112. zenbakia (2012ko urtarrila)

24
a rtzape 112. zenbakia - 2012ko urtarrila ]MOZORROAK bIRZIKLATZEKO AUKERA AGATE dEUNA, bASERRIZ bASERRI] GETARIARRON TOPAGUNEA EUSKAL IHAUTERIAK IÑAKI UZIN munduari bira ematen

description

 

Transcript of 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

Page 1: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

artzape112. zenbakia - 2012ko urtarrila

]MOZORROAK bIRZIKLATZEKO AUKERA

AGATE dEUNA, bASERRIZ bASERRI]

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

EUSKAL IHAUTERIAK

IÑAKI UZINmunduari bira ematen

Page 2: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

] gutunak

Page 3: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

artzape112. zenbakia

2012ko urtarrila

“San Anton, bixigu al monton”.

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Nagore Izagirre [maketazioa]

Monika Uzkiza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Amaia Iribar, Ane Azkue, Josune Urresti, Amets Etxabe,

Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Markos Aizpurua, Xabier Alberdi,

Getaiko Gaztetxea eta Elan-Euskadi GKE [kolaboratzaileak] Xabier Insausti eta Aitor Irigoien[argazkiak]

Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1150 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2012ko urtarrila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

]5/Txapakalezka:

+ = -

]6-7/Getarian zer berri?

Inauterietako kartel lehiaketaEski Irteera

]8-11/Elkarrizketa:

Iñaki Uzin

]12-13/Argazki-txokoa:

San Antonak

]14-15/Erreportajea:

Euskal Ihauteriak

]23/Akordatzen:

50eko hamarkadako Eskola nazionala

Page 4: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

Otsailean atseden hartuko dugu

Irakurle maiteok:Beste urteetan egiten dugun moduan, aurtengoan ere otsai-lean atseden hartuko ditugu. Hurrengo alea martxoan izangoduzue berriz ere zuen buzoietan herrian gertatzen denarenberri emanez. Mila esker irakurtzen gaituzuen guztioi Artza-peko lan taldearen partez.

Mariasun Uzin

Aurreko alean herrian odol-emateen arduraduna den Maria-sun Uzin-i elkarrizketa egin genion. Bere abizenarekinnahastu ginen , Uzin beharrean, Iribar publikatu genuelako.Berari eta irakurleoi barkamena eskatu nahi dizuegu egin-dako akatsagatik.

] oharrak

] gutunak

“2007-2011 kontuak Garbi”: Herritarrak nahastea helburu zuen deialdia

asa den abenduaren 19an, GetariakoUdaletxean, “2007-2011 kontuak Garbi”izenburupean, Bilduko Gobernu taldeak,bilera bat antolatu zuen, non bertan aur-kezturiko informazio eta datu asko oke-rrak eta beraien erara eman ziren. Deialdihau Udalaren izenean antolaturiko ekintzabezala saldu ziguten guztioi, eta gure alde-tik herriari jakinarazi nahi diogu, Udalaguztiok garela eta ekintza hau Bilduren 5zinegotzik antolatua izan zela, orain oposi-zioan gauden eta beraiek baino herritargehiago ordezkatzen ditugun beste 6 zine-gotziak alde batera utzirik. Zertarako jen-daurrera beraien datuak isilpean eramanbeharra? Zertarako daude batzordeak?

Dagoenekoz 6 hilabete pasa dira, alkate etaudal gobernu berria dauzkagula. Zer berridago herrian? Zuek emandako informa-zioaren arabera ezer ere ez, zaharrak berri.Zer asmo dituzue aurrera begira? (galdera

hau erantzunik gabe geratu zen zuendeialdian).

Krisia, aurten hasi al da? 2008-tik gaurarte jasan eta egindako guztia, ez al geun-den krisi antzekoan?EAJ-PNV-ren ustetanzuen estrategia guzti hau gestiorakoduzuen gaitasun eza tapatzeko era batdela iruditzen zaigu.

Adiskideok, 48 hilabetetarako hautatuakizan zarete eta jada 6 joan zaizkizue atzerabegira herriaren onerako den ezer lortugabe.

Beraz, utzi guk eginiko lan guztia kritikat-zeari eta martxan jarri, hori bait da herriaknahi duena.

Getariako EAJ-PNV Udal Taldea

Zure gutuna Artzapen argi-

taratzea nahi baduzu,

Txeruko postontzian utzi,

Eskualtxetara ekarri edo

[email protected] helbi-

dera bidali zure izen-abize-

nekin. Gutunak gehienez 200

hitz izan beharko ditu eta

luzeagoak direnak mozteko

eskubidea izango du Artzapek.

Ez dugu testu iraingarririk

onartuko eta Artzapek ez du

bere gain hartuko argitaratzen

diren iritzien gaineko erant-

zukizunik.

P

Page 5: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

2012ko urtarrila artzape-5

Xabier Insausti

Artzapetik begira

Paris

Non. Rien de rien.Je ne regrette rien.Orain dela gutxi, Edith Piafi buruzkopelikula bat ikusi nuen. Edith Piafenahotsak harrapatu ninduen. Ezer egingabe, gutxitan gertatzen zitzaidanbezala. Nire, gure iraganaren zati batetorri zitzaidan burura.Edith Piaf Paris da. Marlene Dietrich-ekhori esaten dio pelikularen une batean,bere ahotsaren bidez Parisa etorri zit-zaiola burura eta malkoei ezin zitzaielaeutsi. “Nik ere Parisen falta sentitzendut”, erantzun zion Piafek, une hartanjadanik New Yorken bizi zela. Guretzatere Paris zen dena: iraultzaren haizea,askatasunaren arnasa. Paris zen JeanGenet, Sartre, Le dernier Tango, 68komaiatza... askatasunaren sinboloa, gureametsa. Parisa, Francoren garaia izanik,Espainian ez geneukanaren bila joanginen: askatasun politikoa, sexuala, erli-jiosoa, intelektuala. Garai hartan, egu-nero entzun genuen gaueko hamaiketanRadio Paris, eta hori Espainiako kartze-lako leiho bat ireki bezala arnasa hart-zeko. Ziur geunden, aldaketa izugarria-ren aurrean geundela. Nahastu eginginen: EAJko pseudodemokrazia deska-feinatua etorri zen. Baina gure ametsainork ez digu kenduko. Zer zoriontsu bizi ginen Parisen. Nik biuda pasatu nituen han. Hogei bat urtenituen. ETAren urte gogorrenak ziren,Francoren azken urteak. Burgosko jui-zioa. Francoren erregimena amesgaitza-ren menpe egotea bezala zen. Ihesa bes-terik ez geneukan buruan. Edith Piafberriz entzuterakoan, nire oroimenaParisera bueltatu da, bizitza gaztetu.Beti geratuko zaigu Paris eta hara buel-tatuko gara. Je ne regrette rien. Ez naizezertaz damu. Bakarrik bekatu gutxiegiegin izanagatik. Bizi ari garen gari mote-laren izenaren damua eskatzen dutenaurka, Piaf-en gogoa aldarrikatu behardut. Krisi ekonomikoaren atzean bestekrisi askoz larriagoa ezkutatzen da, nolabizi jakin ezinaren krisia, bere Parisagaldu duen krisia.

Paris existitu ez balitz, asmatu beharkogenukeen. Paris... je t’aime.

TxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

2012ko abenduaren 31an, beste urte batez,San Silbestre lasterketa herrikoia ospatu zenherrian, eta aurten ere giro ezin ederragoa biziizan zen! Partaidetza handia izan zen, adin guz-tietako neska-mutilak eta gizon-emakumeakanimatu baitziren urtea era osasuntsuan amait-zera. Korrikalariez gain, hauei animuak ema-tera ere herritar ugari bildu zen, eta asko eskert-zen dute korrikalariek jasotzen den animukopurua!Azken edizio honetan, aldaketatxo batzuk burutu ziren ibilbidean. Hala, katego-ria guztietan distantziak laburtu ziren, eta lasterketa herriko alde zaharreko kale-etan kontzentratu zen. Hala ere, lasterketaren ezaugarri nagusiak bere horretanjarraitu zuten: aldapa ugari, gora zein behera; lasterketa ondorengo salda eta txo-rizo goxoa; broma eta giro aparta…Urtea ongi amaitzeko, eta herrian kirola eginez gozatzeko abagune zoragarria!

=

Azken urtebetean Getariako musika bandak, bere ehungarren urteurrenamedio, egindako lana apartekoa izan dela iruditzen zaigu. Izan ere, ekitaldi sortazabala antolatu du herrian hilabetez hilabete: banda desberdinen arteko topake-tak, kontzertuak, antzerkiak, film emanaldiak, urteurreneko liburuaren argital-pena, zuzeneko diskoaren grabaketa… 100 urte luze, Getaria musikaz alaitzen,kaleak doinuez bustitzen, eta herriko musikari zein musikazaleei aukerak ematen.100 urte intentsu, borondatezko, ezkutuko lan ugari egiten. 100 urte eder, amet-sak betetzen… eta ospakizunak uneak merezi zuen mailakoak izan dira.

Hori guztia antolatzeak suposatzen duen lan gehi-garriarekin…Horrenbestez, Txapakalezkako atalhonetatik gure eskerrak bandako kide izandakoei,egun direnei zein etorkizunean izango direnei! Zorionik bero-beroenak, eta ea datozen 100 urteakere lhain oparoak izaten dituzuen!

+

Denborak daramatzagu egoeraren berri ematen, baina oraingoz arazoak berehorretan dihardu: Artzape aldizkariaren egoera ekonomikoa oso larria da, eta berebiziraupena ez dago inolaz ere bermatua.Guzti-guztion laguntzarik gabe, aldizkariak ezingo duaurrera jarraitu.

Argi adierazi behar da herritarrak harpidedun egiteadela arazoaren konponbidea.

Urteko kuota 20 €-koa da. Hau da, 1,67 €/hileko; 0,42€/asteko; 0,06 €/eguneko. Hamar urtetik gora dituenhalako egitasmo interesgarria, herrian txertatua dago-ena, ezin dugu hiltzen utzi… Hala, aldizkariko harpi-dedun egiteko deia luzatzen dugu, beste behin, beran-duegi izan baino lehen…

-

Getariako musika ban-dak 100 urte

San Silbestreko lasterketaherrikoia

Artzape aldizkaria kinka larrian

Page 6: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

6- artzape @topagunea.com

Eski-irteera Luz Ardidenera

] getarian zer berri?

Getariako Keta futbol taldeak bere bolada onari eusten dio. Ligako azken hirunorgehiagokak irabazi ditu eta sailkapeneko bigarren postuan kokatu dira liderra-rengandik 3 puntura. Igandea 22an garaipen garrantzitsua lortu zuten Mendibeltzen Txema Rauleaga-ren mutilek. Aurrean Eibartarrak taldea zuten eta 4-0ko emaitzarekin hiru pun-tuak bereganatu zituzten getariarrek.Aurreko partidak irabazi ostean konfidantzaz beteta irten ziren zelaira Ketakoaketa ez zuten barkatu bisitarien atearen aurrean. 30. minutuan, Ketak korner batatera zuen bigarren zutoinera eta Alex Aizpuruak baloia sareetara bidali zuenjaurtiketa gogor bati esker. Bigarrena ere handik gutxira iritsi zen eta protagonistaAlex Aizpurua izan zen beste behin. Aitor Arregiren jaurtiketa gogor bati esker,baloia Alexen hanketara iritsi zen eta honek sareetara bidali zuen. Ketak abantailahartu zuen eta hori gutxi ez balitz, Eibartarrak jokalari bat gutxiagorekin geratuziren.Bigarren zatian iritsi ziren beste bi golak. Eibartarrak saiatu zen Ketakoei beldurrasartzen baina Manex Larrañagaren jokaldi baten ondoren Aritz Arregik baloiasareetara bidali zuen. 3-0 markagailuan eta epaileak atezaina kanporatu zuengoleko jokaldian Manexi egindako falta batengatik. Partida erabakita bazegoenere, Aitor Arregik laugarrena egiteko beta izan zuen penalti puntutik.

Ligako tontorrean daude Ketakoak

Urtarriletik eta ekainera bitartean Clown antzerki tailerrak eskainiko zaizkie herrita-rrei, Gure Txeru elkartean. Ramon Albistur animatzailearen eskutik, hasi berrientzatbereziki zuzendurik egongo dira. Hala ere, esperientzia duen orok parte hartu ahalizango du. Clown ariketen lehen urratsetan sormena taldean piztu eta adierazpendramatikoa landuko dira, besteak beste. 18 urtetik gorakoa izatea ezinbestekoa da, etataldeak, gehienez ere, 14 pertsonakoa izan beharko du. Sei larunbatetan izango diraformazio-zikloak, eta 24 ordukoak izango dira. Lehena hilaren 28an izan zen, etahurrengoak hileko larunbat batean izango dira: otsailak 25, martxoak 24, apirilak 21,maiatzak 26 eta ekainak 30. Goizeko 10:00etatik 14:00etara izango dira. 120 euro kos-tako da ziklo osoa, eta ordainketa hilero egingo da (20 euro hileko). Izen-ematea 94863 11 62 telefono-zenbakian edota www.uhartean.com-en.

Clown antzerki tailerra

bandaren kontzertuaGetariako Musika Bandak kontzertuaeskaini zuen urtarrilaren 22an, SalbatoreDeunaren elizan. 100. urteurrenaren bai-tan, Soutulloren “Puentereas”, Alberdi-ren “Cantos Vascos”, Jacob de Haanen“Free World Fantasy” eta George Gersh-winen “Porgy and Bess” izan zituztenerrepertorioan.

Eski-irteera dago antolaturik datorrenotsailaren 11 eta 12an nahi duen ororent-zat. Luz Ardidenera dago aurreikusitairteera eta izen ematea otsailaren 1etik7ra bitartean dago irekita.

Lana bilatzekoikastaroak

Urola Kostako Udal Elkarteak doakoikastaroak eskaintzen ditu lana bilatzenlaguntzeko. “Lana bilatzeko teknikakteknologia berriak erabiliz”, “Enplegua2.0” (lana bilatzeko bide berriak ezagut-zeko), “Lan elkarrizketak”, (nola eginikasi eta prestatzeko) eta “Pertsona etapertsona arteko gaitasun eta trebetasu-nak” (lanik gabe egoteak sortzen dituenezintasun eta egoera pertsonalei aurreegiten ikasteko) izango dira ikastaroak.Ikastaroak Enplegu Zentroan bertanizango dira (Urdaneta bidea 6, Zarautz)eta izena emateko 943 89 08 08an edota7.30-15.00etara egoitzara bertaraturikegin daiteke.

Page 7: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

Irekita dago inauterietako kartel-lehiaketan parte hartzeko epea, eta otsailaren 8raarte egongo da zabalik. Adin guztietako herritarrek parte har dezakete, eta kartelakA3 neurrikoa izan behar du. Parte-hartzaile bakoitzak lan bakarra aurkeztu beharkodu, eta egilearen izena eta datuak gutun-azal batean sartuko dira. Kartelak ez diraizenpetuko. Lanak udal-bulegoetan edo liburutegian aurkeztuko dira. Saritutakokartelek Getariako Inauteriak 2012ko jai-egitaraua iragarriko dute. Gaia “Getariakoinauteriak 2012” da, eta lema bat izango du. 2-5 urte bitartekoentzat saria pintatzekomateriala izango da; gauza bera emango zaie 1. mailatik 6 mailara bitartekoei. DBHikasten ari direnentzat, 60 euroko saria, 16 urtetik gorakoentzat 150 euro.

Euskadiko Ingurumen Plana

2007-2010 aldirako II. Ingurumen Espa-rru Programak ezarritako helburu estra-tegikoen eta bere egindako konpromi-soen jarraipena egin da. Epe horretaningurumen-adierazle gehienek (% 59k)izandako bilakaera positiboa izan dute,eta negatiboa % 2k.Airearen kalitatea

2010ean, airearen kalitatearen adierazleaona edo onargarria izan zen egunen %99n. 2007an, egunen % 94n izan ziren.Alde negatiboa da, oxido nitroso mota-koen isuriak murriztu badira ere, ez delabete 2010erako zehaztutako helburua.Uraren kalitatea

Joera nagusia positiboa izan da. Lur-peko urak behar bezala babestu etahobetu dira, eta bainuko uren % 95 kali-tate onekoa edo onargarrikoa izatealortu da. Hala ere, emaitzak ez dira hainpositiboak izan lurrazaleko urak eta urartifizialak babestu, hobetu eta birsort-zeari dagokionez.Lurzoruaren kalitatea

Aurrera egin da lurzoruaren kutsadurariaurrea hartu, kutsatutako lurzoruak era-bilera berrietarako berreskuratu, etazabortegi inaktiboak kontrolatu etahorien jarraipena egiteari dagokionez.Hala ere, ez da bete erabilera berririkgabeko lurzoruak berreskuratzeko kon-promisoa, ez baita bete 35 hektarea lur-zoru berreskuratzeko helburua.Berotegi-efektuko gas-isuriak

EAEko isuriak 1990ekoak baino % 14 txi-kiagoak izan dira. Azpimarratu behar da2009ko isurien beherakada nabarmenbaldintzatu duela, aurreko urtearenaldean, jarduera ekonomikoaren mailajaitsi izanak.Beste adierazle batzuk

Aztertutako aldian joera positiboa izandute, halaber, kontsumo- eta energia-ekoizpen jasangarriarekin zerikusiaduten adierazleek.Klima-aldaketara egokitzeko gaietanhainbat aurrerapauso eman dira, ez,ordea, adostutakoa erabat betetzekoadina. Bestalde, mugikortasun jasanga-rriari dagokionez, moduzko banaketa-ren adierazleak ez dira nahi bezalakoakizan, ez bidaiarien kasuan, ez saleros-gaienean.

] bi hitzetan

Inauterietako kartel-lehiaketa

2012ko urtarrila artzape-7

Otsailaren 4an eta 5ean, mozorro zaharrak kutxatik atera eta birziklatzekoaukera izango dute Balentziaga Museoak eskainiko duen tailerrean parte hartunahi duten guztiek. Parte-hartzaileek materialak izango dituzte eskura, bai etamozorroak zaharberritzen lagunduko dieten laguntzaileak ere. Telak, pinturak,zintak, josteko makinak… erabili ahalko dituzte. Goizeko 10:30etik 13:30eraizango da ikastaroa. Egun bakarrekoa 20 euro kostako da, eta bi egunekoa 35euro. Gehienezko kopurua: 15 pertsona.

Mozorroak birziklatzekoaukera paregabea

Auzoz-auzo Santa eskeanGetariako Bertso Eskolak Agate Deunaren egunean kantuak baserriz baserri abestekoirteera antolatu du. Animatzen den orok datorren otsailaren 4an izango du aukera,goizeko 8.30ean plazan baitago jarrita hitzordua. Plazatik irten eta auzoz-auzo ibilikodira Santa-eskean: Uxotegi baserritik barrena San Prudentziora igoko dira; handikBizkarra baserria igaro eta Askizura joateko, bertan hamaiketakoa egingo dutelarik.Ondoren, Abeta baserritik barrera Miara iritsiko dira eta bertan bazkalduko dute.Hurrengo geltokia Zingira baserria izango da. Eta azkenik, Alkatearen ibilbidetikherrira jaitsiko dira. Ibilaldi honen ostean, herriko plazan txokolatada egingo duteondoren kantu-poteoari tartea emateko.

Interesa duen orok izena eman dezake Harralde eta Taxko tabernetan otsailaren 1abaino lehen 5 euroren truke (jatordua ordaintzeko).

Page 8: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

8- artzape @topagunea.com

Nagore Izagirre ] Elkarrizketa

Nola hasi zen bidaiatzeko abentura?Lagun batekin hasi zenuen bidaia,ezta?Bai. Asiara joan ginen. Berarekin hitzeginda nuen hilabeterako joango ginelaeta gero nik nire kasa jarraituko nuela.Kuala Lumpur, Vietnam, Camboya eta

Balin izan ginen. Han, Getariako zortzilagun elkartu ginen: relax, parranda,ederki. Oso ongi pasatu genuen. HandikZeelanda Berrira joan nintzen ni, baka-rrik. Ez nekien ingelesez eta aireportuangelditu egin ninduten, ezer nuen begirat-zeko. Azkenean, gaztelaniaz egingo zuennorbait eskatu nuen. Horrela hasi zennire bidaia Zeelanda Berrian. Han, lanaegin nuen, bertan leku hartzearen truke.Hau da, hostal batean oheak egin, gar-bitu edo arrantxoetan belarra moztu,baratzean lagundu… eta horrela, lo etajan doan egiten nituen, eta, bide batez,ingelesa ikasten nuen.

Nola topatu zenuen lanaren truke jan

eta lo doan egiteko aukera? Non jakin

zenuen?

Internetez bilatu nuen, eta blogetan ikusinuen jendeak nola egiten duen. Bertan

ikusten da jendeari nola joan zaion.Bidaia-gidak, gehienetan, denbora gutxi-rako bidaiatzeko izaten dira eta diruagastatzeko, baina Internetez informaziointeresgarri asko topatzen da.

Zenbaterako zeneukan pentsaturik

bidaiatzea hasiera batean? Bazenuen

eperik?

Hasiera batean, 6 hilabeterako joateapentsatu nuen, baina bizio bat da bidaiat-zea eta 14 hilabete eman nituen. Zee-landa Berritik Australiara joan nintzen.Hiru hilabete pasatu nituen ZeelandaBerrian, bisak eman zidan denbora, etahandik Australiara joan behar izan nuen,turista gisa, gehienez, hiru hilabete egonzaitezke eta.

Nola moldatu zinen ingelesarekin?

Hasiera gogorra izan zen. Nik alemana

25 urteko gazte honek sei urte pasatu zituen unibertsitatean Ingeniaritza ikasten. Arraunean ere

ibili zen, eta beti loturik zegoen berari gehien gustatzen zaiona egiteko: bidaiatzeko. Ikasketak

bukatzean, ez zuen nahi errutina batean murgildu, eta mundua ikusi, ezagutu eta ingelesa ikastea

erabaki zuen. Abentura lagun batekin hasi zuen, hilabeteko bidaiatxo batekin. Laguna itzuli egin

zen, eta Iñaki 14 hilabetez ibili da kontinentez kontinente, motxila bizkarrean duela; besteak beste,

leku hauetan ibili da: Hong Kong, Laos, Vietnam, Zeelanda berria, Australia eta Argentina.

Iñaki Uzin

“daukagunabaino askoz

gutxiagorekinbizi

gaitezke”

Page 9: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

] elkarrizketa] Iñaki Uzin

badakit eta eskerrak alema-nak zeuden; horrela moldatunintzen. Ingelesa ikastekoDVDak ikusi nituen, Interne-ten itzulpenak begiratzennituen, eta ikasten hasi nint-zen.

Jende ugari eta ezberdina

ezagutuko zenuen?

Bai. Hostaletan lanean ibilinintzen; jende ugari ezagut-zen da horrela, jende ezber-dina, hainbat kultura… Irekiegin nintzen; ez duzu ustezure burua horrelakoa izangodenik eta irekiko denik egoerahorretan zauden arte.

Zeelanda Berritik Austra-

liara joan zinen. Han ere lan

egin zenuen?

Bai, Australian obran eginnuen lan hilabetez. Alokai-ruko furgoneta bat eramatenere bai. Turistak eramatenzituzten iparraldetik hegoal-dera, eta bide hori egiteko,berriro itzuli behar zaio furgo-neta konpainiari; nik erama-ten nien kotxea. Bertan lo egi-ten nuen, sukaldea neukangainera. Oso ongi, nahi nuenaegiten nuen, nahi nuen lekuangeratu…

Beste zer lanetan aritu zara?

Kanpin batean ere bai.

Eperik gabe joaten zinen

lekuetara?

Lekua gustatuz gero, geratuegiten nintzen; bestela, joan.Lasai nengoen horregatik.

Esperientzia ahaztezin eta on

bat aukeratzekotan, zein

gogoratzen duzu bereziki?

Berriro lagun batzuk topatunituen zortzi hilabete bidaiat-zen pasatu eta gero. Austra-

lian ezagutu nituen kataluniarbatzuk, eta berriz ere Ekuado-rren topo egin nuen haiekin.Elkarrekin hilabete pasatugenuen Kolonbian, klima tro-pikalarekin, hondartzan; nireurtebetetzea han ospatugenuen.

Kontinente guztiak ezagutu

al dituzu?

Afrika izan ezik, beste guztiakpasa ditut; noski, ez konti-nente guztietako herrialdeguztiak. Begiratu nituen,Jamaikatik Hego Afrikara joa-teko hegaldiak eta 380 dola-rretan aurkitu nituen; osomerkea da, baina azkenean eznintzen Afrikara joan.

Non bilatzen dituzu aukera

paregabe horiek? Zein da

zure sekretua?

Ingeniaritzako baino gehiagobidaiatzeko aukerak bilatzen

dakit. Web orri bat egiteapentsatzen ari naiz, jendearibidaia merkeak bilatzenlaguntzeko, nola mugitu jaki-teko…; pixkanaka egitea dau-kat buruan. Azken batean,bidaiatzeko hainbat webgu-netan bilatu behar da infor-mazioa eta nik bildu nahi

ditut. Ospitaleak, enbaxadak,txanpona zein den, non hartuostatu, hegaldiak nonbilatu…; hobby bezala gustat-zen zait.

Baduzu lana hor...

Bai, pixkanaka joan beharkodut informazio guzti hori bilt-zeko, baina gustuko dudanlana da.

Munduan zehar ikusi dituzunbazter horietatik, zer ohiturabitxi gogoratzen duzu?Hego Amerikan, Boliviaaldean, herri txikietan ibili

2012ko urtarrila artzape-9

“Jende eta kulturaezberdinak

ezagutzeak ireki egiten zaitu”

Zazpi getariarrek balin astebete eman zuten.

Page 10: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

10- artzape @topagunea.com

nintzen. Astebete pasatzennuen haiekin, merkatura joan,beraiekin hitz egin… bestepentsaera bat dute, ez dirapresaka bizi. Gauza bitxi bat:adibidez, autobusetik jaitsi etatxiza egiten zutela iruditu zit-zaidan. Naturalki egitenzuten, ezkutatu gabe.

Mendebaldeko kultura kont-

sumista honetan baino gauza

gutxiagorekin bizi dira, ezta?

Interneta, eskuko telefonoa,telebista… behar dituguhemen; munduko beste lekubatzuetan ez. Etortzean,eskuko telefonoa piztu nuen,eta deitzen zidatenean eznekien nirea zenik ere. Tele-bista ere ez dut ikusi. Gauzabatzuk, niki berria, arropaberria... erosten dituguhemen. Azkenean lotarako etajateko baduzu, nahikoa da.Askoz gutxiagorekin bizi gai-tezke.

Zer galdera dituzte beste kul-

turek gure munduaren ingu-

ruan?

Bolivian, esaterako, errepideasfaltatuak genituen galdet-zen zidaten. Bitxiak dira gal-dera batzuk. Guretzako oina-rrizkoa da errepide asfaltatuaedukitzea. Han, errepidean

denbora asko pasatzengenuen; hemen oihuka hasikoginateke. Ahorita esaten duteeta lasai bizi dira.

Hego Amerikan ikusi duzulasaitasuna, polikiago bizidirela, alegia?Hego Amerikan asko ikusidut lasaitasun hori. Asian,estres gehiago. Laos oraindiklasaia da, baina Vietnamen,esaterako, turista dolarra da.

Australia, Zeelanda Berria etaAEBetan ere azkar bizi dira.

Kanadan ere izan zinen.Bai, Kanadan hilabete pasatunuen eraikuntzan lanean.Anaia etorri eta AEBetara joanginen. Anaiak 16 urte ditu;ingelesa ikasi eta pixka batbizkortzeko etorri zen. Ekial-detik mendebalderako kosta,Las vegas, Arroila Handia,Toronto, Montreal eta New

York ikusi genituen. Gero,arreba Guatemalara etorrizen. Haren oporrak ziren etabi astez ibili ginen. Salvador,Ekuador, Kolonbia, Peru,Bolivia, Argentina, Rio deJaneiro, Sao Paolo, Bartzelonaeta etxera....

Zer moduz itzulera?Gogorra izan da. Hasieran,polita, etxekoak ikusi, lagu-nak… baina arraro nengoen

] elkarrizketa] Iñaki Uzin

Rio de Janeiroko “Cristo de Corcovado” ere ezagutu zuen Iñakik.

Kolonbiako hondartza eder batean.

Page 11: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

2012ko urtarrila artzape-11

] elkarrizketa] Iñaki Uzin

etxean. Etxean afaltzeko zernahi nuen galdetzen zidaten,armairuan arropa asko…;ohitu naiz pixkanaka, lagune-kin, lanean, parrandak egin…sartu naiz errutinan.

bidaiatzeko grina beti izanduzu?Bai, beti eduki dut munduaikusteko gogoa. Beti izan dutzerbait barruan banuen. 300bat eurorekin Hego Korearajoateko hegaldi bat bilatunuen. Denbora batean ez naizjoango, baina... Brasil dutburuan; Nepal, Txina etaIndia ere bai… Brasilen den-bora gutxi pasatu nuen.

Zure gurasoei nola azalduzenien motxila hartu etamundua ezagutzera zindoa-zela?Hasieran, nire asmoa ez zenhain bidaia luzea egitea. Zee-landa Berrian ingeles pixkabat ikasi behar nuela esannien. Hasieratik ez nien esanurtebete ingururako nindoala.Uda arte, uda pasata, Gabone-tako hor naiz…; itzulera atze-ratuz joan nintzen. Amak “ezdek etorriko” esaten zuen.

Nola gustatzen zaizu bidaiat-zea: bakarrik ala konpai-nian?Biak. Talde txikian eta baka-rrik gustatzen zait. Norbaite-kin bidaiatzeko zure modu-koa izan behar du. Autobusbat hartu, nora gehiegi pent-satu gabe, eta lekua gustatuzgero, presarik gabe geratu…Ezagutu nituen katalanakhorrelakoak ziren, eta horre-gatik moldatu ginen hainongi.

“Nire urtebetetzeaKolonbian ospatu nuenkatalandar batzuekin”

“beti eduki dutmundua ikustekogogoa”

“HegoAmerikan“Ahorita”

esatendute etalasai bizi

dira”

Argentinako “Faro del Fin del Mundo” ezagunean.

Singapore hirian.

Page 12: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

12- artzape @topagunea.com

Txakolin-uzta berria dastatzera jende ugari hurbildu zenfrontoiko karpara, San Anton egunean. Trikitilariek giro-turik, herriko zukurik preziatuena edateko aukera pare-gabea izan zen. San Anton Eguna “Gazte Alaiak” txistu-lari-taldearekin hasi zen. Harritarten azoka izan zen, etadastaketaren ondoren, Sebastian Lizasoren eta AndoniEgañaren bertsoak entzun ahal izan genituen udaletxekobalkoitik. Aurtengoan, “Etiopia Utopia” fundazioa izanda omendua. Herri-kirolek eman zioten segida festari, etatrikitilarien doinuekin amaitu zen. San Anton festek, halaere, askorako eman dute. Izan ere, hilaren 13an, frontoikokarpan “(G)etaria. G puntua” lelopean, bertso-jaialdibikaina eskaini zuten Aitor Sarriegi, Beñat Gaztelumendi,Alaia Martin, Iñaki Apalategi, Agin Rezola eta Jexux MariIrazu bertsolariek. Horrez gain, ohikoa den San Antonzaldi-lasterketa egin zuten Malkorbe hondartzan, hilaren15ean. Egun berean, arratsaldez, giza probaren txandaizan zen: Orioko giza probako taldea Getariako arraunla-rien aurka. Hilaren 16an, haurren txanda izan zen; arrat-saldean, txokolatea banatu zuten, eta erraldoi etaburuhandien kalejira egin zen gero, Musika Eskolako tri-kitilariekin batera.

Argazki Txokoa

12-artzape @topagunea.com

San Anton,uzta berriadastatzen

Argazkia: Ana Vega Argazkia: Iban Martinez

Goiko eta beheko argazkiak: Iker Alberdi

Argazkia: Mikel Izagirre

Page 13: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

Goiko eta beheko argazkiak: Mikel Izagirre

Argazkia: Ana Vega Argazkia: Iban Martinez Argazkia: Iker Alberdi

Goiko eta beheko argazkiak: Iker Alberdi

Page 14: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

14- artzape @topagunea.com

Nagore Izagirre] Erreportajea

Euskal ihauteriak, ondare aberatsaInauteriak, ihoteak, aratusteak, maskaradak... izendatzeko modu ugari daude

herrialdearen arabera, eta pertsonaien zerrenda era luzea eta aberatsa da:

zaku zaharrak, mamuxarroak, mairuak, Miel Otxin, joaldunak edo zanpantza-

rrak, txantxoak, markitos, lamiak eta atorrak... Gure kultura aberats horren

zatitxo bat ekarriko digute Getariako dantza-taldekoak inauterietako larunbat

arratsaldean, herriko kaleak hartuko baitituzte mamuxarro, zaku zahar eta

mairuek.

Galtzazpi zuri luzeak eta kamiseta luzeasoinean, gerriko gorri edo beltza bueltan,zapi koloredunak buruan, txano zinta-dunak gainean eta bi metroko bainogehiagoko makilak eskuan. Inaute igan-dean eta asteartean Unanuko kaleetanharrapatzen dutena hankatan jotzendute, salto egin, lasterka hasi edo belau-niko jartzen den arte. Aurtengoan mamuxarro getariarrakizango ditugu inauterietako protagonis-ten artean. Beraz, kontuz ibili beharkohilaren 18an kalean dabilenak.

Sakanan kokaturik dagoen Unanuherrian oso erroturik dagoen pertsonaiada. Mamuxarroen bereizgarrietako batkaratula da. Aurpegia estaltzeko eta ano-nimotasuna gordetzeko erabiltzen dute.Inaute igandea baino astebete lehenagoprestatzen dute inauteria Unanuko gaz-teek. Larunbatean edo igandean, basorajoan eta hurritz-makilak biltzen dituzte.Astebete lehenago egiten dute, lehortu ezdaitezen; izan ere, horrela egin ezean

(lehor), min gehiago emango lukete.Euren asmoa ez omen da min egitea, jen-deari korrika eginaraztea baizik. Korrikaegin nahi ez duenak, ohitura jarraituz,belaunikatu eta mamuxarroari belau-nean musu emanez geratuko da zigorre-tik salbu. Unanuarrak, ordea, etxean gor-detzen dira mamuxarroak ateratzendirenerako. Leihoak eta ateak itxita, bei-raren beste aldeak erakusten du barruandaudenen urduritasuna, batez ere,mamuxarroak leihotik zintzilik edoetxeko atean bultzaka hastendirenean.Kontuz ibili behar beraz inaute-rietako larunbatean herriko kaleetanmamuxarroen makil luze horiekin.

Herria bisitatzera etorriko den beste pert-sonaia Zaku Zaharra izango da. Lesakako herriak gordetzen dituen ohi-tura zaharretan, pertsonaia ezagun etamaitatuenetakoa da zaku zaharra. Inau-terietako igandean, herriko gazteak belarlehorrez betetako zakuekin janzten dira,aurpegia zapiekin tapatuta; lehortutako

zerri maskuriekin gainerako herritarrak,bisitariak, eta mairuak izutzen dituzte,kolpeka. Dantza-taldearen barnean (hel-duek hartuko dute parte euskal inaute-rietan), zaku zaharraren pertsonaia auke-ratu dute gehienek, Maite Bereziartuadantzako eta musika-eskolako irakasleakesandakoaren arabera. Izan ere, irakasleazpeitiar gazte honi bururatu zitzaioneuskal inauterien kultura eta ondare abe-ratsa ezagutarazteko Getariara erakusga-rri txiki bat ekartzea. Esan eta egin. 31urteko azpeitiarrak Udaleko ordezkarie-kin hitz egin zuen euskal inauteriak eza-gutarazteko asmoz. Beraz, aurtendantza-taldearekin hasiko da, eta gaianola ateratzen den ikusi ostean, euskalinauteriak herrira zabaltzea aztertzen aridira.

Kalean jantziko dira

Lesakako aspaldiko pertsonaia dira zakuzaharrak, eta Nafarroan egiten dutenmoduan, Getarian ere kalean jantzikodira. Zakua eraman behar dute soinean

Ustaritzekoak dira Kotilungorriak.Unanuko pertsonaia da mamuxarroa.

Irudian, Lesakako Zaku Zaharrak.

Page 15: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

2012ko urtarrila artzape-15

] Erreportajea] Euskal Ihauteriak

eta hanketan, eta dena bela-rrez bete, itxura gizena eta bal-darra lortu arte. Horregatik,Harritarten elkartuko dirahilaren 18ko arratsaldean, ber-tan belarra bota eta janzteko.Maite Bereziartuak aurreratuduenez, “lastozko txapela,izara aurpegian eta belarrezbeterik” joango dira. Harritar-ten bertan belarra bota,zakuak belarrez bete eta josiegingo dituzte.

Arratsaldean egingo dutenkalejiran, (arratsaldeko18:00ak inguruan), aurreandoanak eta azkenak makilakeramango dituzte eskuan, etaerdikoek, berriz, maskuria.Bereziartuak adierazitakoarenarabera, “aurten, nahiz etapertsonaia ugari dauden,gehien gustatzen zaizkigunakaukeratu ditugu, eta gehienoi,zaku zaharra asko gustatzenzaigu”. Zaku zahar eta mamuxarroe-

kin batera mairuak ere joangodira kalejiran. “Mamuxarroek,batez ere, eta mairuek jendeazirikatuko dute, baita zaku-zaharrak ere; horiek izangodira gizagaixoak”

Maitek azaldu duenez. Mai-ruen mozorroan kolore biziakdira nagusi, eta zaku zaharre-kin batera irten ohi dira Lesa-kan, zirikatzen, jendea korrikajartzen. Kolore ugaritako zin-tak izaten dituzte txapeletik

zintzilik eta soinean; goitikbehera, kolore anitz, tiradunzintek osaturik batik bat.

Maite Bereziartuak gaineratu-takoaren arabera, “erraza dadantza-taldearekin hainbatideia aurrera ateratzea, inpli-kazio handia baitago. Inaute-riena proposatu nieneandenek eman zuten baiezkoaberehala, interes handia jarrizuten. Udalak ere ongi hartuzuen ideia”.

Pertsonaia ugari

Ugariak dira gurean ditugunpertsonaiak. Gehienak neka-zaritza-munduari loturikoakdira, batik bat Nafarroan. Izanere, herrialde horretan, herriaskok du bere pertsonaia, bes-teak beste: Hartza Arizkunen;Miel Otxin, Ziripot Zaldikoeta txatxoak Lantzen; Joaldu-nak Ituren eta Zubietan. IparEuskal Herriko maskaradetanere, badira hainbat pertsonaia:

Uztaritzen, esaterako, kotilun-gorriak. Bizkaian berriz, Mun-dakan hain zuzen, Atorraktopatuko ditugu; Gipuzkoan,Ataunen, txantxoak, eta Zal-duondon, Araban, Markitos.Hala ere, ez da hemen bukat-zen. Aurtengoan, Nafarroakomamuxarro, zaku zahar etamairuen bisita izango dugu, etadatorren urterako nork daki,agian Euskal Herri osoko inau-teriek, ihoteek edota aratusteekbat egingo dute gurean. Miel Otxin Lantzeko inauterietan azaltzen da.

Markitos da Zalduondoko pertsonaia nagusia.

Ituren eta Zubieta bitartean ibiltzen dira joaldunak.

Izara aurpegian etabelarrez beterik joa-ten dira zaku zaharrak

Pertsonaia gehienaknekazal mundu ari loturi-

koak dira

Page 16: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

16- artzape @topagunea.com

] Harritarten txutxupeka / herri eskola

KOREOGRAFIAK IKASTENDantzaz konpainiaren eskutik, abenduak 12, 15, 19 eta 22an,9:30etik 10:30era 3. mailakoek eta 11:00etatik 12:00etara4.ekoek, tailer koreografikoa egin genuen; irakaslea JosuMujika izan zen.

Lehenengo egunean, hainbat ariketa eta jolas egin genituenaretoan. Adibidez, estatuaren jolasean aritu ginen: Josukmusika jartzen zuenean dantzan hasten ginen eta gelditzenzuenean guk estatua bat bezala geratu behar genuen. Gero,berdina egiten jarraitu genuen, baina eszenatokiko lekuamurrizten joan zitzaigun. Azkenik, ia ezin genuen mugitu ereegin. Beste ariketa batean, begiak edo burua bakarrik mugigenitzakeen musikaren erritmoa jarraituz. Bigarren egunean,beste jolas batzuk egin genituen eta gero koreografiakopauso batzuk prestatzen eta ikasten hasi ginen. Hirugarrenegunean, aurreko egunean ikasitakoa errepasatu eta bestepauso batzuk ikasi eta entseatu genituen. Azken egunean,errepaso orokorra, eta gero, eskolako beste lagunentzakoemanaldia.

Gure dantza Danimarkako kanta bat daeta Peberpelikan izena du. Istorioa hone-tan datza. Pelikano batek arrain askojaten zituen eta behin piper txoriarekinegin zuen topo; piper txoriak hau esanzion:

Zergatik ez duzu arraina piperrarekinjaten?

Probatu zuen eta...

- Oso goxoa dago –esan zuen pelikanoak.

Ume bat izan zuten eta Peberpelikanoaizena jarri zioten.

4. mailakoek, berriz, Brasilgo hondartzako meloi-saltzailea-ren istorioa irudikatu zuten eta izena “Watermelon Man”da.

Bestalde, 5. eta 6. mailakoek beste tailer bana egingo duteotsailean.

Tailer hauetan oso ondo pasa genuen eta kurtso amaierakofestan ikasitakoa egingo dugu. Denok gonbidatuta zaudeteikustera. Ikusiko duzue zer polita den eta zer artistak garen.

Page 17: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

2012ko urtarrila artzape-17

] getaiko gaztetxea

Kaixo, hilabete honetan ere hemen gaituzue gure tartetxo txikia betetzeko asmoz. Urte berria hasi aurretik, GGAk hainbat eki-taldi egin zituen urteari amaiera borobil bat emateko. Lehenik eta behin, mus-txapelketa antolatu genuen urtero bezala, abenduhasieran. Abenduaren hondarrean, berriz, poker-txapelketa. Bi txapelketa horiek giro alaiz eraman ziren aurrera.

Mus-txapelketan, oso arratsalde pozgarria izan genuen, hainbat bikote hurbildu baitziren gurera. Azkenik, emozioz betetakoarratsalde baten ostean, Egoitz Mateos eta Mikel Garrastazu garaile izan ziren.

Abenduaren 29an, urtero bezala, apustu eta gezur zaleen poker-txapelketa izan genuen. Aurtengo poker-txapelketan, 14 partaideizan ziren, denak kopa buruan zutela. Final luze baten ondoren, honelaxe geratu zen txapelketa 1. Aritz Etxeberria 2. Aitor Ando-negi 3. Alex Gontan eta 4. Gorka Bordagarai.

Azkenik, 2012a urtero bezala hasi genuen, denok elkarrekin Gaztetxean. Denok elkarri urteberriak eman, eta musikaren erritmoandantzatuz. Gazte Asanbladaren 2012rako eskaria Gaztetxeak bizi gehiago izatea da, ekintza gehiago antolatuz eta jende gehiagomugituz; beraz, Gaztetxera etortzera animatzen zaituztegu. Denok dakigunez, azken denboraldi honetan, ekitaldi eta ekintzakmurriztu egin dira Gaztetxean; jende gehiago azaltzea nahiko genuke, denon artean Gaztetxea aurrera ateratzeko eta egunerokobizia emateko. Behin hori lortuta, herriarentzat eta guretzat gauza gehiago antolatuko direlakoan gaude; beraz, azaldu, ez duguhozkarik egiten, oraingoz!!!

Hurrena arte!!

Gure tartetxo txikia betetzeko asmoarekin...

GETAIKO GAZTE ASANBLADA

GAZTETXETIK

Page 18: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez

XVI. eta XVII. mendeetako itsas-enpresari getariar handienartean Arpa sendikoak aipatu behar ditugu. Campos-tarrekinbatera, Getariako itsas ekonomiak bi mende horietan izandakobilakaeraren arduradun nagusienetakoak izan ziren sendihonetako kideak.

Domingo de Arpa, Francisco de Estella-ren suhia zen eta bereaitaginarrebak Juan López de Zarauz-ekin batera osatua zuenarrantza-konpainiako kide zen. Konpainia honek 1539an Mal-korbe badiako udal arrantzategia alokatu zuen eta bartan XVI.mendeko 30. hamarkadan zehar Nizatik Zarautz eta Getariarairitsitako zenbait etorkinek antxoa eta sardinetarako ekarritakosare berriak, "red barredera" deituriko arrasta-sare handiak eta"almadraba" deituriko ingura-sareak, erabiltzen zituzten. Ber-tan arrantzatzen zituzten antxoak eta sardinak gatzatu eta kan-pora saltzen zituzten. Francisco de Estella hil zenean, bere suhiDomingo de Arpak arrantza enpresa indartsu hura oinordet-zan artu zuen, mementu horretan Getariako indartsuena zena.Geroago izen berdineko bere seme Domingo de Arpa izan zenaitaren negozioez jabetu zena.

Domingo de Arpa gazteak negozioaren zabaltzeari ekin zion.Getariako Malkorbe badiako udal arrantzategia alokatzeazgain Zarauzko udalak enkantean jartzen zuen bertako hondart-zako udal arrantzategia ere alokatu egin zuen. 1567 eta 1570artean bere esku zeukan Zarauzko hondartzako arrantzategiaeta, Getarian egiten zen moduan, bertan harrapatutako antxoaeta sardina gatzatu eta kanpora saltzen zuen. Bere arrantzanegozioa sendotzeko helburu horrekin ezkondu zen ziurrenik1570ean Catalina de Aguirreberrirekin. Urte horretan bertanalargundu zen Catalina de Aguirreberri bere lehenengo sena-rra, Marco de Campos hil zenean. Marco de Campos, bere anaiaDomingorekin batera Getariako beste arrantza konpainia nagu-sienaren jabea zen eta hiltzean bere alarguna eta adingabeko bihaur izendatu zituen oinordeko. Urte horretan bertan,Domingo de Campos-ek bere konpainiaren irabazietatik berehildako anaiari zegokiona eman zion Catalinari: 170 dukat, sar-dina salazoian zuten 92 barrika eta antxoa salazoian zuten beste32 barrika. Domingo de Arpak, beraz, bere konpainiaren iraba-ziez gain, ezkontza honen bitartez Getarian zegoen bestearrantza konpainia handienaren irabazietako zati bat eskurat-zea lortu zuen.

Dena den, badirudi aurrerantzean Arpatarren zoriak aldatzeraegin zuela. Batetik, Catalina Aguirreberriren eta Marco deCampos-en adingabeko bi haurren aipamen gehiago ez duguaurkitu. Ziurrenik haurtzaroan hilko ziren biak eta, ondorioz,Campos-tarren konpainiaren gaineko eskubideak galdu egingo

zituzten. Bestetik, badirudi Domingo de Arpa bera ere ez zelaurte askoan bizi izan, bere aipamenak ere galdu egiten baitira.Aurrerantzean topatu ditugun aipamen bakarrak Francisco deArpa-renak dira, Catalina de Aguirreberrirekin izan zuensemearenak. Ziurrenik Domingo de Arpa uste baino lehenagohiltzeak bere konpainiaren gainbehera eragin zuen, etorkizu-nari begira oso estrategikoak izan ziren urte batzuetan gainera.Hain zuzen urte horietan burutu zuten Canpos-tarrek berenenpresaren birmoldaketa eta ondorioz aurrerantzean Getariakoarrantza konpainia garrantzitsuena izatera iritsi zen. Esanbezala, salazoigintza baztertu gabe, 1583 aldera eskabetxegint-zan hasi zen Domingo de Campos. Lehendabizi Malkorbekobadian antxoa eta sardinaz gain harrapatzen zuten lasuna era-biltzen zuten eskabetxean jartzeko, baina berehala hasi zirenarrantzaleek ekartzen zuten bisigua erabiltzen eta ondorioabenetako iraultza ekonomiko bat izan zen.

Francisco de Arpa ere saiatu zen birmoldaketa hau burutzen,baina XVII. mende hasieran dagoeneko galdua zen Arpatarrengarai bateko nagusigoa eta indarra. Egia da eskabetxetegi batenjabe zela, baina badirudi bere kontura eskabetxegiintzan jardu-teko gaitasun ekonomikorik ez zuela. Horren lekuko, Domingode Campos-en arrantza konpainian aritzen zen arrantzalemoduan lanean eta kanpoko eskabegileei alokatzen zien bereeskabetxetegia. Adibidez, 1611an Itsasoko Domingo de Tejeriarialokatu zion. Hauek dira Arpatarrei buruz aurkitu ditugunazken aipamenak.

ARPA-TARRAK, GETARIAR

ARRANTZA-ENPRESARI HANdIAK

18-artzape @topagunea.com

Irudia: "Red barredera" jasotzen

Page 19: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

2004ko maiatza artzape -19

400 g hojaldre masa2 TxalotaAzenario batKalabazin batTipulaPiper berde bat

50 g gurina100 g gazta raiatua3 arraultzaBasoka bat esneIntxaur muskatua Gatza piperbeltza

2012ko urtarrila artzape-19

] literatur txokoa / Izaskun Larrañaga] moniren errezeta [

MOZORROAREN XARMAberduren pastela

tarantz abiatzen da. Han,protagonista berak jakingabe, polizia-operazio bateannahastuta egongo da. Teknologia berriek, eta batezere, sare sozialek gaur egunduten garrantzia aipatzen daistorioan, eta hein batean,baita horiek ekar ditzaketengora-behera eta nahasteakere. Sare sozial horietan, pert-sonok errealitatea itxuraldat-zeko dugun tendentzia azpi-marratu nahi izan duidazleak; hau da, pantailarenbeste aldean dagoenari gureerrealitatea ezkutatu ohi dio-gula adierazten digu. Erreali-tatea mozorrotzeko joeradagoela dio Luzarragak. Abenturazko eleberria delaesan du lehen, baina ez daumorerik falta; istorio barre-ragilea da, kontakizun guz-tiek parodiaren norabideanjotzen baitute. Lan entreteni-garria.

Idazlea: Asel Luzarraga(Bilbo, 1971)Argitaletxea: EreinUrtea: 2007Orrialdeak: 188

Prestaketa:

Berdura guztiak txikitu eta zartagibatean frijitu eta bukaeran gurina botaeta nahastu. Ozten utzi. Arraultzak ira-biatu eta gazta gehitu. Esnea eta int-xaur muskatua gehitu aurreko nahas-ketari. Labea berotuta eduki 200ºtan. Hojaldre edo hostore masa irina gai-nean zabaldu eta 25 zentimetroko bidisko moztu. Molde biribila hojaldreplantxarekin forratu eta aurrekonahasketarekin bete, bi kapatan jarrita.Beste hostore diskoarekin estali,arraultza irabiatuarekin pintzelatu etasardeskarekin izkinak estutu sobratzenden masa kenduz. Labean ordubeteeduki eta gehiegi belzten ariko balitzaluminiozko paperaz estali. Bero jarrimahai gainean eta on egin!

Asel Luzarragaren hiruga-rren eleberria aurkeztu nahidizuet hilabete honetan. Berebigarren lana izan zenKaronte (2005) eleberriarenkorronte berdinetik jo duoraingoan ere; hau da, Asiakokulturak eta teknologiaberriek sortzen dioten kezkeiburuz jardun du.

Abenturazko nobela bat da,eta Zigor izeneko mutil batda istorio honetako protago-nista. Zigor ez da gaztearrunta, ez ditu bere adinekojende gehientsuenak dituenzaletasunak; Zigorren bizitzabere logelako lau paretenartean eta bere ordenagailuanoinarritzen da, ez da berelogelatik irteten, baina horialdatu egiten da Tawi, Tailan-diako ministroaren emaztea,ezagutzen duenean. HarkTailandiara gonbidatzen du,eta, itsu-itsuan, herrialde har-

Osagaiak:

Page 20: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

20- artzape @topagunea.com20- artzape @topagunea.com

Globalizazioaren badian

Duela zenbait urte, udazken arratsbatean, Donostiako Kontxako badiatikoinez nindoala, itsasoko uraren garden-tasunari so eginez geratu egin nintzen.Hartan, paisaia ederra kolpatzen, etagardentasun erabatekoa apurtzen zutenhiru objektu arrotz begiztatu nituenurertzean: Coca Cola botila huts bat,McDonaldseko hanburgesa baten plas-tikozko ontzikia eta Lucky Strike mar-kako zigarro pakete higatu bat. Tristurapixka bat eragiteaz harago, globalizaziogisa ezagutzen dugunaren metaforaesanguratsua iruditu zitzaidan egoera.Izan ere, aipatu globalizazioa nazioar-teko merkatuaren inoizko antolaketaaurreratuena gisa aurkezten digute.Zerbait berria, osoa eta hobezina. Haa-tik, funtsean, soilik ekonomiko-finant-zarioa da. Neoliberalismoaren adieraz-pide gorena. Pentsamendu bakarra (etaideologien amaiera) aldarrikatzen zute-nen eraikuntza bat.

Garapenaren ondorio ekidinezinabezala saltzen zaigu, eta bertan, admi-nistrazio publikoek ez dutela esku hartubehar aldarrikatzen. Merkatuko eragi-ketek erabateko askatasuna behar bai-tute. Horrela soilik, merkatuak -AdamSmith-ek aipatu esku ikusezinarenbidez- pobreziarekin amaituko eta guz-tiontzako aberastasuna ekarriko ei du. Errealitatean, ordea, horren inperfek-zioak agerikoak dira: Urtetik urterahandiagoa da herrialde dirudunen (glo-balizatzaileen) eta txiroen (globaliza-tuen) arteko diferentzia. Lehenekagindu eta hautatzen dute; bigarreneionartzea besterik ez zaie geratzen. Lehe-nak gutxiengoa dira, gero eta gutxiagoeta dirudunagoak. Bigarrenen baitanlurrazaleko gehiengo zabala dago, geroeta ugariago eta txiroago. Baliabideenbanaketan, desorekak inoiz baino larria-goak dira.“Merkatua askatasuna da” lemaren doi-nupean, fluxu ekonomiko-finantzarioak

maximora liberalizatu dira, herritarrokinoizko askatasun gutxien dugungaraiotan. Dirua pertsona baino askea-goa izateraino. Eragiketa espekulatiboeialfonbra gorria jartzen zaie, biztanleonartean harresiak eraikitzen dituztenbitartean.

Hala, enpresa erraldoien boterea eten-gabe areagotuz doa, gobernu lokalenkaltetan. Erabakitze ahalmena gobernudemokratikoetatik (interes publikoa)korporazio pribatuetara igaro da.Enpresa horietako edozeinen urtekomozkinak hainbat gobernuren aurre-kontu osoak baino handiagoak dira.Ondorioz, guztioi eragiten diguten gaie-tan multinazional pribatuek hartzendituzte erabakiak, euren onura eta inte-resen mesedetan. Egun, horiek diragobernuen politikak zuzentzen dituzte-nak, eta ez alderantziz. Arlo publikoakontrolatzearekin batera, merkatukoeskaintza guztia ere bereganatzen dute,beraien baldintzak inposatuz, lehiakidetxiki lokalak zanpatuz. Interes pribatuakolektiboari nagusitzen zaion testuin-guruan, nola bermatzen dira gehiengo-aren interesak?

Era berean, globalizazio ekonomikohonek badu kutsu kultural bat ere, akul-turazioa sustatzen duen heinean. Gureaisia, ohiturak, jokamoldeak, zaletasu-nak, estiloak… gero eta uniformeagoakdira. Munduko biztanleon bizitzahomogeneizatu egin dela dirudi, ereduzehatzak mundu osora hedatu balirabezala; eremu globalak lokala xurgatuizan balu bezala. Horrenbestez, gure arteko aniztasunkulturala ezabatzen doan neurrian, des-berdintasun ekonomikoak eta sozialaketengabe areagotu dira. Urtetik urtera,hizkuntza gehiago desagertzen direnbitartean, gorantz doa pobrezia zeingosetea pairatzen dutenen zenbatekoa.Babestu beharreko desberdintasunak

gutxitzen doaz; gainditu beharrekoak,aldiz, areagotzen.

Mundu mailako arazoak konpontzealdera, logikoa deritzot globalizaziomotaren bat komenigarria dela adieraz-tea. Baina inolaz ere ez egungoaren ter-minoetan. Finantzez gain, ongizatea,justizia, osasuna, hezkuntza, elkarta-suna… benetan ezinbestekoa zaigundena guztien esku jarriko duena baizik.Guztion beharrak asebetetzea xedetzatlukeena. Adierazle ekonomikoez gain,irizpide sozialak, etikoak, kulturalak,ingurumenekoak ere kontuan izangolituzkeena. Pertsona epe laburrekomozkinen gainetik kokatuko lukeena.Elkarrekin lan egitea bultzatuko duena,gainontzekoak etsai gisa ikusi ordez.Kolore anitzeko eremu lokalak errespe-tatuko lituzkeena.

Kontxako badian, hiru objektu haieibegira, globalizazioa kanpotik zetorrenzerbait iruditu zitzaidan. Duela gutxi,ordea, solasaldian geundela, lagunbatek globalizazioa (edota kapitalis-moa) ez dela kanpoko zerbait, norberakbere barnean daraman zerbait baizikadierazi zuen. Adostasuna agertu nion.Gauzak aldatzeko lehenik norberakaldatu behar duela, eta denok egindezakegula zerbait pentsatzen duda-lako.

Norbere pribilegioak alboratu eta bar-neko printzipioen arabera jokatzeraausartzeko garaia da. Zaila izan arren,aukerak eta adibideak egon badaude.

---------

*Gai honen inguruan, Jose Luis Sampe-droren “El mercado y la globalización”liburuaren irakurketa zinez gomendat-zen dut.

] Aitor Irigoien [

“Norbere pribilegioak printzipioen gainetik jartzen dituenak, laster biak galtzen ditu”

Dwight D. Eisenhower

Page 21: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

] elan-euskadi

Herstura ekonomikoan oinarriturik

Josep Fontanaren esanetan, Espainiako Gobernu berriarenargazkiak beldurra ematen du. Historialari kataluniarrarenarabera, gobernu honek ahaztu egin du nola gainditu zen hain-bat herrialdetan, Eskandinavian adibidez, 30eko hamarkadakokrisia.

Garai hartan irtenbidea ez zen herstura ekonomikoan oinarritu,alderantziz, hain zuzen ere: estatuek tinko hartu zuten parteekonomian, langileriaren oinazea arinduz eta zorretansartuz.Krisitik irten ondoren, estatuek zor horiek zuzenduzituzten. Hala ere, Espainiako Gobernu honek herstura ekono-mikoa hartu du argudio eta eginbehar bakartzat. Adituen ara-bera (batzuk aintzinako neoliberal peto-petoak), ekonomiabatek ez badu inbertitzeko gaitasunik gastu publikoarenmurrizketak oso kaltegarriak izan daitezke eta ekonomiarenputzuan sakondu besterik ez du egiten.

Greziako ospitaleetan, adibidez, oinarrizko medikamentu etatxertoak oso eskasak dira; hori dela eta gaindituta dauden hain-bat gaixotasun, poliomielitisa eta difteria adibidez, berriro eresor daitezke. Beste alde batetik, azken urte hauetan EstatuBatuetako gizartean geratutakoak herstura ekonomikoarenaukerak norantz garamatzan adierazten digu.Horrela, gizarteezberdintasunak aparteko igoera izan du. Datuen arabera, gauregun Estatu Batuetako gizarte ezberdintasunaren tasa Pakistan,Etiopia edo Kazajistango tasa baino handiagoa da. Datu hau ezdu Kubako alderdi komunistak atera, CIA-ko Factbooek baizik(haien analisi liburua da).

Gainera, Estatu Batuetako 500 enpresa handienetako zuzenda-riei ordaindutakoak %36,5 igo ziren 2010ean. Urte berean,1.600.000 estatubatuar ume etxerik gabe geratu ziren; 2007kodatuak hartzen baditugu, horrek %38ko igoera adierazten du.Zalantzarik gabe, Josep Fontanak arrazoi du gobernuak beldu-rra ematen duela esaten duenean.

Ze espero daiteke bada, Luis de Guindos ekonomia-ministroaLehman Brothers-eko buruzagia izan zela jakinik?

Page 22: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

] Otsaileko agenda

22-artzape @topagunea.com

PENA. “Independencia, dereivindicación histórica anecesidad económica”Hizlaria eta liburuaren egilea:

Nekane JuradoOrdua: 19:30ean.Lekua: Harralden.Antolatzailea: Harritan Blai.

] Film

proiekzioa[Otsailaren 16a, osteguna]

“José Martí: EL OJO DEL

CANARIO” (2010), kubakofilmaren proiekzioa. Zinegilea: Fernando PérezOrdua: 19:00ean. Lekua: Alondegia.Antolatzailea: ELAN-EUSKADI G.K.E.

] Odol ematea[Otsailaren 16a, osteguna]

Ordua: 19:00etatik 21:00etaraLekua: Anbulategian. Antolatzailea: Gure Txeruelkartea.

] Inauteriak[Otsailaren 17a, ostirala]

INAUTERI FESTA HERRIESKOLANOrdua: 14:30etan Mozorrodesfilea, jolasak, festa, txoko-latada

[Otsailak 18 eta 19]

INAUTERI FESTAGETARIAN: mozorro bazkariherrikoia, musika, lehiaketak,mozorroen desfileak, sariak,Musika Bandaren inauterie-tako kontzertua.*** ERAKUSKETA: Kartellehiaketara aurkeztutakolanak, udaletxeko sarreranikusgai egongo dira asteosoan, otsailaren 13tik 19ra.

] batzarra[Otsailaren 18a, larunbata]

Arrantzale Zaharren Elkartean,BATZAR NAGUSIA ospa-tuko da.

] Pilota [Otsailaren 19a, igandea]

IX. GAZTE ETA HELDUENPILOTA TXAPELKETAkoFINALAK.[Otsailaren 26a, igandea]

Herriko haurren XXXIV.ESKUZ BANAKAKO TXA-PELKETAren FINALA.Ordua: 11:30etanLekua: Frontoia

] Zinea[Otsailak 5, 12, 19 eta 26]

Ordua: 17:30etanLekua: Gure Txeru aretoanAntolatzailea: Guraso Elkartea

] LehiaketakKARTEL LEHIAKETA:

Lanak aurkezteko azkeneguna: otsailak 8*** ikusi oinarriak[Otsailak 4, 11, 18 eta 25]

XAKE LEHIAKETA

] Irteera[Otsailaren 25a osteguna]

SAGARDOTEGIRAIRTEERAAntolatzailea:

GGA (Getariako Gazte Asanblada)

] Ikastaroak[Otsailak 4, 11, 18 eta 25]

IDAZKETA TAILERRA

KATUKALE irakurle-taldea-ren saioa. Norentzat: idazketaren goza-mena bizi nahi duenarentzat(gehienez, 12 laguneko tal-dea).Ordutegia: 10:30-13:00Nork: Uxue Alberdik.Prezioa: 25 €Antolatzailea: Getariako Udala, Euskara saila.

ANTZERKI CLOWN

TAILERRA

Noiz: 2012ko urtarrila etaekaina bitartean.Animatzailea: Ramon Albis

] Solasaldia[Otsailaren 1a, asteazkena]

BILADI HADI. Hamaikabegirada Palestinari, EuskalHerritik.Liburuaren aurkezpena Ordua: 19:30etan.Lekua: Harralde taberna.Antolatzailea: Harritan Blai.

] Santa eskea[Otsailaren 4a, larunbata]

AUZOZ AUZO

SANTA ESKEAN

Getariatik San Prudentzio,Askizu eta Mia-n barrena Tri-kitilari, Bertsolari eta Kanta-riekin.- Askizun HAMAIKETA-KOA.- Mia-n BAZKARIA.- Arratsaldean, herriko pla-zan TXOKOLATEA.- Ondoren, KANTU-POTEOA herriko kaleetan.*** Aurrez izena eman beharda jatorduak antolatzeko.Ordua: 08:30ean Lekua: Getariako plazanIzen-ematea: Harralde etaTaxko tabernetan (5 €), otsailaren 1a baino lehenAntolatzailea: Getariako Bertso Eskola

] Eski irteera[Otsailak 11 eta 12]

Luz Ardiden-era Eski irteera.Izen-ematea: otsailaren 1etik7ra.

] Argi

emanaldiak[Otsailaren 13a, astelehena]

“LUCIO”, Argia dokumen-tala.Ordua: 19:30etanLekua: GaztetxeaAntolatzailea: GGA (Geta-riako Gazte Asanblada)

] Hitzaldia

[Otsailaren 15a, asteazkena]

HITZALDIA / AURKEZ-

tur / Uhartean.Egutegi eta ordutegia:

24 orduko formazio zikloa, 6larunbatetako goizetan.Lehen topaketa: 2012/01/28Prezioa: 120 € ziklo osorako(20€ hileko kuota).Non: Gure Txeru elkartekolokalean.Informazioa eta izena

emateko: Tel. 948 63 11 62,[email protected],www.uhartean.comAntolatzailea: UharteanMugabeclown.

TXOTXONGILO TAILERRA,

“EGIN ETA BIZI”

Txotxongilo munduari gertu-ratzeko aukera. Nola egin etabizia eman.Hasiera: Urtarrilak 23Noiz: astelehenero 19:30etik21:00etara.Non: Alondegian (GagloGaztelekua).Iraupena: bi hilabete.Izen-ematea: Harralde taber-nan.Antolatzailea: Harritan Blai.

] Kz GuneaOtsaileko ordutegia: 17:00eta-tik 20:00etara.Tutorea egongo da, otsailak 3,10, 17 eta 24 (09:00-13:00).Lekua: Kultur Etxeko lehen solairua.

] Gaglo Gatelekua***Galdetu bertan anotolatu-tako ekintzengaitik

Ordutegia: ostirala, 17:00-20:00 // larunbata, 16:30-19:45// igandea, 16:30-20:00

FULdAIN farmaziaren

zaintza egunak: otsailaren 6tik

12ra (biak barne)

Page 23: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

] akordatzen

50eko hamarkadako Eskolanazionala

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu 943-00 05

48 telefonora edo [email protected] helbidera bidali.

Batek baino gehiagok gogoratuko du Frankismo garaiko eskola, Berdura plaza-ren gainean zegoena. Zutik, gure iturrien arabera identifikatu ditugunen artean,hauek daude, besteak beste: Joakin Aranguren, Joxe Mari Iturbe, Jexux Mari Bor-dagarai, Jexux Mari Aranguren, Juan Joxe Azkue, Rafael de Diego, Faustino Goi-koetxea, Alex Arrillaga, D. Ramon eta Joxe Alberdi. Lehenengo ilaran, hauek ikusdaitezke: Julian Alkorta, Klaudio Iribar, Jexux Mari Lasa, Juanito Alberdi, PakoAizpuru, Patxi Andreano, Balentin Artano eta Frantxixko Mitxelena. Bigarrenilaran eserita, berriz, hauek agertzen dira: Joxe Iñaxio Alkorta, Antonio Iturbe,Juanito Aginaga, Jabier Mantzizidor, Pedro Joxe Larrañaga, Joxe Antonio Larra-ñaga, Mariano Larrazabal eta Florentino Saizar. Hirugarrenean: Alejandro Egur-bide, Jexux Mari Larrazabal, Antero Silbeti, Benito Aranguren, Jexux MariAlkorta, Juan Joxe Larrañaga, Luis Mari Manterola, Joxe Luis Azkue eta EndrikeManterola. Laugarren ilaran: Manuel Inaxio Gorostiaga, Ixidro Berasaluze, MigelAnjel Albisu, Joxe Agustin Larrañaga, Joxe Mari Ezenarro, Eugenio Alberdi, Joa-kin Burgaña eta Joxe Luis Ezenarro. Bosgarren ilaran: Txomin Kerejeta, PedroUzin, Agustin Etxegoien, Enrike San Martin, Joxe Mari Silbeti, Joxe Mari Arangu-ren eta Joxe Domingo Manterola. Eta azkenik, atze-atzean: Eusebio Urresti etaLeterio Iribar, besteak beste.

Norbait zoriondu nahi izanez gero, argazkiabere testutxoarekin Txeruko postontzian utziedo eta Eskualtxetara eraman. Gogoratu! baz-kideok doan daukazue eta bazkide ez zarete-nok 4 € ordaindu beharko dituzue argazkibakoitzagatik.

zorion agurrak

Josune UrrestiOtsailak 12

Zorionak Artzapeko lan taldearen partetk.

Afai merienda zure kontu!

Lourdes EtxeberriaOtsailak 13

Zorionak Xordo!!Asko maite zaitugu.

Zure familia.

Udal bulegoa ..........943 896 024Faxa ................943 140 190e-mail: [email protected]

Kiroldegia ..............943 140 432Kirol-portua ............943 580 959Taxiak

Segundo ..........607 720 242Jose Mari ..........607 403 498

Udaltzaingoa ..........943 896 146Liburutegia ............943 896 147Anbulatorioa ..........943 140 653botika ....................943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ............................112Kofradia ................943 140 200

Telefono interesgarriak

KULTURA SAILAK dIRUZ LAGUNdUTAKO HEdAbIdEA

Page 24: 112. zenbakia (2012ko urtarrila)

Izen-deiturak:..................................................................................................................................................................................

Helbidea:...........................................................................................................................................................................................

Herria:.......................................P.K....................Telefonoa:..............................................................................................................

Kontu zenbakia:....................................................................................................................................................................................

Sukurtsala:........................................................................................................................................................................................

Txeruko poztontzian sartu horri hau beteta zure datuekin edo bidali datuak [email protected].

Getariatik kanpo bizi bazara eta aldizkaria etxean jaso nahi baduzu, EGIN BAZKIDE eta bilaliko dizugu! 22€ ( 2 € korreos gastuak)

Bazkide-kuota: urtean 20 euro artzape