118.zenbakia (2012ko uztaila)

artzape118. zenbakia - 2012ko uztaila

gE

TA

RiA

RR

ON

TO

pA

gU

NE

A

ApARKAMENDU ARAzOAK HERRiAN]gETARiAKO ARgAzKiRiK pOliTENA

ARTzApEKO HARpiDEDUN KANpAiNA]

FERNANDO TXUEKA

Elkanoren ildotik

solasean

artzape117. zenbakia

2012ko

uztaila

“Balizko errotak, irinik ez”.

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Izaskun Urbieta [maketazioa]

Monika Uzkiza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Amaia Iribar, Ane Azkue, Josune Urresti, Amets Etxabe,

Irantzu Ezenarro, Jon Ander de la Hoz, Aitor Irigoien, Beñat Gereka, Mikel Mugika, Getaiko Gaztetxea

eta Elan-Euskadi GKE, Markos Aizpurua, Aritz Iribar Xabier Alberdi eta Suso Perez [kolaboratzaileak]

Iñaki Requejo eta Miren Fuldain [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape [inprimaketa] Gertu [tirada] 1170 ale

[lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2012ko uztaila artzape-3

Gure Txeru Elkartea

]5/Txapakalezka:

+ = -

]6-7/getarian zer berri?

Bakearen aldeko nabigazio ontziak

Artzapeko Mus txapelketa

]8-11/Erreportajea:

Aparkamendu arazoak

]12-13/Argazki-txokoa:

Festak prestatzen

]14-15/Elkarrizketa:

Fernando Txueka

]23/Hari tartean:

Moda, artea ala bizimodua?

kainaren 11ean Andoni Aristik ElDiario Vascora idatzi zuen eskutit-

zean, “Artzapek ez ditu EAJ-ren gutunakargitaratu nahi” esan zuen. Artzapetikhori gezurtatzen erantzun nahi diogu.Alde batetik, maiatzeko alean, EAJrenizenean gutun bat bidali zuen eta lekurikez zegoela adierazi genion (aurretik, Bil-duko eskutitz bati ere ezezkoa emangenion arrazoi beragatik).Hilabete har-tan Artzaperen gutun bat eta eskutitz batjoan ziren, izan ere, azken hau 200 hitze-tara mugatuta ere, ez baitzen tokirikizango ez Bildu ezta EAJrena publikat-zeko. Aitzitik, apirileko alean AndoniAristiren gutun bat 200 hitz baino gehia-gorekin publikatu genuen lekua zegoe-lako. Beraz, maiatzean berdina egingenuen bidali ziguten gutunarekin; bereosotasunean argitaratu, alegia.Ekainean aldiz, Andonik bere izeneanzegoen beste gutun bat bidali zigun.Aurretik lekua eskatuta zeukan gutunbat eta Artzaperen ohar bat zihoanez,Andoniri hiru aukera eman genizkionbere gutun hau publika zedin:1.gutuna 200 hitzetara murriztea.2.uztaileko alean argitaratzea.3.gutuna osotasunean nahi izan ezkero bizatitan idaztea, horrela ekainean etauztailean argitaratzeko.Hiru aukeretako inor etzuen onartu nahiizan.Guk eposta guztiak jasorik ditugu date-kin, eta beraz, erakustea daukagu ezgabiltzala gezurretan.Artzaperen arauetan lehentasuna Art-

zape berak du (oharrak, gutunak, lehia-ketak, eta abar ipintzeko), eta iristendiren lehenengo gutunak (aldizkariandagokion tokia bete arte).Beste aldetik esan nahi dugu “apirila artegutunen atala gehienetan hutsik egotenzela” esaten duenean gezurretan ari dela.2011.urtetik gaur arte, soilik 2011ko apiri-lean eta abenduan joan da atal hau hutsikinork ez duelako idatzi.Errespetu falta ikaragarria iruditzenzaigu EAJko gure harpidedunei gezurre-tan jardutea, non, Artzapen alderdi etapertsona guztiek duten lekua gutunetanidazteko. Artzapeko lan taldean hainbat iritzi poli-tiko daude baina hori alde batera utzi etaguztiok elkarlanean jarraitzen dugualdizkaria aurrera ateratzeko. Artzape ezda inoiz politikan sartu eta ez da sartukoere. Politika gutunetan bakarrik onartzenda. Beraz, Andoni ez politizatu Artzape,eta ez guri erabili zuk gure kolaboratzailebatzuekin duzun borroka propioarekin,gu hortik kanpo gaude eta!

Artzapeko lan taldea.

“Aralar eta independenteak” izenekoei:

zken Artzapean Zero Zabor mono-grafikoan, egia lardaskatuz, guri

“Zero Zabor= Atez Ate” irakurketa xin-ple eta okerra leporatzen diguzuen adie-razpena irakurtzean harrituta utzi gaitu-zue. Lan egiten ari gara, modu irekian, Zero

Zabor mugimenduaren informazioazabaltzeko, web-orria, hitzaldiak, gra-baketak, erakusketak, artikuluak, e.a.Zuei ere eskura izan dugun informazioguztia pasa izan dizuegu pertsonalki.Eta, sekulan, inon, ez ditugu bi kont-zeptu hauek berdindu, ez idatziz, ezhitzez. Gauza bat da Zero Zabor filoso-fia, zeinek zaborraren eten gabeko gutxit-zea bilatzen duen, eta beste bat horreta-rako zein bide proposatzen diren baiekoizpenean, bai hondakin bilketaz, baihondakin haien geroko tratamenduaz.Atez Atekoa, hondakinak biltzeko siste-matako bat da.Izan genuen bileran, zenbait gauzenartean, zergatik, egun, Zero Zabormugimenduak mundu zabalean, Geta-rian ere, hondakinak biltzeko “Atez Ate”sistema hobesten dugun azaldu geni-zuen. Gehien birziklatzen duelako, kon-posterako organikorik puruen lortzenduelako, ez diolako inori hondakinaknahasteko aukerarik usten … Inoiz ezgenituen berdindu Zero Zabor eta AtezAtekoa. Ez duzue txintxo jokatu. Osoargi utzi genuen norbaitek sistema era-ginkorragoa ekarriko bazuen hori bult-zatzeko prest geundekeela. Bainabalizko aztoramenduen aitzakiaz ezdatorrela inor kea saltzera.Bukatzeko, talde ekologista guztiek(Greenpeace, Eguzki, Ekologistak mart-xan, e.a.) bezalaxe Aralarrek Atez Ate-koa babesten du.

Getariako zero zabor taldekideak

]Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahi

baduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidalizure izen-abizenekin. Gutunak gehienez 200 hitzizan beharko ditu eta luzeagoak direnak moztekoeskubidea izango du Artzapek. Ez dugu testuiraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gainhartuko argitaratzen diren iritzien gaineko erant-zukizunik.

gutunak

E

SARIA

Musika

bandaren

liburua eta

diskaUZTAILEKO GALDERA:

ZER JARRI EDO KENDUKO ZENUKE ARTZAPEN?

Promosamen guztien artean egingo da

liburu eta CD baten zozketa.

Bidali erantzuna

[email protected] edota utzi

erantzuna gure erantzungailuan

943 00 05 48 zenbakian.

artzapeEkaineko irabazlea: Cesar Blanco

Erantzuna: Sari ezberdinak izatea: ibilaldiak

itsasontzian, ikastaroak... eta harpidedunek ematea

A

lehiaketa]


Aitor irigoien

Artzapetik begira

Eskuin muturra

1998 amaierako amesgaiztoa biziberrituzait. Oraindik ongi oroitzen dut Anoe-tako partidu hura: UEFAko final zortzi-renetako joanekoa, Erreala eta Atleticode Madrid aurrez aurre. Akordatzennaiz nola Atleticoko zaletu kaskamotztalde handia oihuka sartu zen: Espai-niako konstituzio-aurreko banderekin,svastikekin, eskuin besoak altxatutaagur nazia eginez… guztia Ertzaintza-ren babespean. Egun hartan egin zituz-ten mehatxuak errealitate bilakatuziren, zoritxarrez, 15 egun geroagoMadrilen: Aitor Zabaleta erasotua etaeraila. Sinestezin bezain tristea. Aurtengo UEFAko finalean, taldebereko zaletuak konstituzio-aurrekobandera berberak zabalduta ikusteak,hotzikara garratz hura sentiarazi zidanberriro, eta kezka eragin. Are ardura-tuago jarri ninduen Frantziako hautes-kundetan FN ultraeskuindarrak izan-dako igoerak: botoen %18 eta 3. indarra.Harrigarria, hauteskunde lema nagusiaetorkin denak kanporatzea izanik. Gre-ziako bozetan jazotakoa ildo berean doa,Nuevo Amanecer alderdi neonaziak lor-tutako 440.000 bozka (%6,7) medio.Beren lehen agerpenak argi utzi dueuren jarrera: “Liderrari” errespetuaagertzeko kazetariak zutitzera behart-zea, Grezia oihan bat bilakatu omenduten etorkinen aurkako mezuak, svas-tikaren antzeko ikur zuri handiak…Krisi ekonomikoak bizi baldintzakokertzea ekarri duen heinean, mutu-rreko jarrerak berpizten ari dira, XX.mende hasieran legez. Eta errazena dabenetako erantzuleei aurre egin ordez,amorrua erru gutxien duten gizartetalde ahulenengana zuzentzea. Besteakbaino gehiago sentitzea; pentsamendu,arraza desberdineko oro gutxietsi , umi-liatzea; taldeko jarrera oldarkorra…Europan zehar hedatzen doan zentzuga-bekeriaren, irrazionaltasunaren adibi-deak. Norberaren ahultasunak eta ezin-tasunak estaltzeko aitzakia hutsalak.Gizarte baten porrotik handiena. “American History X” filmaren amaie-rako esaldiaren oihartzunak gero etaahulagoa dirudi: “Gorrotoa zama astunada. Ez du merezi. Bizitza laburregia dadenbora guztia amorratuta, haserre ibilt-zeko”.

TxapakalezkaAitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika]

Udan sartu garen honetan, beste urte batez ere,portuko aparkalekuak herritarrentzat doan izatealortu da aurtengoan ere, Udalak Eusko Jaurlaritza-rekin hitz egin ostean. Hala ere, urtetik urtera geroeta zailagoa ari da suertatzen hau lortzea …Gainontzeko urtaroetan ez bezala, udan aparkat-zeko arazo nabariak izaten ditugu herrian. Aurre-tik datorren arazoa da, baina irtenbide finko bat

eman behar zaiona, berandu baino lehen. Orain gainera, Balenciaga museora etortzenden jendea ere kontuan izan behar da, zeinak, hasierako proiektuan kontenplatzenziren aparkaleku propiorik ez izatean, arazoa are eta handiagoa bilakatzen duen. Denon artean irtenbide bat topatzea ezinbestekoa da. Herritarrok (zein Getarian lanegiten dutenek) herrian aparkatzeko dugun eskubidea lehenetsiz, beti ere. Hurrengourterako konponbidea martxan izango delakoan gaude …

Aurtengoan ere, ekainaren 22, 23 eta 24an San Juan jaiak ospatu ziren Balentziagakalean, eta ekitaldi sorta anitzaz eta zabalaz gozatu ahal izan genuen herritarrok,egun eta gau berezi horietan: danborrada, bertso saioa, herriko DJ-ak, tortilla txapel-keta, euskal dantzak, txokolatada, afaria, erromeria, txistorrada… eta noski, su magi-koa!!!!! Urte ugari dira festa hauek antolatzen direla, eta urtez urte giro aparta nagu-sitzen da bertan. Meritu handia dute festa hauek, goiko kaleko herritarrek eurekantolatzen dituztelako, auzolanean, dena prestatzeko ordu eta lan asko eskainiz …Herritik herriarentzat antolatutako eta parte hartzean oinarritutako festen adibideezin argiagoa!!! Festa hauen inguruko txikitako oroitzapen ugarirekin ere akordatzengara urtero, data hauetan: sua egiteko kartoi eta egurren bila herri osoan zehar ibilt-

zen eta “Fabiola palaziora” sartzen ginenekoa,handik parke berrira kartoi gainean irristaka jais-tea …Horrenbestez, Txapakalezkako txoko honetatikgure zorionik eta eskerrik beroenak festa hauenantolaketan lan egiten duten guzti-guztiei! Segi horrela!!!!!

+

Uztailaren 8an, Zarautzen ospatu zen arrauneko TKEliga zela-eta, Getaria eta Zarautz arteko errepidea orduzehatz batzuetan moztuta egon zen. Aurten hirugarrenaldia da halako zerbait gertatzen dela, Zarauzko tria-tloia eta ezinduen lasterketarekin berdina gertatuostean. Triatloiaren kasuan gainera, 2011ko berdina ezerrepikatzearren (Getaria guztiz inkomunikatuta egonbaitzen), Getariako Udala, Zarauzkoa, Zumaikoa, Tria-

tloiko antolatzaileak eta herritarrak elkartu eta adostasun batera iritsi ziren. Ondo-ren, egun bertan, adostutako bete ez eta guztiz argitu gabeko arrazoiak medio, bideaordu batzuk itxi bazuten ere. Beraz, egoera hobetuz joan arren, oraindik badago lana egiteko.Sarri azken uneanabisatuz, eta Udalari baimenik eskatu gabe ixten da errepidea, herritarroi ezer gal-detu gabe. Eta hori ez da juxtua. Ezinbestekoa da Udala, herriko ostalaritza eta den-dak eta herritarrok elkartu, eta aurrera begira irtenbideak exijitzea, behar den lekuaneta behar diren medioak baliatuz.

gora “goiko kaleko” San Juan festak!

Udan portuko aparkalekua doan herritarrentzat

zarauzko bidea moztuta … beste behin

Esker berezia laguntzagatik:

Udalari sariak emateagatik, Erun etaMarinari beraiek gabe aurten ere ezzen posible izango eta.

Esker berezia ere sariak

emateagatik:

Mahasti, Taxko, Harralde, Politena,Balearri, Giroa, Getariako Txakoliñaeta Agerre Berri baserriari.

6- artzape @topagunea.com

] getarian zer berri?

getarian geldialdia bakearen

aldeko nabigazio ontziek"Gernika 75. Masakretik zauriak ixtera" ekimena eta bake prozesua dela eta, Albao-laren eskutik itsasaldia egin zen Gernikatik Donostiara uztaila hasieran. Espedi-zioa Gernikatik atera zen uztailaren 3an eta Getarira hurrengo egunean iritsi ziren.Guztira bi ontzi iritsi ziren gure portura; Ameriketatik eta Arditurri. Bata euskaldu-nez betea eta beste ontzia aldiz, irlandar protestante nahiz katolikoez osatuazegoen.2003an, Albaolakoak Ipar Irlandako bake prozesuaren barruan, itsasoan ibili zirenIrlandar uharteari itzulia emanez ,eta orain beraiek etorri dira Kantauri itsasorahemengo bake prozesua bultzatzera. Getariara arratsaldeko 19:00ak aldera iritsi ziren eta udaletxean harrera beroa eginzitzaien. Espedizioan parte hartu zuten Andoni Egaña eta Amets Arzallus bertso-lariek gainera, bertso batzuk abestu zituzten.Hurrengo egunean, Donostiarantz abiatu ziren.

Artzape Mus

Txapelketa

Harpidedun

kanpainaren

ranking-a

Guztiok dakizuen bezala, Artzape-ren aldeko harpidedun kanpainadaukagu martxan, hurrengo urteanaldizkaria kaleratzeko beharrezkoakbaitira harpidedun berriak. Horrela,harpidedun zaharren artean, berrigehien lortzen dituenak sari potolobat izango du urte bukaeran. Beraz,ekin eta hasi harpidedun berriaklortzeari!

Oraingoz hau da uztaileko

sailkapena:

-Eneritz Manterola: harpidedun bat.- Hilario Larrañaga: harpidedun bat.-Imanol Ibarbia: harpidedun bat.

Hirurak berdinketan doaz beraz.

Irabazleak:

1. Satur Iribar eta Iñaki Zubizarreta

2. .Ion Urresti eta Jexux Aizpuru

3. Gorka Areizaga eta Kepa Larrañaga

Eskerrik asko parte hartzaile guztiei.

Unai gerekak Dueroko

jaitsiera irabazi du

Uztaileko lehen asteburuan Zamoran ospaturiko piragua txapelketan irabazleizan zen Gereka bere bikotekide Barruetabeñarekin. Kadete mailako K2 modalita-tean izan ziren garaile bikote gaztea. Hemendik aurrera udako denboraldiariekingo diote bete-betean. Kadete mailakoek Espainiako abiadura txapelketa dutejomuga.

Uztaileko Artzape sariaHilabetero egiten dugun bezala, uztaileko saria jadanik eman dugu. Hilabetehonetan irabazlea Maria Jesus Ostalaza izan da 6200 zenbakiarekin. SariaGaintza Txakolinak eta Elkano arrandegiak eman dute. Beraz, hemendik eskerberezia ematen diegu biei. Badakigu gainera irabazleak ongi aprobetxatu zuela saria bazkari eder bat egi-ten lagun artean.

Eskerrik asko parte hartzaile guztiei.

Aurreko atalean hasitako ildoari jarrai-tuz, hondakinaren gaiarekin jarraitukodugu; zero zaborren ikuspegitik.

Baliabideak etengabe alferrik galdu etakutsadura geroz eta gehiago sortzea eki-din nahi du Zero zaborrek edo sistemazirkularrak. Nola?

Ekonomian sartzen diren materialakberreskuragarriak izan daitezen neu-rriak jarri behar dira. Arauak eta legeakdiseinatu behar dira horretarako.

Ekonomia zirkuituan sartu diren mate-rialak berreskuratzeko neurriak hartubehar dira. Hori bermatzeko bilketa sis-temak jarri behar diraindarrean.Garrantzi handiko printzipiobat: Produktuaz etekina ateratzen due-naren ardura ez da bukatzen produktuasaldu ala erabiltzean, produktua berres-kuratzean baizik. Hau da, produktuaegiten duenak, produktuaren berresku-rapenaren kostua bere gain hartu behardu.

Zero zabor helburura iristeko hiru ildo-tan eragin behar da:

1.-Murrizketa: Hondakinak zaborbihurtzea ekidin behar dugu, hauekgaika bilduz eta birziklatuz.2.-Berrerabilpena: Produktu bat berrera-biltzen dugun bakoitzean hondakinaksortzeari uzten diogu. 3.-Birziklapena: Sortu diren hondakinakzabor ez bihurtzeko birziklatu beharradago.

Horretarako: Produktuak birzikla dai-tezkeen materialekin eginak egon behardute eta material hauek erraz bereiztekodiseinatuak. Bilketa sistema eraginko-rrak behar dira.

Informazioa gehiago:Tel. 943 896024www.ihobe.net

[email protected]

] bi hitzetan


Eskubideen eta lan baldintza

duinen aldeko kontzentrazioa

LAB sindikatuak deituta, uztailaren 18an, 40 lagun elkartu ziren Espainiar Gober-nuak herritarren eskubideen eta lan baldintzen aurka aplikatu nahi dituenmurrizketen kontra, eta Euskal Herriarentzat Burujabetza Ekonomiko eta Politi-koa aldarrikatzeko antolaturiko kazerolada/kontzentrazioan.Horrekin batera, 8 sindikatuk eta ehundik gora eragilek irailaren 26rako antolatuduten Greba Orokorrean parte hartzera animatu nahi ditu LAB sindikatuak geta-riarrak.

getariako Argazkirik politena

lehiaketaGetabat, Getariako Ostalarien Elkartetik argazki lehiaketa bat jarri dugu martxanudara honetarako gure facebook-en.Getarian zaudela, ez ezazu bitan pentsatu, hartu argazki kamara eta atera Geta-riako argazkirik politena. Lortuz gero, Getabateko Facebook lehiaketaren irabaz-lea izango zara.*Saria: 100€-ko txartela Getariako jatetxe eta tabernetan kontsumitzeko.*

Argazki lehiaketan parte hartzeko pausoak:1. GETABATeko facebookean sartu eta "Me gustari" sakatu2. Argazki lehiaketaren botoiari sakatu3. "Participa" botoiari sakatu. Eta "iniciar sesión con Facebook" botoiari sakatu ere.4. Bete zure datuak eta igo zure zure Getariako argazkia, "finalizar" botoiarisakatu.


Izaskun Urbieta ] Elkarrizketa

Fernando Txueka:

“garai hartako getaria eta bere

testuingururik gabe, ez zen Elkanorik izango”

Fernando Txueka ginekologoa da ofizioz, baina bere denbora librea bere lanetik at dauden dokumentu, art-

xibo, idatzi eta abarren artean igarotzen du. getariako historia aztertzen hasi eta ildo horretatik, Juan

Sebastian Elkanoren bizitza ikertzen amaitu du, besteak beste. Azken honen lanagatik eta hainbat urteetan

euskal kulturari ekarpen anitza emateagatik, Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko kide berri izendatu zuten

getariako Salbatore elizan egin zen ekitaldian, ekainaren 23an.

Hala, izendapen honetaz, getariaz, Elkanoz, zientziaz eta euskaraz hitz egin dugu hainbat diziplina jorratu

dituen mediku interesgarriarekin.

Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko kide

berria zara. zer suposatu dizu izendapen

honek?

Nire bizitzaren ibilbidearen errekonozi-mendua izan da; ez lan bategatik edo beste-agatik, orokortasun bategatik baino. Era-kundearen partaideek aukeratzen dute norizango den kide berria, jarraipen bat egitenzaio.Medikuek esaterako, elkartearen historianzehar presentzia handia izan dute. Ziuraski gaur egungo Euskal Herriaren akatsikhandiena ilustrazioa ez izana da. XIX. men-deak, aurretik egindako euskararen kultu-rako ekarpen asko ezabatu egin zituen etaXX. mendean gauzak ez ziren hobetu. Pix-kana berriz ere hutsetik hasi behar izan zen.Beraz, niretzat ohore bat da elkartea nirekingogoratzea, eta nik egin dudan lanari etaibilbideari.

Elkarteko kide izendatzean hitzaldia

eman zenuen. San Juan bezperan iraku-

rri zenuen “Elkanori gutuna” getariako

elizan. zergatik leku eta egun horretan?

San Joan bezpera aukeratu nuen, egunhorrek karga sinboliko handia duelako etaAdiskideen Elkartean gainera, garai bateanere egun berean egiten zirelako harreraberriak. Oro har erakunde honetan sartzeko, aurre-tik erritu moduko bat egin behar da. Era-kundetik kanpo, leku profanoan gaude etaberaz, elkartera partaide sartzeko bidean,pasabide bat egin behar da, ibilbide bat.

Ibilbide hau sinbolizatzeko bi pertsonek(normalean Elkartean azkena sartutakoek)kide berriari laguntzen diote hitzaldia edosarrerako ikasgaia eman behar duen lekura.Niri kasu honetan, Salbatore elizarainolagundu ninduten.Horretaz gain, egun honek euskal kulturanere sinbolismo handia du, solstizio egunada; eguzkiaren gorentasuna, garapena,

ziklo baten amaiera. Gainera, San Joan egu-nean norbera den bezalakoa da; hau trans-zendentalagoa da, metafisikoagoa. Eguer-dian, nik hitzaldia eman nuen momentuan,eguzkiak ez zuen itzalik egiten. Azkenfinean, gu garen modua ordu horretangara; itzalik gabe.Elizan egitearena, zirkunstantziala izan zengehiago. Jende ugari etorri zen ekitaldiraeta udaletxean leku falta zegoenez, elizanegitea pentsatu genuen. Hala eta guztiz ere,elizak badu bere karga sinbolikoa. Izan ere,Getaria erabat suntsitu zenean, zutik geratuzen garaiko eraikin bakarra eliza izan zen,eta oraindik ere ez da ulertzen zutik noladagoen. Eragiketa matematikoek, kalku-luek ez dute ontzat ematen. Elizak histori-koki eta sinbolikoki Getariaren sorreraadierazten du. Nire sarrera-ikasgaiarenmuinak ere bazuen horrekin guztiarekinnolabaiteko lotura eta, nire ustez, lekuare-kin ongi uztartu zen.

getariaren historia aztertzen hasi zinen

eta ondorioz, Elkanoren figura ere.

Bai, hala da. Hasiera batean lan bat aur-keztu nuen: “Getariako erregearen balea”eta hortik Getariaren historia aztertzeariekin nion. Hala, Erdi Arotik hasi eta Errena-zimentu arteko denbora tartea ikertu dut.Jakina, tarte horretan Elkanoren figura sart-zen da eta hori ere aztertu dut.Lehenengo lan horretan, informazio guztiabildu, aztertu, eta idatzi egin nuen. Geta-rian baleak arrantzatzea oso ekintza ohikoa

Elkanori gutuna irakurtzen getariako elizan.

] elkarrizketa] Fernando Txueka


Fernando Txueka:

“garai hartako getaria eta bere

testuingururik gabe, ez zen Elkanorik izango”

Fernando Txueka ginekologoa da ofizioz, baina bere denbora librea bere lanetik at dauden dokumentu, art-

xibo, idatzi eta abarren artean igarotzen du. getariako historia aztertzen hasi eta ildo horretatik, Juan

Sebastian Elkanoren bizitza ikertzen amaitu du, besteak beste. Azken honen lanagatik eta hainbat urteetan

euskal kulturari ekarpen anitza emateagatik, Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko kide berri izendatu zuten

getariako Salbatore elizan egin zen ekitaldian, ekainaren 23an.

Hala, izendapen honetaz, getariaz, Elkanoz, zientziaz eta euskaraz hitz egin dugu hainbat diziplina jorratu

dituen mediku interesgarriarekin.

Euskalerriaren Adiskideen Elkarteko kide

berria zara. zer suposatu dizu izendapen

honek?

Nire bizitzaren ibilbidearen errekonozi-mendua izan da; ez lan bategatik edo beste-agatik, orokortasun bategatik baino. Era-kundearen partaideek aukeratzen dute norizango den kide berria, jarraipen bat egitenzaio.Medikuek esaterako, elkartearen historianzehar presentzia handia izan dute. Ziuraski gaur egungo Euskal Herriaren akatsikhandiena ilustrazioa ez izana da. XIX. men-deak, aurretik egindako euskararen kultu-rako ekarpen asko ezabatu egin zituen etaXX. mendean gauzak ez ziren hobetu. Pix-kana berriz ere hutsetik hasi behar izan zen.Beraz, niretzat ohore bat da elkartea nirekingogoratzea, eta nik egin dudan lanari etaibilbideari.

Elkarteko kide izendatzean hitzaldia

eman zenuen. San Juan bezperan iraku-

rri zenuen “Elkanori gutuna” getariako

elizan. zergatik leku eta egun horretan?

San Joan bezpera aukeratu nuen, egunhorrek karga sinboliko handia duelako etaAdiskideen Elkartean gainera, garai bateanere egun berean egiten zirelako harreraberriak. Oro har erakunde honetan sartzeko, aurre-tik erritu moduko bat egin behar da. Era-kundetik kanpo, leku profanoan gaude etaberaz, elkartera partaide sartzeko bidean,pasabide bat egin behar da, ibilbide bat.

Ibilbide hau sinbolizatzeko bi pertsonek(normalean Elkartean azkena sartutakoek)kide berriari laguntzen diote hitzaldia edosarrerako ikasgaia eman behar duen lekura.Niri kasu honetan, Salbatore elizarainolagundu ninduten.Horretaz gain, egun honek euskal kulturanere sinbolismo handia du, solstizio egunada; eguzkiaren gorentasuna, garapena,

ziklo baten amaiera. Gainera, San Joan egu-nean norbera den bezalakoa da; hau trans-zendentalagoa da, metafisikoagoa. Eguer-dian, nik hitzaldia eman nuen momentuan,eguzkiak ez zuen itzalik egiten. Azkenfinean, gu garen modua ordu horretangara; itzalik gabe.Elizan egitearena, zirkunstantziala izan zengehiago. Jende ugari etorri zen ekitaldiraeta udaletxean leku falta zegoenez, elizanegitea pentsatu genuen. Hala eta guztiz ere,elizak badu bere karga sinbolikoa. Izan ere,Getaria erabat suntsitu zenean, zutik geratuzen garaiko eraikin bakarra eliza izan zen,eta oraindik ere ez da ulertzen zutik noladagoen. Eragiketa matematikoek, kalku-luek ez dute ontzat ematen. Elizak histori-koki eta sinbolikoki Getariaren sorreraadierazten du. Nire sarrera-ikasgaiarenmuinak ere bazuen horrekin guztiarekinnolabaiteko lotura eta, nire ustez, lekuare-kin ongi uztartu zen.

getariaren historia aztertzen hasi zinen

eta ondorioz, Elkanoren figura ere.

Bai, hala da. Hasiera batean lan bat aur-keztu nuen: “Getariako erregearen balea”eta hortik Getariaren historia aztertzeariekin nion. Hala, Erdi Arotik hasi eta Errena-zimentu arteko denbora tartea ikertu dut.Jakina, tarte horretan Elkanoren figura sart-zen da eta hori ere aztertu dut.Lehenengo lan horretan, informazio guztiabildu, aztertu, eta idatzi egin nuen. Geta-rian baleak arrantzatzea oso ekintza ohikoa

zen. Ildo horretatik, dokumentu garrant-zitsu bat aurkitu nuen, non aipatzen den128-130 bat getariar ukatu egin zirelaerregeari balea ematea. Balearen historiaren jarraipenari eskeriritsi nintzen dokumentu hau eskurat-zera eta ondorioz, lan hori burutzera.Balearen historia, balea elementu sub-jektu bezala hartuta, garrantzitsua daGetariaren historia ulertzeko. Balearenehizatzea eta horrek bere inguruan sortu-tako arazoak izan dira Getariako historiaulertzeko bizkarrezurra. Getaria garaihartan, oso garrantzitsua zen. Baleakekonomiaren jardueran pisu handia zueneta baita merkataritzak ere. Hiribildugarrantzitsua bilakatu zen.Euskaldunak merkataritzarako oso onakziren, ahalmen handiko pertsonak. Eus-kaldunen presentzia Baltikotik hasi etaMediterraneo osoa zeharkatzen du Kons-tantinopla eta Alexandria arte.

lan nekarria izango da artxiboetan

bilatzea?

Leku anitzetako artxibotan ibili naiz etahainbat dokumentu, eskuizkribu,idatzi... bilatu ditut. Altxorrak azkenfinean. Getariako etxe zaharretan ere aur-kitu ditut hainbat paper eta dokumentu,baita lur azpian ere. Esaterako, garai har-tako eta lehenagoko euskarazko hainbatidatzi ere baditut. Elkanoren bizitzazgain, beste ikerketa esparruak lantzenditut eta euskarazko idatzi eta dokumen-tuak eskuratu ditut.

getarian San Sebastian ospitalea,

Magdalena hospizioa eta San lazaro

eta San Anton legenardun-etxeak zeu-

den Erdi Aroan. getaria beraz hiribildu

edo nukleo garrantzitsua zen. zer kon-

tatu dezakezu garai hartako getariaz?

Getariaren garrantzia Erdi Aroan norai-nokoa zen landu gabe zegoen oraindik.Horrenbestez, eta nik aurretik nituen bil-dumak, artxiboak eta dokumentuakbaliatuz lan honetan hasi nintzen.Getaria ez zen bizi arrantzatik soilik.Arrantza egiten zen, jakina, bainagehiago norberaren kontsumorako, etxe-rako. Apenas zegoen gizonik arrantzanibiltzen zenik. Dena zen ontziolak, mer-kataritza, komertzioa, zamagintza.

Esaterako, garai hartako “Libro de Milla-res” edo jabetzen erregistro liburuan,aurkitu nuen 1483an nolakoa zen Geta-ria. Hala, bertan zeuden 16 dorretxe,karabelak, naoak, bukeak, itsasontzi han-diak, … Lanerako 500 gizon bainogehiago zeuden, zaharrak eta umeakkenduta. Garai hartan, Gipuzkoa osoanez ziren 30.000 pertsona gehiago; beraz,argi ikus daiteke Getaria zen potentzia.Lanbide asko zeuden bertan: zapatariak, jostunak, medikua, … Honek berazdimentsionatzen dizu Getariako herrianolakoa izan zen.

Elkanoren bizitzari bueltatuz, Magalla-

nes itsasgizon ausarta, patroia eta

Elkano bere esanetara zegoen arrant-

zale arrunta, ezjakina bezala definitzen

dute askok. Horrela al zen?

Elkanoren figura desitxuratua egon daluzaroan. Historiografia espainiarrak etabeste hainbatek ere kontatzen duteElkano itsas familia txirokoa zela, bainahori ez da horrela. Historiografia inperia-lista hori goraipatu dutenek, Elkanorenfigura gutxietsi egin dute askotan. Nire lanaren emaitzak bestelakoa dio.Elkano oso gizon argia zen, jakituna,liburuak bazituen, kosmografia eta astro-logiaz zekien. Liburu hauek ez zeudenedozeinen eskutan, izan ere edonor ezzen gai liburu horiek irakurri eta ulert-zeko. Elkanok bazekien itsasoaren berri: etxe-tik, herritik,… Ikasketak zituen. Ingu-ruak ere lagundu zion, bai. Horregatik,Getariarik gabe ez zen Elkanorik izango.Orokorrean, Euskal Herritik jende pres-tatua atera zen.

Nolatan joan zen espedizioan Magalla-

nesekin?

Elkano merkataritzan zebilen eta tropakalde batetik bestera garraiatzen ere ibilt-zen zen; izan ere, garai hartan espainia-rrak mediterraneoan zebiltzan turkoenaurka gerran. Beraz, Elkanok eta bestezenbait euskaldunek ere, euren itsasont-zia gerra hauetarako eta beste hainbate-tarako zerbitzura jartzen zuten, hornit-zeko eta gaiak garraiatzeko. Elkano ezzen berez kapitain militarra, itsasgizonazen.Etsaiei saldu ezkero norberaren itsasont-zia, erregeak zigortu egiten zuen. Elka-nori horrelako zerbait gertatu zitzaion.Zorrak zituen, eta horiek kitatzeko bereitsasontzia saldu egin zuen Saboiakomerkatari batzuei. Horregatik, historia-lari batzuen ustez, ekintza hau izan zenMagallanesekin espedizioan joatekoarrazoia. Erregearen zigorragatik ihesijoan omen zen espedizioan. Nire ustez,ordea, besterik ere bada, beste arrazoibat. Egia da, hala ere, espedizioa amait-zean, Karlos V.ak barkatu egin ziola itsa-Fernando Txuekak Elkanori buruzko ikerketan erabilitako dokumentuetako batzuk.

“Elkanoren figura

desitxuratua egon da

luzaroan”


]elkarrizketa] Fernando Txueka

sontzia etsaiei saldu izana.Amerikaren aurkikuntza egin ostean,hango ustiapenak egiteko Sevillan kon-tratazio etxe bat sortu zen. Bertako langi-leak (eskribauak, idazkariak, buruzagiak,eta abar) ia gehienak euskaldunak ziren.Beraz, nire ustez, eurek sartu zutenElkano espedizio honetan. Gainera, itsasmaisu bezala, eta ez marinel soil moduanezkutuka. Halere, honi buruzko zehazta-sun gehiago eman nituen sarrera-ikas-gaian, eta argitaratzen denean interesaduenak irakur ditzake.

Nolakoa izan zen bere gaztaroa? geta-

rian kokatu behar da?

Oinarrizko ikasketak Getarian egingozituen, noski, seguruenik Salbatore eliza-ren inguruko eskolan. Gazterik itsasoa-ren berri bazuen, anaiekin, familiakoe-kin, ... Ondoren, ziurrenik Cadizko“Colegio de Pilotos Vizcainos” zeritza-nak pilotu izateko onarpena edota bai-mena emango zion, garaiko beste hain-bat euskal itsasgizoni bezala, bestela ezinizango zuen egitandi hura burutu. Mun-duaren berri asko zekien, txiki txikitatik.

zer suposatu zuen munduari bira ema-

teak urte haietan (1519-1522)?

Greziar klasikoak eta Alexandriakoakaipatzen zuten mundua borobila zela etaEratostenesek neurtua zuen munduarenneurria. Erdi Aro osoan ez zen lortuhipotesi hau baieztatzea. Baina Elkanokbalentria honen ondorioz, baieztapen

zientifikoa eman zion hipotesi horri. Gai-nera, ordura arte zegoen longitudearenarazoa konpondu zuen eta bete beteanasmatu zuen munduak bira emateko 365egun behar dituela.Horrezaz gain, itzulera aurretik inorkegin ez zuen tokitik egin zuen; Antarti-kako uretaraino jaitsi zen.

lehenengo aldiz munduari bira eman

zion itsasgizona izan zen, nahiz eta

batzuk hori ez aitortu.

Bai, hori hala da. Historia nork kontatzenduenaren arabera, era batera edo besteraesaten da. Historiografia espainiarrak,esaterako, beti defendatu izan du Elka-noren balentria, Espainiako Erregeareneskumenean joan baitziren, baina ez duerabat aitortu. Hala eta guztiz ere, etazalantzarik gabe, hispaniar historialariekonartzen dute Elkano izan zela mun-duari bira eman zion lehen gizona, bainabere izana edo bere figura, ez dute beharbezala aitortzen. Anglosaxoiek ere ant-zera. Beraiek izan dira historiaz, zient-ziaz, nabigazioaz, … gehien jakin izandutenak eta eurek Francis Drake aitort-zen dute munduari bira eman zion lehengizon bezala.

geratzen al da bere familiaren arrasto-

rik?

Ez, Elkano familia desegin egin zen.Elkanorekin batera, bigarren espedi-zioan, bere hiru anaia eta iloba bat joanziren. Guztiak galdu ziren. Horrenbestez,

zor handiak utzi zituzten eta hala, fami-lia desegin egin zen. Era berean, herrianalargun eta umezurtz asko gelditu zen.

Heriotzaren azalpen medikoa ematen

diozu. Nola hil zen?

Elkano ziguatera izena duen gaixotasunbatekin hil zen; alegia, toxiko baten era-ginez. Toxiko hau tropikoko algetan ego-ten da, eta bertako arrain bat jan ezkero,

gerta daiteke gaixotasun hau harrapat-zea. Espedizioko nagusiek, Elkanokbarne, barrakuda handi bat jan zuten.Denborarekin, pozoiaren eraginez, hila-bete batzuetara denak hil ziren. Ondo-ren, bere gorpua itsasora bota zuten.

Hezkuntza arautuan eta Historiako

liburutan ez da asko hitz egiten Elkano-

ren espedizioaz.

Nik Getarian asko jaso dut Elkanorenoroimena umetatik, bai familiagandik etabai herritarrengandik ere. Getariakozaharrak asko saiatu izan dira Elkanorenbaloreak guri transmititzen eta mantent-zen. Hala ere, gaur egun nabaritu dut,beharbada gazteengan ez dagoelaherriko pertsonaia honetaz ikasteko edoezagutzak areagotzeko grina hori. Hau,besteak beste, irakaskuntzaren hutsegitebat dela iruditzen zait.Pertsonaia asko estali egin dira eskole-tako liburuetatik, historiatik... bat ezdatozelako ideologia edo pentsamoldebatzuekin. Baina horrek ez du horrelaizan behar. Historia modu batean gertatuda eta hala kontatu behar da, ez norbe-rak nahi duen bezala. Elkano ere askotangutxietsi da, Espainiako inperialismoa-ren mesedekoa zela esanez eta abar, etaespedizio hartan nazionalitate anitzekojendea izan zela ahanzten da. Gainera,espedizio haren helburua zientifiko-komertziala zen, garapena eta aurrera-kuntza suposatzen baitzuen.Elkanoren figura Espainiako historiogra-fiaren aldetik erabilia eta goraipatua izan

“Elkano

familia

desegin

egin zen”


]elkarrizketa] Fernando Txueka

da, batez ere politikoki euren handita-suna zabaltzeko. Arrazoi horregatik,bere figura askotan ezabatua izan dagure artean. Egoera hau oso konplexuada, eta hutsune handiak daudela orain-dik ere iruditzen zait.

Hitzaldian ez zenuen ahaztu nahi izan

elkarteko aurreko medikuen lana.

Garrantzitsua da hori ez ahaztea?

Noski. Mediku asko izan dira zientziazharatago kulturari ekarpena egin diote-nak. Ignacio Maria Barriola, esaterako, bialdiz egon zen heriotza zigorrarekinepaituta eta kultura handiko gizona zen.Humanista zen, medikuaz gain, mun-duarekiko ikuspegi zabala zuen. Beraketa beste hainbatek ere baloreetan eta eti-kan testigantza utzi dute, bai Elkartebarruan eta bai, oro har, gizarte mailan.

zein izango da zure helburua elkar-

tean? zein eginkizun izango dituzu?

Oraindik eginkizun zehatzak ez dakiz-kit, izendatu edo sartu berria bainaiz,baina egitasmo eta ekarpen berriak egi-ten saiatuko naiz. Besteak beste, eta egindudan ikerketaren haritik, Elkanoriburuzko lan monografiko bat prestatunahi dut. Erdi Aroko Getariako artxiboe-tako aktak ere kaleratuko ditut. Jadaniktranskribatuak ditut, eta beraz, txu-kundu eta atontzea falta zait.Karlistadei buruzko lana ere hor dut.Karlistadak kontatu nahi ditut, bainaGetariako ikuspuntutik. Azken fineanorokortasunean jarduten gara eta nikgure herrira mugatu nahi dut, han ger-tatu zena kontatu. Badut, bada, nondikjarraitu.

zientzia, medikua zara, baina historia

eta humanismoa atsegin dituzu. Kon-

patibleak dira beraz, bi diziplina

hauek?

Ni eta nire adin inguruko edo belaunal-dikoek ez genuen soilik zientzia aztert-zen edo ikasten. Valladolidera joan nint-zen medikuntza ikasketak egitera, bainahan nengoela beste diziplina batzukukitzen hasi nintzen; historia, literatura,poesia...

Gure garaian ez genuen, ez testu bat eus-karaz, ez libururik euskaraz, ez ezer;dena egiteko zegoen. Kanpora ikasterajoan ginenon artean harremanak egingenituen, Valladolideko unibertsitatean

geundenok bai Madrilekoekin nahizSalamancakoekin. Gure erreferentziaKoldo Mitxelena zen, gaur egungo eus-kara batuaren aita.Salamancan, Madrilen eta Valladolidenekintza ugari eman genituen aurrera.Hitzaldiak antolatzen genituen, euskalaste kulturala eta euskara ikasteko kla-seak. Caro Baroja eraman genuen, baitaJuan San Martin, Lete, Artze anaiak,Laboa, … Euskal kulturaren erreferent-zia izan direnekin harreman estua izannuen eta hori aberasgarria izan da nirebizitzan. Zorte handia izan dut.Orain gehiago bereizten dira kultura eta

zientzia, baina zientzia eta humanismoaez dira kontrajarriak, are gehiago, elka-rren beharra dute gauza asko ulertzeko.Osagarriak dira azken finean.

zure lana euskararen aldekoa ere

bada. zer deritzozu euskararen egoera

zientzian/medikuntzan?

Osasungoa Euskalduntzeko Erakundea(OEE) sortu genuen mediku lagun bat-zuen artean. Medikuntza edo osasun alo-rrean, euskara normalizatzen laguntzekolehen pausoak eman genituen. Medi-kuntza eta zientziako testuak euskararenaldetik antolatzen jardun genuen.Horrela, kongresuak antolatzen genitueneta bakoitzak bere espezialitateko tes-tuak euskaraz idatzi eta aurkeztenzituen. Valladoliden eman genituenlehen urratsak, han euskara teknikokobatzordea osatu genuen. Ahalegin horiekmaila batean edo bestean eman dutehainbat emaitza. Elkanori zuzendu nion gutunean ere argidiot: egun, munduko jakintza guztiakeuskaraz irakats ahal dira gure unibertsi-tateetan. Horrenbestez, nire lan guztiak eta kasuhonetan Elkarteko sarrera-hitzaldia ereeuskaraz egitea, niretzat garrantzitsuada. Beti izan naiz euskararen militanteaeta horrela jarraituko dut.

zein proiektu dituzu hemendik

aurrera?

Euskalerriaren Adiskideen Elkartearent-zat lan egitea izango da nire ardura. Ziuraski elkarteko talderen batean, proiektuberriak aurrera ateratzea izango da nirelana. Ildo berriak aurkitu, ekarpen berriak, etalehen aipatutako ikerketak egiten jarrai-tuko dut. Orain bertan, amaitzear dutaurkitu berri dudan eskuizkribu garrant-zitsu bati buruzko txostena, eta irailaren15ean, Iruñean ospatuko den Nafarroakokonkistari buruzko Historialarien Biltza-rrean aurkeztuko dut.

“pertsonaia asko estali egin

dira eskoletako liburuetatik,

historiatik, ...”

“Elkartean egitasmo eta

ekarpen berriak egiten

saiatuko naiz”


Salbatoreak datoz hemendik gutxira. Aurtengo festakabuztuaren 3tik 7ra izango dira. Ekintza eta kolorezbeteak datozkigu aurten ere. Adin eta gusto guztient-zako aukera izango da, beraz, entrenenimendurakoegunak izango dira.

Aurtengo berrikuntza modura, batukada taldea sortuda udaletxeak antolatua. Gainera, Konpartsa ereberriz dugu bueltan indiako soinu goxoekin. Horre-taz gain, festen azken egunean haurrentzako play-backsaioa egongo da eta helduenek Txalupako dantzaldiakgogoratzeko aukera izango dute berriro ere.

Festa herrikoiak dira eta hauen antolakuntzan herrita-rrek parte hartzeko aukera izan dute. Tarte honetatikfestak ahalik eta ondoen pasatzea opa dizuegu.

GORA SALBATOREAK!!!

Argazki Txokoa

12-artzape @topagunea.com

Festak

prestatzen


Izaskun Urbieta ] Erreportajea

Aparkamendu arazoak.

zein da irtenbidea?

Uda garaian murgildurik gaude etaGetaria turistez lepo aurkitzen da urterolegez. Batzuk hondartzara etortzekoaprobetxatzen dute oporraldia, beste bat-zuk jatera etortzeko, Balentziaga museoaezagutzeko beste hainbatek, …

Hori dela eta, aspaldiko urteetan bezala,ekainaren 15etik irailaren erdialdera arteTAO eredua dago ezarrita Getariako por-tuan. Herritarrok dohainik dugu bertangure autoa aparkatzea, baina hau al daaparkalekuen arazoaren konponbidea?Alde batetik TAO kontrolatzaile baten-gana jo dugu bere lanaren inguruko non-dik-norakoak ezagutzeko eta beste alde-

tik, herritarrei galdetu diegu ea zein iritziduten gai honen inguruan.

Iker Etxeberria TAO kontrolatzailea da.Guztira hamaika langilek osatzen duteaurtengo lan-taldea. Zarauztarra da, 19urte ditu eta bere lehenengo udara du lanhonetan. Elkarrizketa egiteko garaianoraindik bere bosgarren lan eguneanharrapatu dugu baina oraingoz “denaondo doala” esan digu. “TAO kontrolat-zaileon lanak bi funtzio nagusi ditu: aldebatetik sarrera eta irteerako barreretankokaturik egoten gara eta beste aldetikportutik oinez ibiltzen gara”. Barreretan

bizpahiru pertsona egon ohi dira oroko-rrean, eta hauen lana alde batetik ezdakiten pertsonei laguntzea edo dago-kien azalpenak ematea da. Beste aldetik,jakina, ordaindu ez dutenei kobratzeaizango da. Izan ere, portutik zehar,ordainsaria kitatzeko makinak edo kut-xazainak daude. Baina norbaitek ez badubertan ordaintzen, barreran dauden pert-sonak hori kobratzeko egon ohi dira.

Portuan zehar ibiltzen direnean, “gurelana jendeari autoak non aparkatu esateada batez ere. Izan ere, egun batzutanaparkalekua goraino beteta egoten da etaguk hutsuneak non dauden esaten diegu.Horretaz gain, non eta nola ez dutenaparkatu behar ere gomendatzen diegu;adibidez, espaloi gainean”.

“Jendeari

hutsuneak

non dauden

esaten diegu”

gipuzkoako kostaldean, eta gure kasuan getarian, hainbat arazo ditugu gure autoak aparkatzerako

garaian. Uda sasoian, gainera, arazo hau areagotu egiten da maila handi batean.

Hainbat herritan aparkamenduaren arazoa TAO sistemarekin “konpontzen” da. getarian esate-

rako, sistema honen aldeko apustua egin da baina soilik portuaren inguruan eta udaran. Herrita-

rrok ez dugu ordainsaririk ordaindu behar baina hala eta guztiz ere arazoak bere horretan jarrait-

zen du.


] Ereportajea] OTA

Getariako portuan autoa ordubetez apar-katzeak euro bat suposatzen du, eta egunosoz utzi ezkero 11 euro. Egun osoa esa-ten dugunean, goizeko bederatzietatikarratsaldeko zortzietara bitarteko tarteazari gara; hortik aurrera, guztiek dutelibre aparkatzeko aukera. “Sartzeko etairteteko beti txartela hartu behar da,nahiz eta, arratsaldeko zortziak bainoberanduago izan. Ez dira inoiz barrerakigota uzten”.

TAO kontrolatzaileen lanak baditu berealde on eta txarrak ere. Etxeberriak kon-tatu digunez, “ordutegi oso ona dut nik.Astean 4 egunez egiten dut lan (ostegu-netik igandera) eta beraz, 3 jai egun. Ezdut inongo konpromisorik eta beraz ezzait axola asteburuetan lana egitea”.Horretaz gain, soldata ona da eta ez duinongo kexurik. Jendearen esamesekardura gehiago ematen diote: “Denetarikdago hala ere. Batzuk iraindu egiten gai-tuzte, baina orokorrean eta oraingozbehintzat, ez dago inongo arazorik”.

Herritarren iritzia

Hasiera batean behinik-behin, herritarroiez gaitu zuzenean eragiten portuan TAOsistema egoteak. Guk edozein ordutanaparkatu dezakegu bertan, eta gaineradoan. Baina zer gertatzen da kanpotarrekmoilan aparkatu beharrean herriko bestetokitara jotzen dutenean, eta guk orduangure autoa uzteko lekurik ez dugunean? Eta, portuan bertan edo gertu bizi dire-nek, zein iritzi dute honen inguruan? Zalantza eta itaun hauek bi herritarreigaldetu dizkiegu eta hau izan da erant-zun digutena.

Iker Alberdi “Exekiel”

(Arrantzalea)

Nik alde batetik nahiago dut portuanTAO egotea, bestela leporaino betekobaitzen eta herritarrok ez genukeenizango lekurik aparkatzeko. Hori bai,badago jendea portuan ordaindu beharduela jakitean, herriaren goikaldeanaparkatzen duena eta hori ez zait ongiiruditzen. Ni TAOaren alde nago, herrita-rrok ordaintzen ez dugun bitartean,jakina. Oraingo arazoa zein da? Lehen esanbezala, guk herritarrok portuan dohainikdugu baina ni bezala, herriaren goial-dean bizi garenok ez dugu aparkatzekolekurik, kanpotar askok bertan uzten bai-tituzte euren autoak. Horren aurrean zein den irtenbidea?

Nire ustez, herri guztian ordaintzeko sis-tema jartzea eta noski, herritarroi auzo-koen txartela ematea eta doan izatea.

Violeta Bandres

(Alde zahareko bizilaguna)

Getarian, TAO sistemak herritarroi kon-pondu egiten digu hein handi bateanaparkamenduaren arazoa. Nik bereziki,eredu hau jarri zenetik ez dut aparkat-zeko inongo arazo berezirik izan. Por-tuko bizilaguna naiz eta auzotarron txar-telarekin ongi moldatzen naiz. Hori bai,aparkamenduaren arazoak hor jarraitzendu, eta ez soilik Getarian.

TAO ereduak zerbait konpondu duela?Bai, batez ere portuko bizilagunentzatbaina, nire ustez arazoak jarraitzen du.Onena eta bideragarriena gure kostal-dean garraio publiko sistema egoki batjartzea izango litzake.

Hau da, orokorrean badakigu etortzendiren bisitariak nondik datozen, horrega-tik eurei garraio publiko bideragarri batjartzea da nire proposamena; loturazuzenak egitea herri edo bailara batetikkostaldera.

Eta, lehen esan bezala, ez soilik Geta-riara, baizik eta kostalde osora.Izan ere, aparkamenduaren arazoa ez dagure herrikoa bakarrik.

“Bisitariei garraio publiko

bideragarri bat jartzea da

nire proposamena”

“TAOaren

alde nago,

herritarrok

ordaintzen ez

dugun

bitartean”

Ordainsaria kitatzeko makina.


] Aholkuak/ Miren Fuldain

Deshidratazioa saihesteko eta tratatzeko aholkuak

Ura, ezagutzen diren bizi mota guztietarako nahitaezko sus-tantzia, gizakiaren osagai handiena eta gorputz-pisuaren%55tik %60ra da. Horrela, urak eginkizun garrantzitsuak betet-zen ditu gure organismoan; gorputz-likidoak (odola, digestio-jariakinak, gernua, …) bertan disolbatzen dira, zelulentzakoelikagaiak garraiatzen ditu, janariaren digestioa errazten du etagorputz-tenperatura erregulatzen du izerdiaren bidez. Halaeta guztiz ere, gizakiok ez dugu ura metatzeko era eraginko-rrik eta horrexegatik etengabeko likido-ekarpena behar duguur-kantitate egonkorra mantentzeko eta burukomina, nekea etaahulezia bezalako ondorioak saihesteko.

AHOLKUAK

1. Edan ezazu 2,5 litro likido gutxienez egunero. Ariketa fisikoaegitean, edo bero handia egiten badu, kantitate hau handiagotuegin behar da.2. Saia zaitez egarria izan orduko edaten. Gorputzak likidoen%1 galtzearekin agertzen da egarria; galera %2koa izateanerrendimendua eta erresistentzia murriztu egiten dira.

2.1. Saiatu zaitez ur botilaren bat gainean eramaten.Lanean zaudenean komenigarria da beste edari batzuen ordezura edatea.

2.2. Ez ezazu ura alkoholdun edo kafeinadun edarien-gatik ordezkatu . 3. Kontuan izan pertsona adinduak eta haurrak direla zaurga-rrienak deshidratazioaren aurrean. Halaber, haurdun daudenemakumeek eta kirolariek arreta berezia izan behar duteberaien ur-beharrak handiagoak izaten baitira.4. Adina aurrera doan heinean egarria sumatzeko ahalmenaahultzen doa, hau horrela, pertsona adinduek ez dute edatekopremiarik igartzen eta likidoak edan behar dituzte nahiz etaegarririk ez izan deshidratatu ez daitezen. 5. Zure seme-alabek beraien ekintzek dakartzaten ur galerariaurre egiteko behar beste likido edaten dutela ziurta ezazu.Gainera, kontuan izan freskagarrien ordez ura edatea haur-gizentasuna saihesteko lagungarria dela.6. Bai gripeak baita katarroak ere deshidratazioa ekar dezake-tela kontuan har ezazu. Halakoetan likido gehiago edan beharda, eta oheratzerakoan ur-botila eskura izan.7. Hasi eta bukatu ezazu eguna ura edanez. Gorputzak loal-dian ere ura galtzen duenez ura edan beharra dago bai jaikit-zean, baita oheratzean ere.

Maiz egiten diren gaderak

Nire umeak beherakoa du, zer egin behar dut?

Gaixotasunaren lehenengo orduetan, gonbitoak egonez gerobatez ere, kantitate txikietan eman likidoak. Haurrentzat bere-ziki prestatuak dauden aho bidezko soluzio hidratatzaileakdira aukerakoak, beraientzat egokienak diren ioi eta azukrekontzentrazioa izaten baitute. Gainera, zapore ezberdinetako

produktuak daude. Haurra likidoak onartuz doan neurrian,dieta biguna (arroza, azenarioa, arrai zuria..) gehitzen joan zai-tez. Eman diezaioket freskagarririk haurrari?

Koladun edariak, zukuak edota edari isotonikoak ez dira era-bili behar ume baten beherakoa tratatzeko, gaixotasuna area-gotu baitezakete, eta ondorioz, deshidratazioa areagotu.gehiago edan behar dugu ariketa egitean?

Normalean baino gehiago edan behar izaten da kirola egitean.Zenbat edan beharko genukeen jakiteko era erraza dago: ari-keta egin baino lehen eta bukatzean pisatu zaitez eta edanezazu 1,5 aldiz galdu duzun pisuari dagokion likido kopurua.Urak loditu egiten du? Eta jatorduan edaten badut?

Urak ez du gizentzen, ez baitu kaloriarik. Bestalde, ura hart-zean zuku gastrikoak diluitu egiten dira eta digestioa atzeratuegiten denez, digestio astuna dutenek ur gutxi edan beharkolukete jatorduetan eta ondorenetan. Nola jakin dezaket behar beste edaten dudala?

Gernua behatzea da aukera bat. Kolore hori bizia, usain handiaeta kantitateko txikikoa bada gehiago edan behar dugu. Kon-trakoa gertatzean, hots, kolore hori argia eta kantitate handianbadator gernua, gehiegi edaten ari garela esan nahi du.zer da bero-kolpea?

Gorputzeko tenperatura erregulatzen dituzten mekanismoakeraldatu egiten dira muturreko berotasuna dagoenean edobabes-neurririk hartu gabe ariketa fisikoa egitean bero handi-tan . Egoera hauetan berotasunak dakartzan kalteak bizia arris-kuan jarri dezakeen erreakzio inflamatorioak sortzen ditu.zein da hobea: iturriko ura edo botilakoa?

Gure herrialdean ur-hornikuntzarako sare onak ditugu oroko-rrean. Iturriko edo botilako ura aukeratzeak ez du hobetukoedo kaltetuko hidratazio-maila, eta zaporeari lotutako ezauga-rriengatik egingo da. Arreta berezia hartu behar dut atzerrira joatean?

Garbitasun maila urridun herrialdetara joatean, komenigarriaizaten da prezintatuta dauden botiletako ura edatea, entsaladagordinik ez jatea, zalantzazko jatorridun izotz-zatiak dituztenedaririk ez hartzea eta botilako ura erabiltzea hortzak garbit-zeko.

] akordatzen

1982. urteko haur danborrada

1982. urteko Zaindari Jaietan irten zen haur danborradako irudia dago ikusgai.Haurren Egunean ospatu zen, arratsaldeko 17.30ean, haurren gozamena argiikusten delarik. Egun hartan, jadanik duela hogei urten, goizeko 9.00etan ekinzitzaion jai egunari, txistulariek herriko kaleak girotu zituztelarik. Atzetik soka-muturra egorri zen, eguerdi aldera bikoteen arteko Euskal Dantzei tartea emanzitzaiolarik, Iñurritzako Mollarri taldearen eskutik. Gauean berriz, dantzaldiaospatu zen Zintzoak taldearekin. Aspaldiko oroitzapenak, eta politak noski.

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com18- artzape @topagunea.com

] Historiaren katebegiak / Xabier Alberdi eta Suso Perez

Aizagatarrena XVI. eta XVII. mendeetanzehar hainbat itsas jardueren garapeneaneta Espainiar inperioaren kudeaketa lane-tan jardundako getariar sendi nagusie-tako bat dugu. Jarduera hauek denakburutzeko Getariako beste sendi garrant-zitsuenekin eta inguruetako herrietakoe-kin osatutako harreman sarea funtsezkoaizan zen.

XVI. mende amaiera aldera Beltran deAizaga Galiziara balea-arrantzara joatenziren espedizioetako armadore garrant-zitsua zen. Espedizio hauek antolatzekobeste merkatari eta armadoreekin konpai-niak osatzen zituen. Adibidez, 1595eanZarauzko Joanes de Alzururekin, OriokoJoanes de Urdaiderekin eta Debako Juaneta Domingo de Iciar anaiekin osatu zuenkonpainia. Konpainia honek GaliziakoCayón eta Malpica portuak alokatuzituen bertan balea-arrantzan egiteko.Kide bakoitzak bale txalupa bana jarrizuen bere tripulazio eta baletarako beha-rrezko aparailu guztiekin. Espedizioanbeharrezko aparailu, tresna eta jangarriguztiak Galiziara eramateko BizkaiakoMuskiz herriko Anton de Barcenaren 40tonako Santiago zamaontzia alokatuzuten. Zamaontzi hau Galizian egon zenbalea-arrantza aldiak iraun zuen bitar-

tean eta ondoren balea olioz beteta itzulizen.

Aizagatarren negozio hauek, sendiagizarte mailan igo zedila ahalbidetuzuten. Horren lekuko, XVI. mende amaie-raz geroztik, garai batean Olanotarrenaizan zen eta Zarautz Jauregiaren aldame-nean dagoen dorretxearen jabeak zireneta Zarauz leinukoen ahaide. Gainera,garai hartan don Pedro de Aizagak,Milan-go Estatuko Gudaroste, Gaztelueta Artileriaren Kontulari Nagusi postuaeskuratu zuen, Espainiar Inperioaren goimailako administrazioaren partaide bila-katuz. Don Pedro de Aizagaren adminis-trari lanak ez zuen bere herriko gorabe-hera eta negozioetatik aldendu, eztagutxiago ere. Horren lekuko, Getariazgain, Zumaia, Deba eta Bergarako auzo-tar bilakatu zen, hau da, euskal kostaldeaeta Penintsulako barnealdea komunikat-zen zuten bide nagusienetako bat osatzenzuten Urola eta Deba ibaien bi bokaletankokatutako bi portuetako eta Gipuzkoabarnealdeko merkatu nagusiena zen Ber-garako auzotar.

Aizagatarren sendiak Getaria ingurue-tako beste armadore eta merkatari sendie-kin zituen harremanak ere ez zituen eten.

Adibidez, 1599an Zarauzko merkatari etaontzigile sendi boteretsuenetako batenburu zen Juan Beltran de Portu kapitai-nari 900 dukateko mailegua eskatu zion.Urte batzuek beranduago, 1618an, zila-rrezko 3.700 errealetako beste mailegu bateskatu zion bere alaba doña Petronila deAizagarekin batera. Zor hauek bere bestealaba Maria de Aizagak, Debako ManuelLopez de Lasalde jaunaren alargunazenak, kitatu zituen 1631n, artean bereaita don Pedro de Aizaga kontularia hilazela. Zorraren kopurua osatzeko, diruzati batez gain, ontzigintzarako hainbatzura eta taula eman zizkion Maria deAizagak Juan Beltran de Portu zarauztarkapitain eta ontzigile handiari.

Doña Petronila de Aizaga Domingo deCampos arrantza-inbertsore, armadoreeta eskabetxetegi jabe handiaren emazteazen. Domingo de Campos-ek Getarianzituen arrantza negozioez gain 1617anbere negozioak hedatzea erabaki zuen,Galiziara balea-arrantza espedizioenantolaketan parte hartuz. Horretarakobere aitaginarrebaren negozio-harremansareaz baliatu zen: Zarauzko Nicolas etaJoan de Alzuru anaiekin eta Martin deIriarterekin eta Debako Miguel de Ariz-tondorekin batera Lekeitioko porturabalea-arrantzarako espedizioa antolatuzuten. Testuinguru honetan, 1619an utzizion Domingo de Campos-ek bisigu-eskabetxe nagozioari.1637an Domingo de Campos hil zeneanadin txikiko hainbat seme utzi zituen berealargun doña Petronila de Aizagarenardurapean. Hauek ezin izan zioten bereitsas negozioei aurre egin eta Domingo-ren arreba Maria Martin de Campos-eketa honen semea zen Pelayo de Olanokhartu zuten negozioen ardura. Baina,1638an Campostarrena zen "red barre-dera" arraste-sare handiaren jabetzakdoña Petronila de Aizagaren eta berehiloba Pelayo de Olanoren arteko auziaeragin zuen. 1649 arte luzatu zen auziaeta Pelayo de Olanok irabazi zuen azke-nean. Horrela amaitu ziren Aizagatarreiburuz aurkitu ditu berriak.


AizAgATARRAK

Hondarribiako gotorlekua eta artileria tiroka 1638an. Horrelakoen

kudeaketaz arduratzen zen don pedro de Aizaga Milan-go estatuan.

2004ko uztaila artzape -19

Kilo bat muskuiluPiper berde bat1/2 Tipula Azenario batEntsaladarako toma-teaGatza, pikatzen duenpiper hautsa Arrautza, ogi arraspa-tua

Bexamela:100 g Irin 100 g Olio (edo mar-garina) 1l Esne(laktosa gabea) Gatza Intxaur muskatua


] literatur txokoa / izaskun larrañaga] moniren errezeta [

ETXEKAlTETigRE BETEAK

Idazlea: Harkaitz Zubiri (Donostia, 1977)

Argitaletxea: Susa

Urtea: 2012

Orrialdeak: 207

Prestaketa:Muskuiluak garbitu oskolei zikinkeriaondo kenduz.Kazuela batean ur pixkabat jarri irakiten. Ura irakiten hastendenean, muskuiluak sartu, estali etamuskuiluak ireki bezain laster (5minutu inguru) ateratzen joan. Hoztendirenean, muskuiluak oskoletatikatera, eta oskolak gorde gero betet-zeko.Bexamela egiteko: Olioa berotzen jarrizartagin batean. Beroa dagoeneanirina gehitueta pixka bat egin, zapore txarra kent-zeko. Esnea pixkanaka gehitzen joan,etengabe nahastuz, ondo ligatua egonarte. Irakiten hasten denean sua itzali.Gatza eta intxaur muskatua gehitu.Barazki guztiak txiki-txiki moztu, etasutan potxatu guztiz bigundu arte(tomatea azkena gehitu, oso gutxi tar-datzen baitu). Zurituriko muskuiluakgehitu eta nahastu. Gatza eta piperhauts pikante pixka bat (bakoitzarengustura) gehitu. Barazki guztiak ondobatidorarekin. Gorde. Muskuiluenoskolak aurrez prestatu dugun nahas-kiarekin bete,eta gainean bexamelajarri gainazal guztia estaliz. Hoztenutzi bexamela gogortu arte. Guztizhoztu denean, arrautza irabiatu eta ogiarraspatutik pasa. Amaitzeko, nahikooliotan frijitu.

On egin!

Harkaitz Zubiriren bigarrenlana aurkeztera natorkizueoraingo hilabetean. Honenlehen lana narrazio liburubat izan zen, Zakur kale(2007); oraingoan, berriz,bere lehen eleberria aurkeztudigu: Etxekalte. Bertan, gaur egun gori-gorian dagoen gai bat dakar-kigu idazleak eta, Anaita-suna S.A. enpresareninguruan gertatzen ari denahartu du gaitzat. Enpresahonetan, krisiaren ukituaknabari dira, baina ez dagooso argi hemen zer gertatzenari den. Horrez gain, Josuizeneko protagonistetako batsusmotan dabil: aita, lantegiberean lan egiten zuena, gai-xotu eta hil egin da eta, era-biltzen zuen amiantoagatikdela uste du Josuk. Protagonista bat bainogehiago ditu istorioak. Elebe-

rria hogei kapituluz osatutadago eta, kapitulu bakoitza-ren izenburua pertsona izenbat da, kapitulu horretakoprotagonistaren izena.Hauek independenteak,askeak, dira baina, bertanagertzen diren pertsonaienartean, nolabaiteko loturaaurki dezakegu: pertsonaiaguztiak, neurri batean alabestean, Anaitasuna S.A. lan-tegiko partaide izango dira. Liburua irakurtzen hastean,nobela beltza dela pentsagenezake, baina liburuanaurrera egin ahala, nobelabeltzaren ezaugarriak aldebatera utzi eta, pertsonaienarteko harreman konplexuekhartzen dute protagonismoa;pertsonaien harremanetan,esandako gauzek bezainbeste garrantzi dutela esangabeko gauzek azpimarratunahi izan du Zubirik.

Osagaiak:

20- artzape @topagunea.com20- artzape @topagunea.com

gUzTiOK gARA

JAiNKOA

Kosmologia modernoak, datu enpirikoak oinarritzat harturik,hidrogenoak eraman duen estrategia ebolutibo baten ondoriozuzenak garela baieztatu du. Bestalde, Carl Saganek XIX.mendean plazaratu zuen bezala, izarren seme-alabak gara.Izarren barnean, supernova eta beste zenbait leherketekaskatzen baitituzte unibertsoaren atmosferan gure materialaosatzen duten atomoak.

Adibidea gure eguzkian dugu, lurrean bezala uranioa aurkitudelako bertan. Gure eguzkia 3. generazioko izarra da, 2 leher-keta jasan zituen urteak atzera, hemen, izar eta lurrean mate-rial berdina dagoen datu enpiriko bat. Bestalde, Big-Bangleherketan, helio eta hidrogeno atomo ionizatuak sortarazizituen; falta diren atomo guztiak, beraz, izarrek zabalduri-koak izan dira. Izarren hautsa gara beraz.

Ideia sinple bezain konplexu horrek, kanpo eraginik ezdagoen ideia bat plazaratzen digu, alegia, gure unibertsoasortu duen kanpo eragilerik ez dagoela, plan perfekturik ezdagoela, alegia, unibertsoa autoaskitza dela, eta energia zabal-kundea barrutik kanporakoa dela, eta ez kanpotik barrura-koa. Yhave ez da existitzen.

Stephen Hawking zientzilari famatuak unibertsoaren sorre-raren arrazoia ezereza zela aitortu zuen; hots, grabitatea beza-lako legea zela existitzen zen materia eta energiaren arrazoibakarra. Pentsaezina irudikatzen dut ezereza nik, ordea; areeta zailagoa iruditzen zait pentsatzea norbaiten txotxongiloakgarela, eta bere nahietara bizi garela, erlijio monoteisten Jain-koaren karikaturazioa, alegia.

Leherketa bat izan zen lehen pausua, gu bertan existitzenginelarik; alegia, sorrera momentuan, zu eta ni potentzialkiexistitzen ginen, hau da, hidrogenoaren prozesu ebolutiboamartxan jarri zen. Horrekin, orainaren denbora infinituarenideia indartu dezaket; hots, zuk eta nik potentzialki milioikaurte ditugula, eta zu eta ni orain dela milioika urte gauza beraginela. Prozesu ebolutiboa medio, materiala eta energia esangenezake ordenatzen joan direla, protogalaxien sorrera, gala-xia primitiboen agerpena, urrutiko eta gertuko galaxien ager-pena, gure galaxiako izarren agerpena… eta gure galaxienbarneko lurra, geure bizilekua, besteak beste.

Hau da, unibertso ilunetik unibertso gardenerako bide bateman genuen; ez ahaztu, guztia bat denez, pluralaren erabi-lera ezinbestekoa dudala. Bestalde, hidrogeno eta helio ioni-zatuak atomo bihurtu ziren, elkarrekintzak bermatuz, eta bihorien ordenamendu kausal baten ostean, gu bezalako mate-

ria bat eboluzionatu da. Hots, materia eta indar elektrikoaduen beste ordenamendu sinple bat gara.Ez nabil Darwinen teoria ebolutiboa baztertzen, Darwinenteoria guztiz egiazkoa baita nire aburuz; ordea, Darwinekgure eboluzioaren amaiera edo amaieraren hasiera kontatuzuen soilik.

Beraz, osotasuna ideia moduan harturik, eta ikusezina dugunmundu kuantiko (denbora espazio nulua) baten unitateakizanik, alegia, toki batean egotea guztion ezaugarria izanik,baieztatu dezaket, zu eta ni gauza bera garela. Zu ni zarela, etani zu. Azken batean, guztia bat bada, unibertsoa eboluzionat-zen ari den masa zatiezin bat da, guztiok, gauza bera bihur-tuz. Aldatzen dena ordenamendua da. Horregatik dinosau-roak eta ni gauza bera ginen, eta gara, materia berberagarelako. Nire ordenamendua edo eboluzioa, ordea, ez zenoraindik eman, eta orain beraiena amaitu da; beraien materia,ordea, nik dut barnean eta inguruan.

“ Agian gure betebeharra mundu honetan ez da Jainko batgurtzea baizik eta Jainko bat eraikitzea”. Arthur Clarke. Gugeu gara Jainko; beraz, autoformatu gaitezen behar bezala,eraiki dezagun behar bezalako metafisika, gu baikara sort-zaile eta era berean hartzaile.

Sistema naturalista eta panteista (jainkoa barnean dugunideia) baten partaide gara, etengabe zabaltzen ari den masabaten parte gara, zein egunen batean suntsitu egingo den.Guztiok gara masa horren jabe eta partaide, guztiok garabarne indar horren zati; alegia, guztiok gara Jainko. Ez bai-tago, unibertsoaren kanpoan, ez energia ez masa multzorik.Dugun guztia zu ni eta inguruko guztia gara, zein den guztia-ren kausa? Zu ni eta inguruko guztia. Beraz, ez dugu kanpo legislatzaile ez arkitektorik, unibert-soak bere burua eraiki duelako, inoren laguntzarik gabe. “Me parece que la idea de un Dios personal es un conceptoantropológico que no puedo tomarme en serio.” Albert Eis-tein.

] Iñaki Requejo [

] elan-euskadi

zinerik onena krisia ulertzeko

Datorren udazkenean Elan-EuskadikoEztabaidarako Foro Kritikoak beste ikas-turte batez proiekzioak hasiko ditu. Hasteko, urrian zein azaroan gaur egunjasaten ari garen krisi ekonomikoa jorra-tuko dugu aparteko bi proiekziorenbidez: “Margin Call” izeneko fikzioa eta “Mercado de Futuros” izeneko doku-mentala.

“Margin Call” 2011an estrenatu zen etaparte hartzen duten aktoreak (Kevin Spacey, Jeremy Irons, Demi Moore …etab) Hollywoodeko izarrak diren arren pelikula honen ezaugarriak ez diraHollywoodek ekoizten dituenak bezala-koak.

Elkarrizketa zorrotzak eta ia beti bulegobarruko irudiak erabiliz pelikula honekgiro shakesperianoa transmititzen digunon finantza-munduko pertsonaienbaloreak agerian geratzen diren. Egunbizi dugun egoerara nola iritsi garenulertzeko ezinbesteko filma. Nolabaitere, “Margin Call” beldurrezko pelikulabat da.

2011an ere Mercedes Alvarez dokumen-talistak “Mercado de Futuros” dokumentala egin zuen. Hau da Merce-

des Alvarezen (Aldealseñor, Soria, 1966) bigarren dokumentala. Bere lehen doku-mentalean “El cielo gira”, bere herrixkaren (Aldealseñor) erretratuhunkigarria lortu zuen egunerokotasunafilmatuz.

“Mercado de Futuros” dokumentalean ,bizitza gure begien aurrean igarotzenden bezala filmatzen du. Kasu honetan

ere, finantzak, eraikuntza-enpresen exekutiboak eta oro har, merkatu librea-ren baloreak, estetikak eta ondorioakgure aurrean kokatzen dizkigu Mercede-sek. Dokumentalista honentzat xehetasunaketa ñabardurak funtsezkoak dira sistemaekonomiko honen kontraesanak azpi-marratzeko. Zuen gustokoak izango dira.Zalantzarik gabe.

Mercedes Alvarez dokumentalista.

] Abuztuko agenda


(tel. 943 140957)

Abuztua (Salbatore festen

barnean)

SALBATORE DEUNA XV. PILOTA TXAPELKETA

Antolatzailea: Gure Txeru.

] Hegoari

Begira 2012

[Uztailaren 21etik 29ra]

HEGOARI BEGIRA 2012(XIV. edizioa).

Erakusketa eta bidezko merkataritzako produktuaksalgai.

Argazki erakusketa: “Kalkuta ondoan”-ek presta-turiko erakusketa.

Lekua: Gure Txeru aretoa(Kale Nagusia, 3).Ordutegia: arratsaldeko7etatik 9etara.Antolatzailea:

ELAN-EUSKADI G.K.E.

Laguntzailea:

Getariako Udala / Calcuta Ondoan .

] Musika

[Uztailak 30a, astelehena]

ELKARTASUN-KONTZERTUA: TROVAHAVANA Kubakoboskotearen emanaldia.

Ordua: 22:00etan.Lekua: Plazan.Antolatzailea:

ELAN-EUSKADI G.K.E.Laguntzailea: Kutxa.

] zapore eta

Artisautza

azoka

[Abuztuaren 9tik 12ra]

“ZAPOREEN ETA ARTISAUTZA AZOKA”.

Lekua: Herriko frontoian.

] Salbatore

festak 2012

[Abuztuaren 3tik 7ra]

HERRIKO FESTAK

[Abuztuaren 3a, ostirala]

BALTSA LEHIAKETA

[Abuztuaren 4a, larunbata]

II. FUTBITO TXIKI TXAPELKETA

Ordua: 09:30etan.Lekua: Herriko frontoian.Mailak:

a) 1. eta 2. mailak.b) 3. eta 4. mailak.d) 5. eta 6. mailake) DBH 1 eta DBH 2 mailak.

KOADRILEN ARTEKO II.EUSKAL ZOROLINPIADAK.

Ordua: 17:00etan.

[Abuztuaren 5a, igandea]

XVI. MARMITAKO LEHIAKETA

Ordua: 09:15etan.

Lekua: Plazan.

Sariak:

1) 300 euro.2) 180 euro.3) 120 euro.

[Abuztuaren 6a, astelehena]

KONPARTSA: BOLLIWOOD.Herri guztian zehar, indiakodoinu goxoez disfrutatzekoaukera izango da.

[Abuztuaren 7a, asteartea]

PLAYBACK HAURRENT-ZATBeraiek prestatutako musikaeta koreografiarekin.

Izen emateko azken eguna:

Abuztuak 1.Non: Udaletxean.

] Balentziaga

museoa

[Uztailaren 29a, igandea]

KONTZERTUA, SimoneWhite eta Naica.Sarrera: 13 euro.


GALA LIRIKOA, DonostiakoMusika Hamabostaldiarenbaitan. Erakustaretoak zaba-lik eta afaria.

Ordua: 21:00etan.Sarrera: 15 euro.Sarrera eta afaria: 65 euro.


UDA FESTA, DJ Makalarekin.Erakusketaretoak zabalik,koktela eta DJ saioa.Ordua: 22:00etan.Sarrera: 45 euro.

[Abuztuaren 12a, igandea]

EHUN SERIGRAFIA EZA-GUTZEN tailerra haurrentzat.Ordua: 10:30etatik 12:30etara.


EHUN SERIGRAFIA EZA-GUTZEN tailerra helduentzat.

Ordua: 10:30etatik 12:30etara.

] Kaleko zinea

[Uztailaren 28a, larunbata]

IGELAK ETA ZAPOAK

Ordua:22:00etan, Lekua: Harritarte.

] Kirola

[Uztailaren 28a, larunbata]

ESTROPADAK: GetariakoBandera.

Uztaila eta Abuztua

UDA 2012, kirol jardueretakokanpaina

Izen-ematea eta informazioa:

Turismo Bulegoan

Ordua: 18:30etan.

TXALUPA REMEMBERTxalupako argazkirik izanezkero ekarri!

Ordua: 23:00etan.

Udal bulegoa 943 896 024

Faxa 943 140 190

e-mail: [email protected]

Kiroldegia 943 140 432

Kirol-portua 943 580 959

Taxiak

Jose Mari 607 403 498

Udaltzaingoa 943 896 146

liburutegia 943 896 147

Anbulatorioa 943 140 653

Botika 943 140 441

Herri Eskola..... ..943 140 729

SOSdeiak 112

Kofradia 943 140 200

Telefono

interesgarriak

FUlDAiN farmaziaren

zaintza egunak:

abuztuak 1 , 30 eta 31.

zorion agurrak

KUlTURA SAilAK DiRUz lAgUNDUTAKO HEDABiDEA

Norbait zoriondu nahi izanezgero, argazkia bere testutxoarekinTxeruko postontzian utzi edo [email protected].

Gogoratu! bazkideok doan dau-kazue eta bazkide ez zaretenok 4€ ordaindu beharko dituzueargazki bakoitzagatik.

Urko eta Birgitte

Urruña eta Aalborg ez diraherri bereko bi auzo

Amodioa ez dago ordeabakoitza nongoa den so.

Zuekin behintzat asmatu zuenbegiak ez zeuzkan lauso,

maitasun hori ez baita izanortzemugan izar uso.

Zoriontsuak izaten segiizan zoriontsu oso

] Aritz iribar [ Hari tartean

Itsaso Ezenarro eta June Vicente

Ekainak 26 , uztailak 21

Etxeko bi txikienei zorionak eta patxo bana!

Moda, artea ala bizimodua?

Yves Saint Lauren diseinatzaile handiaren omenez egin zen erakusketa baten des-muntatzean lan egin nuen. Horretan ari nintzela, beheko irudiko soineko hori izannuen esku artean. Arreta piztu zidan, eta etxera iritsi bezain pronto internetenkonektatu nintzen informazio bila. Horrela ohartu nintzen Piet Mondrian margo-lari holandarrak eginiko artelan batean inspiratu zeneko kolekzioko pieza bat zela.

1960ko hamarkadan, zaku itxurako soinekoak asko ikusi ziren. Saint Laurentikolorezko bloke batzuk sartzea bururatu zitzaion. Horretarako, zer hobeto garaikoartista garaikideen margolanetan oinarritzea. Mondrianek eragin handia izan zuenSaint Laurenen bizitzan; biak oso aurrerakoiak ziren.

1965. urteko udazkenean kaleratutako ebase formako soineko hori, artilezkopuntu elastikoz egina dago. Kolore bakoitza ehun zati bat da, beraz, puzzlemoduan osatzen da.

Beraz, moda, artea ala bizimodua?

Getariako Udalak

festa zoriontsuak opa dizkizue!

Buruhandiak

Txosnak

Marmitakoa

Futbola

Zorolinpiadak

Dantzatzeko

gogoa!

Jan, edan...

Parranda

Konpartsa

Ligatu

eta abarrengatik...

118.zenbakia (2012ko uztaila)

Documents

Transcript of 118.zenbakia (2012ko uztaila)