1. IZAKI BIZIDUNAK

1. IZAKI BIZIDUNAK NOLAKOAK GAREN

1.1 Antzeko osaera kimikoa dugu. -Konposatu Ez-Organikoak: Ez daude karbono atomoen katez osaturik. Molekula bakunak. Ugarienak; URA eta GATZ MINERALAK dira. -Konposatu Organikoak: Karbono atomoen katez osaturik daude. Molekula konplexua. Ugarienak; KARBOHIDRATOAK, LIPIDOAK,PROTEINAK, ADNa eta BITAMINAK.

1.2 Hiru Bizi-Funtzio ditugu. -Elikadura: Ingurunetatik substantziak hartzea eta ondakinak esabatzea. -Erlazioa: Inguruko estimuloak auteman eta horiei ondo erantzun. -Ugalketa: Ondorengoak sortzea.

1.3 Zelulaz Osaturik gaude. Zelula Izaki Bizidunek duten eta Bizi-Funtzioak bete ditzakeen unitaterik

txikiena da . -Izaki Zelulabakarrak: Zelula bakarra dute. -Zelula Anitzeko Gizakiak: Zelula asko dute. Euren funtzionamendua

kordinatua da. Hainbat antolamendu mailak dituzte. ( Ehunak, organoak, aparatuak edo sistemak dute).

2. ZELULAK ETA ZELULA MOTAK

2.1 ZELULAK NOLAKOAK DIREN.Zelulak mikroskopikoak dira. -BERAIEN EGITURA: -Mintz Plasmatikoa: Inguratzen duen bilkin mehea da eta substantzia-

trukea erregulatzen du. -Zitoplasma: Zelula betetzen duen likido lodia da. Organulu zelulabakarrak

ditu, honek zelularen funtzioak betetzen ditu. -Material Genetikoa (ADNa): Zuntz-itxurako substantzia da eta zelularen

jarduera kontrolatzen du.

2.2 ZELULA MOTAK

-Zelula Prokariotoak. Zelula Prokariotoak Zitoplasman dute ADNa. -Ezaugarriak: -Zelula-horma zurruna (lodia): Honek Mintz-Plasmatikoa inguratzen du . -Finbriak: Hauek kanpotik dauden harizpiak dira. -Flageloa: Lekuz aldatzeko astindu egiten da. -Erribosomak: Zelula Prokariotoak duten organo bakarra, proteinak sortzen dituztenak.

-Zelula Eukariotoak: Zelula Eukariotoek Nukleo izeneko organulu baten barruan dute ADNa. -Ezaugarri Orokorrak: Mota askotako organuluak daude. -Erribosomak: Proteinak sortzen ditu. -Mitokondrioa: Energia sortzen du. -Bi motako Zelula Eukarioto daude: -Landareena -Animaliena

-LANDAREEN ZELULEN EZAUGARRIAK: -Kloroplastoak: Fotosintesias arduratzen diren organuluak dira. -Bakuoloak: Ura gordetzeko poltza hadia da. -Zelula-horma: Zurruna dute.

-ANIMALIEN ZELULEN EZAUGARRIAK: -Zentrioloak: Parte hartzen dute Zelula zatitzen denean eta Zilioak eta Flageloak sortzean.

3.ZELULEN AURKIKUNTZA Mikroskopioa asmatu zuten, horrela zelulak aztertzeko. -3.1 HASIERAN, BEHAKETA HUTSAK -Marcelo Malpighi: Landare ebaketetako <<globuloak>> behatuta. -Anton van Leeuwenhoek: Uretako mikroorganismoei begiratu zien. -Robert Hooke: Kortxosko laminetan <<cella>> izeneko Zelula izena eman zien. -Robert Brown: Landareen Zelulen nukleoa astertu zuen.

-TEORIA ZELULARRA:M. Schleiden, T.Schwann eta R.Virchow Teoria Zelularra bildu zuten. -Zelula izaki bizidunen egiturazko unitatea da: Izaki guztiak Zelulez osatuta

daude. -Zelula izaki bizidunen unitate funtzional da: Bizi-Funtzioak betetzen dituen zati

txikiena da. -Zelula izaki bizidunen jatorrizko unitatea da: Zelulak beste Zelula batzutatik

datoz.-S.Ramon y Cajal: Teoria Zelularra egiaztatu, nerbio-ehunaren (neurona) kasuan.

3.2 BI MIKROSKOPIO MOTAK

• 1)Mikroskopio Optikoa: Mikroskopio hau normala zen.

• 2)Mikroskopio Elektronikoa: Mikroskopio honekin Zelularen barnealdea ikusten da.

•AMAIERA! Egileak: - Itsaso Gorostegui

- Eider González