Irungo euskarazko

hamabostekaria I runero275. zk.Bigarren aroa

Apirilak 152016

6 Elkarrizketa Iurre Telleriari elkarrizketa7 Erreportajea Bigarren Mundu Gerra Bidasoan.8 Kirolak Emakumeak kirolean.10 Erreportajea Eginkizun soziala du Hazlanek.11 Haurren Leihoa Txingudi Ikastola LH112 Gazteen Lanak La Salle DBH113 Gaztea Ikesta: Zer egingo duzu opilaren egunean?14 Gazte infor15 Agenda

KirolakKako Aramburu tiratzai-lerari elkarrizketa9. orrialdean

ErreportajeaTxalaparta egunaMeaka auzoan3. orrialdea

Hurrengo erosketan

2 euroko

deskontua

Aldaketa esanguratsuak jasan dituSan Migel-Anaka planak

2

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak (Hizkuntza Politikarako

Sailburuordetzak) diruz lagunduaErakunde honek Irunero diruz laguntzen du

Erakunde honek Irunero diruz laguntzen du

I runero

Gerra Zibilean Irun erre zuen sutearen ondo-ren ateratako argazkia da goikoa. Cipriano La-rrañaga kalea Colon ibilbidearen paraleloada, Zabaltza plazatik Topoaren trenbideradoana.

Cipriano Larrañaga Oñatin jaio zen 1855 edo1856 urtean, eta 21 urte zituenean Iruneralekualdatu zen. Hiriko Colon ibilbideko 43.zenbakian zuen bizitokia,eta hiria biziki mai-tatzera heldu zen.

Cipriano Larrañaga Bereziartua, alderdi libe-raleko kidea, Irungo alkate izan zen 1898tik1904 ra, eta 1909tik 1911ra. Haren agintal-dian obra handiak egin izan ziren, adibidez,

Iparralde hiribidearen proiektua eta Bidaso-aren gaineko nazioarteko zubiarena, ospita-leko pabiloiak eraikitzea, udaletxeakonpontzea 1903ko Euskal Jaiak zirela eta,uren ekartzea eta estolderia handitzea, Biterieskolak eraikitzea etab.

Aldi berean, bere aduana agentzia ere kude-atu zuen.

1913 urtean hil zen.

Iturria: José Monje.Irungo kaleen izenak.

Irun atzo Irun gaur

Cip

ria

no

La

rra

ña

ga

ka

lea

Argazki lehiaketa

IUA: 404

81

Bidaltzen dizkiguzuen argazkien artean, bat aukeratu eta ar-gitaratuko dugu, zenbaki bakoitzean.

Edonor izan daiteke parte hartzaile. Ez dago adinari edo bizi-tokiari dagokion mugarik.

Gaia bakarra izango da: Irun. Irungo jendea, lekuak, natura,etab.

Saria: urtearen amaieran, argitaratutako argazki guztien ar-tean sari bat zozkatuko dugu.

Bete beharrekoak: argazkiak kalitate ona behar du izan. Ar-gazkiarekin batera, deskribapen txiki bat bidali beharko duegileak.

Argazkiak bidaltzeko: jarozena@irunero.com

Joseba Arozena etaUnai Oiartzun

Unai Oiartzun

Sonia Garcia Olazabal, Amaia Terrazas amaiaterrazasruiz@gmai l .com

Ion Otxoaion@943sansebast ian.com

837 comunicación y publicidad S.L.ISSN: 1134-0606Lege gordailua:SS-230-94.Tel: 693 828 099

Cristina EspinosaIrungo tren sarea.

3

Auzoko sei bizilagun elkartu dira Meaka-Festak taldea osatzeko. Auzoa dinamizat-zeko eta jarduerak antolatzeko asmoz jarridute martxan. “Meaka Auzo Elkarteak ur-tero antolatzen dituen ekintzez gainera,gehiago ere egin nahi genituen. Auzo el-kartearekin eta beste eragileekin elkarla-nean, beti ere”, adierazi du Txemi M.Artolak. Amona Kattalin Txoko jatetxekojabea da, eta bi urte eta erdi daramatzaMeakan. “Maiteminduta nauka, leku zo-ragarria da”, baieztatu du sukaldariak.Eraikin historikoak eta ingurune naturalederra ditu Meakak. Baina horiez gainera,auzoaren balio handienetakoen arteanbertako bizilagunak aipatu ditu Artolak.Juncal Amundarainek, ordea, nabar-mendu du azken aldian bizilagunen artekoharremanak hozten hasiak zirela: “Asko-tan, errepidean gurutzatzen garenean

besterik ez dugu elkar agurtzen”.

Harremanak estutzeko eta elkar ezagut-zan sakontzeko aukera ematen dute au-zoan antolatzen diren aktibitateek.Horregatik erabaki zuten Meaka-Festaktaldea abian jartzea. Irungo beste auzoe-tako jendea erakartzeko ere bai, jakina.“Leku ezezaguna da Meaka irundar asko-rentzat. Ez dakite zer galtzen ari diren”, ai-patu du Artolak. Jarduera erakargarriakantolatu nahi dituzte, auzoak dituen be-

rezitasunak alde batera utzi gabe. “Galt-zeko arriskuan dauden ohitura zaharrakberreskuratzea da gure helburuetakobat”, baieztatu du Txemi M. Artolak: “Aiz-kolariak eta harri-jasotzaileak leku asko-tan ikusten dira. Baina txalaparta ezhainbeste. Guk dakigula, Hernanin beste-rik ez da egiten txalaparta kontzentrazio-

rik”.

Txalapartaren inguruko festa egingo dute,beraz, Meakan. “Gure instrumentua da,baina oso jende gutxik daki nondik dato-rren edo nola erabiltzen den”, gogorarazidu Juncal Amundarainek. Dolores Lasakberretsi ditu lagunaren hitzak: “Txalapartaez da bi makil hartu eta edonola jotzea.Garai batean, dei bakoitzak bere zentzuaedo funtzioa zuen: sagardoa jasotzeko, la-guntza eskatzeko, heriotzen berri ema-teko etab.”. Jai giroaz gainera, aldepedagogikoa izango du, hortaz, MeakakoTxalaparta Egunak. “Gabonetan Olentze-roren etorrera egin genuenean, haurraktxalaparta jo nahian ibili ziren. Oraingoantailerrak egingo ditugu, jendea instrumen-tura hurbildu ahal izan dadin”, azaldu duAmundarainek.

Apirilaren 17an egingo dute festa, igande-arekin. Irungo Txalapartariak taldea

izango da gonbidatu nagusia, txalapartasaioak eta haurrentzako tailerrak eskai-niko dituena. “Hurrengo urteetan EuskalHerriko beste lekuetako txalapartariak eregonbidatu nahi genituzke”, argitu du Arto-lak. Ondare Kultur Elkarteak erraldoiekineta buru handiekin parte hartuko du, etaMeaka Euskal Dantza Taldeak haurrent-zako eta helduentzako dantza saioak zu-zenduko ditu. Artisauen azoka ere egongoda, auzoko tabernetan. “Ideia da jendea

auzo osoan zehar banatzea. Olatik BordaTxikira”, argitu du Amundarainek. Eguer-dian bazkari herrikoia egingo dute auzo el-kartearen egoitzan. Borda Txiki, AmonaKattalin Txoko, La Juanita eta Ola jatetxeekbanatuko dute jatekoa eta edatekoa pres-tatzeko lana. Bazkalostean, omenaldi txikibat egingo diote bizilagun bati. AurtenPeio Urtxegik jasoko du aitortza, auzoareneta dantzaren alde egindako lanagatik.

Landa-giroarekin estu lotutako

auzoa izan da, eta bada oraindik,

Meaka. Harreman hori kontuan

hartu du Meaka-Festak talde be-

rriak, bere lehen jarduera propo-

satzeko. Txalaparta Eguna

antolatu du, apirilaren 17rako.

Antzinako instrumentua izango

da protagonista, erakustaldiekin

eta tailerrekin. Bidelagunak ere

izango ditu, egun osoko egitarau

erakargarria osatzeko. Martxoa-

ren amaieran eta apirilaren hasie-

ran izan dituzte auzoko jaiak,

baina festa giroan dira berriro.

Txalaparta Eguna egingo dute Meakan

“Galtzeko arriskuan daudenohiturak berreskuratzea dagure helburuetako bat”

Txemi M. Artola

“Oso jende gutxik daki txala-parta nondik datorren, etanola erabiltzen den”Juncal Amundarain

Apirilaren 17an izango da, auzo guztian zehar

4

Aldaketa esanguratsuak jasan ditu San Migel-Anaka planak

Milatik gora etxebizitza eraikiko dituzte,hurrengo urteetan, San Migel eta Anakaauzoen arteko eremuan. 100.000m²-koespazioa hartuko dute, guztira, etxebizit-zetako eraikinek, Letxunborro, Jaizkibel,Donostia eta Anaka kaleen artean. HiriAntolaketarako Plan Bereziaren bigarrenaldaketaren arabera, etxebizitza libreak288 izango dira. Babes ofizialekoak, aldiz,887 (%75). Zortzi urteko epean, 400 etxe-bizitza inguru alokairu sozialera bideratunahi lituzke udal gobernuak. “Gogoratubehar da alokairu sozialeko etxebizitzareneraikuntza konplikatua dela, finantzatze-rako orduan topatzen diren zailtasunak di-rela eta”, azpimarratu du Iridoyk.

Etxebizitzez gainera, futbol zelaia, beste-lako kirol instalazioak eta merkataritzagunea eraikiko ditu udalak eremuan.

Proiektuaren bolumena ikusita, argi dagoluze joko duela. Iridoyk berak aitortu du:“Plan handia da, konplexua, akordio askobehar dituena”. Horregatik, hiru etapaedo fase nagusitan aurrera eramatekoplanteamendua egin dute. Dena den,2017ra arte, behintzat, ez dira lurra mu-gitzen hasiko. Aurtengo helburuen berrieman du Xabier Iridoyk: “Alde batetikEusko Jaurlaritza-rekin lan egitenjarraituko dugu,lursailen %25enjabea baita. Aldiberean, lurrarendeskontaminazio-rako ikerketariekingo diogu. On-doren, PAU edo

urbanizaziorako ekintza plana eta partze-lazio proiektua martxan jarriko ditugu”.

Eremuan dauden eraikinen etorkizunaPlanaren azken aldaketak, eremuan dau-den zenbait eraikin finkatu ditu. Beraz, ezdituzte eraitsi behar izango. 1.343.000euro bideratu ditu Irungo udalak azken ur-teotan, eraikinak eraberritzeko. Proiek-tuak izan duen atzerapenak bizilagunei

eragin dizkien era-gozpenak onartu diruJosé Antonio San-tano alkateak: “Ziur-gabetasunean biziizan dira hamarkade-tan zehar. Lasai egonahal izango diraorain”. Lekaeneaikastetxea ere finkatu

du Irungo Udalak. Sancheski enpresabehin-behinean finkatu du, eta haren le-kualdatzea atzeratu, jabeek erabakia hart-zen duten arte.

Beste eraikin batzuk, aldiz, ordenaziotikkanpo gelditu dira: Santa Barbara, Izartxo-Enea, Agerre Txiki, Etxeberri eta La Casita,gaur egun Lakaxita Gaztetxea hartzenduena. Azkena izan ezik, gainerakoakeraitsi egingo dituzte, errepideak edo oi-nezkoentzako bideak eraikitzeko. Lakaxi-taren lursaila, eraikina barne, 1.300.000euroren truke erosi du Irungo Udalak.Dena den, ez du eraikina eraisteko asmo-rik. “Lakaxitako jarduerek aurrera eginahal izango dute”, konfirmatu du XabierIridoy Hirigintza arloko ordezkariak.

Lakaxita eraisteko asmorik ez du Irungo UdalakSancheski enpresaren lekualdatzea atzeratu dute, eperik gabe

Beste urrats bat eman du San Migel-Anaka eremuarenurbanizazioak. Hiri Antolaketarako Plan Bereziarenbigarren aldaketaren berri eman du Irungo Udalak, etaalegazioak jasotzeko epean dago orain. Maiatzean edouztailean plenora eramatea aurreikusten du udal go-bernuak, behin-betiko onartzeko. Egindako aldaketekbi helburu nagusi dituzte: kargak murriztea, etaproiektua aurrera eramateko etapak zehaztea. “Moduhorretan, horrenbeste atzeratu den plana behingozmartxan jartzea lortuko dugu”, argitu du Xabier IridoyHirigintza arloko ordezkariak. Besteak beste, Lakaxitaez eraistea eta Sancheski enpresaren lekualdatzea atze-ratzea aurreikusten du udal gobernuak.

“Plan handia eta konplexuada, akordio asko behar di-

tuena”Xabier Iridoy, Irungo Udaleko

Hirigintza ordezkaria

5

Lakaxitako asanbladako kideek eta erabilt-zaileek ere kezkaz bizi izan dituzte SanMigel-Anaka planari buruzko berriak.“Izaera autogestionatuko gune bat betibizi da mehatxupean”, onartu du BeñatMuguruzak. Gainera, proiektuari buruzkoinformazio guztia komunikabideen bidezjaso dutela salatu du. Horrela jakin zutenudalak eraikina erosi zuela, eta Hiri Anto-laketarako Plan Bereziaren bigarren alda-ketaren arabera ordenaziotik kanpogeratzen zela. Egoera horrek ekar zitza-keen ondorioen beldur, otsaileko udalbat-zan Lakaxitaren etorkizunari buruzkogaldera egiteko baimena eskatu zuten.“Udalbatzan hitz polit asko entzun geni-tuen”, adierazi du Muguruzak. “Hamaikaurteko ibilbidean lehen aldiz”, zehaztu du.

Xabier Iridoy Hirigintza ordezkariarekineta Mikel Orgallo arkitektura buruarekinbildu ziren ondoren, martxoaren 17an,egoeraren inguruko xehetasunak biltzekoasmoz. “Luze hitz egin genuen, eta nikuste zalantza guztiak argitu genituela”,baieztatu du Iridoyk. Lakaxitako asanbla-dako kideek ere balorazio positiboa egin

dute. Plazaratu duten oharrean udalekoordezkariei eskerrak eman dizkiete jaso-tako harreragatik, eta Lakaxitak hiriari egi-ten dion ekarpena aitortzeagatik. “Udalakgure lana onartu eta txalotu du, eta ho-rrek lasaitasuna ematen digu”, aipatu duIune Trecetek. Udalak eraikina eraistekoasmorik ez duela, eta Lakaxitak orain artefuntzionatu duen moduan aurrera egindezan begi onez ikusten duela ere jakina-razi du Xabier Iridoyk:“Modu autogestiona-tuan funtzionatu duteorain arte, eta espe-rientzia baikorra izandela uste dut. Zerga-tik aldatu orain arteondo funtzionatuduen jarduera?”.

Aitzitik, eraikinarenjabetza Irunvi IrungoEtxebizitzarako Elkarte Publikoarena da.Hortaz, udalak du han gertatzen denarengaineko ardura. Horregatik, eraikinak se-gurtasun neurri jakin batzuk bete beharkodituela aurreratu du Hirigintza ordezka-

riak. “Teknikari bat pasa beharko da ikus-katzera. Pentsatzen dugu etxea nahikoondo dagoela, urte guzti hauetan man-tentze lanak egin dituztelako”, azaldu duIridoyk. Martxoaren 17ko bilerara, erai-kina finkatzeko proposamena eramanzuten Lakaxitako asanbladako kideek.Baina Iridoyk argitu du aukera horrekbeste egoera batera eramango lukeela:“Bide normatibotik eramango luke. Laka-

xita eraikina eki-pamendu publikobihurtuko litza-kete, eta arautegiestu bat bete be-harko luke”.Beñat Muguru-zak aurreratu duez duela uste bal-dintza horiek be-tetzeko prest

daudenik. Asanbladan eztabaidatuko di-tuzte aukerak, dena den.

Ospakizuna, JaionenJasotako azken albiste onak ospatzeko au-kera izango dute Lakaxitan era batera edo

bestera parte hartzen duten guztiek. Api-rilaren 23an gaztetxearen hamaikagarrenurteurrena ospatuko dute, urteroko Jaionfestarekin. Kontzertu ibiltaria irtengo da17:30etan Moskutik, Urdanibia plazatik.Ondoren, festa luzea izango da Lakaxitan.Lakaxita beriola leloa hautatu dute aur-ten, Lakaxitak bere horretan jarrai dezannahi dutela aldarrikatzeko. Bide luzea egindu modu autonomo eta autogestionatuanfuntzionatzen, eta moldatzen eta eraldat-zen ere jakin du. “Gaur egun ez dakigunola deitu. Gaztetxe hitzak lotsa pixka batematen digu jada”, onartu du Beñat Mu-guruzak. Izan ere, gaztetxe klasikoetanohikoak diren hitzaldiak, eztabaidak, kont-zertuak, antzerkiak eta bestelako jardue-rak hartzeaz gainera, elkarteen,kooperatiben eta beste zenbait kolektibo-ren egoitza ere bada. Hiritik At arkitekturasozialeko elkartea, Aldatsa eta Bare Alaiabaratze kooperatibak, edo Stop Kalerat-zeak plataforma dira horren adibide.

Lasaitua hartu dute Lakaxitako kideek

“Udalak gure lana onartu etatxalotu du, eta horrek lasaita-

suna ematen digu”Iune Trecet, Lakaxitako asan-

bladako kidea

6

Nola izan zenuten Comète sarearenberri?Batzar batean dokumentalak egitekoideiak proposatzen ari ginen. Bertan ze-goen lagun batek Florentino Goikoetxeahernaniarraren izena bota zuen. Bi herna-niar geunden bilera horretan, eta ezer ereez genekien Goikoetxeari buruz. Ikertzenhasi ginen, eta jakin genuen BigarrenMundu Gerran iheserako sare garrantzitsubatean mugalari izan zela, eta bere lanakoihartzuna izan zuela. Dominak jaso zi-tuela etab. Hortik tiraka hasi ginen.

Zergatik pentsatu zenuten dokumentalbaterako gai aproposa izan zitekeela?Elementu interesgarri asko zituelako. Aldebatetik, ikerketa historikoa. Oraindik bizirikzeuden protagonista batzuk ezagutu geni-tuen, eta haiek kontatzen zituzten isto-rioek emozioa zutela ikusi genuen.Bestalde, iruditzen zitzaigun Frantzian, Bel-gikan eta Erresuma Batuan gaia ezagunazela, baina Euskal Herrian isilpean egonizan zela. Oso informazio gutxi zegoelahemen, gaiaren inguruan.

Anbizio handiko proiektua izan zen.Frantziako, Belgikako eta Erresuma Ba-tuko ekarpenak lortu zenituzten.Nazioarteko lan bat izan behar zuela, ha-sieratik pentsatu genuen. Ez zuela zentzu-rik gure txokoko istorioa bakarrikkontatzeak. Inportantea iruditzen zitzaiguntestuinguruan jartzea. Horretarako, kan-pora ateratzea beharrezkoa zela iruditzenzitzaigun. Proiektu xumeago bat genuen

buruan, beharbada. Baina ikusita zeinenkonplikatua zen gaia, eta hori modu era-kargarri eta ulerterraz batean kontatzekozer nolako baliabideak behar ziren, proiek-tua handituz joan zen, eta errekurtso ge-hiago bilatu behar izan genituen. Lanhandia, luzea eta zaila izan zen azkenean.

Nola egin zenuten dokumentazio lana?Juan Carlos Jiménez de Aberasturiren libu-rua izan zen oinarria. Urteak dira liburudendetan aurkitzerik ez dagoela. Liburute-gitik hartu eta fotokopiatu beste aukerarikez genuen izan. Bere laguntzarekin hasiginen zerbait kontatu zezakeen jendeare-kin hitz egiten. Bestalde, Frantziako, Belgi-kako eta Erresuma Batuko elkarteekinharremanetan jarri ginen. Haien bidez eza-gutu genituen beste pertsona batzuk. Iker-keta historikoan ez ginen bakarrik egon,lagundu gaituen sare bat izan genuen betiinguruan. Informazio mordoa lortu ge-nuen, elkarrizketa pila bat egin genituen,eta gero dena ordu eta erdiko dokumentalbatean laburtzea sekulako lana izan zen.

Nolako elkarrizketak izan ziren? Aspal-diko kontuak ziren, delikatuak kasu bat-zuetan. Protagonistetako batzuk urteak eman di-tuzte haien historiak kontatzen. Gehienekesaten dute gerraren ondoren ez zutelagaiari buruz hitz egin nahi izaten. Bainagero, urteak aurrera joan ahala, haien es-perientzia kontatu behar zutela konturatuzirela. Batez ere, beste inori halakorik ezgertatzeko. Batzuek, asmo horrek bultza-

tuta, behin eta berriro kontatzen dituztehaien bizipenak. Beste batzuk, lehen aldizaritu ziren gaiari buruz hitz egiten, eta el-karrizketa horiek oso hunkigarriak eta gor-dinak izan ziren.

Elkarrizketak garaiko pasarteen errepro-dukzioekin uztartu zenituzten. Dokumen-tala aberasten zutela pentsatu zenuten?Iruditzen zitzaigun gaur egungo ikuspegitikoso zaila zela garai hartako bizitza imajinat-zea. Beraz, irudiek lagunduko zigutela ger-turatzen. Dokumentalean agertzen direnpertsonak adinekoak dira, 70 edo 80 urte-tik gorakoak, horietako asko. Gu kontatzenari garen istorioa, haiek oso gazteak zire-nekoa da. Aiton-amona haiei aurpegi gaz-teak jartzeko, argazki gutxi batzukgenituen, baina artxiboko irudirik ez. Ho-rregatik, erreprodukzio historikoa zen au-kerarik onena.

Dokumentala da Azken Bidaia, baina bat-zuetan abenturazko filma dirudi. Beste-lako osagaiak ere baditu.Kontatzen duen istorioa bera abenturaz-koa da, parte batean. Alde gogorra eta tris-tea ere badu, protagonistetako batzuksufritu zituzten ondorioena, adibidez.

Euskara, gaztelania, frantsesa, ingelesa...Oso anitza da hizkuntzei dagokienez.40ko hamarkadan, jende gehienak hiz-kuntza bakarra zekien. Edo bi hizkuntza,gehienez. Eta deigarria da nola ulertzenzuten elkar, Comète sarearen moduko zer-bait antolatzeko. Interesgarria iruditzenzitzaigun hizkuntza guzti horiek entzutea.

Dena bikoiztu beharrean, ikusleak anizta-sun hori entzun zezan nahi genuen.

Dokumentala ikusi zuten parte hartu zu-tenek?Egia esan, oso urduri egon ginen ikusizuten arte. Kontatu ziguten guztiaren ar-tean, guk aukeratu genuen zer erabili, etazer ez. Gehienei asko gustatu zitzaien, etaoso pozik hartu zuten. Lan baliagarria iru-ditu zitzaien. Harro daudela uste dut.

Zuek pozik gelditu zineten azken emait-zarekin?Denborarekin ikusita, beti aldatu nahi iza-ten duzu zer edo zer. Baina orokorrean,kontent gaude emaitzarekin. Uste dugulortu genuela historia kontatzea, eta aldiberean pelikula entretenigarria egitea.Pena handiena da filmak zabalkunde han-diagoa eduki ez izana. Pelikula amaitu on-doren, ez genuen izan hori egitekogaitasunik. Orain arantzatxoa kendu dugunolabait, Comète, ihesbide sarea erakus-ketarako materiala emanez. Zabaltzekobeste modu bat izan da.

Uste duzu dokumentala gertakari histori-koak kontatzeko modu egokia dela?Nik uste jendeari dokumentalak ikustenjartzea kostatzen zaiola. Hasten direnean,ordea, gustura ikusten dituzte gehienek.Zailtasunik handiena jendea erakartzea da.Ez dugu halako dokumentalak ikusteko tra-diziorik, edo ohiturarik.

Comète, ihesbide sarea erakusketaren osagarri, Azken bidaiadokumentalaren emanaldiak egiten ari dira Oiasso Muse-oan. Maiatzaren 4an (gaztelaniaz) eta 11n (euskaraz)izango dira azkenak. 18:30etan egingo dituzte bi proiek-zioak, CBA kultur gunean. 2011ko filma da, Enara Goiko-etxea eta Iurre Telleria hernaniarrek zuzendua. Comètesarean parte hartu zutenekin edo haien senideekin izandakoelkarrizketak, eta garaiko pasarteen erreprodukzio histori-koak uztartzen ditu. Iurre Telleria zuzendariak eman ditubestelako xehetasunak.

“Lan handia, luzea eta zaila izan zen”IURRE TELLERIA, “Azken bidaia dokumentalaren zuzendaria:

Iurre Telleria eta Enara Goikoetxea.

Armistizioa sinatu eta naziek Frantziaokupatu ondoren, atsedenerako etaindarrak berreskuratzeko gune pribi-legiatu bilakatu zen euskal kostaldea,tropa alemaniarrentzat. Gudu zelaie-tatik urrun zegoen, erresistentzia go-gorrik ez zegoen, eremu lasaia zen,eta hondartzak, bainuetxeak, hotelaketa bestelako interes gune eta azpie-gitura erakargarriak zituen. Hamarka-dak zeramatzan Iparraldeak turistakhartzen. Beraz, naziak ere, turistenmoduan ibili ziren Biarritzeko hon-dartzan, Baionako kafetegietan edoLarrun mendiko funikularrean, bes-teak beste. Herritarren etxeak konfis-katu zituzten hasieran, bainatxaletetan, hoteletan eta gazteluetaninstalatu ziren, beranduago.

Iparraldean bakarrik ez, Bidasoarenhegoaldean ere eroso ibili ziren tropaalemaniarrak, frankistak lagun zituz-tela. Juan Carlos Jiménez de Aberas-turi historialaria aditua da BigarrenMundu Gerraren gaian, eta azaldu du1940ko ekainaren 27an pasa zelalehen delegazio alemaniarra Irunera,Abenida zubitik: “SSetako destaka-mendu bat pasa zen, eta beste aldekolagunek agurtu zituzten”. José RamónVega adineko irundarrak azaldu izandu irundarrek harriduraz hartu zituz-tela soldadu alemaniarrak: “Altuak,ilehoriak eta indartsuak ziren”. Hirikodendetako, tabernetako eta bestelakoestablezimenduetako bezero bilakatuziren: “Erosketa onak egiten zituzten,eta adeitsuak ziren”. CBAko erakuske-tan dagoen argazkietako batean, ofi-zial naziak San Martzial mendian ikus

daitezke, ekainaren 30ean, EusebioPedrós alardeko jeneralarekin, etaurte hartako kantinerekin.

Bisita entzutetsuakSoldadu arruntak eta ofizialak baka-rrik ez, goi karguak ere izan ziren Bi-dasoaren hegoaldean. 1940kourriaren 19an, Heinrich Himmler SSenburuak nazioarteko zubia gurutzatuzuen. Irungo tren geltokian harreraegin zioten, bandera naziekin eta Es-painiako ereserkiarekin. Donostian,Diputazioaren eraikinean egin ziotenongi etorri ofiziala, txistulariek jotakoAgur Jaunak abesti eta guzti. SanTelmo Museoa eta Igeldo bisitatu on-doren, Madrilerako bidea hartu zuenHimmlerrek, Francisco Francorekin el-kartzeko. Bileraren helburua, Franco-ren eta Hitlerren arteko elkarrizketaprestatzea izan zen. Urriaren 23anbildu ziren bi diktadoreak, Hendaiakotren geltokian. Elkarrizketak, Espai-niak Bigarren Mundu Gerran partehartzeko baldintzak zehaztea zuenhelburu. Ez zuen ondorio zuzenikizan, ordea.

Tropa alemaniarrak eragozpenik gabeibili ziren Bidasoaren hegoaldean, Bi-garren Mundu Gerrak kontrako nor-abidea hartu zuen arte. “Batez ere,naziek 1943aren hasieran Stalingradgaldu eta gero aldatu zen egoera”, ze-haztu du Aberasturik. Jarrera aldatuzuen orduan Francok, aliatuen garai-penerako prestatzen hasteko. Alema-niarrek 1944an ihes egin zutenIparraldeko kostaldetik, Normandiakolehorreratzearen ondoren.

7

Bigarren Mundu Gerra Bidasoan

1940ko ekainean iritsi ziren Wehrmacht-eko tropaalemaniarrak Bidasoko mugara. Duela 76 urte izanzen, Bigarren Mundu Gerraren testuinguruan. Harreraberoa egin zieten frankistek Abenida zubian, nazioar-teko gatazkan Espainia estatu neutrala zen arren.Gerra Zibila irabazi ondoren, Francok Hitlerren Ale-mania lagun eduki nahi izan zuen, armada gaindiezinazuela baitzirudien orduan. Hori dela eta, lasai ederreanibili ziren tropa frankistak Bidasoaren bi aldeetan.CBA kultur gunean dagoen Nazien presentzia Bida-soan argazki erakusketan ikus daiteke. Oiasso Muse-oko Comète erakusketak, berriz, garai bereko ihesbidesarearen berri ematen du.

Nazioarteko gatazkak eskualdean izan zueneraginaren berri ematen dute CBAn etaOiasso Museoan dauden erakusketek

Ezkutuko erresistentziaAlemaniarren okupazio lasaiaren itzalean, erresistentzia sare klandestinoak lanean arituziren. Okupatutako Europa osoan, eta Behe Bidasoa eskualdean ere bai. Ezkutuko jarduerahorren adibide da Comète sarea. Belgikan sortu zen, 1941 urtean, naziek okupatutako lu-rraldeetan eroritako pilotuei ihes egiten laguntzeko. Frantzia Iparraldean eta Belgikan, esa-terako, ehunka britainiar gelditu ziren egoera zail horretan. Pilotu horientzat, pentsaezinazen ondo defendatutako Mantxako Kanala gurutzatzea eta Erresuma Batura iristea. Besteaukera, Frantzia osoa zeharkatzea zen, Francoren Espainiara iristeko, eta Erresuma Batukokontsulatuarekin harremanetan jartzeko. Ibilbide horretan, Bidasoa zeharkatzea puntu kri-tikoa zen.

Juan Carlos Jiménez de Aberasturik azpimarratu du bonbardaketak astero egiten zituztela,eta ikaragarri handiak izaten zirela. Pilotuen kopurua ere tamainakoa zen, beraz, garrantziahandia zuen bizirauten zutenek bueltako bidea egin ahal izatea: “Pertsonal militarra etakualifikatua zen. Psikologikoki ere garrantzitsua zen haiek etxera bueltatu ahal izatea”. Ho-rregatik egin zuten agintariek iheserako sareen aldeko apustu argia. Andrée de Jongh Dedéeemakume gaztea izan zen Comèten antolatzailea. 1941eko uztailaren amaieran, Bilborai-noko bidea egin zuen Dedéek, zenbait piloturekin. Erresuma Batuko kontsulatuarekin ha-rremanetan jarri zen, proiektuaren bideragarritasunaz konbentzitzeko asmoz. Bilera horrenondoren, 1941eko udaran martxan jarri zuten Comète sarea, Erresuma Batuko gobernuarenbabesarekin. Hiru urteko epean, ia 800 pilotuk lortu zuten ihes egitea, Comèten lanari esker.

Angelun errefuxiatuta zegoen familia belgikar batekin harremanetan jarri ziren. De Greefzen familiaren izena. De Greeftarrek kolaboratzaileen multzoa osatu zuten Bidasoko muga-ren inguruan. Kolaboratzaile batzuk iheslariak hartzeko eta ezkutatzeko prest zeuden. Bestebatzuek, muga zeharkatzerako momentuan iheslarien gidari izateko aurkeztu zuten eurenburua. Muga zeharkatzen urtetako esperientzia zuten kolaboratzaileak hautatu zituzten:kontrabandistak. Maritxu Anatol irundarra aritu zen laguntzaileen artean. “Emakumezkoakizan ziren kolaboratzaileetako asko”, azpimarratu du Cristina Aguirre Oiasso Museoko ge-renteak. Comète sareari buruzko erakusketa ikus daiteke bertan.

Hamabi kontseilari daude Real Sociedad S.A.D.ko admi-nistrazio kontseiluan. Horietatik, bakarra da emakumez-koa. Nekane Soriak gizonezkoen artean egiten du lan.Hala ere, kluba berdintasun arloan erreferente delabaieztatu du: “Duela zazpi urte administrazio kontseiluansartu ginenean, Reala desagertzeko arriskuan zegoen.Berehalako arrisku larri hori konpondu ondoren, bestearazo batzuei heldu genien. Horien artean, berdintasu-naren gaia jorratu genuen”. Berdintasun Planaren hiru-garren fasean dago jada Reala. Bidean, lorpen handiakerdietsi dituela azpimarratu du Soriak. Kontratuen gaiajarri du adibide: “Realeko emakumezkoen futbol taldekojokalari guztiek kontratu profesionala dute”. Gizonezkoen2.B Mailan, eta Bigarren Mailan ere, amateur kontratuakdituzte jokalari askok.

Emakumezkoetan, Lehen Mailan ere salbuespenak dirakontratu profesionalak dituzten neskak. “Espainiako Fut-bol Federazioan, emakumezkoen hogeita sei fitxa profe-sional daude. Hogeita bat Realekoak dira”, argitu duNekane Soriak. Beste talde gehienetan, neskek soldatagutun azal baten barruan jasotzen dutela gaineratu du.Jasotzen baldin badute, jakina. Realeko neskek hegazki-nean egiten dituzte bidaiarik luzeenak, eta gizonezkoentaldeak erabiltzen dituen autobus berdinetan, laburre-nak. Nesken aurkariak, ordea, Extremaduratik eta Anda-luziatik ere autobusean joaten dira Zubietaraino. Hotelikhartu gabe, autobusean egin behar izaten dute lo. Entre-namenduetarako, ordutegirik okerrenak uzten dizkieteneskei klub askotan. Realean, gizonezkoek eta emaku-

mezkoek baldintza berdinak dituztela nabarmendu duSoriak: “Xabi Prietoren eta Nahikari Garciaren medikuaberdina da”.

Realaren eredua gainerako klubetara hedatzeak mesedeegingo lioke emakumezkoen futbolari. Horretarako, Es-painiako Futbol Federazioaren babesa beharrezkoa delauste du Nekane Soriak, emakumezkoen futbolak ere ete-kinak sor ditzan. “Telebista emankizunak, ligarako babes-leak eta abar lortu behar dira”, adierazi du Realekokontseilariak. Emakumezkoen futbolari esker klubek diru-sarrerak lortzea, nesken onerako izango litzatekeela pent-satzen du. Ez soldatei dagokienez bakarrik, futbol zelaien,instalazioen, garraioen eta bestelako baldintzen hobe-kuntzari begira ere bai. Soldatak pixkanaka parekatzenhastea ere urrats handia litzateke, amildegia baitagooraindik gizonezkoen eta emakumezkoen artean.

Amateurrak diren kiroletako egoeraEmakumezkoen kontratu profesionalez eta soldatez hitzegin daiteke futbolean, eta beste kirol gutxi batzuetan.Kluben eta herrialdeen arteko ezberdintasun handiekin,beti ere. Gainerako kirol gehienetan, ordea, zeharo ez-berdina da egoera. Nekane Soriak ondoan izan dituenNerea Sarriegi Super Amara BATeko atletak eta Olatz Za-bala Santiagotarrak K.E.ko presidente eta piraguistak go-gorarazi dute haien kiroletan amateurrak direla denak.Bai neskak, baita mutilak ere. “Goi mailan aritzen denjendeak bekak lortzen ditu, edo kirol marka handien ba-besak, bestela. Baina kontraturik ez dute izaten”, azaldudu Sarriegik. Piraguismoan ere, egoera antzekoa dela

baieztatu du Zabalak: “Kontraturik ez dugu, eta diru-la-guntzak gero eta gutxiago dira. Garai batean babes han-diagoa zegoen, baina orain diru dezente jarri behar izatendugu lehiaketetara joateko”. Diru-sarrerei dagokienez, beraz, alderik ez dago atletis-moan eta piraguismoan. Minimoak dira, gizonezkoen etaemakumezkoen kasuan. Horregatik, neurri handi batean,ez dago desorekarik sexuen artean, gainerako parame-troei begiratuta ere. Instalazioen erabileran, baldintzaberdinak dituzte emakumezkoek eta gizonezkoek. Txa-rrak Super Amara BATen kasuan, Plaiaundiko pisten ego-eraren ondorioz, eta askoz hobeak Santiagotarrak K.E.aridagokionez. Komunikabideek eskaintzen dieten arretariburuz hitz egiterakoan ere, argudio berdina erabili duteneskek. “Atletismoa oso gutxitan agertzen da, bai ema-kumezkoena, baita gizonezkoena ere. Hedabideetanagertu ohi diren kirolak aztertu behar genituzke: futbola,saskibaloia eta tenisa, adibidez”, aipatu du Nerea Sarrie-gik. Soriak gogorarazi du komunikazio enpresek saltzeadutela helburu, eta horregatik daudela halako desorekak.Dirua, berriro, berdintasun ezaren atzean.

Azken gai bat ere jorratu dute Amaiako mahai-inguruan.Txikitan kirola egiten duten nesken kopurua gero eta ge-hiago emendatzen ari bada ere, nerabezarotik aurreraklubetan jarraitzen duten neskak gutxi dira oraindik. Azal-pen esanguratsua eman du Sarriegik: “Ni jubenil mailanjoan nintzen lehen aldiz Espainiako Txapelketa batera.Garai hartan neska pila bat ginen. Hiru finalerdi izatenziren, eta finalera pasatzea oso zaila izaten zen. Juniormailan, aldiz, finala egin behar izan genuen zuzenean”.Piraguismoan ere bilakaera antzekoa izaten dela berretsidu Zabalak: “Bost urte daramatzat mutilekin entrenat-zen. Batzuetan gogorra izaten da, mutilentzat arrotza za-rela sentitzen baituzu”. Kirolariaren bizitzarengogortasuna eta entrenamenduak eta ikasketak uztart-zearen zailtasuna nabarmendu ditu piraguistak. NekaneSoriak arrazoia eman dio, baina beste hausnarketa batjarri du mahai gainean: “Gizonezko batek badaki goi mai-lara iristen bada, kirolaz bizi ahal izango duela. Horrega-tik, ikasketak alde batera uzteko apustua egin dezake.Emakume batek ikasketei eta lanari emango die beti le-hentasuna”.

k i r o l a k8

Orekaren bila, kirolean

Emakumezkoen kirolari buruzko mahai-ingurua egin dute Amaian

Sexuen arteko desoreka agerikoa da kirolaren munduan. Kirol prentsa, edobestelako hedabideek eskaintzen duten kirol informazioa gainbegiratzea bes-terik ez dago. Emakumezkoen kirolak jasotzen duen arreta eta trataera ezindaitezke gizonezkoenarekin konparatu. Komunikazioarena, ordea, kirol mun-duko berdintasun ezaren adarretako bat baino ez da. Gainerako aspektuak ereaztertu dituzte Gaurko Adreak emakumeen elkarteak Amaia Kultur Zentroanantolatutako mahai-inguruan.

Iurre Telleria eta Enara Goikoetxea.

Olatz Zabala, Nerea Sarriegi, Nekane Soria eta Gaurko Andreak elkarteko Irene Kastezubi.

Denbora asko zeneraman mundu mai-lako podiumetatik kanpo. Berdin entre-natu eta lehiatu al duzu?Bai, baina maila honetan ez dago aurkaritxarrik. Denek entrenatzen dute, eta osozaila da finaletan sartzea, hasteko. Ehuntiratzaile gabiltza antzeko mailan, hor-taz, sartzeko probabilitatea txikia da.Joan den urtean hurbil izan nituen biz-pahiru podium, baina azkenean ez nuenlortu. Hala ere, ez nintzen gehiegi kez-katu. Hori baita arruntena.

Aurten, zure mailako kirolari askokJoko Olinpikoak izango dituzte buruan.Zuk jada ez duzu aukerarik. Beste hel-buruak jarri dituzu?Uztailan Italian jokatuko dugun Euro-pako Txapelketa da helburu nagusia.Zergatik? Federazioek eta gainerako era-kundeek asko baloratzen dutelako,Munduko Kopak baino gehiago.

Gustatuko litzaizuke hurrengo JokoOlinpikoetan domina lortzeko lehiat-zea?Tokiorako sailkatzen saiatuko naizela,ziur. Dena den, dominak ez nau itsutzen.Joko Olinpikoetara joan aurreko lau ur-teetan egindako lanaz, eta bide horre-tan lagundu dizuten pertsonez gozatzeagarrantzitsuagoa iruditzen zait.

Horren helburu zehatzak izanik, zaila alda sasoi onenean iristea hitzordura?Oso zaila da. %100 asmatzen duena,munduko onena da. Eragina duten fak-tore asko daude: entrenamenduak, au-rreko lehiaketak, ohiturak, konfiantzaetab. Egokiena da denboraldiko bila-kaera aztoratuko duen ezustekorik edoeragozpenik ez gertatzea. Baina denaaurreikusitako moduan betetzen baldinbada ere, lehiaketaren egunean besteezaugarri baldintzatzaile asko daude:tiro zelaia, eguraldia, egokitzen zaizunaurkari multzoa etab.

Zein entrenamendu mota egiten du ti-ratzaile olinpiko batek?Abenduan edo urtarrilean hasten garanormalean. 10-15 egunez entrena-mendu fisikoa eta teknikoa egiten dugu.Teknikari dagokionez, atsedena hartzendugu gero, eta fisikoa lantzen jarraitzendugu. Denboraldiaurrean, gorputz-en-borra eta besoak lantzen ditugu bere-ziki, fondoaz gainera. Gero, lehiaketengaraian, sentsazioen arabera entrenat-zen dugu. Asmatzea ez da erraza, espe-rientziari esker lortzen da.

Lehiaketan, zeintzuk dira kontuanhartu beharreko faktore nagusiak?Ezinbestekoa da aldez aurretik entrenat-zea. Bestela, alferrik da ahalegin bereziaegitea. Garrantzitsua da, baita ere, egin-dako lanean konfiantza edukitzea. Denaden, esan bezala, aurreikusi ez dituzunbeste parametro asko egon daitezke.Bestalde, zein gaitasun edo trebeziaeduki behar duen tiratzaile batek? Kons-tantzia eta konfiantza. Psikologiari dago-kionez, ez nuke jakingo esaten. Beste

tiratzaile askorekin hitz egin izan dut,eta bakoitzaren ikuspegiak zeharo ez-berdinak dira. Nik, adibidez, nire buruaanimatzen dut momentu batzuetan,baina beste batzuek nahiago izaten duteezertan ere ez pentsatu, eta kontzen-tratu, besterik gabe.

Nola erabaki zenuen tirotzaile profesio-nal izateko apustua egitea?Lehiatzen hasi nintzenean, hamasei urtenituen. Orduan ez nuen erabakiak hart-zeko aukera handirik. Ikasketak amaitunituenean, 2004an, gurasoei galdetunien ea utziko zidaten lau urte entrenat-zera dedikatzea. Baimena eman zidaten,eta apustu hori egin nuen. Entrenatzailebatekin hasi nintzen, planifikazio estua-rekin. 2008an Beijingo Joko Olinpikoe-tara joateko aukera izan nuen, etazortzigarren gelditu nintzen. Apustuaondo atera zen, eta aurrera egin dut,gaurdaino.

Bekak eta laguntzak dituzu diru-iturri?Tiroketaren moduko kiroletan, zailtasunhandienetako bat da emaitzen araberajasotzen ditugula laguntzak. Emaitzaonak ditugunean, erraz lortzen ditugu.Emaitzak kaskarragoak direnean, ordea,azkar ematen digute bizkarra. Momentuhonetan, federazioaren babesa besterikez dut. BAT Basque Team-en eta Kirolgi-ren erantzunaren zain ari naiz.

Beste zailtasun bat ere gehitu beharzaio. Aurreko urteko emaitzen araberajasotzen ditugula laguntzak. Nik, entre-natzeagatik eta lehiatzeagatik, ez dutsoldatarik jasotzen. Emaitzak lortzen di-tudanean, ordainsaria jasoko dut, bainahurrengo urtean. Dirua aurreztu beharizaten dut, urte txarren ondoren entre-natzen jarraitu ahal izateko. Nabarment-zekoa da beste herrialde batzuetanbaldintza askoz hobeak dituztela.

Baldintza horietan, noiz arte eutsikodiozu bizimodu profesionalari?Sinplea da. Fakturak ordaindu ditzake-dan bitartean jarraituko dut. Bizitzekoadina ematen ez didanean, utzi egingodut. Bitartean, ni gustura ari naiz. Osa-sun arazoren bat edukiz gero ere utzikonuke, baina momentuz platerak ikus dit-zaket.

Omenaldi txikia egin zizuten udalean,Zipretik bueltan. Pozik herrian jasotakoaitorpenarekin?Ondo dago, noski. Udalbatzako kide bat-zuekin harreman ona dut. Udaletikkanpo, kalean gelditzen naute, nire ibil-bideagatik galdetu eta zoriondu egitennaute. Beste batzuek ez, ordea. Nola-nahi ere, udalak beste modu eraginko-rragoetan lagundu dezakeela iruditzenzait. Arlo ekonomikoan sartu gabe, kirolazpiegiturak erabiltzeko erraztasunekin,esate baterako.

k i r o l a k 9

Irribarrez zabaldu du Juanjo Kako Aramburuk Bidasoko Ehiz-tarien eta Arrantzaleen Elkarteko atea. Eltzean dagoen basur-dearen aroma du egoitza guztiak. Gauerako afaria prestatzenari da Kako, lagunak lanean dauden bitartean. “Horrelaxe en-trenatzen du tiratzaile profesional batek”, bota du, txantxetan.Mundu osoan zehar lehiatzen ibiltzen da Aramburu, bainazukua ateratzen die Irunen pasatzen dituen egunei. Elkarriz-ketaren bezperan, omenaldi txikia jaso du Irungo Udalean, Zi-preko Munduko Kopan lortu duen brontzezko domina delaeta. Aramburu familiaren ordezkaritza handi bat izan da ber-tan.

Basurdeak behar duen ura erantsi, sua apaldu, eta mahaian eserida, kafearekin. “Kirol hitzaldi bat eman behar dut, geroxeagodeituko dizut”, azaldu dio telefonoz deitu dion lagunari.Umore-sena du Kakok, baina serio hitz egin behar duenean,ahoan bilorik gabe aritzen da. Joko Olinpikoetan parte hart-zeko txartelik ez duen arren, Riorako sailkatu ez izanak ezdio loa kendu. Hogeita hamalau urte ditu, hamabi daramatzagoi mailan lehiatzen, eta palmaresaren tamainak ez du kezkat-zen. Bideragarri zaion bitartean, tiratzaile profesionalaren bi-zimoduaz gozatzen jarraituko du.

“Garrantzitsua da egindako lanean konfiantza edukitzea”

JUAN JOSÉ ARAMBURU, tiratzailea

10

Mendibil Elkarte Pedagogikoaren ekime-nez sortu zen Hazlan enpresa. 1992 urteazgeroztik dabil lanean Mendibil, formazioaeskaintzen. DBH amaitu ez duten gaztet-xoekin, hasieratik, eta epe luzeko langabe-ekin ere bai, 2006tik aurrera. LanbideEuskal Enplegu Zerbitzuarekin elkarlaneanaritzen da bigarren eginkizun horretan.Langabeentzako tailerrakematen esperientziahartu ahala, Mendibilekoarduradunak konturatuziren kolektibo jakin bat-zuetako jendeak zailta-sun handiak zituela lanmerkatuan murgiltzeko.Ikastaroa bukatu etadenbora gutxira, Mendi-bilen izena ematera bueltatzen ziren be-rriro. 2010ean hasi ziren intserzioenpresaren ideia garatzen, eta lau urteberanduago jarri zuten martxan.

Hasieratik hautatu zituzten etxeetako lan-gileen eta jantzigintzaren jarduerak. MaiteOcerin zuzendaritza taldeko kideak azaldudu arrazoia: “Ekonomia ezkutua barra-barra izaten da sektore horietan. Guk ha-lako lanpostuak erregulatu nahi

genituen”. Lanbideren babesa jaso zuten,eta Irungo Udalarena ondoren, Irun Ekint-zan garapen ekonomikoaren eta enple-guaren aldeko itunaren bidez. “Atez-atejoan ginen gure proiektuaren berri ema-ten, eta postontzietan eskuorriak utzi ge-nituen”, adierazi du Ocerinek. Horrelalortu zituzten lehen bezeroak, eta lan tal-

dea handituahal izan zutenlaster. Denboratarte labur ba-tean asko han-ditu badira ere,urrats sendoakeman dituztelabaieztatu duMaite Ocerinek.

Hobekuntza prozesua behar du langileakHazlaneko enplegatu guztiek lan kontra-tua dute, lanaldi erdikoa, gutxienez. Gi-zarte bazterketa arriskuan daudeneizuzendutako intserzio programaren bidezkontratatu dituztenak, gutxienez urtebetez egoten dira enpresan, eta hiruurtez, gehienez. Langilearen prozesuagainbegiratu eta babestu behar du enpre-sak, denbora horretan: “Intserzio ardura-

dunak diagnostikoa egiten du, eta enple-gatuaren hobekuntza ibilbidea diseinat-zen du. Konpetentzia teknikoen etapertsonalen hobekuntzan laguntza ema-ten diogu”. Prozesu hori amaitzen due-nean, lan merkatu arruntean lehiakorizateko prest egon behar du langileak.Hazlanek berak ere kontrata dezake ondo-ren, baina lan kontratu arruntarekin.

Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta jasot-zen duten pertsonak dira programa berezihorren baitan kontratatzen dituzten lan-gileak. “Horrek ez du esan nahi langileonak ez direnik, edo formazioa eta espe-rientzia ez dutenik”, azpimarratu du MaiteOcerinek: “Baina bizitzan izan dituzten go-rabeherak direla medio, edo egoera eko-nomikoaren eraginez, laguntza horrenbeharra izan dute. Kasuistika zabala da”.Mendibileko ikastaroetatik pasa ondorenkontratatzen dituzten langileak ere badira.Etxeko garbiketen eta zaintzaren lan il-doan, langileen %50 da Mendibiletik pa-satakoa. Horietako askorentzat, lehenesperientzia izaten da lan munduan.“Kontratu bat edu-kitzea, nomina edohitzarmena zerdiren jakitea, langi-leen eskubideaketa betebeharrakezagutzea... Guztihori irakaspen handia da lehen aldiz lanegiten duenarentzat”, adierazi du Oceri-nek.

Kalitatea eskaini nahi duteEtxeetako langileen jarduerak hasieratikhartu zuen martxa. Baditu bere zailtasu-nak, langileak bezeroen beharren araberaantolatzearena, esaterako. “Langile ba-koitzak bere egutegia dauka. Egun bakoit-zean bizpahiru etxetara joan behar izatendu”, argitu du Ocerinek. Jantzigintza taile-rrari, ordea, gehiago kosta zitzaion beze-roen kopurua eta lan karga handitzea.Konponketak eta norbanakoek luzatutako

eskaera txikiak besterik ez zituzten egiten,hasieran. Baina aurten bultzada handiajaso du tailerrak. Marian Irastorza disei-natzailea Hazlanen lan egiten hasi da. Es-perientzia handia du modaren munduan,eta Irungo tailer txikiaren esku jarri duorain: “Ilusio handia dut. Mundu konpli-katua da modarena, pasioa behar da”.

Jantzigintza enpresa handiagoekin lan egi-ten ari dira orain. Prototipoak eta patroiakegiten dizkiete, momentuz. Tamaina han-diko produkzioa, aldiz, beste herrialdee-tara bidaltzen dute oraindik. Joera horialdatzen ari dela baieztatu du, edonolaere, Irastorzak: “Txinatik edo beste he-rrialdeetatik datozen produktu asko akat-sekin iristen dira. Horiek konpondu beharizaten dira, eta azkenean, hemen egin izanbalira baino garestiago ateratzen dira”.Bestalde, goi mailako jatetxeetarako jant-zien prototipo batzuk diseinatu dituzte,Euskal Herriko sukaldari onenetako bat-zuekin lan egiten duen komertzial batent-zat.

Eskualdeko kirol elkarteekin lanean erehasi dira, TxingudiRugby Taldearekin, Bi-dasoa Judo Elkarteare-kin edo RealUnionekin, adibidez.“Bezeroak pozikdaude jantzien kalita-

tearekin. Hori da garrantzitsuena guret-zat”, aipatu du Irastorzak. Maite Ocerinekere horixe azpimarratu du. Bezeroek Haz-lanen zerbitzuak “kalitateagatik” aukeraditzaten nahi duela. Onartu du, hala ere,Hazlan enpresak beste balio erantsi bat-zuk ere eskaintzen dituela: “Erantzukizunsozial korporatiboa, adibidez. Krisi mo-mentuetan garrantzi handiagoa du ho-rrek. Ez gara krisi ekonomikoa bakarrikbizitzen ari. Baloreen krisia ere bai”. Hur-biltasuna, eta tokian tokikoaren bermeaere eskain ditzake Hazlanek.

Ez da enpresa arrunta

Urte eta erdiko epean, bilakaera itzela izan du Irungo Haz-lan enpresak. Bi langilerekin hasi zen, eta hamasei ditu da-goeneko. Baina ez da lortutakoarekin konformatzen. Besteedozein enpresak bezala, lan taldea handitzea eta bezerogehiago eskuratzea ditu helburu. Aitzitik, ez da enpresakonbentzionala. Enpresa soziala da, irabazi asmorik gabe-koa. Eta intserzio enpresa ere bai, langileen multzo handibat, gizarte bazterketa arriskuan dagoen jendeak osatzenbaitu. Bi lan ildo ditu Hazlanek: etxeko garbiketena edozaintzena, eta joste tailerrarena.

“Intserzio arduradunak diagnos-tikoa egiten du, eta enplegatua-ren hobekuntza ibilbidea

diseinatzen du”Maite Ocerin, zuzendaritza tal-

deko kidea

Eginkizun soziala du Hazlanek.Gizarte bazterketa arriskuan daudenei lan egiteko aukera eskaintzen die

“Bezeroak pozik daude jantzienkalitatearekin”

Marian Irastorza, diseinatzailea

11h a u r r e n l e i h o a

Txi

ng

ud

i Ika

sto

la L

H1

gaztea12

S.R.A. andereari jasoa (1959-III-15). (El Bi-dasoa, 1959-IV-18)

Andre-gizon batenkanta

Bartarratsian

eta beranduan

etxia nekez jo genuan;

itxera joan ta

su onduan

fanfarroikeriya bagenuan.

Atsuak ogiya

kolkotik,

aguriak ardura

botatik;

jan t´eran mutillak

gogotik

berdin baziok ortatik

Iturria: Nikolas Alzola GerdiagaEuskaraz, Irunen barrena.

Euskaraz,

Irunen

barrenaIrungo La Salle DBH 1

13gaztea

inkesta

MOTA GUZTIETAKO LAN ETA KONPONKETAK ETXETAN

NAHIZ DENDETAN

a Arotzeriaa Margolanaka Zaharberritze

lanak

a Lorategiaka Iturgintza

DAVID: 655 70 98 93

a Sarrailaka Elektrizitateaa Instalazio zein

muntaketak

aGarbiketa bereziaketa abar

Beñat Remesar

Aurten ezin izango dut os-patu. Goizean klaseak izangoditut eta arratsaldean ez dutuste ospatuko dudanik.

Txikia nintzenean bedeinkat-zera joaten nintzen, eta geromedian opila jaten genuen.

Alexia Fernández

Ez dakit hondartzara edomendira joango garen. Kla-sea daukat goizean, baina ezdakit joango naizen edo ez.Goizean nire lagunekinegongo naiz, eta opila be-deinkatzera joaten badira,beraiekin joango naiz.

Txikia nintzenean nire ama-rekin ete bere lagunekinmendira joaten ginen opilajatera.

Jon Arruabarrena

Klasea daukat, eta zailaizango da ospatu ahal izatea.Baina ez dakit zerbait egingodudan. Normalean familiare-kin egoten naiz, eta arratsal-dean lagunekin opila jaten.

Oroitzapen oso politak dauz-kat. Junkal elizan bedeinkat-zera joaten nintzen familian.Zorionez oraindik ematen di-date opila.

Uxue Goñi eta Ane Kortajarena

UXUE: Uste dut hondartzarajoango garela lagunekin. Goi-zean eskola izango dugu eta,horregatik, arratsaldean jo-ango gara. Txikia nintzeneanez nuen ospatzen San Mar-kos eguna.

ANE: Txikia nintzeneanaiton-amonekin joaten nint-zen opila bedeikantzera, etagero mendira nire lehengu-suekin bazkaltzera eta opilajatera. Aurten nire lagunekinjoango naiz, Guadalupera,ziur aski.

Zer egingo duzu Opilaren Egunean?

IRUN UDAN 2016Sartu Igazteren web gunean(www. i r un .o rg / igaz te ) eta eza-gutu udalak 2016ko udarako es-kaintzen dituen zenbait zerbitzu:udaleku Irekiak (ordu batzuezbakarrik), udalekuak eta kanpa-menduak, kirol ekintzak, ikasta-roak, tailerrak, bisitak,hizkuntzak atzerrian ikastekoaukera, auzolandegiak, lanki-detza, boluntariotza, elkartasunbrigadak, bidaiak, etab.

SAN MARTZIAL 2016. OINARRIAK: KARTEL LEHIA-KETAKartela aukeratzeko lehiaketa.Irungo Udalak 2016ko IrungoSan Pedro eta San Martzial jaie-tako kartela aukeratzeko lehia-ketarako deialdia egin du.

Saria? 1.000 euroko sari nagu-sia emango dute, eta 200 eu-roko akzesit bat.

Epea? 2016ko apirilaren22 (21:00ak arte).

Non? Zuzenean Amaia KZn.ERAKUSKETA: " ANIDAREN LOS BOSQUES "Pili Aguadoren ilustrazioak ikus-teko aukera izango duzu “Ani-dar los bosques” erakusketan”.

Noiz?Apirilaren 8tik maiatzaren7ra.(asteartetik larunbatera).

Ordutegia? 17:00etatik21:00etara.

Non? Martindozenea Gaztele-kuan.

414 g a z t e i n f o r

- Aurrez aurre: Irungo CBA liburutegi berrian- Telefonoz: 943 50 54 44 / 943 50 54 40 - Posta elektronikoz: igaz te@i run .o rg

- Webean: www. i r un .o rg/ igaz te- WhatsApp bidez: 607 771 173

ASEXORA ZAITEZ !!!! Apirilaren 29an egongo gara !!!

DOAKOA eta KONFIDENTZIALA!!!Zatoz IGaztera, Itsaso Carrizo psiko-logo-sexologoarekin zure zalantza guz-tiak argitzera ondorengo gaieninguruan:

- Antisorgailuak- Sexu, maitasun-harremanak- Haurdunaldia- Lehen harremanak- Sexu orientazioa

Eguna: Apirilak 29, ostirala.Ordua: 17.00-19:00.Lekua: IGazte (CBA, -1.go solairua).

Emakumeentzako Ahalduntze Eskola 2016

Emakumeen garapenpertsonala, soziala etakulturala lantzeko ikas-taro hauen bitartez, haus-narketa, prestakuntza etabiltzeko eremua sortzenda; helburua da jakintzaeta ongizate pertsonalagehiago aberastea, ho-rien bidez adin eta interesdeberdinetako emaku-meei ahalduntze pertso-naleko eta kolektibokoprozesuan aurrera egitenlaguntzearren.

Gogoeta egingo dugugure sexualitateari buruz,emakume garen aldetik,zer gizarte-aukerak ditu-

gun maitasun-sexu ha-rremanei dagokienez,plazerraren eta arriskua-ren arteko harremanariburuz.

Noiz? Apirilak 22 eta 29,maiatzak 6.

Matrikula: 7 euro.

Ordutegia: 10.00etatik13:00etara eta 16:00eta-tik 19:00etara.

Non? Ospital zaharrekokanpoko Aretoan.

Epea: apirilaren 11tik20ra.

Izena emateko?Telefonoz: 010 -

943 50 51 52.

web:www. i r un .o rg/ igua ldad

Apirilak 16Zer? Familientzako ikuski-zuna: Egun bat zirkoan.

Non? Amaia KZn.

Ordua? 17:00etan.

Prezioa? 4,10 euro.

Salmenta?:Interneten bidez: WEB atala-ren lotura jarraituz. -Zuzenean: Leihatilan ikuski-zunaren egun berean.

Zuzenean: Irungo Turismo bu-legoan, Luis Mariano plazan.

Apirilak 17Zer? Elkartasun Zumbathoia.Aurreratu elkarteak etaC.D.Bidasoak elkarlanarekinantolatua.

Non? Uranzu frontoian.

Ordutegia? 10:30-13:30.

Prezioa? 12 euro.

Salmenta? CD. Bidasoarenbulegoan eta Uranzu frontoikoleihatilan.

Apirilak 17Zer? Txirrindularitza izangoda protagonista “IgandeSasoi” honetan. Irungo Txi-rrindulari Elkarteak zenbaitjarduera antolatuko ditu.

Non? Colon ibilbidean eta Za-baltza Plazan.

Ordua? 11:30etatik13:30etara.

Prezioa? Doako sarrera.

Apirilak 18Zer? Jendaurreko irakurketaHaur Liburuaren NazioartekoEguna dela eta. “Don Quijotede la mancha”, eta euska-razko liburu bat.

Non? CBA liburutegian.

Ordua? 19:00tan.

Prezioa? Doako Sarrera.

Izen emateak:Apirilaren 11tikaurrera.

Apirilak 21Zer? Kabimagia magic: MagicChano-ilusionista, helduent-zako magia ikuskizuna.

Non? Kabigorrin.

Ordua? 20:00tan.

Prezioa? Doako sarrera.

Apirilak 29Zer? ACUSTICBAS: TUTTIFRUTI JAZZ PROJECT.

Non? CBA liburutegian.

Ordutegia? 19:30etan.

Prezioa? Doako sarrera.

a i s i aa 15

Giro atsegina eta kalitatezko produktuak Don Jabugon. Hurbil zaitez eta dasta itzazu gure urdaiazpikoa, pintxoaketa plater konbinatuak.

Tel: 943 020 624Zabaltza plaza, 8