beti izaten dagertatutakoaren berrikuste modernoa. Gureakontakizun historikoa da, baina elementu erabat

anakronikoak sartu ditugu. Adibidez:Guillaumeren alaba. Pertsonaia ezinezkoa izangozen garaia haietan, segur aski, baina halaxe izateanahi genuen, eta irakurketa ezberdin bat eskainibehar du. Ez dugu kontaketa hiperrealista eginnahi izan, historia erabili nahi genuen palankagisa gure istorioa kontatzeko; kultur horien artekotalkaren geure ikuspegia emateko, eta, zergatik ez,gure konponbidea proposatzeko. ANGEL: Hori beragrafismoari ere aplikatu ahal zaio: ez gara lotuerrealitate zehatz batera, guretzat garrantzitsuenaistorioa testuinguru batean kokatzea izan da.

Guillaume d’Uzes gurutzatuak konpainia bitxi batenlaguntza du: alaba erdi arabiarra, bi fraidedomingotar, faltsutzaile judu bat, mongol gerraribat... arraza eta kultur nahasketa historiak esandiguna baina handiagoa zen, ala lizentzia poetikoaizan da? KOLDO: Azken batean, hau gure istorioada. Jende hori guztia han zen garai haietan eta,alde horretatik, anti-diskurtsoa egiten saiatu gara.Blokeen diskurtsoa, onen eta gaiztoen diskurtsoaegin beharrean, talde hetereogeneoa osatu dugu,iritzi moral askotarikoa. Batzen eta ez zatitzenduen istorioa kontatzen ahalegindu gara.Gurutzaden garaiaz irakurtzen konturatzen zaraoinarri komertzialak izan zuen indarraz, kontuteologikoaz aparte -Jerusalenen konkista, lursakratuak eta abar...-. Akre bezalako itsas-portuakaduanak ziren, eta alde bateko eta bestekomerkatariek euren produktuak han trukatzenzituztenean ordaindu behar zuten. Saladinok ezbazuen txikitu kristauek eraikitako guztia,ekonomikoki interesatzen ez zitzaiolako izan zen.Ez zuen Europarekin zuen lotura ekonomikoa etennahi inola ere. Ibilbide komertzial horietanabantailazko lekuak hartzeagatik mantentzenziren kolokan gune estrategiko haiek, etengabekogerra batean. Horretaz konturatuta, historiakbeste zentzu bat hartzen du. Gurutzatuak,bainatzen eta jaki finak jaten ikasi zuten, hangoemakumeekin harremanak izan zituzten.... ezzeuden beti borrokan. Kultura ezberdinak, bortizki

ANGEL UNZUETA GALARZA (Ordizia, 1969) Lurargitaletxerako ilustrazioak egiten hasi zen, baina laster jo zuenkomikira. Cels Piñolekin Neck & Cold sail saritua egin ostean, NewYorkera joan zen Marvel eta DC handien atea jotzera. Atea jo, eta

barruraino sartu: Wolverine, X-Forceeta Impulse sailen atalak marraztenjardun zen, besteak beste; baina,batez ere, Flash marrazten eginzuen biderik luzeena. Gero, komikiautzi, eta bere publizitate enpresanaritu izan da buru-belarri. Dena den,komikigile senari ezin luzazentzungor egin, eta berriz hasi zenDCrentzat lanean Titansbildumarekin. Orain, superheroiakutzi, eta gurutzadetara joan zaigu,Reliques, frantziar merkaturakobere estreinaldian.

talka egin baino, plaka tektonikoen artekomugimendu sotilago batean ari dira. Guillaumerenpertsonaia, adibidez, hazten joan zaigu pixkanaka.Zubi bat da, eta bere alaba are gehiago. Egun bizidugun errealitatean gero eta gehiago entzutendugu “gu” eta “haietaz” hitz egiten, eta gero etabeharrezkoago iruditzen zaigu zubi lana egindezaketen pertsonaiak.Gizarte batean gatazkagertatzen ari denean zubi-pertsonaiak dira gakoa,euren zerizanari traiziorikegin gabe bestearekinloturak eraikitzeko gaidiren pertsonaiak. Beraz,alde batetik, abenturazkoistorio bat kontatu nahigenuen, baina, era berean, gurea ere kontatubehar genuen. Euskal gizartean gatazka luzea biziizan dugu, eta alde ezberdinak elkar ulertzerakondenatuta gaude. Zubi-pertsonaiak dira gehieninteresatzen zaizkidanak, elkar ulertzeko bideaegiten duten horiek.

Zu, Angel, hainbat eta hainbat urtez superheroienistorioak marrazten jardun zara, eta zuk ere, Koldo,asko idatzi duzu horren inguruan. Nola bizi izanduzue gai aldaketa? ANGEL: Erronka gisa hartu dut,baina asko gozatu dut aldi berean. AEBetakokomikiaren funtsa guztiz ez galtzen ahalegindunaiz, nire Frantziarako bertsioan ere agertu zedin.Uste nuen aberasgarria izango zela, dinamismoaemango ziola, eta bi estiloen bat-egitea frantziarmerkatuaren eredura ondo egokitu delakoan nago.Fresko geratu da. Gozamena izan da. Alde batetik,orri bakoitzean bridei eutsi behar izaten nien,baina, bestalde, nire ekarpenak sartu nahi nituen.Editoreak gauzaren batean bere kezka azaldu dit,baina, tira, oso gutxitan. Pertsonaiak binetatikateratzen ziren kasuren batean, edo kolorerenbatekin. Asko ikasi dut eta pixkanaka egokitzenjoan naiz. Kostatu zait, baina oso erronka politaizan da.

Gainera, pentsatzen dut ezberdina izango delaAEBetako merkaturako lan egitea edo Frantziakomerkaturako lan egitea. ANGEL: Erabat ezberdina.Disziplina askoz gehiago eskatzen du frantziar

merkaturako lan egiteak. Inork ez zaitukontrolatzen. AEBetan, aldiz, hilean 20 orrialdeentregatu behar dituzu derrigor, eta jakinbadakizu egunean bat egin behar duzula, etahorrek Damoklesen ezpata gainean etengabesentiarazten dizu. Frantziako merkatuaren kasuanez da horrela izaten. Urtebete duzu lana

amaitzeko, eta zuk zeukezarri behar diozudisziplina zeure buruari,bukaeran arazo larriakez izateko. Beraz, aldehorretatik aldaketahandia izan da, egokitubehar izan dut. Bainagozamena izan dadenbora izatea lana nik

nahi bezala amaitzeko. KOLDO: AEBetako etaFrantziako merkatuen arteko ezberdintasun handibat kontakizunaren erritmoa da. AEBetakocomicbook-etan istorio bat, atal bat, 24 orritankontatu behar duzu, eta frantziar eredukoalbumean eleberri baten laburpen bat kontatzenduzu 46 orritan. AEBetan ez da espero gaimamitsurik, pasadizo soil batekin eta ekintzaugariz atal osoa bete dezakezu. Frantziarkomikigintzan, aldiz, istorioak aurrera egin behardu eta pertsonaiak hazi behar dira. Azkenean,frantziar ereduko album bateko orri bakar batekAEBetako bi edo hiru orrik bezainbat mami izatendu, eta Angel erritmo horretara egokitu beharizan da.

Marvel eta DCrentzat lan egiten, Angel,marrazkiaren lapitza besterik ez zenuen egiten,askotan; gero, beste Koldobaitek tinta ematen zion,eta beste batek kolorea. Orain, aldiz, zuk egin duzumarrazkiari dagokion guztia. Oso ezberdina al daprozesua? ANGEL: Ezberdina da denboraridagokionez; zailtasunari dagokionez, ordea,berdin-berdina iruditzen zait. Orri bat lapitzazegiterakoan, argiztapena, kolorea, itzalak, tintaesparruak eta abar aurreikusten ari zara. Langarrantzitsuena lapitzean dago; bestea, tinta etakolorea, akaberaren mekanika besterik ez da.Irudia lapitzarekin erabaki duzu. AEBetarakolanean, lapitzaren lan hori guztia egin ohi dut,baina, gero, tintatzailea dator eta irudia izorratzen

du... kar, kar. Kolorea eta tinta ere norberak egitenduenean irudiaren akaberaren kontrol handiagoaizaten da. Baina, esan bezala, zailtasunaren aldetikez dago ezberdintasunik. Irudia lapitzarekinegindako lanean dago, gainontzekoa orduaksartzea besterik ez da. Agian zuzenketatxoren bategiten dut tintarekin, baina irudia lapitzarekinerabakita uzten dut.

Eta non sentitzen zara erosoen? ANGEL: Prozesuguztia nik neuk egiten, dudarik gabe. Besteaernegagarria izaten da askotan. Lardaskeriagalantak egin izan dizkidate irudiekin AEBetan.Zorterik baldin baduzu, eta tintatzaile etakoloreztatzaile onekin topo egiten baduzu,gozamena da –Carlos Pacheco edo Jesus Merino,adibidez...-; loteria tokatu zaizu, eta zure lanahobetzen dute. Baina ez dut zorte handirik izanhorretan eta gehienetan ez zaizkit lankide egokiaksuertatu. Hori izan zen AEBetako merkatuauzteko arrazoietako bat.

Koldo, kritiko izatetik gidoilari izatera egin duzunbidea nola bizi izan duzu? KOLDO: Uste dut bikritiko mota daudela: egile izan nahi dutenak etagezurra inolako lotsarik gabe esaten dutenak, kar,kar, kar... Norbait sorkuntza euskarri baterahurbiltzen denean, benetan maite duenean,hasteko, ondo aztertzen du, eta, gero, beti saiatzenda sortze-lana egiten. Kritikoa sortzaile frustratuaizan daiteke, edo bere gaitasunaz kontziente densortazilea. Sortzaile frustratua baldin bada, izakimespretxagarria izango da, eta besteen lanaseinalatzen jardungo da, galdu duen borrokabateko bidegabeko irabazleak bailiran. Beregaitasunen mugak zein diren dakien sortzaileak,ordea, bere garaian neuk egin nuena egingo du, etamarrazteari utziko dio, kar, kar... Baina istorioakkontatzeko gai naizela uste dut eta istorio horiekederki marraztuko duen norbaitekin elkarlanaegitea izan da nire aukera. Horretarako osogarrantzitsua izan da harreman ona dudannorbaitekin aritzea, eta hau da Angel eta bionkasua. Egia bihurtutako ametsa izan da niretzat.

Reliques bilduma baten lehen atala da. Noizkohurrengoa? KOLDO: Datorren urtean bigarrena, eta,gero, ikusiko dugu...•

komi kI TAUN

KOLDO AZPITARTE ORROÑO (Bilbo, 1970) medikua da, bainamantal zuria eranzten duenean, bineta irakurle eta bildumazaleamorratu bihurtzen da. Grinak eraginda, komikiaz idazten hasi zenkritikari gisa Dolmen aldizkarian, eta Panini edo Planetaargitaletxeentzat, beste hainbatenartean. Trama aldizkari bilbotarrarenzuzendariorde ere izan zen, eta biliburu idatzi ditu komikiari buruz:Cómics Made in Spain, estatuespainiarreko egileek AEBetakosuperheroien industriari egindioten ekarpenaz, eta Senderos,elkarrizketa luzea Paco Rocakomikigile valentziarrarekin harenibilbidearen inguruan. Aurten,beste aldera egin du bide etaReliques abenturazko bildumangidoilari hasi zaigu.

• “Kultura ezberdinak,bortizki talka egin baino,plaka tektonikoen arteko

mugimendu sotilagobatean ari dira”.

L

Angel Unzueta

KoldoAzpitarte

10

“HISTORIA EZIN DA GAURKOA EZ DENIKUSMOLDE BATETIK INTERPRETATU”