ZELULAK Izaki bizidun guztiak zelula izeneko egitura mikroskopiko batzuez osotuta dagoz.Zelulekhiru bizi funtzino euren kontura egiteko gaitasuna daukie.Oso txikiak dira,ezin daikez ikusi mikroskopioa erabili barik. ZELULEAREN BIZI FUNTZINOA Zelulek nutrisino,erlazino eta ugalketa funtzinoak egiten dabez. Nutrizino bidez biziteko behar dabezan ura eta elikagaiak lortzen dabez ingurutik eta hondakinak kanporatzen dabez. Erlazino funtzinoaren bidez inguruan gertatzen diran aldaketei antzemoten deutzie argia, tenperaturea ugalketaren bidez zatitu egiten dira. ZELULEAREN ATALAK Mintza:zelulea inguratzen dauan gerusea da. Nukleoa:zelulearen garuna da. Organulua:era askotakoak izan daiekez.Batzuk elikagaiak digeritzen dabez eta veste batzuk hondakinak botatzen dabez. Zitoplasmea:mintzaren eta nukleoaren artean dagoan substantzia da. Landara zeluletan zelula horma Zelula askok klorofila izeneko substantzia bat daukie zitoplasman.Klorofileari esker landareak kolorea dauka. Lurreko izaki bizidun guztiok, oinarrizko osogai berbera daukagu: zelulea. Zelula bakarrez osotutako organismoei zelulabakar deitzen jake, eta modu antolatuan behar egiten daben zelula bik edo gehiagoak osatutakoek, barriz, zelulaniztun daukie izena.

ZELULA BAKARRETIK MILAKA MILOI ZELULARA ORGANISMO ZELULABAKARRAK Organismo zelulabakarrak izaki bakunenak dira, mikroskopio bidez baino ezin daitekez ikuzi, hainbat formatakoak izan daikez luzangak eta biribilak;hainbat ingurutan bizi daikez;uretan edo leorrean;batzuk mogidu egiten dira flagelo izeneko egitura luzanga batzuen bidez.Organismo zelulabakarrak dira bakterioak,onddoak eta algak.

ORGANISMO ZELULANISTUNAK Izaki zelulanistunak zelula batez baino gehiagoz osotuta dagoz .Organismoak bizi funtzinoak bete daizan batu eta modu koordinatuan behar egiten dabe. Organizmo zelulanistunak begi hutsez ikusezinak dira, eta mikroskopioak edo lupak erabili beharra dago , veste batzuk, ostera, inongo tresnarik erabili barik ikusi daitekez.

IZAKI ZELULANIZTUNEN ANTOLAKETA Izaki bizidun zelulaniztunetan ehunak, organoak, sistemak eta aparatuak sortzen dabez. Hainbat motatako zelulek ehunak sortzen dabez; muskulu ehuna, nerbio ehuna, ehun epiteliala ata

hazur ehuna. Muskulu ehuna mugimenduaz arduratzen dan ehuna. Nerbio ehuna estimuluak jasoteaz eta horreei erantzuteaz arduratzen dan ehuna da. Ehun epiteliala organismoen gainazala estaltzeaz arduratzen da. Hazur zelulek hazur ehuna eskelotoari sendotasuna emoten deutsan ehuna da. Mota guztietako ehunek organoak sortzen dabez. Funtzino berbera beteteko batera behar egiten daben organoek aparatuak eta sistemak osotzen dabez. IZAKI BIZIDUNEN SAILKAPENA Bost talde edo erreinu handitan sailkatzen dira: animaliaren erreinua, landaren erreinua, onddoen erreinua, prostistoen erreinua eta moneroen erreinua. ANIMALIEN ERREINUA Animaliak izaki bizidun zelulaniztuak dira, beste izaki bizidun batzuez elikatzen dira, eta lekuz aldatzeko ahalmena daukie. Animalia ordodunak eta ornobakoak bereizten dira. Animalia ornodunek barruko eskeletoa eta bizkarrazurra daukiez, euren gorputzari formea emoteko eta barruko organoak babesteko. Bost taldetan banatzen dira: arrainak, anfibioak, narrastiak, hegaztiak eta ugaztunak. Animalia ornobakoak ez daukie ez barruko eskeletorik ez bizkarrazurrik. Horreetako askok oskolez edo maskorrez babestuta daukie gorputza. Ornobako ugari dago, artropodoak, moluskuak, ekinodermatuak, anelidoak, knidarioak eta poriferoak.

LANDAREN ERREINUA Landarak izaki bizidun zelulanistunak dira,euren elikagaia sortzeko ahalmena daukie, eta, mogitzeko ahalmena ere badaukienarren,ezinezkoa jake lekuz aldatzea, lurzoruari lotuta bizi diralako. Lorak daukiezan landarak edo landara fanerogamoak hazienbidez ugaltzen dira. Lorarik ez daukien landarekedo landara kriptogamoek ez daukie ez lorarik ez hazirik, eta beste sistema batzuk erabilten dabez ugaltzeko.

ONDDOEN ERREINUA Onddoak izaki bizidun zelulabakarrak zein zelulaniztunak dira, beste izaki bizidunen hondakinez elikatzen dira eta mogitzeko ahalmena badaukien arren, ezinezkoa jake lekuz aldatzea lur zoruari lotuta bizi diralako. Onddo zelulabakarrrak legamiak Onddo zelulaniztunak perretxikoak osotzendabezanak.

PROTISTOEN ERREINUA Protistoen erreinua izaki zelulabakarrez zein zelulaniztunez osotuta dago, elikatzeko moduren arabera, algak eta protozooak bereizten dira.

Algek elikagaia sortzeko ahalmena daukie, eta gehienak uretan bizi dira. Protozooak beste izaki bizidun batzuez elikatzeko dira, eta beste batzuk parasitoak dira, hau da, bese organismo baten barruan edo berari itsatsita bizi dira, eta organismo haren elikagaiz elikatzen dira. MONEROEN ERREINUA Moneroak lurreko ia inguru guztietan bizi dira.