4 EURO • 2012KO ABENDUA EUSKAL HEZIKETARAKO … · 8•hik hasi • 173.zenbakia.2012ko abendua...

hh

GAIA: ESPAZIOAREN ANTOLAKETA • ELKARRIZKETA: FRANCESCO TONUCCI •PARTAIDETZA (III) • EKARPENAK: KALITATE-EGITASMO INTEGRATUA •

• GALDEIDAZUE: VICTOR PASTOR • SANTXOTENA MUSEOAK • RUBEN SANCHEZ

173hik hasi

4 EURO • 2012KO ABENDUA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

aurkibidea10gaia

ESPAZIOAREN ANTOLAKETA ETA DISEINUAHaur Hezkuntzako gelen antolaketa espazialari eta erabilerariburuzko tesia egin du Lorea Jauregi irakasleak. Espazioariburuzko hausnarketa proposamen ugari bildu ditu, haurrarengarapenean, autonomian eta heziketa prozesuan laguntzeko.

16elkarrizketa

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzu eta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Iñigo Larrañaga, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola, Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: Argazki Press. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2012-11-15). Kopurua: 3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 hizpide izan da8 hizpide izango da10 gaiaHAUR ESKOLETAKO ESPAZIOA. Antolaketaeta diseinua

16 elkarrizketaFRANCESCO TONUCCI “FRATO” psikopedagogoa

23 PARTAIDETZA (III)

30 esperientziakKALITATE-EGITASMO INTEGRATUA. Txioka HaurIkastola

36 galdeidazueNola egin ebaluazio formatiboa eta konpartitua Gorputz-Hezkuntzan? Victor Pastor

40 nora joango gara?Santxotena Tailer-Museoa eta Parke-Museoa

42 Atzeko atetikRuben Sanchez. Bertsolaria

www.hikhasi.com

FRANCESCO TONNUCIHaurrek hiriarekin duten harremanaz hitz egin dugu psikopedagogo eta pentsalari italiarrari egindako elkarrizketaren bigarren zatian. Haurren Hiria egitasmoarenardatz nagusiak eta bilakaera ere azaldu dizkigu Tonuccik.

173. zenbakia. 2012ko abendua • hik hasi • 5

e d i t o r i a l aa b e n d u a

Koherentziak eta inkoherentziak

Koherentzia eta inkoherentzia. Bihitz horiek defini dezakete Isabel ZelaaEusko Jaurlaritzako Hezkuntza Saibu-ruaren agintaldia.

Koherentzia izan du bere alderdiarenprintzipioekin: hizkuntzen trataeran, cu-rriculumean, bakegintzan, estatuaren ikuskeran, eta abarrean. Bestalde, eten -gabeko inkoherentzia izan du plazaratu-tako hitzen eta egindakoen artean.

Inkoherentzien artean, nork ez duZelaa entzun esaten “hezkuntza garran-tzitsua da: ez da gastua, inbertsioa baizik”.Eta, bere agintaldian, hezkuntzara bidera-turikoa Barne Produktu Gordinaren%4,1etik %3,8ra jaitsi du; Europako ba-tez bestekoa %6an dabilenean. Edo, “gukez ditugu PPren hezkuntza murrizketakaplikatzen”, esan du; eskoletan, etengabemurrizketak jasaten aritu direnean. Edo-ta, “hezkuntza eragile guztiak kontuanhartzen ditugu” adierazi, eta, gehiengosindikalarekin adostu gabe (LAB, ELAeta EILAS), %27 soilik ordezkatzen du-ten CCOO eta UGT sindikatuekin lan hi-tzarmena izenpetu. Hala nola, denontza-

Azken agintaldian egin dena ikusita,zer proposa genezake aurrera begira?

Herri gisa pentsatuta, gure hezkun-tzaren ildo nagusiak zirriborratzera ausar-tuko gara:

- Hezkuntza inbertsio gisa balioestea.Hitzetatik haratago, ideia hori gorpuztea - eta praktikan jartzea. Europako hainbatlurralderen ildoari jarraituta, BPGtik hez-kuntzara bideratu beharreko diru kopu-rua igo egin beharko litzateke.

- Hezkuntza demokratizatzea oinarrion bat litzateke. Eragileekin hitz egin, be-harrak aztertu eta lehentasunak adostu.Posible den neurrian, gestioa deszentrali-zatzea; gertuko gestioak, hezkuntzakopartaideen parte-hartzeak, emaitzak ho-betzen dituela frogatuta baitago.

- Euskararen Kontseiluak egindako “Ikasle euskaldun eleaniztunak sortzen ”, edota, antzeko proposamenak, egunero-ko praktikan jartzea.

- Eskolarako curriculuma, herritarrakburuja beak izan daitezen egokitzea.

- Hezitzaileen prestakuntza zaintzeaeta bitartekoak eskaintzea.

ko egokia izango den “Bakerako Hezkun-tza Plana egingo dugu” esan, eta, PPrekinadostutako alde bateko plana martxan ja-rri nahi izan. Azkenean, planaren harrerahotzak norabidea aldatzera behartu du.“Doktrinatzen ari zarete” esan zien beste-ei, eta Zelaa bera izan da bere ideologiarendoktrinatzaile.

Baina, lehen aipatu bezala, izan du ko-herentzia PSE-EE bere alderdiarekin.Kataluniako edota Galiziako alderdi so-zialistek ez bezala, hemengo sozialistek ezdute bertako hizkuntza, euskara, irakashizkuntza gisa jarri; alderantziz baizik,“hiru eleko eredua”-rekin, parez pare jarridute euskara, gaztelania eta ingelesa. Eta,egindako Ebaluazio Diagnostikoetan argi agertzen da, euskarak behar duela lagun-tza handiena, haren egoera normalizatunahi bada. Sailburuak, ordea, ez dio ino -lako arretarik jarri emaitza horri.

Bestalde, Euskal Herria kontzeptua nola erabili behar den agindu die irakas -leei, Nafarroan bezala, testuliburuak kon-trolatu nahi izan ditu, bere gustuko edukiazabaltzen ez dutenak ia itotzen utziz.

Hezkuntza inbertsio gisabalioestea. Hitzetatik haratago,ideia hori gorpuztea etapraktikan jartzea. Europakohainbat lurralderen ildoarijarraituta, BPG igo egin beharkolitzateke.

6 • hik hasi • 173. zenbakia. 2012ko abendua

Oso harrera ona izan zutenhik hasi-k azaroan Durangon eta

Donostian antolaturiko‘ESPAZIOen antolaketa haurraren

AUTONOMIA garatzeko’jardunaldiek. Espazioaren

diseinu eta antolaketakhaurraren garapen eta hezkuntza

prozesuan duen garrantziaazaldu zuten Joxe Ramon

Mauduit psikologoak eta RosaVidiella pedagogoak, eta

Baztango eta Oiartzungo haureskoletako bi ordezkarik,

Kristina Goñik eta Mari JoseArozenak hurrenez hurren, euren

esperientziaren berri emanzieten jardunaldietan izena

emandako Haur Hezkuntzakohezitzaileei.

hizpide izan da

Nafarroako Administrazioak hez-kuntzan ezarritako murrizketak salatzekoeta haiek bertan behera uzteko eskatzekohainbat ekimen egin dituzte azaroan.

D ereduko Haur eta Lehen Hezkun-tzako ikastetxe publikoetako 57 zuzenda-rik osaturiko NIZE elkarteko ordezkariakHezkuntza Departamenduaren egoitzarajoan ziren azaroaren 6an, eta murrizketaneurriek ikastetxe bakoitzean izan duteneragina zehazten duen txostena aurkeztuzuten, ikasturte osorako programazioare-kin batera. Jose Iribas kontseilariaren hi-tzak gezurtatu zituzten –iaz baino 350 irakasle gutxiago dagoen arren ikasturteanormaltasun osoz hasi zela esan zuen Iri-basek– eta murrizketa neurriak “nabar-menak” izateaz gain eskoletan jada eragi-na izaten ari direla azaldu zuten.

Haiek emandako datuen arabera, ba-taz beste bi-lau irakasle galdu dira ikaste-txe bakoitzeko, eta ratioaren igoerak (gelabakoitzeko 25etik 27ra igo da ikasle kopu-rua zentro batzuetan) zein eman beharre-ko eskola orduen hazkundeak irakasleenlan baldintzen kaskartzea eta estresaren

sintomak azaltzea ekarri dute. Halaber,ordezkapenak egiteko kontratuak eten egin dira, besta egunetan oporrak ez or-daintzeko, eta aldiz, ordu batzuetarakokontratuak egiten ari dira, Nafarroako Ikastetxeetako Zuzendarien Elkartekokideek azaldu zutenez. Giza baliabideakez ezik, baliabide ekonomikoek ere mu-rrizketa izan dute, %20 hain zuzen.

Irakasleak “ahalegin handia” egiten ari dira murrizketak ahalik eta gutxien na-bari daitezen, “profesionalak garelako etagizarteari eskaintza duina egin nahi diogu-lako”, baina noiz arte eutsi ahal izangodioten ez dakitela adierazi dute NIZE el-karteko zuzendariek. Hori dela eta, gogo-eta egiteko eta lehenbailehen murrizketaneurriak bertan behera uzteko eskatu die-te Hezkuntza Departamenduko buruei.

NIZEko kideak ez ezik, sindikatuak,guraso elkarteak eta ikasleak ere murriz-keten aurka azaldu dira. Azaroaren 24anmanifestazioa egin zuten Iruñean, Stop murrizketak. Stop inposaketak lelopean.Milaka lagun bildu zituen mobilizazio jen-detsuak.

Nafarroako hezkuntza murrizketen aurka

Espazioari buruzkojardunaldiak egin

ditu hik hasi-k

hizpide izan daFamilien kuota %5 igo duHaurreskolak Partzuergoak

Haurreskolak Partzuergoak %5,05e-ko igoera ezarri du familiek ordaindu be-harreko kuotan. Ondorioz, haur bakoi-

tzeko 2.288 ordaindu ordaindu beharkodituzte zortzi ordu arteko egonaldiagatik.STEE-EILAS sindikatuak gaitzetsi du erabakia, Kontsumorako Prezioen Indi-zea (KPI) gainditzen duelako igoerak, etaez duelako “kontuan hartzen familiek or-daintzeko izan ditzaketen zailtasunak”.Halaber, aurrerantzean matrikulazioare-kin batera, maiatzean, 148 euroko aurre-kuota bat ordaindu beharko dute familiek,iraileko kuotari dagokion kontzeptu mo-dura. Sindikatuaren iritziz, “fidantza bat”ezartzea dakar horrek, eta zerbitzu publi-ko batean tokiz kanpo dagoen erabakiadela salatu du.

Haurreskolak Partzuergoak hartuta-ko beste erabaki baten kontra ere gogor jodu STEE-EILASek. Hainbat arrazoi dire-la medio haur eskola utzi behar izan duenhaurraren senideek egon ez den hilabeteeidagokien diru kopurua aldi batean ordain-du beharko du, sei hilabeteren buruanhaur eskolara itzuli nahi badu. Sindikatuak“ lotsagarria eta zigortzailea” deritzo “era-bili ez duen zerbitzuagatik ordaindu beharizateari”.

“Dohakoa, unibertsala, kalitatezkoaeta hezitzailea den 0-3 zikloa” aldarrika-tzen jarraituko duela adierazi du STEE-EILASek.

hik hasik 18 ikasturte daramatza euskal hezkuntza indartzen eta laguntza eskaintzen

Informa zaitez eta parte hartu hik hasi proiektuan harpidetuz

www.hikhasi.com173. zenbakia. 2012ko abendua • hik hasi • 7


Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak deituta, euskaraz bizitzeko nahia eta esku-bidea aldarrikatzeko manifestazioa egingo da abenduaren 1ean, Donostian, Euskaraz bizinahi dut lelopean. Anoeta estadiotik abiatuko da manifestazioa arratsaldeko 17:00etan. Mani-festazioaren helburua euskaraz bizitzeko herritarrek duten eskubidea aldarrikatzea izangoda, eta bereziki “arduradun politikoei” eskubide horri jaramon egiteko eskatuko diete, alda-rria ozen egitea “inoiz baino beharrezkoagoa” dela azpimarratuta.

“Hizkuntza zerbaitetarako bada, harremanetarako, komunikatzeko da. Pertsona desber-dinen urteetako harremanak egituratzeko eta batzeko, hizkuntza-komunitate sendo bat era-tzeko balio izan du euskarak. Etorkizunean ere, euskara izango bada, komunitate horrek iraunduelako izango da. Guk iraun dugulako izango da”, dio Kontseiluak manifestazioaren deial-diarekin batera osatu duen manifestuak . “Halere, gu izateko jendea behar da, hizkuntza-ko-munitatea osatu behar da. Ezinbestekoa da euskarak iraun dezakeen komunitate bakarrean,euskara eta hizkuntza-komunitatea indartzea. Eta badakigu hori lortzeko ezinbestekoa delaeuskararen berezko lurraldean bizi eta lan egiten dugun guztiok euskara ezagutzea.Ezinbes-tekoa izateaz gain, eskubidezkoa ere bada. Euskaldunok oztoporik gabe euskaraz lasai jar-duteko lekuak behar ditugu. Euskararen eremuak sortu eta hedatu behar dira. Euskaraz bizi-ko badira, euskaraz biziko bagara, euskara biziko bada”, dio Kontseiluak. Kontseiluaren iri-tziz, “testuinguru ezin aproposagoa” da euskararen normalizazioan behar diren aldaketak emateko. Hainbat sektoretako eragileek eta erakundek babesa eman diote deialdiari.

Bestalde, azaroaren 29tik abenduaren 3ra bitartean Euskaraz bizi nahi dutoihala jartze-ko eskatu die Kontseiluak Hego Euskal Herriko udaletako alkateei eta herritarrei.

hizpide izango da

Durangoko 47. Liburu eta DiskoAzokak, elkarlanaren bidean urratsberriak emanez, egitarau aberats etasendoa izango du, berritasunez bete-rikoa, abenduaren 6tik 9ra bitartean.Haur literaturari eskainitako aretoakSaguganbara izena hartuko du aur-ten, eta oso egitarau zabala aterpetu-ko du. Haurrek eta gurasoek elkarre-kin gozatzeko lantegiak antolatukodituzte lau egunetan (horien artean,ijitoen kulturari –Durangoko Azo-karen aurtengo gaia da–, komikigin-tzari, ilustrazioari eta euskarazko jo-lasei buruzkoak), eta hezitzaile taldebat bertan izango da, literatura etamusikari buruzko aholkuak ematekohala nahi duten gurasoei.

Horrez gain, Mezulari, Erein etaLanku argitaletxeek liburu berriakaurkeztuko dituzte, Pirritx, Porrotxeta Marimotots pailazoek, Poxpolota konpainiak eta Bazen Behin klowntaldeak ikuskizun berriak taularatu-ko dituzte, Maite Francok Zu eta ni, bibegi nini bizikidetzarako ipuinak kon-tatuko ditu, IKAS Euskal PedagogiaZerbitzuak Olentzero eskainiko du,Txatxilipurdi elkarteak Mundua kolo-retan antzerki emanaldia taularatukodu, eta Urtxintxa Eskolak Txantxa-riaketa Titiriteroen ipuinaktresna hezi-tzaile berriak aurkeztuko ditu.

Saguganbara gunea,Durangoko Azokan

‘Euskaraz bizi nahi dut’ manifestazioa egingo daabenduaren 1ean Donostian, Kontseiluak deituta

Sexologiako Hiztegia aurkeztu du EHUk

Euskal Herriko UnibertsitateakSexologiako Hiztegia aurkeztu berridu. 1.700 hitzez osatuta dago eta o-raingoz sarean soilik kontsultatu dai-

teke. Nerea Sancho hiztegiaren zu-zendariak azaldu duenez, helburu bi-koitza izan dute. Alde batetik, euska-raz erabiltzen diren terminoen zu-zentasuna zehaztea; izan ere, sexolo-gian erabiltzen dituzten termino as-ko maileguak dira, Sanchok azalduduenez. Bestetik, ikuspegi sexologi-kotik egin nahi zuten hiztegia, eta ho-rrek ekarri du hainbat definizio sortubehar izatea, “kontsultatu ditugunhainbat alorretako hiztegietan osogutxitan topatu baititugu gure ustezegokiak ziren definizioak”.


hizpide izango da

Bizkaiko Urtxintxa Eskolakbalioen hezkuntza sustatzeko‘Titiriteroen ipuinak’ liburuakaleratu du. Istorio laburren

bidez, elkartasuna,parekidetasuna, hizkuntzaren

normalizazioa eta beste hainbatbalio sustatu nahi dira. Euskalsortzaileek hartu dute parte

bertan: Miren Amuriza, JasoneOsoro, Mireia Delgado, JosuMartinez, Juankar Lopez-

Mugartza, Uxue Alberdi, GotzonBarandiaran eta Pako Aristik.

Haiek idatzitako testuakkoloretako marrazkiekin ilustratu

ditu Nagore Txintxurretak. Liburuan irakurri ez ezik,CDan ere entzun daitezkeipuinak, eta hezkuntza

inklusiboaren aldeko apustuaeginez, zeinu hizkuntza

erabiltzen duten pertsonek etaikusmen urritasuna dutenek eregozatu ahal izango dute, DVD

baten eta QR kodeen erabilerarenbidez, edota ipuinak .braformatuan inprimatuz.

Balioen hezkuntza bultzatzeko tresna berribat sortu du Urtxintxak

Gaztezuloaldizkariak Gipuzkoako ForuAldundiarekin eta Euskal Herriko Uniber-tsitatearekin elkarlanean abiatutako Ika-

mizka. Eta hik? Nola bizi dunk euskara? egi-tasmoan parte hartu duten kirolariak, kaze-tariak, aktoreak, musikariak, idazleak, ber-

tsolariak eta izena eman duten gazteak el-kartu egingo dira abenduaren 3an Donos-tian, Carlos Santamaria Zentroan, euskarazbizitzeko ahaleginean izandako pozak, oz-topoak, aurrerapausoak, jasotako aurpegitxarrak edo txaloak... konpartitzeko, eta po-sible bada, ondorioak, aterabideak eta kon-promisoak ere adostu ditzaten. Jon Artanokazetariak dinamizatuko ditu mahai-ingu-ruak, eta ondoren Zuloak taldeak kontzer-tua eskainiko du. Jardunaldian parte hartunahi dutenek izena eman dezateke Gaztezu-

lo-ren web orrian: www.gaztezulo.com/i-kamizka.php .

‘Ika-mizka. Eta hik? Nola bizi dunk euskara’ egitasmoak saioa egingo du Donostian

G A I A


Espazioa, bizi dugunaren markoa Haur eskoletako espazioaren antolaketa eta diseinua

G

Filosofiak, Psikologiak, Antropo-logiak, Arkitekturak... eta Pedago-giak ere aztertu du espazioa. Espa-zioaren antolaketa eta diseinuak la-gundu edo oztopatu egin baitezakehaurraren ikasketa prozesua. LoreaJauregi EHUko irakasleak ‘HaurHezkuntzako gelen antolaketa espa-ziala eta erabilera’ izenburuko tesiaegin du, eta bertan, espazioari bu-ruzko hausnarketa proposamen ugari bildu ditu.


Espazioa, denborarekin batera, bizi du-gun hori zedarritzen duen dimentsio bat da,eta garenean eta egiten dugun guztian eragi-na dauka. Horregatik, Aristotelesengandikhasi, Einstein eta Kantengandik igaro, eta,gaur arte, espazioa aztergai izan dute Filo-sofiak, Psikologiak, Antropologiak, Astro-logiak, Arkitekturak… eta Pedagogiak. Ezagutza espazialaren eraikuntza-proze-suan, zehazki, autore garrantzitsua da JeanPiaget; haren arabera, espazioaren egitura-keta hautemate prozesu baten bitartez erai-kitzen da, gizabanako bakoitzaren sentsa-zioak konektatuz eta antolatuz (bere egune-roko jardueran munduarekin daukanharrema nean).

Euskal Herriko Unibertsitateko irakas-le eskolako dozentea da Lorea Jauregi, etaurteak daramatza espazioaren gaineanhausnartzen, haur eskoletako gelen antola-keta espaziala eta erabilera aztertzen eta ikertzen, zehazki. Izan ere, hainbatek on-dorioztatu eta Jauregik berak ere jasotzenduen eran, “eskolaren espazioak diseinatueta antolatzeak garrantzia du irakaskuntza-ikaskuntza prozesuan; espazioa, aukerak ematen dituen egitura moduan ikus daiteke,eta hezkuntza jardueren moldaera erraztuedo mugatu dezake”. Edo, beste hitz ba-tzuetan esanda, espazio egokiak, ondo ego-kituak eta haurraren premiak errespetatu eta asetzen dituenak, lagundu egingo du umearen garapenean, autonomian eta hezi-keta prozesuan; aldiz, espazio desegokiak,oztopatu egingo du.

Espazioaren gaira lehen hurbilketa80ko hamarkadaren hasieran egin zuen Jau-regik, eta 2009ko azaroan tesia argitaratuzuen Haur Hezkuntzako gelen antolaketa espa-

ziala eta erabilera izenburupean. Tesi horrek,espazioari buruzko hurbilketa kontzeptualmardula egiteaz gain, eskola barruko nahizkanpoko espazioen diseinu eta antolaketariburuzko hausnarketa eta proposamen uga-ri jartzen ditu mahai gainean; eskola hirira e-ta lurraldera hedatzearen premia ere azal-tzen du, umeen hezkuntza eta zaintza ko-munitatearen ardura dela dioen printzipio-ari eutsiz.

Honela definitzen du Lorea Jauregikbere tesian hurrengo orriotan aztergai izan-go dugun gaia: “Espazioa bizi dugunarenmarko fisikoa da”; sentitu, hunkitu eta adie-razten dugunaren marko fisikoa, beraz. Jau-regik espazioari buruzko hurbilketa kon-tzeptuala ikuspegi eraikitzaile edo kons-truktibista batetik egiten du, “hau da, sub-jektuak berak eraikitzen du aktiboki bere es-pazio psikologikoa”. Teoria konstruktibis-taren arabera, gizabanakoak osatzen ditu egitura espazialak, “egitura osaketa edo ga-rapena ez da ingurunearen elkarrekintzare-kin zerikusi gabe kontuan hartu”.

Espazioa “bizia” duen zerbait da Jaure-girentzat, “ez materiala bakarrik baizik etaekintzak eta emozioak garatzen diren tokibezala ulertua”. Eta, era berean, bizitzekoespazio gisa ulertzen du espazioa. Tesiarenluze zabalean espazioaren diseinu eta anto-laketak pertsonaren ongizatean eta garape-nean zer nolako garrantzia duen azaltzen duargi eta sakon. Pedro Aierbek zuzendurikodoktore tesi hau, osorik irakur liteke Inter-neten, www.uztaro.com-en.

Tesian sartu aurretik, eta behin Piagetaipaturik, Haur Hezkuntzako eskoletakoespazioei garrantzia ematen hasi zitzaionautore bat ekarri nahi izan du HIK HASIrenorriotara Jauregik. Ia bi mende eta erdi atze-ra egin behar da Friedrich Fröbel pedagogoalemaniarraren garaira iristeko. Fröbelekhaur eskoletako eraikinen eraikuntzek be-har zituzten baldintzak ezarri zituen: espa-zio ireki eta dinamikoa, eta malgutasuna es-kaintzen dituen eskola eredua onestenzuen. Haren ereduari esker aurrerapausohandiak eman ziren arren, oraindik asko da-go egiteke, Jauregiren hitzetan: “Bi mendepasa dira eta hemen oraindik arkitekturarenplanifikazioa maila kuantitatiboan oinarri-tzen da, eta ez maila kualitatiboan”.

Fröbelek hiru espazio mota bereiztenzituen:

· espazio irekiak (eta horietan lorategihandi bat egon beharko litzateke)

· espazio itxiak (eskolako eraikina bera) · trantsizioko espazioak (patio estalia

eta irekia).


Espazioa, bizi dugunaren markoa

Tesira etorririk, gaiaren interes zientifi-koa, didaktikoa eta interes pertsonal etaprofesionala batzen dira Lorea Jauregiren ikerketan. Profesionalki, 1980-1981 ikas-turtean, Gipuzkoako ikastetxeetako D ere-duko koordinazio lanetan ibili zenean esko-lekin eskualdeka egiten zituzten bileretan,espazioaren antolaketari buruzko kezkakmahai gainean zeuden dagoeneko. Ondo-ren, 1985etik 1988ra, praktikatik ikusi zuenespazioaren antolaketak ahalbidetu edo oz-topatu egin ditzakeela umearen hainbat be-har. 1988tik aurrera, Donostiako irakasleeskolan maisu-maistragaiei transmititu dieespazioaren antolaketaren garrantzia.

Tesiak bi ikastetxetako espazioen egitu-ra, antolaketa eta erabileraren behaketa, az-terketa eta ondorioak azaltzen ditu bi fase-tan (2002an eta 2007an). Donostiako Mar-tutene auzoko Arantzazuko Ama ikastolaneta Altza auzoko Harri Berri-Oletako ikas-tetxean egin du behaketa, eta lagina HaurHezkuntzako 2 eta 3 urteko haurrak izan di-ra. Bi ikastetxe horietako esperientziak, gai-nera, Reggio Emiliako Haur HezkuntzakoUdal Eskoletako esperientziarekin kon-trastatu ditu, Italiako iparraldeko hirian e-gonaldia egin baitzuen irakasleak.

Behaturiko ikastetxeek, bakoitzarenproposamen didaktikoaren arabera, espa-zioa eredu desberdinen arabera antolatzendute. Honako hauek dira tesian sakon azter-tzen diren ereduak.

High Scope ereduaHigh Scope ereduarekin lotzen du Ha-

rri Berrikoa: gela bakoitza irakaskuntza ere-muetan antolatua dago, txokotan edo taile-

Indarkeria oso gertutik bizi duten

rretan; gela bakoitzean etxea, antzerkia,plastika, jolasen txokoa… daukate, eta ere-du honen arabera, umeek giro estimulatzai-le baina, aldi berean, antolatuan hobeto ikasdezaketela ulertzen da. “Espazio antolatuhauetan umearen protagonismo eta ekime-nak du garrantzia”, azaldu du Jauregik, “etaheldua arazoen konponketara bideratuakdauden jardueren bultzatzaile izango da”.

Frabboniren ereduaArantzazuko Ama ikastolako eredua,

aldiz, Franco Frabboniren ereduarekin lo-tzen du tesiaren egileak. “Hor berezitasunada ikastetxeko gela bakoitza bihurtzen delaplastika gela, matematika gela, ipuinen ge-la… eta adin desberdinetako talde eta ume-ak joango dira geletatik pasatzen, beraiek

aukeratzen dutenean”. Frabboniren ere-duak ingurunean erabat sustraituta ikustendu eskola. Ikastetxeko gela bakoitza “Plasti-ka”, “Matematika”, “Ipuinak”…bihurtzenda eta adin desberdinetako talde edo umeakgela horietatik pasatzen joaten dira. Zonadesberdinak proiektu kurrikular integratubatean biltzea da helburua.

Reggio Emiliako Haur Hezkuntzako Udal Eskolak

Reggio Emiliako udal haur eskoletakoereduak komunitate osoa barne hartzen du.Oro har, Reggioko ikastetxeetatik kontuanizateko hiru ideia nabarmentzen ditu Jaure-gik. Batetik, espazioa garrantzitsua da hez-kuntza proiektuaren elementutzat, eta es-pazioek elkarrizketa sortu behar dute. “In-

Proposamen didaktikoen araberako antolaketa espaziala


G A I A HAUR ESKOLETAKO ESPAZIOA

Antolaketa eta diseinua

dibidualki egoteko, gauzak barneratzeko eta gogoeta egiteko espazioak behar dira es-koletan, eta baita komunikatzeko ere”.

Reggio Emilian hirira eta lurraldera he-datua dago espazioa, eskola hiriarekin os-mosian dagoela ulertzen baitute. “Horrekgauza garrantzitsuak dakartza berarekin: umeen hezkuntza eta zaintza komunitatea-ren ardura dela ulertzen da, eta umeei eskai-nitako azpiegiturak guztiak hiri proiektuanintegratuta egon behar dute. Hiriaren erdi-gunea hartzen dute haurtzaroarekin zeriku-sia duten erakundeek, biztanleek umeareneta irakaslearen bizitza ondo ikusteko mo-duan, komunitateko erreferentzia izan da-din”. Erdigunean egoteak, ikusgarri eta eza-gun izateak prestigioa dakarkio eskolari etairakasleari, “eta asko motibatzen du, eta la-guntzen du lehen aipatu dugun mesfidantzauxatzen”. Halaber, espazioaren diseinu etaantolaketa lanetan, pedagogoek, maisu-maistrek eta familiek arkitekto eta diseina-tzaileekin batera egiten dute lan, eta “espe-rientzia sentsorial aberatsak eskainiko di-tuzten espazioak eraikitzen dituzte”.

Reggioko hirugarren elementu azpi-marragarriak kulturari egiten dio erreferen-tzia, espazioa kultura orokor eta zehatz ba-ten isla dela ulertzen baitute. Azken batean,

“Reggion espazioa erlazioaren pedagogia-rekin lotzen da, komunikaziozko harrema-nak sortzearekin. Loris Malaguzzik esatenzuen umearen 100 hizkuntzak kontuan har-tuz eraiki behar direla espazioak elkarre-kin”.

Horrez gain, Reggio Emiliako ikaste-txeetan esperientzia errealei ematen zaiengarrantzia nabarmentzen du Jauregik:“Gauza errealetan oinarritzen dira. Gauzaerrealak egiten badira, ondorioak ere errea-lak izango dira; beraz, ideiak gertaera eta es-perientzia errealetatik sortzen dira”.

Espazioa, bizi dugunaren markoa


Hemengo ikastetxeetan eta Reggion egindako behaketa eta ikerketaren ondo-ren, Lorea Jauregik dio espazioak —eta ma-terialak eta hauekiko elkarrekintzak— hau-rraren ikasketa prozesua lagundu eta ahalbi-detu dezan, haurraren denbora eta erritmobiosikologikoak errespetatu behar dituela.“Ikasleen beharrei egokitutako eskolak be-har dira”. Haurraren premia horiek zerren-datzen hasita, ondoko behar hauek, “osooinarrizko beharrak”, aipatu ditu Jauregikezinbestean errespetatu beharrekotzat:

- behar fisiologikoak: elikadurarekin, atsedenarekin eta higienearekin loturikopremiak

- behar afektiboak - mugimenduaren beharra- jolasteko beharra eta ondo pasatzeko

beharra: jolasa izango da ikasketa prozesua-ren oinarri

- sozializatzeko beharra - autonomiaren beharra - komunikatzeko beharra eta adierazte-

ko beharra- aurkikuntza eta esplorazioaren beha-

rra - espazioan sentitzeko eta norbera eza-

gutzeko beharra - manipulatzeko beharra, sortzeko eta

irudimenerako beharra -...Haurraren behar horiek norbere errit-

moan errespetatzeko aukera ematen dutenespazioak eraiki beharko lirateke eta, horre-tarako, eskola “espazio erreztatzaile mo-duan” ulertzea litzateke abiapuntuetakobat, eta behin behineko antolaketa batenkontzientzia proposatzen du, geletako

elementuak ez izatea behin betikoak, baiziketa haurren premien arabera aldatu edomoldatu litezkeen materialak erabiltzea.

Antolaketa egokiena talde txikietakojardueretan izango litzateke, Jauregiren aburuz, eta eraikina neurri txikikoa eta aha-lik eta gertukoena izatea lagungarria da ho-rretan. “Ahalik eta eskola familiarrenak iza-teak eta arkitekturaren aldetik ezaugarri so-ziokulturalei eta ingurumenari ahalik eta egokituen egoteak lagunduko luke haurrenongizatean”. Haatik, etxebizitzak diseina-tzerakoan erosotasunarekin eta antolaketa-rekin lotutako alorretan asko aurreratu denarren, pentsamolde horrek eskoletako ge-len diseinuan ez duela islarik izan ikusten du.

Bereziki, proiektu pedagogiko zehatzbati erantzuna emateko aukera jasotzen du-ten espazioak balioesten ditu irakasleak, etaespazioaren diseinu eta antolaketak zer bal-dintza eduki behar dituen kontuan galdetu-rik, honako baldintza hauek aipatu ditu:

- haurraren beharrak jasotzea: hala fisiologikoak nola sormen, autonomia, komunikazio eta ikerketarekin loturikoak(lehen aipatuak)

- naturarekin harreman zuzena izatekoaukera jasotzea

- erabiltzaileen osasuna eta erosotasunabermatzea, hau da, altzari eta ekipamen-duaren ergonomiari kasu egitea, eta aulki eta mahaien tamaina eta altuerak kontuan izatea kalte fisikorik eragin ez dezaten

- inguru baldintzak zaintzea: argizta -pena, kolorea, faktore termikoak, akusti -koak...

- espazio polisentsoriala osatzeko beha-rrari erantzutea, beti ere zentzumen guztiakgizabanakotik gizabanakora aldatu egitendirela kontuan hartuz.

Kanpo espazioen garrantzia: eskola ezda hormen barruan gelditzen

Lorea Jauregiren tesia, alabaina, ez daeskola barruko espazioetara mugatzen. Iza-

Eskolako espazioek errespetatu eta ase beharko lituzketen premiak

Hezitzaileak eta arkitektoak elkarlanean

G A I A HAUR ESKOLETAKO ESPAZIOA

Antolaketa eta diseinua

era naturalista eta espazio irekiak nagusi izango dituen eskola lehenesten du ikerla-riak, eta, kanpoko espazioez gain, tartekoespazioei garrantzia handia ematen die: on-do estalitako patioak eta lorategiak edo ne-gutegiak aipatzen ditu, besteak beste. “Umetxikiak eguraldi txarrarekin ezin dira aterakalera, eta hemen ikaragarrizko lana dauka-gu tarteko espazioak sortzeko: neguko lo-rategiak, baratza eta patio irekiak eraikitzeneta ondo hornitzen eta estaltzen, arriskuakekiditeko”.

Europako iparraldean nola ekialdean,Euskal Herrian baino baldintza klimatikogogorragoak dituzten lekuetan kanpokoespazioetan orduak ematen dituzte umeekeskola-garaian. Hemen, ordea, ez dago es-kolatik ateratzeko tradiziorik; Jauregiren aburuz, espazio eta arkitektura baldintzakegokitu egin beharko lirateke haurrek kan-poan jolas egin dezaten, eta, era berean, ira-kasleen baldintzak hobetu beharko liratekehorretarako: “Irakasle eta laguntzailegehiago beharko lirateke; gurasoen eta au-zotarren laguntzarekin eskolak kanpora atera behar du, eta umeak ingurunearekinaskoz harreman estuagoak eraiki beharkolituzke. Ateratzea eguneroko jarduera izate-ra pasa beharko litzateke, eta inguruan ditu-gun kale, parke eta instalazioek umeen pre-sentzia eta jarduerekin indarra hartzen joanbeharko lukete”.

Gaur egun, oraindik, ikastetxe askoren-tzat zaila da haurrekin kanpora ateratzea, arriskuak, oztopoak eta beldurrak daudela-ko. “Baliabideak jarri behar dira, baina nahi-taezkoa da eskola lau hormen barruan ezgelditzea, ingurunean sustraitzea; bestela,eskolak isolatuta gelditzen dira”. Berriro ere Reggio Emiliako ikastetxeetan ikusita-koaren adibidea jarri du Lorea Jauregik:Haur Hezkuntzari prestigio ematetik etabertan egiten den lan ona gizarteari ezaguta-raztetik etorriko da eskola kanporatzea etaingurunearekin harreman zuzenean ego-tea.

Lorea Jauregik egin duen ibilbidean etatesian jasotzen dituen bi faseetan aurrera-pausoak egin direla ikusten du. Espazioarenantolaketa eta diseinuari, eta berau materialegokiz hornitzeari gero eta garrantzi han-diagoa ematen zaiola baieztatu du urtehauetan guztietan, baina, haatik, oraindik,zenbait kasutan, gutxiengo baldintza ba-tzuk ez direla betetzen iruditen zaio: geletanarriskuak ekiditeko baliabideak falta dira, adibidez (batzuetan berogailuak ere ez dau-de babestuta); hesi arkitektoniko garrantzi-tsuak daude; kasu askotan gelak ez daudeondo islotuak eta zarata handia entzuten da;patio asko ez daude behar bezala estalita;gurasoentzako espazio erosoak falta dira...

Gabezia estrukturalei soluzioa ematealehenesten du Jauregik; hainbat eta hainbatkalte fisiko, psikiko eta eskolako errendi-menduarekin lotuta daudenak kontuanhartuz, beharrezko ikusten du eskolako eraikin eta elementuen diseinuari beharduen garrantzia ematea eta Administrazio-ak eraikin berriak diseinatu, eraiki eta ekipa-tzerakoan adituen azterketatik jasotako aholkuak eta neurriak aintzat hartzea: “Ad-ministrazioa, eskoletako irakasle eta ez ira-kasleak, gurasoak, udala eta auzoetako era-kundeak barne direlarik, gabezia estruktu-ralei soluzioa aurkitu behar zaie”. Era ho-rretan, espazioak bermatu beharko lioke umeari bere potentziala, konpetentzia eta ikusmina garatzea eta adieraztea.

Espazio atsegin horiek eraikitzeko ga-raian, irakaslearen aburuz, asko lagundukoluke, Reggion eta Euskal Herrian zenbaitkasutan egin den bezala, eraikinaren diseinueta antolaketan pedagogoek, maisu-mais-trek eta familiek diseinatzaile eta arkitektoe-

kin lan aritzea; lehenengo bi taldeetakoekondo baino hobeto ezagutzen baitituztehaurraren premiak, eta besteek, espazioarieta arkitekturari dagozkionak, eta elkar osa-tuz, arazoak saihestuko lirateke.

Haur Hezkuntzako eskoletako espa-zioei garrantzia emateko, lehenik eta behin,haurtzaroari eta Haur Hezkuntzari beraribestelako garrantzi bat ematea beharrezkoikusten du. Ondoko faktore hauek kontuanizateko proposatzen du irakasleak:

-Haurrak, bai bakarrik eta bai bestee-kin, kide zein helduekin, ikertzeko eta es-ploratzeko aukera izan behar du eskolan.

-Eskolan egiten diren proiektuen erai-kitzaile sentitu behar dira; baina, aldez au-rretik, irakaslea bera sentitu behar daproiektu baten eraikitzaile ere.

-Haurrak bere identitatea, sexualitatea,autonomia eta konfiantza sendotzeko au-kera izan behar du, bere identitatea eta pri-batutasuna errespetatuko zaizkiolarik.

-Irakaslea, ume eta gurasoekin duen ha-rremanean lagundua eta integratua sentitubehar da, proiektuen antolaketan eta gauza-tzean babestua sentitu behar da, eta berma-tu behar zaizkio helduekin, kide eta guraso-ekin, elkartzeko premiari erantzungo dio-ten espazio egoki eta ongi dekoratuak.


“Bizitzaren formaziorako funtsezkoakdiren esperientziak desagertzen ari dirahaurren bizipenetatik

”

Psikopedagogoa, pentsalaria eta marrazkilaria

francesco tonucci

E L K A R R I Z K E TA

16 • hik hasi • 173.zenbakia. 2012ko abendua

francesco tonucciFrancesco Tonucciri egindako

elkarrizketaren bigarren zatian, haurren eta hiriaren arteko harremanaizan dugu hizpide Haurren Hiria egitasmoaren sortzailearekin. Izan ere, hiri modernoetan haurren autonomia bermatzeko eta haien parte- hartzea sustatzeko esperientziak landu ditu Tonuccik azken hogei urtean. Haurren Hiria egitasmoaren izaera “politikoa” nabarmendu du psikopedagogo italiarrak, “haurren iritziak entzun egiten dituen helduak demokrazia ariketa handia egiten du”, eta haurrekkaleko espazioa berreskuratzeko beharra aldarrikatu du. “Haurrak kalean dituen hiria, hiri seguruagoada”.

Haurren Hiria egitasmoa sortu zenuen

1991n. Nolako harremana dute gaur

egin haurrek hiriarekin?

Hiri modernoan haurrak ez dira etxetikbakarrik ateratzen, etxean gelditzera behar-tuta daude, gurasoek beldurra dutelako.Haurraren autonomia edo askatasunarenmurrizketa ia erabatekoa gertatzen da, etagurasoei ez zaie axola haurrak ordu asko pa-satzen badu pantaila baten aurrean.

Horrek eragin dramatikoak ditu haur-tzaroan eta gizartean. Etxetik laguntzarikgabe ezin ateratzeak jolasteko ezintasunadakarkie haurrei; hau esaten dudanean gu-rasoek kontra egiten didate, umeak lehenbaino askoz gehiago jolasten direla argudia-tzen dute, jostailu ugari dituztelako eta par-kera laguntzen dietelako… Baina hain zu-zen, “jolastu” aditza ezin da “lagundu” adi-tzarekin jokatu, “utzi” aditzarekin baizik.Jolasten utzi behar zaie umeei. Honekin ezdut esan nahi gurasoak umeekin jolastu be-har ez direnik, alderantziz, oso gomendaga-rria da, bi aldeek gozatzen badute. Esannahi dudana da horrek ez duela haurren jo-lasaren beharra asetzen, umeek euren arte-an jolastu behar dutelako. Jolasaren oina-rrizko experientzia gauzatzeko beharrez-koa da umea etxetik atera ahal izatea guraso-en edo helduen kontrol zuzenik gabe, lagunbat aurkitzea, jolasa erabakitzea eta arauakadostea, jolaserako leku egokia aukeratzea,nahikoa denbora libre izatea, ahalik etagehien disfrutatzea eta umeak etxera buel-tatzeko gogorik ez sentitzea. Jolasaren bi-dez izaten dute umeek hazkunderik handie-na beren garapenean, alegia, pedagogoen, irakasleen, testu liburuen, gurasoen kontrolzuzenetik kanpo daudenean.

Gurasoek beldurra dutela diozu. Zeribeldurra?

Beldurrari aurre egiteari. Beldurra, arriskua eta oztopoa osagai ezinbestekoakdira haurraren bilakaera neurtzeko, bereburuarekiko zein beste kideekiko. Ahalmeneta gaitasunen eremurako zein arlo kogniti-bo eta sozialerako balio du horrek. Biharkohelduaren formaziorako, bizitzaren presta-kuntzarako hain funtsezkoak diren espe-rientzia horiek guztiak desagertzen ari diragure haurren bizipenetatik, beldurraren eraginez. Haurrak une oro daude heldueklagunduta: gurasoak, irakasleak, kirol entre-natzaileak, liburuzainak, ludotekako zain-tzaileak, umezainak… txandakatzen dira egunean zehar. Ondorioz, arriskua umea-ren bizitzatik desagertu da. Baina arriskuarieta oztopoari aurre egiteko esperientzia ezagutzen ez duen umeak ezinezko duenhori esperimentatzeko desioa eta beharrapilatzen du bere baitan; desio pilaketa horiobsesibo bilakatu eta nerabezaroan lehertuohi da.

Beldur eta kontrol zorrotz horiek direlamedio, oso esperientzia arraroa eskaintzenari gatzaizkie gure umeei, eta hazten direne-an are gehiago sufritzeko oinarria jartzen arigara. Beraz, beldurra sentitzekotan, hobedugu umeak txikiak direlarik sentitzea, txi-kiek beren burua zaintzen badakite-eta.Haurrak arriskua bilatzen du, ezinbestekoosagaia delako euren plazera, satisfakzioa eta bere burua neurtzeko beharra asetzeko.

Haurraren autonomia falta horrek badueskolan eraginik?

Pobretu egiten du, eskolari egin behar-ko lizkiokeen ekarpenak izatea eragoztenbaitio haurrari. Ondorioz, zoritxarrez, tex-tu liburuetara eta ohiko programetara itzul-tzea beste erremediorik ez du eskolak. Ita-lian ezagutzen ari gara hori, 60-70eko ha-markadetan proposatu eta bizitako guztiadesagertzen ari da, beti ere beldurraren etahaurrek proposamen propioak egiteko ezintasunaren aitzakian.

Eta hiriaren eremuan?Haurrak kalean ez egoteak hiriari ere

eragiten dio, haurrik gabeko hiri bat beti de-lako okerragoa. Haurrik gabeko hiriak baz-ter utzitako hiria dakar, eta bazter utzitako


18 • hik hasi • 173.zenbakia. 2012ko abendua

francescotonucci

E

“Une oro heldueklagunduta daude gaur

egungo haurrak.Arriskua desagertu da

haien bizitzetatik

”

hiria arriskutsua da. Hortxe dago paradoxa:ez diegu haurrei kalera ateratzen uzten ustedugulako kalea arriskutsua dela, eta egiaz,kalea arriskutsua da haurrik ez dagoelako.

Haurren Hiria egitasmoan autonomiaesperientziak proposatzen ari gara, haurrakeskolara bakarrik joatea adibidez; proposa-men horiek haurrak urrunetik kontrolatze-ra behartzen dituzte helduak, kalean hau-rrak daudela konturatu daitezen. Garai ba-tean normala zen bizilagunak kalean gerta-tzen zenaz arduratzea, hiri segurtasunarenosagai bat zen. Izan ere, gaizkileek jenderikgabeko giro ilunak, zikinak, zaindugabeakbehar izaten dituzte. Aldiz, giro komunita-rio eta parte-hartzaile batek uxatu egiten ditu. Haurren Hiria egitasmoko esperien-tzia aplikatu den tokietan, segurtasun mailanabarmen handiagoa da.

Autonomia da Haurren Hiriaegitasmoaren ardatzetako bat, hainzuzen.

Haurrek beti izan dute autonomia, bai-na gaur egun nabarmen desagertu da. Badi-ra horri buruzko ikerketak. Mayer Hillmaningelesak 1970an egin zuen etxea eta eskola-ren arteko mugimendu autonomia neurtze-ko lehen inkesta, Ingalaterrako 6 eta 11 ur-teko haurren artean. Emaitzen arabera,haurren %90 joaten ziren eskolara bakarrik.1990ean, portzentziak %10era egin zuenbehera. 2010ean beste herrialde batzuek erehartu zuten parte ikerketan, besteak beste Italiak. Italian, %6 joaten dira etxetik esko-lara bakarrik. Horrek esan nahi du lehen hi-ru urteetan %0 dela eta hurrengo bi urtee-tan ez dela %20tik gorakoa.

Hirien eta herrien artean alderik ezdago?

Ez, Italian bederen. Gainera, gaur egunherritarren gehiengo nagusia hirietan bizida, eta hirietan gertatzen dena herrietara za-baltzen ari da.

Haurren parte-hartzea sustatzea da besteardatza.

Parte-hartzea, autonomia ez bezala, ezda sekula haurren esparrua izan. Pentsa, emakumeei duela 60 urte baino gutxiago aitortu zitzaien parte-hartze politikorakoeskubidea Italian eta Espainian. Beraz, ino-

ri ez zaio bururatzen haurrek parte har de-zaketenik hiriaren edo eskolaren goberna-tzean. Baina zientziak esaten digu haurrabadela horretarako gai, parte har dezakeelaeta merezi duela parte-hartzean inbolukra-tzea. Baduelako zeresana. Ez dira etorkizu-nean hiritarrak izateko preparatzen ari, hiri-tarrak dira jada, eta pisua dute.

Haurren parte-hartzea auzi juridikoa ere bada. Nazio Batuen Erakundeak Hau-rraren Eskubideei buruzko Hitzarmena onartu zuen 1989an. Herrialde guztiek ba-bestu zuten, Somaliak eta Ameriketako Es-tatu Batuek izan ezik. Giza Eskubideen De-klarazioak baino babes handiagoa jasozuen, baina hala ere, oraindik guztiz ezeza-guna da.

Honi buruz, Haurraren Eskubideei bu-ruzko Hitzarmenak 12. artikuluan esatenduena oso argia da: haurrek beren iritzia adierazteko eskubidea dute eragiten dietenerabakiak hartzen diren bakoitzean, eta iri-tzi hori kontuan hartu behar da. Irakurrinuenean, ezin nuen sinetsi. Horrek esannahi duelako mundu osoko helduek, NBE-rena bezalako egoitza ospetsu batean, onar-tu zutela ez dutela berriz haurrei eragitendien erabaki bat hartuko haiei iritzia eskatugabe. Promesa faltsua gertatu da, inoiz ezbaita ezer egin.

Italian gurasoen banantze kasuetan ba-karrik onartzen da haurrek iritzia ematekoeskubidea. Baina 12. artikuluak balio behar-ko luke familian bertan aplikatzeko. Gura-soek jakin beharko lukete umeek euren iri-tzia azaltzeko eskubidea dutela eragiten die-ten erabakiak hartzen direnean: etxez alda-tzea, banantzea, seme-alaba gehiago edo ezedukitzea...

Eskolan gauza bera izan beharko luke,baina nik dakidala, ez dute ikasleei galdetze-ko ohiturarik. Horregatik, eskoletan ikaslebatzordeak osatzeko proposamena lantzenari gara aspalditik: euren artean eta heldu ba-tekin eztabaidatzen dute, eta noizean behineskolako zuzendariarekin ere, eskolari bu-ruz pentsatzen dutena esateko eta eskolakhobeto funtzionatzeko proposamenak egin ditzaten, mugarik gabe. Batzuk asalda-tzen dira ideia horrekin, baina zergatik ezindute haurrek didaktikaz hitz egin? Guk ezdugu ikasleek nahi edo eskatzen dutenarenaraberako eskola bat egitea proposatzen,

“Haurren Hiriaaplikatu den tokietan

segurtasuna handiagoada. Haurrik gabeko

kalea arriskutsuagoa da

”


guk esaten dugu ezinezkoa dela eskola bat egitea ikasleen iritzia ezagutu gabe. Eskolakinteres handiagoa erakutsi beharko luke ikasleak proiektuaren parte senti daitezen,haien atxikimendua bereganatzen.

Zuen esperientzietan zer harrera jasoduzue gurasoen aldetik?

Hiriko Haurren Kontseiluen esperien-tzian oso interesatuta daude gurasoak. Hau-rrentzat pribilejio bat da, beren alkatearekineztabaidatu dezaketelako, proposamenakegin ditzakete, entzuten zaiela sentitu deza-kete... Aldiz, autonomiaren proposamena,eskolara bakarrik joatearena, ez zaie bateregustatzen gurasoei, arazoa sortzen die ha-sieran. Baina ikusten dutenean euren ume-ak gai direla eskolara bakarrik joateko eta imajinatu ezin zuten modu batean jokatzendutela, xarmaturik gelditzen dira. Gaur egun guraso askok pena ematen didate, ustedute beren umea tuntuna dela, ezgai. Erobati begiratzen zaion moduan begiratzendidate galdetzen diedanean zergatik ez denberen haurra eskolara bakarrik joaten.

Azaldu ahal diguzu zertan datza HirikoHaurren Kontseilua zehazki?

Hiriko Haurren Kontseilua 1992ansortu genuen, baina aurrekaria Frantzian eta 70eko hamarkadan aurkitu behar dugu.Haurrek organismo demokratiko batenfuntzionamendua ikas zezaten egindakoheziketa proposamena izan zen, eta rol jokobaten antzera planteatua zegoen: haurrekalkatearen edota zinegotziaren rola joka-tzen zuten... Helduen esperientzia imita-tzen zuen: alderdiak, programak, hautes-kundeak, alkatearen izendapena... Guk ho-rrekin hautsi genuen, ez zelako haurrentza-ko heziketa proposamen bat, ezta hiriaren-tzat proposamen politiko bat ere. Gure iri-tziz, alkateari oposizioa egiteko lan taldekoesperientzia izan behar zuen, eta haurren ikuspegia ezagutzetik irakaspena jaso beharzuen alkateak.

Bi esperientzia horiek bereizteko, pro-posamen batzuk egin ditugu. Lehenik etabehin, Lehen Hezkuntzako haurrak izatea,txikiak direnean helduekin sortzen den ga-tazka handiagoa delako. Nerabe baten ka-suan, adibidez, autonomiaren auzia ia kon-ponduta dago. Baina haurren kasuan, esate-

rako, autoen auzia oso garrantzitsua da:haurren etsaiak dira ibilgailuak, haien espa-zioa murrizten dutelako, arriskua sortzendutelako eta ondorioz gurasoek ere haienautonomia murriztea ekartzen dutelako.Halaber, eskolatik kanpoko esperientzia izatea proposatzen dugu.

Parte-hartzea proposatzen zaienean, zerjarrera hartzen dute haurrek? Oztopo edoarazorik izan duzue?

Haurren ideiak orokorrean ezkutatutadaude eta ez da erraza haiengana iristea, umeek eurek ez dituztelako garrantzitsu-tzat jotzen. Txikitatik ikasi dute helduokpentsatzen duguna berrestea dela egin de-zaketen hauturik onena, pentsamendu etajarrera infantilak baztertu eta pentsamendueta jarrera helduak hartu dituztela erakus-tea. “Haur baten antzera jokatzen ari zara”,esan ohi dio gurasoak haurrari errieta egite-ko. Aldiz, “gizontxo baten modura” joka-tzea goraipamen gisa hartzen da. Hori zen-tzugabea da. Ondorioz, haurrek ez dute eu-ren ideiak garrantzitsutzat hartzen, ezta hel-duek haienak ere. Baina guk ideia horien be-harra dugu, horiek baitira alkateak ezagu-

tzen ez dituenak eta bestelako ikuspegi bateskaintzen dutenak.

Haurren pentsamendu ezkutu horreta-ra iristeko heziketa eskaintzen diegu hau-rren kontseiluetako begiraleei. Psikoanalis-tak gaixoarekin jarraitzen duen prozedura-ren antzekoa da Ibilbide narratibo bat pro-posatzen dio eta entzun egiten dio gaixoari,harik eta bere ikuspuntu, esperientzia edokulturaren arabera bestelako esanahia duenhitz edo esaldiren bat agertzen den arte; orduan, hura garatzeko eta sakontzeko es-katzen dio pazienteari. Guk jarrera hori har-tzen dugu, haurrei entzutearena, harridurasortzen digun zerbait, helduen kulturakoaez den zerbait entzuten dugun arte.

Hogei urte daramatzazue Haurren Hiriaproiektuarekin. Nolako bilakaera izandu?

Argentinatik etorri berria naiz. Osogauza bitxiak gertatzen ari zaizkit han. Bi unibertsitatetan honoris causa doktorea izendatu naute, eta bietan egitasmo horren-gatik izan da. La Platako unibertsitatearenkasuan gainean, Arkitektura fakultateak egin zuen proposamena. Alegia, aitortu du-

20 •hik hasi • 173. zenbakia. 2012ko abendua

francescotonucci

E

te nire eremu naturaletik kanpo eraginaduen egitasmoa dela. Izan ere, Haurren Hi-riak arkitektura, hirigintza, pediatria, filoso-fia eta zuzenbidearen alorretako eskume-nen arteko trukea eragiten du, ez da mailasoziologiko, pedagogiko eta psikologikoramugatzen.

Argentinan proiektua garatzen ari da arrazoi batengatik: proiektu politikotzathartu zutelako zenbait politikarik. Rosario-ko alkate Hermes Binner-ek bere proiektunagusien artean hartu zuen, eta 2003an NBEk Latinamerikako ondoen gobernatu-tako hiriaren saria eman zion Rosariori. Hi-ru arrazoi aipatu zituen epaimahaiak: hiria-ren administrazioa, osasungintzan izanda-ko esku-hartzea eta Haurren Hiria proiek-tua. Binner Santa Feko gobernadore izen-datu zutenean, Haurren Hiriaren laborategibat sortzea proposatu nion, egitasmoa San-ta Fe eskualde osora zabaltzeko eta Rosario-ko esperientzia Argentinako eta Latiname-rikako beste hiri batzuei eskaintzeko. Labo-rategia 2008an zabaldu genuen, eta une ho-netan 57 hirik hartzen dute parte sarean, Argentina, Uruguai, Txile, Kolonbia, Mexi-kokoak... Gogoan dut Mexiko DFko alka-teak esan zidana: “haurrek ematen dute se-gurtasuna, ez poliziak”. Haurrengan poli-

ziarengan baino konfidantza handiagoa izatea iraultzailea da.

Haurren Hiria indarrean jarri denlekuetan, sumatu duzue aldaketarik?

Aldaketa kulturala gertatzen ari da, hau-rrei buruz hitz egiten ari da pentsaezina zenleku batzuetan. Binnerrek beti esaten du be-ra proiektu honekin hasi zela politika egiten,haurrek eskumenen kudeaketa transbertsa-la egitea eskatzen ziotelako. Zergatik? Eu-ren burua baino askoz jende gehiago ordez-katzen dutelako haurrek. Boteretik, eraba-kiguneetatik kanpo daudenak ordezkatzendituzte haurrek, bestearen rol paradigmati-koa hartzen dute. Horregatik, haurrei en-tzuteko esperientzia onartzen duen hel-duak demokrazia handiko ariketa egiten du,denen administradore izateko gimnasia egi-ten ari da. Haurren beharrei erantzuten dienhiria herritar guztien beharretara egokitzenari delako. Hori oso garbi ikusten da, adibi-dez, mugikortasunaren gaian. Alkate batenburuhauste nagusia trafikoa izan ohi da, etanormalean autoei bidea erraztuz heldu ohidio arazoari. Haurrek ordea, hierarkia alda-keta proposatzen dute, oinezkoei lehenta-suna ematea, ondoren bizikletei eta garraiopublikoari, eta azkenik autoei.

“Haurrei entzunegiten dien helduakdemokrazia ariketa

handia egitendu

”“Botere

guneetatik kanpodaudenen rol

paradigmatikoa hartzendute haurrek

”

PARTAIDETZA:gurekin bada, izango da (III)

Marije APODAKA,Gotzon QUINTANA eta Bea UGARTE

I.2 tresna. Arauak edonon!

A B EKINTZA horien EMAITZA POSITIBOAK ETA NEGATIBOAK

Kasu hauetan ez dut beteko:

Nire buruari jartzen diodan arau bat:

Kasu hauetan ez dut beteko:

Nahitaez bete behar dudan arau bat

NAHI DUDAN GUZTIA EGIN NAHI NUKE, baina…

DEBATEAREN ONDORIOAK:


I.3 zk. Parte-hartze kontzeptua

- Genero-rolak zaindu behar dira: neskak beti idazkariak izatea eta mutilak bozeramaileak izatea saihestu egin behar dugu. Honako haueklandu behar dira gutxika: rolen aldaketaren gaia, bileretako giroa segurtasuna lortzeko eta ideiak eta iritziak trukatzerakoan autokontrola izatea.- Funtsezkoa da pertsona guztiek beren ideiak adierazteko aukera izatea, minutu bakoitzak balio du, eta pertsona bakoitzak denbora horiarduraz erabiltzeko erantzukizuna du.- Taldeetan ez dugu inoiz neska bat bakarrik jarriko, bi neska edo gehiago egotea bultzatuko dugu, hala neskak baztertzen dituzten mutilenjarrerak neutralizatzeko, eta haien protagonismoa eta hitz egiteko joera kontrolatzeko.- Irakasleak erreferentziatzat har ditzakeen parte-hartzearen definizioak arlo teorikoan jasota daude.- Azken laburpen idatzi bat egiten saiatuko gara, eta talde handian adierazitako ideia batzuk jasoko ditugu laburpen horretan.

Deskribapena Guztion gogoetaren bitartez eta talde txikietan egindako debatearen bidez, pertsona guztiekparte-hartzeari buruz duten iritzia ezagutuko dugu, eta kontzeptu hori ikasleek egindako ekarpenekin eta irakasleen azalpen teorikoekin eraikiko dugu.

Teknika Philips 6/6

Materialak I.3 tresna: Eta… zure iritziz, zer da parte hartzea?

Funtsezko alderdiak

- Taldea talde txikiagotan zatituko dugu; sei kideko taldeak izango dira gehienez ere, eta sei minutu izango dituzte irakasleak I.3 tresnan egin-dako galdera bati eman beharreko erantzuna eztabaidatzeko. Talde osoaren parte-hartze azkarra sustatu nahi da, denbora gutxian iritzi askolortu nahi dira, eta planteatutako galderen aurrean desadostasunak dauden egiaztatu nahi da.- Taldeak bereizi egingo dira, tresnan agertzen diren alderdiei buruz eztabaidatzeko. Ikasle bakoitzak bere iritzia adieraziko du minutu batean.Debatea hasi aurretik, idazkari bat eta bozeramailea izendatuko dira, guztion onespenarekin (guztion artean hartutako erabakia da). - Idazkariak guztion ekarpenak jasoko ditu eta, azkeneko minutuan, taldearen iritzia laburtuko du. Bozeramaileak taldearen emaitzak adierazi-ko ditu bukaeran talde handiaren aurrean (edo batzarrean), eta gainerako talde txikiek emandako iritziekin erkatu ondoren, moderatzaile bateklaburtuko ditu eta arbelean idatziko ditu.- Egindako lanaren laburpena idatziz jasoko da.

Garapena

I.3 tresna. Eta… zure iritziz, zer da parte hartzea?

…INTERES eta BEHARbatzuekin

…PERTSONEKIN

Elkarte batean, eskolan, lagun taldean, etab., parte hartzea zer den azaltzeko iritzi asko dago. Batzuen ustez, egotea nahikoa da parte hartze-ko. Beste batzuen ustez, berriz, gauden lekuan gaudela, egon behar duen jendeak egon behar du. Beste batzuen iritziz, aldiz, ez da horrela,eta garrantzitsuena ordezkariak izatea dela esaten dute (legebiltzarrean edo eskolako ordezkariaren kasuan, adibidez). Baina, bestalde, ideiarikedo helbururik gabe, parte hartzeak zentzurik ez duela ere esaten da.

Zuk zer uste duzu? Zerbaitetan parte hartzera gonbidatzen zaituztenean (jolas batean, kirol batean, talde batean, lagun talde batean…), zeregin dezakezula edo egin behar duzula pentsatzen duzu?, nor egotea espero duzu, eta nor ez egotea?, zergatik gonbidatuko zaituzte?…

PARTE HARTZEN DUGU:

…HELBURUAK lortzeko


I.4 zk. Inkesta: gure inguru parte-hartzailea

− Inkesta metodo ez-esperimentala da, eta psikologia sozialean erabiltzen da pertsonen lagin baten jarrerak, iritziak edo esperientziak ezagu-tzeko, eta, horretarako, galdeketa erabiltzen da. Abantaila asko ditu, egiteko erraza baita, baina desabantailak ere baditu, esate baterako, pertso-nak edo egoerak erantzunean duten eragina edo erantzun duen pertsonak komeni zaion iritzia ematea, benetan pentsatzen duena esan gabe.Dena den, teknika egokia da ikasleek besteen iritziak entzuten ikas dezaten, iritzi horiek bilatzen saia daitezen, taldeko lana antolatzen ikasdezaten eta hurbileko ingurua hobeto ezagut dezaten.− Inkesta egiteko hautatutako pertsonek ikastetxeko kolektibo guztiak ordezkatu behar dituzte, adina eta sexua barne (ikasleak, irakasleak,familiak, administrazioko eta zerbitzuetako langileak). − Beharrak eta proposamenak jasotzen saiatuko gara, ikastetxeko pertsona eta talde guztien parte-hartzea hobetzeko.

Deskribapena Eskola-elkarteko pertsonek ikastetxeko parte-hartzeari buruz duten iritzia ezagutzen saiatukogara, eta, inkesta baten bitartez, parte-hartze hori hobetzeko proposamenak jasoko ditugu.Ikasleek entzute aktiboa eta askotariko iritziak jasotzeko eta tratatzeko zeregina landuko dituzte.

Teknika Inkesta

Materialak − I.4.1 tresna. Inkestarako jarraibideak− I.4.2 tresna. Gure inguru parte-hartzailea ezagutzeko inkesta− I.4.3 tresna. Inkesten analisia− Aukerako tresna: http://www.encuestafacil.com/. Eta http://es.surveymonkey.com/

Web-orri horietan inkesta egiteko ereduak dituzue.

Funtsezko alderdiak

− 3 lagunez osatutako talde txikiak egingo dira (inoiz ez neska bat bakarrik) inkesta, laburpena eta batzarreko bateratze-lana egiteko.− Inkestaren dinamika zehatz-mehatz azalduko diegu, eta 1.4.1 Inkestarako jarraibideak tresna landuko da.− I.4.2 Gure inguru parte-hartzailea ezagutzeko inkesta tresna erabiliko dute egokitu zaien taldeko (ikasleak, irakasleak, familiak, jangelakolangileak eta administrazioko langileak) 3/4 pertsonari galdetzeko. − Iritziak bildu ondoren, laburpen bat egingo dute eta talde handiaren aurrean edo batzarrean aurkeztuko dute; horretarako, I.4.3 tresna era-biliko dute.

Garapena

I.4.1 tresna. Inkestarako jarraibideakIritzia eskatuko diegun pertsonengana hurbildu aurretik, honako hauek egingo ditugu:1. Nori galdetuko diogun eta pertsona horiek nola aurkituko ditugun zehaztuko dugu.2. Inkesta eta berorren helburuak ondo ezagutu behar ditugu (I.4.2 tresna)3. Taldeko pertsona bakoitzaren zereginak banatuko ditugu.4. Lan guztia nola egingo dugun erabakiko dugu.5. Beharrezko material guztiak prestatuko ditugu: inkestaren fotokopia, bolaluma…

Inkesta egiten dugun bitartean:1. Galdera egingo diogun pertsonarengana jendetasunez hurbilduko gara, eta gure burua aurkeztuko diogu.2. Berarengana hurbiltzeko arrazoia azalduko diogu, eta inkestari une horretan erantzun diezaiokeen galdetuko diogu; bestela, beste unerenbaterako egingo dugu hitzordua.3. Lanaren helburua eta inkestaren dinamika erakutsiko dizkiogu (galdera motak, eskainiko diogun denbora, izango duen erabilpena, etab.).4. Interesa agertuko dugu inkesta egingo diogun pertsonaren iritziaren aurrean.5. Galderekin hasiko gara: argi irakurriko ditugu, arretaz entzungo ditugu erantzunak, inkesta egiten diogun pertsonari begiratuko diogu etairribarre egingo diogu, esaten duena jasoko dugu, ulertzen edo ezagutzen ez duguna galdetuko diogu…6. Amaitutakoan, eskerrak emango dizkiogu eskainitako denboragatik eta emandako iritziengatik, hurrengo baterako hitzordua eskatukodiogu emaitza orokorrak emateko, eta adeitasunez agurtuko dugu.

Inkesta egin ondoren:1. I.4.3 tresnarekin, emaitzak landuko ditugu.2. Emaitzak eskuratutakoan, inkesta egin diegun pertsonei emaitzen berri emango duen agiri bat helaraziko diegu, eta parte hartu izanaeskertuko diegu.


I.4.2 tresna. Gure inguru parte-hartzailea ezagutzeko inkesta

Gizon batek erantzuten du: ….Emakume batek erantzuten du: ….1. Zure ustez, ikastetxe honetan parte hartzeko aukera berdinak dituzte guztiek? (jardueretan, erabakietan, debateetan…)

a. Baib. Ez

2. Nork parte hartzen du gehiago ikastetxeko jardueretan?a. Emakumeek edo gizonek?b. Zergatik?

3. Gehiago parte hartu behar dugula uste duzu?a. Bai…

i. Nork?...ii. Zertarako? ….

b. Ez… i. Zergatik?...

4. Zure ustez, zerbait hobetu behar da parte-hartzea sustatzeko?a. Bai…

i. Zer?b. Ez…

5. Zerbaitetan parte hartu nahiko zenuke?a. Bai

i. Zertan? b. Ez

i. Zergatik?


I.4.3 tresna. Inkesten analisia

Taldean, tresna hau erabil dezakezue lortutako erantzunak laburtzeko eta aztertzeko

Erantzun duten gizonen kopurua

Erantzun duten emakumeen kopurua

Ikastetxe honetan guztiek berdin parte har dezaketela uste duten emakumeen kopuruaIkastetxe honetan guztiek ezin dutela berdin parte hartu uste duten emakumeen kopuruaIkastetxe honetan guztiek berdin parte har dezaketela uste duten gizonen kopuruaIkastetxe honetan guztiek ezin dutela berdin parte hartu uste duten gizonen kopuruaEmakumeek gehiago parte hartzen dutela uste duten pertsonen kopuruaGizonek gehiago parte hartzen dutela uste duten pertsonen kopuruaEmakumeek parte hartzen duten esparruak

Gizonek parte hartzen duten esparruak

Gehiago parte hartu behar dela uste duten pertsonen kopurua

Gehiago parte hartu behar ez dela uste duten pertsonen kopurua

Gehiago parte hartu behar duten pertsonak edo taldeak

Parte-hartzea areagotu behar den esparruak

Inkestan parte hartu duten pertsonek parte-hartzea hobetzeko egindako proposamenak

Parte hartu nahiko luketen esparruak

Adierazi inkestaren 5 ondorio garrantzitsu:1.

2.

3.

4.

5.

Adierazi parte-hartzea hobetzeko taldean sortutako 5 proposamen:1.

2.

3.

4.

5.


I.5 zk.Aginduekin jolasean: inplikazioa, bat ez etortzea, bat etortzea.

- Arauek egin beharreko mugimenduak, hartu beharreko erabakiak eta harremanak gidatzen dituzte. Aginduekin jolas egin-go dugu, arauaren aurrean hartzen dugun jarrera barneratzeko.- Zaila gertatzen zaigu gure arauak betetzea eta erabaki pertsonalak hartzea.- Adostasuna lortzea erraza ez bada ere, baliagarria da harremanetan eta erabakiak hartzeko orduan. Ulertzen eta onartzenditugun arauak eta mugak daude. - Ezarpenaren sentimenduak gure autonomia garatzea eragozten digu. - Adostasuna lagungarri izango zaigu gure harremanetan.

Deskribapena Jolas honetan, honako hau landu nahi dugu: aginduak betetzeak zer dakarren, hainbatnorabidetan mugitzea, talde batean zentzu eta helburu berberak izatea, edo modu ale-atorioan edo irizpide desberdinekin mugitzea. Langintza horretatik ondorioak aterakoditugu, elkarrizketa eta adostasuna aldarrikatzeko.

Teknika Jolasa: robotak izango gara, kontrolatzen gaituzten pertsonen agindura

Materialak - I.5 tresna, aginduekin jolasean: inplikazioa, bat ez etortzea, bat etortzea.- Aginduen taula eta gertatutakoaren analisia.- Koloretako kartoi meheen zatietan aginduak idatziko ditugu: horia - etzan lurrean;urdina - jarri hormaren kontra eta besoak gurutzatuta; berdea: erdira - bizkarrak biz-karren kontra.

Funtsezko alderdiak

- Lauko taldeak egingo ditugu, kideetako bat arduraduna izango da eta gainerakoak robotak izango dira, eta gelan batera etabestera ibiliko dira. Taldeko koordinatzaileak araua betearazi behar du, eta bere taldeko pertsonei noranzkoa aldatzen lagun-duko die oztopo bat aurkitzen dutenean eta alarma jotzen dutenean; izan ere, robotak zuzen eta aurrerantz baino ez diraibiliko.- Gogoan izan: pertsona guztiak berdin mugitzen dira, roboten antzera ibiltzen dira eta taldeko arduradunak laguntzen badiesoilik aldatuko dute noranzkoa. Oztopo bat aurkitzen badute gelditu egiten dira, eta, alarma joz, dauden tokian itxarongodute arduraduna laguntzera etorri arte.- Dinamizatzaileak aginduak emango ditu, ikasleak gelan roboten moduan batera eta bestera mugi daitezen eta arduraduneklagun diezaieten.- Pertsona batzuek BESTE AGINDU BAT jasoko dute koloretako kartoi mehe batean. Agindu hori bete egingo dute, etagainerakoengandik bereiziko ditu horrek. Esan dieten jarreran geldi-geldi egongo dira eta ez dira gehiago mugituko. Begirageldituko dira.- Aginduak bete ondoren, eseri egingo gara eta gogoeta egingo dugu. Lehenik eta behin, zer moduz sentitu diren galdetukodiegu, eta ea sentimendu, bizipen edo arazoren bat partekatu nahi duten. - Ondoren, egoera bakoitzari dagozkion galderak aztertuko ditugu.

Garapena


I.5 tresna. Aginduekin jolasean: inplikazioa, bat ez etortzea, bat etortzea.

Mugitzeko aginduak

Begiak irekita ditugula mugituko garaguztiak

Begiak irekita ditugula mugituko garaberriro guztiak

(Horiak banatu- Etzan lurrean)

Oso-oso poliki mugituko gara, oztopoabilatzen azkenak izan gaitezen

Begiak itxita ditugula mugituko gara

(Urdinak banatu - Jarri hormaren kontraeta besoak gurutzatuta)

Begiak irekita ditugula mugituko gara

Begiak itxita ditugula mugituko gara

(Berdeak banatu - Erdira, bizkarrak biz-karren kontra)

Begiak irekita ditugula mugituko gara

Gogoetarako proposamenak

Erraza al da araua betetzea?

Laguntzailea edo robota izatea nahiago duzu?, nork pasatu du hobeto?,noranzkoa aldatzen lagundu didate edo ez didate jaramonik egin?

Araua hausteko gogorik izan al dut?

Pertsona batzuek desberdin pentsatzen eta jokatzen dute. Eskatutakoa egindute: nola sentitu dira, hobeto izango litzateke araua ez betetzea eta besteekegiten zutena egitea?

Erraza al da ADOS EZ EGOTEA?

Zer sentitzen dugu begiak itxita ditugunean?

Polikiago ibiltzen naiz?

Tranpa asko egin ditugu?

Pertsona desberdinak daude.

GURE IRITZIA ETA ERABAKIA DEFENDATZEA merezi du gehiengo-ak beste gauza bat pentsatzen eta egiten duen talde batean?

Begiak ixteak “besteei ni eramaten uztea, nahi dutena egin dezaten uztea, ber-din zaidala, paso egiten dudala…” esan nahi du?

Desberdintasunak daudenean, norbait ROBOT sentitzen al da?, nola hartzenda erabaki bat?, nork erabakitzen du?, inor haserretzen al da?, norbaitek amoreematen al du?

BILATU ADOS JARTZEA ZAILA DEN EGOERA ERREALAK ETA AZTERTU

Identifikatu elkarrizketa, adostasuna edo partekatutako erabakia erabiltzen diren egoerak pertsonarentzat eta taldearentzatduen abantailaren edo onuraren bat.

Gauza guztietan ados ez egoteak erabaki partziala hartzea eragozten du? Zure ustez, harreman baten edo interes edo behardesberdinen bi muturren erdigune geometrikoan, erdian, dago adostasuna?


I.6 zk. Talde osasuntsua / talde gaixoa

− Garrantzitsua da pertsona guztiok zeregin bat izatea antzezpenean: aurkezlea, aktore nagusia, kamera… Mutilen eta nesken protago-nismoak orekatua izan behar du denborari, paper nagusiei eta abarri dagokienez.− Talde batek modu egokian lan egiteko elementu positiboak eta lantaldeen lana eragozten duten alderdi negatiboak bereiziko ditugu.

Deskribapena Jarduera honetan, talde batek zeregin bat, debate bat ondo edo gaizki egiteko, edo erabakiegokiak edo desegokiak hartzeko ezaugarriak eta elementuak identifikatuko ditugu.Antzezpen txiki baten bitartez egingo dugu.

Teknika Role-playing

Materialak I.6.1 baliabidea. LantaldeaI.6.2 baliabidea. Talde osasuntsua eta talde gaixoa hautemateko jarraibideakI.6.3 baliabidea. Taldearen lankidetza-egitura vs taldearen egitura lehiakorra

Funtsezko alderdiak

− Bi talde egingo ditugu: osasuntsua eta gaixoa. Ez diegu ikasleei inolako azalpenik emango, ondo lan egiten duen talde bat eta gaizkilan egiten duen beste bat antzeztu behar dituztela esango diegu soilik. Lantaldeak izango dira. Honako hauek antzez ditzakete: debatebat, erabaki bat hartzeko une bat, jarduera bat egiteko une bat, zereginen eta arduren banaketa, sortu den gatazka bat konpontzeko unebat, jolasean dabiltzan une bat, etab.− Antzezpen bakoitzean, talde bakoitzak bere aldetik, egokitu zaion taldearen gidoia antzeztuko du, eta beste taldearen aurrean aurkez-teko “sketch” bat prestatuko du. − Antzezten ari ez den taldeak antzezten ari den taldea “osasuntsu” edo “gaixo” dagoen adierazten duten ezaugarriak idatziz jasobehar ditu. Jaso dutena bateratu egingo dute eta, beharrezkoa bada, azalpena osatuko dugu.− Zer balioetsi behar duten azalduko diegu: pertsona guztien parte-hartzeak orekatua izan behar du, taldearen ezaugarriek egokiak izanbehar dute (osasuntsu edo gaixo dagoen kontuan hartuta), umorea errespetuz erabili behar da, gidoiak koherentea izan behar du.

Garapena

PAC Proiektua – VICeko Unibertsitatea, Pere Pujolas, José Ramón Lago http://www.cife-ei-caac.comhttp://www.educacion.gob.es/dctm/ministerio/educacion/actividad-internacional/cooperacion-educativa/2009-ponencia-20-pere-pujolas.pdf?documentId=0901e72b8008ba70http://www.revistaeducacion.mec.es/re349/re349_11.pdfhttp://www.slideshare.net/bgune20/pere-pujols-lan-kooperatibohttp://b06elkarbizitzamintegia.wikispaces.com/Lan+kooperatiboa

Sakontzeko:


I.6.1 baliabidea. LantaldeaParte-hartzea sustatzeko jarduera taldekideen arteko harremanaren bidez garatzen da. Berorren oinarrizko zereginetako bat helburuak elka-rreraginean garatzeko eta garapen hori sustatzeko bidea emango duten lantaldeak osatzea da.

Taldeek errealitate dinamiko eta aldakorra izango dute, eta beroriek osatzeko eta eraikitzeko prozesuan, hainbat une eta etapa biziko dituzte:- Hasieran, taldea eratuko da.- Horren ondoren, konfrontaziorako eta taldean rolak hartzeko mugimenduak etorriko dira.- Gero, konpromisorako eta harmoniarako joera nagusituko da, arauak (esplizituak eta inplizituak) onartuz.- Eta azkenik, lana betetzea, eraginkortasuna, produkzioa eta emaitzak etorriko dira.

Hauek dira talde on batek izan behar dituen ezaugarriak:- Giro informala, erosoa eta tentsiorik gabekoa izatea. Laneko giroak pizgarri izan behar du. EZ dago aspertze arrastorik.- Eztabaidak edota desadostasunak badaude, baina taldea garatzen ari den zereginaren esparruan beti, inoiz ez eraso pertsonal gisa.- Taldearen zeregina eta helburuak ondo ulertu eta onartu dira. Horietaz nahikoa hitz egin da eta nahiko zehatza dira, eta, beraz, taldekokide guztiek partekatzen dituzte.- Erabaki gehienak aho batez edo halako adostasun batez hartzen dira; argi uzten da, oro har, guztiak ados eta aurrera egiteko prest daudela.- Kritikak maiz baina zintzotasunez egiten dira, eta, normalean, ez diote inori enbarazu egiten edo tentsiorik sortzen. Zeharkako edo zuze-neko eraso pertsonalen aztarna gutxi daude. Kritikak eraikitzaileak izan ohi dira, taldeari eragiten dioten eta egin nahi duena egiteko eragoz-pen diren oztopoak kentzera bideratzen baitira.- Guztiek askatasun osoz adieraz ditzakete beren iritziak, sentimenduak edota ideiak taldearen alderdi guztiei buruz: funtzionamendua,proiektuak, askotariko gaiak... Ez dago beldurrik edota oinarririk gabeko presiorik. Guztiek adi entzuten diote elkarri.- Ekintza bat garatzen hasten direnean, egin beharrekoak definitzen eta egokiro banatzen dira. Guztiek dakite zer egin behar duten, eta zer-tarako.- Ez da beti taldearen koordinatzailea edo dinamizatzailea nagusitzen, eta taldea ez da mugatzen besterik gabe hark esana betetzera.Inguruabarren arabera eta emaitzak ebaluatu ondoren, rolak aldatu egiten dira.- Taldeak ezagutzen du jarduera-plana, eta badaki garatzen ari diren jardueren zergatia. Askotan, nola ari diren ebaluatzeko eta beren lanazerk oztopatzen duen aztertzeko, geldiuneak egiten dituzte.Parte-hartzean oinarritutako talde horien jarduerak aurrera egiten du konfiantzari, lankidetzari, komunikazioari, taldearen eraginari eta berta-ko kide izan nahiari esker. Berdintasun-balioak eta parte-hartzea sustatzeko bidea irekitzen dute prozesu horiek:• Lankidetza• Elkarren arteko mendetasuna• Adiskidetasuna• Ikaskuntza• Norberaren ezagutza eta inguruaren ezagutza (pertsonak eta bitartekoak)• Komunikazioa• …

Taldeko kide diren pertsonak bizitzen ari diren harremanetan, ezinbesteko garrantzia dute alderdi hauek:• Aurretiko bizipen motak.• Elkarreraginean harremanetan dauden pertsona horien balioak eta bakoitzak bere buruaz egiten duen balioespena.• Garatzen ari diren bilakaera-unea.• Erabiltzen ari diren jarduerak eta metodologia.• Taldekideekin eta beste talde batzuekin elkartzeko moduak.• Taldean lan egiteak ematen dien gogobetetasuna.

Talde-lana sustatuko duten balioak garatzeak (lan horren alderdi onenei lehentasuna emanez eta hautematen diren zailtasunak gaindituz)gizartean okerren dauden pertsonen parte-hartze soziala sustatzen lagunduko du, harreman sozialetarako zailtasunak eragozteko eta trebeta-sun sozialak indartzen laguntzeko; norberaren burua ezagutzen, lagunak egiten, bakoitzaren alderdi onak identifikatzen, balioesten eta erabil-tzen, besteak ezagutzen eta, azkenik, taldearen helburua lortzen lagunduko du gainera.

Horregatik guztiagatik, askotan, ezinbestekoa da entrenatzea eta ikastea; izan ere, banakakotasuna, lehia, mendetasuna, otzantasuna... talde-tik kanpo dauden eguneroko jarduerak dira, eta nahitaezkoa da eskarmentu horri aurre egitea. Azken hori gatazka eta aurrez aurreetarakoarrazoi izan daiteke, batik bat interesik ez badago edo oso desberdinak badira. Ez gaitu geldiarazi behar gatazkak izateko beldurrak; badaki-gu hori bera positiboa izan daitekeela aurrera egiteko, ikasteko, elkarreraginean jarduteko. Badakigu nola konpondu gatazkak, eta badakigu,gainera, kasurik gehienetan irtenbidea edo askotariko irtenbideak daudela.


e k a r p e n a k

bizitza-egitasmoaren eremua (hezkuntza). Es-kola, hortaz, funtsezko eremu horietako batdugu.

Herrialderik industrializatuenetan hirueremu horiek bizi-kalitate deritzonaren ar-datza osatzen dute. Horregatik dira herrial-de horiek hain sentiberak haien kalitatearidagokionez.

ARRAZOI TEKNIKOAKBadira beste indar batzuk, zerbitzua ho-

betuko duten aldaketak bultzatzeko asmoz,hezkuntza-sistemari presioa egiten diote-nak, esate baterako, jaiotza-kurbaren jaitsie-rak eragindako ikastetxeen arteko lehia; ikas-

tetxeak kanpotik ebaluatu beharra; autonomia

eta partaidetza handiagoen eskakizuna; gaur-ko giza gurari eta premiei (aisialdia, teknologiaberriak, eskakizun profesional berriak, etab.) hobeto egokitzen zaizkien zerbitzuen es-

kaera, etab. Azkenik bada izaera HUMANISTA

NOLA ARRAZOITU DAITEKE,GAUR EGUN, ESKOLARI EGITENZAION KALITATE-ESKAERAETENGABEA?

ARRAZOI HISTORIKOAKHasiera baten kalitatea adreilutan defi-

nitu zen, edo gauza bera dena, guztiontzako

eskola postutan.Aurrerago, bitarteko, baliabide tekniko eta

ratio egokitan definitu zen.Azkenik, agenteen gaitasun moduan, eta

pertsonen itxaropen eta interesei erantzu-ten dien zerbitzu moduan definitzen da.

ARRAZOI SOZIOLOGIKOAKGizakiaren bizi premiak asetzen dituz-

ten oinarrizko eremuak hiru dira: bizitza eta

osasunaren eremua (osasungintza), askatasuna-

ren eremua (zuzentza), eta gizarteratze, lan eta

Kalitate-egitasmo integratuaNola bihurtu nire ikastetxea prozesuen eta pertsonen lanaren hobekuntzanoinarritutako erakunde

duen beste arrazoi bat, herritarrek eskolariegiten dioten kalitate-eskaera azaltzen due-na: hezkuntza, gizakiaren ongizatea eta gi-zarte aurreratuen bizi-kalitatea ziurtatzenduen funtsezko ondasuntzat hartzen da.

Arrazoi horiengatik, duela hogei bat ur-tetik hona, ikastetxeei kalitatearen kudeake-tarako ereduak eskaintzen zaizkie, halakoeskari mota berriei erantzuten laguntzeko.

ZER DA KALITATEA KALITATE-EGITASMO INTEGRATUARENESPARRUAN, HEZKUNTZANPENTSATUZ?

- Kalitatea, lan egiteko eraren aldaketa-ri, prozesuen eta pertsonen etengabeko ho-bekuntzari, irakasleen eta administrazio etazerbitzuetako pertsonalaren hazkuntzari,eta ikasle, sendi eta erakundeen itxaropeneierantzuten dieten emaitzei lotuta dago.

- Mortimoren esanetan, kalitateko es-

Jone ARETA URRESTARAZUTXIOKA HAUR IKASTOLAKO ZUZENDARIA

kola, ikasleen aurrerakuntza intelektual, so-zial, moral eta emozionala sustatzen dueneskola da. Kalitateko eskolak bere egile etajasotzaileen gaitasunak bultzatzen ditu, aipatutako arloetan emaitza onak lortzeko.

ZER DA KALITATE-EGITASMOINTEGRATUA?

Ikastetxeetan esku hartzeko eredu batda, eta kultura burokratiko formaletik per-tsonen hazkuntza gizatiar eta profesionale-an oinarritutako kultura transformaziona-lerako aldaketa bideratzea eta erraztea duhelburu.

KEI-REN KALITATE-PRINTZIPIOAK1. Pertsonen asebetetzea. 2. Hezkuntzako jarduera guztiak ikasle-

ari pertsona gisa zuzentzea.3. Inplikazioa.4. Aitzindaritza konpartitua, eskolaren

hobekuntzan konprometitua.5. Ebaluazioa. 6. Eraginkortasuna eta emaitzak.

OINARRI KONTZEPTUALA Zein esperientzia eta ikerketatan dago oina-

rrituta KEI?

a. Eredua ehunetik gora ikastetxe publi-ko eta pribatuetako maila guztietan esperi-mentatu duten bideratzaileen lanean etaprofesionaltasunean dago oinarrituta.

b. Kalitate-adierazleak, hezkuntzako ikerketa orokorretik eta Europako ikerketanagusietatik hartu dira, hala nola, Eskola Eraginkorren Mugimendutik eta Eskola-ren Hobekuntzarako Nazioarteko Egitas-motik.

c. KEI aurrera eramateko estrategia, Erakundeen Garapenean eta Ikasten dutenErakundeen ereduan oinarritzen da, eskolaikasteko gai den elkartetzat hartzen duten ereduetan, alegia.

KALITATE-EGITASMO INTEGRATUAREN EGITURA

Beste kalitate-eredu batzuen aplika-


sistematikoki eta adosturik jasotako datukuantitatibo edo kualitatiboa.

Deskribatzailea edo erakusgarria adieraz-learen betetze-maila zehazten duen infor-mazio zehatza da.

Ereduan erabiltzen den AUTOEBA-LUAZIO GIDA, egitura horretan oinarri-tuta dago. Argiago ikusteko, adibide bat aur-kezten dugu:.

zioa, enpresa-kulturan arrakastaz esperi-mentatutako irizpideetan oinarritzen da;KEI, ordea, eremutan, kalitate-irizpidetaneta irizpide horiek ikastetxearen testuingu-ruan zehazten dituzten hainbat adierazle-

tan egituratu da. Ikus dezagun zehatzago.Eremuak eskola erakundeen garapena-

ren oinarrizko arloak dira. Zazpi eremu na-gusi bereizi dira:

1. Erakundearen planteamenduen ere-mua.

2. Antolakuntza-egituren eremua.3. Harreman- eta elkarbizitza-sistema-

ren eremua.4. Tutoretza- eta orientazio-eremua.5. Curriculumaren eremua.6. Familiaren eta inguruaren eremua.7. Administrazioko eta zerbitzuetako

eremua.Irizpidea epaitzeko edo baloratzeko

arau bat da. Kalitate-irizpideekzeharkako ar-datz edo eremu pedagogikoetan lortutakokalitate-maila epaitzea ahalbidetzen dute.Kalitate-irizpide horiek, hezkuntzako iker-ketak, oro har, eta kalitateari, hobekuntzarieta eraginkortasunari buruz egin direnakkontuan hartuta zehaztu dira.

Adierazlea zera da: helburu jakin batez,ikastetxeko arloren batean egindako ahale-gina, etekina edo hobekuntza baloratzeko,

A) Ikastetxeko bizitza sei eremutansistematizatzen dugu, irakaskuntzarieta hezkuntzari estu-estu lotuta dau-den sei eremutan. Eremu bakoitzeanzenbait kalitate-irizpide definitzendira, eta kalitate-irizpide bakoitzaadierazleen bidez zehazten da.


ZEIN METODOLOGIA ERABILTZEN DUGU?

Kalitate- eta hobekuntza-mugimendugehienen metodologia erabiltzen dugu, tal-de-lana, erabakiak elkarren artean hartzeaeta adostasuna bilatzea bultzatzen dituen ereduan oinarritua. Ereduaren garapenean,hobekuntza-taldeek partaidetza aktiboadute prozesua eta bilakaera bideratu behardituzten erabakiak hartzeko orduan.

Eredua aurrera eramateko, prozesuanzehar, hobekuntza-taldeei zenbait estrate-gia eta tresna eskaintzen zaizkie ondoko u-rratsetarako:

• Erabakiak hartzeko: brain storming,metaplana, elur-bola, diamantearen tekni-kak eta lehenespen-sarearen teknika.

• Laginak zehazteko eta datuak biltzeko:

galde-sortak, elkarrizketarako gidak, pro-bak, etab.

• Diagnosia egiteko: Ishikawaren arantza,interesaren printzipioak, etab.

• Plangintza egiteko:plangintza estrategi-koa, Demingen gurpila, PDCA, egitasmo-en kudeaketa, etab.

• Ebaluatzeko: Autoebaluazio Gida(KEI ereduaren berariazko tresna).

Hobekuntza-taldeen lanerako, “haus-narketa-ekintza” estrategia erabiliko dugu,Ellioten “ikerketa-ekintza”-ren zenbait as-pektu jasotzen dituena.

Ereduaren ikuspen oso eta batuagoa izateko, ikusi ondoko irudia:

NOLA EZARTZEN DA KALITATE-EGITASMO INTEGRATUA?

KEIren ezarpenak 8 fase ditu, ondo-rengoak alegia:

INFORMAZIOAREN FASEA KEIn sartu aurretik, Organo Gorenari,

zuzendaritza-taldeari eta langile guztiei in-formazioa eman behar zaie, KEIren ezau-garri orokorrez, proiektuaren iraupenaz etabaldintzez nola aurrekontuez.

KALITATEAREN KONPROMISOARENFASEA

- KALITATEAREN DEFINIZIOA-REN adostasuna:

Ikastetxe bakoitzak, kalitatez edo eten-gabeko hobekuntzan lanean aritzeko irizpi-deak edo arrakasta-faktore kritikoak ados-ten ditu, hots, kalitatearen definizioa landueta adosten du.

- Ikastetxeko EGINKIZUNARENDEFINIZIOA:

Proiektuan parte hartzen dutenek defi-nitzen dute erakundeak izatera heldu nahiduena. Eginkizuna erakundearen nortasu-na definitzen duen asmoen adierazpena be-zala ulertzen da.

- Ikastetxeko IKUSPENAREN DE-FINIZIOA:

Ikuspenak ikastetxeko gobernu- etagestio-organoak, eta baita ere, langileekhautatua eta onartua izan behar du. Horre-tarako, ondoko baldintzak bete behar ditu:

I. EREMUA: ERAKUNDEAREN PLANTEAMENDUAKEremu hau ikastetxeko kultura formalari dagokio. Etorkizuneko erakundebatean aintzat hartu beharreko lau ezaugarri nagusi ukitzen ditu: kalitatearendefinizioa, eginkizuna, ikuspena eta erakunde baloreak. Aldi berean, hurrengodokumentu instituzionaletan zehaztutako arrakasta faktore kritikoak barnera-tzen ditu: Ikastetxearen Hezkuntza, Proiektua, Urteko Plangintza Orokorra etaPlan Estrategikoa.1.1. KALITATEAREN KONPROMEZUA estandarra:Ikastetxean bada pertsonalak adostutako ‘kalitate’ kontzeptuaren definizioajasotzen duen dokumentua eta erreferentzia egonkorra da.

ADIERAZLEAK1.1.1. Ikastetxean bada ‘kalitate’ kontzeptuaren definizioa jasotzen

duen dokumentu esplizitua.

1.1.2. ‘Kalitate’ kontzeptuaren definizioa bertako ikastolakoen artean

adostutako erabakia izan da.

1.1.3. P.Estrategikoak eta UPOk kalitatearen ideiak jasotzen

dituzte euren helburuetan.

1.1.4. Bost urtero, ‘kalitate’ kontzeptuaren eguneratze-prozesua

burutzen da.

B) Egitura hori eremuak zeharka-tzen dituzten hiru ardatzekin osa-tzen da:

1. Kulturaren ardatza, kultura transfor-mazionalari lotua.

2. Prozesuen ardatza, arrakasta faktorekritikoei lotua.

3. Emaitzen ardatza, pertsonen asebete-tzeari lotua.


* Erakundearen eguneroko bizitzari egokitu behar zaio.

* Partekatua izan behar du.* Erakundearen gertakizun eta proze-

su-gakoak interpretatzen lagundu behardu.

* Ikastetxeko kulturan barneratu beharda.

- ADIERAZLE PROPIOAK FIN-KATU ETA AUTOEBALUAZIOA EGITEKO ARGIBIDEAK EMAN:

Autoebaluazioaren fasean sartu bainolehen, eta, aldi hori bukatzeko, partaideekikastetxea ebaluatzeko erabiliko duten AU-TOEBALUAZIO GIDA txertatzeko zen-bait adierazle adosten dituzte. Halaber, eba-luazioa nola egin behar duten ikasten dute.

EBALUAZIO ETA DIAGNOSTIKOFASEA

Aurrez aipatutako gidaren bidez egitenda eta bertan parte hartzen dute irakasle lan-gileek, ez-irakasleek eta gurasoek.

Tresna honek 7 eremuetako estanda-rrak baloratzen ditu adierazleen bitartez, al-derdi sendoak eta ahulak zein diren antze-man eta horien artean lehentasunak finka-tuz, lana nondik hasi behar den erabakitze-ko.

Laugarren fasea hasi baino lehen, lan-gileria osoari eta Artezkaritza Kontseiluariedo dagokion Organo Gorenari aurreko fa-seetan eginiko lan guztia aurkezten zaie, emaitzak zein izan diren adieraziz. Halaber,laugarren fasean parte hartuko duten Ho-bekuntza Taldeak eratzen dira.

HOBEKUNTZA-TALDEEN PROIEKTUEN DISEINATZE FASEA

Komenigarria da hobekuntza-taldeaketapa guztietako ordezkariez osatutako tal-deak izatea. Fase honetan hobekuntza-tal-deek prestakuntza jasotzen dute proiektue-tan lehenetsitako alderdi ahulak hobetzekoeta, noski, klaustroari eta Organo Gorenarihobekuntza-proposamen egingarriak etaerrealistak aurkezteko.

PROIEKTUEN HEDATZE EDO INPLEMENTAZIO FASEA

Proiektuak egin ondoren aurrera aterabehar dira. Fase honen helburua garbia da:diseinatu diren proiektuak aurrera atera be-

har dira, hobetzeko zeuden arloak hobetudaitezen, hain zuzen.

Horretarako bi egitura sortzen dira ikastetxearen barruan:

1.- KEIren koordinazio-taldea: zuzendariedo KEIko arduraduna eta proiektuetakoarduradunez osatutako taldea.

2.- Proiektu-taldea: proiektu bakoitzekoarduradun eta bere talde edo ekipoa.

FASEA: ESTANDARREN ARAKATZEAKANPOKO AUDITORIAREKIN

Hobekuntza-proiektuen garapenarenondoren, fase honen helburua hauxe da: eremu bakoitzaren estandarren betetze-maila zertan den arakatzea.

Ebaluazio berri hori kanpoko audito-riak egingo luke, txosten bat idatziz non ho-bekuntzarik behar duten estandarrak ze-haztuko liratekeen. Akreditaziorako urratsbat izango litzateke.

EGUNERATZEAFase honetan akreditazioa lortzeko

hartu behar diren neurri, ekintza eta hobe-kuntza-proiektu eguneratuak gauzatzen di-ra. Prestatze-prozesu horretan ikastetxe ba-koitzak bideratzaileen laguntza izaten du,aurreko fase guztietan bezalaxe.

KREDITAZIOAAurreko fasea osatu ondoren, ikastola

bakoitzak eska dezake kanpoko auditoria egitea kalitatearen ziurtagiria lortzeko.

Auditoria kanpoko auditore talde batekegingo du eta ikastetxe bakoitzak prestatubeharko du eskatzen den guztia.

IKASTETXEKO NOR INPLIKATUBEHAR DA KEIN?

a) Zuzendaritza-taldeaLehen harremanak. Zuzendaritza-tal-

deak, erakundeko aitzindaritza duenez ge-ro, ereduaz ahalik eta informazio gehien edukitzea ezinbestekoa da. Zuzendaritzakokideak inplikatzearen garrantziaz ohartara-zi nahi ditugu, haien esku-hartzea ereduga-rria izan dadin. Normalean, inplikazio-hi-

tzarmena deritzogun kontratua sinatzen da.Bertan programa, ereduaren oinarrizkoprintzipioak, agenda, kostuak, finantzatze-ko modua, etab. azaltzen dira.

b) Irakasleen klaustroa Programak arrakasta izateko, zuzenda-

ritza-taldeak gai izan behar du klaustroarenparte esanguratsu bat ilusionatzeko etahaiengan parte hartzeko nahia pizteko. Gu-txienez, klaustroko irakasleen erdiek partehartu behar dute.

c) Administrazioko eta zerbitzuetako langi -leak

Kalitate-eredu honek garrantzi bera ematen die irakasle taldeen erdiaren partai-detzari batetik, eta lehen lerroko (hots, ad-ministrazio eta zerbitzuetako) langileak, ha-la nola, bestetik, atezainak, administrariak,jantokikoak, bidaietakoak, garbitzaileak, etab. modu aktiboan inplikatzeari. Gehie-netan, ikasleek eta sendiek haien bitartez ja-sotzen dute ikastetxearen lehen irudia.Haien lekukotasuna eta ongi egitea, hau da,haien gaitasun profesionala, ikastetxearenprestigioaren eta zerbitzuaren kalitatearenberme dira.


d) Familiak.Nahiz eta gurasoen inplikazioa ikaste-

txearen bizitzan, oro har, eskasa den, beha-rrezkoa ikusten dugu, ikastolen bilakaera ikusiz, gurasoen parte-hartzea eredu hone-tan ere. Hainbat urtetako esperientziarenondorioz, KEIn dauden zenbait ikastolakdemostratu dute gai direla bai gurasoak etabaita irakasleak ere prestakuntza jaso ondo-ren, proiektuetan kide izaten eta lankide-tzan arituz- proiektu horiek aurrera atera-tzeko.

NOLA IZAN DA TXIOKA HAURIKASTOLAK AKREDITAZIOALORTU BITARTEAN JARRAITUDUEN PROZESUA?

Txioka Haur Ikastola urte askotan Iñi-go Aritza Ikastolaren ildo estrategiko bateninguruan egindako lanaren emaitza da. Iñi-go Aritza Ikastolak Haur Hezkuntzako le-hen ziklo osoaren ezarpena ezarri zuen ildoestrategiko gisa, lehen ziklo honen hiruga-rren maila soilik baitzuen, hots, bi urtekoengela. Aukerak aztertu ondoren, Iñigo AritzaIkastolaren guraso elkartearen izenean en-presa bat sortzea erabaki zen, modu hone-tan Iñigo Aritzarengandik juridikoki eta ad-ministratiboki independentea den ikastetxebat sortzeko. Administratiboki indepen-denteak diren bi ikastetxe izan arren,proiektu pedagogiko bakar bat osatzen du-gu, eta kudeaketa-eredu bera jarraitzea era-baki genuen.

2008ko maiatzean, Iñigo Aritza Ikasto-lak KEI kalitate-akreditazioa eskuratu zueneta, urte berean, irailean, Txioka Haur Ikas-tolak ateak lehen aldiz ireki zituen. Lehe-

nengo egunetik KEI ereduaren ezarpena-rekin hasi ginen, honako fase hauek buru-tuz:

Aipagarria da, akreditazioa lortzeko erabili dugun denbora oso laburra izan dela, eta, ibilbide horretan, hainbat abantaila etazailtasun aurkitu ditugula. Hauexek:

ABANTAILAKOndokoak lortu ditugu: • Irakas-jardunaren hobekuntza haus-

narketa-ekintzaren bidez.• Arrakastarako funtsezko prozesuen

zehaztapena eta plangintza estrategikoa.• Ikastetxeko pertsonal guztiaren arte-

ko kohesioa.• Gaitasun eta balio profesionalaren

norbere onespen handiagoa.• Ikastetxearen Idearioaren, Hezkuntza

Proiektuaren eta eguneroko irakas-jardu-naren arteko adostasun-maila handiagoa.

• Pertsonengan antzemandako premia-ri eta itxaropenei erantzun profesionalagoa(egokia eta zehatza) ematea.

• Ikastetxearen prestigio hobea epe la-bur eta ertainean.

• Familien asebetetze handiagoa, ikas-tetxeko pertsonala kalitateaz eta ikasleenhobekuntzaz arduratzen dela ikusita.

• Hezitzaileen asebetetze handiagoa,euren lana baloratzen dela ziurtatzean.

ZAILTASUNAKProzesuan zehar, ondoko zailtasunak

aurkitu ditugu: • Nola lortu autoebaluazio eta presta-

kuntza prozesuan irakasleen parte esangu-ratsu batek gogoz esku hartzea?

• Irakasle gehienen aldetik, honek daka-rren aldaketarako erresistentzia pasiboak.

• Aldatzeko helburu horiei ofizialki au-rreikusitakoa baino denbora gehiago ema-teko erresistentziak.

• Elkarlanean esperientziarik ez izatea. • Langileriaren egonkortasun eza; on-

dorioz, ikasturtero hezitzaileak formatu be-har izaten genituen.

• Ebaluatuak izateari beldurra.• Estandarren gida ez zen Haur Hez-

kuntzako lehen zikloaren ezaugarrietara egokitzen, baina ziklo horretarako gida espezifiko bat sortzeko lanean parte hartudugu.

Artikulu hau Kalitate Egitasmo Inte-gratua (KEI) ezagutzera eman eta ikaste-txeak kalitatearen kulturan murgiltzeko ba-liagarria izatea espero dut. ¥

2008/2009 2009tik 2011ra 2011/2012


Nola egin ebaluazioformatiboa eta konpartitua

Gorputz-Hezkuntzan

Ebaluazioak Gorputz-Hezkuntzan

ere bete beharko lukeen funtzioaz

Ebaluazio-hezitzaileak hainbat funtziobete ditzake: diagnostikoa, formatiboa, su-matiboa, kalifikatzailea, hautatzailea (selek-tiboa), sailkatzailea, multzokatzailea, eta abar. Zoritxarrez, ohikoena, batez ere ha-ren funtzio kalifikatzailea eta hautatzailea erabiltzea da; hau da, hezitzaile gehienekkalifikatzeko ebaluatzen dute soilik, hiruhi-labetearen eta ikasturte bakoitzaren amaie-ran nota bat jartzeko. Ebaluazioaren fun-tzio kalifikatzaile horrek harreman zuzenadu funtzio hautatzailearekin (gainditu etahurrengo ikasturtera pasatuko zara edosuspenditu eta errepikatuko duzu... edo ikasketak utziko dituzu), eta, beraz, eskola-arrakastarekin edo porrotarekin.

Gure ustez, hezitzaileek funtzio forma-tzaileagoa eta hezitzaileagoa beteko duen ebaluazio bati eskaini beharko liokete be-ren denbora eta energia gehiena. Ebalua-zio-eredu horri formatiboaeta partekatuaesa-ten diogu. Ebaluazio formatiboaz ari gare-nean, bere helburua ikaskuntza-irakaskun-tzaren prozesuak hobetzen laguntzea duenebaluazioaz ari gara, ikuspegi hirukoitzetik

begiratuta:a. Ikaslearen ikaskuntza-prozesuak ho-

betzea, ikasle bakoitzak gehiago eta hobetoikas dezan.

b. Hezitzaileek haien jarduna egunez egun, ikasturtez ikasturte, hobetu ahal iza-tea.

c. Ikasgeletan garatzen den ikaskuntza-irakaskuntzaren prozesuak hobetzea.

Ebaluazio partekatuaren kontzeptuadiogunean, berriz, ikasleek ebaluazio-pro-zesuetan parte hartzeaz ari gara, hezitzaile-

ekin batera eta elkarlanean. Hori guztia,hainbat teknikaren eta tresnaren bidez bi-dera daiteke.

Gorputz-Hezkuntza ebaluatzeko

erak hainbat ikasmailatan

Nire ustez, oinarria beti bera da: Zein ebaluazio mota egin nahi dut nik Gorputz-Hezkuntzako irakasle gisa? Zein motatakoebaluazioari emango diot lehentasuna etagarrantzia?

Gorputz-hezkuntzan egiten den eba-luatzeko eta kalifikatzeko eredu tradiziona-letik begiratuta erantzuna erraza da: ikasle-en gaitasunen eta trebetasunen ebaluaziosumatiboa eta ka lifikatzailea egitea. Ereduhorrek, Gorputz-Hezkuntzan ebaluatzekoeta kalifikatzeko testen eta proben erabileraekarri du. Egunerokoan, mota batekoakLehen Hezkuntzan eta beste mota bateko-ak Bigarren Hezkuntzan. Horixe izan daGorputz-Hezkuntzan ebaluatzeko eta kali-fikatzeko era tradizionala azken hamarka-detan. Gure iritziz, ordea, akats pedagogikolarria da, eta badira hamar arrazoi nagusi ho-ri gainditu eta gure ikasgaian erabiltzeari uz-teko. Hainbat argitalpenetan gai horretan

galdeidazue

?Victor PASTOR

SEGOVIAKO IRAKASLE UNIBERTSITATEA-VALLADOLIDEKO UNIBERTSITATEA


Nire ustez, oinarria betibera da: zein ebaluaziomota egin nahi dut nikGorputz-Hezkuntzakoirakasle gisa?Zein motatakoebaluazioariemango diot lehentasunaeta garrantzia?

?

sakondu dute eta aukera formatiboagoakeskaini dituzte.

Ikuspuntu hezitzaileago batetik ere erantzuna erraza da, Gorputz-Hezkuntzanebaluazio-formatiboari eta partekatuari le-hentasuna eta garrantzia ematearen aukera-ri heltzea, hain zuzen. Lan egiten den ikas-mailaren arabera, xede hori duten tresna ze-hatzak oso desberdinak izaten dira, noski.Baita beste hainbat aldagairen arabera ere: ikasturtea, ibilbidea, Gorputz-Hezkuntzanaurrez izandako bizipenak, maila akademi-koa, eta abar. Ostera, teknika nagusiak betidira erabilgarriak, erabili nahi diren etapadena delarik ere: ebaluazio jarraitua, autoe-baluazioa, koebaluazioa, ebaluazio parte-katua, feedbacka, ebaluazio dialogatua, be-haketa, eta abar.

Azken bi hamarkadetan, pixkanaka,handituz joan da Gorputz-Hezkuntzakohezitzaileen kezka ebaluazio-eredu eta sis-tema formatzaileagoak eta hezitzaileagoakezagutzeko eta garatzeko; egoera fisikoa edota gaitasun motriza neurtzeko testetanoinarritutako ebaluazitzeko eta kalifikatze-ko eredu tradizionala gainditu nahian. Zen-tzu horretan, ebaluzio-prozesuetan ikasle-en parte-hartzea erraztea izan da gehien ga-ratu den eskuhartze aukera. Era berean, ka-su askotan, eskuhartze hori, gelako egune-roko lanean estrategia didaktiko berriak erabiltzearekin lotuta joan da. Estrategiahoriek, argi eta garbi, ikasleen ikaskuntzahandiagoa sustatzera bideratuak izan dira.

Pentsatzekoa denez, hezkuntzan egitendiren aldaketa guztietan bezala, aplikatzekogaraian gerta daitezkeen arazoen aurreanzalantza, erresistentzia, eta zenbaitetan bel-dur egoeretatik pasatzen da; batez ere lehenaldietan, aldaketa errotik gertatzen denean.Horregatik, garrantzitsua da jakitea ideiakzenbat eta argiagoak izan, garatu nahi ditu-gun proposamenak zenbat eta hobeto an-tolatuak izan (prozesua, erabili beharrekoteknikak eta tresnak), eta gerta daitezkeenbalizko arazoen aurrean erantzunak zenbat eta pentsatuagoak izan, orduan eta erraza-goa gertatuko dela bidea.

Gorputz-Hezkuntzan ere diseinaga-

rria eta aplikagarria ote da ebalua-

zio demokratikoa? Erantzuna baiezkoa da: era berean,

baiezkoa da erantzuna edozein arlo kurri-kular, gelari edo ikasmailari begira plantea-tzen badugu. Ebaluazio demokratiko kon-tzeptua ez dagokio soilik Gorputz-Hez-kuntzari, kontzeptu orokorra da. Horrega-tik, irakasle eta hezitzaile askok jada jarri du-te praktikan: irakasgai bateko espezialistakizan ala ez.

Ebaluazio demokratiko kontzeptuakonplexua da. Abiapuntuan argi erakustendu ebaluazioaren jardunak alde teknikoak izateaz gain, inplikazio etiko indartsuak di-tuela ere. Izan ere, azaltzen dituen aldegehienak zerikusi zuzena dute boterearen erabilerarekin. Bide horretan, eta gure ikus-puntuaren arabera, ebaluazio demokratikokontzeptua estuki lotuta dago ebaluazio-prozesuan ikasleen parte-hartzearekin:haiekin eztabaidatuta ebaluazio-irizpidee-tatik hasi eta haien azken aplikaziora arte. Ebaluazio demokratikoaren prozesu batekizan beharko lituzkeen oinarrizko ezagurrizenbait hauek lirateke:

a. Informazio-trukaketaren garrantzia.b. Ikaslearen parte-hartzea ebaluazio-

prozesuan.c. Kurrikuluma negoziatzeko eta elka-

rrekin kudeatzeko estrategien garapena.d. Ikaslearen eta irakaslearen arteko ko-

munikazio-, elkarrizketa-, eta errespetu-ha-rremanen izaera.

e. Autokalifikazio-prozesuaren bideanaurrera egitea, botere partekatu eta dialoga-tu gisa ulertua (Kalifikazio-dialogatua)

f. Metaebaluazio bat gauzatzea: hurren-go aplikazioari begira ebaluazio-sistema etaprozesua hobetzeko egin den ebaluazioa.

Ebaluazio formatiboa eta partekatua

alternatiba bat da eta aukerak

eskaintzen ditu

Badira bi hamarkada ebaluazio forma-tiboa alternatiba bat dela, eta ebaluatzeko eta kalifikatzeko eredu tradizionalak ema-ten dituen emaitzak baino hobeak ematendituen eredua dela erakutsi du. Denborahorretan, Gorputz-Hezkuntzako irakasleaskok praktikan jarri dituzte ebaluazio-sis-tema horiek, eta aurretik erabiltzen zituztenereduekin alderatuta, horiek dituzten aban-tailak ikusi dituzte. Ebaluazio formatiboaketa partekatuak Gorputz-Hezkuntzan ira-kaspen hobeak sortzen dituztela erakustendituzten nahikoa argitalpen eta egiaztapenbadira, dagoeneko. Era berean, gelan ikasle-en parte-hartzea eta elkarbizitza hobetu de-la erakusten dute.


Ebaluazio-demokratikokontzeptua ez dagokio

soilik Gorputz-Hezkuntzari,kontzeptu orokorra da.Horregatik,

irakasle eta hezitzaileaskok jada jarri dute praktikan.

?

Bestalde, badira nahikoa arrazoi peda-gogiko ebaluazio-prozesuetan ikasleenparte-hartzea sustatu beharra argitan utzidutenak: bai autoebaluazio gisa, bai koeba-luazio edota ebaluazio partekatu gisa ere.Gure ustez, arrazoi pedagogiko azpimarra-garrienak hauek dira:

1. Ebaluazio era horiek ikasleen irakas-pena eta burutzen ari diren prozesu hezi-tzaileak hobetzeko ahalmen handia dute.

2. Azterketa kritikorako gaitasuna etaautokritika garatzen laguntzen dute.

3. Ikaslearen autonomiaren garapenasustatzen dute, ikasten ikastea, jende ardu-ratsuaren prestakuntza eta hezkuntza de-mokratiko baten garapena bultzatzen dute.

4. Gure hezkuntza-pentsakerarekin etagelan irakaskuntza-ikaskuntzaren proze-suak garatzeko moduarekin koherentziahandiagoa duen proposamena da.

5. Gaur egungo konpetentzien araberalan egiteko planteamenduarekin gehiagolotzen da.

Hainbat hausnarketa eta ondorio

Gorputz-Hezkuntzako ebaluazio

kuantitatiboaren eta kualitatiboa-

ren arteko eztabaidan ateratakoakNire ustez, faltsua da Gorputz-Hez-

kuntzako ebaluazio kuantitatiboaren eta ebaluazio kualitatiboaren gaineko eztabai-da hori. Gakoa ez dago ebaluazio-teknikakedo metodo kualitatiboak edo kuantitati-boak erabiltzean. Benetan garrantzitsuakdiren galderak hauek dira: “Zertarako eba-luatu nahi dut?”; eta, batez ere, “Norentzatebaluatu nahi dut?”. Gakoa beti egongo dazertan ematen dugun denbora gehiago etazertan egingo dugun gure ahalegina: gure ikasleak kalifikatzen soilik edota denbora eta ahalegin hori erabiliko dugun, batez ere,gure ikasleek gehiago eta hobeto ikas deza-ten, eta guk, hezitzaile gisa, pixkanaka hobe-tu dezagun. Hori da benetako eztabaida ga-rrantzitsua: kalifikatzeko ebaluatzen duguedo irakaspenak hobetzeko ebaluatzen du-gu?

Egindako azterketa eta izandako eskar-mentu guztiaren ondorio gisa, jendea ani-matu nahiko genuke gure ikasgaian hezi-tzaileagoak, demokratikoagoak, eta forma-tiboagoak diren ebaluazio-ereduetan sa-kontzen jarraitzeko. Gero eta irakaslegehiago dira egunerokoan ebaluazio demo-kratikoa erabiltzen dutenak (tradizioarenpisuak sortzen duen zailtasunaren eta erre-

sistentziaren gainetik). Ona da jakitea kohe-rentzia hezitzaile eta kurrikular horren bila-ketan ez gaudela bakarrik; badirela kide as-ko bidea egin dutenak, eta sortzen zaizki-gun arazoen konponbidean edo egoera etatestuinguru bakoitzari hobekien egokitzenzaion norabidean lagun diezaguketenak.Aurrera, bada, bideak merezi baitu: bai mai-la profesionalean eta baita maila pertsona-lean ere. ¥

Bibliografía- LÓPEZ PASTOR,VM.(2004) “La

participación del alumnado en los procesos eva-

luativos: la autoevaluación y la evaluación com-

partida en educación física”. Eta FRAILE ARANDA,A. “Didáctica de la Educación

Física: una perspectiva crítica y transversal”.

Ed. Biblioteca Nueva. Madrid. (265-291).

- LÓPEZ,VM.; GONZÁLEZ,M.;BARBA,JJ. (2005) “La participación del

alumnado en la evaluación: la autoevaluación,

la coevaluación y la evaluación compartida”.

Tandem. Didáctica de la Educación Físi-ca, nº 17 . Barcelona. Graó.

- LÓPEZ PASTOR,VM. (Coord.)(2006) La Evaluación en Educación Física.

Revisión de los modelos tradicionales y plantea-

miento de una alternativa: la evaluación for-

mativa y compartida. Buenos Aires. Miñó yDávila.

- LÓPEZ PASTOR, VM.; BARBAMARTÍN, JJ.; VACAS SAN MIGUEL,R. A.; GONZALO ARRANZ, A. (2010)“La evaluación en Educación Física y las acti-

vidades físicas cooperativas. ¿Somos coheren-

tes? Las posibilidades de la evaluación formati-

va y compartida”.Eta VELÁZQUEZ CA-LLADO, C. “Aprendizaje cooperativo en

Educación Física. Fundamentos y aplicacio-

nes prácticas”. Barcelona: INDE (225-255).

- LÓPEZ PASTOR, VM.; BARBAMARTÍN, JJ.; GALA VALVERDE, A.(2008) “Posibilidades de la evaluación forma-

tiva y compartida en los procesos de resolución

de conflictos en Educación Física”. FRAILEARANDA,A. “La resolución de los conflictos

en y a través de la Educación Física”. Barce-lona: Graó. (163-208).


argitalpenak

Ehunzango dantzariaBegoña Bilbao/ Jose Luis Navarro

ELKARMitxoleten zelaian animalia asko bizi zi-

ren, eta elkarri laguntzen zioten lagun onakzirelako. Ehunzangoa aparta zen jaiak alai-tzeko, oso dantzari trebea zelako. Egun ba-tean, apo beldurgarriak bere jaian dantzanegiteko eskatu zion ehunzangoari. Esker o-nari buruzko ipuin bat osatu dute BegoñaBilbaok eta Jose Luis Navarrok. Miren AgurMeabek itzuli du jatorrizko testua gaztela-niatik euskarara.•

Hara!Miren Asiain Lora

PAMIELAHara! albumarekin VI. Etxepare Sariairabazi du Miren Asiain Lorak (Iruñea,1988). Haur bat da protagonista, amonakigerilekuan jasotzen duena, etxeralaguntzen, berarekin zinemara joaten,erosketetara eramaten... Aldi berean,mundu errealaren eta ametsezkoarenarteko giltza du amonak eta haurrarilagunduko dio batetik bestera igarotzen.•

HegaztiakMaria Julia Diaz Garrido / David

Daniel Alvarez HernandezPAMIELA / KALANDRAKA

Egun batean, hegaztiek adarrez etahostoez harantzago begiratu, etabestelako bizimodu bat imajinatuzuten. Horrela, aro berri bat hasi zen.Eta inguratzen zuten guztiarenzergatia eta mamia azaldu zietenberen umeei. Gizateriaren historiariburuzko gogoeta sakona da.•

Gorila bat: zenbatzeko liburuaAnthony Browne

PAMIELA / KALANDRAKABatetik hamarrera zenbatuz, aurre-irakurleeta lehen irakurleentzako album hau zenba-kietara eta primate-animalietara hurbiltzekooso baliabide egokia da. Anthony Browneingelesak zenbaki bakoitzari dagozkionbeste animalia irudikatzen ditu marrazkierrealista eta xehetasun handikoetan.Tximinoen unibertsaltasunaz baliatuz, umeguztiak haien sentimenduekin identifika-tzea bilatzen du Brownek liburuan.•

Nur eta dortoken uharteaToti Martinez de Lezea / Juan Luis

LandaEREIN

Bildumako zortzigarren atal honetanNur eta bere lagunak (Yi-Yi, Yidan, Hidehi-ro eta Ander), Txina hegoaldeko Hainanuhartera joango dira. Han, dortoken ospita-lea ezagutuko dute, eta abentura zirraraga-rriak biziko dituzte itsas-izarren, marrazo-en, izurdeen, dordoken eta koloretako a-rrainen artean.•

Dinosauroen historia eta istorioakAlfontso Mtz. Lizarduikoa / Joan

Ignazio AbrisketaGAIAK

Antropologoak duela bi mende bainogehiago ari dira munduan zehar gora eta be-hera, fosilen bila. Pazientzia handiz, identi-fikatu, konparatu eta sailkatu egiten dituzte.Hutsegitez, hipotesi ausartez eta azpijokozbeterik dagoen haien ikerketa liluragarria o-so historia berezia osatzen joaten da: bizi-tzaren historia eta dinosauroak bizidunenmunduaren jabe ziren unearenarena.•


... nora joangogara?

SANTXOTENA MUSEOAKParke-Museoa eta Tailer-Museoa

Interpretazio ZentroaXabier Santxotena zuraren eskulangin-

tzarekin aspalditik lotuta egon den familiabaten semea da, eta gazte-gaztetatik eskul-turak erakarrita sentitu da. 1970ean, JorgeOteiza ezagutu zuen, eta harrezkero harendizipulu esanguratsua izan da. Geroago,Gasteizko Arte eta Lanbide Eskolan ikasizuen, alderdi primitiboaren eta kulturalarenartean, alderdi naturalaren eta leunduarenartean. Bere lehenengo sorkuntza-laneta-tik, obren sail edo multzoen formulari hel-du dio. Poetei eta pilotari egindako omenal-diak, menhirrak, Gernika, Planetariuma,Basoak, Irrintzia. Pieza singular ugari eginditu, hala nola iturriak, ur-jauziak, kanpoal-derako eskulturak; altzairuz, zementuz edobrontzez eginak; instituzio edo museoen-tzat. Gaur egun, Artziniegan (Araba) duentailerrean, eskulturan eta poesian soilikdihardu.

Artearen eta naturaren artekolotura

Artearen eta naturaren arteko loturasentitzea, harizti eta pagadien artean. Bereantzinako pertsonaien mitologia sentitzea,zuhaitza eta zura sentitzea, eta baita haiensentsualtasunaren indar geldiezina ere.

Santxotenaren obra ukituzko magia daidazketa poetikoan, denbora esekiaren pa-rentesia, kontenplaziorako eta geu askeagobihurtzeko. Horrekin batera baina, adieraz-pen mentala eta ulermen estetikoa ere bada,hainbat abiapuntutatik. Arrazionalismoa

da, espresionismoa, informalismoa, eta errealismo hutsean geratzen da islatuta.

Natura, artea eta adierazpena, pertso-naia kosmogonikoen, babesle panteisten eta elementu atmosferikoen bidez gara-tuak, lurraren eta zeruaren kosmosean, eguzkiaren eta ilargiaren nahiaren mende.

Tailer-MuseoaTailer-Museoa ikuslearen eta artistaren

arteko lotura da, obraren jatorrirainoko bi-daia didaktikoa. Bolumenaren eta forma-ren laborategian hasten da bidaia, eta abs-trakzio sinbolikoan amaitzen. Tailer-Mu-seo bat mundu benetakoa da, artistak basobihurtzen duen “kosmos” baten baitan, lur-eraikuntza bat da, lurrean landatua, beneta-

ko egoera baten sinbolismo abstraktua,harmoniaren aldeko apustua… eta, batez e-re, gure bizilekua den munduaren bakearenaldeko apustua: Gernika, Sarajevo, Koso-vo… Bizitza eta heriotza, natura-muinarenikuspegi bat. Panteismo bat da, kosmogo-nia bat? Kirolaria? Naturala? Planetarioa?


i

SANTXOTENA MUSEOAKSantxotena Parke-MuseoaBozate -Arizkun (Nafar roa )

Santxotena Tailer-MuseoaArtziniega (Araba)

Telefonoak: 945 396 664 / 605 717 857 e-maila: [email protected]

MUSEOAREN ORDUTEGIABozate-Arizkun (Nafarroa)

Larunbata11:00?14:00 * 16:00?19:00Igandea11:00?14:00

Artziniega (Araba)

Larunbata11:00?13:30 * 16:00?19:00Igandea11:00?14:00

Ordutegi horietatik kanpoko bisitak egiteko, aldez aurretik hitzorduaerreserbatzea komeni da.

Edo besterik gabe da eguneroko lantokia,sorkuntzarekin harreman zuzena, espazioaeta obra ulertzeko modua? Tailer-Museobat gaurko arteak duen lekua da, iraganeansendo sustraitutakoa kasu honetan, eta bereedukiek ikus-entzunezko baten bitartez es-kainiko digute artea eta espazioa sentitzekoeta ulertzeko aukera.

Parke-Museoa Arizkungo (Nafarroa) Bozate auzoko Mu-seo-Parkeak natura eta artea uztartu eta agoteak omendu nahi ditu. Leku hesi-gabeada noranzko guztietan, eta oso irisgarrita-sun handikoa. Obrak berak gidatutako ibi-laldian bisitariak eskuz ukitu ahal du eskul-turek erakusten duten sentsualitatea. ¥


atzeko atetik

* “Rifikinen teoriaren arabera “lanaren amaierako” zibilizazioan baldin bagaude, lanik ga-

beko gizarte bati ere egokitu beharko zaio hezkuntza. Beraz, paradoxikoa bada ere, gure gi-

zarteak lanerako prestakuntza eskaintzen duen bitartean, aldi berean, aisialdirako eta lanik

gabeko gizartearentzako hezkuntza ere eskaini beharko du”

Mikel Urkola

Handira paso, txikia hordago!

Pixka bat etsigarria da Gasteizen apaiz etaserora ikastetxeetara umeak bidaltzeko dagoenohitura santua. Gu halako batera joan ginen,pentsa 1.500 ume/gaztetxo ginen!

Jakina, oroitzapen onak ditut! Gaur egungure lagun koadrilako gehienok eskola horreta-tik atera ginen, baina gauza bat da bizitako une ederrak, pasarte mitikoak, egindako lagunak,haurtzaroa bera, zenbait irakasle jator... eta bes-terik da eskola hura!

Beste sasoi batzuk ziren, ulertu behar da...Tira, gauza batzuk agian bai, beste batzuk ez zi-ren/dira ulergarri. Abiapuntua bera... zer nahiduzue ba? Eskola pribatu bat, kristaua, gizartea

Ruben SANCHEZBertsolaria

poltsikoaren arabera mailakatzen zuena, klasis-ta, baztertzailea...

Horrela esanda ematen du infernua zela!Baina egiazki ume batzuentzat latza izan zen: arrakasta lortzen ez zuen umearentzat, esatera-ko: kiroletan oso ona ez zelako, edo halako mar-kadun zapatak/prakak/kamisetak janzten ez zi-tuelako, edo vespino bat ez zuelako... Ume baz-tertuak ez ziren bat edo bi, gela bakoitzeko laur-dena baizik.

Gainera, irakasle batzuk ere nahiko jotazeuden eta beren ozpina umeengana zuzentzenzuten, batzuetan bortizki.

Besterik? Bai. Erdaraz ikasi genuen eta eus-kara gaizki baino gaizkiago tratatzen zuten, eus-karako irakasleak ez zuen ezta 'egunon!' ere esa-ten, eta latinekoak latina ikastea euskara bainogarrantzitsuagoa zela zioskun.

Duela urte batzuk eskola famatu egin zen,han ibili zen apaiz bat pederastiagatik salatu zu-telako.

Hala eta guztiz ere, gaur egun ere 1.500 umeizango dira eskola hartan. Etsigarria zinez.

Bide batez, ez naiz hain zaharra, 80-90. ha-markadez ari naiz.

Egun guraso ere bagara, Gasteizko alde za-harreko eskola publikoan. Ezagutu nuen handiharen aldean txikitxoa. Ezagutu nuen erdarazkoharen aldean –gure aurretik busti ziren gurasobatzuei esker– D eredukoa. Ezagutu nuen vito-rianikoharen aldean kolore eta kultur ezberdine-takoa, alde zaharrean bizi garenon ispilu: jatorriarabiarrekoak, amazigh-ak, sahararrak, ijitoak,latinoamerikarrak, euskaldunak, beste herri ba-tzuetakoak...

Eskolaren bidez auzoa elkarlotzen ari da,gurasoek umeen aitzakian elkar ezagutzen du-gu, eta guretzat 'behartuxeago' den hori, umeen-tzat gauza naturala da. Hurrengo belaunaldi ho-rren ortzemuga koloretsuagoa izango da, duda-rik gabe.

Gasteizen modu miserablean ari dira etor-kinak erabiltzen A eredua salbatzeko. Gure es-kolak ordea, frogatzen du denon integrazioa etadesguettizazioa lortzea jendarteak gehien eska-tzen duen eredutik behar duela. Euskaratik etaeuskaraz.

4 EURO • 2012KO ABENDUA EUSKAL HEZIKETARAKO … · 8•hik hasi • 173.zenbakia.2012ko abendua...

Documents

Transcript of 4 EURO • 2012KO ABENDUA EUSKAL HEZIKETARAKO … · 8•hik hasi • 173.zenbakia.2012ko abendua...