BIZKAIKOHITZA

JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

Zahartzen ari da Bizkaiko populazioa, eta datozen hamarkadetan, ‘baby boom’-eko belaunaldiakerretiroa hartzean, arazoak areagotuko zaizkio lurraldeari bPentsioak dira kezkagai nagusi b 2-3

Zahartzen

ari da

Gau Zuria Bilbo ikuskizunezeta argiz josiko dute gaur eta

bihar, bere 718. urteguna ospatzeko

12Munduko Arrozak Jatorriaskotako bizilagunak mahai

berean batuko dira, bihar

9Ostirala

2018ko ekainaren 15aIX. urtea357. zenbakia

www.bizkaia.hitza.eusbizkaia@hitza.eus

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a2 b Astekoa

Ainhoa Larrabe Arnaiz

Gezi baten itxura

hartzen ari da

Bizkaiko biz-

tanleriaren pi-

ramidea. Gau-

za jakina da:

gero eta zaharragoa da lurraldeko

biztanleria, eta gero eta haur gu-

txiago jaiotzen da. Joera horrek

zuzenean eragingo du bizkaita-

rren bizitzeko eran, eta etorkizu-

nari kezkaz begiratzen diote as-

kok horregatik. Pentsiodunek,

adibidez, eztabaidaren erdigune-

an jarri dute aurreikusitako de-

mografia joerarekin pentsio siste-

mari nola eutsiko zaion. Hala,

egoeraren azterketa egin eta au-

rrera begira jarri da Deusto BBK

Behatokia, Bizkaiko populazioa-

ren zahartzea: diagnostikoa eta

inpaktuak txostenean.

Eustat Euskal Estatistika Era-

kundeak, INE Espainiako Estatis-

tika Institutuak eta Bizkaiko Foru

Aldundiak azken urteetan argita-

ratutako datuak bildu eta etorki-

zuneko egoerei aurrea hartzeko

proposamenak bildu dituzte

txostenean. Gaur egungo ongiza-

te sistemaren «eskemak» aldatu

beharko direla uste du Guillermo

Dorronsoro Deustuko Unibertsi-

tateko Ekonomia fakultateko de-

kano eta txostenaren koordina-

tzaileak. «Populazioaren adina

nola kudeatu lehentasunezko

gaia izango da datozen hamarka-

detan». Eta Dorronsorok argi dio:

«Hobe dugu etxeko lanak aurre-

ratzen hastea».

«Datozen bi hamarkadetan

baby boom-eko belaunaldia

erretiratzeko adinera iritsiko da,

eta hori da izango dugun erronka

nagusia». 1960ko eta 1970eko

hamarkadetan jaiotakoek osa-

tzen dute baby boom deitu zi-

tzaion garaiko belaunaldia, eta

oso zabala da. «Erretiratuko dire-

nen kopurua ez dute konpentsa-

tuko lan merkatuan sartuko dire-

nek». Egoera irudikatzeko, ha-

mar urte barru Bizkaian izango

den errealitatea marraztu du Do-

rronsorok. «2030ean 60 urte

izango duen populazio kopuruak

bikoiztu egingo du urte berean

jaiotakoena». Hala baieztatu du

Eustatek kaleratu dituen datue-

tan. Biztanleriaren proiekzioari

buruzko lana argitaratu zuen iaz

Estatistika Institutuak, eta, egin-

dako kalkuluen arabera, 2030ean

90.517 bizkaitar egongo dira 55

eta 59 adineko langan, eta 38.704,

berriz, 0 eta 4 urte bitartean. Erdia

baino dezente gutxiago.

Gauza jakina da: gero eta adi-

neko gehiago eta gero eta haur

gutxiago ditu Bizkaiak. Europako

Deusto BBK Behatokiak argitaratutako txostenaren arabera, bi hamarkada barru

ezinezkoa izango da gaur egungo pentsio sistemari eustea. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

Joera globala den arren, Europako Batasuneko gainerako herrialdeekinalderatuta, abiadura handiagoan ari da zahartzen Bizkaiko populazioa.2050. urtean, biztanleen %21,5ek 60 urte baino gehiago izango dituzte, eta egoera horrek zuzenean eragingo du lurraldeko sistema ekonomikoan.

Nola eutsi zahartzen

ari den lurraldeari

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

Batasuneko herrialdeekin aldera-

tuta, atzetik dago nabarmen, jaio-

tza tasari dagokionez. Europako

batez besteko jaiotza tasa ‰10 da,

eta bi puntu gutxiago biltzen du

Bizkaiak: 2016an, ‰8koa zen

jaiotza tasa. 1.000 biztanleko zor-

tzi haur jaio ziren lurraldean;

9.151 haur, alegia.

Azken lau hamarkadetako da-

tuei erreparatuz gero, nabarmena

da jauzia: 1975. urtean, 22.076

haur jaio ziren; 1980an, 16.569;

eta 2006an, berriz, 10.087. Behe-

ranzko joerarekin jarraituko du

datozen urteetan ere: egindako

kalkuluen arabera, 7.709 haur

jaioko dira 2031n.

Pentsiodun gehiagoLurraldeko populazioaren ezau-

garritzea goitik behera aldatuko

du horrek: haur gutxiago jaioko

da datozen urteetan, eta urte

gehiagoz biziko dira bizkaitarrak.

Hortaz, haur eta helduak murriz-

tu egingo dira, eta adinekoak, al-

diz, ugaritu. Adin tarteen arabera

aztertuz gero, argia da argazkia:

Eustatek egindako kalkuluen

arabera, aurten, 50 eta 54 urte bi-

tarteko 91.000 biztanle baldin ba-

daude lurraldean, 87.000 egongo

dira 2031n; eta 57.400, berriz,

2051n.

Bada, adinean gora egin ahala,

behera ez baizik gora egingo du

biztanleen kopuruak: gaur egun

70 eta 74 urte bitarteko 59.200 la-

gun baldin badaude Bizkaian,

74.800 izango dira 2031n, eta

79.500era igoko da kopuru hori

2051n. 100 urtetik gorako herrita-

rren kopuruaren kalkuluetan su-

matzen da joera argien: gaur

egun, 400 bizkaitar inguru dira

100 urtetik gorakoak, eta 4.500

izango dira 2051n, Euskal Estatis-

tika Institutuaren arabera.

Lurraldean eragina izango du

demografiaren joerak. Hiru ar-

datz nagusi aipatu ditu Dorronso-

rok: ekonomia, pentsioak eta osa-

suna. «Aztertu ditugun datuen

arabera, erretiroa hartzen zuen

pertsona bakoitzeko, 3,65 pertso-

na zeuden lan egiteko adinean

2000. urtean. Bada, 2030ean,

1,92ra jaitsiko da kopuru hori».

Hiru hamarkadatan erdira jaitsi

da kopurua. «Gauzak horrela, bi-

koitza kotizatu beharko genuke

gaur egungo pentsio sistemari eta

sistema publikoari eutsi nahiko

bagenio». Eta hori da, hain zuzen,

Dorronsororen hitzetan, falta de-

na. «Gaiari heldu behar diogu,

edo herritarrak kontzientziatu».

Etorkizun hurbilean, aldake-

tak nabarituko dituzte bizkaita-

rrek. «Gero eta jende gehiagok

hartuko du erretiroa, eta diru

gehiago beharko da pentsioetara-

ko. Era berean, bizi itxaropena

luzatu ahala, dagoen dirua den-

bora gehiagoz iraunarazi behar-

ko da». Txostenean bildu dituz-

ten datuen arabera, orain arteko

joerari eutsiz gero, lurraldeko

herritarren pentsioak ordaintze-

ko gaur egun baino 1.000 milioi

euro gehiago beharko dira

2030ean. «2005ean, Bizkaiko

pentsioetan 2.000 milioi euro

inguru banatzen zen. Gaur egun,

3.500 milioi euro inbertitzen da;

eta, 2030ean, 4.500 milioira iri-

tsiko da kopuru hori».

Deustuko Ekonomia fakultate-

ko dekanoak geldialdia egin du

datu horiek aipatzean, hori baita

korapilo nagusietako bat. Behar-

ko den diruaren eta egongo dena-

ren arteko oreka mantentzea ezi-

nezkoa dela dio: «Errealitatea

zein den eta zein izango den jaki-

tea oinarrizkoa da. Aurrea hartu

behar diogu».

Kalkuluak egiten hasi da bere-

hala. «Bizkaiko zerga bilketan

7.000 milioi euro jasotzen baldin

badira eta pentsioek 1.000 milioi

euro gehiago eskatzen badute...

atera kontuak. Zerga guztiak %15

igo beharko lirateke horri aurre

egiteko». Gastuen zerrendarekin

jarraitu du Dorronsorok. «Horri

gehitu behar zaio osasun arloan

eragingo diren gastuak».

Deusto BBK Behatokiak kale-

ratutako datuen arabera, zenbat

eta urte gehiago, orduan

eta gastu gehiago sortzen

dute herritarrek osasune-

an. «Gizartea gero eta za-

harragoa da. Ondorioz,

Jaurlaritzak gero eta diru

gehiago bideratu behar

izan du sektorera. 2016an,

aurrekontuen %31,48 bi-

deratu zuen Jaurlaritzak

osasun arlora, eta, 2017an,

%32,28».

Bizkaian azken hogei

urteetan gastu sozialean

egon den joera ere argita-

ratu du Deusto BBK Beha-

tokiak lurraldeko demografia da-

tuekin batera, eta Dorronsoren

hipotesia baieztatu besterik ez

dute egiten datuek. «Hogei urte-

an, barne produktu gordinaren

%1,5 izatetik 2016an %3,6 izatera

pasatu da». Dirutan, honako

hauek dira datuak: 296 milioi eu-

rokoa zen lehen, eta, egun, 1.264

milioikoa da bizkaitarren gastu

publikoa. «Zazpi urtean mila mi-

loi euroko igoera izan du gastu so-

zialak». Eta galdera bota du: «No-

la eutsiko diogu datorrenari?».

Pentsioei ezin eutsiArgi dio: datozen hamarkadetan

erosteko ahalmena galduko dute

erretiratutakoek. «Presio soziala

oso handia izango da, adinekoen

kopurua eta beraien esku egongo

den botoen ehunekoa oso handia

izango delako. Baina kontuek ez

dute emango. Ezin izango da, ez

badute gai horietara bideratzen

diru sarrera gehiena». Erretira-

tzeko adina atzeratuko dela uste

du Deustuko Unibertsitateko ki-

deak. «Legez hala agintzen ez ba-

dute ere norbanako askok lanean

jarraituko dute, pentsioarekin ja-

sotzen dutena baino diru sarrera

handiagoak izateko. Ezin dugu

pentsatu datozen belaunaldiek

gaur egungo erretiratuen maila

izango dutela. Hori burutik ken-

du behar dugu». Kontzientzia

hartu behar dute herritarrek.

Enpresek ere egokitu beharko

dutela dio. «Adina kudeatu be-

harko dute. Orain arte gazteei be-

gira aritu dira hainbat lanpostu

betetzeko, eta, etorkizunean, adi-

naren auzia oso presente izan be-

harko dute: gazteek baino gehia-

go, pertsona helduagoek egin di-

tzaketen lanak sortu beharko di-

tuzte». Kontziliaziorako neurriak

ere izan ditu berbagai Dorronso-

rok. «Jaiotza tasa oso baxua da

Bizkaian. Egoera irauli nahi bada,

kontziliaziorako neurrietan ere

pentsatzen hasi beharko gara».

Behin eta berriz errepikatu du

argitaratu dituzten datuekin ez

dutela inor beldurtu nahi. «Bai-

kortasunetik heldu nahi diogu

gaiari, inolako alarmismorik piz-

tu gabe. Alde horretatik, aldake-

ten beharra azpimarratzen dugu

txostenean: lana nola banatzen

dugun edo pentsioak nola bana-

tzen ditugun berriz pentsatu eta

sistema berregituratu behar

dugu. Bizkaitarrek hori egin be-

harko lukete: prestatzen hasi.

Ezin dugu ardura guztia adminis-

trazio publikoarengan utzi».

Gero eta kezka gehiago sortzen

du biztanleriaren eboluzioak on-

gizate sisteman eragingo duen

arrakalak. Aurreikuspenak neu-

rrietan bihurtzeko garaia dela az-

pimarratu du Dorronsorok ho-

rregatik. Bien bitartean, azken hi-

labeteetako astelehenetan egin

bezala, Bilboko udaletxearen au-

rrean elkartu dira Bizkaiko pen-

tsiodunak, «bizitza duinaren

alde».

0010 1020 2030 3040 4050

01020304050

50

0 10 20 30 40 50

ITURRIA: EUSTAT. BIZTANLERI PROIEKZIOAK

BIZKAIKO BIZTANLERIAREN EBOLUZIOA

20312018Adin piramidea (milakotan)

> 100

95-99

90 - 94

85 - 89

80 - 84

75 - 79

70 - 74

65 - 69

60 - 64

55 - 59

50 - 54

45 - 49

40 - 44

35 - 39

30 - 34

25 - 29

20 - 24

15 - 19

10 - 14

5 - 9

0 - 4

589,2576,5guztira

546,5533guztira

Gero eta handiagoa da bizkaitarren bizi itxaropena. 2031n, 92 urte biziko dira batez bestean. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

Gero eta jende gehiagokhartuko du erretiroa, eta diru gehiago beharko dapentsioetarako»

«2005ean 2.000 milioi euroinguru banatzen zen Bizkaikopentsioetan. 4.500era iritsikoda kopuru hori 2030ean»Guillermo DorronsoroDeustuko Unibertsitateko Ekonomia dekanoa

‘‘

Astekoa b 3

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a4 b Iritzia

RZIPRIZTINAKNerea Ibarzabal

Errinozero txikia

Garai batean, euskaraz

hitz egiteaz lotsatuta,

hala moduzko gazte-

leraz bizitzea erabaki

eta euskara galdu zuen belaunal-

di haren konplexu guztiak gure

zainetako alegiazko Rh mutan-

tean daramatzagu oraindik.

Senti ditzaket.

Nola ez ditut ba sentituko?

Aldiro gogorarazten digute zein

den gure txokoa Babelgo dorrean

—«el euskera» hasten diren esal-

diek beldurra ematen didate ho-

rren ondorioz—. Bi zeregin dauz-

ka gure hizkuntzak: bat, ederra

izatea, arkaikoa, misteriotsua,

galtzear den errinozero zuri bat,

adibidez; bi, beste ezer ez, ez

dezala beste ezer egin.

Prentsari begiratu azkar bat

ematea aski da ohartzeko ze

adjektibo mota itsatsi zaizkion

el euskerari, errinozero zuriari

euliak nola: inposizioa, abusua,

zaharra, beautiful, zoragarria,

magikoa, asko-gustatuko-litzai-

dake-ulertzea-baina-ze-lasti-

ma-ez-dakidala, azpigaratua,

zakarra, bizikidetzaren aurka-

koa, errespetu falta, diru publi-

koaren xurgatzailea. Hau guztia

entzunda, zoaz plazara zure

errinozero zuria hartuta, ausar-

tzen bazara.

Guk uste baino barneratuago

ditugu mezuok; beste errinozero

batzuekin gaudenean nabaritu

ez arren, aski da erdaldun eleba-

karren aurrean hartzen ditugun

jarrerak ikustea hori sumatzeko

—hori ere beste espezie berezi

bat dela aipatu izan dut inoiz—.

Hala sentitu dut duela gutxi,

gaztelerazko kultur emanaldi

oso interesgarrian parte hartze-

ko aukera eman zidatenean

—Bilbon—. Nire parte hartzea

euskaraz izan zen, eta esango

nuke bakarra izan nintzela;

hortaz, ez nekien zein izango

zen ordura arte show-a adi-adi

jarraitu zuen publikoaren erre-

akzioa bat-batean ni euskaraz

hasterakoan. Mikrofonoa hartu

nuen momentutik bertatik hasi

nintzen parekoen pentsamen-

duak irakurri nahian: «Joe, eta

orain hamar minutu ezer ulertu

gabe egon behar», «baina hau

abisatu egiten da», «ez al dau-

kate itzultzailerik?», «prest

nago oso handi geratzen zaidan

arte garaikideko edozein forma-

tu abstraktu sakonki aztertu eta

ulertzen saiatzeko, baina bat

euskaraz jartzea gehiegi da!».

Baliteke publikoa elebiduna

izatea eta nire interbentzioa

ulertu izana, edo erdaldun eleba-

karra izan arren, nolabait en-

tzundakoaz gozatzea. Ezin izan

nuen jakin, bukaerako txaloak

besteei jotakoen berdinak izan

zirela bakarrik. Kontua da une

oro iruditzen zitzaidala norbaiti

traba egiten ari nintzaiola, altxa-

tu eta joan egingo zirela halako

batean.

Hor ohartzen zara, batetik,

barneratu egin duzula zure erri-

nozeroa deserosoa izan daiteke-

ela eta bizitza osoa pasa beharko

duzula ahalduntzen —horretan

ere—, eta, bestetik, ze urrun gau-

den elkarrengandik Euskal Herri

mailako zenbait zirkuitu kultu-

ral erdaldun eta euskaldun, ze

gutxitan gurutzatu garen, ze eze-

zagunak garen elkarrentzat.

Iraun baino zerbait gehiago

egin nahi badugu, itsatsi dizki-

guten euli denak uxatu beharko

ditugu pixkanaka, eta plazara ir-

ten, edozeinetara. Nork daki,

agian erdaldun elebakarrek ere

merezi dute beraiei buruzko au-

rreiritzi hobe bat.

Aldiro gogoraraztendigute zein den

gure txokoa Babelgo dorrean —«el euskera»

hasten direnesaldiek beldurra

ematen didatehorren ondorioz—

Bizkaiko Hitzak irakurleen esku-

titzak plazaratzen ditu. Ez dituzte

1.400 karaktere baino gehiago

izan behar, tarteak barne, eta

Bizkaiko Hitzak mozteko esku-

bidea du. Helbide honetara bida-

li behar dira, izen-abizenak eta

herria adierazita: Bizkaiko Hitza,

Uribitarte kalea 18-3.C, 48001

Bilbo. Eskutitzak Internet bidez

bidaltzeko aukera ere badago,

ondoko helbidera idatzita:

bizkaia@hitza.eus.

%

Ur zikinak Uribe Kostakohondartzetan

EURITEA bJoan den asteaz geroz-

tik, bandera gorria izan dute Uri-

be Kostako hondartzetan. Euri

jasa handien ondorioz, udal sane-

amendu sareak kolapsatu ziren.

Galindoko araztegiko ateak za-

baldu behar izan zituzten, ur ko-

purua arintzeko, eta ur zikinak

behar bezala araztu gabe askatu

zituzten. Herritar asko kexatu

dira informazio faltagatik.

Irudia b Bilbo

Iruarteta ikastetxea, kalitatezko hezkuntza eskeBilboko Iruarteta ikastetxe publikoan zenbait lan egiten ari dira. Bertako guraso elkarteak protesta egin du obrek segurtasun aldetik eragingo dituz-

ten ondorioengatik eta eraikiko dituzten azpiegituren gabeziak ere azaleratzeko. Besteak beste, egingo duten eraikin berrian «akats larriak» antze-

man dituzte: eraikin batetik bestera joateko ez dute egingo arrapalarik, sukaldea ere ez da egongo, eta ez dute aurreikusi berdegunerik. Kalitatezko

hezkuntza bermatzeko modurik ez dela izango iritzi diote gainera, ez baitute egingo informatika gelarik edota irakasleentzako gelarik. Horrez gain,

salatu dute 750 ikaslerentzat patio txiki bakarra geratuko dela edota trafiko arazoak areagotuko direla. Hezkuntza Sailarekin eztabaidatu nahiko luke-

te antzeman dituzten gabezia horiei guztiei buruz, baina, oraingoz, ezezko erantzuna besterik ez dute jaso. IRUARTETAKO IKASLEEN GURASO ELKARTEA

Zerbitzuetaneuskara sustatzekogida aurkeztu dute

EUSKARA bMerkataritzan eta os-

talaritzan euskara sustatzeko

gida aurkeztu du aldundiak.

Kaixo-agureskuliburuak beze-

roei lehen hitza euskaraz egiteko

gomendioa egiten du. Euskaraz

ez dakiten langileentzako jarrai-

bideak proposatu ditu. Batzuek

eta besteek euskara erabiltzeko

gakoak ere plazaratu ditu.

Urpekariak itsas hondotik hondakinak jasotzen. GETXOKO UDALA

Aitziber Laskibar Lizarribar

Jada ohikoa da plastikoa gizarte-

an; ohikoegia, duen eraginari

erreparatuta. Urtero zortzi tona

plastiko isurtzen dira itsasora,

eta, orain arteko martxari eutsiz

gero, 2050. urtean plastiko gehia-

go egongo da itsasoan arrainak

baino. Hala ohartarazi du Nazio

Batuen Erakundeak. Alarma guz-

tiak piztuta daude azken urtee-

tan, eta, igaro berri den Inguru-

menaren Nazioarteko egunaren

harira, natura plastikorik gabe

mantentzeko premia jarri dute

erdigunean. Kezka horren eragi-

nez, garbiketa lanari ere ekin dio-

te hainbat gunetan. Bihar, esate

baterako, Bermeoko portuko eta

Algortako Portu Zaharreko itsas

hondoa garbitzeari ekingo diote.

Horretarako, urpekariak anto-

latu dituzte Algortan; Itsas Zain-

darien Sareko kideak arituko dira

zaborra itsasotik ateratzen. Mare-

fondum elkarteak antolatu du

Getxoko ekintza, Libera proiek-

tua Metro koadro bat naturaren

alde lelopean egiten ari den kan-

painaren barruan.

Urpekariak bihar hasiko dira,

10:00etan, itsas hondotik plasti-

kozko zaborrak ateratzen, eta

urpekari ez diren boluntarioek

ere izango dute zereginik:

lehorreko lanetan lagunduko

dute. Horretan parte hartu nahi

dutenek edo informazio gehiago

jaso nahi dutenek marefon-

dum@gmail.com helbidera ida-

tzi beharko dute.

Bermeon, Izaro Sub urpeko tal-

deak antolatu du portua garbitze-

ko ekinaldia. 09:00etan geratuko

dira, portuan, eta bertaratzen

diren boluntarioek itsasertza zein

itsas hondoa garbituko dituzte.

Bermeoko Udalak jakinarazi

duenez, umeentzako jokoak eta

adin guztietakoentzako moduko

material didaktikoa ere egongo

dira portu inguruan; lanean ari-

tzen direnentzako mokadua

izango da, eta baita sari zein zoz-

ketak ere. Kontzientziazioa

modu baikor eta alai batean lor-

tzea dute helburu.

Horiek ez dira egunotan Biz-

kaian itsasoa garbitzeko egingo

diren egitasmo bakarrak. Aurre-

ko ostiralean, esaterako, herrita-

rrek Barrikako hondartza inguru-

ko urak garbitu zituzten. Han,

marea arteko eremuan, plastiko

asko pilatzen da, baina iristeko le-

ku zaila da, eta garbiketarik ez da

egiten bertan. Amarratz Surf Tal-

dea aritzen da aldiro boluntarioki

garbitzen, eta hala egin zuen au-

rreko asteburuan ere.

Larunbatean, Plentziako itsa-

sadarrean eta Butroe ibaian egin

zuten zabor bilketa. Goazanup

elkarteak jakinarazi duenez,

Butroe ibaia Gatikatik, Plentzia-

tik eta Barrikatik igarotzen dene-

an, ur korronteek plastiko zati,

bilgarri eta botila asko pilatzen

dituzte bertan. Badira 15 urte

boluntarioak hondakinak ken-

tzen aritzen direla, baina, isuriak

amaitu ezean, garbitze premiak

ere etengabeak izaten dira. Sup

taulak eta kayak txalupak erabili-

ta garbitu zituzten urak larunba-

tean, eta hondartza eta paseale-

kuak, oinez.

Igandean, herritarrak Gorlizko

hondartzatik, plastikoak kentzen

aritu ziren itsasargitik eta laba-

rretatik, Ugari Sub Club taldea-

ren laguntzarekin, uretik eta

lehorretik.

Horiez gain, Libera elkarteak

jakinarazi du Barakaldoko Erre-

katxo ingurua garbitzekotan di-

rela, eta zenbait enpresak ere par-

te hartu dutela Artxanda, Etxeba-

rri eta Urdaibai inguruetatik hon-

dakinak kentzen.

Herritarren lan boluntario ho-

riekin, antolatzaileek bi helburu

nagusi dituzte: itsaso eta urak

plastikoetatik garbitzea, batetik,

eta kontzientziazioa, bestetik. Za-

karrak aterata, arazoa zenbate-

rainokoa den eta egungo bizimo-

duak nora garamatzan ikusarazi

nahi dute. Izan ere, datuak esan-

guratsuak dira: plastikozko botila

batek 500 urte behar ditu desegi-

teko, eta plastikozko poltsek,

ehun bat urte. Itsasoaren marrus-

kaduraz, harilkatu edo txiki-txiki

egiten dira, eta ñimiñoak direne-

an arrainek jan egiten dituzte.

Plastikoek bilduta edo horiek jan-

da, 100.000 bat animalia hiltzen

dira urtero.

Itsasoari itolarria arindu guranIngurumena gehien hondatzen duena plastikoa izanik, hondakin horiek itsasotik ateratzeko saioak egiten ari diraBizkaiko hainbat lekutan b Urpekariak arituko dira bihar Bermeon eta Algortan, itsasotik plastikoak kentzen

Gaiak b 5BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

Bilboko Zazpikaleetan dagoen

Euskal Museoaren klaustroa esta-

lia da aste honetaz geroztik. Erai-

kinaren jabeek, Bilboko Udalak

eta Bizkaiko Foru Aldundiak,

kristalezko estalkia jarri diote.

XVII. mendean egindako eraikin

horren gunerik bereziena da

klaustroa, eta euskal kulturaren

altxor garrantzitsuenetarikotzat

jotzen den pieza bat gordetzen du

bertan 1921. urteaz geroztik: ha-

rrizko Mikeldia, adituen arabera

2.200 urte baino gehiago dituena.

Mikeldia hobeto gordetzeko ja-

rri diote estalkia, hain zuzen,

klaustro berezi horri. Bilbon euria

sarri egiten duela eta, babesa

eman diezaion, kristo aurreko III.

mendekoa baita, eta Euskal He-

rriko pieza arkeologikorik ga-

rrantzitsuenetarikoa. Baina ez

horregatik bakarrik: Lorea Bilbao

Bizkaiko Kultura diputatuak na-

barmendu du egin berri dituzten

lanei esker Euskal Museoak espa-

zio berri bat irabazi duela; modu

jarraituan erabili ahalko dela

klaustroa, euria egin edo ez.

«Gehienbat» kultur jarduerak

egiteko erabiliko dela zehaztu du.

Musika, dantza eta gastronomia-

rekin lotutako ekitaldiak egiteko

gunea izango dela, besteak beste,

eta, beraz, bizkaitarrek kulturgu-

ne berri bat izango dutela erabil-

garri.

Ekitaldi pribatuakEdozelan ere, ekitaldi pribatuak

egiteari ere ez dio aterik itxi. Jar-

dun edo ospakizun pribatuetara-

ko aukera ere mahai gainean du-

tela esana du, klaustroa alokatze-

ko aukera ez dutela baztertzen,

baina oraindik instituzioek ez du-

tela horren inguruko erabakirik

hartu.

Sei hilabeteko lanen ondoren,

asteazkenean zabaldu zuen

klaustro berritua ikusteko aukera

museoak. Beirazkoa da estalkia,

prisma modukoa, eta klaustroa-

ren teilatua baino gorago dago.

Horrela espazioak handiagoa

dirudiela nabarmendu dute sus-

tatzaileek, eta argitasun handia

sartzea ahalbidetzen duela. A+PI

arkitekto estudioak aurkeztuta-

ko proiektua da, eta lanaren

«arintasuna» nabarmendu dute

egileek. Altzairu eta beirazko

estalkia ez dela «inbaditzailea»

azpimarratu dute; «orain arte

egon den eraikina errespetatu

du». Hori hala izan dela ziurta-

tzeko, Zazpikaleetako eraikinek

hirigintza arautegi berezi eta

babeslea dutela nabarmendu

dute agintariek, eta museoak

berak ere babes berezia duela.

Hori guztia ondo errespetatu dela

azaldu dute arkitektoek.

Hala, ziurtatu dute klaustroa-

ren berezko egiturari ez zaiola

kalterik egin. «Estilo barroko kla-

sizista goiztiarreko klaustroaren

arkitektura eta tamaina errespe-

tatu ditu lanak. Ikusmolde garai-

kide batetik planteatu da lana, eta

euskal arkitektura historiko ilus-

tratuaren izaera soil eta apaindura

gutxikoa kontuan hartu da».

Baina denak ez dira iritzi bere-

koak. Hain zuzen, aldaketa edo-

zelakoa izanda ere, klaustroa es-

taltzea aldaketa izango zela ohar-

tarazi zuen Iñaki Uriarte arkitek-

toak estalkia jartzeko asmoen be-

rri izan zuenean. Bilboko Epaite-

gian salaketa jarri ere egin zuen,

klaustroa estaltzea ondarearen

aurkako delitua izan zitekeela

abisu emanda.

Ez hori bakarrik; aurrez, klaus-

troaren erdigunean, belargunea

zuen azpian harrizko Mikeldiak,

baina zorua aldatu egin zioten

klaustroa estaltzeko lanei ekin

aurretik. Ondareari egindako

erasotzat jo zuen arkitektoak lu-

rra harlauzaz estaltzea, eta zoru

hori lehengoratzeko ere eskatu

zuen epaitegian aurkeztutako sa-

laketan. Bihotzean auzo elkarte-

ak bat egin zuen Uriarteren sala-

ketarekin, eta Zazpikaleetako

gune historikoa nahieran eta

neurririk gabe aldatu eta erabil-

tzen ari dela salatu zuen Zazpika-

leetako auzo elkarteak.

Salaketak salaketa, belarrezkoa

zen lurra harlauza da gaur egun,

eta klaustroa beiraz estalia dago

orain. Batzuen ustez, ondarea ho-

beto zaintzeko eta, erabilera area-

gotuta, herritarren onurarako;

eta, besteen ustez, arduragabeki.

Lehen urratsaEdozelan ere, Euskal Museoak

izango dituen aldaketen artean

lehena besterik ez da amaitu berri

dutena. Museoa indartu eta haren

erabilera areagotu nahi dutela

esana dute bai Bilboko Udalak bai

Sorkunde Aiarza museoko zu-

zendariak. Eta horretarako urrats

sendoa egina dute jada: Euskal

Museoaren ondoan, Gurutze ka-

lean, hutsik geratu den eraikina

museoarentzat erosiko dute uda-

lak eta aldundiak; Zara arropa

markak duela gutxi itxi duen

dendaren eraikina. Bost milioi

euro ordainduko diote Inditex

kateari udalak eta aldundiak, er-

dibana.

Gaur egun 4.000 metro koadro

ditu museoak. Zara kateak Euskal

Herrian zabaldu zuen lehen den-

daren eraikinarekin, ia 2.000 me-

tro koadro gehiago izango ditu

etorkizunean. Zehazki, 1.913 me-

tro koadro ditu eraikin horrek,

hiru solairutan banatuta.

Gurutze kaleko 10. zenbakian

du sarrera, eta estrategikoa izan

liteke hori, kultura diputatuaren

esanetan: turistek sarri egiten

dute Plaza Barritik Erriberako

merkatura arteko ibilbidea, eta

Gurutze kaletik egiten dute bide

hori. Hartara, sarrera kale horre-

tan egiteak turistak museora era-

kartzeko balioko duela iruditzen

zaio.

Handitze horrek museoak

aspalditik duen gabezia arinduko

duela eta, gustura agertu da Aiar-

za. Museoak oso bilduma abera-

tsa duela azaldu du, baina, leku

faltagatik, biltegietan gordea

duela gehiena. Hain zuzen,

dituen 20.000 pieza ingurutik

%40 soilik ditu erakusketan.

2021erako nahi lituzke handitze

lanak amaituta zuzendariak;

museoak mendea betetzen due-

nerako.

Estalkiduna

bihurtu dute

klaustroaEuskal Museoaren klaustroari beirazko estalkiajarri diote b Zara denda katearena zen ondokoeraikina erosi, eta handitu egingo dute museoa

Altzairu eta beirazko estalkiz itxi dute Euskal Museoaren klaustroa. MARISOL RAMIREZ / FOKU

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a6 b Gaiak

Aitziber Laskibar Lizarribar Bilbo

Aldatzeko nahia badago, eta saia-kerak egiten ari dira. Hori da ga-rrantzitsuena Pili Alvarez Mora-lesen ustez (Bartzelona, 1985).Korapiloak askatze bidean topa-ketak egin berri dituzte BilbokoKarmelan, herri mugimenduetanegiten den formazioa aztertu, eta,aurrera begira, hobetzeko tres-nak bilatu nahian. Azterketarenemaitzak www.joxemizumala-

be.euswebgunean jarri dituzteguztien eskura, hausnarketak etaezagutza partekatzea ezinbeste-kotzat baitute. Herri mugimenduen formakun-

tzari buruzko topaketak egin di-

tuzue asteon. Zeren inguruan

hausnartzeko beharra dago?

Gabeziak daude?

Guk urte batzuk daramatzagugogoeta honekin. 2014an prozesuparte hartzaile bat hasi genuenJoxemi Zumalabe Fundazioan,ikusteko herri mugimenduanzein formakuntza eragile zeuden,zer egiten zuten, zein indarguneeta ahulgune topatzen zituzten,eta elkarrekin gogoetatzeko.UEUko ikastaroak baliatuz, jar-dunaldi oso puntualak egiten ge-nituen, eta nahi genuen zerbaitiraunkorra egin. Orduan, HerriJakintzaren Laborategia sortu ge-nuen, Bor-borka izena duena, sa-retzea, formatzea eta gogoetatzeahelburu hartuta. Aterki horrenazpian, Pil-pilean proiektuarekinari gara, eta duela urte bat sortudugu Murtxikatuz taldea. Taldehorrek antolatu ditu topaketahauek ikusteko formakuntza no-lakoa den, zein eragilek egitenduten, zein hutsune eta indargu-ne dituen. Azken finean, elkarre-kin gogoetatzeko eta herri mugi-mendua indartzeko.Zeintzuk dira indargune eta hu-

tsune nagusiak?

Urtarrilean, galdetegi bat bidaligenien eragile askori, eta galdete-

gi horren erantzunekin analisiaegin dugu. Ez da analisi borobilbat, beti irekita dagoen analisi batda, baina esan dezakegu forma-kuntza politiko asko eta askotari-koak ditugula, zorionez; EuskalHerrian formakuntza politikoaegiten da batera edo bestera,nahiz eta eragile batzuek ez dituz-ten horrela identifikatzen; ba-tzuek ez dute sumatzen haiek egi-ten dutena formakuntza politi-koa denik. Bestetik, topatu dugunbeste ondorio bat da oso antzeko-ak direla oso desberdinak direneragileek dituzten korapilo edooztopoak. Nahiz eta galdetegiaerantzun duten eragileak askota-rikoak izan diren, dituzten kora-piloetan bat egiten dute. Zeintzuk dira korapilo horiek?

Batetik, gai teoriko eta praktiko-ak uztartzeko oreka bilatzean ko-rapiloa sortzen da askorengan,eta gaien nolakotasunean ere bai;batzuentzat, sakonegiak dira, etabesteentzat, azalekoegiak. Iritzianiztasuna nahi dugun arren, ba-tzuetan formakuntzaren irakur-keta partziala izaten da. Horiek li-rateke edukiei edo gaiei dagoz-kien korapilo nagusiak. Horaipatu da, baita ere, formakuntzagorputzarekin edo gorputzetikegiten saiatzen direla batzuk,nahi bat badagoela, baina ez daki-tela oso ondo nola egin.Adibidez? Formakuntza nola

egiten da gorputzetik?

Praktika eta teoria uztartu nahiditugu, denak bat egitea eta ez iza-tea hitz egite soila beti, baizik bes-te metodologia batzuk erabiltzea;izan daiteke zapalduaren antzer-kia erabiltzea edo role playingba-tekin hasi gero hausnarketa egite-ko, edo mugimendu jolas bat egi-tea eta gero gertatu denaren ingu-ruan gogoetatzea... Alegia, mugi-mendu gehiago izango dituzteneta bizipenetan oinarrituko direngogoetak sustatzea. Hori nahi batda, baina oraindik beti geratzen

gara hitzen bidezko eztabaidetan.Eragile desberdinek duten kora-piloa da hori.Eta formakuntza nola egitearen

inguruan?

Denbora da gehien errepikatuden korapiloa arlo horretan; nolakudeatzen dugun denbora, jar-dunaldiak goizetan, arrastietan,asteburuetan ipini, luzeak eginedo laburrak egin... Denbora fal-ta, premia hori, korapilo moduanikusten da. Parte hartzea bultza-tzeko nahia badagoela ere aipatuda, baina oztopoak daudela etametodologia egoki bat falta delabetiko profiletatik atera eta beste-lako aniztasun bat topatzeko. Edonola kudeatu gai eta egoera min-garriak; tresna falta dago gataz-kak kudeatzeko.Formakuntza norekin eta noren-

tzat egiten den jarri duzue beste

arreta gunetzat.

Aniztasunaren kudeaketa egite-rakoan azaldu dira berriro ozto-poak: belaunaldien arteko anizta-suna lortzea zaila izaten dela,transmisio guneak sortzea kostaegiten zaigula, eta interesak asko-tarikoak direnean ez direla guz-tien nahiak betetzen. Formakun-tza arloan beste eragileekin alian-tzak egiteko premia ere azaldu da.Azken finean, dedikazio maila di-ferenteak daude, eragileen profi-lagatik ezaugarriak eta baldin-tzak desberdinak dira... Bestalde,finantzaketarekin lotuta, institu-zioekiko harremana ere korapilomoduan ikusten da batzuetan, ezdakigulako laguntza ematearenbenetako intentzioa.Bestetik, jasotako formakuntza

sozializatzerakoan askotan ezgara eraginkorrak izaten; trans-misioa egin barik geratzen da, etagogoetak formakuntza hori jasodutenen artean soilik geratzendira.Horren eragile pluralak badira,

nolatan dituzte korapilo berak?

Horrek zer pentsatu eman digu:

nahi bat dago formakuntza horibeste modu batean emateko etaez izateko orain arte eragile askokegin dituzten formakuntza osomagistralak, edo txostenetan oi-narritutako eztabaiden bidezko-ak. Badago nahi bat horri bueltaemateko, baina nahi bat eta ezinbat. Horregatik, elkar ezagutzea,zein oztopo eta indargune ditu-gun elkarrekin partekatzea ga-rrantzitsua iruditzen zaigu denokhobetzen joan gaitezen. Nahia ba-dago, eta pentsatzen dugu femi-nismotik ideia pilo bat sartu dire-lako ere badela; feminismotikeraiki nahi dira beste era batekokolektiboak, formakuntzak etabotere harremanak, zaintza erdi-gunean ipini nahi dutenak, gor-putzetik egiteko formakuntzakbultzatzen dituztenak, sentimen-duak eta esperientziak oinarri di-tuztenak. Eragile batzuek badutenahi hori, eta ahaleginak egitenari dira buelta emateko. Beraz, bi-dean gaude.Esan duzu eragile batzuek for-

makuntza badutela baina eurek

ez dutela hala hartzen. Uste bai-

no formazio gehiago dago?

Guk ere parte hartzen dugu herrimugimenduan, eta ikusten dugugauza asko egiten ari direla. Mu-

gitzen den herri bat dugu, eta for-makuntza, oso era zabalean uler-tuta, modu askotan egiten da:izan daiteke zine forum bat, edoikastaro bat ikasturte osokoa... Hori izango litzateke indargu-

nea?

Bai, galdetegian eta topaketetankorapiloetan zentratu gara, az-ken finean, elkarrekin gogoeta-tzeko bidea jarraitzeko. Baina ba-dira gauzak oso ondo egiten aridirenak ere. Batzuek aipatu dutehorizontaltasuna bereziki balora-tzen dela, aniztasuna parte har-tzean, eta deszentralizazioa. Batbaino gehiago dira ikastaroak ba-koitzaren bizipenetatik eraiki-tzen saiatzen ari direnak, eta arloludikoa ere lantzen ari dira ba-tzuk. Formatuarekin asmatzeaoso garrantzitsua da; aukera askoeman eta bide desberdinak pro-batzea. Zer irakasgai atera duzue haus-

narketa honetatik?

Badagoela grina hausnarketa egi-teko eta geure burua auzitan jar-tzeko nola egiten ari garen forma-kuntza herri mugimenduan;praktika horiek modu kritikoanzalantzan jartzeko. Hori oso ondodago bidea jarraitzeko eta herrimugimendua indartzeko.

«Antzekoak dira osoeragile desberdinekdituzten oztopoak»

Pili Alvarez Moles b Joxemi Zumalabe Fundazioko kidea

Herri mugimenduek formazioa nola lantzen duten aztertzeko laneanmurgilduta dago azken urteetan. Prozesu aberatsa dela dio; motaaskotako eragileekin ari direla. Korapiloetan bat egiten dute gehienek.

JUNE PRIETO / FOKU

Berbetan b 7BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

Ibai Maruri Bilbao Bakio

Familian edo lagun ar-

tean. Kalean, taber-

nan eta mahaiaren

bueltan. Ohikoa izan

da Euskal Herrian

kantuan aritzea. Eta Bakio ez da

salbuespena. Usadio hori motel-

tzen ere, gainontzeko herrien

erritmo berean ibili da azken ur-

teetan. Horri buelta eman guran

ipini zuten martxan Bakio Kanta-

ri: garai bateko kantak eta gaur

egungoak protagonista bihurtzen

dituen eguna. «Ni betidanik ibili

naiz oso sartuta Bakioko musika

munduan. Halako zerbait antola-

tzea neukan buruan. Beste ba-

tzuekin komentatu, eta eurek ere

ideia bera zeukatela ohartu ginen.

Azkenean, animatu egin ginen»,

ekarri du gogora Unai Urrutiak.

Hala egin zuten 2015ean lehen

Bakio Kantari, Musikale Bakioko

musika elkartearen eskutik. Lau-

garrena bihar egingo dute.

Egun osoan, kantu giroa heda-

tuko dute herrian. Lau gune

zehaztu dituzte: Bentalde, Moelle

punta, Sabino Arana, eta Bolibar,

Batzoki eta Basigoko bide nagu-

siaren artekoa. Horietako bakoi-

tzean, musika talde batzuk egon-

go dira, kantuan eta musika

jotzen; guztira, zortzi. Urrutiak

dei argia egin du: «Entzutea ondo

dago. Baina jendeak parte har-

tzea nahi dugu, abestea. Hau ez

da kontzertu bat; kantuan ibiltze-

ko egun bat da». Eta horretan

ibiliko dira, 14:30 aldera arte.

Ordu horretan, Iru Biden dute lau

guneetan ibili diren guztiek

elkartzeko lekua. Handik, Egia

tabernara abiatuko dira 15:00

inguruan. Eta 15:30ean herri baz-

karia egingo dute; edo kantu baz-

karia, zehatzago esateko, abes-

tiak ez dira faltako eta. Herriko

probalekuan atonduko dituzte

mahaiak. Aurrez eman behar da

izena. Hortik aurrerako egitaraua

zein izango den ere erraza da

asmatzen: eguna bukatu arte,

abestiak eta musika, Bakioko

bazter guztietan.

Urrutiak gogoratu du Bakio he-

rri txikia dela. Ikasturtean zehar

2.500 biztanle inguru izaten ditu.

Udan, ostera, areagotu egiten da

populazioa. 12.000 lagunetik gora

bizi izaten dira herrian. Udatiar

horien artean «ezkutuko artis-

tak» daudela esan du. Hau da,

neguan euren herrian musikan

ibiltzen den jendea. «Horiek

identifikatzen ahalegindu ginen,

eta hala lortu genituen musika

taldeak lehen urterako». Ehunen

bat musikari bildu zirela gogoratu

du. Eta bakiotarrek ere ondo

erantzun zutela azpimarratu. Ba-

lantze ona egin zuten lehen edizio

hura bukatutakoan.

Bigarrena gehiago kostatu zi-

tzaiela aitortu du. Baina hura ere

«itzel» atera zitzaien, parte har-

tze handiagoarekin. Urterik urte

musika talde gehiago gonbidatu

dituzte. Askotan, taldeek eurek jo

dute antolatzaileengana, ekime-

naren berri izan eta parte hartze-

ko gogoa zutelako; aurtengo be-

rria Uribarri kalez kale izango da.

Euskal musika tradizionala eta

gaur egungoa uztartzen dira.

Urrutia bera, adibidez, Taberna

Ibiltariko kidea da, eta eurek, bes-

teak beste, Ken Zazpi eta Gatibu

bizkaitarren abestiren batzuk

joko dituzte. Rock-and-roll esti-

loko kantuak ere egongo direla

esan du. Hitzak eta doinuak, oro

har, ezagunak izango dira. Hala

ere, badaezpada, liburuxkak ba-

natuko dituzte egunean bertan.

Bakio Kantariren laugarren ekitaldiaegingo dute bihar. Zortzi musika taldeibiliko dira euskal kanta tradizionalaketa gaur egungoak jotzen. Bakiotarrek eta bisitariek ere abestea nahi dute.

Herri oso bat

abeslari

Iazko Bakio Kantarin, abeslari talde bat kantuan. KOLDO ERAUZKIN

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a8 b Gaiak

Entzutea ondo dago,baina jendeak partehartzea nahi dugu. Ez dakontzertu bat; kantuanibiltzeko eguna da»

«Udatiarren arteanezkutuko artistakidenfitikatu genituen,eta hala lortu genituenmusika taldeak»Unai UrrutiaMusikaleko kidea

‘‘

Peru Azpillaga Bilbo

Suak piztu, eta borborka

hasi da lapikoetako

ura. Kalean zehar ba-

rreiatutako sukalde in-

probisatuak jendez lepo daude.

Txoko guztietatik irteten den lu-

rrinak dantzan jarri ditu mundu-

ko arrozei darizkien hamaika

usainak. Kolorea eta zaporea dira

nagusi Bilboko San Frantzisko

auzoan. Jatorri desberdineko la-

gunek, beren jantzi eta arropekin

emandako kolorea. Hamaika

kultura desberdinetako pertso-

nek kozinatutako platerek sortu-

tako zaporea. Bihar egingo den

Munduko Arrozak festa da. Urte-

ak joan, urteak etorri, San Fran-

tzisko auzoko plaza mukuru bete

eta Bilboko erdigune bilakatzen

den eguna.

Orain dela hamabost urte au-

zoan bertan jaiotako egitasmoa

da Munduko Arrozak; Euskal He-

rriko auzo pluralenetariko bate-

tik abiatuta, arraza eta kultura

mota guztietako jendea batzen

dituen herri bazkari erraldoia.

Hamabosgarrena izango da aur-

ten. Bertan, jada izena eman du-

ten 3.600 lagun arituko dira su-

kaldean; egunean bertan munta-

tutako haimen azpian, bakoitzak

etxetik ekarritako lanabes eta ja-

kiz hornituta.

Inor itxaron gabe jaio zen Mun-

duko Arrozak, eta autogestioaren

bidez egin du bidea urte hauetan

guztietan. Inongo laguntzarik

jaso gabe, hainbat eragile eta per-

tsonaren ekarpenari esker sortu-

tako eguna da. Bakoitzak bere

alea jarriz eraikitako eguna. Horri

esker, mundu osoko kulturak ba-

tzen dituen egitaraua osatzen

dute urtero: danborrak eta jantzi

tradizionalak, musika eta dantza,

espeziak eta errezetak... pertsona

orok du lekua aniztasunaren al-

deko jaian.

Urteak era arrakastatsuan ka-

teatu ostean, gainera, Bizkaiko

beste txoko batzuetara ere hedatu

da San Frantzisko auzoan sortu-

tako herri ekimena. Durango,

Gernika, Getxo... hainbat izan

dira dinamika haien herrietara

eramatea erabaki dutenak. Jana-

riaren bidez ere kulturen arteko

hesiak eraitsi daitezkeen seinale.

Azken finean, hori baita Mundu-

ko Arrozen helburua: pertsonen

jatorria edozein izanda ere, plater

baten inguruan batzea, harrema-

nak sustatu eta elkarbizitza sor-

tzeko; sabelekin batera, gizarteko

hutsuneak betez.

Izan ere, festa izateaz gain, al-

darrikapenerako eguna ere bada

Munduko Arrozak. Marjinatuta

eta ahaztuta egon den auzo eta

komunitate zabal eta plural baten

aldarrikapen eguna. Beste hiri eta

gizarte eredu bat posible dela he-

larazten duen bizikidetza eguna:

«Kaleak okupatu eta berreskura-

tu nahi ditugu, instituzioetatik

gure auzoak jasan duen bazterke-

ria salatu eta jatorri desberdineko

pertsonen bizikidetza aldarrika-

tuz», adierazi dute antolatzaile-

ek. Hori da, hain zuzen ere, aur-

tengo leloak dakarren aldarria:

Reclaim/Okupatu/Participa.

Munduko jatetxerik onenakAurten, ordea, Munduko Arrozak

ez da asteburu honetan gastrono-

miarekin zerikusia izango duen

ekitaldi bakarra. Ingelesez ere

mintzatzen den beste egitasmo

baten lekuko izango baita Bilbo:

The World’s 50 Best Restaurants.

Hots, munduko 50 jatetxe one-

nen sarien plaza izango da Bizkai-

ko hiriburua. Gastronomiaren

munduko «oskarrak» bezala

ezaguna da ekitaldia, eta mundu-

ko sukaldari onenak bilduko ditu

Bizkaiko hiriburuan; bihar hasi-

ta, ekainaren 19ra arte —egun ho-

rretan, 50 jatetxe onenen sari ba-

naketa egingo dute Bilboko Eus-

kalduna jauregian—.

Sukaldaritzako izarrek goi

mailako hartzaile gutxi batzuei

begira egingo dituzten ekitaldi

horiez gain, zenbait herritarrek

parte hartzeko egitaraua ere an-

tolatu dute. Sukaldearen mun-

duari lotutako fan zonebat jarri-

ko dute asteburuan, Abandoiba-

rra inguruan, adin guztientzat

pentsatutako egitarauarekin.

Parte hartzaile kopurua, ordea,

mugatua izango da.

Aipatzekoa da 50 jatetxe one-

nen egitasmoaren antolakuntzak

50. postutik 100.era bitartean ge-

ratu diren jatetxeen berri eman

zuela aperitibo moduan orain

dela pare bat egun. Bertan, hiru

euskal jatetxe ageri dira: Nerua,

Elkano eta Martin Berasategiren

jatetxea.

Bi plater, bi janari. Mundu guz-

tiko mahaikideak bilduko dira

Bilboko mahaira asteburuan. Ba-

tzuek gastronomiaren munduko

plater gorenak dastatu eta punta-

ko teknikak izango dituzte ezta-

baidagai. Besteek, lagunez ingu-

ratuta, bapo jango dute kalean

kulturen arteko harremana sus-

tatu eta adiskideak eginez.

Gastronomiaren hiriburu bilakatuko da Bilbo egunotan: Munduko Arrozak herri jardunaren 15.edizioa ospatzearekin batera, The World’s 50 Best Restaurants sariak banatuko dira hiriburuan.

Bi plater mota mahai bakarrean

San Frantzisko auzoko plaza dozenaka modutan prestatutako arrozek koloreztatzen dute Munduko Arrozak egunean. MUNDUKO ARROZAK

Gaiak b 9BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

Natalia Salazar Orbe Larrabetzu

Iparraldera begiratu, eta ha-rea. Hegoaldean ere, honda-rra. Berdin ekialde zeinmendebaldean ere. Eguz-

kiaren izpiek desegin eta itsasokoolatuak balira bezala dantzan di-rudite alde guztietako ostertzek.Beroak lurrunduak bezala. Eta le-hor. Eta antzu. Basamortuko egu-nerokoa da, sahararrek ondo eza-gutzen dutena. Ia 42 urte pasatudira euren lurretatik kanporatuzituztenetik. Orduz geroztik, Tin-dufeko (Aljeria) errefuxiatuen

kanpalekuetan bizi dira asko etaasko. Latza da bizirik irautea. Na-zioarteko laguntzari esker egitendute aurrera. Urte osoa latza bada,uda are gogorragoa da. 50 gradu-tik gora izaten dituzte askotan.Egunerokoa zaila da: helduentzat,zaharrentzat, denentzat. Umeekere ez dute aukerarik arnasgunebat aurkitzeko. Horri irtenbideaemateko asmoz, udako oporral-dia haientzako oasi bihurtzekoprogramak gauzatu dituzte hain-bat elkarte eta norbanakok. Aur-ten, Bakeleku udalekua Larrabe-tzura eraman dute.

Helburu nagusia argi duSamuel Ruizek, udalekuko koor-dinatzaileak. «Errefuxiatu kan-palekuetan bizi dira. Errefuxia-tuak dira. Egoera oso bortitza bizidute, batez ere uda partean. Ten-peratura oso altuak jasan behardituzte; hango ura edaten dute,baina ez da batere ona». Eta eli-kadura ere geroz eta eskasagoadela dio. «Nabari zaie: etortzendiren umeak hemengoak bainotxikiagoak dira, eta askoz argala-goak».8 eta 12 urte arteko 36 neska-

mutil saharar izango dira uztail

eta abuztuan Larrabetzun. Lehe-nengoz hartuko ditu herri ho-rrek, azken urteetan Urduñanegiten baitzuten. «Erdiak bainogehiago ez dira atera inoiz kanpa-lekuetatik». Ume eta gazteokdieta orekatua izango dute berta-ko ikastetxe publikoan egingoduten egonaldi horretan. Horriesker, hainbat osasun arazori au-rrea hartzeko aukera izango dute:besteak beste, anemia, desnutri-zioa, diabetesa edota hotzeria.Horrez gain, basamortuko negugogorrean irauteko defentsak ereindartuko dituzte.

Mediku azterketak egingo diz-kiete umeoi: «Prebentziorakobaliagarriak dira». Sintomarenbat hautemanez gero, ahalik etaazkarren jarri ahalko dizkiete tra-tamenduak. «Udalekuan antze-maten dizkieten osasun arazoaktratatu ezean, arazo larri bilakadakizkieke etorkizunean».Osasun arloaz gain, hezkuntza

jarduerak ere gauzatuko dituzte.Arabieraren hassania dialektoaz

gain —euren hizkuntza—, euskaraeta gaztelera ezagutu, ikasi etaerabiltzeko aukera izango dute,baita bertako ohitura eta bizimo-dua ikasi eta ezagutzeko ere.

28 urte BizkaianErrefuxiatuen kanpalekuetakohaurrak Bizkaiara lehenengozetorri zirenetik 28 urte pasatudira. Hasieran, familiek hartzenzituzten etxeetan. Azken sei urte-etan, ordea, askok aurtengoarenantzeko udalekuetan egin dituzteegonaldiak; izan ere, gero eta zai-lagoa egiten zaie uda denetanume eta gazte sahararrak hartukodituzten familiak lortzea. Gaine-ra, euren asmoa da ahalik eta umegehien ateratzea basamortutik. Gauza bera gertatu da sahara-

rrek dituzten oinarrizko beharri-zanak asetzeko nazioarteko la-guntzarekin. Urtetik urtera la-guntza horiek murriztuz joandira; bai erakunde publikoenak,bai arlo pribatukoak.Udalekuak finantzatzeko ere

zailtasunak dituzte. Begiraleakboluntarioak izango dira: sei ber-toko gazteak dira, eta beste bi, sa-hararrak. Hala ere, asko dira sor-tuko diren gastuak: besteak beste,bidaiak, bisak edota janaria or-daintzeko. Horri guztiari aurre egiteko la-

guntza eskatu dute, eta zenbaitkontu korronte zabalik dituzteekarpenak jasotzeko, Laboral Ku-txan, Caixabanken eta Kutxa-banken: ES05 3035 0037 41037005 0791; ES63 2100 4248 66210014 7895 eta ES08 2095 51749091 1793 1051.Egonaldiak aukera emango du

Saharako gatazka gizarteratzekoere. Hala, haurrentzat ez eze, Sa-harako bizilagun guztientzat dagarrantzitsua programa hori.

Larrabetzun pasatuko dute uda Tindufeko kanpalekuetako 36 ume eta gazte sahararrek,Bakeleku udalekuan. Bi hilabetez, ondo jateko eta osasuna zaintzeko aukera izango dute.

Oasi bat basamortuaren erdian

Etxean ume sahararrak hartzeko familia kopuruak behera egin zuenean erabaki zuten udalekuen programa abiatzea. BAKELEKU UDALEKUA

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a10 b Gaiak

Kanpalekuetatiketortzen diren umeakhemengoak bainotxikiagoak dira, etaaskoz argalagoak»Samuel RuizBakeleku Udalekuko koordinatzailea

‘‘

Ane Maruri Aransolo Ea

Sendatzera datozen bazterrekomelodiekin dator oraingoan JosuBergara (Ea, 1979). Disko bakoitzabakarra eta berezia den moduan,kantautore gisa barik, banda mo-duan dator oraingoan eatarra.Asunekdiskoan kantautore abes-tiak «beste plano batera» era-man dituztela aitortu du musika-riak.Zer aurki dezakete entzuleek

Asunek diskoan? Zein izan da

zure asmoa?

Kantautorearen lana bandarekinjotzea da bosgarren diskoko plan-teamendua. Hala ere, ez dut eginhelburu zehatz bati jarraitzendion gauzarik. Artistikoki inte-resgarriak egiten zaizkidan gau-zak egin ditut, horrela, abestie-tan, pentsatzen dudana transmi-titzea lortzen dut eta. Diskohonetan nire bizipenak landu di-tut kantuetan, jendearengana za-baltzeko asmoagaz. Bizitzarenalde positiboenak azpimarratzendituzten kantuak egin ditut.Zerk bereizten du disko hau le-

henagoko beste lauetatik?

Neurri batean, Kanta txikien in-darra aurreko diskoaren jarrai-pen artistikoa dela esango nuke.Bestalde, bandarekin elkarlaneanegindako diskoa da, nahiko fres-koa; zuzeneko diskoa dela ustedut. Ez da kantautorearen musi-ka bakarrik lantzen; kantautore-arena da, baina bandara eraman-dakoa. Jende askok esan dit ba-karlariaren estetika gehiagoespero zuela, eta beste era batekoestetika aurkitu duela. Ez da errit-mo askokoa, baina ohikoa ez zenmaila batera eraman dugu. Alda-keta pozik hartu dutela esan di-date.Zeri buruzko gaiak lantzen ditu

Asunekdiskoak?

Nahiko gai ugariak lantzen ditudisko honek. Alde batetik, nire bi-zitzan oinarritutako abestiakdaude, alabari eskainitako kan-tua esaterako. Nire deskonexiodigitalari buruzko beste bat erebadago. Hala ere, badaude trans-bertsalagoak diren beste abestibatzuk. Astelehen arruntakkan-tak, esaterako, bizitzako ikuspegiezberdinei buruz hitz egiten du;egun guztiak izan daitezkeelakoastelehenak, eta norberaren eskudagoelako hori aldatzea. Badau-de, gainera, politikoagoak edo so-zialagoak diren beste abesti ba-tzuk. Txoria dator esatera abes-tia, adibidez, Mikel Etxaburuondarroarraren poema bat da, etanire lagun Alfredo Remirezi dedi-katu diot; kartzelan dago txio ba-tzuk idaztearen ondorioz. Gureahotsadeitzen den abestiak sala-

tzen du gaur egungo agintariekherriaren ahotsa isildu nahi dute-la; mehatxuarekin, beldurrare-kin eta autozentsurarekin lortzendutela hori. Hala, baina, ez diegubakarrik edukiei erreparatu, etaestetikan ere soinu eta doinu des-berdinak lantzea izan da gure as-moa.Disko honetan, bakarlari lanak

alde batera utzi eta bandarekin

aritu zara. Zergatik hartu duzu

erabaki hori?

Bost urte eman ditut Mikel Nuñezdurangarrarekin eta Nerea Alber-di biolinista bilbotarrarekin jo-tzen. Oso ondo konpontzen naizberaiekin, eta eurek taldean besteinstrumentu batzuk sartzea ereondo egongo litzatekeela esan zi-daten; bateria eta baxu batekinerritmoa sartzea, alegia. Guremusika lasaia den arren, instru-mentu horiekin beste plano bate-

ra eramaten da musika. Erabakinaturala izan zen, eta merezi izanduela ikusi dugu. Jendeari askogustatu zaio, abestiak kantautoreestilokoak izan arren bestelakofreskotasuna dute eta; pop etafolk estilo apur bat gehiago. Azke-nean, kantautoreen abestiak osopoetikoak izaten dira, melodiarenaldetik galduak, baina disko honiukitu josiagoa eta jantziagoaeman diogu. Abestiak beste ere-mu batera eraman ditugu, kan-tautorearen musika galdu ezarren. Bide beretik doa, baina gar-biagoa da. Zergatik jarri diozu Asunak ize-

na diskoari? Eta Bide bazterreko

melodia sendagarria azpi-izen-

burua?

Bi jatorri ditu diskoaren izenak;ni, Eakoa izan arren, Ea eta Bilboartean bizi naiz. Kalekumea naiz,ez baserrikoa. Baina orain urte ba-

tzuk, ortuan lanean hasi nintzen,eta gauza asko ikasi nituen. Betiuste izan dugu asunek min ema-ten dutela, baina kontrara ere egi-ten dute, beste landara batzuksendatzeko gai direlako. Metaforamodura asko gustatu zitzaidanhori, jendeak esaten didalako nirekantuak musika lagungarria di-rela. Ez gabiltza zelaiak betetzen,baina neurri batean, asunek beza-la, melodia politak eta lagunga-rriak egiten ditugu.Zelan grabatu duzue diskoa?

Diskoetxean grabatu dugu, bainamodu berezian. Normalean, estu-dioan pistaz pista grabatzen diraabestiak, bateriarekin hasi eta ba-xuarekin jarraituz. Disko hau,baina, denok elkarrekin joz gra-batu dugu. Bat, bi eta hiru esanda.Diskoari sinesgarritasuna emate-ko grabatu dugu horrela. Horrela,entzuten duenak badaki ez dela

disko artifiziala, zuzeneko musi-ka dela baizik. Entsegu asko be-har izaten dira horretarako, baitamusikari trebeak ere. Baliteke nitrebeena ez izatea, baina ondo la-gunduta nago. Modu honetangrabatzeak diskoari ikaragarriz-ko saltoa ematen dio, bizitasuna.Ez gara oso leialak izan abestieta-ko denborekin, baina naturalta-suna eta erraztasuna lehenetsi di-tugu. Nabaritzen da Asunekdiskozintzoa eta gardena dela. Lehen,Beatlesek eta bestelako taldeekhorrela grabatzen zituzten disko-ak, eta bestelako sakontasunaematen dio horrek diskoari, si-nesgarritasun handiagoa. Pozik al zaude lortutako azken

emaitzarekin?

Abesti guztiekin nago pozik, bes-te batzuetan gertatu ez bezala. Ezzait horrenbestetan gertatu kantuguztiekin pozik geratzea, abestibatzuekin erraz aspertzen naizeta. Ez dut uste disko honetakoabesti guztiak 10ekoak direnik,baina nahiko borobilak direlauste dut, eta gustura nago. Aurkezpen kontzertua egingo

duzue hurrengo ostegunean,

ekainaren 21ean, Bilboko Kafe

Antzokian. Gogotsu kontzer-

tuekin hasteko?

Apur bat urduri nago, ez dut eze-tzik esango. Azken finean, aretohandi batean egingo dugu aur-kezpen kontzertua, eta zaila dahori betetzea. Aurreko diskoare-kin horrela egin genuen, eta 400pertsona inguru sartu ziren. Osoondo joan zen kontzertu hura.Honetan berdin gertatzea esperodugu. Oraingoa doan da; beraz, ezdakit zenbat jende joango den,baina itxaropena hortxe dago. Bilbon aurkezpena izango da

ekainaren 21ean, baina 24an

Ean arituko zara, herritarren au-

rrean.

Bai, Eako jaietan hamabigarrenurtez jarraian joko dugu, eta osopolita da hori. 2006. urtean abes-tu nuen lehen aldiz, eta ordutikurtero aritu naiz bertan. Hurrengo kontzertuak noiz

egingo dituzue?

Uda ez da urtaro egokiena gure-tzat; jendeak parranda nahi dueta. Uztailaren 27an, Lekeitionizango gara, eta, abuztuan, Bilbo-ko jaietan. Irailaren 15ean, berriz,Markina-Xemeinen, eta, urrian,Ugaon eta Iruñean izango gara.Bartzelona zein Valentzia aldetiklotutako kontzertuak ere baditu-gu dagoeneko. Urtean, gutxi go-rabehera 20-30 bat kontzertuematen ditut, urtearen arabera,eta aurten hortik ibiliko gara.Gustura egon garen lekuak erre-pikatzen ditugu, eta toki berrieta-ra esperientzia bila joaten gara.

«Nabaritzen da‘Asunek’ disko zintzoaeta gardena dela»

Josu Bergara Aretxabaleta b Musikaria

‘Asunek. Bide bazterreko melodia sendagarria’ diskoaren aurkezpenkontzertua emango du Josu Bergarak ekainaren 21ean, Bilboko KafeAntzokian. Estudioan zazpi musikari batu, eta zuzenean sortu dute.

GAIZKA PEÑAFIEL / ASIER OLAZAR

Berbetan b 11BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Eguna irauli. Gaua-

ri astindua eman

eta kalera atera.

Iluntasuna argitu

eta jardueraz be-

tetako ospakizu-

nez gozatu. Horixe proposatu du,

beste urtebetez, Gau Zuriak. Bil-

boren sorreraren 718. urteurrena

ospatzeko, argiz, musikaz, kolo-

rez eta ikuskizunez jantziko ditu

hiriko hainbat kale eta txoko.

Hain zuzen, antzerkia, musika,

bideo-mappingak, argi eta soinu

ikuskizunak eta esperientzia sen-

tsorialak prestatu dituzte bilbota-

rrek zein bertaratzen diren bisita-

riek gozatzeko.

Aurten, berritasun nabarmena

iraupenari dagokiona izango da.

Orain arte, gau bakarrean biltzen

zituzten Gau Zuriaren ospakizu-

nak. Oraingo honetan, bi gauetan

egingo dituzte. Gaur eta bihar, Bil-

bo unibertsora bidaiatuko dute

bertaratzen direnek. Proposame-

nak ugariak dira. 30 jarduera

izango dira aukeran, bi gau horie-

tan.

21:30ean abiatuko dituzte Bil-

boren urteguneko ospakizunak,

gaur eta bihar, 01:30era arte.

Agertokiak askotarikoak izango

dira: elizak, aretoak, egoitzak

edota plazak. Ikus-entzuleek zen-

tzumenak erne-erne izan behar-

ko dituzte ibilbide osoan zehar

aurkituko dituzten eskaintzez go-

zatzeko. Ikuskizunak tarte bere-

zia hartuko du ehun urte bete di-

tuzten Euskaltzaindia eta Indau-

txuko eskolak omentzeko.

Ikusgarria. Argiztapenari zein

tamainari eta oihartzunari erre-

paratuta. Halakoxea iragarri eta

aurreikusi dute Gau Zuria: txori

eta lore ikaragarri handiak, argi

konstelazioak eta oihartzun inte-

raktibozko jolasak edota txotxon-

gilo erraldoiak.

Jardueretako asko erabat inte-

raktiboak izango dira. Bi gau ho-

rietako protagonista garrantzi-

tsuenetakoak ikus-entzuleak

izango baitira: bilbotarrak zein

kanpotik iritsitako bisitariak. Be-

tiere, proposatutako esperientzia

desberdin, berezi eta parte har-

tzaileetan aritzeko prest dauden

herritarrak.

TRANSFIGURAZIOA

Atxurin egingo dute saioetako

bat: Gizakunde elizan. Musika

klasiko eta garaikidez osatutako

argi eta soinu ikuskizun bat era-

mango dute hara. Erabat itxural-

datuta agerraraziko dute espa-

zioa. Lau zatitan eta lau musika

mugimendutan banatutako pie-

za taularatuko dute: introspek-

zioa, bilaketa, transfigurazioa eta

betetasuna mamituko dituzte

mugimenduok. 22:00etan abia-

tuta, 45 minutu oro eskainiko

dute saio bat. 01:00etan emango

diote hasiera horietako azken

ikuskizunari.

‘CHILL OUT’

Azkenaldian Martzana kaiari

eman nahi dioten itxura exotiko-

ari helduko dio Gau Zuriaren egi-

tarauak ere. Chill out gune bila-

katuko du Bilbo 700 fundazioak.

ABESTIZ ETA SOINUZ

Zazpikaleetan elkartuko dira Bil-

boko Akordeoi Orkestra Sinfoni-

koa, Bilboko Koral Elkartea, San

Antonio Iralabarri korala eta San

Antonio abesbatza. Santiago ka-

tedralaren atarian kontzertuak

eskainiko dituzte. 21:00etan eta

23:00etan hasiko dira saioak.

‘BERTSE’

Musikatik antzerkirako bidea

egiteko aukera izango dute Eus-

kal Museora joaten direnek. As-

teon zabaldu duten klaustro es-

talian Bertse antzezlana taulara-

tuko du La Historia y La Villa de

Bilbaok. Bilboren idiosinkrasiak

ezagutu eta ulertzeko, iraganera-

ko bidaia aurkeztuko dute. Hiria-

ren sorrerari, hazkundeari eta

garapenari buruzko gako batzuk

aletuko dituzte. Gaur egungo hiri

eredura iristeko ibilbidea labur-

biltzen duten lau emanaldi egin-

go dituzte gaur eta bihar:

22:30ean, 23:15ean, 00:00etan

eta 00:45ean.

EGUZKI LOREAK

Euskaltzaindiak mende bateko

ibilbidea egin duela oroitzeko,

eguzki lorez apainduko ditu

egoitzako balkoiak. Hala, 1918ko

irailaren 5a ekarriko dute gogo-

ra: Eusko Ikaskuntzaren lehen

kongresuan Euskaltzaindia sor-

tzeko erabakia hartu zuteneko

eguna.

BILBO UNIBERTSOA

Argi-itzalak, efektuak eta irudi

bitxiak izango ditu ezaugarri Gau

Zuriak. Arriaga plaza, esaterako,

unibertso zabalaren geraleku

bihurtuko dute. Bilbo Unibertsoa

kokatuko dute bertan: bertakoek

zein bisitariek aztertu ahalko du-

ten planeta instalazioa. Egunez

ere jarrita utziko dute, eta, gauez,

Holst musikagilearen doinuare-

kin piztu eta argituko dute,

ibaiertzari kutsu bitxi berezia

emanez.

‘BEYOND’

Ikusten denaren eta irudika dai-

tekeenaren arteko oreka bilatzen

zein hausten lagunduko dute

ikuskizunek. Areatzako estalpea

argiz osatutako tunel handi bila-

katuko du Beyond izeneko insta-

lazioak. Bertaratzen direnek argi

efektu bereziak antzemango di-

tuzte. Argiak sortzen dituen pers-

pektiba eta denbora efektuak na-

barituko dituzte, tunel batean bi-

daiatzen ariko balira bezala.

Gau Zuriaren bidez ospatuko dute, beste urtebetez, Bilbo hiriaren urteguna. 718 bete dituenhonetan, bi gauetarako prestatu dituzte ikuskizunak. Gaur eta bihar argiak hartuko ditu hirikokaleak. Tarte berezia hartuko dute Euskaltzaindia eta Indautxuko eskolak omentzeko.

Soineko dirdiratsua jantzita

Argiek eta koloreek hartuko dituzte Bilboko hainbat eraikin eta txoko enblematiko. MARISOL RAMIREZ / FOKU

12 b Proposamena BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

BIZKAIKO HITZAOstirala, 2018ko ekainaren 15a

LIGHT FACTORY

Argia da, zalantzarik gabe, Gau

Zuria bereizten duen ezaugarri

nagusia. Udaletxearen fatxada

bera ere argi proiekzio baten pan-

taila bihurtuko dute. Irudiez gain,

argien efektuekin programatuta-

ko soinu banda bat entzungo da.

Hiriko doinuak, gizakien eta por-

tuko jardunaren soinuak eta mu-

sika estilo askotarikoen doinuak

uztartuko ditu ikuskizunak.

‘LAMPADOPHORES’

Antzinako Greziako zeremonie-

tan argiak eramaten zituzten lan-

padoforo zeritzenen irudia gogo-

ra ekarriko dute Uribitarten.

Abandoibarran, kalejira argitsu

batean ibiliko dira Lampadopho-

reak izendatu dituzten egitura

puzgarri handiak.

EKAITZ HANDIA

Ikusmenaz gain bestelako zen-

tzumenak ere astindu nahi diz-

kiete emanaldiekin bisitariei.

Konfetizko ekaitz handi bat irudi-

katuko duen argi eta musika

ikuskizuna eramango dute Bizi-

kidetasun plazara, Isozaki dorre-

en arteko zabalgunera. Zortzi me-

troko diametroa duen kupula

garden bat jarriko dute, eta parte

hartzen dutenek sentituko dute

elurra ari duela irudikatzen duten

kristalezko bola horietako batean

daudela.

TULIPAK

Gaua argiztatzeaz gain, naturari

erreparatuko diote zenbait ikus-

kizunek. Kasu batzuetan, natura-

ren indarra bera goraipatuz; bes-

tetan, modu artifizialean irudika-

tuz. Albiako lorategiak, esatera-

ko, tulipa lanparez osatutako na-

tura hil batek apainduko ditu. Era

guztietako estanpatuak eta kolo-

rezko ehundik gora pantaila jarri-

ko dituzte han.

PLAZART

Zabalguneak hainbat arte dizipli-

natako ikuskizunak hartuko ditu:

elkarren atzetik jardungo diren

musika, dantza eta sormena ez

dira faltako 21:00etatik 00:00eta-

ra. Hamar ikuskizun eskainiko

dituzte gaur eta bihar.

‘TXIO TXIO’

Naturako soinu lasaigarriak

gauaren isiltasunean. Horixe es-

kainiko du Henao kaleko ikuski-

zunak. Bertako zuhaitzetan ariko

dira bi txori, bereziki saio horre-

tarako sortutako emanaldiaren

barruan.

OSKARBIA

Quim Moya margolari eta perfor-

merrak 15 metroko horma irudi

dearen zumarkalean jarriko

duten argi instalazio parte har-

tzailean bisitariek beraien itzala-

ren proiekzioarekin jolasteko

aukera izango dute.

MAELXTROM

Sormenari astindua emanda

antolatu dituzte emanaldietako

asko. Besteak beste, ikus-entzu-

nezko muntatze batekin sinkro-

nizatutako hiru bateria astindu-

ko ditu Maextromek, Iberdrola

dorrearen parean.

MAGIA TXOKOAK

Agertoki orok ohikoa ez duen

kutsu bitxia hartuko du. Guggen-

heim museoan magia hori gauza-

tu ere egingo da, sei aztiren esku-

tik. Aztiok argia eta magia

uztartuko dituzte bihar gauean.

‘SPLASH!’

Argiztapena, bideo-mapping-a

eta soinua uztartuko ditu Splash

instalazioak Deustuko Unibertsi-

tateko fatxadan.

STRATUM

Gau Zuriak oihartzun interakti-

bozko jolas bat eramango du Biz-

kaia aretora. Esku batek interfaze

baten gainean egiten dituen

mugimenduak espazioan

gorpuztuko dira argi geruzen

bidez.

THE UPROOTED

Birziklatzearen garrantziaz jabe-

tzeko, plastikozko poltsak balia-

tuta egin dituzte Abandoibarran

jarriko dituzten loreontzietako

lore argitsuen orriak. Han ere,

magiaz betetako eremu batean

murgilduko dira bisitariak.

ITSASARGIAK

Evaristo Txurruka kaiko kale-

argiak galaz jantziko dituzte Gau

Zuria iritsi dela iragartzeko.

SWING-A ITSAS MUSEOAN

Itsasadarra Itsas Museoan artez

eta swing dantza estiloaz uztartu-

tako gauak eskainiko dituzte

Four Friends taldeak eta Eider

Saratsaga abeslariak. Hiru ema-

naldi izango dira: 21:30ean,

22:30ean eta 23:30ean.

BIG DANCERS

Lau metroko txotxongiloek Zaz-

pikaleak animatuko dituzte,

erritmo eta mugimenduekin sin-

kronizatutako musika eta argi

efektuekin.

Antzerkia, musika eta argiak uztartuko dituzte hainbat ikuskizunek. BILBAO 700

Bilboko ohiko paisaia erabat aldatuko du Gau Zuriak. BILBAO 700

Informazio gehiago

nahi izanez gero,

jo webgune honetara:

www.bilbao700.eus

@

bat margotuko du, zuzenean, Re-

kalde aretoan. «Izarrezko uni-

bertso bat» irudikatuko du ber-

tan. Izarrak itsasgarri argitsuak

izango dira, eta instalazioa bisita-

tzen dutenei banatuko dizkiete.

Aukera izango dute pintura ko-

lektibo horretan parte hartzeko.

FLOWER POWER

Landare munduaren indar han-

dia erakusteko asmoz, argizko lo-

rategi baten bidez giro magikoa

sortuko du Flower Powerinstala-

zioak, Moyua plazan.

RIZOMA

Lurra eta unibertsoa eskutik

lotuta irudikatuko dute ospaki-

zunek. Azkuna zentroko atrioa-

ren burdinazko zutabeek argi

konstelazio bat sostengatuko

dute. Iluntasunean argituko

diren ehunka sokak, elkar guru-

tzatuta, laino artegagarri bat sor-

tuko dute. Tom Dekyevere artista

belgikarraren sorkuntza da.

BALDOSA

Unibertsotik Bilbora salto eginda,

hiriaren adierazgarri den baldosa

interaktibo bihurtuko dute, eta,

era horretara, joko handia eman-

go du Indautxu plazan. 36 metro

koadroko instalazio interaktibo-

ak abestu egingo du norbait bera-

rekin jolasten denean.

ARGIZKO BIDEA

Ohiko paisaia irauliko dute zen-

bait proposamenek. Esaterako,

Ertzilla kaleko oinezkoentzako

tartean kolorez jantziko dituzte

kaleko argiak.

EHUN URTEKO KOLOREAK

Mende bateko ibilbidea ospatze-

ko, kolorez jantziko dira Indau-

txuko eskolak. Ricardo Bastida

arkitektoaren eraikina hiru

dimentsioko irudiak proiektatze-

ko erabiliko dute.

ERROTA

Hiru dimentsioko argi irudiak

baliatuko dituzte Casilda Iturri-

zar parkean ere laser argi futuris-

taz egindako eszenografia ikus-

garriak eratzeko.

MUSIKA 110

Teknologia berriak alde batera

utzita, Gau Zurian klasikoei hel-

duko dienik ere bada. Arte Ede-

rren Museoko bisitariei musika

klasikoko zuzeneko emanaldia

eskainiko diete.

IN SILHOUETTE

Ikusi, ukitu eta parte hartu. Hori-

xe sustatuko dute hainbat ema-

naldik. Esaterako, Artetxe Kon-

Proposamena b 13

MUSIKA

ABADIÑOPatxi Ta Konpainia.

b Igandean, 16:30ean, Urkiolan.

ABANTODoctor Deseo.

bGaur, 23:30ean, Eusko Gudariak

plazan.

ABANTO Ilargi Beltza.

bGaur, 02:00etan, Eusko Gudariak

plazan.

BARAKALDOGulty Rage eta

Kaixton.

bGaur, 18:00etan, Gurutzetako

kultur etxean.

BARAKALDOLa Reverso.

bGaur, 20:00etan, El Tubon.

BARAKALDOSeven Covers.

bGaur, 21:30ean, Larrea Berrian.

BARAKALDORock Factory.

bBihar, 18:00etan, Mendigon.

BARAKALDOSanti Matxete

y los Pieles Rojas.

bBihar, 20:00etan, Riojana Rocken.

BARAKALDODesguace Beni

eta Lopez-Pelaez.

bBihar, 20:00etan, El Tubon.

BARAKALDOAtlantida, Inoiz

eta Mi Dulce Geisha.

bBihar, 20:30ean, Edaskan.

BERMEOThe Hammerkillers,

The Wizards eta Backbone.

bBihar, 21:30ean, Nuntxakun.

BERMEOCaptain Süün.

bAsteartean, 21:00etan,

Beleza Malandran.

BERRIZ Inun.b Igandeean, 13:00etan,

probalekuan.

BILBO Los gondoleros o el rey

de Baratariaoperako kantuak.

bGaur, 19:00etan, Arriaga

musika kontserbatorioan.

BILBOOtxarkoaga Punk Fest:

Primeros Auxilios, Bolkete eta

Tu Padre en Bolas.

bGaur, 19:00etan, Lozoñon.

BILBOUdal Txistulari Banda:

Latinoamerikatik.

bGaur, 19:00etan, Areatzan.

BILBOAinara LeGardon.

bGaur, 20:00etan, Bilbo Arten.

BILBOCover Radio.

bGaur, 20:00etan, Novum Zugan.

BILBOMaria Toro Quartet.

bGaur, 20:00etan, BBK aretoan.

BILBOTubular Tribute.

bGaur, 20:30ean, Stage Liven.

BILBOMoikave.

bGaur, 20:30ean, Cotton Cluben.

BILBOSabinari gorazarre.

bGaur, 20:30ean, Baiona tabernan.

BILBOLee Junior.

bGaur, 20:30ean, Ganbaran.

BILBOGonzalo Portugal.

bGaur, 20:30ean, Loruri kalean.

BILBOAndoni Aizpuru Quartet.

bGaur, 21:00etan, Hacerian.

BILBORed Iron Squad.

bGaur, 21:00etan, Shaken.

BILBOPositiva.

bGaur, 21:00etan, Satelite T-n.

BILBOFalling Black.

bGaur, 21:30ean, Orfeo elkartean.

BILBORojo Vivo Reggae Band.

bGaur, 21:30ean, Azkenan.

BILBOLa Basu eta Mad Muasel.

bGaur, 22:00etan, Iralako jaietan.

BILBOEls Catarres eta Buhos.

bGaur, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBOGlaukoma eta

Radio Revolucion.

bGaur, 22:30ean, Otxarkoagako

jaietan.

BILBOXabi Brixton.

bGaur, 22:30ean, Ambigun.

BILBOLa Woman DJ eta

Mister Mojo Risin.

bGaur, 22:30ean, Distrito Jamaican.

BILBOAnna Blasco & JCB Trio.

bGaur, 00:00etan, La Riberan.

BILBOMitos & Cobos.

bGaur, 01:00ean, Kremlinen.

BILBONi un minuto sin música:

Juan Valls, Tom Boyle, Vuelo 505,

Olatz Salvador, Musiclab, Serrulla

eta Nerabe.

bBihar, 11:30etik 19:30era, Fnac-en.

BILBORafa Aceves Trio.

bBihar, 12:30ean, La Riberan.

BILBOSteven Munar.

bBihar, 13:30ean, Residencen.

BILBOHavana 537.

bBihar, 19:30ean, Otxarkoagako

jaietan.

BILBOElla La Rabia,

La Coordenada eta Avida Dollars.

bBihar, 20:00etan, Shaken.

BILBONeverminders, Smash

eta Suburbia.

bBihar, 20:00etan, Stage Liven.

BILBO Indietex.

bBihar, 20:00etan, 3T’s tabernan.

BILBOMendizabal.

bBihar, 20:30ean, Cotton Cluben.

BILBO Iñigo Ruiz de Gordejuela

eta Adrian Fernandez: Urjauzia.

bBihar, 21:00etan, Hacerian.

BILBO Joxpa Erromeria.

bBihar, 22:00etan, Iralako jaietan.

BILBO Juanito Makande.

bBihar, 22:00etan, Kafe Antzokian.

BILBODJ Nash.

bBihar, 22:30ean, Ambigun.

BILBOTrikizio.

bBihar, 23:00etan, Zurbaranbarrin.

BILBOMeridian.

bBihar, 00:00etan, La Riberan.

BILBOScreamers & Sinners eta

Indy Tumbita & the Voodoo.

b Igandean, 12:00etan,

Crazy Horsen.

BILBOElsa Garcia & Israel

Santamaria Duo.

b Igandean, 12:30ean, La Riberan.

BILBOLa Banda del Abuelo.

b Igandean, 13:00etan,

Bilbo Zaharreko plazan.

BILBOUndercover.

b Igandean, 13:30ean,

3T’s tabernan.

BILBOPlays N’Kids, The WOP

Band eta Travellin’ Brothers.

b Igandean, 15:15etik 18:30era,

Itsas Museoko zabalgunean.

BILBO Ken Zazpi Ahotsezkantaldia.

b Igandean, 20:00etan,

Campos Eliseos antzokian.

BILBOEuskadiko Orkestra

Sinfonikoa: Messa di bellezza.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Euskalduna jauregian.

BILBOMaria Berasarte & Lisboa

String Trio.

bAsteazkenean, 20:00etan,

BBK aretoan.

BILBOBerlingo Orkestra

Filarmonikoaren ikus-entzunezko

emanaldia.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Guggenheim museoan.

BILBOSkytrain.

bOstegunean, 20:00etan,

Conde Duque hotelean.

BILBOPablo und Destruktion.

bOstegunean, 20:00etan,

Kafe Antzokian.

BILBOAinhoa Arteta & BOS:

I hate music.

bDatorren ostegunetik larunbatera,

20:00etan, Arriaga antzokian.

BILBOBirkit Alonso.

bOstegunean, 20:00etan,

Sarean elkartean.

BILBOThe Cowboy.

bOstegunean, 20:30ean, Golf Barrin.

BILBOGypsy Jazz.

bOstegunean, 21:00etan,

Hika Ateneoan.

BILBO Josu Bergara eta

Akorde Txikiak.

bOstegunean, 21:30ean,

Kafe Antzokian.

DURANGONevadah.

bGaur, 22:00etan, New Stepen.

DURANGOErein.

bOstegunean, 20:00etan,

Intxaurren herriko tabernan.

GERNIKA-LUMO Julia Foruria

ikastegiko musika klasikoko

bakarlari eta taldeak.

bAsteartean, 19:00etan, Lizeoan.

GETXOMusic on the Bridge:

Mississippi Queen, The Big Flyers,

Five Direction, Mud Candies eta

Mamagigi’s.

bGaur, 18:00etan, Bizkaia zubian.

GETXOMusic on the Bridge: The

Crazy Wheel Band, Priscilla Band,

William Gutierrez, Free the Wheel

eta The Troubadour All Star Band.

bBihar, 18:00etan, Bizkaia zubian.

GETXOPomeray.

bBihar, 19:00etan, Ereagan.

GETXOFeel Acoustic.

bBihar, 23:00etan, kirol portuan.

GETXOCotton Blues Band.

bBihar, 23:30ean, El Comercion.

GETXOThe Busker Juice.

b Igandean, 13:00etan, Ereagan.

GETXOMusikaliaren Banda

eta Feten Feten.

bOstegunean, 20:00etan,

Biotz Alai plazan.

GORDEXOLATresonrock eta TOR.

bBihar, 18:00etan, Ligorria Rocken.

IGORREHavana 537.bGaur, 19:30ean, txosnen ondoan.

IGORREMG Banda eta Oxabi.bGaur, 23:30ean, plazan.

IGORREZeinke, Gozategi eta DJ Isma.

bBihar, 23:00etan, plazan.

LARRABETZUAudience.

bBihar, 20:30ean, Hori Bai

gaztetxean.

LARRABETZUMice.

b Igandean, 18:30ean, Hori Bai

gaztetxean.

Getxo b Music on the Bridge

Musika, Bizkaia zubianGaur eta bihar musikak hartuko du Getxon Bizkaia zubiko terraza eremua,

Music on the Bridge jaialdiarekin, zubiaren 125. urtemugan. Mississippi

Queen, The Big Flyers, Five Direction, Mud Candies eta Mamagigi’s ariko

dira gaur; eta The Crazy Wheel Band, Priscilla Band, William Gutierrez,

Free the Wheel eta The Troubadour All Star Band, bihar. HITZA

BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a14 b Agenda

Agenda b 15BIZKAIKO HITZA

Ostirala, 2018ko ekainaren 15a

LEIOAPop-Rock Lehiaketaren fi-

nala: The Amsterdammers, Noiah,

Valkyria eta The Flying Scarecrow.

bGaur, 22:00etan, Ikea Berri

plazan.

LEIOAOxabi.

bBihar, 23:00etan, Ikea Barri

plazan.

LEIOALeioako Jota Lehiaketa.

b Igandean, 12:00etan, Ikea Barri

plazan.

LEIOAOihan Vega.

bOstegunean, 19:30ean,

Agirre Lehendakariaren plazan.

LEIOAThe Dirty Socks.

bOstegunean, 23:00etan,

txosnetan.

LEIOAAkerbeltz.

bOstegunean, 23:30ean,

Agirre Lehendakariaren plazan.

MARKINA-XEMEINLos Bracco,

Screamers & Sinners eta

Moonshakers.

bBihar, 20:00etan, Kontzekupean,

Topabeer garagardo azokan.

MUNGIAPomeray.

bGaur, 22:00etan, Zubikoan.

MUNGIAWhite Towels Blues

Band.

bBihar, 22:30ean, Zubikoan.

PORTUGALETEThe Cheaters.

bGaur, 22:00etan, Rock Volatinen.

PORTUGALETEPleamar, Zigor

eta Itxartu abesbatzak.

bBihar, 20:30ean, Nazareteko

Andre Mariaren elizan.

PORTUGALETEZatika.

bBihar, 22:00etan, Rock Volatinen.

SONDIKASabes muy Bien.

bGaur, 21:00etan, kultur etxean.

SONDIKAPentagrama elkartea.

bAsteazkenean, 19:30ean, kultur

etxean.

SOPELAPatxuko Nice.

bGaur, 21:00etan, Plaza Beltzan.

SOPELAThe Barrenos eta Speed.

bBihar, 21:00etan, Plaza Beltzan.

SOPELASteven Munar.

b Igandean, 13:00etan, La Triangun.

UGAOSarea Fest: Moonshine

Wagon, The Pushermen, The

Dolphiners, The Binilo’s, Mumia,

Ou Mama!, Susterbacks eta

Zazkel.

bBihar, 22:00etan, herriko hainbat

tabernatan.

ZALDIBARLomoken Hoboken

eta The Vartools.

bGaur, 22:30ean, gaztetxean.

ZALDIBARTalka.

bBihar, 19:30ean, Herriko

Tabernan.

ZALDIBARKokein eta Cobra.

bBihar, 22:30ean, gaztetxean.

ZAMUDIONakar Barria.

bGaur, 22:30ean, plazan.

ZAMUDIOTrikileku.

b Igandean, 19:30ean, plazan.

ZEANURIZeanuriko Txistulari

Taldearen 50. urteurrena: Bilbo,

Galdakao, Gernika, Zornotza,

Durango, Otxandio eta Gasteizko

txistulari lagunak, Zeanuri, Luis

Iruarrizaga eta Arantzabela abes-

batzak, Etzandereak, Arrikibar eta

Arantzarte dantza taldeak, eta

Gontzal Mendibil, Kepa Junkera,

Mikel Urdangarin eta Esti eta Olatz.

bBihar, plazan.

ANTZERKIA

ARRIGORRIAGAHortzmuga: Jule.

bGaur, 20:00etan, Udaletxeko

plazan.

BARAKALDOYllana & Primital

Bros: The Primitals.

bGaur, 20:00etan, Barakaldo

antzokian.

BILBOPatricia Sornosa:

El Patriarcado.

bGaur, 19:00etan, Hika Ateneoan.

BILBOBizkaiko Antzerki Ikastegia:

Jauría.

bGaur, 20:00etan, Pabilioi 6en.

BILBOKantu Kolore: Far West.

bBihar, 12:30ean, Zorrotzako

Azoka plazan.

BILBOEl Gran Rufus: Pink Impact.

bBihar, 18:00etan, Masustegiko

futbol zelaian; eta igandean,

12:30ean, Ugarte plazan.

BILBOArambel: Yerma.

bBihar, 20:00etan, eta igandean,

19:00etan, Pabilioi 6en.

BILBODramagia & Toni La Sal:

La famiglia Toronbole.

b Igandean, 13:00etan, Panera

plazan.

BILBORichard Sahagun:

Caballo / Dostoyevski.

b Igandean, 19:00etan, Hacerian.

BILBOKabia Teatroa:

urteko tailerren erakustaldia.

bAsteartean eta asteazkenean,

19:30ean, Bilborocken.

ERMUAErnesto Barrutia:

El tanguito de mamá.

bBihar, 22:15ean, Ermua

antzokian.

GORLIZPirritx, Porrotx eta

Marimotots: Borobilean.

bBihar, 18:00etan, Ibarreta plazan.

IURRETATrotamundos: Historias

de un bahúl.

bGaur, 18:00etan, Dantzari plazan.

Bilbo b Folk Lorea

Santutxun, erraldoi arteanBilboko Udalaren eta Gaztedi Dantza Taldearen eskutik, asteburu osoan

erraldoi, gaitero eta dultzaineroen doinuan ibiliko da Santutxu auzoa.

Mairuek erraldoi konpartsaren —argazkian— 25. urteurrenarekin bat

egingo du Folk Loreak programak: gaur 18:30ean txistulariekin kalejira

egingo dute Karmelo plazan, eta igandera arte jai giroa izango da. GAZTEDI

IURRETAMysterieuses Coiffures.

bGaur, 19:00etan, Askondon.

IURRETATrapu Zaharra: A cal y

canto.

bGaur, 20:30ean, Dantzari plazan.

IURRETABapatean Zirkoa:

Baserriko porrusalda.

bBihar, 19:00etan, Askondon.

IURRETAAmico On the Beach.

bBihar, 20:00etan, Askondon.

IURRETA Imanol Ituiño: Magia

parrastan.

b Igandean, 13:30ean, Dantzari

plazan.

LEIOAAgustin Jimenez eta

Maribel Salas: Monolokos 10.

bOstegunean, 23:00etan,

Aldapa kalean.

LEKEITIOTartean: Ez Dok Hiru.

Euskal musikaren benetako istorioa.

bGaur, 20:30ean, Ikusgarrin.

PORTUGALETEUmore Gauak:

Juan Aroca.

bGaur, 21:00etan, Santa Klaran.

PORTUGALETEWilbur: Piensa

en Wilbur.

b Igandean, 19:00etan, San Roke

plazan.

SOPELAPez Limbo: Miss Karaoke.

bBihar, 20:00etan, kultur etxean.

DANTZA

ABANTO Iluminatic Marching

Band.

bBihar, 20:00etan, Eusko Gudariak

plazan.

ABANTOHarrigorria: dantza plaza.

b Igandean, 18:00etan, Gallartako

jaietan.

BARAKALDOSendoa Balleta.

bBihar, 19:00etan, Barakaldo

antzokian.

BILBOMonterreyko Balleta:

Beltxargen aintzira.

bBihar, 20:00etan, Campos Eliseos

antzokian.

BILBOClaqué Connection.

b Igandean, 19:00etan,

BBK aretoan.

BILBOMatxalen Bilbaoren Atalak

eta Eneko Alcarazen Bero gabe.

bAsteazkenean, 19:30ean,

Azkuna zentroan.

GERNIKA-LUMORoss Dantza

Eskola: La bella y la bestia.

bBihar, 16:30ean eta 19:00etan,

Lizeo antzokian.

GERNIKA-LUMORoss Dantza

Eskola: Musikaren garapena.

b Igandean, 10:30ean eta

12:00etan, Lizeo antzokian.

GETXOGetxotar Dantza Eguna.

bGaur, 20:00etan, Biotz Alai plazan.

MARKINA-XEMEINDantza

moderno eta klasikoko ikasleen

emanaldia.

bGaur, 18:30ean, Uhagonen.

BERTSOLARITZA

BERANGOBertso bazkaria: Ekaitz

Larrazabal Katxoeta Fredi Paia.

bBihar, 15:00etan, plazan.

BILBOAne Labaka eta Beatriz

Egizabal: Erradikalak gara.

bBihar, 17:00etan, Karmelan.

LOIU Igor Elortza eta Etxahun

Lekue.

b Igandean, bazkalostean, Laurota

auzoan.

HITZALDIAK

BILBOErik Zubiaga: 1937ko

ekainaren 19a. Caída de Bilbao

en manos franquistas.

bAsteartean, 18:45ean, La Bolsan.

DURANGOMikel Anderez: Posible

da gorrotorik gabeko gizarte bat?.

bAsteazkenean, 18:30ean,

Elkartegian.

BESTELAKOAK

BARRIKAMerkatu Marinela.

b Igandera arte, portu inguruan.

BILBOGau Zuria.

bGaur eta bihar, hiriko hainbat

gunetan.

BILBOMunduko Arrozak festa.

bBihar, 12:00etatik aurrera,

Mariaren Bihotza plazan.

BILBOXerezaderen Artxiboa

Literatur Podkastaren V. Jaia.

bOstegunean, 19:30ean, Biran.

ERMUAGastronomiari buruzko

azoka.

bBihar, 11:00etan, Orbe plazan.

PLENTZIALanbro Beltza eleberri

eta genero beltzari buruzko topa-

ketak.

bDatorren ostegunetik larunbatera,

19:00etatik aurrera, Goñi Portalean.

PORTUGALETE I. Liburu Azoka.

b Igandera arte, Solar plazan.

SANTURTZICubiertos de Gloria

emanaldi poetiko musikatua.

bGaur, 20:00etan, Kresala aretoan.

Natalia Salazar Orbe Bilbo

Los Angeles hirikoGriffith parkean, Leemendian (Kalifornia,AEB), Hollywood

dioten letra handiakospetsu bilakatu dira munduosoan. Zinea eta ospea iradoki-tzen dituzte, besteak beste, etabisitariak erakartzeko arma han-dia bihurtu dira 1923an publizita-te kanpaina baterako sortu zituz-tenez geroztik. 13,7 metro garaieta 106,7 metro luze dira hizkiak,guztira. Bilbon antzeko ideia izandute: baranda handi bat jarri duudalak Artxandan, hiria txorienbegietatik ikusteko aukera ema-ten duen mendiaren gainean. Bil-bao-Bilbo dioten letrek osatzendute hiriaren ikuspegi zabala etaosatua ematen duen eremukobegiratokia. Leku hori hirikogune esanguratsu gisa sustatunahi dute, elementu hori bisita-riak erakartzeko baliatuta.Artxandarekin batera, besteak

beste, Pagasarri eta Arnotegimendiek inguratuta ageri da, sa-konune batean, tximinia gorrienartean hazitako metropolia. Lasaiageri da goi aldetik begiratuta.

Bare. Eguneroko joan-etorrianoin zein gurpil gainean aurreraeta atzera ari direnen zalapartaeta mugimendurik ia antzemanezinik. Ibaizabal ibaiaren ondoanizugarri hazi da. Itsasargi bat balitz bezala, dorre

bat nagusi da hiriaren zabaltasu-nean. Iberdrola dorrea da. 165metro garai den eraikina. Leihoamaigabeetako beiren islak age-rian uzten ditu haren 41 solairuak.Eraikin ezagun batetik bestera,bidea saltoka egin lezakeen itxurahartzen dio bisitariak Bilbori.Pauso bat emanda Guggenheimmuseora irits zitekeela dirudi. Etasaia liteke, irudipena baliatutabesterik ez bada ere, titaniozkoxaflen leuntasuna sentitzen.Eguzkipean beroak kiskalita zeinetengabeko zirimiri azpian hoz-tuta, eskua azkar altxatzeko kei-nua egingo du. Begiak zabalik, etairudipena hegan. 200 metroko al-tueran, Artxandako begiratokiakeskaintzen duen askatasun ega-rriaz gozatzeko saiakeran murgil-duta.Beste alderantz eginda, zenbait

puxtarri askatu eta zirkuitu biri-bilean egiten duten bideari erre-paratzeko gogoa sor dezakeen

eraikinari so geratu da ikuslea.Eremu biribilean biraka irudikadaitezke koloretako bola txiki-txoak, behealdera iritsi bitartean.Zuria eta gorria nagusi dira zir-kuitu biribilean, Bilboko lehoienzirku itxian. San Mames estadioaatzean utzita, jauzika, auzoz au-zoko bidea irudika daiteke talaiabikainetik.Zubirik zubi; kolore askoko

bide eta eraikinetan barrenabidaiatu, haize freskoak lagun-duta egindako hegaldian murgil-

duta. Zazpikaleetako zein BilboZaharreko bizitasuna irudimene-an. Eta ertz, izkina eta bihurguneoro aztertu dituela uste bezainpronto, itzuli da txoriaren begira-da hegaldi luze eta patxadatsutikerrealitatera. Bilbao-Bilbo diotenletra gorrien atzera. Barandarihelduta, bidaiaren hasierakotokira iristeko unea iritsi da.Abentura hasitako lekuan buka-tzeko unea.

Artxandako funikularraArtxandara iristeko aukera ugaridago. Oinez, autoz, autobusez edofunikularra bezalako garraiobidebitxi bezain ikusgarri batean egindaiteke gorako eta beherako ibil-bidea: azkar, merke eta seguru.1915ean eraiki zuen mendi garaie-tako trenen eraikuntzan eta man-tentze lanetan eskarmentua zeu-kan Suitzako enpresa batek. Fu-nikularra egin zuten garaian, Ar-txanda mendian jolas parke batzegoen —gaur egun, desagertutadago—. Bilboko hirigunea men-dian zegoen eremuarekin lotzekoeraiki zuten funikularra. Gauregun, martxan jarraitzen du. 226metroko maldari aurre egin, etagehienez %44,98ko aldapa gain-ditzen du, hiru minutuan 770 me-tro eginda. Goranzko eta beheranzko bi-

dean paisaiaz gozatzeko aukeraeskainiko dio bisitariari. Garai ba-teko zalapartak isilduta. Izan ere,1974. urtean ireki zuten Artxan-dako jolas parkea, eta 1990eanitxi. Egiptokoen antza zuten zor-tzi piramideak urrunetik ikus zi-tezkeen. Bizkaiko gailurra jolase-rako eta aisiarako gune modernobilakatu zuten. Eguraldi kaska-rraren zein industria krisiarenondorioz —batek daki—, bisitarikopuruak behera egin zuen. Gauregunera, Bilboren balkoi bilaka-tuta iritsi da Artxanda.

Ibaizabal ibaiaren inguruan hazi eta eraberritu den hiri barruko joan-etorrizalapartatsuetatik at, Bilbo osotasunean ikusteko aukera ematen du Artxandak.

Bilbo, txorien begietatik

Hiriaren ikuspegi zabala eskaintzen du Artxandako begiratokiak. ARITZ LOIOLA / FOKU

BIZKAIKO HITZAOSTIRALA, 2018ko ekainaren 15a

Zuzendaria: Aitziber Laskibar Lizarribar. Argitaratzailea: Bizkaiko Hedabideak SM.Lege gordailua: SS-1515-2010 ISSN: 2173-1721

www.bizkaia.hitza.eus bbizkaia@hitza.eus

sBIZKAIA MAITE

Funikularrean igo daiteke mendira —1915ean eraiki zuten—. ARITZ LOIOLA / FOKU

Eraikin ezagun batetikbestera, bidea saltoka egin lezakeenitxura hartzen diobisitariak