Xabiroi: 24. zenbakia, 2011ko urria

� SAURÉ KOMIKI ARGITALETXEASOILIK DIGITALEANARGITARATZERA PASATU DASEI ALBUM BERRI ATERA DITUSauré euskal komiki-argitaletxeak papereanargitaratzeari utzi dio eta orainsoilik digitalean aterako ditukomikiak, 3 eta 5 euro artekoprezioan, ia edozein gailu,sistema eragile etanabigatzailetan irakurtzeko

moduan.Orain arteanbezala,albumguztiakeuskaraz etagaztelaniazaterako ditu.Jada seialbum atera

ditu modu berri honetan, berewebgune estreinatu berrianeros daitezkeenak: Zeharkaldiurdina, Txanoa bildumako 4.albuma; Aurrealdeko leihoa,Compadre saileko 2.a;Mapagilea, Gran Angularbildumako 2.a; Newton etafrutaren bahiketa,Newtondarrak saileko 2.a; etaGoya eta Douanier-en sagarra,Arte Bizia bildumako lehen bialbumak. Zorte on!www.ecomic-experience.com

� DONOSTIAKO VIII. KOMIKIJARDUNALDIAKFANTASIAZKO ETABELDURREZKO ZINEMARENASTEAREN BARRUANUrtero bezala, DonostiakoKomiki Jardunaldiak antolatuditu zortzigarrenez DonostiakoFantasiazko eta BeldurrezkoZinemaren Asteak, eta horrenharira hainbat komiki-erakusketa izango dituguikusgai urriaren 29tik

abenduaren10abitartean.Batetik,Pulp Visionsizenekoa,

Vicente B. Ballestari eskainia,Okendo Kultur Etxean egongoda; bestetik, EuskadiFantastikoa VII zikloarenbarruan, aurten Arantza

Sestayo eta Rober Garayrieskainitako erakusketakegongo dira, PríncipeZinemetan eta Udal LiburutegiNagusian hurrenez hurren.www.donostiakultura.com

� GETXOKO KOMIKIETA MANGA AZOKAK10. EDIZIOA EGINGO DUAURTENJOSEP MARÍA BERENGUEREDITOREA ETA ASTIBERRIARGITALETXEA OMENDUKODITUZTEGetxoko X. Komiki eta mangaazoka azaroaren 25etik 27ra

izango da aurten.Ohikoa denmoduan,erakusketa,ekitaldi, lantegi,stand, aurkezpen,

sinatze-txanda, mahai-ingurueta proiekzioz beteta egongo daegitaraua. Aurtengo omenduakJosep María Berenguer LaCúpula argitaletxeko editoreaeta Bilboko Astiberriargitaletxea izango dira. EtaXabiroik ere izango du saltokia,noski. Han ikusiko dugu elkar!!www.salondelcomicdegetxo.net

� REKALDE-ORTZADARKOMIKI-LEHIAKETAKOHOREZKO SARIA IKASTOLENELKARTEARIXABIROI ALDIZKARIAARGITARATZEAGATIK EMANDIOTERekalde aretoak eta Deiaegunkariaren Ortzadar

gehigarriakantolatzen duten Rekalde-

Ortzadar komiki-lehiaketakolehenengo edizioko sariakeman dituzte. Eta OhorezkoSaria Ikastolen Elkartearieman diote, gure-zure Xabiroialdizkari hau argitaratzeagatik.Azaroaren 8tik urtarrilaren15era bitartean erakusketaegingo da Rekalde aretoan,Xabiroiko eta lehiaketarenirabazleen lanez osatutakoa.

� BILBOKO ALONDEGIARENKOMIKI-BEKA, JOSEPDOMINGO “NADAR”-ENTZATONLINE DAGO LAN IRABAZLEABilboko Alondegiakantolatzen duen komiki-bekaren aurtengo edizioa(zeinaren irabazleakAngulemako La Maison desAuteurs entzutetsuanurtebeteko egonaldia irabazten

duen, bertakosarbidea,alojamenduaeta soldatabarne), JosepDomingo delCalvarioNadarrekirabazi du,

Papel estrujado lanarekin,urtebeteko egonaldi horretanAnguleman landu, osatu etaamaitu beharko duena.Egilearen beste lan batzuk ereikusgai jarri dituzteantolatzaileek webgunean.www.alhondigabilbao.com

� TABARY HIL DAIZNOGUD PERTSONAIAEZAGUNARENMARRAZKIGILEA ZENAbuztuaren 18an hil zen, 81urte zituela, Jean Tabarykomikigilea. Pilote aldizkarikokolaboratzaile ohikoa etahainbat pertsonaiaren

sortzailea, batez ere Goscinnygidoilariarekin sortu zuenIznogud pertsonaiagatik daezaguna, Kalifaren tokianKalifa izan nahi zuen Bisirgaiztoa. Galera handiakomikiaren munduarentzat.eibar.org/blogak/e-gorblog/331

GIDOIA ETA IRUDIAK: Manu Ortega

2PREGOIA

Albisteen txokoa testua: Igor Leturia

HURRENGO ZENBAKIA2012KO OTSAILEAN!

XA

BIR

OI*24urria

2011

EDITATZAILEAEuskal Herriko IkastolakErrotazar bidea, 12420018 DonostiaTel.: 943 445 [email protected]

KOORDINATZAILEA

Dani Fano

EGILEAK

Katixa AgirreAmaia BallesterosDani FanoDei GaztelumendiGuillermo GonzalezPatxi HuarteUnai IturriagaIgor LeturiaJose Anjel LopetegiKoldo MogollonAntton OlariagaManu OrtegaAlex San VicenteAsisko Urmeneta

AZALAREN IRUDIA

Dei Gaztelumendi

EUSKARA ZUZENTZAILEAK

Mikel BarriosMiel A. Elustondo

MAKETAZIOA

Txema Garzia Urbina

INPRIMATZAILEA

GERTU inprimategiaOñati. Tel.: 943 783 309

LEGE GORDAILUA

SS-1170-2011

L A G U N T Z A I L E A Kww

w.k

onta

izu.

net

Zure

arg

azki

ak, o

harr

ak e

ta ir

i tzia

k ja

so n

ahi d

itugu

.B

idal

i zur

e em

aila

k he

lbid

e ho

neta

ra:

gutu

nak@

kont

aizu

.net

GA

ZTEO

N A

LDIZ

KA

RIA

…sexuadenbora pasamusikaan tzerkiazinemalehiaketaelkarrizketakkirolak…

www.kontaizu.netGAZTEON ALDIZKARIA

bidali zure iritziak, proposamenak eta [email protected] helbidera eta...

sar zaitez gure facebookeko orrian:www.facebook.com/xabiroi

eta egin zaitez xabiroikide!02 HAIZEAGidoia eta irudiak: Manu Ortega04 AUZOMORROGidoia eta irudiak: Sanvi

06 HAUR BESOETAKOA

Gidoia: Unai Iturriaga /Irudiak: Sanvi

14 ANBU, KATU BOTADUNAGidoia eta irudiak: Antton Olariaga

15 KORTSARIOEN OSTATUA

Gidoia: Dani Fano / Irudiak: Guillermo Gonzalez

21 HOR KONPOSTGidoia eta irudiak: Asisko

22 KomikITAUNJulen Ribas eta Iban Zaldua

24 ARRANO TXUGidoia eta irudiak: ZaldiEroa

26 TONTOR BIRJINAK

Gidoia: Katixa Agirre / Irudiak: Amaia Ballesteros

32 BEHIEN TARZANGidoia: Koldo Mogollon / Irudiak: Lope

Alexek eta Xabik Peruko Huascaran parkekomendi-tontor birjinak dituzte amets. Urtebeteegin dute lanean dirua aurrezten. Baina denaez da izaten beti ametsetan bezala.

Bizkaiko golkoan, mugaren bi aldeetakojendeek beti izan dituzte harreman onak etatratu komertzialak. Baina elkar mokoka ereibili dira maiz. Anaiak eta etsaiak aldi berean.

“Kontatu diguten Historiaeztabaidagai izan beharkogenuke beti”

Udazkena heldu da eta litxarreria gaindosi batekuzten duen tristura hori baino sakonagoa denzerbait sentitzen hasi da HB. Zer ote? Lo-li-takpsikologoarengana bidali du.

5

XA

BI R

OI*24urria

2011

XA

BI R

OI *24urria

2011

GIDOIA ETA IRU DI AK: Sanvi

4

XA

BI R

OI*24urria

2011

XA

BI R

OI*24urria

2011

76GIDOIA: Unai Iturriaga / IRU DI AK: Sanvi

HAUR BESOETAKOA: UDAZKENA SOPRANO

XA

BI R

OI*24urria

2011

8

eta abar...

• “Erregimen guztienoinarrian dago gezurra, kasu

batzuetan modu sotilagoanegiten da eta beste batzuetan

modu ageriagoan”.

ola izango zen mundua III. Reich-ekoAlemania naziak bigarren mundu gerrairabazi izan balu? Irabazleek idaztendutela historia esan ohi da. Zer idatzikozuketen? Zer ezkutatuko? Iban Zalduak

eta Julen Ribasek Azken garaipena albumeanSigrid Frisch polizia-tenientearen munduanmurgilduko gaituzte erantzun horien guztien bila.

Zu, Iban, Historia irakaslea zara. A zer tentazioaikasi dugun historia aldatzea, ezta? Ez al zaizugustatu ikasitakoa? IBAN: Bai, ikasitakoa gustatzenzait, horrexegatik iruditzen zait interesgarriaikasitako elementu horiek hartu eta aldatzea. Hainzuzen ere, klasean egin ez dezakedan zerbaiteskolak ematen ditudanean, historiak emandizkigun gertakariekin jolastea da, eta Historiabeste era batera nola izan zitekeen imajinatzea.Hori da literaturaren oinarrietako bat, imajinatzeazer gerta litekeen baldin eta baldintza batzukaldatzen badituzu. Alde horretatik ez da berria,asko egin izan da, baita komikian ere. Ipuinakidazten ere iraganarekin halako esperimentuakegiteko joera izan dut. Bestalde, kontatu digutenhistoria batzuetan eztabaidagarria da,manipulazioak egin dira, nahiz eta historialariakhori ez egiten saiatu behar diren, baina, jakina,egin egiten dituzte; eta, orduan, zergatik ezmendekua hartu artearen eremutik.

Historia berridaztea beti da erakargarri. Baina ezal dute esaten Historia behin eta berrizerrepikatzen dela? IBAN: Analogiak daude beti,baina ez dut gehiegi sinesten itzulera eternalean.Horrelako fikzio bat asmatzen duzuneankomenigarria da errealitatearekin lotura batzukezartzea, irakurlearen atxikimendua lortzeko,besterik ez bada. Dena den, eta orain irakaslebezala ari naiz hitz egiten, ikasleek esan ohididate: ‘berdin gaude denbora guztian, berdinak

dira beti krisiak eta gorabeherak’ - EkonomiarenHistoria irakasten dut nik-, baina irakasten dugunhorretan xehetasunek dute garrantzia, aldatzendiren xehetasunak. Egia da komiki honetanagertzen dela zirkularitatearen ideia, bainaxehetasunak eta ezberdintasunakgarrantzitsuagoak dira, nik uste.

Irudikatu duzuen III. Reich-eko Germaniaperfektuak hainbat gezur historiko erabiltzen duherria kontrolpean izateko. Ez, ordea, gure mundudemokratikoak… IBAN: Kar, kar, kar. Erregimenguztietan egiten den zerbait da. Gaur egun dagoengezurrik handiena da kontsumoaren bitartezzoriontasuna lor daitekeela, esate baterako, horrekdakarren guztiarekin: hazkunde ekonomikoarengurtzea, desoreka ekologikoak... Gertatzen dena dademokraziek modu sotilagoan egiten dutela.Komiki honetan iruzur bat baino gehiago agertzenda, baina bat da nagusia. Nahiz eta erregimendiktatoriala izan, hala ere, erabili behar du gezur

bat, agian inork sinesten ez duen gezurra, bainaofizialki erabili behar dena gauzek funtzionadezaten. Oso interesgarria iruditzen zitzaidan ideiahau komikirako. JULEN: Erregimen guztienoinarrian dago gezurra, kasu batzuetan modusotilagoan egiten da eta beste batzuetan moduageriagoan. Sotiltasunetik eginda, azken finean, ezda gezurra kanpotik inposatzen, norberarenbarruan txertatzen da eta eguneroko bizitzariaplikatzen diogu gezurra. IBAN: Oso tentagarria dahalako komikietan kontzeptu hau erabiltzea.Orain Orwellen 1984 etorri zait burura, baina gauregun dugun menderakuntza askoz ere sotilagoada. Hau da, ez da joan Orwellek zioen bidetik,agian, hain zuzen ere, Orwellek abisatu eginzuelako eta horrek zailago bihurtu zuelako bidehorretatik jotzea, eta berak aurreikusi zituenhorietako gauza asko ez dira gertatu. AldousHuxleyren Bai mundu berria eleberriko modeloa,ordea, gehiago gerturatzen da hedonismoarenbidetik despistatzeko dugun gaur eguneko joerahorretara. Dena den, gure asmoa, ziurrenik, ez zenhain sakona komiki honetan...

Azken Garaipena historia-fikzioa da, baina baitaere zientzia-fikzioa, eta, jakina, polizia-kontakizuna. Dena batera. IBAN: Bai. Osozabalduta dagoen generoa da. Blade Runner, esatebaterako, polizia-kontakizuna eta zientzia-fikzioaera berean. Asimovek ere halako mordoa eginzuen. Generoaren sustraietara joan gaitezkehalakoak aurkitzeko. Azken finean, pertsona beraksortu zituen genero biak, nahiz eta ez zituennahastu: Edgar Allan Poek. Polizia-kontakizunaasmatu zuen eta fantasia zientifikoarenaitajaunetako bat da, ez agian bakarra. Oso ohikoezkontza da genero beltza eta zientzia-fikzioarenartekoa. Moebiusen oso fan ere izan naiz gaztetaneta komiki honetarako hasieratik izan nuenburuan ildo horri jarraitzea.

Iban Zaldua

JulenRibas

23

IBAN ZALDUA GONZALEZ(Donostia, 1966) zientzia-fikzioarenmaisuen ipuinak irakurtzentrebatu zen idazten, baina historiaaukeratu zuen ikasgai eta HistoriaEkonomikoaren irakasle da EHUn.Aurreko milurtekoan bi argitalpenbesterik ez genion ezagutu, baina2000 efektuaz geroztik oparoeman digu irakurtzen. Eleberriakegin ditu, Si Sabino viviría etaEuskaldun guztion aberria, baina,ororen gainetik, Iban ipuingileada: Traizioak, Itzalak, Etorkizuna

eta egin berri duen Biodiskografiak bildumak, besteak beste,horren adibide. Volgako batelariak aldizkari digitalaren arraunlarizaildua da Zaldua. Baina jakin bagenekien Ibanen espiritua binetaartean zebilela. Horrela idatzi digu Azken garaipena komikia.

Ez da erraza izango suspensea eta intrigarenerritmoa mantentzea. Dosi zehatzak han-hemenkabanatzea. Hori al da kontakizunaren gakoa? IBAN:Irakurlearen arreta mantendu behar da.Intrigazko nobelaren ezaugarri bat da, noizeanbehi irakurlea harrapatu, pista faltsuak eman etanolabaiteko tontorrak planifikatu kontakizunarenharian. Gero, irakurleak esango du lortu dugun alaez. JULEN: Hainbat orrialdero bada arreta piztekoamarru bat, istorioaren beste bihurgune bateraeramaten zaituen zerbait.

XABIROIko lehen Zenbaki Berezian ere zientzia-fikziora jo zenuten istorio labur batean. Zergatikgertatzen zaizue hain erakargarri? JULEN: Kar,kar… hori Ibanen kontua da. IBAN: Bai, kar, kar…nik ‘inposatu’ dizkiot gidoiak Juleni. Gaztetatikdaukat halako lotura bat zientzia-fikzioarekin.Gaur egun gutxiago kontsumitzen dut literaturaidatzitakoa, baina komikietan beti kontsumituizan dut eta baita zineman ere, jakina. Nireikasketa literarioa zientzia-fikzioaren ildotik eginnuen. Maitasun berezia diot generoari. Lehenkolaborazio horretan super-heroien komikiaknituen buruan, zientzia-fikzioaren adar bat daazken finean. Oso Marvel zalea naiz, askoirakurtzen nuen gaztetan, eta orain, sos batzukditudala, bilduma gehienak osatu ditut. Nireametsa euskal super-heroien komiki bat egitea da.Ez umorearen bidetik. Serioa, baina ironikoa.

Sigrid Frisch tenientea ez da ohiko heroia.Istorioari nolabaiteko nortasun berezirik ematenal dio? JULEN: Ez da protagonista irabazle klasikoa.Errealistagoa da. Alkoholikoa da eta galtzaileukitu bat du. Irabazlearen tradizioaren ondoanbadago beste tradizio bat, anti-heroiarena, etahortik doa nolabait. IBAN: Oso interesgarriairuditzen zitzaidan emakumea izatea protagonista.Beti ematen du halako detektibe edo poliziakgizonezkoak izan behar direla eta zergatik ezemakumezkoak. Alderdi hori esploratu nahi nuen.Onartzen dut seguru asko honek zerikusirik duelanik alabak izatearekin. Oso komiki zalea naizenez,saiatu naiz alabei zaletasun hori transmititzen,Mortadelo, super-heroiak eta txikitan maite nituenbeste hainbat gauzetatik hasita, eta konturatunaiz emakumearen papera komiki horietan

hutsaren hurrengoa dela, eta hori ikaragarria da.Alabek ez dute norekin identifikatu komiki horiekirakurtzean. Aztertua dago haur eta gazteliteraturan neskak errazago identifikatzen direlagizonezko pertsonaia nagusiekin, baina alderantzizez duela funtzionatzen, ordea. Hau da, mutilakemakumezko pertsonaia nagusiekin ez omen diraidentifikatzen. Hori kezkagarria iruditzen zait. Ezdago proposamen nahikorik emakumezkopertsonaia protagonistekin, eta dauden asko osoestereotipatuak dira. Gu saiatu egin gara zerbaitezberdina sortzen. Bi pertsonaia nagusiakemakumezkoak dira eta ez da kasualitatea.

Eta komiki bera ere pertsonaia bihurtu duzue…IBAN: Bai, alde horretatik metakomikia litzateke,kar kar… Komikia berari omenaldia egitea zenasmoa. Azken finean, komikizaletasuna jendearenartean piztu nahian gabiltza, ezta? Xabiroikhorretarako balio beharko luke ere. Galdu egindira komiki-aldizkari gehienak, gaztetanirakurtzen genituen haiek. Nik oso esker ona diot

komikiari eta nolabait adierazi nahi nuen. Zergatikez agertu polizia-teniente bat komiki zalea dena,eta ez betiko polizia bourbon zalea, edo jazz zalea.Hau komiki zalea eta bourbon zalea da aldiberean, edonola ere... JULEN: Gainera komikiakpaper nagusia du istorioaren argumentuan.Nolabaiteko zentraltasuna eman diogu.

Zaila da alegiazko mundu koherente bat sortzea.Nola egin duzue istorioak behar zuen giropenalortzeko? JULEN: Girotzea Hitlerrek gerrabukatzen zenerako Berlin Germaniako hiriburubihurtzeko zuen proiektuan oinarrituta dago.Sarean maketa eta irudi asko dago. Komikia abianipini genuenean Berlinen egin zen erakusketa

proiektu honen inguruan, nola bihurtu nahi zuenBerlin hiri monumentala, eta aukera baliatugenuen. IBAN: Gero, estilo faxista, moderno etakarratu hori garatu izan balitz, ehun urtera nolaizango zen pentsatu genuen.

Zu, Julen, gaztea izanagatik ere, eskarmentuazenuen komikigintzan, baina Ibanentzat lehenkomikia izan da. Nola egin duzue elkarlana?JULEN: Ibanek gidoia bidaltzen zuen orrialdebakoitzean zer agertu behar zen esanezzehaztasun handiz, eta gero bineten birbanaketaegiten nuen nik orrialdeek bineta larregi ezizatearren. Horrekin story-board bat egiten nuen,zirriborro moduko bat, eta horren gainean egitengenituen zuzenketak marrazten hasi aurretik.IBAN: Nik ez nuen ohiturarik komikigintzan.Nanoen lana iruditzen zait binetaz binetazehaztasun guztiekin orria egituratzea. Julenekeskarmentu handiagoa zeukanez, konfiantza osoaizan dut beragan, eta bineten banaketa berarenesku utzi izan dut. Oso eskertzekoa daesperientziadun marrazkilari batekin aritzea.

Eta zuri, Iban, zer eman dizu komikiak literaturaidatziak ematen ez dizunik? IBAN: Batez ere taldelanean aritzeko aukera. Literatura idatziak duenalde ona zein txarra da norbera bere buruarekinbakarrik ari dela, eta komikian kontuan hartubehar duzu bestea, eta besteak ere ekarpenakegiten ditu. Oso prozesu interesgarria da ikusteamarrazkilariak nola interpretatzen duen zukidatziz emandakoa, batez ere sorkuntza ikuspegibatetik. Niri kolaboratzen irakatsi dit, neurribatean. Berez, oso indibidualista naiz, oso nirekasa aritzekoa, eta hemen diziplina bat ezartzendizun prozesu batean ari zara. Komikiak espaziomuga zehatzak ditu eta ipuingintzan izaten zarenbaina are sintetikoago izan behar zara.Lankidearekin transakzio ugari egin behar duzu.Julenek pazientzia handia izan du nirekin, etaeskertzen diot. JULEN: Berak ere nirekin izanduena, kar, kar… Ni bai aritu izan naizelaelkarlanean sortzen. Kasu honetan oso polita izanda, nahiz argumentuaren nondik norakoan jakin,lau hilabetero zati berrien gidoiak jasotzen joanizana. Ez nekien zehatz-mehatz zer gertatu beharzen eta beti zen ustekaberik.•

komi kI TAUN22

XA

BI R

OI*24urria

2011

XA

BI R

OI*24 urria

2011

JULEN RIBAS SASIAIN(Arrasate, 1981) ) irudigile ausartada. Arte Ederrak ikasteko asmoaizan zuen, baina Unai Busturialagunak Bartzelonara joatekokonbentzitu zuen komikiikasketak egiteko. BejondeizulaUnai! Arrasatera itzuli eta, lehenlan profesionalak egin ondoren,Numenak komiki sailari ekin zionBusturiarekin batera. Chroniquesde Sillage komiki sail ezaguneanparte hartu zuen ilustrazioakegiten Jean-David Morvangidoilariraen eskutik. Berriako Mantangorri astekarian Fermineta Xatur komiki-orria iraukurri ohi diogu eta orain olio-pinturakegiten hasi da. Ia hasieratik aritu da Xabiroin, bakarka batzuetan,eta Azken garaipena albumean Iban Zalduarekin elkarlanean.

• “Ez dago proposamennahikorik emakumezko

pertsonaia protagonistekin,eta dauden asko oso

estereotipatuak dira”.

N

“KONTATU DIGUTEN HISTORIAEZTABAIDAGAI IZAN

BEHARKO GENUKE BETI”

azaroansalgai!

• “Erregimen guztienoinarrian dago gezurra, kasu

batzuetan modu sotilagoanegiten da eta beste batzuetan

modu ageriagoan”.

ola izango zen mundua III. Reich-ekoAlemania naziak bigarren mundu gerrairabazi izan balu? Irabazleek idaztendutela historia esan ohi da. Zer idatzikozuketen? Zer ezkutatuko? Iban Zalduak

eta Julen Ribasek Azken garaipena albumeanSigrid Frisch polizia-tenientearen munduanmurgilduko gaituzte erantzun horien guztien bila.

Zu, Iban, Historia irakaslea zara. A zer tentazioaikasi dugun historia aldatzea, ezta? Ez al zaizugustatu ikasitakoa? IBAN: Bai, ikasitakoa gustatzenzait, horrexegatik iruditzen zait interesgarriaikasitako elementu horiek hartu eta aldatzea. Hainzuzen ere, klasean egin ez dezakedan zerbaiteskolak ematen ditudanean, historiak emandizkigun gertakariekin jolastea da, eta Historiabeste era batera nola izan zitekeen imajinatzea.Hori da literaturaren oinarrietako bat, imajinatzeazer gerta litekeen baldin eta baldintza batzukaldatzen badituzu. Alde horretatik ez da berria,asko egin izan da, baita komikian ere. Ipuinakidazten ere iraganarekin halako esperimentuakegiteko joera izan dut. Bestalde, kontatu digutenhistoria batzuetan eztabaidagarria da,manipulazioak egin dira, nahiz eta historialariakhori ez egiten saiatu behar diren, baina, jakina,egin egiten dituzte; eta, orduan, zergatik ezmendekua hartu artearen eremutik.

Historia berridaztea beti da erakargarri. Baina ezal dute esaten Historia behin eta berrizerrepikatzen dela? IBAN: Analogiak daude beti,baina ez dut gehiegi sinesten itzulera eternalean.Horrelako fikzio bat asmatzen duzuneankomenigarria da errealitatearekin lotura batzukezartzea, irakurlearen atxikimendua lortzeko,besterik ez bada. Dena den, eta orain irakaslebezala ari naiz hitz egiten, ikasleek esan ohididate: ‘berdin gaude denbora guztian, berdinak

dira beti krisiak eta gorabeherak’ - EkonomiarenHistoria irakasten dut nik-, baina irakasten dugunhorretan xehetasunek dute garrantzia, aldatzendiren xehetasunak. Egia da komiki honetanagertzen dela zirkularitatearen ideia, bainaxehetasunak eta ezberdintasunakgarrantzitsuagoak dira, nik uste.

Irudikatu duzuen III. Reich-eko Germaniaperfektuak hainbat gezur historiko erabiltzen duherria kontrolpean izateko. Ez, ordea, gure mundudemokratikoak… IBAN: Kar, kar, kar. Erregimenguztietan egiten den zerbait da. Gaur egun dagoengezurrik handiena da kontsumoaren bitartezzoriontasuna lor daitekeela, esate baterako, horrekdakarren guztiarekin: hazkunde ekonomikoarengurtzea, desoreka ekologikoak... Gertatzen dena dademokraziek modu sotilagoan egiten dutela.Komiki honetan iruzur bat baino gehiago agertzenda, baina bat da nagusia. Nahiz eta erregimendiktatoriala izan, hala ere, erabili behar du gezur

bat, agian inork sinesten ez duen gezurra, bainaofizialki erabili behar dena gauzek funtzionadezaten. Oso interesgarria iruditzen zitzaidan ideiahau komikirako. JULEN: Erregimen guztienoinarrian dago gezurra, kasu batzuetan modusotilagoan egiten da eta beste batzuetan moduageriagoan. Sotiltasunetik eginda, azken finean, ezda gezurra kanpotik inposatzen, norberarenbarruan txertatzen da eta eguneroko bizitzariaplikatzen diogu gezurra. IBAN: Oso tentagarria dahalako komikietan kontzeptu hau erabiltzea.Orain Orwellen 1984 etorri zait burura, baina gauregun dugun menderakuntza askoz ere sotilagoada. Hau da, ez da joan Orwellek zioen bidetik,agian, hain zuzen ere, Orwellek abisatu eginzuelako eta horrek zailago bihurtu zuelako bidehorretatik jotzea, eta berak aurreikusi zituenhorietako gauza asko ez dira gertatu. AldousHuxleyren Bai mundu berria eleberriko modeloa,ordea, gehiago gerturatzen da hedonismoarenbidetik despistatzeko dugun gaur eguneko joerahorretara. Dena den, gure asmoa, ziurrenik, ez zenhain sakona komiki honetan...

Azken Garaipena historia-fikzioa da, baina baitaere zientzia-fikzioa, eta, jakina, polizia-kontakizuna. Dena batera. IBAN: Bai. Osozabalduta dagoen generoa da. Blade Runner, esatebaterako, polizia-kontakizuna eta zientzia-fikzioaera berean. Asimovek ere halako mordoa eginzuen. Generoaren sustraietara joan gaitezkehalakoak aurkitzeko. Azken finean, pertsona beraksortu zituen genero biak, nahiz eta ez zituennahastu: Edgar Allan Poek. Polizia-kontakizunaasmatu zuen eta fantasia zientifikoarenaitajaunetako bat da, ez agian bakarra. Oso ohikoezkontza da genero beltza eta zientzia-fikzioarenartekoa. Moebiusen oso fan ere izan naiz gaztetaneta komiki honetarako hasieratik izan nuenburuan ildo horri jarraitzea.

Iban Zaldua

JulenRibas

23

IBAN ZALDUA GONZALEZ(Donostia, 1966) zientzia-fikzioarenmaisuen ipuinak irakurtzentrebatu zen idazten, baina historiaaukeratu zuen ikasgai eta HistoriaEkonomikoaren irakasle da EHUn.Aurreko milurtekoan bi argitalpenbesterik ez genion ezagutu, baina2000 efektuaz geroztik oparoeman digu irakurtzen. Eleberriakegin ditu, Si Sabino viviría etaEuskaldun guztion aberria, baina,ororen gainetik, Iban ipuingileada: Traizioak, Itzalak, Etorkizuna

eta egin berri duen Biodiskografiak bildumak, besteak beste,horren adibide. Volgako batelariak aldizkari digitalaren arraunlarizaildua da Zaldua. Baina jakin bagenekien Ibanen espiritua binetaartean zebilela. Horrela idatzi digu Azken garaipena komikia.

Ez da erraza izango suspensea eta intrigarenerritmoa mantentzea. Dosi zehatzak han-hemenkabanatzea. Hori al da kontakizunaren gakoa? IBAN:Irakurlearen arreta mantendu behar da.Intrigazko nobelaren ezaugarri bat da, noizeanbehi irakurlea harrapatu, pista faltsuak eman etanolabaiteko tontorrak planifikatu kontakizunarenharian. Gero, irakurleak esango du lortu dugun alaez. JULEN: Hainbat orrialdero bada arreta piztekoamarru bat, istorioaren beste bihurgune bateraeramaten zaituen zerbait.

XABIROIko lehen Zenbaki Berezian ere zientzia-fikziora jo zenuten istorio labur batean. Zergatikgertatzen zaizue hain erakargarri? JULEN: Kar,kar… hori Ibanen kontua da. IBAN: Bai, kar, kar…nik ‘inposatu’ dizkiot gidoiak Juleni. Gaztetatikdaukat halako lotura bat zientzia-fikzioarekin.Gaur egun gutxiago kontsumitzen dut literaturaidatzitakoa, baina komikietan beti kontsumituizan dut eta baita zineman ere, jakina. Nireikasketa literarioa zientzia-fikzioaren ildotik eginnuen. Maitasun berezia diot generoari. Lehenkolaborazio horretan super-heroien komikiaknituen buruan, zientzia-fikzioaren adar bat daazken finean. Oso Marvel zalea naiz, askoirakurtzen nuen gaztetan, eta orain, sos batzukditudala, bilduma gehienak osatu ditut. Nireametsa euskal super-heroien komiki bat egitea da.Ez umorearen bidetik. Serioa, baina ironikoa.

Sigrid Frisch tenientea ez da ohiko heroia.Istorioari nolabaiteko nortasun berezirik ematenal dio? JULEN: Ez da protagonista irabazle klasikoa.Errealistagoa da. Alkoholikoa da eta galtzaileukitu bat du. Irabazlearen tradizioaren ondoanbadago beste tradizio bat, anti-heroiarena, etahortik doa nolabait. IBAN: Oso interesgarriairuditzen zitzaidan emakumea izatea protagonista.Beti ematen du halako detektibe edo poliziakgizonezkoak izan behar direla eta zergatik ezemakumezkoak. Alderdi hori esploratu nahi nuen.Onartzen dut seguru asko honek zerikusirik duelanik alabak izatearekin. Oso komiki zalea naizenez,saiatu naiz alabei zaletasun hori transmititzen,Mortadelo, super-heroiak eta txikitan maite nituenbeste hainbat gauzetatik hasita, eta konturatunaiz emakumearen papera komiki horietan

hutsaren hurrengoa dela, eta hori ikaragarria da.Alabek ez dute norekin identifikatu komiki horiekirakurtzean. Aztertua dago haur eta gazteliteraturan neskak errazago identifikatzen direlagizonezko pertsonaia nagusiekin, baina alderantzizez duela funtzionatzen, ordea. Hau da, mutilakemakumezko pertsonaia nagusiekin ez omen diraidentifikatzen. Hori kezkagarria iruditzen zait. Ezdago proposamen nahikorik emakumezkopertsonaia protagonistekin, eta dauden asko osoestereotipatuak dira. Gu saiatu egin gara zerbaitezberdina sortzen. Bi pertsonaia nagusiakemakumezkoak dira eta ez da kasualitatea.

Eta komiki bera ere pertsonaia bihurtu duzue…IBAN: Bai, alde horretatik metakomikia litzateke,kar kar… Komikia berari omenaldia egitea zenasmoa. Azken finean, komikizaletasuna jendearenartean piztu nahian gabiltza, ezta? Xabiroikhorretarako balio beharko luke ere. Galdu egindira komiki-aldizkari gehienak, gaztetanirakurtzen genituen haiek. Nik oso esker ona diot

komikiari eta nolabait adierazi nahi nuen. Zergatikez agertu polizia-teniente bat komiki zalea dena,eta ez betiko polizia bourbon zalea, edo jazz zalea.Hau komiki zalea eta bourbon zalea da aldiberean, edonola ere... JULEN: Gainera komikiakpaper nagusia du istorioaren argumentuan.Nolabaiteko zentraltasuna eman diogu.

Zaila da alegiazko mundu koherente bat sortzea.Nola egin duzue istorioak behar zuen giropenalortzeko? JULEN: Girotzea Hitlerrek gerrabukatzen zenerako Berlin Germaniako hiriburubihurtzeko zuen proiektuan oinarrituta dago.Sarean maketa eta irudi asko dago. Komikia abianipini genuenean Berlinen egin zen erakusketa

proiektu honen inguruan, nola bihurtu nahi zuenBerlin hiri monumentala, eta aukera baliatugenuen. IBAN: Gero, estilo faxista, moderno etakarratu hori garatu izan balitz, ehun urtera nolaizango zen pentsatu genuen.

Zu, Julen, gaztea izanagatik ere, eskarmentuazenuen komikigintzan, baina Ibanentzat lehenkomikia izan da. Nola egin duzue elkarlana?JULEN: Ibanek gidoia bidaltzen zuen orrialdebakoitzean zer agertu behar zen esanezzehaztasun handiz, eta gero bineten birbanaketaegiten nuen nik orrialdeek bineta larregi ezizatearren. Horrekin story-board bat egiten nuen,zirriborro moduko bat, eta horren gainean egitengenituen zuzenketak marrazten hasi aurretik.IBAN: Nik ez nuen ohiturarik komikigintzan.Nanoen lana iruditzen zait binetaz binetazehaztasun guztiekin orria egituratzea. Julenekeskarmentu handiagoa zeukanez, konfiantza osoaizan dut beragan, eta bineten banaketa berarenesku utzi izan dut. Oso eskertzekoa daesperientziadun marrazkilari batekin aritzea.

Eta zuri, Iban, zer eman dizu komikiak literaturaidatziak ematen ez dizunik? IBAN: Batez ere taldelanean aritzeko aukera. Literatura idatziak duenalde ona zein txarra da norbera bere buruarekinbakarrik ari dela, eta komikian kontuan hartubehar duzu bestea, eta besteak ere ekarpenakegiten ditu. Oso prozesu interesgarria da ikusteamarrazkilariak nola interpretatzen duen zukidatziz emandakoa, batez ere sorkuntza ikuspegibatetik. Niri kolaboratzen irakatsi dit, neurribatean. Berez, oso indibidualista naiz, oso nirekasa aritzekoa, eta hemen diziplina bat ezartzendizun prozesu batean ari zara. Komikiak espaziomuga zehatzak ditu eta ipuingintzan izaten zarenbaina are sintetikoago izan behar zara.Lankidearekin transakzio ugari egin behar duzu.Julenek pazientzia handia izan du nirekin, etaeskertzen diot. JULEN: Berak ere nirekin izanduena, kar, kar… Ni bai aritu izan naizelaelkarlanean sortzen. Kasu honetan oso polita izanda, nahiz argumentuaren nondik norakoan jakin,lau hilabetero zati berrien gidoiak jasotzen joanizana. Ez nekien zehatz-mehatz zer gertatu beharzen eta beti zen ustekaberik.•

komi kI TAUN22X

AB

I RO

I*24urria2011

XA

BI R

OI*24 urria

2011

JULEN RIBAS SASIAIN(Arrasate, 1981) ) irudigile ausartada. Arte Ederrak ikasteko asmoaizan zuen, baina Unai Busturialagunak Bartzelonara joatekokonbentzitu zuen komikiikasketak egiteko. BejondeizulaUnai! Arrasatera itzuli eta, lehenlan profesionalak egin ondoren,Numenak komiki sailari ekin zionBusturiarekin batera. Chroniquesde Sillage komiki sail ezaguneanparte hartu zuen ilustrazioakegiten Jean-David Morvangidoilariraen eskutik. Berriako Mantangorri astekarian Fermineta Xatur komiki-orria iraukurri ohi diogu eta orain olio-pinturakegiten hasi da. Ia hasieratik aritu da Xabiroin, bakarka batzuetan,eta Azken garaipena albumean Iban Zalduarekin elkarlanean.

• “Ez dago proposamennahikorik emakumezko

pertsonaia protagonistekin,eta dauden asko oso

estereotipatuak dira”.

N

“KONTATU DIGUTEN HISTORIAEZTABAIDAGAI IZAN

BEHARKO GENUKE BETI”

azaroansalgai!

Xabiroi: 24. zenbakia, 2011ko urria

Documents

Transcript of Xabiroi: 24. zenbakia, 2011ko urria