1. 1. SUKARRIETAKOESKOLASAIAKUNTZARAKOZENTROAENTROAITSASADARRASESZ
2. 2. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaSukarrietako Eskola Saiakuntza Zentroa (SESZ) ingurumen hezkuntzako zentro bat da eta honen inguruan,bere proiektu propioa du.Talde Pedagogikoak txosten hau prestatu du, bai lan proiektu bat garatuko duten ikasleen irakasleentzatbaita lan proiektu honen inguruan edo SESZaren lanari buruz interesa duten guztientzat ere.SESZeko proiektu honen marko teorikoa, bere oinarri pedagogikoak eta garatzen den lan proiektuaren ildoaeta saioak zehazten dira berton.AURKIBIDEAI ZATIA: SESZko PROIEKTUASARRERA________________________________________________________________________________________3SESZ_______________________________________________________________________________________3KRISIA______________________________________________________________________________________4SESZko PROIEKTUAREN LAN ESKEMA OROKORRA___________________________________________________41.- INGURUMEN HEZKUNTZA________________________________________________________________________62.- CURRICULUMA________________________________________________________________________________ 73.- KONPETENTZIAK_______________________________________________________________________________84.- IKUSPEGU ERAIKITZAILEA SESZ_________________________________________________ ___________________95.- EBALUAZIOA SESZn____________________________________________________________________________ 106.- LAN PROIEKTUak SESZ__________________________________________________________________________11LAN PROIEKTUEN FASEAK _____________________________________________________________________12II ZATIA: ITSASADARRA LAN PROIEKTUA7.- ITSASADARRA LAN PROIEKTUAREN GARAPENA_____________________________________________________ 157.1 LAN ILDOA _____________________________________________________________________________157.2 HELBURU OROKORRAK____________________________________________________________________ 167.3 EDUKI SAREA ___________________________________________________________________________ 177.4 SAIOEN AUKERAK _______________________________________________________________________ 177.5 PROGRAMAREN SAIOEN GARAPENA _________________________________________________________ 187.5.1 LEHEN URRATSAK ____________________________________________________________________187.5.2 URDAIBAIKO ITSASADARRA____________________________________________________________ 197.5.3 PADURA____________________________________________________________________________207.5.4 KOSTALDEA_________________________________________________________________________217.5.5 URDAIBAIKO GIZA JARDUERAK_________________________________________________________ 227.5.6 GAUR ETA BIHARKO GIZARTEA ERAIKITZEN________________________________________________257.5.7 ALTERNATIBAK ETA KONPROMISOAK____________________________________________________ 267.5.8 KOMUNIKAZIO KANPAINA_____________________________________________________________ 287.5.9 ASTEKO BALORZAIOA_________________________________________________________________ 298.- ARGITALPENAK eta BIBLIOGRAFIA_______________________________________________________________ 302
3. 3. I ZATIASARRERANor ?Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa (SESZ) Bizkaiko ikastetxeen zerbitzura dagoenbaliabide bat da. Bere helburuak, ingurumenaren aldeko sentsibilizazio, kontzientziazio, ezagutza, jarreraaldaketa eta bere aldeko ekimen indibidual eta sozialak garatzea dira batik bat. Ikasleek natura etaingurumenaren aldeko ikerketak garatzmaterial berriak sortzekoa.SESZ 1982. urtean jaio zen, Estatuko lehenetariko ingurumen hezkuntzako ekipamendua da. Urte hauetanzehar aztarna sakona utzi du bai ikasle eta irakasleengan,Zer?Gure programetan jarduten duten ikastaldeak Bizkaiko ikastetxe askotatik datoz (ikasturtero 3.200 ikasleinguru) eta Lehen Hezkuntzako 4. maila eta DBHko 2. maila bitartekoak dira, biak barne. IkasleeIngurumen Hezkuntzan (IH) kokatzen dute bere lana, Lan Proiektu (LP) hauetatik bat garatuz: Ura,Itsasadarra, Lurra, Basoa edo Planeta Berdea.Egonaldiak 24 orduko 5 egunetakoak dira. Ikastetxe eta jatorri desberdinetako adin berekoelkarrekin daude lan proiektuetan, tailerretan, denbora librean, jatorduetan eta aukera paregabeasortzen da bizikidetzarako.Nola?SESZeko lan eremuak saiakuntza eta ikerkuntza dira.hezkuntza-baliabidegaratzeko aukera dute bertan, eta irakasleek esperientzia pedagogiko zein Saiakuntzan, aipatutako IHko lan pdira. Ikerkuntza eremuan berriz, jorratzen den praktika pedagogikoariburuz etengabeko hausnarketa egiten da eta diseinatutako materialaketa estrategiak ikastaldeekin probatzen dira.Guzti honen emaitzak hezkuntza komunitatearen esku jartzen dira argitalpenen bidez, baiformakuntza, kongresu edota bisitaldietan ere, hezkuntza interbentzio eredu hau ezagutzera emanez.Ikerkuntza eta Saiakuntza garatzeko erreferentzi eta dimentsio desberdinetako markoetan aritzen gara.Horrela, Euskal Autonomi Erkidegoko CurriEta Ikuspegi Eraikitzailea, Lan Proiektuen Metodologia eta Ebaluazioa (ikasteerregulatzaile gisa) dira bide.Ikerkuntza etaSaiakuntza garatzekoerreferentzi etadimentsiodesberdinetakomarkoetan aritzengara.Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa3eta baita publikazio eta kongresuetan ere.umen roiektuetan, n, proiektuak eta tailerrak garatzenCurriculuma, Konpetentziak, eta Ingurumen Hezkuntzraikitzailea, Horrela, EuskalAutonomi Erkidegokocurriculuma,konpetentziak, etaingurumen hezkuntzadira oinarriak.ikuspegi eraikitzailea,lan proiektuenetaeko kneska mutilakta ponentzi,culuma, a dira oinarriak.ikaste-irakaste prozesuarenEtametodologiaebaluazioadira bide
4. 4. Izugarri handitu da kontsumoaren kargaIKUSTEN DA DITUGUN ARAZO SOELKAR LOTURIK DAUDELA: pobrezia, baliabide banaketa desorekatua, populaziohazkundea, migrazioa, elikadura eskasa, osasuna eta hiesa, aldaketa klimatikoa, esuministroa, ekosistemak, biodibertsitate biologikoa, ur baliabideak, elikadurasegurtasuna eta ingurumenaren kalterako diren toxinakingurumenarentzako. GEROZ ETA ARGIAGOSOZIAL, EKONOMIKO ETA INGURUMENEKOAKKRISI AIngurumenari buruz dihardugu uneoro. Daramagun bizimodu eredu honek krisi sistemiko eta konplexubatera eraman gaitu. Edozein krisi beste hainbat krisiri lotua dago (ekologiko, sozial, kultural, politiko, edotabaloreen krisia). Gizarte antropozentriko honen ondorioak jasatkalte nabarmenak sortzen.Ingurumen arazo batzuk aitatze arren, kutsadura (atmosferikoa, ura eta lurrarena, akustikoa, luminikoa,magnetikoa), aniztasunaren galera (kulturala, espeziena), lur emankorraren galera,ditzakegu.Ingurumen krisiari ekiteko, beharrezkoak dira lehenbailehen hainbat eremu kontuan izango dituengogoetak eta ikerketa egitea (baloreena, zientifikoa, politikoa, ekonomikoa) beti erekontuan izanda.Asko dira honetan ikertzen eta adierazpenak egiten ari diren adituak. Aspaldidanik ari dira esaten norantzabiatu. Besteak beste, ikuspegi biozentrikosoilik, beste edozein, txiki zein handi baten, balio berarekin eta ez gehiagorekin. Ikuspegi hau barneratzenez dugun heinean, orain arte bezala jarraituko dugu.Ikuspegi honetara heltzeko, alde bafinitoa dela onartu. Biomimesia da beste aukera bat;biomimesiz jokatuz.Eta beste hainbat aspektu ere hausnartzeko eta pentsatzeko badago:ekologikoa onartu, gure aztarna ekologikoasoilik bultzatu, justizian eta elkartasuneanbaita berdintasuna.Badabil jendea guzti hau bultzatzeneta bere egunerokotasunean aurreraeramaten ere. Honen eredu dirahemen berton ikastetxeetan zeinnazioarte mailan garatzen ari direnEskola Agenda 21 (EA21), TokikoAgenda 21 (A21) bezalakoprogramatan murgilduta dabiltzanpertsona guztiak, edota CONFITdelako konferentziak burutzen aridiren gazte eta umeak. Ezin aipatugabe utzi ere inguruko herrialde,eskualde eta herri askotan alorhonetan ari diren talde sozialdesberdinen egiteak.Ea guztion artean eszenUnesco (2005):DatorrenHamarkadarako, NBErenGarapen jasangarrirakoHezkuntza planaSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa4jasaten ari gara gaur egun eta etorkizunerakora en biozentrikora jo behar dugu. Gizakiok munduko elementu bat gehiago garabatetik planetak mugak dituela onartu behar duguNaturak berak egiten duena kopiatu beharko genuke,Kanpo zorraren ideia gainditu etagutxitu, garapen iraunkorra eta ez hazkunde ekonomikoaoinarritu, ekitatea lortu, hori baita berdintzen gaituena, horiuta eszenatoki berriak eraikitzea lortzen dugun!gosea, gudak aipaikuspegi sistemikoadugu. Hau da, PlanetazorIAL, nergia
5. 5. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaSESZ ko PROI EKTU AREN LAN ESKIngurumen krisialdia honen aurrean, SESZak bere eginkizuna bi zehaztapen maila ezberdinen araberagaratzen du:KANPO DIMENTSIOAKonpetentziakIngurumenCurriculuma hezkuntzaEMA OROKORRAEgunero, lanean ari garenean, dimentsio bien arteanbatetik bestera pasatzen da. Hau da, une berean ematen daCurriculumaOndoren, dimentsio bakoitzaren ezaugarriak azalduko dira.KANPO DIMENTSIOtik hasiko gara.5etengabeko feed-backa ematen da. Momenturokonplexutasun guztia.KonpetentziakIngurumenhezkuntzaKANPODIMENTSIOAKtestuinguru orokorbateri egiten dioerreferentzia etakontuan izangoditu Hezkuntza etaIngurumentestuinguruak bereorokortasuneanBARNEDIMENTSIOAKiturriepistemologikoeieta kanpodimentsioa aurreraeramateko egindiren aukeraketeiegiten dieerreferentziaLan proiektuenme odologiaEbaluazioaIkuspegieraikitzaileaBARNE DIMENTSIOAa Lan proiektuenmetodologiaEbaluazioaIkuspegieraikitzailea
6. 6. 1.- INGURUMEN HEZKUNTZAIngurumen krisiari ekiteko beharrezkoak dira gogoeta zientifikoakudeaketa ereduei buruzkoa, baita ereduoi eusten dieten baloreen gainekoa ere.Ingurumen Hezkuntzako edozein programak honako hauek izan behar ditu kontuan: Ingurumen Hezkuntzak soilik naturaren alderdi fisikogainditzea. Xedea ez da zenbait elementu ezagutzea, baizik eta faktore anitzetako problematikakonpontzeko bideak topatzea eta alternatibak proposatzea:A) Etorkizunerako eta gaur egunerako alternatibak.B) Planetako izaki bizidun guztiontzat iraunkortasuna lortzeko alternatibak. Ingurumena bere osotasunean eta era konplexuan ulertzea, kontutan izanik faktore ugarien eskuhartzea ematen dela (kulturalak, ekonomikoak, sozioelementu bakoitza bere aldetik ezagutzea, baizik eta faktore ezberdinen arteko elkarreraginakaztertzea, ikuspegi sistemiko eta holistiko batetik alegia. Ingurumen Hezkuntzak berariazkotzat duen etika maila eransten da azken fasean. Horrek, jarrerahartzearen beharrizana (indibidualki zein kolektiboki) eskatu eta jarrera aldaketa eta ingurumenarazoen konponbidean parte hartzea ekarriko ditu.Hezkuntza-estrategia honen azken xedea da gure bizimoduak eragindako problematikaz kontzientziahartzea, eta ingurumena errespetatzeko eta defendatzeko konpromisoa bilatzea. Testuinguru horretan,hiru esparrutan multzokatu ditzakegu Ingurumen Hezkuntzako xede nagusiak: Ingurumen-problematikaren aurrean sentsibilizatzea. Ingurumena ulertzeko beharrezkoak diren ezaguerak eskuekonomiko, politiko eta bestelakoak barne) eta haren problematikan denok daukagun ardurareninguruko kontzientzia hartzea. Parte-hartze jarrerak bultzatzea, ingurumenzein etorkizuneko eredu berrien eraikuntzan denoi dagokigun betebeharra onartuz.Gure eginkizuna Lan Proiektuetan garatzen da, eta hauetako bakoitzean egiten den ingurumenarenikerketak hiru jarduera maila hauek hartzen ditu kontutan:Ingurumenean bertanburututako ezagutza,aztertu nahi deningurunearekin etaberarenproblematikarekinkontaktuan dagoena.Horrela, funtsezkobaliabide bihurtzen dirairtenaldiak.Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa6eta ikerketa, bai baliabide eta ondasunen-naturalak aztertzen dituen kontzeptuaaki -politikoak...). Hortaz, helburua ez darizana ratzea (alderdi zientifiko, sozial, kultural,ingurumen-problematikaren konponbidean eta gaur eguneroiektuetan Ingurumenari buruzkoezagutza, hau da,ingurune fisiko-naturala,politikoa, kulturala etaabarrekoak kontrolatzenduten mekanismoakulertzeko ezagueramultzoa.Ezaguerok, LHko etaDBHko lehen ziklokocurriculumean duteberaien erreferentzia.Ingurumenaren aldekoezagutza,ingurumenarekikoerrespetuzko jarrerakbereganatuz eta arazoenaurrean alternatibakplanteatuz hiruzehaztapen mailatan:Zer egin daitekekonpontzeko?Zer egin dezakeguZer egingo duguekimenera pasatzeko,norberaren inplikazioabilatzeko.uralak -egunerakoarazoaguk?dugu?,
7. 7. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa2.- CURRICULUMAHezkuntzan, curriculuma ikaskuntzamultzoa da. Hezkuntzaren antolaketaren funtsa da.Kontzeptu konplexua da. Besteak beste, gizartearekiko loturak, pedagogiahezkuntzaren praktika eta bilakaera bera islatzen ditu. Batzuen iritziz, curriculuma hezkuntzaguztiz zehaztu egiten duen agiria da (zer, nola eta noiz irakatsi eta ebaluatu). Beste batzuen iritziz, agiribaten guztiz zehaztuta ez badago ere (eskolak eskaintzen dituen ikaskuntzaGaur eguneko curriculumak ikasleek izan beharreko gaitasunak jasotzen ditu. Eta aurrez adierazitakocurriculum-proposamenak aintzat hartuta,egiten ikastea, elkarrekin bizitzen ikastea eta izatxostena, 1996).ikaskuntza-prozesu bat osatzen duten helburu, gaitasun, metodo eta ebaluazioenIndarrean dagoen curriculumak, OinarrizkoHezkuntzaren xedeetan, bere 5. Artikuluandio:Pertsonek bizitza osorako eskuratuko dutenhezkuntzaren etapa komuna etaderrigorrezkoa da Oinarrizko Hezkuntza, etahauek dira haren xedeak, giza nortasunarengarapen osoa lortzeko:a) Ikasleak prestatzea pertsona helduenbizitzari ekiteko; bizitza oso bat izateko,gizabanako diren aldetik; gizarteko herritaraktibo izateko; eta izadiaren zaintzarekikoeta garapen iraunkorrarekiko konpromisoaduten pertsonak izateko.7-sistemaren ezaugacurriculum ezkutua), modu orokorrago batez ulertuta, curriculuma-esperientzia guztien multzoa da.hezkuntzaren lau zutabeak barneratzen ditu: ezagutzen ikastea,ten ikastea (UNESCO erakundearentzat egindako Delorsako ezaugarriak eta-prozesua),
8. 8. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa3.- KONPETENTZIAKKonpetentziak bizitzako edozein egoerari aurre egin ahal izateko ikasleak dituen ahalmen multzoa dira,trebezia, abilezia, jarrera eta balore multzoa, hain zuzen.Indarrean dagoen curriculumak, pertsonen gaitasunak osorik garatu ahal izateko, Oinarrizko Hezkuntzakoeredu bat ezartzen du. Printzipio orokorrakkontuan hartzen ditu, norberaren garapena bermatzeko, pizateko, eta enplegua lortzeko.Bi konpetentzi moten aurrean kokatzen gara: Konpetentzia orokorrak:testuinguru guztietan ikasten dira. Oinarrizko konpetentziak:balore multzo oso bat da, testuinguru errealetan modu eraginkorrean aplikagarria.Arloek eta ikasgaiek hezkuntza planteamendu osoago bati ekarpenak egitea eta oinarrizkolortzea ahalbideratzen dute .Ingurumen hezkuntzak curriculumaren elementuak (helburuak, edukiak, ebaluazioa) hartzen ditu etabeste era batez antolatzen ditu ikasleek, bere mailan, ingurumenaren krisiari erantzun bat emateko.Guzti hau kontuan izanik eta marko honetan kokaturik, SESZ proiektuak curriculuma eta konpetentziorokorrak eta oinarrizkoak garatu ahal izateko, aukerak eta uneaproiektu guztietan.Orain, BARNE DIMENTSIOra joko du Lan proiektuen metodologia Ikuspegi eraikitzailea Ebaluazioa erregulazio tresna moduan8darrean eta pertsonek izan behar dituztenertsonak gizarteratzeko, herritar aktiboakHezkuntza integralerako ardatz nagusi erreferentzialak dira etaTestuinguruari egokitutako ezagutza, trebezia eta abilezia, jarrera etak zabaltzen ditu lantzen dituen ldugu:oinarrizko gaitasunakkonpetentziaklan
9. 9. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa4.- IKUSPEGI ERAIKITZAILnGure lanari ekiterakoan, geure egiten ditugu ikuspegi eraikitzailearen oinarrizko printzipioak, hainbatautorek eta ikuspegik egin duten bezala.Horrela, ikuspegi eraikitzailetik abiatuta, kontuan hartzen ditugu: Ikaste-prozesua ingurunearekin elkarreraginean garatzea, buru Ikaslearen aurretiazko ideietatik abiatzea, ezaguera berriak eraikitzeko etabetiere haren garapen-eremu hurbilaren baitan. Eta, ikasitakoa esanguratsua eta beste esparru batzuetan aplikagarria izatea.Eta geure egiten ditugu printzipio hauek: Ikastea norbanako prozesua da Irakaste-ikaste prozesuan, denikasten.gaitasunak garatzeko, Ikasleek dituzten aurretiazko ideiek Ikaspenak autonomia bultzatu behar du (ikasten ikast Ikaspenak esanguratsua izan behar du, eta horretarako zenbait baldintza behar dira, materialakesangura logikoa edukitzea, ikasgaiak esangura psikologikoa edukitzea, ikasten ari direnpertsonengan jarrera positiboa izatea: burueta funtzionaltasun kognitiboa. Ikaspena berdinen arteko hartu Irakasleok bitartekariak gara ikasteGuzti hau lortzeko ezin bestekoa daeginez hausnarraraztea beti ere garapen9EA SESZn-jarduera gogor baten ondorioz.ingurunearekin elkarreraginean garatzen dena.den-dena ez da era berean ikasten, eta ikasle guztiek ez dutehaiek ikas dezaketena baldintzatzen dute.ikastea).buru-jarduera (gatazka kognitiboa eta eskemahartu-emanetan sortzen da.ikaste-irakaste prozesuan.harreman dialogikoaren bidez jokatzea. Hau da, igarapen-eremu hurbilean kokatuz galderak eta hausnarketak.era bereantiboa - aldaketa)ikasleei galderak
10. 10. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa5.- EBALUAZIOA SESZnZalantzarik gabe, ebaluazioa irakaste-ikaste prozesuen ezinbesteko osagaia da, batez ere, prozesu horrengidari bihurtzen bada, eta prozesu berrien sortzaile edo katalizatzaile. Dispositibo horren zeregina heziketa-prozesuakemandako informazioa aztertzea da, prozesuari osotasunean laguntzeko.Ebaluazioa egiten dugun lan guztiaren ardatza da. Irakaste prozesuaren erregulatzailea da eta, aldi beran,ikaste prozesuarena ere bai. Bigarren esparru horretan, ikasten duenari beraren eraikitze prozesuakontrolatzea eta erregulatzea ahalbideratzen dio. Hau da, ikaslearentzako ebaluazioa elementuautoerregulatzaile bihurtzen da, ikasten ikastea ahal bideratu beharko liokeena. Gure lana irakaste-ikasteprozesua erregulazio (autoerregulazio-koerregulazio) mekanismoez blaitzea da: Ikaslea autoerregulatzeko eta irakaslea bera ere autoerregulatzeko Taldea koerregulatzen da eta irakaslea eta taldea ere koerregulatzen dira Jardueretan txertatuta dago. Ez da aparteko ekintza batIdeia hauek guztiak gauzatzeko, pauso hauek jarraitzen ditugu:1. Ikastalde eta irakaslearengandik jasotzen dugun informazioarekin hasierako ebaluazioa burutu2. Saioen helburuak ikasleekin adostu eta bide batez, egin behar denaren irudikapen mentala eraiki3. Ebaluazio irizpideak adostu eta jardueren aitzinapena eta planifikazioa egin4. Adostutako helburuak ikasle guztiek bereganatu dituzten egiaztatu5. Ikasleak bere aurrerapenez eta berak eraikitako prozesuaz ohartarazi6. Irakasleak ikasleen bilakaeraz jabetu7. Programatutako ikaste-irakaste prozesuan egindako aurrerapenak ikasleekin konprobatuGaratzen dugun ereduan ezaugarri hauek betetzea da gure helburua, ebaluazioa bultzatzaile eta aldiberean, elementu laguntzaile izan dadin irakaste-ikaste prozesuaren baitan: Ebaluazioak hiru fase behar ditu: hasierako diagnostikoa, fase prozesuala eta fase batukaria edogehikorra. Gure asmoa, hiru faseotan autoerregulazio elementuak sartzea da, eta horrela ebaluaziohezitzailea lortzen saiatzen gara; labur esatearren, ikasten ikastearen balioa bultzatzen dugu ebaluazioakberak irakatsi dezan, hau da, ikasleak hezi ditzan. Prozesuan zehar oso inportantea da ikasleen arteko zein ikasle eta irakasleen arteko komunikazioa.Komunikazioa behar da, ikasleen eta irakaslearen prozesuak erregulatzeko, bi prozesuen arteko loturaizateko eta informazioa eman edo sortzeko.o Ikasleek beraien irudikapen mentala komunikatu behar dute, eta kontutan izan behar duguirudikapen horren eraikuntza dela inportanteena.o Garrantzi handiko elementua da hitzez adieraztea (idatziz zein ahoz).o Galdera-erantzun sorta gidatzaile baten bidez burutuko da, betiere protagonismoa ikasleen10erantzunei emanez.
11. 11. 6.- LAN PROIEKTUAK SESZZergatik lan proiektuen metodologia? Lan pOndoren ikus daiteke bataren eta bestearen ezaugarriak eta nola uztartzen diren biak.Ingurumen arazoak lantzeko beharrezkoada arazo erreal batetik abiatzeaIHk inguru-menarenalde egingodutenherritaraktiboakhezteabilatzen du.Konprometi-tzendirenpertsonak,alternatibakburutzerapasatzendirenakLan proiektu batjakin-min batetikabiatuko da. Horriarazo batetikabiatzea eredeitzen zaioProiektuetanmurgiltzeakgizartean parte-hartzekobeharrezkoak direnkonpetentziakgaratzea eskaintzenduIkasleak alternatibakpentsatzea etaerabakiak hartzeabultzatzen da,horrek burutzekoerantzule ere egingoFaktore anitzetakoproblematikak konpontzekobideak eta alternatibaktopatzea bilatzen daroiektuen metodologiak lotura zuzena dauka ingurumenarekin.Ikaslea maila goreneanjartzea da helburua.IKASLEA PROTAGONISTAPlanifikazioan,ekimenetan,hausnarketetan,erabakietan partehartze zuzena izatea.Ikasleen inplikazioa,konplizitatea,erantzukizuna lortzeaere badira lanproiektuen helburuakbaituSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroaizatea11nIHn, ezagutzakingurunean bertan,ingurumenari buruz etaingurumenaren aldeegiten dira. Ingurumenabere osotasuneanulertuta hau daholistikoki eta ikuspegisistemiko batetikGizarte anitzaren ulermena. Justizian etaelkartasunean oinarritutakoErrealitateaelementuesanguratsua daikasketarakoLan proiektuenmetodologiakikasketadisziplinartekoabultzatzen du etaaukerak zabaltzenditu ikuspegisistemiko konplexuagaratzekoheuristikoan,garatzen diraElkarlaneanaritzeak,interakzio etasozializaziogarapena lantzendu. Ikasle guztienintegrazioaTalde lanabultzatzen da:talde handia,ertaina eta txikiagizarteaIkasleareninguruerrealetikabiatu etamundumailakoarazoetarazabaltzen dahausnarketaModuikerkuntzakbultzatuzirtenaldiakIkasketa-egoerakulertzea erraztendu ikaslearentzatesanguradutelako
12. 12. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaLAN PROIE KTUEN FASEA KAurreko guzti horretarako, lan proiektuetan hiru fase planteatzen ditugu: Hasierako diagnostikoa: ikasleek dakitena ikertzeko eta programa prestatzeko. Fase prosezuala: ekintzen garapenari dagokiona, gatazka kognitiboa eragiteko eta ikaste-prozesuakFASEPROZESUALA12bultzatzeko. Fase gehikorra: ikasleek ikasi dutena komunikatzeko, kontatzekoHASIERAKODIAGNOSTIKOAHASIERAKO DIAGNOSTIKOA:HelburuakFASEGEHIKORRA-Hasierako programa diseinatu ahal izateko, ikastetxetara bertara joan eta bisitaldia eginez,ikasleen eta irakasleen inguruko informazioa jasotzea eta gu geu eta SESZa bera ere,ikastaldeari aurkeztea.-Ikastaldearen aurretiazko ideiak, talde dinamika eta irakasleak emandako informazio kontuanizanda, diseinatzen den hasierako programa beraien garapen-eremu hurbilean kokatzeaEkimenakIkastetxetara egin beharreko bisitaldia burutu:-Norberaren eta SESZaren aurkezpena egin (honela egonaldira datozenean pertsonabat, erreferentziazkoa, ezaguna izango da)-Beraiek dituzten galderak eta kezkak argitu-Aurretiazko ideiak jasobakarkakoak (diagnosia) etataldekoa (prognosia )-Talde dinamika (jarrerak, harremanak) aurreikusi-Irakasleen nahiak, interesak, ikasleenganako eta ikastaldearenganako informazioa,EA21eko ikasturteko gaia, aurreko ikasturteetan landutakoa eta abar jaso
13. 13. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa13FASE PROZESUALAHelburuak-Ikastaldeak lan proiektua garatzeko, diseinatutako programa burutzea. Horretarako, behardiren egokitzapenak eginez eta ondorengoak bultzatuz: Sentsibilizazioa: Arazoa edota gaia aurkezterakoan sentsibilizaziorako aukerazabaltzen da. Aukera hau, programaren garapenean, beste momentu batzuetan ereematen da. Ezaguera: Ingurumena eta bere arazoak ulertzeko beharrezkoak diren ezaguerakeskuratzea da hemen helburua Ingurumenean bertan burututako ezagutza (funtsezko baliabide dirairtenaldiak) Ingurumenari buruzko ezagutza (Ingurune fisikoa, naturala, politiko,kulturala eta abar) Ingurumenaren aldeko ezagutza (ingurumenaren aldeko errespetuzkojarrerak bultzatzea eta arazoen aurrean alternatibak bilatzea,ondoren ekimenera pasatzeko) Kontzientzia hartzea: Gaiaren aurkezpenean sentsibilizatzen joaten badira ere, gureasmoa, ikasleek kontzientzia hartzea ere bada. Hau da, ikasleek beraiek ere arazoarenparte direla konturatzea eta horrela izanik, erantzukizuna dutela konponbidean. Guztihau betiere esperimentazio bidez. Jarrera aldaketa: Ezagututako arazoaren aurrean norbere jarreren aldaketa izatea. Irtenbideak proposatzea: Alternatibak proposatzea. Arazoa gutxitzeko edotakonponbideak aurkitzeko ideia berriak pentsatzea eta planteatzea da nahia. Ekimenean parte hartzea: Ekimen indibidual zein sozialak burutzea.Prozesu hau ez da orden jakin batean ematen, ez da lineala.Adibidez: pertsona batek Zaborra sailkatu eta dagokion edukiontzira bota ekimenaburutzen du baina ez dago kontzientziatuta eta ez dauka horretaz ezagutzarik ere, bainabere etxean beti egin izan da eta berak errepikatu egiten du.Ekimenak-Lan proiektua burutzeko diseinatu den programazioan jarritako saioak garatu.Saio guztiek une hauek dituzte: Planifikazioa Ekimena Hausnarketa Erregulazioa-Programazioa aurrera doan heinean, sortutako premien arabera behar diren egokitzapenaktxertatu.Erregulazioak premiazkoak diren egokitzapenak egiten lagunduko digu (ikasleenganemandako aldaketek, hausnarketek hartu duten bidea, ildoak, erabilitako denborenkudeaketak, eguraldiak).
14. 14. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa14FASE GEHIKORRAHelburuak- Programatutako irakaste-ikaste prozesuan ikasleek egindako aurrerapenak, hau da emandakoikasketa berriak konprobatzea Ikasleek nola bereganatu dituzten ezaguera berriak Nola erlazionatu dituzten lehendik zeuzkatenekin Nola trebatu diren prozedura berrietan Aurrera egin ote duten jarrera aldaketetanAzken finean, ea prest dauden ekimenerako (talde zein norbere ekimenetarako)EkimenakHorretarako erabiltzen dugun tresna komunikazioa da:Proiektua aurrera eraman duen talde bakoitzak astean zehar egindakoa, ikasitakoa etalortutako ondorioak azaldu eta komunikatzen dizkie beste taldeei, garatutakoproiektuarekin bat datozen ingurumenaren aldeko alternatibak praktikan jartzeraanimatuz.Kontuan hartzekoa da, komunikazioa prestatzean, ikastaldeak egiten dituen burujarduera sakonak: garrantzitsuena azaltzeko ideiak zehaztu, sekuentziatu, antolatu, mezuedo esloganen bidez adierazi, komunikabide ezberdinak erabili, lanaren banaketa egin...honako egoeretan sortzen diren iskanbilatxoak gainditu beharko direla ahaztu gabe.Komunikazioak, eginahal intelektual handia suposatuaz gain, bai elkarkidetza baitaebaluazio kutsua ere hartzen du.Asteko lanaren azken ekintza hau guztiz motibagarria eta atsegina bilakatzen dataldearentzako.
15. 15. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaII ZATIA7.- ITSASADARRA LAN PROIEKTUARENGARAPENA7.1 LAN ILDOAGernika-Mundaka itsasadarra Urdaibaiko Biosfera Erreserban dago (UNESCO 1984).Lurraldearen ardatz geografikoa eratzen duen itsasadar honek, arroaren ibai eta errekek osatzen dutensareko urak jaso eta Kantauri itsasoan isurtzen ditu.Bertan dauden padura, hareatza eta itsaslabarrak, hainbat landare eta animalien bizileku dira.Bioaniztasunaren gordelekua diren ekosistema natural hauetan aitzinetik bizi izan da baita ere gizakia.Hasiera batean leize zuloetan eta baserrietan gero, inguru naturaletik lortu izan ditu gizakiak bere premiakasetzekoak (egurra, ehiza, eta arrantza hasieran eta larre, belardi eta nekazal lurrak gerora) ekosistemanaturalengan presioa eraginez.Gaur egun 45.000 biztanle inguru bizi dira Urdaibain eta gizakion jardueraren eraginez (nekazaritza,abeltzaintza, basogintza, arrantza, eraikuntza, turismo, industria, ontzigintza,...), inguru naturaleaneraldaketak areagotu egin dira, sarritan ekosistemengan itzulerarik gabeko kalteak sortuz.Proiektu honen xedea, Gernika-Mundaka itsasadarreko ekosistema naturalak ezagutu eta hauenberezitasuna, bioaniztasuna eta aberastasuna baloratuz, beraien mantenuaren beharraz jabetzea da etagiza jarduerek sortutako inpaktuen eraginez dauden problematiken aurrean iraunkortasunerakoirtenbideak proposatzea eta ekimen indibidualerako zein sozialerakoerako konpromisoak hartzea.Ikasleen adina, aurretiazko ideiak, taldearekiko helburuak kontutan izanik, gure bizitzeko eramantentzeagatik sortzen diren arazoak sakontasun ezberdinez ukituko dira, inguru hurbiletik hasi etaplanetara helduz.Astean zehar garatuko den programan, saio desberdinetan eta beraien momentu desberdinetan,konpetentzia orokor eta oinarrizko guztiei zabaltzen zaie garatzeko aukera.15KONPETENTZIA OROKORRAKa) Arduraz eta autonomiaz bizitzenikasteab) Ikasten eta pentsatzen ikasteac) Komunikatzen ikastead) Elkarrekin bizitzen ikasteae) Pertsona gisa garatzen ikasteaf) Egiten eta ekiten ikasteaOINARRIZKO KONPETENTZIAKa) Zientzia, teknologia eta osasun kulturarakogaitasunab) Ikasten ikasteko gaitasunac) Matematikarako gaitasunad) Hizkuntza-komunikaziorako gaitasunae) Informazioa tratatzeko teknologia digitalaerabiltzeko gaitasunaf) Gizarterako eta herritartasunerako gaitasunag) Giza eta arte-kulturarako gaitasunah) Norberaren autonomiarako eta ekimenerakogaitasuna
16. 16. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa167.2 HELBU RU OROKO RRAK- Itsasadarraren inguruko paisaiaren dibertsitatea eta aberastasun naturala preziatu, paisaia behatuz etainterpretatuz, gaur egungo egoeraz ohartarazteko.- Ikasleen jatorrizko inguruarekin eta gaur egun degradatuta dauden beste inguru batzuekin alderatu besteherrialdeetako egoerak ezagutuz, herrialdeen arteko desberdintasunak nabarmenduz eta rol ezberdinetanjarrita ikuspuntu ezberdinak ulertuz, itsasadarren desagerpenak sortarazten duen problematikaren aurreankritika eta hausnarketa aldeko jarrerak garatzeko.- Urdaibain garatzen diren giza jarduera, erabilpen eta ustiapenek sortzen dituzten problematikak ezagutu,sortutako inpaktuen aurrean sentsibilizatuz eta jasangarritasunaren beharraz hausnartuz, giza-eraginen etanaturaren artean oreka izatea behar-beharrezkoa dela konturatzeko eta orain zein etorkizunerakoirtenbideak bilatzeko.- Kostaldeko ekosistema eta hezeguneak babestu beharraren kontzientzia hartu, bizidunen habitat,gordeleku, babesleku eta gizakion errekurtsoen iturri, aisialdirako leku... bezala duten garrantziazkonturatuz, beraien mantenuen garrantziaz jabetzeko eta errespetuzko jarrerak eta ekimenak bultzatzeko.- Gizakiok naturaren parte garela konturarazi, naturako elementuak eta gure arteko erlazioak aztertuz,sortarazten ditugun arazoen aurrean kritikoak izateko, hausnartzeko eta bere aldeko jarrerak eta ekimenakgaratzeko.- Itsasadarreko ekosistema desberdinak identifikatu eta hauen bilakaera aztertu, ekosistemako elementudesberdinak osotasuneko zati bezala ulertu eta beraien arteko erlazioak sakonago ezagutu,lekuan bertanikusiz, sentituz eta aztertuz, elementu hauen balorea eta beraienganako errespetua lantzeko.- Itsasadarreko arazoak aztertu ondoren, bere konponbiderako zer egin daitekeen, zer egin dezakegun etanorberak zer egin dezakeen pentsatu eta aurrera eramateko konpromisoak burutu.
17. 17. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.3 EDUKI SAREAOndoko sarean islatzen dira lan proiektuaren oinarria eratzen duten funtsezko edukiak eta beraien artekoloturak7.4 SAIOEN AUKERAKSaioetan lantzen diren edukiak talde bakoitzarenganako ditugun helburuen arabera aukeratzen dira.Helburu hauek irakasleak adierazitako nahiak, ikasleen aurretiazko ideiak, taldearen ezaugarriak eta lanproiektua kontutan izanik zehazten dira eta ondorioz ondoko taulan agertzen den menuari jarraituz, taldebakoitzarentzat ibilbide propio bat erabakitzen da.Programaren azken konkrezioa egonaldiaren hasieran adosten da irakaslearekin eta aldaketak izan ditzake,prozesuan zehar ager daitezkeen beharrei erantzunez taldeari egokitzeko.17
18. 18. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5 PROGRAMAREN SAIOE N GGARAPENA7.5.1 LEHEN URRATSAKLan proiektuarekin hasi aurretik ikasleek egonaldirako dituzten aegokitasuna ziurtatuko da eta beharrezkoa balitz beraien kudeaketa bultzatu. Astean zehar asmo hauenjarraipena egiten da eta azken ebaluazioaren irizpide nagusietako bat izaten daHonekin batera, eta kontutan izanik lana taldean egiten dela, elkarrekin ondo jarduteko beharrezkoak direnjokabideak, jarrerak eta arauak adosten dira.Ikasleak jadanik egoera berrira kokatroiektuarekin asmoak adierazten dituzte, honela asmoen18.smoak kokatzen ari direla bermatu ostean, lan proiektuari roiektuari ekiten zaio.
19. 19. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.2 URDAIBAIKO ITSASADARRAAurretiazko ideiak aztertu ondoren eta kontextualizazio egokia lortzeko itsasadarra eta Biosfera Erreserbakontzeptuak argitzen dira eta jarraian paisaiaren behaketaren bidez itsasadarrak giza jarduerenjasan duen bilakaera aztertzen da.SAIOAREN MOMENTUAKSarrera- Gernika-Mundakaitsasadarra- Giza eraginak uretan etaondorioak- Urdaibai BiosferaErreserbaEkimenaIrtenaldia: Urdaibaiko paisajearen behaketaSentsumenen bidezko pertzepzioa: ikusmen, entzumen, usaimen...Gowin-en V"a erabiliz- Erreferentzia nagusien kokapena (geografikoak, historikoak, kulturalak...)-Itsasadarra eratzen duten elementuen bereizketa: Itsasoa, ibaia, hareatzak,padurak...-Zonaldeen elementuen bereizketa: goi, erdi eta behealdea.- Giza ekintzen aztarnak antzematea- Itsasadarrean izan dezaketen eraginaren inguruko hipotesiakHausnarketa-Eduki sarea eraiki: eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren elkar-ezarpena,elementuenarteko erlazioak,ikertutakoaren ondorioak...-Elkarren arteko ikasketa-Itsasadarreko elementuak,giza eraginak-Ikertutakoaren ondorioak19rretiazko Hausnarketa- Aurretiazko ideiakaurkeztu- Itsasadarrenezaugarriak,geomorfologia, kokapenaBizkaian...- Giza inpaktuen aztarnak- Itsasadarraren egoeraeta kutsaduraPlanifikazioaondorioz- "Gowinberaien jakiminetikabiatuta eta galdera gakobaten inguruan egingo da-Itsasadarrera hurbildu-Urdaibain kokatuBalorazioaTaldean baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan bete den,planifikatzeak zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu:Zer ikasi dut?-Ikasketa prozesuarenkontzientzia hartu:Zelan ikasi dut?Erregulazioa- Saioko momentuguztietan ematen daerregulazioa, hau da,autoerregulazio etakoerregulazioa
20. 20. 7.5.3 PADURASaio hau, itsasadarra reko ekosistema baten inguberezia da eta ezezaguna gehienetan.berezitasunak, aberastasuna ezagutukobertan sortzen diren arazoetara hurbiltzekoSAIOAREN MOMENTUAKSarrerainguruan garatzen da, paduran alegia.Bere elementuak eta beraien arteko erlazioak (ekosistema),a dira, guzti honen garrantzia baloratuz eta-Paduren kokapena Urdaibaikomapan-Giza eraginen ondorioak paduranEkimenaPadura ekosistema osogiza jardueren eraginezIrtenaldia: paduraPaduratik oinez joanez zonalde desberdinak zeharkatu: errekaren bokala,hareatzak, muna eta lupetzak. Geldiuneak eginez puntu hauek aztertu:- Zentzumenen bidezko lehen hurbilketa.- Paduraren sorrera- Giza jardueren eraginez paduraren eremu murrizketa: Muna, polderrak,trenbidea, kirol eta aisialdirako eraikuntzak...- Padura ekosistema: elementu biotikoak, abiotikoak (bilaketa, behaketa etaidentifikazioa) moldaerak eta haien arteko- Paduraren garrantzia- Giza inpaktuak eta ondorioak: kutsadura, dragak, mariskeoa, turismoa...Hausnarketa-Eduki sarea eraiki: eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren elkar-ezarpena,elementuenarteko erlazioak,ikertutakoarenondorioak...-Elkarren artekoikasketa-Padurako elementuak,beraien artekoerlazioak,ekosistemarenzergaitia...Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa20hurbiltzeko.Planifkazioa- "Gowin-en V"a erabiliz egingo daberaien jakin-minetik abiatuta etagaldera gako baten inguruan- Padurari buruzko aurretiazkoideiak, hipotesiak eta aurreko saioanegindakoak kontutan izanik egingodaharremanakBalorazioa-Taldean baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan bete den,planifikatzeak zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu:Zer ikasi dut?-Ikasketa prozesuarenkontzientzia hartu:Zelan ikasi dut?Erregulazioa-Saiko momentuguztietan daerregulazioa, hau da,autoerregulazioa etakoerregulazioa
21. 21. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaJARDUERA OSAGARRIAKPADURAKO BIZIA: IPUINAPaduraren egoerak espezie desberdinen ugalketan eta kumeen babesean daukan garrantziaz ohartu. Eraberean paduraren galerak ekar dezaketen kalteez ohartu eta sentsibilizatu. Bokart ipuinaren bitartezosatzen da ekintza hau.GIZA JARDUEREN ERAGINA PADURAN: DIAPORAMAPaduraren egoera irtenaldian ikusi ondoren, materiaren zikloaren ezagupenean sakontzearen beharraikusten bada diaporamarekin sakontzen jarraitzen da.Ekintza honekin, ekosistemaren mantenuan elementu biotiko zein abiotikoek duten garrantziaz ohartzeanahi da, baita giza jarduerek dituzten ondorioetaz ere.Diaporama baten bitartez, ziklo honetan giza jarduerek dituzten eraginak aztertzen dira. Emaitzakkomentatzen dira eta padura kontserbatzeko egin ahal diren ekintzak ateratzen dira ikastaldean.BERAIEN HERRIKO ITSASADARRAREKIN ALDERAKETABizkaiko beste itsasadar batzuen mapak erabiliz (hobe ikasleen bizileku inguruan daudenak), bai gaurkoakzein historikoak, alderatu eta hortaz hausnartu egiten da, kasu bakoitzean emandako hedapenanabarmenduz.Ekintza honen helburua, aldaketa horiek eragin dituzten zergatien hausnarketa kritiko bat egitea da.Honekin batera, ekosistema naturalak gizakiaren gozamena eta ustiapena ziurtatzen dituzten iraunkortasunirizpideak jarraitzeko beharraz ohartzea ere bai.ESPEZIE INBADITZAILEAKUrdaibaiko padurako espezie inbaditzaileen behaketaren, identifikazioaren (baccharis halimifolia, panpakobelarra,...) jatorriaren, zabalkuntzaren eta ekosistemetan eragiten dituzten arazoen azterketaren bitartez,ekosistema naturalen hauskortasunaz jabetu eta giza jarduera batzuk izan ditzaketen zeharkako ondorioezkonturatu.Ekintza honen helburua espezie inbaditzaileak sortzen dituzten kalteez konturatzea, ekosistemakeraldatzeak dakartzan arriskuez jabetzea (kontrola gizakion eskuz kanpo joan ahal dala) eta guzti honetangizakiok daukagun arduraz ohartzea da; azken batean, espezie bakoitzak bere ekosistema propioa duelabaloratzeko eta horren aldeko giza jokabideak bultzatzeko.URDAIBAIKO URAREN KALITATEA: BAINUA ETA MARISKEOAUraren kalitatearen arabera, zonaldeak sailkatzen dituen mapa baten interpretaziotik abiatuz (bainurakozein mariskeorako), giza jarduera batzuen ondorioek beste batzuen garapena galarazten dutela konturatzeada asmoa.Ekintza honen helburua, ekosistemaren iraupena zein gizakiaren gozamena eta ustiapena bermatzeko,iraunkortasunaren premia azalaraztea da, bereziki biosferako erreserba baten gaudela jakinik.BIZKAIKO HONDARTZEN EGOERABizkaiko hondartzen egoeraren azterketan oinarrituz, kostaldeko uraren kalitatearen inguruko arazoetansakonduz, agerian gelditzen da ondorioak gizakiongana itzultzen direlaMapan ikusten da kutsadura gehien duten hondartzak itsasadarren bokaletan daudela, eta baieztatzen dairtenbide iraunkorren beharra, epe ertain eta luzerako etorkizunean hondartzez goza dezagun.21
22. 22. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaDILEMA JOLASAEkintza honen helburua, ikasleak errealitatearen konplexutasunaz ohartaraztea eta entzumenaren,argudiatzearen, elkarrizketaren, adostasunaren, sormenaren... bidez, arazoen irtenbiderako parte hartzeantrebatzea da.Ikastaldea errealitatean gerta daiteken moduko egoera hipotetiko baten aurrean jartzen da. Egoerahorretan proposatuko den ekintza gizakion gozamenerako izango da baina aldi berean padurareneraldaketa eta suntsipena dakar. Batzuk egitearen alde eta beste batzuk kontra agertuko dira.Bi proposamen daude eta horietako bat erabaki beharko da. Talde batekoek proposamen baten aldekoarrazoiak aurkitu eta defendatuko dituzte, bestekoek aldiz, beste proposamenekoak. Denbora bat ematenda elkarren arteko eztabaidak, kontrasteak edota akordioak agerrarazteko eta hurbiltze jarrerak lantzeko.22
23. 23. 7.5.4 KOSTALDEASaio honetan kostaldeko ekosistema ezagutuko da.giza inpaktu zuzen eta zeharkakoen eragina aztertuko dairtenbideak bilatuko dira ikasleekin .SAIOARENMOMENTUAKldeko Bioaniztasunagatik berezia den ekosistema honetan-KostaldearenkokapenaUrdaibaikomapan- Gizaeraginenondorioakkostaldeanharkakoen eta beraien ondorioz sortzen diren ara- "Gowin-en V"a erabiliz egingo da beraien jakinjakin-minetikabiatuta eta galdera gako baten inguruan- Kostaldeari buruzko aurretiazko ideiak,hipotesiak etaaurreko saioetan egindako behaketak kontutan izango diraJARDUERA OSAGARRIA KLABORATEGIKO BEHAKETAEkintza honen bitartez, ikasitako ekosistemaren dinamikarekin erlazionatutako ezagueratan sakondu nahida , gauza txikien behaketaren bidez, hurbilketa afektiboa bultzatuz. Lupa binokularrak eta mikroskopioakerabiliz kostaldeko elementu txikiak ikusi eta aztertuko diraekosistemaren barnean duten ezinbestekotasunaz jabetzeko eta sentsibilizatzeko.Kostaldeko ekosistema ikertzean gauza txikiak duten garrantziazikuspegi hori indartuz, taldea sentsibilizatzea nahi daBIZKAIKO HONDARTZEN EGOERABizkaiko hondartzen egoeraren azterketan oinarrituz, ksakonduz, agerian gelditzen da ondorioakMapan ikusten da, kutsadura gehien duten hondartzak itsasadairtenbide iraunkorren beharra, epe ertain eta luzerako etorkizunean hondartzez goza dezagun.SarreraPlanifikazioaEkimenaIrtenaldia: kostaldea-Zentzumenen bidezko lehen hurbilketa.-Kostaldeko hondartzaren sorrera eta dinamika. Ibai eta itsasoko ekarpenak.-Kostaldeko ekosistema: Elementu biotiko eta abiotikoak (bilaketa,eta identifikazioa), moldaerak eta haien arteko erlazioak.-Bioadierazleak. Kutsadura maila-Zuzen eta zeharkako giza inpaktuak: arazoakHausnarketa-Eduki sarea eraiki: eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren elkar-ezarpena,elementuenarteko erlazioak,ikertutakoarenondorioak...-Elkarren arteko ikasketaSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroabehaketaikiak morfologia eta funtzioetan ohartuz kostaldeko23jabetzen joaten da, da.oeraren kostaldeko uraren kalitatearen inguruko arazoetangizakiongana itzultzen direlaitsasadarren bokaletan daudelaBalorazioa-Taldean baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan bete den,planifikatzeak zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu: Zerikasi dut?-Ikasketa prozesuarenkontzientzia hartu: Zelanikasi dut?Erregulazioa-Saiko momentuguztietan daerregulazioa, hau da,autoerregulazioa etakoerregulazioaarazoeneta ekintza honekin,ostaldeko rren eta baieztatzen da
24. 24. 7.5.5 URDAIBAIKO GIZA JARDUEUrdaibai bertoko eta beraien inguru hurbileontzigintza, arrantza...) duten eragina ezagutusuntsipena, turismorako infraestrukturahartzearekin batera irtenbideak bilatzeakontuan izanik.SAIOAREN MOMENTUAKiza rekurtsoen ustiapena, ekosistema naturalen-Herrien kokapena Urdaibaiko mapan etabakoitzean garatzen den giza jardueranagusiaren dedukzioa- Aurreko saioetan burututako ikerketetanaztertutakoa kontutan izanik, gizajarduera bakoitzak sortarazten dituenarazoak aztertzeraohartu eta jarreraeti aJARDUERA OSAGARRIAARRANTZAUrdaibaiko giza jardueren inguruko power point batetan oinarrituta, arrantza landuko da. Arrantzatzekotresnak eta teknikak ikusiko dira, gehiegizko ustiapenarekin lotutako problematika landuko da,biodibertsitatean eta ingurumenean sortzen den kalteazbezala duen garrantziaz ohartu bere iraunkortasuna ahalbideratzeko.SarreraEkimenaIrtenaldia: Bermeo- Artigas ibaiaren bokalearen behaketa portuan: kutsadura eta kanalizazioa- Bermeoko arrantzale museora edo Aita Guria Baleontzira bisitaldia, alderdihauen inguruan informazioa jasotzeko aukerarekin:-Arrantzaren egoera-Bertoko arrantza-Arrantzatzeko tresnak eta teknikak-Errekurtso, lanpostu, tradizio... iturri bezala duen garrantziaz ohartu bereiraunkortasuna ahalbideratzeko-Gehiegizko ustiapenarekin lotutako problematika-Biodibertsitatean eta ingurumenean sortzen ditugun kalteak...- Portuko ibilbidea:-Itsasontzi motak eta funtzioak: aisialdi, arrantza, merkataritza-Eraikuntzen identifikazio eta funtzioak: kofradia, izotz lantegia, lonja...Hausnarketa-Eduki sarea eraiki: eginizandakoaren, eta ikasiizandakoaren elkar-ezarpena,elementuenarteko erlazioak,ikertutakoarenondorioak...-Elkarren artekoikasketaSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa24JARDUERAKko giza jarduerek (industria, nekazaritza, zerbitzuak, turismoa,(errekurtsoen gehiegizko ustiapenainfraestrukturak), naturan sortzen ditu zten arazoetazeta burutzea da helburua. Beti ere, ikuspegi global eta sistemikojabetu eta errekurtso, lanpostu , tradizio iturriurreko Planifikazioa- "Gowin-en V"a erabiliz egingoda beraien jakiminetik abiatutaeta galdera gako bateninguruanegoera-Plataforma kontinentalaarrantza-Munduko arrantza leku nagusiak- Balearen ehizaBalorazioa-Taldean baloratu,planifikatutakoa zeinneurritan bete den,planifikatzeak zertanlagundu digun...-Ikasitakoaz jabetu: Zerikasi dut?-Ikasketa prozesuarenkontzientzia hartu:Zelan ikasi dut?Erregulazioa- Saiko momentuguztietan daerregulazioa, hau da,autoerregulazioa etakoerregulazioa
25. 25. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.6 GAUR ETA BIHARKO GIZItsasadarrean eraikiko den proiektu erraldoi batek sortuko duen problematika baten inguruaneztabaidatuko da, gizarteko eszenatoki desberdinak irudikatuz, iritziak elkartrukatuz, defendatuz,kontrastatuz parte hartze aktibo eta kritikoa garatzeko, problematikaren eta bere konponbidearenkonplexutasunaz jabetzeko eta konponbiderakoeraikitzeko.SAIOAREN MOMENTUAKSarrera-Inguru errealean sordaitekeen egoerahipotetiko batetanoinarritutako simulaziojolas bat proposatuko daHausnarketa etaBalorazioaGIZARTEA ERAIKITZENGaldera ezberdinen aurrean norberaren hausnarketak talderatzen dira:-Zer gustatu zaizu gehien?-Zer kostatu zaizu gehien?-Zertarako balioko dizula uste duzu bizitzan?-Zelan sentitu zara?-Zertaz konturatu zara, zer ikasi duzu?-...-Simulazio jolasaren amaieran agertutako jarrerak, argudioen egokitasuna,betetako paperean nola sentitu diren...komentatzen da eta irtenbiderikateratzeko gai izan diren baloratzen da25ztabaidatuko proposamenak sortzeko, gaur eta etorkizuneko gizarteaPlanifikazioa-Itsasadarrean emangoden problematika bataurkeztuko da-Ikasleak giza-taldedesberdinetan antolatukodira-Talde bakoitzaridagokion informazioaematen zaio eta arazobaten aurrean beraienrolean kokatzeko etainteresak defendatzekodenbora ematen zaieEkimena-Simulazio jolasa-Taldeen aurkezpenakegin, eta gero ezatabaidazabaltzen da.-Jolasean zehar tarteakzabaltzen dirabehatzaileeninterbentziorako, hau da,jolasaren erregulaziorako
26. 26. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.7 ALTERNATIBAK ETA KONPROMISOAKSaio desberdinetan zehar, gure bizimoduak sortzen dituen arazoak aztertu eta horren ingurukohausnarketak egin izan dira. Horren erantzukizuna gutariko baGuzti horretatik abiatuta, zer nolako gizartea nahi dugun eta hori lortzeko alternatibzabaltzen da: iritzi ezberdinak entzun, hausnartu, eztabaidatu, loturak egiingurumenaren aldeko jarrerak eta ideiak pentsatuko dira.Azkenik, ingurumenaren hobekuntzarako eta gizarte aldaketarako, indibidualki zein kolektiboki burutzekoekimenetan parte hartzeko konprometitzera joko da.SAIOAREN MOMENTUAKSarrera-Ikuspegi holistiko etasistemikotik astean zeharegindako lana berrikusi,osotasuneko prespektiba izanez,aldaketa sozialerako alternatibaketa konpromisoak bilatzekoEkimenakoitzarena da.ak pentsatzeko unea-Astean zehar aztertutakoa, hausnartutakoa eta barneratutakoaadierazi-Zer nolako basoa , ingurumena-Hori lortzeko alternatibak bilatu-Alternatiba hauek aurrera eramateko konpromisoa hartuHausnarketa-Asteko hausnarketenbilakeraren inguruangogoeta egin-Guzti horienzertarakoan pentsatu-Gure bizimoduarenaldaketaren premiazjabetuBalorazioa26LTERNATIBAK bakoitzarena dela ere ohartaraztenn eta aktiboki parte hartuzPlanifikazioa-Gaur eta biharko eszenatokiberriak irudikatu.-Eman ahal diren pausoakzehaztu:zer egin daiteke?zer egin genezake?zer egin dezaket?ingurumena, mundua... nahi dugun pentsatu-Saio desberdinetanzehar egindakoibilbidearen zertarakoabaloratu-Ekimenerako hartutakokonpromisoareninguruan hausnartukoda eta bere balioazohartuErregulazioapentsatu.-Saioko momentuguztietan ematen daerregulazioa, hau da,autoerregulazio etakoerregulazioa
27. 27. 7.5.8 KOMUNIKAZIO KANPAINAIkuspegi eraikitzailetik ikaste-irakaste prozesuaren azken pausua, barneratutako ikasketak adierazteandatza. Bestalde, ingurumen hezkuntzaren azken xedea arazoen konponbidean parte hartze aktiboapertsonak heztea da.Komunikazio kanpainan biak bateratzen eta burutzen dira hein batean. Adierazpen mota desberdinakerabiliz, ingurumenari buruz astean zeharbarneratutakoa besteei kontatzeko prestatu eta komunikatu egiten dute.Ekimen honekin ikasleek beren ikasketa prozesua erregulatuko dute, besteak sentsibilizatzeko ekimeneanjarrera aktiboa hartuko dute eta komunikatzen ikasteangurumenari ikasleek hausnartutakoa, ateratako ondorioak etaSAIOAREN MOMENTUAKSarrera-Komunikazioa egitearenzergatiaz eta hemenberton beste ikastaldeenaurrean egin ahal izatekodugun aukeraz hausnartu-Astean zehar eraiki denikasketa desegituratzenda berriro eraikitzeko(dekonstrukzioa)Ekimena-Komunikatu nahi denataldeka prestatu-Entsaiatu-Jende aurrekoemanaldia burutu-Besteen emanaldiak,jarrera aktibo batezentzunSukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroaikastea" konpetentzia garatuko dute.27Planifikazioa-Prestaketarako eta aurkezpenerako izangoditugun baldintzak zehaztu.-Komunikatu nahi dugunari buruz hausnartu-Zer, nola eta nork kontatu erabaki, sailkatu,ordenatu...Balorazioa-Lan prestaketan etajende aurrekoaurkezpenean aurrezadostutako irizpideakkontutan izanikegindakoa baloratu-Norbera nola sentituden, zer ikasi duen, etabeste lan proiektuetakoikasleek kontatutakotikzer ikasi duten nolasentitu diren adieraziErregulazioa-Saioko momentuguztietan ematen daerregulazioa, hau da,autoerregulazio etakoerregulazioaizateko
28. 28. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa7.5.11 AZKEN BALORAZIOAEgonaldiari amaiera eman aurretik, asteko azken balorazioa egiten da partaide guztiekin bi momentudesberdinetan:Ikasleek, irakasleek eta lan proiektuko arduradunekIkasleek, galdetegi bati erantzunez eta ostean talderatuz, beraien iritzia adierazten dute.Irakasleek eta lan proiektuko arduradunek egonaldian zehar izandako prozesuari buruzko balorazioakonpartitzen dute ikastaldearekin, etorkizunerako iradokizunak proposatuz eta dagozkien konpromisoakhartuz.Ikastetxeko irakasleak eta lan proiektuko arduradunekEgonaldiko gorabeherak ebaluatzeko gune bat zabaltzen da. Elkartrukatze profesionalerako tarte honetan,kontutan izaten dira ikasleek egindako aurrerapenak, garatutako programa, erabilitako metodologia,interbentzio pedagogikoa, proiektuan egindako lanari eskolan jarraipena emateko aukerak hau da,irakaste-ikaste prozesuan parte izan duten elementu guztien bilakaera eta aurrerantz begirahobekuntzarako proposamenak jasotzen dira.28
29. 29. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako Zentroa8. ARGITALPENAK ETA BIBLIOGRAFI AAlcudia, R. Del Carmen, M., Gaviln, P. eta beste batzuk (2000). Atencin a la diversidad. Gra. Bartzelona.Brunner, J. S., Skinner, B. F., Thorndike eta beste batzuk (1984). Aprendizaje escolar y evaluacin. Paids Educador.Buenos Aires.Calvo, S. eta Franquesa, T.(1998). Sobre la nueva educacin ambiental o algo as. Cuadernos de Pedagoga, 267,Castell, T. (1998). Procesos de cooperacin en el aula en Cooperar en la escuela. Bartzelona. Gra.Coll, C. (1997). Aprendizaje escolar y construccin del conocimiento. Bartzelona. Paids Educador.Coll, C(1986). Bases psicolgicas. Cuadernos de Pedagoga, 139.Coll, C. eta beste batzuk (1993). El constructivismo en el aula. Gra. Bartzelona..Delval, J. (1997). Hoy todos son constructivistas. Cuadernos de Pedagoga, 257.Eusko Jaurlaritza (1992). Oinarrizko Curriculum Diseinua. Zehar-Lerroak. Vi t o r i a -Gasteiz.Gaviln, P. (2000). El trabajo cooperativo: una alternativa eficaz para atender a la diversidad. Alcudia et al: Atencina la diversidad. Bartzelona. Gra.Gimeno, J. La construccin del discurso acerca de la diversidad y sus prcticas: Alcudia et al: Atencin a la diversidad.Bartzelona. Gra.Gin, N. eta Parcerisa, A. (2000). Evaluacin en la educacin secundaria. Elementos para la reflexin y recursos parala prctica. Gra. Bartzelona.Gmez-Granel, C. eta Coll, C. (1994). De qu hablamos cuando hablamos de constructivismo in Cuadernos dePedagoga, 221Good, T. L. eta Brophy, J. (1996). Psicologa educativa contempornea. McGraw-Hill. Mexiko.Jorba, j, y Sanmart, N. (1993). La funcin pedaggica de la evaluacin. Aula, 20. zenbakia.Martn, E. (1991). Vocabulario psicolgico de la reforma. Cuadernos de Pedagoga, 188.Martinez, J. (1996). Educacin ambiental en Euskadi. Situacin y perspectivas. Gasteiz. Eusko Jaurlaritza.Ministerio De Obras Publicas Y Transportes, (1999). El libro blanco de la educacin ambiental. Madril.Navarro, M., Saura C., Gmez, C., eta beste batzuk. (1990). Catlogo de criterios para la evaluacin de programas deeducacin ambiental. Sevillako Udala. rea de Cultura y Educacin.Novo, M. (1998). La educacin ambiental. Bases ticas, conceptuales y metodolgicas. Madril. Universitas.Ru, J. (1993). Un reto educativo y poltico. Cuadernos de Pedagoga, 212.Sanmart, N. (2000). Aprender ciencias desde la diversidad, fuente de problemas o fuente de riqueza?Sanmart, N., Izquierdo, M., Y Garca, P. (1999). Hablar y escribir. Una condicin necesaria para aprender ciencias.Cuadernos de Pedagoga, 281. zenbakia.Jos Mari Cantero eta Jos Manuel Gutirrez Bastida (1995) .Vamos a hacer un huerto. Manual prctico para elhuerto escolar ecolgico (varios). Editorial FHER. Bilbao.Jos Manuel Gutirrez Bastida (2011). SUS TENERE Sostenibilidad vs. Mercado y Tecnologia. Bubok Publishing S.LJos Manuel Gutirrez Bastida (2013). DE RERUM NATURA hitos para otra historia de la educacin ambiental.Bubok Publishing S.LSAREANRevista IHITZa aldizkaria:http://www.ingurumena.ejgv.euskadi.net/r494155/es/contenidos/boletin_revista/ihitza/es_ihitza/indice.htmlIngurugela site: https://sites.google.com/site/ingurugela/Eskolako Agenda 21 / Agenda 21 Escolar: http://infoemintegi.blogspot.com.es/Natur guneak / Zonas Naturales: http://naturguneak.blogspot.com.es/Ingurumen-Hezkuntzako Topaketak / Encuentros de Educacin ambiental:http://topaketak.blogspot.com.es/Un acercamiento a los Problemas Ambientales a travs de videos y documentales:http://ecoforman.blogspot.com.es/2008/05/un-acercamiento-los-problemas.html29
30. 30. Sukarrietako Eskola Saiakuntzarako ZentroaSESZSESZ (1996). 50 proposamen basoa Ingurumen ikuspegitik ikertzeko. Bilbo. BBK Fundazioa -EuskoJaurlaritza.SESZ (1998). Aurretiazko ideiak eta Ingurumen-hezkuntza. Bilbo. BBK Fundazioa -Eusko Jaurlaritza.SESZ (2002). Urdaibaiko basoak. Eusko jaurlaritza-ingurumen saila-urdaibaiko patronatua,SESZ (2007).Hezkuntza programa eta ebaluazio hezitzaile eredua. Bilbo. BBK Fundazioa -Eusko JaurlaritzaSESZ (2005). Ura: Aniztasunari ekiteko hamaika proposamen. Eusko jaurlaritza-ingurumen saila.Urdaibaiko basoak Ingurumen hezkuntzatik. VI Jornadas de Urdaibai sobre desarrollo sostenible:Conservacin uso y gestin de los sistemas forestales. 2000ko azaroak 23-25 BermeoEnerga, kontsumoa eta natura: Ingurumen hezkuntzako esperientzia bat VII Jornadas de Urdaibai sobredesarrollo sostenible:Energia , sociedad yu medio ambiente 2001ko azaroak 22-23, GernikaEducacin ambiental y cambio de valores I Encuentro nacional de profesionales de equipamientosambientales. 2001ko azaroak 22-24. ToledoInterpretacin del paisaje IEncuentro nacional de profesionales de equipamientos ambientales. 2001koazaroak 22-24. ToledoIdeas previas y educacin ambiental. I Jornadas de educacin ambiental de Andalucia. 2002ko apirilak 18-20. GranadaLa evaluacin, como autorregulacin, en educacin ambiental. I Jornadas de educacin ambiental deAndalucia. 2002ko apirilak 18-20. GranadaJarreren autoerregulazioa Ingurumen hezkuntzan. Euskadiko Ingurumen Hezkuntzako III Jardunaldiak.2002ko azaroak 28-30, DonositaIngurumen hezkuntza Gizarte Hezkuntzako Profesionalekin topaketak, 2003ko azaroak 17, BilboIngurumen hezkuntza eta ondare Naturala eta Kulturala IX Jornadas de Urdaibai sobre desarrollosostenible: Ondare kulturala. 2003ko azaroak 27-28, BermeoLa granja escuela de Pedernales Cuadernos de pedagoga aldizkarian, 121 zkia.,1985La evaluacin como autorregulacin Aula de Innovacin Pedaggica aldizkaria, 116 zkia. 2002Ebaluazioa eredu bat aniztasunari ekiteko, Hik hasi aldizkarian, 78 zkia., 2003Ingurumen hezkuntza XXI. mendeko moda ala erronka? Hik hasi aldizkarian, 88 Zkia. 2004SESZ (2008). Harreman dialogikoa eta irakaslearen jarrera ingurumen hezkuntzan Hik hasi aldizkaria, 128Zkia. 2008ko maiatza.30