Ordizia aldatzen: gure zaborrarekin zer? - ordiziakoahotsa.net · Sasiker taldea Ordizia aldatzen:...

Ordizia aldatzen: gure zaborrarekin zer?

Ikerketa proiektua

Sasiker taldea: Maite Kintanilla Lete Miren Intxausti Arregi Nerea Kalderon Egia Oihana Arratibel Elizegi Josu Areizaga Iruretagoiena Uxue Urzelai Dorronsoro

Sasiker taldea


2

Aurkibidea

HITZAURREA…………………………………………………………………………………………………….…..….5

SARRERA ....................................................................................................... ............6

IKERKETAREN HELBURUAK…………………………………………………………………..………………..…7

HIPOTESIEI ERREPARATUZ……………………………………………………………………………..…….….7

MARKO TEORIKOA ………………………………………………………………………………..……..………...9

INFORMAZIO OROKORRA................................................................................................9

1. Zabor domestikoa edo etxean sortzen den zabor zein hondakina……………..…………..…9

Zer da: definizioak………………………………………………………………………………………………..………9

2. Hondakinen kontzeptualizazio soziala……………………………………………………………….……10

3. Zabor zein hondakinen bilakaera eta historia……………………………………………………..….15

Gipuzkoako bilakaera azken urteetan……………………………………………………………………..…17

4. Zer zabor mota sortzen den gaur egun……………………………………………………………….…..18

Hiri guneko hondakin garaikideak…………………………………………………………………..….…….18 Hondakin solidoak……………………………………………………………………………………………………..19 Hondakin arriskutsuak……………………………………………………….………………………………………20

5. Zaborraren inguruko zifrak………………………………………………………………………………….…20

6. Zaborrak ingurunean duen eragina……………………………………………………………..………...21

Gizakiaren aztarna, naturarentzako handiegia………………………………………………….……..21

7. Egungo gizarte sistema ulertzen…………………………………………………………………..………..22

Zor ekologikoa………………………………………………………………………………………………………..….23 Krisi energetikoa, klimatikoa eta bioaniztasun krisia………………………………………….……...24 Kontsumo gizartea………………………………………………………………………………………………..…..24 Zaborretan itota………………………………………………………………………………………………………..25

8. Ingurugiro soziologia eta modernizazio ekologikoa……………………………………..…………26

9. Ingurugiroaren aldeko jarrera. Ekintzarako konpetentzia…………………………..…….…….27

Landa zabortegiak……………………………………………………………………………………………….…….29 Organikoa – konposta………………………………………………………………………………..………….….29

Sasiker taldea


3

Basura bilatzaileak……………………………………………………………………………………………………..30

10. Zaborra nola jasotzen den Gipuzkoan…………………………………………………..……….……….30

11. Zaborraren arazoaren aurrean Gipuzkoan ematen ari diren proposamen berriak ….31

Edukiontzi marroia………………………………………………………………………………………………….…31 Erraustegia…………………………………………………………………………………………………………..……32 Atez ateko zabor bilketa………………………………………………………………………………….……..…34 Zero Zabor filosofia…………………………………………………………………………………………...……..36

ORDIZIAKO INFORMAZIOA…………………………………………………….…………………..……..……………….38

1. Etxeetako zaborraren datuak……………………………………………………………………….………..38

2. Ordizian egiten den zabor bilketa…………………………………….…………………………….………38

Etxeetako hondakinak………………………….…………………………………………………………..….……39 Birziklapena ………………………………………………………………………………………………….……………39 Traste zaharren bilketa…………………………………………………………………………………………..….41 Etxetako animaliak ……………………………………………………………………………………………………41 Industria gunekoak……………………………………………………………………………………………….…..41

3. Zer egiten den Ordiziako zaborrarekin…………………………………………………………….……..42

4. Herrian zaborraren kudeaketaren arazoaren inguruan parte hartzen duten instituzio eta taldeen diskurtsoak………………………………………………………………………….………..…….44

Egungo alkatea………………………………………………………………………………………………..………..45 Oposizio politiko nagusiko kidea……………………………………………………………………….……….47 Ingurugiro zinegotzia………………………………………………………………………………………..……….48 Zero Zabor taldea………………………………………………………………………………………………….……49

PROFILEN ZEHAZTAPENA

1. Etxeetako elkarrizketa sakonak……………………………………………………………………….……..51

Nondik norakoak……………………………………………………………………………………………………….51 Profilen proposamena………………………………………………………………………………………….……51

2. Diskurtsoak……………………………………………………………………………………………………….…..52

METODOLOGIA PROPOSAMENA…………………………………………………………………………….52

Kualitatiboa……………………………………………………………………………………………………………….52 Kuantitatiboa…………………………………………………………………………………………………………….52

Sasiker taldea


4

DATUEN ANALISIA………………………………………………………………………………………………….53

1. Etxeetako elkarrizketa sakonak…………………………………………………………..…….……….….53 Analisiaren emaitzak…………………………………………………………………………………………..……..53 Analisiaren ondorioak…………………………………….………………………………………..………………..60

2. Behaketa parte hartzailea………………………………………………………………..…………………….62 Analisiaren emaitzak……………………………………………………………………………………….…………62 Analisiaren ondorioak………………………………………………………………………………………………..64

3. Inkestak……………………………………………………………………………………………………………......64 Analisiaren emaitzak………………………………………………………………………………………………….65 Analisiaren ondorioak………………………………………………………………………………………………..78

HIPOTESIAK BAIEZTATUZ ETA EZEZTATUZ…………………………………………………….………..83

ONDORIO OROKORRAK……………………………………………………………………………………..…..86

PROPOSAMENAK…………………………………………………………………………………………….……..90

AUTOKRITIKA ETA LANAREN ZAILTASUNAK……………………………………………………..…….92

BIBLIOGRAFIA………………………………………………………………………………………………………..94

Bibliografia……………………………………………………………………………………………………..………94 Webgrafia……………………………………………………………………………………………………………….95

ERANSKINAK………………………………………………………………………………………………….……….97

Sasiker taldea


5

Hitzaurrea

Ikerketa honekin Ordiziako herriko biztanleek zaborraren inguruan duten jakintza eta

pertzepzioa jakitea dira gure helburua. Bestalde, herrian bertan hondakinen kudeaketaren

inguruan ematen ari diren proposamen berrien inguruko zehaztapenak eta iritziak jaso nahi

ditugu.

Ordiziako herria Gipuzkoako probintzian eta Goierri eskualdean kokatua dagoen 9.000

biztanle inguruko herria da. Azkeneko legealdi aldaketan Bildu koalizioa izan zen irabazle

gehiengo nagusia lortu zuelarik, honen ondorioz, zaborraren kudeaketaren inguruan politika

berriak sortzen hasi dira eta herrian hainbat iritzi ezberdin agertu dira. Orain arte 5

edukiontzirekin funtzionatu duen sistema ordezkatuko du atez ateko hondakinen bilketak,

2013.urterako aurreikusten den aldaketa da.

18 udalerrik osatzen dute Goierriko eskualdea eta Sasieta mankomunitatea da hauen

zaborra jasotzearen arduraduna. Zabor hau gero toki ezberdinetan maneiatzen da.

Ikerketaren ildoa otu zitzaigunean galdera nagusi bat etorri zen geure burua, zer da

zaborra? Une hartan genuen pertzepzioa zaborra arazo bat zela izan zen. Gu denok sortzen

dugun hori, alegia hondakinak eta zaborrak, egunerokotasunean sortzen ditugun materiak dira

eta moduren batean kudeatu beharra dira. Gizartearen imaginarioan dauden konnotazio

negatibo batetik habiatu ginela aitortu beharra daukagu neurri batean, baina pixkanaka

norberaren esperientzia eta ingurune hurbiletik eraikitako pertzepzioa delaz ohartu gara,

bestalde, erabat kulturala den faktorea da.

Ikerketa honen helburua analisi bat egiteaz gain erabilgarria izatea da. Beste herrietan

inork antzeko kezka badu jarraitu edo baztertu daitekeen eredu bat sortu dugu, edonoren

eskura jarri nahi izan dugu besteek erabili dezaketen zerbait. Proposamenen atala ere

erabilgarritasunari begira sortu dugu, analisi soiletik haratago praktikoak izan daitezkeen

hainbat iradokizun eskainiz.

Sasiker taldea


6

SARRERA

Ikerketa proiektua zehazteari ekin genionean, sukaldean zentratu behar zuela ikusirik

interesgarria iruditu zitzaigun zaborrari begira jartzea. Izan ere, hausnartzen hasita bizi eredu

oso baten adierazgarri eta ondorio den zerbait dela konturatu ginen. Beraz ikerketaren gaia

zaborraren kudeaketan zentratzea iruditu zitzaigun egokiena.

Gaia interes berezikoa iruditzen zaigu. Pil-pilean dagoen arazoa baita zaborraren

sorkuntza neurrigabea eta honi zer irtenbide ematen zaion. Zaborren kudeaketari dagokionez,

eredu berriak sortzen ari dira Gipuzkoan, nagusiki bi proposamen daude indarrean: atez ateko

bilketa sistema eta errauskailua. Proposamen berri hauen aurrean biztanleriak dituen ohiturak,

nahiak eta pertzepzioak ezagutzea garrantzitsu deritzogu eredu hauek aurrera atera edo

atzean gera daitezen erabakitzerako garaian.

Bestalde, herrietan prozesu parte hartzaileak abian jartzea garrantzitsua iruditzen

zaigu, pertzepzioa kolektibizatzeko eta bertatik ematen diren irtenbideen sozializazioa zein

kontzientziazioa errazteko. Hau da, lagungarria izateko aldaketa sozialerako zein kontzientzia

indibidualerako, kontuan harturik bertatik irten diren ondorio eta planteamenduak. Denok

gara zabor zein hondakinen sortzaileak eta gizarte osoaren arazoa denez, pertsona oro

subjektu aktibo bilakatu nahi dugu.

Emandako arrazoi hauengatik garrantzitsua iruditzen zaigu zerbait aplikagarria

burutzea, antropologiaren ikuspegi holistikoak eman ditzakeen irizpideek jendartea, zaborren

pertzepzioa... ulertzen eta eraldaketa bidean kokatzen lagundu baitezakete.

Ikerketa, Ordiziako herrian egitea erabaki genuen. Izan ere, Euskal Herrian barrena

zaborraren kudeaketaren inguruko eztabaida eta planteamenduan martxan dauden honetan,

aipaturiko herrian ere aurrera begirakoan gai honi heltzeko interesa daukate. Zehazki, atez

ateko zabor bilketa ipiniko da martxan aurki. Hori horrela izanik, gure proiektua bertarako

baliagarria izan daitekeela iruditu zitzaigun. Bestalde, beste edozein herri bezain interesgarria

iruditu zaigu ikerketa egiteko.

Beraz, ikerketa objektua honakoa litzateke: Ordiziako herrian, familia eredu

ezberdinetan, sexu eta adinaren arabera, etxeko sukaldean sortzen diren hondakinen zein

zaborren kudeaketa, honen pertzepzioa eta Gipuzkoan kudeaketari dagokionez planteatzen ari

diren eredu berrien inguruko iritziak eta praktikak.

Esan bezala, ikerketa hau erabilgarria eta aplikagarria izatea nahi dugu, hondakinen

kudeaketaren nahiz honen gaineko pertzepzioaren berri jakiteko tresna bat sortuz eta ondoren

emaitzak helaraziz. Jendeak sentitzen nahiz egiten duena ikertuz diagnostiko bat osatuko dugu,

ondorio hauen bitartez instituzio nahiz herri mugimenduari beraien ekinbideak egoki

bideratzeko aukera gerturatzea da gure nahia, horregatik proposamen batzuk emango ditugu

informaziotik habiatuta.

Sasiker taldea


7

IKERKETAREN HELBURUAK

Hainbat helburu lortu nahi ditugu honako ikerketa lanarekin:

Helburu orokorra: Etxe ezberdinetan zaborraren kudeaketaren inguruan dauden

ohiturak eta honi buruzko pertzepzioa ezagutzea, zein eredu berrien inguruko jarrera

eta proposamenak plazaratzea.

Helburu zehatzak:

o Familia eredu ezberdinetan sukaldean sortzen diren zabor zein hondakinen

kudeaketari buruzko ohiturak, pertzepzioa eta sortzen ari diren proposamen

berrien inguruko iritzia jasotzea.

o Landa gunean eta hiri gunearen artean sukaldean sortzen diren zabor zein

hondakinen kudeaketari buruzko ohiturak, pertzepzioa eta sortzen ari diren

proposamen berrien inguruko iritzia jasotzea.

o Sexu eta adinaren arabera sukaldean sortzen diren zabor zein hondakinen

kudeaketari buruzko, ohitura, pertzepzioa eta sortzen ari diren proposamen

berrien inguruko iritzia jasotzea.

o Herrian zaborraren kudeatu daitekeen moduan erabaki ahalmen zuzena izan

dezaketen/duten pertsonen diskurtsoa jasotzea.

o Datu hauen gainean gomendio batzuk ematea, instituzio, talde eragile edo

politikoei zein eremu honetan lan egiten duten agente sozialei.

HIPOTESIEI ERREPARATUZ

Ikerketa objektua kontutan hartuz, ikerketa familia eredu ezberdinetan burutuko dugu.

Hori dela eta, hainbat hipotesietatik abiatzen gara.

1-Landa-gunean bizi edo hirigunean bizi etxeko sukaldean sortzen diren zaborraren

kudeaketa eta pertzepzioa ezberdina da.

2-Adinaren arabera etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta

pertzepzioa ezberdina da.

3- Familia eredu ezberdinetan etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta


Sasiker taldea


8

4.- Sexuaren arabera etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta


5-Zaborraren kudeaketaren inguruan sortzen ari diren proposamen berrien inguruko

jakintza eta iritzi ezberdinak daude, prozesuan lagundu edo oztopatzen dutenak.

6- Pertsona orok dauka zaborraren inguruko sentsibilitate edo errespontsabilitatearen

inguruko kontzientzia, oinarrizkoak izan arren, kudeaketa arau batzuk aurrera eramaten dituen

heinean, nahiz eta hauek inposatuak izan.

Sasiker taldea


9

MARKO TEORIKOA

Marko teorikoaren atalak ikerketa gorpuzten laguntzen du, gai berdinaren inguruan

beste ikerlan zein pertsonek diotena jasotzearekin batera aberasten baikara. Aldi berean,

ikerketan sakontasun maila handiago bat lortzen laguntzen digu, gure emaitzak besteek

diotenarekin alderatzeko aukera ematen baitu.

Bi atal handitan banatu dugu marko teorikoa, lehenengoan zabor zein hondakinen

inguruko informazio orokorra eman nahi izan dugu, definizio, zifra, ibilbide historikoa, sortzen

ditugun zabor motak, hondakinek ingurugiroan duten eragina, berau ulertzeko modu

ezberdinak eta ingurugiroaren aldeko jarrera anitzak azaleratzean bidez. Honek egungo gizarte

sistemarekin duen lotura ikusarazi nahi izan dugu. Amaieran, Gipuzkoan bertan hondakinen

bilketa nola egiten den eta kudeaketari begira eman diren proposamen berrien inguruko

informazioa emango dugu testuinguru zehatzean kokatzen joateko.

Bigarren atalean, ikerketa eremu den Ordiziako herriko informazio zehatza plazaratuko

dugu. Gaur egun Ordiziako etxeetako hondakinen datuekin hasita, hau nola banatzen den eta

zein trataera ematen zaion ikusiko dugu. Amaitzeko, herrian zaborraren kudeaketan zuzenean

edo zeharka parte hartzen duten pertsona zein instituzioen diskurtsoa jaso dugu, arazo honen

aurrean euren postura zein den jakite aldera.

INFORMAZIO OROKORRA

1. Zabor domestikoa edo etxean sortzen den zabor zein hondakina

Zer da: definizioak

Hondakin eta zaborraren inguruko proiektu bat garatzen hasi baino lehen, kontzeptu

hauek hartu dituzten zein guk sostengatuko ditugun definizioak azaltzea derrigorrezkoa

iruditzen zaigu. Ondorengo lerroetan interesgarrienak iruditu zaizkigunak azaltzen ditugu eta

bestalde, zabor edo hondakin hitza erabiltzen dugunean perspektiba oso batetik egingo dugu,

bata edo bestea erabilita ere ikuspegi orokorrak atxikituko diogularik.

Hondakina

Erabili ondoren guretzat erabilgarria ez den produktua da. Produktu hori edota

produktu hori osatzen duten materialek balioa izan dezakete eta produktu berrien

ekoizpenean erabili daitezke. Hondakinak berez ez dira arazoa, lehengai garrantzitsua baizik

(Zero Zabor dossierra, 2011:4).

Alfonso del Val ingurugiro aholkularia da eta beste hainbat gauzen artean hondakinei

probetxua ateratzeko moduetan espezialista da, honela mintzo da bera:

Sasiker taldea


10

“Gas, likido edo solido egoeran dagoen material guztia, naturaren ustiapen prozesutik,

transformaziotik, produkziotik edo kontsumotik sortua, berau duenak beraz libratzea

erabakitzen duen momentutik” (del Val, 1993:7).

Zaborra

“Orokorki hondakin solidoei egiten die erreferentzia, industrialak nahiz hirigunekoak

izan” (del Val, 1993:7).

Inolako baliorik ez daukaten gauzek osatzen dute. Ohikoa da zaborra hondakin atalak

nahasterakoan sortzea. Hondakinak nahasteak berreskuraezin egiten ditu materialak. Ezin da

erabili produktu berriak ekoizteko eta arazoak sortzen ditu (Zero Zabor dossierra, 2011:4).

2. Hondakinen kontzeptualizazio soziala

Atal honetan besteak beste, Gemma Tejedorren hausnarketaz baliatuko gara, bera

Bartzelonako UPCko Institut de Sostenibilitateko kidea da. Master de Sostenibilidadeko

kurtsorako idatziriko artikulua dugu oinarri, hain zuzen ere “El ciclo de materiales en la UPC:

Aproximación a la percepción social de los residuos y su gestión en la ETSAV y la ESAB”

deiturikoa (publikazio urterik ez da zehazten). Interneten dago zintzilikatua pdf itxuran. Beste

autore batzuekin ere lotu dugu perspektiba osatuago bat izateko.

Hondakina lehenik eta behin izate soziala da, gizarte eta garai ezberdinaren arabera kultur,

gizarte eta teknikoak diren balore ezberdinak hartzen dituelarik. Tejedorren arabera, John

Scanlanek gizartea antolatzeko beste irizpideetako bat dela dio, baita gizartea azken finean

hondakin kudeaketaren inguruan garatzen doala ere:

“¿Es lícito afirmar que la basura ayuda a impulsar ciertos modos de pensamiento abstracto

así como ciertas formas de organizar la sociedad? … Es necesario tener en cuenta que la

sociedad, en cualquier caso, se desarrolla en último término como una respuesta a esos

desechos extraños: la basura” (Tejedor, 22-23).

Bestalde, auto-hornikuntzak produkzio mugatua ahalbidetzen zuen garai batean nekazal

gizarte tradizionaletan, hondakin kontzeptuak ez zuen esanahirik. Zaborrak ez produzitzearen

oinarria erabileraren ongizatea sortzearen baitan zegoen eta ez kontsumo ongizatean, egun

egiten den bezala. Hondakina sortzen bazen bertan utzi eta desagertzen zen, ziklo naturalean

berehala sartuz.

Landa eremuko hondakinek eta hiriguneko hondakinek paper desberdina jokatzen dute.

Hirigunean sortzen diren hondakinak prozesu industrial baten bidez tratatzen dira, hau

espezialisten esku geratzen delarik. Landa eremuko hondakinak aldiz, edozein pertsonentzat

Sasiker taldea


11

daude eskuragarri. Kevin Lynch urbanista eta idazle estatubatuarrak dioen moduan, “landa

eremutan uko egiten da propietatearen gaineko eskubide eta betebeharrei hau erabilgarria ez

bada, eta erabilgarri suertatu daitezkeen gauzen gaineko eskubide zilegiak hartzen dituzte”

(Lynch, 1990:70).

Egungo gizartea berriz masen kontsumoarena da. Produkzioari dagokionez esan daiteke,

ondasunak baino gehiago sortzen direla hondakinak. Tejedorren testua oinarri hartuta, bertan

dio Marxek “El Capital” liburuan honakoa dioela: “La riqueza de las sociedades en las que

domina el modo de producción capitalista se presenta como una inmensa acumulación de

mercancías” . Guk ordea esan beharko genuke: ekoizpen modu kapitalistan boterean dauden

gizarteetako aberastasuna zaborren metaketa mugagabe gisa azaltzen dela. Estatu Batuetan

adibidez ondasunen ekoizpenean erabiltzen diren lehengaien %99a hondakin bilakatzen da

salmentatik sei astetara eta %80a behin erabili ostean botatzen da (Tejedor, 22-23).

Masen kontsumoak gizartean paper sinbolikoa du eta honek etengabeko berritasunen

ekoizpenean parte-hartzen du. Berrikuntza hau gizarte balore garrantzitsuena bilakatzen da bai

ekoizpen sisteman eta baita kontsumo kulturan ere. Tejedorrek dioen bezala, Scanlanen

arabera:

“…el consumo irracional -la otra cara del procesamiento de los desechos- un acuerdo

autónomo entre el yo y la sociedad que instituye un movimiento incesante del deseo, lo que

crea con éxito una economía de la ignorancia” (Tejedor, 20-21).

Puntu honetara heldurik, hondakinen ekoizpena sistema ekonomikoaren funtzionamendu

egokirako beharrezkoa bilakatzen da, garapenaren adierazle izatera heltzeraino.

Beste autore batzuek ere idatzi dute gizartearen dinamika berri honetaz. Hala, teoria

sozialen idazle eta geografo britainiar David Harveyek, mendebaldeko munduan dugun

produkzio maila eta kontsumo erritmoak beste hainbat arazoren artean zaborren

kudeaketarena ere dakarkiela aipatzen digu, ondorioz, gizarte sistemak zaborraren

pertzepzioan eragiten duela esan dezakegu:

“En el reino de la producción de mercancías, el efecto fundamental ha sido la acentuación

de los valores y virtudes de la instantaneidad (comidas y otras gratificaciones al instante y

rápidas) y de lo desechable (tazas, platos, cubiertos, envoltorios, servilletas, ropa, etc.). La

dinámica de una sociedad de <desperdicio>, como la catalogaban escritores como Alvin Toffler

(1970), empezó a ponerse de manifiesto en el curso de la década de 1960. Significaba algo más

que tirar a la basura bienes producidos (dando lugar al problema monumental del tratamiento

de lo desechado); significaba también ser capaz de desechar valores, estilos de vida, relaciones

estables, apego por las cosas, edificios (…)” (Harvey, 1998).

Gurean zaborraren presentzia etengabekoa dela nabaria da eta honekin batera edonork

honen inguruko pertzepzioa duela eta berau kudeatzeko arau batzuk jarraitzen dituela aipatu

Sasiker taldea


12

dugu hipotesien atalean ere. Honen adierazle dugu askotan ipini ohi diren adibideak, gaur

egun zabor poltsa leihotik behera botatzearen ideia oso gutxik daukatela edo orokorrean

zaborra bera poltsetan gordetzen denarena. Arau inplizitu batzuk jarraitzen ditugu eta

hauetatik kanpo geratzen dena edo arraroa dena negatiboki epaitzeko joera daukagu,

mugetara joaz, Sindrome de Diógenes deritzona adibidez.

Zabor bilketa hondakin ezabaketarako metodo ikusgarriena eta sinbolikoki kaltegarriena

da, bestalde, zabor bilketa inpultso sozialengatik baldintzatuta dago. “Zabor bilketa konbentzio

sozialez gobernatzen da beraz, horregatik askotan porrot egiten dute jendeari zuzendutako

zaborraren inguruko kanpainek” (Lynch, 1990:63). Halako kanpainen bitartez ez da lortzen

jendearen jarrerak aldatzea, jendea ez da kontziente bere jarreraz hondakinen trataeraren

inguruan edo ignoratu egiten dute.

Zientifikoki zaborraren esanahi edo definizioak jaso ondoren garrantzitsua deritzogu

zaborraren esanahia ikuspuntu sozial nahiz antropologikora hurbiltzea, izan ere, kultura

ezberdinetan ez da berdin ikusten zabor edo hondakin kontzeptua, eta are gehiago, kultura

berdinean ere pertsona bakoitzak iritzi ezberdina du honi buruz.

Mary Douglassek 1973.urtean antropologikoki “primitibo” deitzen zaien kulturetan

ikerketa egin zuen eta “Pureza y peligro, un análisis de los conceptos de contaminación y tabú”

liburuan berebildu zituen nondik norakoak. Honela azaltzen du zikinkeriaren eraikuntza soziala:

“La suciedad, tal como la conocemos, consiste esencialmente en desorden. No hay

suciedad absoluta: existe sólo en el ojo del espectador. Evitamos la suciedad, no por un temor

pusilánime y menos aún por espanto o terror religioso. Tampoco nuestras ideas sobre la

enfermedad dan cuenta del alcance de nuestro comportamiento al limpiar o evitar la suciedad.

La suciedad ofende el orden, su eliminación no es un movimiento negativo, sino un esfuerzo

positivo por organizar el entorno” (Douglass, 1966: 14).

Zaborra zikinkeriarekin eta desordenarekin lotzen da gure gizartean ere orokorrean,

bestalde, higinearekiko dugun harremana ia “extremoa” dela esan genezake. Hau sozialki

eraikia dagoela atzematen da, izan ere, kulturarteko esperientziek hala erakusten dute, hau da,

kultura bakoitzak higienearekin eta zikinkeriarekin duen harremana ezberdina dela. Bestalde,

gurean ere zaborraren kudeaketa edo desagerpena positiboki baloratzen da, egin beharreko

zerbait dela sinesten delako.

“Al expulsar la suciedad, al empapelar, decorar, asear, no nos domina la angustia de

escapar a la enfermedad sino que estamos re-ordenando positivamente nuestro entorno,

haciéndolo conformarse a una idea. No hay nada terrible ni irracional en nuestra acción de

evitar la suciedad: es un movimiento creador, un intento de relacionar la forma con la función;

de crear una unidad de experiencia. Si esto es así con respecto a nuestra separación, aseo y

purificación, deberíamos interpretar bajo la misma luz la purificación y la profilaxis primitivas”

(Douglass, 1966: 15).

Sasiker taldea


13

Gure ideiak ere sistema sinbolikoak adierazten dituztela eta munduaren alde batean

edo bestean kutsaduraren aurreran harturiko jarreren ezberdintasunak xehetasun kontuak

direla dio.

“Existen dos notables diferencias entre nuestras ideas europeas contemporáneas

acerca de la profanación y aquellas llamadas de las culturas primitivas. Una es que el acto de

evitar la suciedad es para nosotros cosa de higiene o estética, sin tener nada que ver con

nuestra religión. La segunda diferencia es que nuestra idea de la suciedad está dominada por

el conocimiento de los organismos patógenos” (Douglass,1966:17).

Gaixotasunen bakterien transmisioa XIX. mendeko aurkikuntza handi bat izan zen,

medikuntzaren historian eman den iraultzarik erradikalena sortu zuen. Horrenbeste aldatu

ditu gure bizitzak, zaila egiten zaigula zikinkeriaz pentsatzea bere testuinguru patologikorik

gabe. Hala ere zikintasunari buruz dugun ideia ez dela gaur goizekoa dio, zikintasunaz dugun

nozioari kentzen badiogu patologiaren testuingurua eta higienearena ere, hau guztia baino

lehenagoko garaietara joaten bagara, zikinkeriaz aurkitzen dugun definizioa zera da; tokiz

kanpo dagoen materia dela.

“La suciedad' no es entonces nunca un acontecimiento único o aislado. Allí donde hay

suciedad hay sistema. La suciedad es el producto secundario de una sistemática ordenación y

clasificación de la materia, en la medida en que el orden implica el rechazo de elementos

inapropiados. Esta idea de la suciedad nos conduce directamente al campo del simbolismo, y

nos promete una unión con sistemas de pureza más obviamente simbólicos” (Douglass, 1966:

54).

“(…) nuestro comportamiento de contaminación es la reacción que condena cualquier

objeto o idea que tienda a confundir o a contradecir nuestras entrañables clasificaciones. No

debemos forzarnos en centrarnos exclusivamente en la suciedad. Definida de este modo

aparece como categoría residual, rechazada de nuestro esquema normal de clasificaciones. Al

tratar de concentrarnos exclusivamente en ella encontraríamos nuestro más fuerte hábito

mental, pues parece que sea cual fuere la cosa que percibimos está organizada en

configuraciones de las que nosotros, los perceptores, somos en gran medida responsables”

( Douglass, 1966:55).

Susan Strasser historialari amerikarrarengana salto egingo dugu orain, berak idatzitako

“Waste and Want, The other side of consumption” artikuluan “waste not, want not” atsotitz

ingelesa erabiltzen du bi konstruktu historiko aztertzeko: zaborra eta kontsumoaren kultura.

Esaldi honek “ez alperrik xahutu (errekurtsoak), eskasiarik ez izateko” esan nahi du eta bi

hitzen adiera ezberdinak azaltzen ditu. “waste” aditz gisa hartu ezkero erabilgarria ez dena,

alferrik xahutzearekin, extrabagantziarekin induljentziarekin, heriotzarekin edo hiltzeko

ekintzarekin (Vietnameko gerran asoziatzen du esanahi hau emateko:wasting away) lotzen du.

Izen bezala hartuz berriz: zaborra, hondakina, errefusa eta beste hainbat izen ematen dizkio.

Strasserrek aipatzen duen beste autore bat Kevin Lynch da. Honek, “Wasting away”

liburuan errefusa dinamikoa den sorkuntza eta beheraldi ziklo sozial bezala deskribatzen du.

Sasiker taldea


14

Dena prozesu natural batean ulerturik. “A brief for waste” bere lanean zaborrari arnas pixka

bat utzi behar zaiola dio, ziklo horren barne eginaz. (Strasser, 1992: 7)

Zaborraren esanahiaz idatzi duen beste egile bat, Michael Thompson Ingalaterrako

antropologo da. Honen aburuz, zaborra eraikuntza sozial eta dinamikoa da. Objektuak zabor

kategorian sartu eta ateratzen dira etengabe. Zaborra nahi ez den zerbait baino balore-sistema

batean ulertu behar da. Adibide gisa jartzen du, momentu honetan paper hau irakurtzen

eserita zauden aulkia, errefusa (ez onargarria, deuseztatua) izango dela hemendik denbora

batera. Horregatik produktu guztiak zabor gisa defini genitzazkela dio, zabor hierarkia bat

burutu eta balorea galtzen duen arabera mailaz jaisten joan (Thompson, 2008:03).

Batetik besterako trantsizioa kontsumo eta eliminazioaren arteko puntuan ematen da,

bezeroak objektuari balorea kendu eta erabilgarri ez den kategoria ematen dionean. Beraz,

zaborra horrela izendatzean bihurtuko da zabor eta objektu guztiek izango dute aukera

honetan bihurtzeko.

Honetaz gain egileak gure zaborra etxetik atera eta hau deusezteko beharra ikusten

dugula azaltzen du. Zaborra ezkutatu eta beraz ahaztu, inbisibilizatu egiten dela alegia. Zaborra

eta produktuaren artean kultura materialaren bi jarrera kontrajarri bereizten dira: ikusgarria

dena eta balio duena eta ezkutatzen dena eta baliorik ez duena (Thompson, 2008:03).

Honekin loturik Susan Strasser-ek dioena datorkigu burura. Honek zaborraren

kudeaketa prozesu gisa harturik, zaborra etxeko ongaien eta ekonomiaren funtzionamendu

normalerako gai gisa hartzen du. Funtzio ekonomikoarekin lotzen du azken finean produktu

horiek produkzio, banaketa, salmenta, kontsumo eta kanporatze prozesu bat jasaten dutelako.

Prozesu honetan publiko/pribatu dikotomia erabiltzen du. Zenbait ondasun etxean sartzean

erabili eta etxeko mugetatik kanporatuak izaten dira. Etxean ez da onartzen zabor kategoriako

ezer, kategoria marjinalekoak leku marjinaletan egon behar baitira. Behin etxetik kanporatuta

gai publiko bilakatzen dira, honek esan nahi du batzuentzat erabilgarri bilakatuko direla eta

beste alde batetik arazo publiko bilakatuko direla. Gizakiak zaborrarekin duen harremanetan

edo konexioetan ezberdintasun sozialak (klase, kasta) ikusten dira: klasea faktore adierazgarria

da berrerabilpenaren prozesu dinamikoan: aberatsentzat zaborra dena txiroentzat erabilgarria

izan daiteke (Strasser, 1992:8-9).

Zaborra gune publikora atera eta ezkutatu eta beraz ahaztea ordea Michael Thomposnek

ez du irtenbidetzat hartzen, ikusten ez dena ez baitugu arazotzat hartzen. Berak zaborra

bisibilizatu behar dela dio.

“Nazka” adjektiboak zaborra ezkutatzearen zergatia eman dezake. Eta are gehiago zabor

organikoa denean, usainagatik eta itxuragatik berekin kontakturik ez izatera gonbidatzen gaitu.

“Nazka” erabaki naturala dela dio Thompsonek, historian zehar hainbat heriotza eta

gaixotasun sortu dituzten parasito eta mikroorganismoaren sorburu baita zaborra.

Sasiker taldea


15

Emozio pertsonala izanik pertsona bakoitzari ezberdin eragingo dio zaborrarekiko nazkak,

hala ere, Frans Van Knapen albaitariaren hitzak hartuaz, orokorrean pertsona bakoitzari bere

zaborra nola kudeatu ardura emango balitzaio gutxiago sortzen eta kontrolatzen saiatuko

litzatekeela dio Thompsonek. Arazoa ordea, zaborrarekiko pertzepzioan dagoela dio,

izugarrizko akatsak sortzea eragiten duena. Medioetatik mundu higienikoegi batean bizi garela

transmititzen digute eta garbiagoa dela produktu sintetiko bat produktu organikoa baino.

Horrelako gaizki ulertuak zuzendu eta gure zaborrarekin elkarbizitzen ikasiko bagenu, zaborra

maneiatzeko modu berriak ikasiko genituzkeela dio Michaelek (Thompson, 2008:04).

3. Zabor zein hondakinen bilakaera eta historia

Zaborraren kudeaketa tokiaren arabera eta une historikoaren arabera ezberdina izan dela

pentsatzea ariketa logiko eta xinple baten ondorioz ikusten da. Etengabeko aldaketak egon

dira eta dinamismo hau azaleratzeko modu onena errepaso historikoa egitea da.

Ana Carolina Velázquez Patiñok 2006.urtean argitaratu zuen doktoretza tesia oinarri

hartuta,hain zuzen ere, “Gestión ambiental y tratamiento de residuos urbanos (manuscrito):

propuesta para la zona metropolitana de Guadalajara a partir de las experiencias de la union

europea” deiturikoa, hondakinen kudeaketaren errepasoa egin ahal izango dugu.

Gizakia gure planeta Lurrean bizitzen hasi zen momentutik prozesu zikliko batzuk

garatzen joan dira, non naturak eskaintzen dituen material eta produktuez probetxua

ateratzen dugun, berriro sartzen ditugularik prozesuan lehenago ziren material ezberdinetan

bihurtuz.

Kasu gehienetan lurra eta azaleko urak izan ziren ohorezko guneak beharrezkoa izatea

uzten zuten materialak deskonposatzeko. Hondar hauek zehazki materia organikoaren

soberakinak zituztenean lurrak gaitasun nahikoa zuen metabolizatu eta gai erabilgarri bezala

itzultzeko, berriro ere giza ekintzetan erabiltzeko.

Hala ere ekosistemen oreka ez da apurtezina, ez arrazoi batengatik, baizik eta sortu eta

pilatutako materia kantitate handiengandik, lurraren kalitatea txartzen eta desegiteko gaitasun

naturala oztopatzen duten hondakinen gero eta deskonposizio zailagoarengatik, ibaien

ubideak eta airera botatzen denarengatik bezalako baldintza anitzengatik.

Hondakinen erabileraren lehen kasua Atenasen jasota dago, K.A. 500 urte lehenago,

bilketa eta garraioa hondakinen deuseztatze neurri bezala hartu zeneko garaia, herritarrek

beraiek egiten zutelarik, aurrez baimendutako eta populazio guneetatik 1.5 km kanporako

guneetan kokatuak, naturari utziz desegiteko lana eta berriro integratzeko bizitza zikloetan.

Sasiker taldea


16

Erromako erreinuaren garaian bilketa zerbitzua modu antolatuago baten gauzatzen

hasten da, zaldiek tiratako bagoi txikietan biltzen ziren hondakinak gune urrunduetan uzten

ziren material organikoen zatien deskonposizioak eta irakinek sorturiko usainak herrira ez

iristeko.

Erromatar erreinuaren erortzearekin batera, Europan ere gainbeheran joan zen mende

batzuetan zehar hondakinen bilketa sistema. Gizarte aurre industrialetan sortzen zen bolumen

txikiagatik eta hondakinen konposizioaren gehiengo organikoagatik eta beraien

biodegradagarritasunagatik, hondakinen kudeaketa ez zen lehentasunezko gai bat; hala ere

populazioa hazten hasi zenean hondakinen eraginak ondorio gehiago izan zituen biztanleen

artean.

Erregulatu ziren lehen hiri hondakinak organiko motakoak izan ziren, XIX. mendearen

erdi aldera arte modu arrunt batean leihotik kalera botatzen zirelarik, ur horniketako

putzuetara edo kontrolik gabe erretzen zirelarik. Kaleak zikinak eta kirasdunak ziren, honela

industrializazioaren azelerazioarekin abiadura handiz hazi ziren hirigune hauek, osasunarentzat

kaltegarriak izan zitezkeen guneetan bihurtu ziren, izurriteen garapena bultzatzeko gaitasuna

zutenak.

Esan daiteke beraz kudeaketaren ikuspegia nagusiki osasunari begira izan zela,

biztanlegoaren osasunari loturiko arazoak saihesteko asmoz, batez ere ur edangarriari

loturikoetan. 1840.ean Londresen kolera izurrite baten ondotik, Ingalaterrak hirietako jende

pilaketa handietan ematen ziren osasun arazoez ikerketa anitzak aurrera eraman zituen. John

Snow- k eginiko ikerketatik ateratako ondorioak izurritearen transmisioa Tamesis ibaiaren

kutsadurarengatik zela zioen, etxe eta lantegietako hondakinak hara botatzen zirelarik.

Hiritarren hilkortasunaren kasu kezkagarriak eta bizi kalitatearen eskastea ekartzen

zuten izurriteak deuseztatzeko modu bakarra, hiriaren higiene baldintzak hobetzea zen.

Velázquezek Tammemagin (1999) oinarritzen da garai hau “Osasunaren Garaia” bezala

ezagutzen zela dioenean, hiritarren osasuna hobetuko zuen metodoen bilaketaren hasiera izan

zena. Bestalde, Naredori (2001) ere egiten dio erreferentzia: “Hirietako hilkortasun tasa

handien arrazoiak gaixotasun infekzioengandik zirela ikustean, hirietako eta etxebizitzetako

baldintza higienikoak hobetzen saiatu ziren, biztanle dentsitatea kontrolatuz, ur hornikuntza

isurketetatik bananduz, kaleak asfaltatuz eta hondakin solidoak bilduz”.

Möcker (1981) ere ekartzen digu gogora. XX. mendearen hasieran, hondakinen

kudeaketaren auzia kontrolatuago zegoen, hirietatik kanpo kokaturiko lurzoruetan zabortegiak

agertzen hasi ziren eta 1930. arte kudeaketa sistema arrakastatsuena izan zen. Data honetatik

aurrera, ingelesak eta alemaniarrak errausketaren praktikaren garapenean aurrerapenak egin

zituzten, hondakinen bolumena gutxitzeko eta energia sortzeko irtenbidea bezala. Hala ere,

sistema hau ez zen egokia, errausketa momentuan sortzen ziren gasek beste kutsadura modu

bati leku egiten bai zioten. Gaur egun zabortegiak, gehien erabiliriko alternatiba dira,

Sasiker taldea


17

hondakinen bukaerako tratamendua emateko egin beharreko kostu gutxiko inbertsioekin

erlazionaturiko arrazoiengandik.

II. Mundu Gerraren ondoren industriaren hazkundea berrezarri zen eta hiriguneetako

populazioa arazo berriak sortzen joan zen, zabortegiak jada ez zeuden hirigunetik aldendutako

tokietan, eta horretarako espazio egokiak gero eta gutxiago ziren.

Testu berean Savary (2004) ere testuinguruan kokatzen du. Arazo honekin batera,

industriaren hazkundeak eta ongizate ekonomikoak bide eman zuten garai berri batera, non

lehengaien eraldaketa metodoak gero eta berritzaileagoak ziren, egoera honek mota askotako

produktu berrien sorrera erraztu zuelarik. “Kontsumismoaren garaia” deituriko garaira heltzen

da, “erabili eta bota” daitezkeen produktuen ugaritasunagatik ezaugarritzen delarik.

Garai honetan zehar ez da soilik produktuen ugaritasuna hazten, baita ere hauetatik

eratortzen diren zakarren nahasketen kantitatea eta kutsakortasuna, hauek zabortegietan

uztean. Maiz aipatzen diren ondorioak etengabeko suteak eta zabortegietatik gertuen dauden

ibaietako uren kutsadurak dira, baina xehetasun gehiagorekin aztertuz efektu kaltegarri ugari

atzeman daitezke eta ez hain agerian daudenak baina muturreko arriskua dutenak

ingurugiroarentzat.

Arazo hauei aurre egite eta hondakinen kudeaketarako konponbideen etengabeko

bilaketa egoera honetan hasten dira praktikan ipintzen ekintza berriak. Lehenengo,

sailkapenera jo zuten, konposizio eta ezaugarriak kontuan harturik, irtenbide bereziak bilatu

nahirik hondakin bakoitzaren bidearentzat.

Hondakinak ongi erabiltzean eta sailkatzean, balioren bat izaten jarraitzeko aukera

dute, izan energetikoak edo izan ingurunekoak momentuko ezagutza zientifiko eta teknikoen

arabera; lehenago zaborra bezala hartua zena gaur egun hondakin bezala hartzen da eta bihar

lehengai bezala ikusia izan daiteke.

Hondakin terminoa gehiago zehaztuz, gai honetaz egin diren ikerketa berrienetan hiri

hondakin solidoez hitz egitea utzi da, hauek osaturik dauden zati organikoek zati likidoak

agertzen bai dituzte eta deskonposizio prozesuan gas egoerako zatiak sortzen dira, eta arrazoi

hauengatik orain hiri hondakinak bezala hartzen dira.

Gipuzkoako bilakaera azken urteetan

Iragan den mendeko 80.hamarkadaren hasierako urteetan, erakundeak eta herritarrak

ohartzen hasi ziren hondakinek ingurugiroan izan zitzaketen eraginez eta ondorioz, arazoari

heltzeko beharraz plangintza zorrotza eginda, ingurugiroak jasan zitzakeen eraginak ahalik eta

txikien izan zitezen proposamenak agertu ziren. Lan hori jarraian zehazten diren bi fasetan

gauzatu zen (Gipuzkoan hiri hondakinak kudeatzeko 2002-2016 plan orokorraren

aurrerapena):

Sasiker taldea


18

Hiri Hondakin Solidoen Plan Eredua (1982-1995)

Urte hauetan zehar kontrolik ez zeukaten hondakindegiak kendu ziren; lehendabizi itxi

eta gero lehengoratu egin ziren. Horrez gain, kontrolaturik zeuden bost eskualdetako

hondakindegiak moldatu ziren. Urte horietan, bestalde, gaikako bilketa egiteari ekin zitzaion,

hasieran beiraren txanda izan zen, 80ko urteetan, hain zuzen ere eta ondoren, 1994. urtean,

papera eta kartoia biltzeko eduki ontziak jarri ziren.

Era berean, hiri hondakinak kudeatzeaz gaur egun arduratzen diren mankomunitateak

eratzea ahalbidetu zuen ingurune juridiko eta administratiboa garatu eta finkatu zen.

Europako lege ingurunera moldatzea (1995-1999)

Bigarren fase horretan, gaiari buruz Europan zegoen hastapenetako legedia egokitzeari

ekin zitzaion 1995ean idatzitako “Hondakinak botatzeari buruzko Arautegiaren Zirriborroa”

oinarri hartuta. Aldi berean, birziklatzeari bultzada handiagoa emateko asmoz, 1977ko Ontzien

Legeak ezarritako helburuei jarraiki, hirugarren eduki ontzia jarri zen. Ildo horretan, hainbat

jarduerari ekin zitzaion hondakinen kudeaketa eta ustiapena hobetzeko, hala nola, ontzi arinak

bereizteko eta sailkatzeko planta (Legazpi), hondakin berdeen konposta egitea, eskualdeen

gaindiko hondakindegiak Europako Komunitateko eskakizunetara moldatzea (iragazgaiztasuna,

lixibatuak kontrolatzea, biogasaren ustiapena, e. a.), etab. Hori guztia, zaborra botatzeari

buruzko Arautegia berehala onartu zelako eta 2001. urtean Estatuko legedira egokitzapena

egin behar zelako gauzatu zen.

4. Zein zabor mota sortzen den gaur egun

Definizioen atalean azaldu bezala, zabor zein hondakin hitzak bere gain hainbat ezaugarri

biltzen ditu. Aldi berean, hondakin mota ezberdinak sortzen ditugula ikustea garrantzitsua

iruditzen zaigu, zaborrak zenbat esparrutan eragiten duen ikusteak gai edo fenomeno honen

inguruko ideia osoago bat izaten laguntzen digula uste dugulako. 3 esparru ezberdinetan

banatu ditugu zabor mota hauek: hiri guneko hondakin garaikideak (gure ikerketa eremua

herri handi batean kokatzen delako), hondakin solidoak (gure ikerketa objektua den etxeko

sukaldeko hondakinak bertan sartzen direlako) eta hondakin arriskutsuak (hauen trataera

egoki edo desegokiak gure bizitzetan eragin dezakeelako).

Hiri guneko hondakin garaikideak

Landa guneko zaborra kudeatzeko moduaz gain, tokiaren arabera moldatzen den

kudeaketa bat beharrezkoa delako “Hirigunean sortzen diren hondakinen gestio eta

kudeaketan udaletxeak hartu dute ardura gehienbat, ur garbi eta zikinen kanalizazioak, kale

garbiketak eta zabor bilketaz” (Lynch, 1990:56). Honek zera esan nahi du, dentsitate handiko

populazioa duten tokietan zaborraren kudeaketa instituzionalizatu egin dela lan hau errazagoa

Sasiker taldea


19

edo eraginkorragoa izan dadin. Hala nola, Lynchek dioen modura udaletxe, zabortegi zein uren

kanalizaziorako enpresak dira hiri guneko zaborra gestionatzen dutenak.

Orokorrean zaborra sortzen duen herritarra ez da hiri hondakinen kargu egiten,

besteak beste, ez duelako ez bitartekorik, ez espaziorik ezta formaziorik ere horretarako.

Honela, kudeaketa herrien esku geratzen da eta hauek zuzenean edo kontratatuen bidez

egiten dute bilketa, garraioa eta bukaerako tratamendua (Seoánez, 1999:81).

Mariano Seoánez mendietako ingeniaria da, kutsadura ikertzen espezializatu da batez

ere eta honela mintzo da bera Espainiako legediari erreparatzen dionean:

"Espainiako legediak honela definitzen ditu hiri hondakinak: etxebizitza

partikularretan, denda, bulego eta zerbitzuetan sortzen direnak, baita ere arriskutsu bezala

sailkatuak ez daudenak eta bere jatorriagatik edo konposizioagatik aurreko leku edo

ekintzetan produzituengan asimilatu daitezkeenak . Hiri hondakinak bezala hartuak izango dira

hauek ere: ibi publikoaren garbiketatik, gune berde, aisialdirako gune eta hondartzetatik

datozen hondakinak; hildako etxabereak, altzariak, abandonaturiko ibilgailuak eta hainbat

tresna; eraikuntza lan txikietatik eta etxebizitzetako konpontze lanetatik datozen hondakin eta

zakarrak" (Seoánez, 1999:23).

Era progresibo batean hondakinak bere sorlekutik gero eta urrunago eramaten dira,

gero eta garrantzi handiagoa ematen zaio hirigunean sortzen diren hondakinei eta geroz eta

instituzio handiagoetatik kontrolatzen da zaborraren trataera. Hondakin solidoak hirigunetik

ateratzen dira eta hondakin toxikoak beste herrialde batzuetara esportatzen dira, gure

aurrerapen eredutik urrutiago edo garapen edo aurrerapen bidean dauden herrialdeetara

batik bat. Bestalde, itsasoa amaigabeko zabortegia bailitzan ulertu da eta ur kanalizazio,

depuradora eta isurbideak eraiki ditugu hondakinak bertara bideratzeko. Gainera, hiriak garbi

itxura mantendu dezan ekipamendu oso garestiak behar ditu. (Lynch, 1990:56-57). Sortutakoa,

ikusten ez dugun tokietara eramaten dugula datu objektiboa da eta aldi berean, ez ikusteak

kontzientzia lasaitzearen rola jokatzen duela ere ondoriozta daiteke.

Hondakin solidoak

Hondakin solidoak, produzitzen diren moduagatik ezberdin sailkatzen ditugu:

hirigunekoak, industriakoak, nekazaritza eta abeltzaintzakoak, basokoak eta meatzeetakoak.

Azken hauek izan ezik besteek ezaugarri komunak dituzte berreskuratze eta birziklatzeari

begira (del Val, 1993:7).

Hondakin solido hauek lurrera itzularazten ditugu edo itsasora bideratzen ditugu.

Denborarekin, hondakin organikoak (gorotza, egurra, trapuak, papera, janaria eta gorputzak)

sistema organikoaren bitartez birziklatzen dira. Hondakin iraunkorragoak direnak pilatu egiten

dira denbora luzeagoz (beira, zeramika, harriak eta minetako zaborra), materia organikoa ere

pilatu daiteke sistema bizidunetik gehiegi urruntzen bada (Lynch, 1990:58).

Sasiker taldea


20

Urteetan emandako hondakin berrerabilgarrien pilaketa erabilgarria izan daiteke gauza

berrietarako. “Hondakin mota honen erabilgarritasunaz jabetu gara, pilatutako zaborrari beste

erabilgarritasun berri bat ematerakoan, hau normalean teknologiaren garapenarekin batera

doa” (Lynch, 1990:59). Hau da, hondakin solidoei dagokionez, sortzen ditugun hondakinak

birziklatuz produkzio sistema linealetik sistema zirkularrera pasa gaitezkeela ikusi dugu eta hau

garapen teknologikoaren batera posible egin da.

Bestalde, gure etxeetan sortzen ditugun hondakinak “etxe hondakin” gisa etiketatuak

dira. Industria eta nekazaritza ustiapenak sortzen dituztenarekin konparatuz kantitate txikia

da, baina lekurik gabe geratzen ari gara zaborraz arduratu ahal izateko (Hare, 1992).

Zabor poltsa ateratzen dugunean, egunkari zaharrak eta beste zenbait hondakin zabor

kamioiak eraman ditzan, hondakin solidoez libratzen gara. Baina honek ez du esan nahi

desagertzen direnik. Zabor kantitaterik handiena zabortegi handietan pilatzen da, hamarkadak

igaro daitezkeelarik hauek desagertzeko.

Bainugela eta sukaldeko isurbideetatik beste hondakin mota batzuk kanporatzen

ditugu eta hauek ere ez dira bat-batean ezerezten. Teknika garestien bidez tratatu behar dira

kalterik gabekoak izan daitezen.

Hondakin arriskutsuak

Hondakin erradioaktiboak, zibil eta militarrak, aldi baterako gordetzen dira, berehalako

konponbidea biltegiratze egonkorra delarik. Kevin Lynchek bere ikerketan egiten dituen

hipotesietan hala dio hondakin hauen inguruan, “Beiraztatutako hondakin hauek oraindik

nonbaiten jarri behar dira eta espekulazio desberdinak daude antartidako izotzetan jarri behar

ote diren edota ozeanoko erdigunean edo eguzkirantz proiektatu. Gaur egunean horri aurre

egiteko aurreikusten dena hondakin hauek depositu gazi sakonetan pilatzea da, iragazgaitzak

eta aldaketa geologikoen aurrean “seguruak” direnak” (Lynch, 1990:85).

5. Zaborraren inguruko zifrak

Metodologiaren atalean ikusiko den bezala, metodo kualitatiboaz gain kuantitatiboa ere

aplikatuko dugu Ordiziako egoera ikertzerako garaian, horregatik aurkezten ditugu atal

honetan aldez aurretik lortu ahal izan ditugun datu zehatzak.

Zifrak azaleratzeko garaian eremu geografiko zehatza hartzea derrigorrezkoa iruditu zaigu.

Ikerketa esparrua alde batetik Ordiziako herrian dago kokatua eta berau Euskal Autonomia

Erkidegoan dago, beraz bi eremu hauek hartu ditugu egokitzat testuinguru zehatzeko

perspektiba jaso ahal izateko. Izan ere, testuinguru honetan sortzen diren hondakinen

kopuruak jakiteak bertako egoera hobe ulertzera eramango gaitu.

Sasiker taldea


21

EAEn 1980an 849.000 tona hiri-hondakin sortu ziren. 2010ean berriz asko igotzen da

kopurua, hala nola, 1.345.000 tona hiri-hondakin sortu ziren. Bilbon pertsonako sortzen den

zaborra azken 25 urtetan, 600 gramotik 1200gramotara igo da. (Zero zabor dossier

informatiboa, 2011:4).

Gipuzkoako etxebizitzetan iaz 287.269 tona zabor sortu ziren guztira eta horietatik %22,8

baino ez zen gaika bildu. Hala ere, datuak orain dela lau urte baino hobeak dira, konparatuz,

%23,97 gehiago bildu baita gaika. Azken urteetako joerari eutsiz Gipuzkoan zabor gutxiago

sortzen ari da urtez urte. Etxeko hondakinak eta industriako hondakinak batuz, 426.269 tona

hondakin sortzen dira gaur egun, hau da, 2008an baino 22.772 tona gutxiago (%5,07).

Horietatik 287.831 tona etxeetan sortu zituzten, eta gainerakoa industrian.

Pertsona bakoitza kontuan hartuz, gipuzkoar bakoitzak iaz bataz beste 589 kg zabor sortu

zituen, aurreko urtean baino 36kg gutxiago.

Birziklatzeari dagokionez, iaz hiri-hondakinen %39 birziklatu zen, Europar Batasunean zifra

hori %23koa delarik (Berria, 5647.zenb).

6. Zaborrak ingurunean duen eragina

Tratatzen den moduaren arabera zaborrak ingurugiroan mota bateko edo besteko kalteak

eragiten dituela ageriko da, nahiz eta askotan ez garen honen jakitun izaten.

Gizakiaren aztarna, naturarentzako handiegia

Mundu honetako pertsonek produkzio ekintza konplexuak gauzatzen ditugu,

mendeetako kulturak baldintzaturik, hauek aniztasun eta identitateen isla direlarik. Harreman

eta interdependentzia sozialetik eratorriak, munduaren konplexutasunaren erakusle dira. Giza

ekintza hauek guztiz baldintzaturik daude gizakia eta naturaren arteko harremanengatik,

kapitalismo industrialaren ondorioz bortizki aldatu den harreman hautsiezina. Natura domeinu

tresna bilakatu da eta hau ederki ikus daiteke nekazaritza eta janarien produkzioaren arloan

egin den guztiaren analisi zehatz bat egiten badugu.

Bigarren Mundu Gerra ondoren goseak jota zegoen mundua asetzeko etengabe

eraldatzen joan zen mundua, ideologia teknokratikoari itsatsiriko ibilbidean. Gizakiaren

elikadura iturri den nekazaritzak, sektore industrial klasikoaren neurri eta ezaugarriak asimilatu

behar izan ditu, kontraesana badirudi ere. Gaur egun, garai hartako eraldaketen ondorioak

ordaintzen ari gara, gure planetarentzako kostu eutsiezinean. Guzti honek gizarteari ondorio

gogorrak utzi dizkio, kutsadura, lurzoruaren hiltzea, paisaiaren suntsipena, energia iturrien

gutxitzea, aniztasun biologiko eta kulturalaren galera. Badirudi bitartean ez zaigula besterik

geratzen, mundua gainbeheran doala ikustea baino. Jada ez da sekretu bat edo eta ekologista

erradikalenen aldarrikapen bat, egia baita planetaren orekak kalterik jasan gabe eskaini

dezakeena baino gehiago kontsumitzen dugula (Petrini, 2007:30).

Sasiker taldea


22

“Aztarna ekologikoak” gure natura kontsumoa neurtzen du, hau da, zenbat lur azalera

emankor eta ur erabiltzen dugun kontsumitzen ditugun baliabide guztiak ekoizteko eta sortzen

ditugun hondakin guztiak xurgatzeko.

Pertsona, herri, eskualde edota herrialde batek bere lurraldeak eskaintzen dituen

baliabideak baino gehiago kontsumitzen baldin badu, hots, bere zama ahalmena gainditzen

badu, defizit ekologikoa izango du. Beraz, bere herrialdetik at dauden beste lur eremu batzuk

erabili beharko ditu, kutsadura norabait eraman edo ondorengo belaunaldien garapena

baldintzatuko du horrela.

Egoera kezkagarria da, munduaren urteko media 2,2 hektarea baino gehiagokoa da

planetan guztira 1,8 hektarea lur emankor eta ur daudelarik soilik pertsonako. Beraz, munduko

biztanle guztiek herrialde aberatsen bizimodua izango balute baliabideak ekoizteko eta

hondakinak xurgatzeko, gutxienez bi planeta beharko genituzke (Ingurugiro etxea web 1).

Planeta bakarra dugu ordea, urtero 78 milioi izaki bizidun berri hartzeko. Gauzak

honela, 2050 urtean munduan 9 mila milioi lagun izango garela diote aurreikuspenek, honen

aurrean, hazkunde etengabea aldarrikatzen dute batzuek baina baita populazioaren

beherakada beste batzuek ere.

Biztanleriaren hazkundeari erreparatuz gero mundu osoan bera ez dela ikusten da.

Afrikako, Asiako eta Ozeaniako herrialde txiroenetako hazkunde-tasa, herrialde

aberatsetakoen bikoitza da. Hala ere, herrialde garatuetako biztanle bakoitzak Hirugarren

Munduko 100 pertsonak beste baliabide kontsumitzen ditu (Ingurugiro etxea web 2).

7. Egungo gizarte sistema ulertzen

Gaur egungo gizarte sisteman berezitasun asko dauden arren, sistema kapitalista

neoliberala ia txoko guztietara iritsi eta bertara moldatu dela ikusten da datuei begiratzen

badiegu. Ezberdintasunez gain eta sistema ekonomikoaren moldagarritasunaz gain, ezaugarri

amankomun asko ere badaude.

Joseba Azkarragaren “Euskal harriak: trantsizio sozioekologikorako gogoetak” liburuaren

hitzaurrean Mahatma Gandhi aipatzen du: “Benetako aurrerapen soziala ez da beharrak

gehitzea, baizik eta horiek borondatez murriztea”. Zita honek ezin hobeto adierazten du azken

mendeotan giza zibilizazioak eramandako bidea, eta egin beharreko aldaketaren oinarria non

kokatzen den.

Azken 200-300 urteotan, “naturarekiko mendekotasun mingarritik, naturaren gaineko

domeinu birrintzailera igaro gara” (Azkarraga, 2011:19). Arloz arlo eta eremuz eremu igarri da.

“Elikaduraren alorrean esaterako, burujabetzaren kontzeptutik zinez urruti bizi gara:

Sasiker taldea


23

kontsumitzen dugunaren %2-4 da bertan ekoiztua; ganaduaren elikagaiak inportatu egiten

ditugu, itzela delarik dependentzia; bertako herritarrek kontrolatzen ez dituzten produktu

kimiko eta teknologia ugaria erabiltzen dira; izugarri hazi da azalera handietan saltzen den

elikagai kopurua; ohikoa da nekazaritzako diru laguntzek erabakitzea zer ekoiztuko den,

bigarren mailan utziz lurraren ezaugarriak edo populazioaren premiak; lurrak oso garestiak

dira; baserritarrek jasotzen dituzten ordainsariak duela 20 urteko berberak dira, elikagaien

azken prezioek etengabe gora egiten duten bitartean... Mega proiektuen eraginez,

nekazaritzako lurrak desagertzen ari dira – lurrik onenak, hainbat kasutan -. Ez da harritzekoa

10 urtetan (1999-2009) nekazal ustiapenen erdia galdu izana Hego Euskal Herrian” (Azkarraga,

2011: 43).

Banan bana baino guztiei batera begiratzerakoan arazoaren handitasunaz jabetu gaitezke.

“Gizaki moderno-industriala izan da mugarri ugarietara ekarri gaituena. Segundo frakzio

txiki bat besterik ez den eri ero horrexek ekarri gaitu desafio aurrekaririk gabekoetara:

ekosistemak eta atmosfera sekula ez bezala aldatu ditugu; planeta gainpopulatu dugu;

errekurtso naturalak, gainustiatu; eta klima aldatzen dihardugu. Abisuak leku guztietatik datoz:

Lurrean eragiten dugun inpaktua, berak tolera dezakeena baino handiagoa da; gehiegi

kontsumitzen dugu era baliabide ezinbestekoak agortzen ari dira; hondakin gehiegi ekoizten

dugu eta planetaren luze-zabala kirasten ari zaigu”(Azkarraga, 2011:51).

Bizi ereduen oinarri gisa kokatzen da zaborraren auzia ere. Hondakin gehiegi ekoizten

dugu, egungo gizartean.

Hay Gould Harvard-eko biologo zenduak esan zuen ezinbestekoa dela “naturarekin lokarri

emozional eta espirituala lantzea, ezingo baitugu salbatu maite ez duguna” (Azkarraga,

2011:51). Neurri batean arrazoia ematen diogu Gouldi, izan ere, ingurugiroarekiko kontzientzia

edo lotura bat izan ezean ezinezkoa da sentsibilitatea izatea eta ondorioz, honen alde ekiteko

ahalmen edo aukerak are txikiagoak dira. Kontrako norabidean ere berdina gertatzen dela

ikusten dugu, ingurugiroaren inguruko jarrera pasibo edo indiferente bat izanda berau

kaltetzea errazagoa dela iritzi dugu, baita eragiten ditugun kalteen inguruko ezezagutza izateak

ere.

Zor ekologikoa

Zorrean oinarritutako sistema batean bizi gara egun, neoliberalismoa. Honen ardatzak

bi dira nagusiki Azkarragaren esanetan: finantza zorra alde batetik eta zor ekologikoa bestetik.

Jo dezagun azken honetan sakontzera.

Txanponaren alde honetan produkzioa kokatzen da. Lurrari erauzten dizkiogun

lehengaiak beharrezkoak dira produkziorako. Hego Euskal Herrian egungo produkzio eta

kontsumo beharrak asetzeko Lurra planetaren biogaitasunaren langa aspaldi pasa genuen.

Alegia, gizakiok xahutzen ditugun baliabide ekologikoak erritmo berean birsortzeko gaitasunik

Sasiker taldea


24

ez dauka Lurrak. Hala, zor ekologiko hori gure ondorengoek ordaindu beharko dute.

Zor horiek kontuan hartuta eta arestian aipaturiko gizarte ereduarengatik, argi dago

gaur egun krisi ekonomikoa baino handiagoa dela zor ekologikoa. Hau da, orain arteko

hazkunde ereduarekin jarraituz gero izadiak ez dauka etorkizunik, ez baita bideragarria erritmo

eta modu honetan oinarrituriko bizitza sustengatzea.

Krisi energetikoa, klimatikoa eta bioaniztasun krisia

Sistemak ez dauka mugarik baina produkziorako bitarteko diren lehengaiek bai.

“Besteak beste, hain beharrezko bilakatu diren lehengai fosilak agortzen ari dira, egun

produzitzen diren merkantzien %95ak petrolioa dauka. Kontua ez da izango petrolio gabe

geratuko garela, petrolio ugari eta merke gabe geratuko garela baizik. Honek jada piztu du

munduan beste krisi bat, krisi ekonomikoa areagotzearekin batera: hegemonia krisia. Lehengai

fosil gehienen jabe dena izango da jaun eta jabe etorkizun laburrean” (Azkarraga, 2011:34).

Aldaketa klimatikoaren presentzia ere nabaria da. “Gizakiok sortzen ditugun modu

orotako zaborren eta atmosferara bidaltzen ditugun gas toxikoen ondorioz sortu den negutegi

efektuaren ondorioz, planetako klima uste baino azkarrago ari da aldatzen” (Azkarraga, 2011:

35). Honen ondorioak ekonomikoak, politikoak eta sozialak izango dira, ekologikoaz gain.

“Era berean planetako bioaniztasuna abiadura beldurgarrian suntsitzen gabiltza.

Ozeanoak husten, planetaren birika diren basoak mugarik gabe mozten, espezieak

desagerrarazten... 200 urtetan gizakiok, 65 milioi urteko bizitzaren iraungitze handiena eragin

dugu” (Azkarraga, 2011:36).

Kontsumo gizartea

Kontsumoaren gizartean bizi gara eta 3 oinarri ditu gizarte mota honek Joseba Azkarragaren aburuz (Azkarraga, 2011:87).

Publizitatea: beste zerbait izan beharra sentiarazten digu

Kreditua: behar hori asetzeko, dena salerosgarri bilakatzen du nahi beste diru emanez

Iraungitze programatua (obsolescencia programada): kontsumoa etengabea izan dadin, produktu guztiak epe jakin batean izorratzeko programatuak daude.

Publizitateak, askotan behar ez ditugun objektuak eskuratzeko nahia sortzen duela

gizakiengan, bankuek kredituak ematen dituela pertsonak objektuak erosi ditzan eta produktu

horiek berak iraungitze programatua izateagatik zikloa berriro hasten dela. Publizitatea,

kreditua eta iraungitzearen zirkulua, nahiz eta gure aburuz kredituaren faktorea ez den beti

agertzen. Honek zera esan nahi du, etengabe kontsumitzera eta ondoren hau botatzera

ohituak gaudela, beti berriaren bila goazela eta ez dugula planteatzen gure kontsumo mailak

sortzen duena guk objektuak erabili ostean. Bestalde, zaborra sortzeko zirkulu perfektua dela

deritzogu, baita oinarrizko behar ez diren objektuak, honenbestez zaborra, sortzeak batzuen

Sasiker taldea


25

kontu korronteak puzteko balio duela: gu etengabe kontsumitzen bagaude, horren atzean

norbait gure dirua jasotzen ari da.

Ildo honetan, 1955ean salmenten analista zen Victor Lebowek argiztatu zuen guztion

etorkizuna:

“Hain izugarri produktiboa den gure ekonomiak eskatzen du kontsumoa bihurtzea gure

bizieraren muina, erritual bihurtzea bai erosketa nola ondasunen erabilera, kontsumoan

bilatzea gure asebetetze espirituala eta gure egoaren betetasuna... Guk gero eta erritmo

biziagoan behar dugu gauzak kontsumituak, erreak, ordezkatuak eta baztertuak izan daitezen”

(Azkarraga, 2011:87).

Bestalde, kontraesanek bereizgarri egiten dute gizartea garai honetan, izan ere, Joseba

Azkarragak esaten duenari jarraiki “demostratzen ari gara posible dela datuak erruz metatzea

norabide batean eta pauso errealak oso bestelakoan bideratzea, hau da; demostratzen ari gara

posible dela ingurugiroa zaintzearen aldeko kontzientzia harrotzea, batetik, eta bestetik

energia eta material kontsumoak goraka egitea. Biak gora: sentiberatasuna eta iraunkortasun

eza” (Azkarraga, 2011:54).

Baina egoera dena izanda ere, errotiko aldaketak ematea posible da, baita egungo gizartea

iraultzea ere. Horrekin sinetsi beharra dago, aldaketa egiazko bihurtu dadin.

Zaborretan itota

Arestian aipatu bezala, bizi dugun eta biziarazi dugun sistema ekonomiko kontsumista,

natur baliabideen harrapatzaile aseezina izateaz gain, hondakinen sortzaile etengabea da. Gaur

egun, gizakiaren historia luzean lehenengo aldiz, natur baliabideak hondakin bihurtzen ditugu

naturak hondakin horiek berriro baliabide bilakatu baino azkarrago.

Iñaki Petxarromanen liburuan oinarrituta, honakoa irakurri dezakegu:

“Ama Lurrak bere kabuz ez du ahalmenik gizakiak sortutako hondakinak naturaren

zikloan berriro txertatzeko; hondakinak ari dira Ama Lurra irensten. Kontsumo gizartearen

aldaera ezinbestekoa da zaborra. Hona hemen datu pare bat arazoaren neurriaz jabetzeko:

Italian haragiaren %15 eta ogiaren zein pastaren %10 zabortegira eramaten dituzte, alegia,

bost milioi tona ogi urtean eta 1,5 milioi tona pasta. AEBetan 23 milioi ordenagailu eramaten

dituzte zabortegira urtero” (Petxarroman, 2011:93).

Gainera, horietako hondakin asko oso toxikoak omen dira eta herrialde

aberatsenetatik pobreenetara eramaten dituzte.

Sasiker taldea


26

“Zaborra lehen mailako arazoa da gure etxeetan. 1,5 kilo hondakin sortzen ditu euskal

herritar bakoitzak egunero: 500 kilotik gora urtean” (Petxarroman, 2011:94). Zifra

beldurgarriak ageri dira edonon zaborraz hitz egiten hasterakoan.

Petxarromanek maiz aipatzen du, bere liburuan zehar Ama lurra. Euskal Kulturan eta baita

beste askotan ere, gizarteak naturarekin izan duen harreman gertukoaren oinarri gisa ageri

zaigu honako sinbologia. Liburuaren azaletik hasten da harremanen funtsa iragartzen: Lurra

zorua bailitzan. Hiru hitzeko izenburu laburra, baina sakonaren neurria eskaintzen duena. Lurra

eta Zorua, gaur indarrean den eredua mutu bitatik ikusi eta ulertzeko abiapuntu arras

kontrajarriak, izan eredu ekonomikoa, izan soziala; izan gertuko eredua, Euskal Herrikoa, izan

urrunekoa.

8. Ingurugiro soziologia eta modernizazio ekologikoa

Honako atala osatzeko ere Gemma Tejedorren artikulua hartu dugu oinarri, oraingoan

atala osatzeko oinarria hauxe bakarrik izan delarik.

Ingurugiro soziologia edo soziologia ekologikoa, gizartea eta naturaren arteko harreman

historikoaren birposizionamendu baten beharragatik sortzen da. Honen bidez, ingurugiro krisia

egungo gizartearen izaerarekin lotu nahi da. Bestalde, gizartearen eta ingurunearen arteko

izatezko harreman bat ikertzen du paradigma ekologiko berri baten ikuspuntutik. Paradigma

berri honek ingurugiro eta giza aldagaien garrantzia azpimarratzen du.

Ingurugiro arazoei aurre egin eta gizarte sustengagarri baten alde aurrera egiteko gizarte

batek duen gaitasunari “modernizazio ekologiko” edo ingurugiro erreformarako gaitasun

kulturala deritzo. Modernizazio ekologikoaren teoriak, gizarte aldaketaren teoria gisa ere

definituak, egungo gizarte industrialen transformazioak aztertzen ditu lehia ekologikoen

aurrean. Espainian adibidez, ingurugiro erreformarako gaitasun kulturala erdi-altua litzateke.

Gaitasun honen puntu negatiboa edo freno gisa jokatuko lukeena gizarte espainiarraren

jarrera pasiboa litzateke, ingurugiroaren onerako mozketak burutzeko borondate gutxirekin

azalduko litzatekeelarik. Eta puntu positibo gisa ingurugiroan etorkizunean eragiteko duten

gaitasunaren pertzepzioa litzateke.

Ingurugiroa babestea sozialki balore gisa eraikia da. Honen pertzepzioan “bi ardura iturri”

banatu dira: batetik problematikaren inguruko ezagutza, hau da, arazoari buruz zenbat

informazio duen norbanakoak. Bestetik norbanakoaren esperientzia; zein eskalatan ematen

den problematika, arazoaren itzulgarritasuna, zein mailatan pilatzen den (zaborren kasuan

ikusgai dago),zein irtenbide dauden, arazoaren eraginak...

Sasiker taldea


27

Nahiz eta ingurugiroari buruzko kontsentsu bat ia gizarte talde guztietan egon, ikasketa

maila edo adina alde batera utziz, egin beharko litzatekeenaren eta egiten denaren artean ez

da parekotasunik lortzen.

Ingurugiroaren pertzepzioan eta honen alde eman behar diren pausuetan hainbat muga

ageri zaizkigu. Maiz arazo baten arrisku mailari buruzko pertzepzioa baxuagoa da benetan

arazoaren maila denarena baino, ez baitigu zuzenki eragiten edo urruneko arazo gisa hartzen

baitugu.

Honetaz gain, egun indibiduoan bi postulatuk talka egiten dute: batetik ingurugiroari

dagokionez ez dela hainbeste ardura izan behar, bestela langabeziak eta miseriak hartuko

duelako. Bestetik, natura babestu behar dela ez bada hondamendirik jasan nahi.

Helburuak eta hauek lortzeko bideen edo medioen artean ere maiz gatazka bat ageri da,

bideak maiz ez baitira onargarriak. Esan daiteke egun ingurunea babesteko 3 ekintza lerro

jarraitu behar direla: biztanleria jaitsi, kontsumoa gutxitu eta teknologia jasangarriagoak

erabili. Hiruetako bat ere ez da erakargarria biztanleriarentzat. Hauetaz gain, ekintzarako

borondatea mugatua izan daiteke harreman sozial eta instituzio egitura desegokiengatik.

Egun ezagutzen diren gizarteetan, herritarren eta politikoen arteko konfiantza faltak ere

politika publikoak aurrera eramateko muga dira.

9. Ingurugiroaren aldeko jarrera. Ekintzarako konpetentzia

Gurean zein beste gizarteetan ingurugiroaren aldeko jarrera anitzak daude. Zaborraren

kudeaketaren gainean hausnarketa egitea jarrera honekin bat etor daiteke edo alderantziz,

zaborra bera edozein modutan gainetik kendu behar den zerbait bezala ikusten da, nahiz eta

honek kalte ekologikoa handitu dezakeen. Hala eta guztiz ere, natura eta ingurugiroa zaintzeko

bide ezberdinak daudenez, atal honetan batzuk azaltzez dizkiogu irakurleari, osotasunean

kontziente izanda ezinezkoa ditugula tamaina honetako ikerlan batean, existitzen diren eredu

guztiak azaldu.

Hasteko aipatu, Tejedorrekin bat eginez, De Castroren arabera ingurugiroaren aldeko

jarrera baten eraginkortasuna bi elementutan oinarritzen da:

Motibazioa

Motibatuta egon gaitezke ekintzarako, baina antzeman dezakegu testuinguruak ez

dizkigula aukera egokiak eskaintzen edo gure ekintza ez dela eraginkorra izango.

Sasiker taldea


28

Konpetentzia

Gaitasuna edo konpetentzia izan dezakegu ekintzarako baina interesik ez izan

honetarako. Beraz, ekintzarako konpetentzia gaitasun pertsonal eta auto eraginkortasunaren

pertzepzioarekin erabat lotuta dago eta horretaz gain, ingurugiroak jarreraren garapenerako

ematen dituen aukerekin lotua dago (Tejedor, 24-25).

“El desarrollo que satisface las necesidades de la generación presente sin

comprometer la capacidad de las generaciones futuras para satisfacer sus propias

necesidades” (Comisión mundial de medioambiente, 1987).

Gure planetako ingurugiro baldintzak hobetze aldera neurriak hartu behar dira maila

lokal zein globalean. Mundu mailan gizateria eta lankidetza lokal zein internazionala

beharrezkoak dira bide horretan ematen diren pausuak logika berean egin daitezen. Logika

beretik sortzen diren planteamenduen aplikazio maila lokalean “globalki pentsatu, lokalki

jardun” filosofiari egiten dio erreferentzia. Mundu mailako arazoei zein gaurko eta biharko

arazoei aurre egiteko, dimentsio berdineko irtenbideak planteatu behar dira. Mundo mailan

eragin behar da bakoitzak duen esparru eta baldintzetatik.

Ingurugiroaren zaintza eta mantentze neurriak barneratu eta aplikatzea esparru

internazional, nazional,eskualde, lokal eta maila indibidualean alegia.

Neurri hauek arlo desberdinetan aurreikusten dira, ingurugiroa bere osotasunean

zaindu eta babestea baita azken funtsa. Horretarako uraren trataera, atmosferako zaintza,

hondakinen kudeaketa, lurraren mantenua eta bioaniztasunean jarri behar dugu arreta.

Esparru hauek behar bereziak dituztelarik, esparru bakoitzean sortutako kalteak txikitze asmoz

planteatzen diren neurriak dira honakoak:

Atmosfera

o Emisio kutsakorrik sortuko ez dituzten (edo gutxi) teknologiak erabiltzea.

o Energia berriztagarrien erabilera.

o Baso naturalen birforestazioa eta errekuperazioa.

o Emisio kutsakorrak kontrolatu eta limiteak jarriko dituzten legeak sortzea.

o Ingurugiro hezkuntzatik energiaren erabilera eraginkor eta arrazionala

sustatzea.

Ura

o Ura aurrezteko sistemen erabilera.

o Kutsatutako uren depurazioa eta beste erabilera batzuetara bideratu, kale

garbiketak …

o Uretara olio, ongarri kimiko eta produktu toxikoak ez eragoztea.

o Gainazaleko ur eta lur azpiko ur salinizazio prozesuak eragoztea.

o Ozeanoan zainketa eta mantenua zabortegiak bilakatu aurretik.

Sasiker taldea


29

Hondakinak

o Hondakinen bilketa selektiboa, tratamendu espezifikoak eman ahal izateko.

o Hondakinen gutxiago sortzea.

o Hondakinen berrerabilpena erabilera ezberdin bat emanez.

o Materialak birziklatzea materia prima gutxiago erabiltzeko.

o Materia organikoa konposta egiteko erabiltzea.

Lurra

o Lur galera eta desertifikazio prozesuak eragotzi.

o Lurraren birforestazioa egokiak diren espezieekin, lurra babesteko.

o Lurra lantzeko praktika egokiak erabiltzea eta artzaintza errotatiboa.

o Baso suteak eragotzi.

o Lurraren erabilera egoki bat egiteko lurralde antolaketarako neurriak hartzea.

Bioaniztsauna

o Desagertze bidean dauden espezieen mantentzea aurreikusten duten neurriak

aplikatzea.

o Babestutako guneak sortzea, parke naturalak..

o Kanpotik etorritako espezieen kontrola, bizitza lokala kolokan jarri ez dadin.

o Ehiza ilegala, ehiza herabetia eta espezieen trafikoa kontrolatzea eta hori

arautuko duen legeen ezarpena.

o Hazi bankuak sortzea espezieen biziraupena ziurtatuko dutenak.

Landa zabortegiak

Baserri guneetan hondakin zein zaborren ezabaketaren arazoa desberdina dela aipatu

dugu arestian ere. Alde batetik, dentsitate baxuak eta populazioaren sarrera baxuek hondakin

gutxiago sortzea dute ondorioz eta hauek tratatzeko edo biltzeko leku ugaria daukate. Hala

ere, dentsitate horrek berak eta sarrera horiek isurketak era espezializatu batean ezin

tratatzea dakar eta bertan, gai birziklagarrien bolumen nahikoa ez sortzerakoan horren

inguruko merkatu bat sortzea ia ezinezkoa da.

“Isurketa lokalek eskualdeko hondakindegi sofistikatuetan bat egin ahal izango lukete,

baina honek intergobernuko lankidetza eta populazioarentzako ibilbide luzeak eskatuko luke”

(Lych, 1990:70).

Organikoa - konposta

Hondakin organikoetatik sortutako eta lurra aberasteko erabiltzen den konposta,

lorezainei eta baserritarrei esker berragertuz doa, baina baita landare batzuei esker ere.

Hondakin egoki batzuk bizkor deskonposatzen dira eta humus bihurtu mikroorganismo

aerobikoko akzioagatik. Konpostean materiala birziklatzen denez gero, jada instalazio handirik

ez da behar eta bilketa-ibilbideak labur daitezke. Gainera, konposta gai oso ona da lurraren

mantenurako, oso sentibera da hondakin konposizioarekin karbonoaren eta nitrogenoaren

arteko proportzioak muga estu baten barruan egon behar dutelako eta ura kendu zein abonu

Sasiker taldea


30

bihurtzeko balio ez duten material soberakinak erretiratu behar direlako. Zaborrak berak,

karbono gehiegi du eta hondakinak hezeegiak dira. Botatzen dena kontrolatutako nahastea

izan behar du, nitrogeno-mailak lortzeko animalien hondakinak behar ditu eta karbonokoak

lortzeko papera gehitu behar zaio. “Zailtasun handiena merkatu iraunkor bat sortzerako

bidean ematen da, lorazainek direlarik gehien erabiltzen dutenak” (Lynch, 1990:69).

Basura bilatzaileak

Basura bilatzaileen arorik oparoena 1910-1930 bitarte eman zela baieztatu daiteke, AEBtan

batez ere. Fenomeno hau gizarte baten handitzearekin batera eman zen, produktu

manufakturatu asko sortu ziren, soldata baxuak zeuden eta konpon zitezkeen gailuak balioa

zuten oraindik. Basura bilatzaileen funtzioa eta zaborretan dagoen horren balioaren

pertzepzioa tokiaren arabera aldatu daiteke. Gero eta gehiago ikusten da mendebaldeko zabor

bilatzaileak janari bilatzaileak direla, horrek erakusten du gizarte industrial aurreratuetan zein

maila sozial ezberdin ematen diren ere. Merkatu ezkutu bat ematen da, merkatutik

kanporatzen denarekin jokatzen da, horregatik ez dago datu sistematiko handirik edota horren

erregulaziorik (Lynch, 1990:77).

10. Zaborra nola jasotzen den Gipuzkoan

Alde batetik Gipuzkoan ematen ari diren zaborraren kudeaketa motei erreparatu nahi

diegulako eta beste alde batetik, ikerketa eremua zehazki Ordizia izanik eta berau Gipuzkoakoa

probintziako udalerrietako bat izanik, testuinguru orokorraz jabetzeko atal honetan

Gipuzkoako herri ezberdinek dituzten edukiontzien gaineko informazio orokorra izango da

ikusgai. Indarrean dauden eredu ezberdinek gaineko analisi orokor bat egitea da helburua.

Ordiziako herritarrek duten zabor sistema bilketa, hauen zehaztapenak eta honen inguruko

kudeaketaren berri zehatzagoa aurrerago kokatua dagoen atalean txertatua dago.

Herri batzuetan 4 edukiontzi dituzte, hau da, herritarrek plastikoa, papera eta beira

birziklatu ahal dute eta bestalde errefusarentzat ere badute edukiontzia.

Beste herri batzuetan 5 edukiontzi dituzte, hau da, herritarrek plastikoa, papera eta

beira birziklatzeaz gain giltza berezi batekin eta programa batean apuntaturik gai organikoak

banatu ahal dituzte, ondoren konposta egiteko erabiliko dena, hau izango litzateke “bosgarren

edukiontzia” edo “edukiontzi marroia” deiturikoa. Bestalde, errefusarentzat ere badago

edukiontzia.

Gaikako bilketa aipaturiko 5 gaiekin egiten da herri batzuetan baina sistema mistoa

dute, hau da, atez ateko bilketa sistemaren bitartez gai batzuk jasotzen dira eta beste batzuk

denok ezagutzen ditugun edukiontzi handietara eramaten dituzte.

Sasiker taldea


31

Amaitzeko, atez ateko bilketa sistema bidez funtzionatzen dute beste herri batzuk,

nahiz eta oraingoz pare bat esperientzia bakarrik diren. Aurrerago zehatzago azalduko den

bezala, sistema honekin egun zehatzetan zabor mota zehatza biltzen da, sortzen den materia

guztia sailkatu daitekeelarik.

11. Zaborraren arazoaren aurrean Gipuzkoan ematen ari diren proposamen berriak

Hainbatetan aipatu bezala, ikertu nahi dugun beste gaietako bat zaborraren kudeaketaren

inguruan azken aldian Gipuzkoan proposatzen eta aurrera eramaten ari diren eredu berrien

inguruan pertsonek duten pertzepzioa da. Honengatik da garrantzitsua eredu bakoitzaren

inguruko zehaztapenen gaineko nahikoa informazio ematea, informazio objektibotik eraikitzen

baita pertzepzio edo irudi egoki bat, irakurketa objektiboa iritzi pertsonalarekin uztartuz.

Eredu bakoitzaren berri eman baino lehen Europar batasunak legez agintzen duena ikustea

derrigorrezkoa da, izan ere, udalerri eta estatu ezberdinak norabide hau jarraitu behar dutela

suposatzen baitu. “Objetivo intermedio” deituriko honen arabera zaborrak errekurtso gisa

tratau behar dituzte estatuek, kalitatezko birziklapena handitu eta ingurugiroaren aldeko

apustua eginez:

“Objetivo intermedio: En 2020, los residuos se gestionarán como recursos. Los residuos

per cápita registrarán un marcado descenso. El reciclado y la reutilización de los residuos serán

opciones económicamente atractivas para los operadores públicos y privados, ya que la

recogida selectiva estará muy extendida y se habrán desarrollado mercados funcionales para

las materias primas secundarias. Se reciclarán más materiales, incluidos los que tengan un

impacto significativo sobre el medio ambiente y las materias primas fundamentales. La

legislación sobre residuos se aplicará en su totalidad. Se habrá erradicado el transporte ilegal

de residuos. La recuperación de energía se limitará a los materiales no reciclables, se habrá

eliminado prácticamente la descarga en vertederos y el reciclado de alta calidad estará

garantizado” (Europar Batasuna, 2001:1).

Edukiontzi marroia

Edukiontzi marroia, materia organikoa biltzen duen ontzia da. Nahiz eta hainbat

lekutan zabor organikoa biltzeko edukiontzi hau lehenagotik martxan zegoen, Sasietaren

eskumenez eta Udalak eskatuta 2010. urtean jarri zen martxan Ordizian.

Honen bidez, konpostajerako berrerabilgarriak izan daitezken hondakin organiko oro

bildu nahi da ondoren honetarako prestatuak dauden plantetan salduko den konposta egiteko.

Poltsa bereziekin biltzen da zaborra, patata edo artoz eginiko poltsa konpostagarriekin alegia.

Edukiontzi marroian bota daitezkeen produktuen artean daude:

Fruta eta barazkiak

Sasiker taldea


32

Arrautza-oskolak, fruitu lehorren oskolak, ogia, opilak eta fruta hezurrak

Lore eta landareak. Baratze eta lorategiko hondarrak: belarra, inausketa hondarrak.

Ahal izanez gero aprobetxatu baina baita ere bota daitezke:

Prestatutako janari hondarrak

Haragi eta arrain hondarrak

Hezurrak

Honetaz gain:

Sukaldeko papera

Ezpain zapiak edo mukizapiak

Kartoizko arrautza ontziak

Kortxozko tapoiak

Infusio poltsatxoak

Kafe hondarrak eta kafearentzako iragazkiak

Ezin dira bota:

Haur oihalak eta konpresak

Olioa eta edozein likido

Xurgagailu edo erratzarekin bildutako zikinkeria

Zigarro-puntak eta hautsontziko hondarrak

Konpostagarria ez den edozer: beira, plastikoa, …

Animalien gorotzak (Sasietako euskarri informatibo publikoa) Erraustegia

Sasiker taldea


33

Azken hamarkadetan industrializatutako eta biztanleriaren dentsitate maila altua

duten herrialde askok zabortegiaren irtenbide gisa erraustegia erabili dute hiri hondakin

solidoak tratatzeko. Teknologia honen erabilerak zaborren bolumena eta pisua asko jaistea

ahalbidetzen du, %90 eta %75a hurrenez hurren. Gainera energia sortzea ahalbidetzen du.

Erraustegia kritika ugariren abiapuntu izan da ingurugiroaren ikuspegitik, izan ere,

eguratsera igortzen dituen gas kantitate maila handiak; dioxinak, furanoak… eztabaida hau

sarritan jarri dute mahai gainean (Salvador, 2012).

Zer da

Errausketa prozesua: materia organikoaren erretze integrala da, errautsetan

bihurtzerainokoa. Erraustegi bat materialak erretzen dituen labe mota bat da, non,

tenperatura neurtu altu batean kutsatzaileak deusezteko gai den, deusezte hau oxidazio

kimikoz egiten da (Incineración Wikipedia, 2012).

Batez ere zaborren erretzean erabiltzen da; hiri hondakinak, industrialak eta

ospitaleetako material arriskutsuak. Tenperatura altuetan ematen diren prozesu hauei

tratamendu termiko deritze (Guia Para el Ciudadano, 2012).

Erretzen diren materialen heterogenotasunak eta gas kutsatzaileen gainean jarri diren

neurri legalek prozesu honetarako oso teknologia espezifikoa garatzea ahalbidetu du.

Nola funtzionatzen du

Materialak erraustu aurretik komenigarria da material batzuk bereiztea, adibidez beira,

hau urtu egiten baita eta gero erraustegitik ateratzeko zaila izaten da.

Elementu kutsatzailea erraustegian sartzen da eta kimiko arriskutsuen deusezte maila

handitze aldera teknikoek beroaren eta airearen kantitatea kontrolatzen dute. Kutsatzaileak

berotzen doazen heinean gas bilakatzen dira eta sugar batetik igarotzen dira. Sugarrari esker

elementu horiek tenperatura jakin bat gainditzen dute eta honek elementu txikiagoetan

banatzea eragiten die. Elementu hauek oxigenoarekin elkartzen dira gutxiago kutsatuko duten

gasak eta ur baporeak sortzeko.

Sortutako gas hauek airearen kutsadura neurtzen duten filtro batzuetatik iragazten

dira, edozein metal, azido edo partikula kutsatzaile bertan gelditzen delarik. Material hauek

kaltegarriak dira eta autorizatutako zabortegi batera bidali behar dira. Gainontzeko gasak, ur

baporea eta karbono dioxidoa atmosferara botatzen dira tximinia batzuen bidez (Guía Para el

Ciudadano, 2012).

Sasiker taldea


34

Gasen depurazioa

Erraustegi batek bete behar dituen gas igortze neurriak legalki arauturik daude

(Incineración de Residuos, 2012), horretarako instalazioak zorrozki prestatu behar dira gas

hauek retenitu edo modu egokian iragazteko. Igortze mailak jaisten diren heinean iragazte

prozesuak konplexuago bilakatzen dira. Honakoak dira iragazi behar diren material

kutsatzaileak:

Partikulak: airean gelditzen diren errautsak, nahiz kondentsatzen direnak.

Karbono monoxidoa eta sustantzia organikoak

Gas azidoak:SO2, HCl, HF.

Dioxinak eta Furanoak.

(Romero Salvador, 2012-05-10)

Erraustegiaren abantailak

Pilatzeko zaborraren bolumena asko jaisten da:%90-96

Erraustegiaren bidez energia lor daiteke.

Elementu ezberdinak prozesatzeko aukera.

Hiri nukleoen ondoan jartzeko aukera.

Azalera gutxiko lekua behar du eraikitzeko

(Incineración Tecnum, 2012)

Erraustegiaren desabantailak

Ez ditu hondakinak guztiz deusezten, hondakin kutsatzaile hauek gordetzeko zabortegi

bat behar du.

Gas toxikoak sortzen ditu, adibidez dioxina, hainbat minbiziren eragilea.

Kanpoko energia baten beharra du bere funtzionamendurako.

Inbertsio ekonomikoa eta tratamenduaren gastu handia.

(Incineración Wikipedia, 2012)

Atez ateko zabor bilketa

Zero zabor mugimenduak 2012.urtean Ordiziako herrian eman zuen hitzaldiaren

arabera osatu dugu atal hau.

Atez ateko sistema munduan zehar oso hedatuta dagoen bilketa sistema bat da. Hala

nola, Italia, Katalunia, San Francisko, Flandria… bezalako tokietako hiri handietan zein herri

txikietan erabilgarria da sistema hau. Euskal Herrian Gipuzkoan txertatu da lehendabizikoz

sistema hau, Usurbil herrian zehazki, duela hiru urte jarri zen martxan, 2009an hain zuzen ere.

Honi jarraiki Hernani eta Oiartzunen ere jarri da eta baita Antzuolan ere. Baina esan behar da

Sasiker taldea


35

aurrerantzean Gipuzkoako 34 udalerrik sistema honen aldeko apustua egin dutela datozen

urtetan atez atekoa beraien herrietako errealitate izan dadin. 34 herri hauen artean Ordizia

daukagu, beste zenbait herrik bezala atez ateko sistema jartzearen konpromisoa hartu baitu

bertako udalak.

Ordizian gaur egun edukiontzi handien bidez biltzen dira hondakinak. Baina beste herri

askotan ez bezala, ohiko edukiontzi urdina, horia, berde iglua eta berdeaz gain edukiontzi

marroia dago, materia organikoa biltzen duen ontzia. 5. edukiontzi hau 2010. urtean jarri zuen

martxan Ordiziako udalak. Baina 2 urte hauetan ikusi den bezala, 5. edukiontziak ez du

organikoa behar beste jasotzen. Biztanleriaren %50ª apuntatzen da eta honen erdiak bakarrik

birziklatzen du, beraz antzeman denez borondatezkoa bada jendeak ez du parte hartzen,

honengatik aplikatuko da derrigorrean atez ateko bilketa sistema.

Atez ateko zabor bilketa sistema hau aplikatu den zenbait herrietako datuen arabera,

martxan jarri denetik %80tik gorako gaikako bilketen emaitzak lortu dira, hau da, sortzen den

zaborraren %80a birziklatzera iritsi dira. Beste sistemarekin, 5. Edukiontzia gehituta kasurik

hoberenean %35eko bilketa emaitzak lortu dira. Beraz honetaz jabetuta Ordiziako udalak

Gipuzkoako beste 33 udalerrik bezala hondakinen bilketa sistema aldatzea erabaki du atez

atekoaren aldeko apustu irmoa eginez.

Atez atekoaren inguruan zenbait informazio orokor eman ostean, hala nola,

Gipuzkoako errealitatea pixka bat azalduz zein Ordiziako herrian eman den aldaketaren berri

emanda sistema berak zertan datzan, nola funtzionatzen duen, nola aplikatzen … azaltzera

pasako gara.

Esan bezala hondakinak biltzeko sistema bat da non hondakin birziklagarri guztiak

gaika biltzen diren. Ez du erraustegirik aurreikusten eta birziklagarria den guztia gaika biltzen

denez eta beraz gelditzen den azken errefusa oso txikia eta inertea denez zero zabor helburura

hurbiltzen da. Zabor mota ezberdinak separatu eta egun bakoitzean mota bana etxe atarian

uztea suposatzen du, organikoa barne. Hori da funtsean atez ateko bilketa. Kalen edukiontzirik

ez dago eta zaborra pertsonalizatu egiten da. Herri bakoitzak bere egutegia dauka baita bere

ordutegia ere. Egutegiari dagokionez, normalean organikoa astean 3 bider batzen da, bi

egunetik behin. Gainontzeko egunetan beste hondakinak batzen dira; papera eta kartoia egun

baten, ontzi arinak 2tan eta azkeneko egunean errefusa edo birziklagarria ez dena. Egunero

atera daitezke pixa oihalak, konpresak, …

Atez atekoarekin ez da arazoa konpontzen baizik eta sistema honekin arazoa

konpontze bidean jartzen da, baina oraindik zero zabor ereduraino iristea da helburua.

Euskal Herri mailan eredu berria ez dela ikusteko berriro Del Valengana joko dugu:

"1981ean eta aldundiak bultzaturik, Huarten, 3.000 biztanleko Nafarroako herri

batean, kristala eta paperaren lehen gaikako bilketa aurrera eraman zen. Bi hilabeteko

Sasiker taldea


36

iraupena izan zuen honek, hamabi puntu ezberdinetan ipini zirelarik beira zuria eta

koloretakoarentzat edukinontziak, taberna eta jatetxeetan 200 litroko bidoiak ipini ziren eta

papera berriz atez ate jasotzen zen astean behin"( Del Val,1993:20).

Zero Zabor filosofia

Zero Zabor filosofiak zaborraren trataera egoki bat ematearen aldeko jarrera badu ere,

bere ildo nagusia zaborra ez sortzearen edo ahalik eta zabor gutxien sortzearen aldekoa da.

Ikuspuntu honetatik zaborraren arazoaren katearen hasieran bere burua kokatzen du, hau da,

produkzio eta kontsumo sistemen hausnarketa baten ostean, hauek biek duten paperaren

garrantzia onartzen dute. Dokumentu honetan lehenago ere azaleratu dugu nola laguntzen

dion produkzio, ekonomia eta kontsumo eredu honek zaborra sortzeari. Filosofia honen

inguruan lanean diharduen Gipuzkoako taldeak “Gipuzkoan Zero Zabor” du izena, probintzia

mailako egitura da, baina herrietan sortutako taldeek ere osatzen dute.

Zero zabor helburura iristeko hiru pauta jarraitu behar dira (Zero Zabor dossierra 2011): Murrizketa

Hondakin onena sortzen ez dena da. Beharrezkoak ez diren bilgarri eta

produktuak sortu ez daitezen neurriak hartu behar dira.

Berrerabilpena

Produktu bat berrerabiltzen dugun bakoitzean hondakinak sortzeari uzten

diogu. Produktuen bizitza luzatzea zero zaborrera iristeko gakoetako bat da. Adibide

modura esne hornigailua jartzen dugu. Esne hornigailura norbera bere ontziarekin

joaten da, esnea hartu, etxera eraman eta esnea erabilitakoan ontzia garbitu eta berriz

erabiltzen da esnea hartzeko. Zenbait lekutan, Italian kasu, badira esnea ez ezik olioa,

detergentea, gasadun ura … saltzeko hornigailuak. Edozein likidorekin erabil daitezke.

Solidoekin berriz, berrerabiltzeko poltsak eta taperrak erabili daitezke.

Birziklapena

Sortu diren hondakinak zabor ez bihurtzeko birziklatu beharra dago.

Produktuak birzikla daitezkeen materialekin eginak egon behar dute eta material

hauek erraz bereizteko diseinatuak izan behar dute.

Zaborren kudeaketa egokia ingurugiro globalaren estrategia bat bilakatu da, kutsadura

maila guztiak ekiditeko baliagarria dena. Ideia honen baitan hainbat lehentasun finkatu dira

kudeaketari dagokionez eta bost R-ren printzipioak aplikatzearen garrantzia azpimarratu behar

da. Nahiz eta egun orain aipatuko diren bost ekintzetako batzuk egiten diren, hauei buruz

gizartea kontzientziatzea garrantzitsua da, azken finean etxeko zabor eta hondakinen gutxitzea

pertsona ororen baitan baitago (Estrucplan 2006):

Sasiker taldea


37

Reemplazar: ordezkatu

Osasunarentzat eta ingurugiroarentzat kaltegarriak diren produktuak beste

produktu batzuengatik ordezkatzean datza. Egiten diren erosketekin kritikoa izatean

oinarritzen da.

Reducir: murriztu

Murrizteak produktu berriak lortzeko natura gutxiago ustiatzea eta energia

zein ur gutxiago erabiltzea dakar. Erosketetan, bilgarri gutxiago dituzten produktuak

eta garraio gisa oihal edo berrerabil daitezkeen beste material bateko poltsak

erabiltzean datza.

Bestalde, obsoleszentziari aurre egitea da helburua. Gutxiago erosi baina

kalitate hobeagokoa, gehiago iraungo duten produktuak.

Reutilizar: berrerabili

Material edo tresna bat behin baino gehiagotan erabiltzean datza. Birziklatzea

baino hobea da berrerabiltzea, prozesuan ez baitu energiarik xahutzen.

Reciclar: birziklatu

Zaborra osatzen duten material ezberdinen banaketa eta sailkapenean datza.

Honen bidez, zati bakoitza ez kutsatzea lortzen da berriro ziklo produktibora sartzeko

prest egon dadin. Honetaz gain, banaketa honek zati bakoitzaren manipulazio

errazagoa ahalbidetzen du, kantitate handiagoak berriz erabiltzeko prest egon

daitezen. Batasun Europarraren arabera materialen %70-90 birziklagarria da; egun

ordea askoz ere kantitate txikiagoak birziklatzen dira. Adibidez Gipuzkoan %23a baino

ez da biltzen gaika.

Reparar. Konpondu

Hondatu edo matxuratzen zaizkigun produktuak konpondu beharko genituzke,

beste berri bat erosi baino lehen. Honek gizarte jarreraren aldaketa bat behar du

burutu ahal izateko.

Sasiker taldea


38

ORDIZIAKO INFORMAZIOA

1. Etxeetako zaborraren datuak

Ordiziarrek sortzen dituzten zabor kopuruen ideia bat izateko, hona hemen sasietako

teknikariak emandako datu batzuk:

2011. urtean Gipuzkoan 350.000 tona hondakin sortu ziren.

Hondakinen %90ª birziklagarria da eta momentu honetan Gipuzkoan etxeko

hondakinei dagokionez %25a bakarrik biltzen da gaika, hau da beste hiru laurdenak

nahasian bidaltzen dira (Zero zabor hitzaldia, 2012)

Sasieta Mankomunitatean 28.000 tona inguru sortu ziren 2011. Urtean. 10.000 tona

hondakin; papera, ontziak eta beira besteak beste eta 18.000 tona zabor.

Biztanleko eta eguneko 1.2 kilo sortzen dela kalkulatzen da.

Ordizian 2011. Urtean 2.591.967 kilo zabor sortu zen etxez etxe eta 23.232 auzoka.

Guztira 2.614.199 kilo zabor sortu zen.

2. Ordizian egiten den zabor bilketa

Informazio orokorreko atalean Gipuzkoako testuinguruan kokatzeko marko orokorra egin

dugu, herrien arabera zein zabor bilketa egiten den azalduaz. Atal honetan berriz, Ordiziako

herrian bertan egiten den bilketa eta banaketaren berri emango dugu, ikerketa eremua izan

Hasteko esan atal honetan dagoen informazio guztia Sasieta beraren web gunetik hartua da

(Sasieta web). Sasieta Mankomunitateak Goierri eta Urola Garaiko eskualdeetako 22 herritako

zaborra kudeatzeko udalek sorturiko elkartea da. Guztiz izaera publikoa du eta nahiz eta urte

batzuk lehenago hasi zen honen lana, 1991 urtean inauguratu zen Sasietako Zabortegi

Kontrolatua, gaur egun martxan dagoen zabor bilketaren kudeaketa orokorraren ardura

bilakatu delarik. Beasaingo Salbatore auzoan kokatzen da, Beasain eta Ormaiztegi arteko

bidean.

Ikerketa burutzen den unean bertan Ordiziako eta inguruetako herrietan hainbat

edukiontzi daude. Edukiontzi eta zabor hauen artean hainbat azpiatal daudela esan genezake,

“eguneroko” (organikoa, plastikoa, …) gauzen gain bestelakoak ere jasotzen baitira (arropak,

traste zaharrak, industria …). Hona hemen edukiontzi ezberdinen gaineko azalpena, den

horretako errealitate zehatza zein den jasotzeko.Ikerketa proiektua sukaldean sortzen diren

zaborrengan ardatza badu ere, zaborraren arazoaren osotasunaz jabetzeko etxeetako

hondakinez gain gainerako gaien bilketa nola egiten den ikustea interesgarria iruditzen zaigu.

Lehenengo hiri-hondakin gisa deitzen dieten horiek azalduko ditugu eta ondoren industria

gunekoak.

Sasiker taldea


39

Etxeetako hondakinak

Zabor mota hau kudeatzeko, kalean dauden edukiontzi berde karratuak erabiltzen

dituzte herritarrek, Arratsaldeko 20.00etatik 22.30etara bitartean atera behar da zaborra,

poltsak edukiontzira sartu behar dira eta hauek ondo itxita egon behar dute. Bertan

birziklagarria ez den zerbait sartuz gero ezingo da birziklatu, zuzenean zabortegira eramaten

baitira zapalduta lurperatzeko.

Birziklapena

Zabor askorekin egiten da, material mota bakoitzak bere kolore ezberdineko

edukiontzia du eta hauek kalean daude, edukiontzi berdeen ondoan hona hemen bakoitzaren

gaineko azalpena:

Organikoa

Hondakin organikoentzat aurreikusitako bosgarren edukiontzia giltzaz itxirik

dago, eta soilik programan parte hartzen dutenak erabil dezakete. Elikagaietatik

ateratzen diren hondakin organikoak zein beste motatakoak bota daitezke hona.

Beira

Edukiontzi berdea da, baina karratua izan beharrean iglu itxurakoa da. Bertan

beirazko botilak, kontserba poteak eta lurrin zein kosmetikoen potoak sartu daitezke.

Ez aldiz, bonbillak, fluoreszenteak, ispiluak, leihoetako beira, autoetako beirak eta

beirazko ontziak. Ontziak hutsik, tapoi eta kortxo gabe bota behar dira.

Mankomunitatekoek dei egiten dute gauean beirak ez ateratzera, bizilagunenganako

errespetuagatik.

Papera

Edukiontzia berdea da eta kalean dago beste gainerako edukiontzien ondoan.

Bertan egunkaria, aldizkariak, iragarki paperak eta kartoizko kaxak sartu daitezke, ez

aldiz, brikak, pixoihalak, paper zikinak eta paper plastifikatu eta metaleztatuak.

Herritarrek kartoi kaxak tolestuta sartu behar dituzte.

Plastiko eta metalezko ontziak

Kalean besteen ondoan dauden edukiontzi hori-naranjetan sartzen dira. Bertan

honelako plastikozko zein metalezko ontziak sartu daitezke: edarienak, brikak,

olioarenak, ozpinarena, garbigarrienak, kosmetikoenak, yogur zein antzekoenak,

plastikozko poltsa zein zorroak, kontserba poteak eta spray poteak. Aldiz ezin dira

sartu jostailuak, bideo eta musika zintak, orraziak, hortzetako eskuilak, pertsianak,

hodiak, fruta kaxak, beirazko botilak, zartaginak, kazuelak, xigorgailuak eta plantxak.

Sasiker taldea


40

Birziklapena egokia izan dadin, herritarrek ontziak hutsik eta ahal den neurrian

garbiak sartu behar dituzte, ontziak ezin dituzte bata bestearen barruan sartu, brikak

tolestuta sartu behar dira leku gutxiago betetzeko eta plastikozko ontziak tapak

kenduta bota behar dituzte.

Dendariak

Kartoiaren edukiontzi urdinak bete ez ditzaten eta hainbat kaxa bertan sartzen

ez direnez, zerbitzu berezia erabili behar dute. Kartoiak edukiontziaren ondoan utzi

behar dira, ondo tolestuta eta pilatuta, bestalde, hauen barruan ez da kartoia edo

papera den beste ezer egon behar. Arratsaldeko 20.00etan atera behar dituzte

kartoiak, bestela debekatua dago eta edukiontzi urdinera bota behar dituzte. Ordizian

egunero biltzen dute zabor mota hau, jai egunetan izan ezik.

Pilak

Hauek birziklatu ahal izateko denda zehatzetara edo kalean toki zehatzetan

dauden edukiontzi zilindriko arrosetara bota behar dira. Alkalinazko et gatzezko pilak,

botoi erakoak, litiozkoak, ni-cd motakoak eta poltsikoko telefono zein bateriak bota

daitezke. Ez ordea telefono kargatzaileak eta urrutiko aginte makinak.

Toner eta kartutxoak

Etxeko inpresoraren toner eta kartutxoak birziklatzeko edukiontzi txiki laranjak

daude udaletxe, kultur etxe, zentro komertzial, informatika dena, ikastetxe, KZ gune

eta kiroldegietan. Toner hauek hustu, garbitu eta berriro betetzen dira salmentan

jartzeko, honela berrerabilitako kartutxoak erabil ditzakegu.

Sukaldeko olioa

Ordizian hilabeteko lehen asteazkenetan goizeko 9.00tatik 13.00tara

merkatuko plazan egon ohi da olio birziklagarria eramateko kamioia. Olio honekin

biodiesel deitzen zaion autoentzako erregaia egiten da, beste gasolinak baino gutxiago

kutsatzen du eta biodregagarria da.

Lorategietako hondakinak

Adarrak, hostoak, … biltzeko zerbitzua da. Herritarrek material hauek Sasietara

bertara edo Urretxuko Garbigunera eraman behar dituzte. Hemendik konpostatze

lanak egiten dituzten tokietara eramaten dituzte.

Botikak

Edozein farmazietara eraman daitezke, epe muga gainditu dutenak edo

oraindik erabil daitezkeenak izan daitezke. Hemendik Mugarik Gabeko Botikarien

Sasiker taldea


41

taldera bidaldi eta han sailkatzen dituzte. Ezin dira eraman kosmetika edo

apaingarrietako produktuak, xanpuak, ukenduak, argaltzeko …

Arropa zaharra

Janzteko arropak, etxeko arropak, oinetakoak eta gehigarriak eraman daitezke

kaleko puntu zehatzetan dauden edukiontzi zurietara. Ezin dira eraman ehungintzan

sobratutako gauzak, industrian zein garbiketan erabilitako trapuak, alfonbra eta

moketak. Arropa hauek poltsa itxietan sartu behar dira eta arropa oso zaharrak ere

biltzen direla kontuan hartu behar da.

Etxeetako hondakin arriskutsuak

Autoetako olio eta bateriak, aerosolak, garbitasuna egiteko produktu kimikoak

pinturak, barnizak, disolbatzaileak, fluoreszenteak, erradiografiak, merkuriozko

termometroak eta aparatu elektriko txikiak besteak beste. Hondakin hauek sukaldeko

olioa birziklatzen den gune berera eraman daitezke, Ordizian hilabeteko lehen

astelehenetan goizean.

Traste zaharren bilketa

Astean behin egiten da, herri bakoitzak traste hauek ateratzeko egun zehatza duelarik,

Ordiziako kasuan, Astelehenak dira. Traste zahar hauek ere gaika biltzen dira birziklatu ahal

izateko, honako 4 taldetan daude banatuak:

Egurra eta zura: altzari eta antzekoak

Txatarra eta linea “zuriko” tresnak: garbigailuak, …

Linea “griseko” tresnak: ordenagailuak, …

Linea “marroiko” tresnak: …

Herritarrek traste hauek zaborrontziaren ondoan baina hauetan apoiatu gabe, derrigorrez

astelehenetan atera behar du eta berez mankomunitateari abisatu behar omen zaio non uzten

diren gauzak.

Etxetako animaliak Hauek biltzeko zerbitzua ere badago, horretarako mankomunitatera deitu behar da espresuki.

Industria gunekoak

Hiri hondakinen ezberdinak direnez, bilketa ezberdina egiten da. Industria gune bakoitzak

zabor hauen bilketarako egun zehatzak ditu, Ordiziako industria guneetan egunero biltzen da

Larunbatetan izan ezik. Zabor orokorra, egurra, kartoia eta hondakin arriskutsuak bereizten

dira honen barruan.

Sasiker taldea


42

Zabor orokorrean ez dira obretako eskonbroak, gurpilak, bidoiak, taladrina, olioa,

disolbatzaileak… jasoko, hauek kudeatzeko norberak bere garraiolarien bidez egin

behar du.

Egurretan paletak, zurkiak, kutxak, oholak eta antzekoak bilduko dira, ezin dira hauekin

batera bota birziklapena oztopatuko duten materialak, plastikoak besteak beste. Dena

ondo pilatuta utzi behar da eta bota daitekeen neurri handiena palet baten tamaina

da.

Kartoia kaxetan atera behar da, kanpoan idatzirik barruan papera dagoela.

Bulegoetako paperak ere bota daitezke. Ondo pilatuta eta ahal bada tolestuta bota

behar dira edukiontzien kanpoan eta ondoan.

Hondakin arriskutsuak biltzeko zuzenean mankomunitatera deitu behar da eta

informazio gehiago eskatu.

3. Zer egiten den Ordiziako zaborrarekin

Ordiziako zaborrarekin egiten dena jakiteko modurik egokiena, Sasieta Mankomunitateko

lehendakari eta presidentearen bitartez jasoko genuela kontuan hartuta, ondorengo atala

eurei eginiko elkarrizketan emandako informazioan oinarritua dago.

Aurreko puntuan azaldu den bezala Sasieta mankomunitateak Goierri eta Urola Garaiko

eskualdeetako 22 herrietako zaborra kudeatzen du. Lehen, garai batean, udal bakoitzak

gestionatzen zituen bere hondakinak, bakoitzak bere eskonbreratan zeukan zaborra. Baina

deborarekin batzuk kolapsatzen hasi ziren eta udalen arteko hartu eman bat eman zen hori

guztia sinkronizatu beharra ikusi zutelako. Horrela 1991. urtean inauguratu zen Sasieta

zabortegi kontrolatua.

Ordizian Sasietaren lehengo esku hartzea 1991. urtean bertan izan zen, aurretik zaborra

pilatzeko zegoen ZB (zaborra) borobil pintatua kenduz eta edukiontziak jarriz. Hala ere ez ziren

edukiontzi guztiak batera jarri. Lehenengo jarri zena berdea izan zen, gero urdina, ondoren

horia eta beranduago etorri dira besteak, txikiagoak, pilena, arroparena eta olioarena. Azkena

ezartzen lehen esan bezala edukiontzi marroia izan da. Beirarena noiz jarri zen esateko ez dago

data zehatzik baina jakin dugunez guztietatik lehena izan zen, ZB borobil pintatuarekin batera

bazegoen jada.

Aurreko atalean Ordizian egiten den etxeetako hondakin zein gainerako gaien bilketa zein,

zer eta nolakoa den eta nola egiten den azaltzen den moduan, oraingo atal honetan,

“eguneroko” etxeetako hondakinetara mugatuz. Behin hondakinak edukiontzi barruan

daudenean hauekin egiten dena azalduko da; nola jasotzen den, zer egiten den honekin, zer

trataera ematen zaion, nora eramaten den …

Zirkuitu ezberdinak daude, edukiontzi ezberdinetan gaika biltzen dituzten hondakin

bakoitzarekin egiten den ibilbidea eta trataera ezberdina delarik.

Sasiker taldea


43

Edukiontzi berdea, errefusa

Zuzenean zabortegira doana biltzen da, nahasian dagoen zaborra, alegia.Kamioak jaso

eta konpaktatu egiten du, zabortegira iristen da eta han pisatu egiten da. Pisatu ostean

deskargatu egiten da eta honen segidan hango makineriekin, zabaldu, aplastatu eta

konpaktatu. Amaitzeko eskoria edo labeko hondarra hartu eta zaborra horrekin estaltzen da

eta azkenik kamioak gainetik zirkulatzen du. Egunero egiten da prozesu berbera.

Gainezka egiten duenean, betetzen denean alegia, behin betiko itxiera ematen zaio.

Horretarako pakete berezi batzuk jartzen dira, nolabait aislatuko duena eta honen gainetik

metro bateko lur begetala botatzen da eta azkenik belar haziak. Honek guztiak 40-50 urtera

arte bizirik irauten du eta horrek kalteak eragiten ditu ingurugiroan. Alde batetik, ur zikinak

ateratzen dira bertatik. Horretarako, ahal den neurrian behintzat kutsadura ez sortzeko,

kanalizazio bat daukate egina, ur zikin horiek hartu eta depuradora batera eramaten dutelarik.

Bestalde, gasak urtetan botako ditu, metanoa esaterako. Hemen ere ahal duten gas kutsatu

gehiena jasotzen saiatzen dira, zabortegia pintxatuz eta xurgatuz, gas hori gero erregai bezala

motor bat martxan jartzeko erabiltzen dutelarik. Motor horrek ardatz bat mugitzen du eta

ardatz horren bidez alternadorea jartzen da martxan kilobyteak sortuz, gero saldu egiten

dituztenak.

Edukiontzi urdina, papera

Antzeko kamioiek edukiontzi urdinak husten dituzte, pisatu egiten da eta zabortegira

ekarri ordez biltegi berezi batera eramaten da, Legorretan dagoen biltegi batera hain zuzen.

Han trailer handitan batzen dute eta guztia beste biltegi batera eramaten dute. Sistema berezi

bat daukate non, errebista, egunkari eta guzti horiek sailkatzeko balio duen. Izan ere, kalitate

ezberdinak baitaukate eta bestetik tartean aurkitu daitezken plastiko, zikinkeriak kentzeko ere

oso eraginkorra da. Eta behin zikinkeriak kenduta eta sailkatuta dagoenean fardoak egin eta

paperetara eramaten dituzte papera fabrikatzeko. Herri handietan astean 6 aldiz husten dira

edukiontzi urdinak.

Edukiontzi horia, plastikoak

Gainontzekoak bezala kamioi berezi batek espresuki jasotzen ditu eta kasu honetan

materiala Legazpin deskargatzen du. Legazpin ontziak sailkatzeko planta bat dago eta bertara

eramaten da familiaka sailkatzeko, mota askotako enbaseak baitaude; plastikozkoak,

metalezkoak, … Behin sailkatuta material hori erabili behar dutenei bidaltzen zaie, bakoitzari

behar duena.

Iglu itxurako edukiontzi berdea, beira

Kasu honetan Sasietak ez du beira jasotzen baina ekobidrio izeneko sistema integratu

batek, enpresa batek egiten du lan hau. Kamioia kargatu eta Laudiora eramaten du, bertan

enpresa bat dago beira guztia txikitu, garbitu, etiketak, tapoiak… kentzen dituena. Bertatik,

Sasiker taldea


44

calzin-a, hauts moduko bat lortzen dute eta hori Laudion dagoen beste enpresa batera

eramaten dute. Han labeetan sartu eta horrekin botilak fabrikatzen dituzte. Herri handietan

kantitatearen arabera baina normalean astean behin husten dira edukiontzi berdeak.

Edukiontzi marroia, organikoa

Alde batetik, kalean dagoen edukiontzi marroira botatzen da, kamioiak jasotzen du eta

konpostaje planta batera eramaten da, kasu honetan Azpeitiara, Lapatxera. Bestetik auto-

konpostaren bidez ere egin daiteke. Bakoitzaren etxe inguruko baratza edo lorategi mutur

batera botatzen da organikoa, bertan konposta eginez.

Olio erabiliaren bilketa

Hilabetean behin merkatuko plazan egon ohi den olio birziklagarria jasotzeko kamiora

eramaten da. Betetako ontziak hustu eta bertako olioa filtratu eta garbitu ondoren enpresa

batera eramaten dute. Araban dagoen enpresa honek biodiesela egiteko erabiltzen du.

Edukiontzi zuria, erabilitako arropa

Kasu honetan Sasietak Traperos de emausekin egiten du lana, edukiontzietan jasotako

arropa guztia kamioan kargatu eta Traperos de emaus-ek Andoainen daukan pabelloian

deskargatzen du. Bertan batutako arropa guztia klasifikatu eta kalitate ezberdinaren arabera

komeni zaien lekura eramaten dute; balio dutenak 2.eskuko dendetan eta “rastroetan” saltzen

ditu. Beste zati bat birziklatzaileei saltzen die, adibidez altzari fabriketan sofetako barruko

betegarriak egiteko erabiltzen dutenei edo beste batzuk eskutako oihalak

Edukiontzi arrosa, pilak

Pilero ontzi horietatik jasotzen dituzte eta pilak enpresara eramaten dituzte. Sondika

inguruan dagoen enpresa honek balioa daukaten materialak ateratzen dizkio pilei, zilarra

esaterako eta beste guztia zabortegira botatzen du.

(Sasietako teknikariari egindako elkarrizketatik ateratako informazioa)

4. Herrian zaborraren kudeaketaren arazoaren inguruan parte hartzen duten instituzio eta taldeen diskurtsoak

Atal honetan zaborraren arazoaren inguruan zuzenean parte hartzen duten pertsonen zein

taldeen diskurtsoa zein den jakiteko parada izango dugu. Aipatu behar da, Sasieta

mankomunitatea talde honen barruan ulertzen dugula, baina euren ardura teknikoa denez,

zehaztapen hauen beste ataletan txertatu ditugula. Diskurtso guztiak banaka egindako

elkarrizketetatik eratorriak dira eta laburpen itxuran azalduak daude. Talde zein pertsona

Sasiker taldea


45

hauek denak zaborraren kudeaketa zehatzean erabakitze ahalmen zuzena dutela edo zeharka

zein zuzenki izan dezaketela ulertzen dugulako ematen diogu garrantzia esateko dutenari.

Bestalde, egoera honetan egoteagatik informazio, argudio eta zehaztapen gehiago izango

dutela ulertzen dugunez, eztabaida sakon bitartez jasotakoa aberasgarria dela deritzogu. Inork

diskurtso osoa irakurtzeko interesa badu eranskinen atalean topatuko du elkarrizketa

bakoitzaren transkripzioa.

Egungo alkatea, atez ateko bilketa sistema proposatu duena

Kontzientzia

Kontzientzia landu gabea dago, ez jakintasun handia. Eta hori gutxi balitz, aldaketen

aurrean gizakiak beldurra, zalantzan, duda… sentitzen ditu.

Kontzeptuen arteko nahastea; biltzea eta birziklatzea ez da gauza bera. Horrek ere

eragina dauka kontzientzian.

Kontzientzia landu beharra, nola? Jendearen aurrez aurre egoten eta entzuten.

Informazioa guztia eskura jarri, bakoitzak irakurri nahiz ikusi eta bere iritzia osatu

dezala. Horrez gain, Sasietara eta atez atekoa martxan dauden herritara bisitak

(bertatik bertara ezagutzeko). Herritarren zerbitzura, bulegoa zalantzak eta

bestelakoak argitzeko. Hitzaldiak, gaiaren inguruko monografikoak, diptikoak...

Dokumental bat (bisuala batez ere) egiteko asmoa.

Kontzientzia ekologikoa

Erabat, erabaki honen azpian.

Sistema zirkular baten bidean pausoa sendoa.

Ondare bat sortu beharra, %20tik %80rako saltoa bilketan aurrerapen bat da; atzerako

bide zaila daukana gero.

Eredurik onena

Idealena, zabor gutxien sortzen duena. Baina hori, pausoz pauso egin beharreko bide

bat da. Bitartean, gehien birziklatzen duena zero zabor bidean.

Gehien birziklatzen duena. Oraingoz eraginkorrena atez atekoa.

1.- Egokiena: osasunari, ingurugiroari... begira.

Ahalik eta egokien bildu, ondoren erraz eta gehiena birziklatu ahal izateko.

1.- Orain egiten dena baino, 4 aldiz hobeto egingo ditugu gauzak, hori izan dadila

lehenbiziko pausoa.

Inbertsioa ekonomikoa baino, kontzeptuala izan beharko litzateke.

Sasiker taldea


46

Interesak: atez atekoa eta erraustegia

Erraustegiaren atzean:

1.- Sistema linealaren babesle.

2.- Dirua eta negozioa. Enpresa eta jende konkretuaren esku.

3.- Guk botatzen dugun zikinkeriari esker bizi da.

Atez- atekoaren atzean: zero zaborren bidean, urrats sendo bat.

1.- Arduraz jokatzea da, eredu honen alde egitea. Inork ez dauka kutsatzeko

eskubiderik. Prebarikazioa litzateke, egun ezagutzen den eredu egokiena (ingurugiroari

begira gehien birziklatzen dena...) dela jakin eta ez aplikatzea.

2.- Sistema lineal hau aldatu daitekeenaren froga praktiko eta argia.

3.- Gizarte ereduaren aldaketa.

Argumentuak kontra egiteko

Atez atekoaren aurka:

1.- Ez dizkiot ikusten.

2.- Bakarra: ez dela ideala hau ere, ez baitu zero zabor sortzen. Baina pauso sendo bat

da bide horretan.

Erraustegia:

1.- Interes ekonomikoen menpe dago, erabat.

2.- Kontaminazioa sortu: ingurugiroa + osasuna egokia oztopatuz.

3.- Paisajistikoki guztia itsusi bilatzen du.

4.- Sistemak hau bideragarria egiten du. Adibide praktikoa: edukiontzien aho handia.

Eredu lineala vs. eredu zirkularra.

Diskurtsoa

Zero zabor bidean pauso sendo bat da honakoa.

Arduraz jokatzea da atez atekoaren alde egitea, une honetan.

Kontzeptuak argitu eta informazio guztia gizartearen eskuetan jarri beharra.

Gaiaren politizazioaz

Politizatua dago atez atekoaren kontua, beraz informazioa eredu ezberdinetan

eskuragarri jarri beharra dago.

1.- Ikusi beharra, batzuen eta besteen aldetik zein interesen arabera jokatzen den.

1.- Gizartearen eta ingurugiroaren aldeko interesak edota interes ekonomiko

hutsak (sistema kapitalistaren biziraupenean)

Informazio objektiboa erakutsi, manipulaziorik gabea.

Sasiker taldea


47

Oposizio politiko nagusiko kidea, egungo sistemaren eta errauskailuaren alde dagoena

Kontzientzia

Birziklatze tasak nahiko altuak dira. Badago kontzientziazio bat baina herritarren zati

batek ez du egiten.

Sistema bat ezartzeko denboran eboluzio eta kontzientziazio bat egon behar da

bestela obligazioz egin beharreko zerbait bilakatzen da.


Gehiago birziklatzea da helburua eta horretarako jendea kontzientziatzea modu

desberdinetara, irratia eta internet erabiliz, hitzaldi informatiboak eta opari sistema

baten bidez. Birziklatzen duenari sarituz egiten ez duenari penalizatu beharrean.

Eredurik onena

Erraustegia eta oraingo eredua. Edukiontziak garbiagoak dira, intimitatea gordetzen

dute eta ez dute herriko estetika aldatzen.

Interesak: atez ate eta erraustegia

Zabor bilketa egiterakoan denok nahi dugu gehiago birziklatu baina beti geratuko da

zati bat ezingo dena birziklatu eta beste tratamendu bat beharko duena.

Errauskailuarekin zabortegira eraman ezin dena eta birziklatu ezin dena tratatuko

litzateke.

Produktu bat behin eta berriz birziklatuz propietateak galtzen ditu eta zaborra

bihurtzen da. zabor horren errausketatik energia bat sortzen da. errekurtso horrek

erabili ahalko genituzke argindarra sortzeko inportatu beharrean.

Ikerketa batzuk diote errauskailuak emititzen dituzten gasak ez direla hain erasokorrak.

Atez atekoaren helburua ona da baina metodoa inposaketa da.

Diskurtsoa

Herrian zaborra gestionatzeko modua aurreikusita zegoen eta beharrak asetuta daude,

zabor bakoitzak bere tokia du.


Gipuzkoako zaborraren kudeaketaren gaia zerbait teknikoa izan beharrean politizatu

egin da.

Erreferenduma behar da jakiteko jendeak zer nahi duen.

Sasiker taldea


48

Ingurugiro zinegotzia hainbat legealditan eta gaur egun

Kontzientzia

Orain arteko ibilbidea ona izan da baina eredu honekin bid3e horretan beste urrats bat

emango da.


Agenda 21 ekimenean jendea biltzen direnak kontzientzia ekologiko sakona badute ere

ezin da hau jendarte osora zabaldu .

Eredurik onena

Ahalik eta gehien birziklatzea lortzen dena, orain %40a birziklatu badezakegu atez

atekoaren %90birziklatzera iritsi gaitezke.

Hondakinak sortzen diren tokitik are eta gertuago egon tratatze plantak are eta

hobeago, garraioko ingurugiro kostua ere aurrezten delako.


Atez atekoa:

1.- Atez ateko ereduarekin %80-90 birziklatzea dago eta tratatu beharreko beste

hondakinak teknologi berriei esker modu jasangarriago batean tratatu daitezke.

2.- Probintzian sortutako zaborrak bertan kudeatzeko planta berriak sortzen ari dira

3.- Pertsona gehiagoren beharragatik zaborra jasotzea beraren kostu ekonomikoa

orain baino handiagoa bada ere, gaika birziklatuz konpentsatzen da kostua.

Orokorrean begiratuz oraingo sistemaren antzeko kostua du.

Erraustegia


Atez atekoa: Ingurugiro zinegotziak kontra egiteko argumentuak baino atez atekoa

ipintzean sortu daitezkeen arazoen inguruko hausnarketa plazaratu digu.

1.- Beste eredu batetara ohituak gaude eta aldaketak beldurra eman lezakeelako.

2.- Estetikoki aldaketa bat suposatzen duelako.

3.- jendearen ohiturak aldatzea dakarrelako: egunak, ordutegiak …

4.- Ahalik eta gehien birziklatu ahal izateko herritarrak banaketa egokia egitera

derrigortuta daudelako

Sasiker taldea


49

Erraustegia:

1.- balore kalorifikoa duena erretzen da (papera, plastikoa eta organikoa) eta ez du

zentzurik hauek birziklatu badaitezke, erretzeak.

2.- Kostu ekonomiko ikaragarriaz gain, ingurugiroaren kaltea eta osasun kalteak ere

handiak dira.

Diskurtsoa

Hondakinak kudeatzeko eredu berriak ateratzen hasi dira eta merezi du horietan

sakontzea, harik eta gehien eta hobekien birziklatzeko.

Ahalik eta birziklatze planta gehien jarri indarrean eta gero pentsatu ea errauskailua

behar den ala ez.


Beste herrialde batzuetan atez atekoa edozein ideologiatako partidu politikok

bultzatua izan da, ezker edo eskuinekoa izan. Momentuan berean boterean, udalean

edo gobernuan zegoenaren sentsibilitatearen araberako erabakia izan da.

Zero Zabor taldea: herrian kudeaketa sistema berrien alde lanean diharduen herritarra

Kontzientzia

Kontzientzia bat hasten da garatzen: konturatzean, zaborraren arazoa azaleratzean,

ikustean zenbat zabor sortzen ari garen eta ez duela atzera bueltarik izango horrela

jarraitzen bada, sistema hankamotza dela ohartzean.

Kontzientzia zabaltzen da: komunikabideen bidez, Internetek asko lagundu du, arazoa

gertuago ikusten dutenekin hitz eginez.


Intoxikazio mediatikoa egon da.

Beldurra, desinformazioa. Datu objektiboen bidez praktika ikusarazi behar da; lan-

taldeak, esperientziak …

Eredurik onena

Gehien birziklatzen duena. Oraingoz eraginkorrena atez atekoa. Ez da Euskal Herrian

sortu den kontu bat, mundu osoan zehar eman da eta oso emaitza onak lortu ditu.

Helburua: ahalik eta gehien birziklatu eta erraustegia ez egitea.

Sasiker taldea


50


Erraustegiaren atzean: diru asko.

Atez- atekoaren atzean: onurak aurkitzea. Beste eredu baten bidean hasiera bat.


Atez atekoaren aurka: bilketa garestiagoa da.

Erraustegia: osasunaren aurka doa.

Eredu lineala eta eredu zirkularraren arteko eztabaida

Diskurtsoa

Gaur egungo sistemak ez du balio, behin margen batekin dabiltzala gauzak ondo

egiteko momentua da.


PNV-ek beldurra izan dezake gauzak ondo ateratzen badira, Ezker abertzalea

erreferente bat bihurtzean.

Sasiker taldea


51

PROFILEN ZEHAZTAPENA

1. Etxeetako elkarrizketa sakonak

Nondik norakoak

Honako ikerketa egiterakoan interesgarria iruditu zaigu familia eredu ezberdinetara

jotzea. Izan ere, sukaldean biltzen dugun zaborraren kudeaketa etxeko partaide bakar batek

baino, bertan bizi diren guztien artekoa izan ohi da. Familia gisa elkarrekin bizitokia

konpartitzen duten pertsonak hartu ditugu, filiazio, lotura emozional, fisiko zein biologikoen

gaineko eztabaida alde batera utzita.

Horrez gain, egun bizi garen jendartean familia eredu anitzak egonik, ikuspegi

antropologiko batetik aberatsa izan daiteke zaborraren kudeaketa eta pertzepzioan bakoitzak

jarraitu dezakeen ildoa ikertzea.

Profilen proposamena

6 familia edo etxeko sukaldetara egingo dugu bisita. Familia hauek aniztasunetik

begiratuta aukeratuak izan dira, ikuspegi holistikoaren bila joan nahi izan dugu eta familia

mota bakoitzak kudeaketa eta pertzepzio ezberdina izango duela aurreikusten dugu,

hipotesietan azaldu bezala. Badakigu aukeratutakoak baino familia mota gehiago daudela,

baina honako profil ezberdinak aukeratu ditugu:

Landa eremuan bizi den etxe/familia

Elkarrekin bizi diren lagunez osaturiko etxe/familia

Adineko bikote bat bizi den etxe/familia

Adin ertaineko eta bakarrik bizi den pertsonak osaturiko etxe/familia

Guraso eta haur txikiz osaturiko etxe/familia

Kultura ezberdinetako pertsonak bizi diren etxe/familia

Elkarrizketa sakonak eta behaketa parte hartzailea honako etxeetan burutzea litzateke

asmoa. Behaketa parte hartzailea etxe bakoitzeko zaborrontzien kokapena, nolakotasuna,

hozkailuaren zein janaria gordetzen duen edozein tokiren argazkiak ateratzean oinarritu dugu.

Honen bitartez, kontsumo ereduak sortzen dugun zaborraren gaineko hausnarketara

eramango gaituelako ezinbestean.

Sasiker taldea


52

2. Diskurtsoak

Ordiziako herrian zaborraren kudeaketan erabaki ahalmen zuzena duten eragileen

diskurtsoa zein den ikustea interesgarria iruditzen zaigu, izan ere, hauek gaiaren inguruan izan

dezaketen informazioak eta iritziak sendoagoa izatearen esperantza dugu. Bestalde, herriko

talde sozialen eskutik, kudeaketaren eredu ezberdinen inguruko informazioa jasotzea ere

derrigorrezkoa ikusten dugu, gaian sakontzen dutelako alegia. Hona hemen aukeratu ditugun

pertsonak:


Oposizio politiko nagusiko burua, egungo sistemaren eta errauskailuaren alde dagoena


Sasieta mankomunitateko egungo lehendakaria

Sasieta mankomunitateko egungo teknikaria

Zero Zabor taldea: herrian kudeaketa sistema berrien inguruan lanean diharduen herritarra

METODOLOGIA PROPOSAMENA

Ikerketa kuantitatibo nahiz kualitatiboa egitea da gure asmoa. Bien arteko uztarketak

analisi sendoago bat egitea ahalbidetuko digulakoan baikaude. Ikerketa kuantitatiboak

herritarrek zaborraren gaiaren inguruan duten perspektiba orokorra lantzea ahalbidetu digu.

Ikerketa kualitatiboaren bidez gaian barneratzeko elkarrizketa sakonak egitea derrigorrezkoa

ikusi dugu. Hona hemen metodo bakoitzaren zehaztapenak.

Kualitatiboa

Elkarrizketak: 6 elkarrizketa egitea iruditu zaigu egokiena, familien arteko aniztasuna kontutan hartua, eredu ezberdinetakoengana joko dugu elkarrizketak egitera.

Behaketa parte-hartzailea: Elkarrizketatuak izango diren 6 etxe horietan. Zakarrontziak ikusi, sukaldean dituen produktuak ikusi …

Herriko eragile ezberdinen diskurtsoak

Kuantitatiboa

24 inkesta: herritarren zaborraren kudeaketan ohiturak jasotzeko baliagarria.

Sasiker taldea


53

DATUEN ANALISIA

Atal honetan, egin ditugun etxeetako elkarrizketetatik ateratako informazioa laburbildu

eta ondorioak atera ditugu, bestalde, behaketa parte hartzailearen zein inkesten ondorioak ere

txertatu ditugu.

1. Etxeetako elkarrizketa sakonak

Analisiaren emaitzak

Honakoak, 6 etxe ezberdinetan burututako elkarrizketa sakonen ondorioak dira. Etxe

baten baitan bizi diren profil ezberdinak kontutan hartu nahi izan ditugu eta laginak urriak izan

badira ere, honako eredu ezberdinei egin dizkiegu elkarrizketa sakonak:







Elkarrizketen lehenbiziko atalean zaborraren inguruko pertzepzio eta kudeaketaren

inguruko informazioa bildu dugu.

Zaborra zer den galdetuta, definizioak ematerakoan zailtasunak ikus ditzakegu. Zaborra

denaren eta ez denaren arteko mugak ez dira batere argiak elkarrizketatuengan. Orokorrean,

konnotazio negatiboz busti dituzte, honen gaineko usteak: zikina, molestia, balio ez dituzten

gauzak...

Landa gunekoengandik ikusi dezakegu definiziorik zabalena eta ezberdinena. Aipatzen

dutenez zaborra sortzeko gaitasunaren pareko ipintzen dute, berau deuseztatzeko kapazitatea.

Horrekin batera, zaborraren mugetan etxean pilatzen diren gauza ezberdinen aurrean,

tresneria dela esaten dute, berrerabili baitaiteke. Beraz, ingurune honetan berrerabilpenari

garrantzia handia ematen zaio.

Lagun artean bizi direnak, zaborraren baitan kokatzen dute guztia: hondakinak, plastiko

zatiak... guztia maila berdinean eta zaku berean.

Bikote helduak, toki egokira botatzearen garrantzia azpimarratzen dute zaborraz hitz

egitean. Beronen definizioa “engorroso” hitzaz adierazten dute.

Sasiker taldea


54

Adin ertaineko indibiduoak, erabili ezin daitekeen oro kokatzen du zaborraren baitan.

Altzari batetik, plastiko zati baterainoko guztia.

Guraso eta haur txikiz osaturiko familian, definizioaren oinarrian kokatzen dute “behar ez

izatearen” irizpidea. Aipatzen dute, zaborraren ez existentzia litzatekeela egokiena, baina hori

ezinezko gisa kokatzen dute. Gizakion berri izateko, aztertu daitekeen zerbait gisa kokatzen

dute.

Azkenik, kultur aniztasuna nagusi den etxean “deshechos” hitzaren baitan laburbiltzen

dute. Balio ez duten gauzen gisara. Baina era berean, esanahi anitzak izan ditzakeela aipatzen

da.

Zaborraren esanahiari tarte luzea eskaini nahi izan diogu, honen baitan eraikiko baita

pertzepzio osoa eta baita kudeaketaren puntu garrantzitsuenak ere.

Zaborraren kalteez mintzo gara ondoren. Orokorrean ezer gutxi dakigula ageri da

erantzunetan, eraman egiten dutela jakinik, nora eta zertara ez dakitela aipatzen dute guztiek.

Horrekin batera, kalteen gaineko ezikusiaren jarrera ere hartu izan ohi da maiz. Kalte

ezagunenak, ingurugiroan eragiten direnak direla ikus dezakegu: lurrari lapurretan ari garela,

guztia zikintzen...

Zaborraren kudeaketan zentratuz, zaborraren kudeaketaren arduraz galdetu dugu. Landa

guneko familian, etxeko andreak aipatu dute. Lagun artean bizi diren mutilek, bien artean

banatzen duela esaten dute. Bikote helduaren kasuan, etxe barruko kudeaketaz batez ere

emakumea arduratzen dela aipatuta, zaborra etxetik kanpora ateratzea gizonaren ardurapean

kokatzen da. Guraso eta haur txikiz osaturiko sendian, naturalki egiten dela aipatzen dute,

guztiek parte hartuz sailkapenean eta edonork ateraz zaborra etxetik kanpora.

Kulturaniztasuna nagusi den etxean; zaborra kalera ateratzearen ardura gizonarena bada ere,

etxe barruko kudeaketa emakumeak darama. Kasu bat baino gehiago ikus ditzakegu, non

emakumearen zeregina etxe barrura mugatzen den eta gizonezkoa den zaborra kalera

ateratzen duena.

Sukaldean sortzen den zaborrarekin egiten dena galdetuta, honakoak dira erantzunak.

Landa gunekoek maiz egurra, papera, altzariak... erre egiten dutela aipatzen dute, ohitura

ekimen gisa. Baina bestelako banaketa ere egiten dutela esaten dute: plastikoa, papera,

kristalak, olioa, organikoa, potoak, pilak... Lagun arteko etxean ere beira, plastikoa, kartoia,

kristalezko potoak... banatzen dituztela esaten da. Bikote helduaren etxean, aurrekoen kontu

berberez gain, harategian ematen dizkien paper-plastikoak ere banatzen omen dituzte.

Bakarrik bizi den kideak, ere oinarrizkoena banatzen duela aipatzen du: plastikoa, beira,

papera... Guraso eta haur txikiaren etxean, plastikoa, papera, kristala, organikoa, errefusa,

olioa, pilak... banatzen dituzte. Azkenik, bikote kulturanitzaren kasuan ere; ogiak, kristalezko

potoak, plastikoa, papera, beira... banatzen dituzte. Kasu guztietan, egun dauden edukiontzien

araberako banaketa egiten dela ikus dezakegu. Horrez gainerakoan, batzuek olioa ere

Sasiker taldea


55

banatzen dute eta bizi ohituren arabera bata ogia ere. Erretzearen ohitura sustraitua dagoela

nabari dezakegu baserri munduan. Gehienek ez dituzte ontzi ezberdinak etxean, espazio falta

medio. Dena batera batzen dute eta ondoren, ontzi ezberdinetara hurbilduz banatu kalean.

Dena dela, basura orokorra (errefusa) guztiek sukaldean daukate. Balkoia ere asko erabiltzen

da, zaborraren kudeaketan bilketa lanerako.

Gehien sortzen den zabor motaren inguruan galdetzerakoan, konturatu gaitezke jateko

ohituren araberakoa dela erantzuna. Kontsumo ereduarekin hertsiki loturik dagoela zabor

motaren sorrera, agerikoa da. Landa gunekoek organikoa da gehien sortzen dutena, lagun

artean bizi direnak afariak egiteko ohitura handia izanik maiz beira da gehien pilatzen dutena.

Bikote helduaren kasuan, laranjazko zukua hartzeko ohitura handia izanik horixe da gehien

sortzen dutena, izan ere erretiratuta daude eta horretarako denbora daukatela aipatzen dute.

Bakarrik bizi denak, ez du sukaldatzeko ohitura handirik eta ondorioz latetan datorren jaki asko

kontsumitzeko ohitura dauka. Guraso eta haur txikidun familiak, ontzi arinak eta plastikoa da

gehien pilatzen duena, baita aniztasuna kultura nagusi den etxean ere. Azken honetan, kartoia

ere nagusi izan ohi da.

Hurrengo galdera zaborra zenbatero ateratzen den izan da. Konturatu gara, usaina faktore

determinatzailea dela erabaki honetan, kasu guztietan. Zabor orokorra astean behin edo

birritan ateratzen dute gehienek, nahiz eta ontzi arinak maizago atera, gehiago pilatzen baita.

Landa gunekoen kasuan, konpostagailua egunero erabiltzen dute. Helduenek, gainera,

estrategia ezberdinak dituzte usainari dagokionez: arrain/haragi gordinari berotua eman bota

aurretik usaina kentzeko, arrain tripak izoztu organikora bota aurretik...

Sukaldean sortzen den zaborra, modu batean nahiz bestean guztiek erabiltzen dute

irizpideren bat banaketa egiteko. Honi dagokion, ahaleginari begiratuz ez dela esfortzu handia

aipatzen dute gehienek. Ohitura kontua dela esaten da eta honen aurreko aldaketetan kosta

egiten dela. Gainera, landa gunekoek aipatzen dute gero eta gehiago banatu, errefusaren

ontziari gehiago kostatzen zaiola betetzea eta horrek motibatu egiten duela.

Zer eta zergatik birziklatzen den galdetzerakoan beira, papera eta ontzi arinak dira

gehienek banatzen dituztenak. Organikoa, batez ere helduenek, guraso eta haur txikidun

familiakoak eta landa gunekoek. Olioa guraso eta haur txikia bizi den etxean eta lana gunean.

Zergatia galdetzerakoan, horrela erakutsi izana aipatzen da, ohitura kontu gisa edota kaleko

ontzien existentziak bultzaturik. Ez dirudi, kasu gehienetan, kontzientzia kontua denik.

Berrerabiltzeko ohitura handirik ez dago orokorrean. Batez ere, kristala (pote edo botilak)

eta plastikozko poltsak dira berrerabilienak. Aniztasun kulturala nabaria den etxean, ogia ez da

inoiz botatzen animaliei jaten emateko gordetzen da; arabiar kulturako ohitura garrantzitsua

baita ogia nehoiz ez botatzearena. Landa gunean, organikoa konpostarako edo animaliei jaten

emateko erabiltzen da, batez ere.

Sasiker taldea


56

Kontsumo ereduetara hurbilduz, erosketak egiterakoan sortuko den zaborraren

kontzientziarik ba al duten galdetu diegu. Galdera honetan, gehienek plastikozko poltsen

auziaren inguruan hitz egin digu; hau da, erosketak egiterakoan erabiltzen den euskarriari

emanez garrantzia. Konturatu dira, bizi ohiturekin oso lotua dagoela honakoa. Lagun artean

bizi direnak, esan dute saiatzen direla merkatu txikian egiten honako erosketak eta bertan

zabor gutxiago sortzeko aukera errealagoa dela, baina supermerkatu handietara hurbiltzean

zaborrak ere gora egiten duela. Orokorrean, ez da oso irizpide jarraitua. Dena dela, gero eta

gehiago dira erosketak egiterakoan beraien poltsa eramaten dutenak. Agian, azken aldian egin

den kontzientzia lanaren ondorio izan daiteke kasuistika hau.

Bizi ereduarekin lotura handia daukanaren kontzientzia badago. Landa gunekoek,

baserrian bizi dira eta beti omen dago zeregina. Gainera, dena gordetzeko ohitura oso

zabaldua dago, beti ere berrerabiltzeko asmoaz. Kontziente direla aipatzen dute, zenbat den

sortzen den zaborra eta beraiek direla hori kudeatzearen arduradun. Zalantza ugari azaltzen

dituzte, ondo egiten dutenaren inguruan. Lehen aipatu bezala, lagun artean bizi direnak afariak

egiteko ohitura handia daukate, ondorioz edateko asko kontsumitzen dute maiz. Horrez gain,

biak tabernan lan egiten dutelarik denbora asko pasatzen dute etxetik kanpo. Adineko

bikotearen kasuan, azokara juteko ohitura handia daukate, denbora eskaintzen diote kontu

honi eta kalitateari garrantzia handia ematen diete, txukun jatea lehentasuna izanik. Bakarrik

bizi denak, ezer gutxi sukaldatzen du eta prestaketa handia behar ez dute jakiak jateko ohitura

dauka. Guraso eta haur txikiaren etxean, erosketak supermerkatu handietan egiten dira eta

hauek ez omen dute aukera handirik eskaintzen zabor gutxiago sortze bidean. Azkenik kultura

aniztasuna nagusi den etxean, bizitza nahiko sinplea dutela aipatzen dute,

gainontzekoengandik ordutegiak bereiziz.

Zaborra sailkatzen dakiten galdetzen zaienean, orokorrean guztiek oinarrizkoa badakitela

aipatzen dute. Zalantzatsu ageri dira, ongi egiten duten edo ez esaterakoan eta dudaren baten

aurrean, inork ez du ohiturarik Sasietara deitzeko. Nork erakutsi dien ere galdetu diegu. Landa

gunekoek ikusiaz ikasi dutela aipatzen dute, Sasietakoen bidez eta norberak jarritako interesa

medio. Lagun artean bizi den bikoteak, eskolan ikasi dutela aipatzen dute. Adineko bikoteak,

inork erakutsi gabe haien kabuz ikasi dutela aipatzen dute. Bakarrik bizi denak, kaleko ontziei

begira eta eskolatik ikasi omen du. Gurasodun eta haur txikiaren familian, umea sistema hau

indarrean dagoela hezi omen da eta bikoteak kontzientziatu eta ohitura hartu omen zuen

sailkapenaren bide honetan. Kultura aniztasuna nagusi den etxean, kaleko ontziei begira ikasi

dutela aipatzen dute eta baita haien gurasoek etxean egiten zutena behatuz ere. Telebistaren

bidez ere, gomendio batzuk helarazi omen zaizkie.

Edukiontzi mota ezberdinen ezagupenari buruz, guztiek 5 edukiontzi ezagutzen dituztela

aipatzen dute (ontzi arinak, papera eta kartoia, beira, errefusa eta organikoa). Horrez gain,

gutxi izan dira pilak, arropa edota olioa batzeko ontzien gainean hitz egiten dutenak.

Honen gaineko iritzia galdetzean, sistema hau izanik ezagutzen dutena ongi dagoela

aipatzen dute. Guraso eta haur txikiz osaturiko sendiak dio, ongi badago ere ez dela gauzatzen

Sasiker taldea


57

aipatzen dute eta jendea nolabait behartu beharra dagoela banaketa egokia egitera. Lagun

artekoen kasuan, teknikoki jokatzen dutela esaten dute, beraiek gehiago ez dutela behar. Iritzi

hauen aurrean, bi ikuspuntu ezberdinen arteko oinarri anitzak nabari ditzakegu. Iritziaren

ardatzean kezka indibidual edo kolektibo bat dagoen, alegia.

Zaborra kudeatzeko beste modurik ezagutzen duten galdetzerakoan, gehienek atez

atekoa aipatu dute. Beraz, nabaria da azken aldian herrian gaiaz hitz egin dela. Landa gunekoek

eta guraso-haur txikiaren etxekoek, erraustegiaz ere mintzo dira.

Zalantza asko ageri da, zaborrak egiten duen bidearen inguruan. Hainbat irtenbide

ezberdin komentatzen dira. Landa gunekoek, lagun artean bizi direnak, bikote helduak,

bakarrik bizi denak eta baita guraso eta haur txikiz osaturiko familiak ere Sasieta aipatzen dute.

Kultur aniztasuna nagusi den etxean, erraustegiaz ere mintzo dira. Sasietan zer egiten den ere,

apenaz dakite. Mendiak edo pilaketak egiten direla aipatzen da batez ere, baina zalantza ugari

ageri dira.

Bigarrengo atalean zaborraren kudeaketari dagokionez, eredu berrien inguruko jakintza,

usteak eta pertzepzioak jaso nahi izan dira.

Orokorrean, zertxobait da dakitena azken aldian gizartean pil pilean dauden gaien

inguruan. Landa gunekoek, atez atekoaz hitz egin dute, hitzaldietan egon izan direla aipatuz.

Horrekin batera erraustegiaren eredua ere ezagutzen dute. Lagun artean bizi direnak, atez

atekoaren inguruko aurreiritzi dezente dituzte, kalean eta tabernan entzundakotik eratorriak

(zabor dena pilatua, usain eskasa, jateko ohiturak aldatu beharra egunen arabera...). Bikote

helduak, atez atekoa aipatzen dute Hernaniko eredua gogora ekarriz. Bakarrik bizi denak atez

atekoaz gutxi dakiela dio, hitzaldi informatiboak egon direnean ez baita bertaratu. Guraso eta

haur txikidun bikoteak Usurbilgo eta Hernaniko atez atekoa aipatzen dute, bertako

esperientzien inguruan informatuak daude eta hitzaldi ezberdinetan parte hartu dute,

erraustegiaren inguruko informazioa ere badute. Kultura aniztasuna nagusi den etxean ere

atez atekoa da aipatu dena.

Gehienek, informazioa hitzaldi eta komunikabide ezberdinetatik jaso dute.

Komunikabideei dagokienez, denetarik dago: telebistako tertuliano programetatik,

egunkarietako artikuluetatik, irratiko saioetatik edota udaletxeak bidaltzen duen triptiko

informatiboetatik ere. Lagun artean bizi direnen kasuan, kalean jendeari entzundakoa ere

kontutan hartzekoa da.

Zaborraren kudeaketari dagokionez, bakoitzarentzat irtenbide onena zein den eta

zergatik ikertu nahi izan dugu. Landa gunekoarentzat, atez atekoa irtenbide egokia dela

aipatzen dute, baina aurrez guztia ongi azaldu beharra dagoela. Izan ere, beldur dira jendeak

eredu honen aurrean har dezakeen jarrerarekin. Lagun artean bizi direnak, ez dute eredu

baten ez bestearen alde egiten. Atez atekora aldatu behar badugu, ohitura aldatzea izango

dela aipatzen dute eta onartzeko prest daudela. Adineko bikotearen kasuan, edukiontzi

Sasiker taldea


58

gehiago baleude (7 edo 8) egungo ereduak funtzionatuko zukeela aipatzen dute. Baina

ostantzean, atez atekoa dela irtenbiderik egokiena. Bakarrik bizi denak, bera ez dela gai hau

erantzuteko aipatzen du, honen gainean ikasia denak esan beharko duela hori. Guraso eta

haur txikidun familiak, egungo gaikako bilketa ez dela eraginkorra eta nolabait jendea behartu

beharra dagoela esaten dute, atez atekoaren adibidea bultzatuz esaterako. Aniztasuna nagusi

den etxean, berriz, eredu ezberdinen alde egoki eta txarrak ezagutzea komeni zaigula esaten

dute, ondoren honen gainean eredu egokiena zein den erabakitzeko.

Honen ostean, egun pil pilean dauden 2 eredu ezberdinen inguruko iritzia bildu dugu.

Alde batetik atez atekoaren gaineko usteak eta pertzepzioak jaso nahi izan ditugu. Iritzietan

aniztasuna da nagusi, baina orokorrean ez dago kontrako jarrera zuzenik. Landa guneko

bikoteak iritzi positiboa dauka ereduaren gainean. Gogotsu ageri dira, gehiago ikasi eta egoki

egiteko gauzak. Baina era berean zalantza eta beldurra dira nagusi jendarteak izan ditzakeen

jarrerekiko. Lagun artean bizi direnak, intimitateari eraso gisa kokatzen dute. Dena dela,

askorik ez dakitela eta probatu beharra dagoela esaten dute. Adineko bikoteak ondo eginez

gero, pozik egingo dutela aipatzen dute. Zabor gutxiago sortzea badakar honek, aurrera egin

beharra dagoela esaten dute. Bakarrik bizi denak, bere kasuan ez jakintasuna nagusi dela dio,

baina entzundakotik eraginkorra omen dela. Beste herrialde batzuetan eraginkorra izanik,

hemen ere probatu beharra dagoela. Guraso eta haur txikiz osaturiko etxean, kontzientziazio

lan bat behar duen arren eredu honek, egokia izanik jendartea honetara behartzea ere egin

beharreko zerbait bezala ikusten da. Kultura aniztasuna nagusi den etxean, kezka asko sortzen

zaizkie eredu honekin: arraina jateko ohitura aldatu, oporretara joatean zer egin zaborraz...

Bestetik, erraustegia bultzatzen duen ereduaz ere galdegin da. Batzuek ezer gutxi

entzun dute honen inguruan eta zerbait dakitenek, kontrako iritzia daukate.Landa gunekoen

iritziari erreparatuz, anbibalentzia ikus dezakegu, izan ere, beraiek egurra eta honelako

kontuak erre egiten dituzte, beraz guztiz txarra ez omen da. Baina, zalantzak sortzen zaizkie

plastikoa eta bestelako zaborra erretzen duten erraustegi ereduekin. Lagun artean bizi direnak

orain artean egin bada, orain zergatik ez den egingo galdetzen dute. Dena dela, ezjakintasuna

nagusi dela beraiengan argi daukate. Bikote helduak hitz negatiboak baino ez ditu eredu

honentzat: toxikoa dela, kaltegarria ingurugiroarentzat... Halakoxea da baita, kultura

aniztasuna nagusi den etxeko ustea ere. Guraso eta haur txikiz osaturiko familian,

ingurugiroarentzako kaltegarria dela esateari uko egin gabe, batzuen interes ekonomikoak

daudela atzetik aipatzen da.

Guztiak agertu dira prest zaborraren auziaren inguruko kontzientziazio eta

formakuntza saioak jasotzeko. Bikote helduaren kasuan, zahar gisa kokatzen dute haien burua

honelako kontu bat burutzeko. Badirudi, honako saioak arrotz sentitzen dituztela. Beraz pista

argia adierazten dute, guztien eskuragarri jarri beharraz, bakoitzari dagokion gune eta

metodologiaz. Beldurrei aurre egiteko ezinbestekoa dela esaten dute lagun artean bizi direnek,

baina beldur diote honek ondoren “militantzia” jarrera bat ez ote duen ekarriko. Ekarpen gisa,

guraso eta haur txikiz osaturiko sendiak dio formakuntza saio hauek familiako kide

Sasiker taldea


59

guztientzako egokitu beharko direla. Landa gunekoak, ikasten ari direla eta jarraitzeko asmoa

dutela aipatzen dute.

Azken atalean jendartearen gainean dituzten usteen inguruko kontuak galdetu dira eta hona

hemen bertatik atera ditugun ondorioak.

Zaborraren auziaren inguruko jendartearen kontzientziazioaz galdetzean, landa

gunekoek jendarte komodo bat irudikatzen dute, lana suposatzen duen gauza oro baztertzen

duena. Gainera, egun birziklatzen duen jendeak hori egitea txukuntasunaren baitan kokatzen

dute, ez inondik inora osasunaren edo ingurugiroaren izenpetik. Lagun artean bizi direnak,

orokorrean negatiboki erantzuten diote galdera honi, norberaren buruak adibide gisa kokatuz,

gainera. Bikote helduaren kasuan, emakumeak ezezkoa dio eta gizonezkoak berriz baiezkoa.

Dena dela, kontzientziazio honen iturri benetako sentsibilizazio bat den edota ohitura kontua

baino ez, ezin omen daiteke jakin. Bakarrik bizi denak, aipatzen du orokorrean baietz, baina

organikoen ontzia azkena jarri denez gehien kostatzen dena dela ere aipatzen du. Beraz,

denborari bere garrantzia ematen dio, bide honetan. Guraso eta haur txikiz osaturiko etxean,

kontzientzia pausoz pauso sortzen ari dela uste da. Kultura ezberdinak biltzen diren etxean,

ohitura kontua dela esaten du. Gizonak aipatzen du bere herrialdean baino (Maroko)

kontzientzia zabalagoa dagoela Ordizian.

Orokorrean ingurugiroa zaintzeko eta babesteko jarreraz ere jakin nahi izan dugu.

Hemen duda ugari nabaritu ditugu, ohitura kontua den soilik zaborraren auzia edota

ingurugiroaren gaineko kezka egon daitekeen. Landa gunekoek diote denetarik dagoela. Lagun

artean bizi direnak, egungo sisteman gauzak produzitu eta produzitu baino ez direla egiten

horri soilik begiratzen zaiola egun, ez omen dago ondorengo belaunaldiei utziko zaien

ondarearen kontzientziarik. Bikote helduak, lehengo garaietan kontzientzia handiagoa zela dio,

haurren heziketan “askatasun” gehiago omen dago orain eta hori negatiboki kokatzen dute.

Bakarrik bizi denak duda ugari dauzka. Guraso eta haur txikidunak, pausoz pauso sortzen ari

dela dio kontzientzia. Kultura aniztasuna nagusi den etxean, ohitura gisa kokatzen da, ez

kontzientziazio kontu gisara.

Beldurra da nagusi etorkizunera begiratzerakoan. Kezka sortzen duen gehienengan

eman nahi diren aldaketen aurrean jendarteak izango duen jarrerak. Denetarik egongo dela

uste da eta jendartean gehiago hitz egin beharko dela guztia argitze bidean. Eta alferkeriak

alde batera utzita, aldaketak eman daitezkeela uste dute lagun artean bizi direnak esaterako.

Beldur hauen jatorrira jo nahi izan dugu. Landa gunekoen kasuan, jendartea atez

atekoaren kontra jarrita eredu honen inplantazio desegokia emateak beldurtzen ditu. Bide hau

naturaltasunez egitea litzatekeela egokiena aipatzen dute. Lagun artean bizi direnak,

tabernariak izanik biak, tabernan bideratuko den bidearen aurreko ez jakintasunak kezkatzen

ditu. Bikote helduak dio, partidismo handia dagoela gai honen inguruan eta horrek guztiok

ados jartzea galaraziko duela, konplikazioak sortuz. Guraso eta haur txikiz osaturiko familiak

ere, alderdien arteko hika mikak aipatzen ditu kezka gisa. Eta ezinbestekotzat ikusten du

Sasiker taldea


60

Europako ereduak ezagutarazi eta arazoa alderdikeriatik at kokatzea. Bakarrik bizi dena,

sistema berrien aurreko jendartearen ez jakintasunak kezkatzen du. Azkenik, kultura

aniztasuna nagusi den etxean zaborra nola kudeatu ez jakitearen beldur dira eta horrenbestez,

erraustegiaren eredua inplantatu beharraz.

Analisiaren ondorioak

Sukaldean sortzen den zaborraz galdetzerakoan jende gehienak hondakin organiko eta

elikaduraren merkatuan erabiltzen diren enbasetatik sortutako hondakinetan zentratu dira

bakarrik. Ez diete erreferentziarik egiten sukaldean sortu daitekeen beste zabor motei,

adibidez: telebista bera, mandoaren pilak, garbiketa tresnak, bonbillak

Zaborra aipatzerakoan ohiko 5 edukiontzietatik aparteko hondakin kudeaketa familia

batek soilik aipatu du: pilak, olioa, arropak, bonbillak edota garbiketarako produktuen

kudeaketari dagozkionak adibidez.

Birziklapenaren inguruko uste nahiko zabala dago ekintza hori beste batzuen

mesedetarako egiten dela, hau da, birziklapena hala planteatzen dela komenientzia eta interes

batzuei erantzuteko: gobernu politikak, enpresa pribatuen onura ekonomikoa… Ez da uste

ingurugiroaren aldeko jarrera bezala planteatzen denik, uste da ez dutela ingurugiroarekiko

irtenbiderik planteatzen. Hau da, esan daiteke orain arte aplikatu diren neurrien berri badutela

eta daudela ados gestio eredu edo politika honekin.

Esan daiteke batzuk zaborraren gaia negozio bezala ikusten dutela. Orain arteko

hondakin kudeaketaren ezagupen zehatzik ez daukate eta orain alderdi politikoen arteko

lehiatzat hartzen dute. Interes joko bat ikusten dute planteamendu ezberdinen atzean.

Zaborraren arazoa etxetik ateratzen den momentuan bukatzen dela dirudi. Hau da,

kamioia (zabor-biltzailea) pasatzen denetik arazoa ikusezin bilakatzen da eta jendearen begi

bistatik kentzen den momentuan desagertu egiten da kamioiarekin batera. Jendeak ez daki

hondakinei ze tratamendu ematen zaien. Kamioiak eraman egiten ditu baina geroko prozesuen

ezagutzaren berririk ezta informaziorik ez dago. Ikusezintasuna mintzo gaitezke atal honetan,

izan ere, arrazoi honegatik gizartean zaborraren kudeaketa orokorraren inguruko jakintzarik ez

dagoela ikusten da.

Aurreko ideiarekin jarraituz, esan daiteke ez dagoela ez ezagutza ezta informaziorik ere

orain arte eman diren zabor kudeaketaren inguruan, hau da, hondakinei zer tratamendu

ematen zaien. Errauskailuaren inguruko ezagutza eta informaziorik ere ez dute, aurre iritzi

asko daude, baina ia ezer zehatzik ez.

Herritarrak ez dakite aurreikusten diren eredu berriek ingurugiroarekiko zer ondorio

edo aldaketa ekarri ahal dituzten: birziklapen tasak, azpiegituren eraikuntza, enpresen barne

kudeaketa… Ez dute sentitzen datu objektibo nahikorik ezagutzen dutenik iritzi sendo bat

emateko eta informazio falta sumatzen dute. Dituzten iritziak datu subjektiboetatik

Sasiker taldea


61

habiatutakoak dira, usaina, estetik eta erosotasunarekin lotutakoak. Honela, datu edo

pertzepzio negatiboak dituztela atzematen da, guk informazio zehatzaren gabeziarekin lotu

ditugunak.

Zaborraren kudeaketaren inguruko jakintza handiena eta ingurugiroarekiko

kontzientzia handiena dutenak landa guneko familia eta bikote heldua izan dira. Hauek

ingurugiroarekiko kontaktu handiagoa eta bizi eredu tradizionala mantendu dutelako izan

daiteke.

Bizi eta kontsumo ereduek eragin zuzena dute sortzen dugun zabor mota eta

kantitatean. Astean behin eta produktu guztiak aldi berean erosi nahi badituzu, Eroski eta

Carrefour bezalako zentro handietara joatea ia derrigorrezkoa da. Erosotasunarekin lotu

genezake hau, supermerkatu handietan erosketak aldi batean eta zuzenean egiten dira,

gurditxoa hartu, bete, ordainketa bat egin eta kotxean etxeko atarira eramateko aukera

ematen du. Herriko denda txikietan aldiz, dendaz denda joan beharra dago, toki bakoitzean

ordainketa eginez, behin baino gehiagotan ilarak itxaron beharra izaten da eta ziurrenik

gurditxo edo gauzez beteriko poltsak etengabe gainean eraman behar dira.

Lotura zuzena du honek geure ustez bizitza eredu eta denboraren kudeaketarekin.

Etengabe ia korrika bizitzera eraman gaitu ezarri dizkiguten lan ordu eta baldintzek, zaintza

ereduek … Erosketak egiteko denbora ere murriztu beharra dagoela uste da, kostuak

murriztearekin batera. Hau egiteko aukera aipaturiko erosketa zentro handiek eskaintzen dute,

arestian aipatu bezala.

Bestalde, erosketak egiteko tokiei begiratzen badiegu, supermerkatu handian

erosketak egiten dituztenek zabor gehiago sortuko dute eta aldiz, herriko komertzio txikietan

erosketak egiten dituztenek zerbait gutxiago sortuko dute ziurrenik, zer esanik ez zuzenean

baratzetik hartzen duen pertsonak. Kaleko dendetan saltzen diren elikagaiek gaur egun ere

poltsa asko izan ohi dituzte, baina azpiegitura komertzial handietan ordea, dena dator bilduta

zorroetan.

Kontzientzia handiena dutenen artean, berrerabilpenari garrantzi handia ematen

diote. Aurreko bizitzarako balio ez duenak bizitza berria izan dezake erabilera berri bat eman

ezkero, ia dena aprobetxagarria da.

Zaborraren ardura espazioan ere banatzen da bi modutara. Etxe barruan, esfera pribatuan

emakumea da hondakinen kudeaketaz arduratzen dena, zabor kudeaketa esfera publikora

pasatzerakoan gizonek hartzen dute ardura. Emakumeak zaborra sailkatu eta gizonek

edukiontzira eramaten dutela ikusi dugu hainbat tokitan. Bestalde, sukaldean edota etxean

zaborra espazialki banatzeko modu ezberdinak daude, batzuek sukalde barruan egiten dute,

besteek kanpoan, gauza batzuentzat ez dago aparteko ontzirik, dena batera jasotzen dute

batzuk … modu anitzak daude, ohitura eta etxearen egituraren araberakoak izaten direlarik.

Sasiker taldea


62

2. Behaketa parte hartzailea

Azterketa hau burutzeko etxe bakoitzean elkarrizketa egiteaz gain behaketa egin genuen

hainbat irizpide kontutan hartuz:

Zenbat ontzi ezberdin dauzka etxean

Zein lekutan daude ontzi hauek

Ze produktu mota ditu hozkailuan eta despentsan

Zaborretan begiratu,benetan birziklatzen du?ondo egiten du?

Olioaren potea badu?

Behin eta berriz erabiltzeko produktuak edo behin erabiltzekoak ditu?

Janariaren soberakinekin zer egiten du?


(Inork argazkiak ikusteko interesa balu, eranskinen atalean aurkituko ditu)

1- Landa eremuan bizi den etxe/familia:

Organikoa eta errefusa bi ontzi ezberdinetan banandurik ageri dira. Organiko asko

sortzen dutela dirudi (baratzea izatearen ondorio izan daiteke)

Organikoa eta errefusa gordetzeko ontziak etxean dituzte, konposta egiteko ontzia

berriz kanpoan.

Euren armairuetan behatuz hainbat kristalezko pote berrerabiltzen dela ikusten

dugu, dilistak, arroza…eta modukoak gordetzeko. Xaboia edukitzeko ohiko

supermerkatuko ontziak eta tetra brikak dituzte.

Banaketa hau egoki egiten dute. Organikoarekin konposta egiten dute: baserriak

eta espazio zabalak ahalbidetzen die.

Olio potea

Hozkailuan kazuelak ageri dira, janaria botatzen ez dutenaren erakusgarri. Tupper

ugari dute armairuetan janaria gordetzeko.

2- Elkarrekin bizi diren lagunez osaturiko etxe/familia:

Errefusaren ontzia dute. Papera, plastikoa eta beira leku ezberdinetan banatzen

dute.

Errefusaren ontzia balkoian dago, baita beirazko eta plastikozko ontziak ere (baina

hauek lurrean, edukiontzirik gabe). Berrerabiltzeko kristalezko poteak armairu

batean pasilloan eta sukaldearen gaineko armairuan dituzte.

Beira , plastikoa eta papera egoki banatzen dute.

Olioa: ez dute olioa banatzeko ontzirik.

Behin erabiltzeko produktuak dituzte gehienbat, beirazko poteak soilik

berrerabiltzen dituzte.

Hozkailuan kazuela eta tupperrak daude, beraz, ez dute janaririk botatzen, ahal

den neurrian aprobetxatzen dute.

Sasiker taldea


63

3- Adineko bikote bat bizi den etxe/familia:

Zaborra banatzeko bi ontzi dituzte: organikoarena eta errefusarena. Plastiko

zaborrik ez dugu topatu eta papera kaxoi batean sarturik ageri da.

Organikoaren ontzia balkoian dute, errefusarena arraska azpian sukaldean eta

papera kaxoi batean.

Organikoa egoki banatzen dute, baita papera ere.

Olioa biltzeko potea:

Berrerabiltzeko produktu ugari ageri dira, ez dituzte estalki ugaridun produktuak

eta elikagai gehienak organikoak dira edo berrerabiltzeko ontzietan sarturik daude.

Hozkailuan tupper asko ageri dira eta beraz janaria bertan kontserbatzen dute.

4- Adin ertaineko eta bakarrik bizi den pertsonak osaturiko etxe/familia:

Ontzi bakarra du zaborra botatzeko, nahiz eta plastikoa, beira eta papera ere

bereizten dituen.

Ontzi hau sukaldean dago.

Hozkailuan edari ugari ditu, yoghurtak, arrautzak eta orokorrean iraupen luzeko

produktuak ontzietan sarturik. Armairuan estalkidun produktuak daude: gailetak,

kontserbak..

Papera, beira eta plastikoa egoki bereizten ditu, beste guztia errefusera botatzen

du.

Ez du olioa biltzeko poterik.

Behin erabiltzeko produktuak ditu gehienbat nahiz eta beirazko poteren bat

ikusten den, baita uraren botilak ere.

Hozkailuan tupper batean janaria gordeta du, beraz soberakinak berrerabiliko ditu.

5- Guraso eta haur txikiz osturiko etxe/familia:

Zaborra banatzeko bi ontzi dituzte organikoarena eta errefusarena. Gainontzeko

produktuak, papera eta plastikoa poltsetan zintzilik daude.

Plastikoen eta papera banatzeko poltsak atetik zintzilik daude. Errefusaren ontzia

etxe barruan eta organikoarena berriz lorategian.

Papera , plastikoa eta organikoa egoki banatzen dute, beirazko ontzirik ez dugu

ikusi agian ez dute kontsumitzen)

Olioa biltzeko potea:

Behin erabili eta botatzeko produktu ugari ageri dira, Tetra brikak, yoghurtak,

izozki poteak, arrautza ontziak…

Beirazko poteak berriz erabiltzen dituzte eta janari soberakinak tupperretan

gorderik daude hozkailuan.

6- Kultura ezberdinetako pertsonak biz diren etxe/familia:

Ontzi bakarra dute zaborra botatzeko baina plastikoa, papera eta beira ere

bereizten dituzte.

Sasiker taldea


64

Ontzia sukaldean dago, papera salan dute armairu batean gorderik eta plastiko eta

beira poltsetan zintzilik atetik.

Papera, beira eta plastikoa egoki bereizten ditu, hala ere ez dakigu dena bereizten

duten. Ogia ere zabor guztietatik bereizita botatzen dute, norbaitek aprobetxatu

ahal dezan.

Ez dute olioa biltzeko edukiontzirik.

Behin erabili eta botatzeko produktuak erosten dituzte baina beirazko poteak eta

papera berrerabiltzen dituzte.

Hozkailuan behin erabiltzeko produktuak eta tupper batzuk ageri dira janari

soberakinekin.


Ikusi dugu nahiz eta denek birziklatzen duten orokorrean banatzeko ontzi gutxi dituztela, hau egungo etxeetako espazioak ahalbidetzen ez duelako izango dela ondorioztatu dugu.

Estalki eta hondakin asko sortzen dituzten produktuak topatu ditugu armairu gehienetan supermerkatuetan erostearen ondorio.

Berrerabiltzeko produktu gutxi topatu ditugu, gehienbat ura gordetzeko plastikozko botilak eta kristalezko ontziak izan dira.

Hozkailuan tupper asko ikusi ditugu eta beraz janari soberakinak botatzen ez dituztela eta ahal den neurrian aprobetxatzen saiatzen direla ondoriozta dezakegu.

Bizitza ereduari dagokionez ikusi dugu etxetik kanpo lan egiten duten pertsona gazteek behin erabiltzeko produktu gehiago dituztela, iraungitze data luzeagoa duten produktuak eta organiko gutxiago.

Olioa birziklatzeko ontzi gutxi topatu ditugu orokorrean.

3. Inkestak

Guztira 24 inkesta burutu ditugu Ordiziako herrian. Inkestatzaileak kalean ausazkoki

aukeratutako pertsonak izan dira baina betiere perfil jakin bati erantzunez. Aukeratu ditugun

perfilak honako taldeetan banatu ditugu; adin tarteari dagokionez (urteetan): 17-30/31-

55/56tik gora. Sexuari dagokionez emakumea eta gizona, erdia eta erdia. Talde bakoitzean 4

inkesta jaso ditugu. Honen bidez, belaunaldi ezberdinetako jendearen eta sexu ezberdinetako

jendearen iritzi, pertzepzio nahiz jakintzak jasotzea lortu da, baita euren arteko

ezberdintasunen bat bazegoen atzematea ere.

Inkesta 4 ataletan banatu da, lehenik pertsonaren datu orokorrak jaso ditugu,

bigarrenik eurek zaborra kudeatzeko duten ohituren inguruan galdetu zaie. Hirugarrenik

Sasiker taldea


65

zaborraren kudeaketari buruz duten jakintza jaso da eta azkenik honen inguruan dituzten

pertzepzio eta iritziak lortzen saiatu gara.

Inkestak egitean zailtasunak aipatzekotan pertsona batzuen ezezkoa aipatuko genuke,

aurretiko interes jakin batzuengatik mugitzen ginela izandako usteagatik (hain zuzen ere atez

atekoa martxan jartzeko bozka bila genbiltzanaren usteagatik). Aurrekoaz gain inkestak

aztertzean ikusi da pertsona batzuek ez dituztela inkestaren hainbat atal bete eta beraz ezin

izan ditugula hauek egoki aztertu, errorea izango dutelarik. Bestetik aipatzekoa da gure akats

moduan inkesta euskaraz soilik burutu dugula eta beraz pertsona batzuek zailtasunak izan

dituztela hau erantzun ahal izateko.


Datu orokorrak

Zaborraren arazoaren inguruan galdetu zaienean: o Orokorrean: proportzioak begiratuta jendeari ardura dio zaborraren arazoak,

10 pertsonek 5eko ardura dutela erantzun dute, 8 pertsonek 4koa, 3

puntuazioa eman diote 2 pertsonek. 3ko puntuaziotik behera 4 pertsona

bakarrik kontatu ditugu. 2 pertsona izan dira zaborraren arazoa batere axola ez

zaiela erantzun dutenak.

Zaborraren ardura 1-bat ere ez

2-zerbait 3-nahikoa 4-dezente 5-asko

Pertsona kopurua 2 2 2 8 10

Sasiker taldea


66

EZER EZ15%

ZERBAIT14%

NAHIKOA14%

DEXENTE57%

ASKO0%

ZABORRAREN ARDURA

EZER EZ

ZERBAIT

NAHIKOA

DEXENTE

ASKO

o Sexuari dagokionez: emakumeek ardura gehiago azaldu dute zaborraren

arazoaren inguruan gizonezkoek baino, puntuazio baxuena 3koa izan delarik.

5eko puntuazioa eman diote 6 pertsonek eta 4koa 5emakumek. Ez du

emakume batek ere 0 puntuazioa eman. Gizonezkoetan berriz ardura gutxiago

behatu dugu emaitzak ikusirik, 5 gizonek eman dute 5eko puntuazioa, beste 3k

4ko puntuazioa eta 2 gizonek eman diote 0-ko puntuazioa zaborraren arazoari

eta beste batek 2koa.

Sasiker taldea


67

o Adin-tarteei dagokionez: 17-30 urte bitarteko pertsonei orokorrean ardura die

zaborrak baina 5eko puntuazioa 2 pertsonek eman dute soilik. 4ko puntuazioa

berriz 4pertsonek eta 3ko puntuazioa 2 pertsonek. Aipatu behar da hemendik

behera ez duela inork puntuatu eta beraz nolabaiteko ardura edo kontzientzia

baduela adin-tarte honetako jendeak. 31-55 urte bitarteko adin-tartean 4

pertsona daude zaborraren arazoaz ardura asko dutenak eta 5eko puntuazioa

eman diotenak. Beste 3k 4ko puntuazioa eman diote. 56 urtetik gorako

pertsonetan tendentzia berdina da, 4 pertsona aurkitzen ditugu zaborraren

arazoaz asko arduratzen direnak , beste 2ren alboan, ez direnak batere

arduratzen.

Zaborraren ardura adin tarteka

1-bat ere ez

2-zerbait 3-zerbait 4-dezente 5-asko

17-30 urte 0 0 2 4 2

31-55 urte 0 1 0 3 4

56 urtetik gora 2 0 0 1 4

Burura zaborra hitza entzutean lehenik etortzen zaienaren inguruan:

o Orokorrean: hainbat hitz eta adjektibo behin eta berriz errepikatu dira,

Adibidez: zikina, usain txarra, zikinkeria, lakra … Beste batzuetan gai

politikoekin lotu izan da, adibidez:egoera politikoaren nahasketa, kudeaketa

ereduak... Beste hitz batzuk ingurugiroarekin loturik doaz: kutsadura, ekologia.

Orokorrean zentzu negatiboarekin lotu dela esan genezake, aurreko guztiak

adibide.

Sasiker taldea


68

Zaborraren kudeaketaren ohitura

Zaborra bereizteari buruz:

o Orokorrean: 22 pertsonak zaborra bereizten dutela erantzun dute, batek

ezezkoa eman du eta beste batek ez dakiela.

22

1 1

Birziklapena

BERZIKLATZEN DU

EZ DU BERZIKLATZEN

EZ DAKI

Zer bereizten da:

o Orokorrean: 15 pertsonek dena birziklatzen dutela erantzun dute:papera,

plastikoa, beira, organikoa eta olioa. 4 pertsonek olioa ezik beste lau

materialak birziklatzen dituztela erantzun dute. Pertsona batek papera,

plastikoa eta beira. Beste bik papera bakarrik eta beste bik ezer ez dute

birziklatzen erantzun dute.

Sasiker taldea


69

154

10

2

2

zer birziklatu

dena

papera,plastikoa.beira,organikoa

papera,plastikoa,beira

papera,plastikoa

papera

o Sexuari dagokionez: orokorrean ez da ezberdintasun handirik nabaritu. 6

gizonek dena birziklatzen dutela erantzun dute, 9 emakumek berriz dena

birziklatzen dute. Emakume batek papera bakarrik birziklatzen duela dio eta bi

gizonezko dira ezer birziklatzen ez dutela diotenak.

o Adin tarteei dagokionez: orokorrean denek birziklatzen dutenez ezin da

ondorio garbirik atera. Birziklatzen ez duten pertsonak edota papera

birziklatzen dutenak soilik 31 urtetik gorako pertsonak direla esan daiteke.

Etxean zaborraren ardura hartzeari dagokionez:

o Orokorrean: 15 pertsonek zaborraren ardura etxeko denek hartzen dutela

erantzun dute. 7k zaborraren ardura etxeko pertsona batek hartzen duela

erantzun dute eta bik ez dakitela.

o Sexuari dagokionez: 7 gizonek zaborraren ardura etxeko denek hartzen dutela

erantzun dute, 5ek berriz pertsona bakarra hartzen duela ardura hori.

Emakumeei dagokionez, 8 pertsonak etxeko zaborraren ardura denek hartzen

dutela diote beste 4ek berriz pertsona bakar batek hartzen duela ardura hori.

o Adin-tarteei dagokionez: 17-30 urte bitarteko pertsonek etxean zaborraren

ardura denek hartzen dutela diote. 31-55 urte bitartekoek berriz 5 pertsonek

ardura denek hartzen dutela diote, beste 3k berriz pertsona bakar batek

hartzen duela dio. 56 urtetik gorakoetan berriz 2 pertsonek zaborraren ardura

denek hartzen dutela diote, beste 6ek berriz ardura pertsona bakar batek

hartzen duela.

Sasiker taldea


70

Zaborra ateratzeko maiztasunari dagokionez:

o Orokorrean: zaborra egunero ateratzen dutela 2 pertsonek diote. Astean

zaborra 2-4 aldiz ateratzen dutela diotenak berriz 16 pertsonek diote.

Gainontzekoek, 5ek, zaborra astean 5-6 aldiz ateratzen dutela esan dute.

Zaborra ateratzeko maiztasuna

Egunero Astean 2-4 aldiz Astean 5-6 aldiz

Pertsona kopurua 2 16 5

o Sexuei dagokionez: 7 gizonek astean zaborra 2-4 aldiz ateratzen dutela diote,

gizonezko bik astean 5-6 aldiz ateratzen duela diote eta gainontzekoak

egunero. Emakumeei dagokionez, 9k erantzun dute zaborra astean 2-4 aldiz

ateratzen dutela, 3 dira zaborra 5-6 aldiz ateratzen dutenak berriz.

Zaborra ateratzeko maiztasuna sexuka


Emakumea 0 9 3

Gizona 2 7 2

o Adin-tarteei dagokionez: 17-30 urte bitarteko 5 pertsonek erantzun dute

zaborra 2-4 aldiz ateratzen dutela. 3k berriz astean 5-6 aldiz ateratzen dutela

zaborra. 31-55 urte inguruan 5 pertsonek astean 2-4 aldiz ateratzen dute

zaborra. Bik 5-6 aldiz eta beste batek egunero. 56 urtetik gorako pertsonetan

berriz 6 pertsonek ateratzen dute zaborra astean 2-4 aldiz, batek astean 5-6

aldiz eta beste batek egunero.

Zaborra ateratzeko maiztasuna adin-tarteei dagokionez


17-30 urte 0 5 3

31-55 urte 1 5 2

Sasiker taldea


71

56 urtetik gora 1 6 1

Erosketak egitean kontutan hartzea zabor gutxiago sortzen duten produktuak erosteari:

o Orokorrean: 16 pertsonek ezezkoa erantzun dute. 5ek baiezkoa eta 3k ez

dakitela.

Erosketak egitean zabor gutxiago sortzeko kontzientzia

Bai Ez Ez daki

Orokorrean 5 16 3

o Sexuari dagokionez: 8 gizonek eman dute ezezkoa, bi gizonezkok baiezko eta

beste bik ez dakitela. Emakumeei dagokionez 8 pertsonek eman dute ezezkoa,

3 pertsonek baiezkoa eta batek ez dakiela.

Sasiker taldea


72

BAI

EZ

EZ DAKI

0

2

4

6

8

GIZONA

EMAKUMEA

2 3

8 8

2

1

Erosketak egitean zabor gutxiago sortzeko kontzientzia sexuka

BAI

EZ

EZ DAKI


Bai Ez Ez daki

Emakumea 3 8 1

Gizona 2 8 2

o Adin- tarteei dagokionez: 17-30 urte bitartean 5 pertsonek erosketak egitean

zabor gutxiago sortzeko produktuak kontutan hartzean ezezkoa erantzun dute,

batek baiezkoa eta beste bik ez dakitela. 31-55 urte bitartean 6 pertsonek

erantzun dute ezezkoa, bik berriz baiezkoa. 56 urtetik gorakoetan berriz, 5

pertsonek ezezkoa eman dute, 2k berriz baiezkoa, batek azkenik ez dakiela

erantzun du.


Bai Ez Ez daki

17-30 urte 1 5 2

31-55 urte 2 6 0

56tik gora 2 5 1

Sasiker taldea


73

Zaborraren kudeaketaren jakintzari buruz:

Herrian zaborraren tratamenduaren inguruko jakintza:

4 aukera eman genituen: erraustegia, birziklapena, zabortegia eta ez dakit. Egun

Ordizian birziklapena eta zabortegia izanik zaborraren tratamenduak honakoak

erantzunak:

o Orokorrean: 8 pertsonek zabortegia eta birziklapena direla erantzun dute, 4

pertsonek birziklapena bakarrik, 8 pertsonek zabortegia bakarrik eta

gainontzekoek ez dakitela.

Ordiziako herrian zaborrari ematen zaion tratamenduaren ustea

Zabortegia eta birziklapena

Birziklapena Zabortegia Erraustegia Ez dakit

Orokorrean 8 4 8 0 4

Sasiker taldea


74

8

8

0

4

4

Egungo Ordiziako herrian zaborrari ematen zaion tratamentuaren ustea

ZABORTEGIA ETA BERZIKLAKETA

ZABORTEGIA

ERRAUSTEGIA

BERZIKLAKETA

EZ DAKIT

o Sexuari dagokionez: 4 gizonezkok eta 4 emakumezkoak erantzun dute

zabortegia eta birziklaketa direla egun herrian zaborrari ematen zaizkion

tratamenduak. 2 gizon eta 2 emakumek erantzun dute birziklaketa soilik. Eta 4

gizonek eta 4 emakumek erantzun dute zabortegia soilik. Ez dakitenen artean

ere zifra parekidea izan da.

Ordiziako herrian zaborraren ematen zaion tratamenduaren ustea

Zabortegia eta birziklapena

birziklapena Zabortegia Erraustegia Ez daki

Emakumea 4 2 4 0 2

Gizona 4 2 4 0 2

Sasiker taldea


75

o Adin-tarteei dagokionez: 17-31 urte bitarteko 2 pertsonek aipatu dituzte

zabortegia eta birziklaketa. Batek aipatu du birziklaketa eta bostek zabortegia

bakarrik. 31 eta 55 urte bitarteko adin-tartean 5ek aipatu dituzte zabortegia

eta birziklaketa, batek birziklaketa bakarrik eta bik ez dakitela. 56 urtetik

gorakoetan berriz, batek aipatu ditu zabortegia eta birziklaketa, 2k birziklaketa,

3k zabortegia eta beste biek ez dakite.

Zabor bilketa nork burutzen duen jakintza:

o Inkestaturiko 23k Sasieta mankomunitatea aipatu du, batek ez du erantzun.

Eta 23tik batek udala, beste batek udaletxeak subkontratatuko enpresa eta

beste batek ijitoak gehitu dio bere erantzunari.

Egunean zenbat zabor sortzen den herrian, jakintza:

o 24 pertsonek ezezkoa aipatu dute, batzuk asko adjektiboa gehituaz.

Zaborraren kudeaketarako eredu berririk ezagutzen den jakintza:

o Orokorrean: 17 pertsonek baiezkoa erantzun dute, horietatik 12k atez atekoa

aipatu dute. Horietatik batek 0 zabor mugimendua eta beste batek

erraustegia. Beste 4k baiezkoa eman arren ez dute eredurik proposatu.Beste

7k ezezkoa erantzun dute.

o Sexuari dagokionez: 7 gizonek erantzun dute eredu berriak ezagutzen

dituztela, 5ek berriz ezetz. Emakumeei dagokionez, 10 emakumek erantzun

dute eredu berrirenbat ezagutzen dutela, 2k berriz ezetz.

Sasiker taldea


76

o Adin-tarteei dagokionez: 17-30 urte bitarteko 7k ezagutzen dute eredu

berriren bat, 1ek berriz ez. 31-55 urte tarteetan 6ek ezagutzen dute eredu

berriren bat, 2k berriz ez. 56 urtetik gorakoetan berriz, 4 pertsonek ezagutzen

dute eredu berriren bat, beste 4ek berriz ez.

Zaborraren kudeaketaren pertzepzio eta iritziari buruz

Ingurugiro arazotzat zer hartzen den: o Orokorrean: euri-azidoa 15 pertsonentzat da ingurugiro arazoa, ozono-zuloa 20

pertsonentzat, hiriak 14pertsonentzat, gosea 12 pertsonentzat, zaborra 17

pertsonentzat, zarata 14 pertsonentzat, zentral nuklearrak 20 pertsonentzat

eta gain-populazio 12 pertsonentzat.

Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea:

o Orokorrean: 18 pertsonek baiezkoa erantzun dute, 2k ezezkoa eta 4ek ez

dakitela edo baldintza batzuen pean.

Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea

Bai Ez Ez dakit

Pertsona kopurua 18 2 4

18

2

4

Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea

BAI

EZ

EZ DAKI

o Sexuka: 8 gizonezkok baiezkoa erantzun dute, 2k ezezkoa eta beste 2k ez

dakitela. Emakumezkoei dagokionez, 10 emakumezkok baiezkoa eman dute,

eta beste 2k ez dakitela.

Sasiker taldea


77

Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea sexuka

Bai Ez Ez daki

Emakumea 10 0 2

Gizona 8 2 2

10

8

0

2

2 2

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

EMAKUMEA GIZONA

Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea sexuka

EZ DAKI

EZ

BAI

o Adin-tarteka: 17-30 urte bitarteko 6 pertsonek baiezkoa erantzun dute, 2k

berriz ez dakitela. 31-55 urte bitarteko 8 pertsonek (guztiek) baiezkoa erantzun

dute. 56 urtetik gorako 4ek baiezkoa erantzun dute, 2k ezezkoa eta beste bik

berriz ez dakitela.

Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea adin-tarteka

Bai Ez Ez daki

17-30 6 0 2

31-55 8 0 0

56tik gora 4 2 2

Sasiker taldea


78

Eredu onena ingurugiroari dagokionez:

Atal honetan ordenatzeko 6 aukera eman dizkiegu eta hona hemen emaitzak:

o Orokorrean: inkestatzaileen ehuneko handi batek murrizketa jarri du lehen

aukera bezala, 13 izan direlarik hau erantzun dutenak. Beste 6ek bigaren

aukera gisa jarri du eta pertsona bakarrak 3.aukera bezala. Birziklapenari

dagokionez, 5 pertsonek jarri dute lehen aukera bezala, bigarren aukera bezala

9 pertsonek jarri dutelarik eta 6ek 3.aukera gisa. Atez atekoari dagokionez, 2

pertsonek jarri dute lehen aukera bezala, 3 pertsonek 2.aukera bezala eta 13

pertsonek 3.aukera bezala. Zabortegiari dagokionez pertsona bakarrak jarri du

lehen aukera hoberena gisa eta orokorrean gehiengoak 4. eta 5.aukera gisa

jarri du, 17kik konkretuki. Erraustegiari dagokionez, pertsona bakarrak jarri du

1.aukera hoberena bezala, beste emaitza guztiak 4. 5 eta 6.aukeren artean ibili

direlarik.

o Sexuari dagokionez: emaitza antzekoak lortu dira.

o Adin-tarteei dagokionez: belaunaldi gazteagoak murrizketa eta birziklapena

gehiago aukeratu dituzte lehen eta bigarren aukera bezala, belaunaldi

zaharragoak baino.


Burutu dugun inkesta kopurua (24 ale) Ordiziako herriko biztanleria osoa irudikatzeko

lagina adierazgarria izatera helduko ez den arren, inkesta hauetatik emaitzak atera eta

azterketa xume bat egitea izan da gure xedea. Azken finean, proiektu honen bidez

etorkizunean erabiliko ditugun lan-tresnen funtzionamendua fintzea izan baita gure helburu

nagusia, benetako datu adierazgarriak lortzea baino (helburu hori agian aurreragorako utzi

dugu, egun ez baitugu nahikoa denbora eta baliabiderik).

Sasiker taldea


79

Hala ere, honako ondorioetara heldu gara:

Datu orokorrei dagokionez

Zaborraren ardura:

Orokorrean jendeari asko ardura dio zaborraren gaiak. %75ak dezente eta asko

ardura diola erantzun du, zerbait, nahikoa eta bat ere ez erantzun duen %25aren

aldean.

Sexuari dagokionez, emakumeak arduratsuago agertu dira gaiaren aurrean,

%91,66ak ardura dezente eta askoren artean erantzun baitu, gizonezkoen artean

berriz, %66,6a izan da bi erantzun hauen artean egon dena. Emakumeen artean ez

da ardura gutxi agertu duen pertsonarik agertu. Gizonezkoetan berriz, hauetako 2k

zaborrak batere ardurarik ematen ez diela erantzun dute.

Adin-tarteei dagokionez 3 adin tarteetan zaborraren ardura altua ageri da,

gazteenetatik hasita zaharrenetara hurrenez hurren %75, %87,5 eta %62ª

daudelarik ardura dezente eta asko erantzun dutenen artean. Hala ere, beste

muturrean tendentzia aldatu egiten da, belaunaldi zaharrenean %25ak zaborrak

batere ardura ez diola erantzun duelarik beste belaunaldiak balore altuagoetan

mantentzen diren bitartean.

Zaborra hitza entzutean burura datorkienari buruz:

Bai sexu eta bai adin-tarte ezberdinetan hitzak errepikatu egiten dira eta denak

ezaugarri negatiboekin loturik daude, kezka adierazten dute askok.

Zaborraren kudeaketaren ohituraz

Zaborra bereizteari buruz:

%91,66ak zaborra moduren batean edo bestean bereizten duela dio, beraz,

kontzientziazio bat badagoela ondoriozta daiteke.

Zer bereizten den:

Orokorrean jendeak zaborra bereizten du, %62,5ak material guztiak

birziklatzen dituela dio, %16,6ak berriz olioa ezik beste guztia birziklatzen duela

dio. %8,3 da ezer birziklatzen ez duela dioena soilik.

Sexuari dagokionez, emakumeek birziklapen balio altuagoak lortu dituzte, %75

delarik birziklatzen duen emakumeen kopurua, gizonezkoen %50aren aldean.

Batere birziklatzen ez dutenak ere gizonezkoak dira.

Sasiker taldea


80

Adin-tarteei dagokionez, ezberdintasun asko aurkitu ez diren arren, oro har,

gazteak dira birziklapen tasa handienak azaldu dituztenak.

Etxean zaborraren ardura hartzeari buruz:

Orokorrean 24etatik 15 pertsonek diote zaborraren ardura familiako guztiek

hartzen dutela.

Sexuari dagokionez ez da ezberdintasun adierazgarririk eman.

Adin-tarteei dagokionez ikusi da belaunaldi gazteenetan etxeko denek hartzen

dutela zaborraren ardura, belaunaldi zaharrenetan berriz %75ak zaborraren ardura

pertsona bakar batek hartzen duela dio.

Zaborra ateratzeko maiztasunaren inguruan:

Zaborra ateratzeko maiztasuna %66,6ak astean 2-4 aldiz egiten duela adierazi

du. Egunero egiten dutenak %8a dira.

Sexua eta adin-tartearen azterketan sartzea ez deritzogu zuzena, pertsona

hauek beste pertsona batzuekin bizi baitira etxean eta honen kopuruaren arabera

aterako baitute zaborra eta ez euren sexu edo adin-tartearen arabera.

Erosketak egitean zabor edo kutsadura gutxien sortzen duena erosteari buruz:

Orokorrean jendeak ez du kontzientzia asko agertzen erosketak egitean zabor

gutxiago sortuko duten produktuak erosteko. %66,6ak eman du ezezkoa. %20,8ak

berriz eman du baiezkoa.

Sexuari eta adin-tarteei dagokionez ez dira ezberdintasun adierazgarriak

agertu.

Kudeaketaren jakintza

Egun herrian ematen zaion tratamenduaren jakintza:

Orokorrean %33,3ak badaki herrian zaborrari ematen zaion tratamenduari

buruz, zabortegia eta birziklapena direlarik. %33,3ak zabortegia soilik aipatu du eta

%16,6ak birziklapena bakarrik. Beraz, jakintza oso altua ez dela ondoriozta

dezakegu, erdiak ere ez baitu ondo erantzun.

Sexuei dagokionez, erantzunak berdin berdinak izan dira.

Adin-tarteei dagokionez, erdiko belaunaldiak 31-55ekoak alegia azaldu du

jakintza gehien 5 pertsonek erantzun baitute birziklapena eta zabortegia.

Sasiker taldea


81

Herrian zabor bilketa nork burutzen duen:

Inkestaturiko 23 pertsonek Sasieta aipatu dute zabor-bilketa egiten duen

organismo moduan, erantzun zuzena emanaz, beraz gehiengoak honen jakintza

badu.

Herrian egunean zenbat zabor sortzen den:

Inork ez du erantzunik eman, gehiengoak ezezkoa eman du eta “asko” gehitu

diote jarraian baina kantitaterik zehaztu gabe.

Zaborraren kudeaketan eredu berrien jakintzaz:

Orokorrean inkestatuen %70,83ak ezagutzen du eredu berriren bat,

17pertsonak. Hauetatik %70,5ak atez atekoa aipatu du eredu berri gisa,

gainontzekoek berriz zero zabor mugimendua eta erraustegia %5,8 bakoitzetik

hain zuzen ere. %29,17ak eredu berririk ezagutzen ez duela adierazi du.

Beraz, esan dezakegu Ordiziako herriak baduela ezagupenen bat eredu berrien

inguruan.

Sexuei dagokionez, emakumeak izan dira ezagupen maila altuena agertu

dutenak. Baiezkoa erantzun dutenetatik (%70,83)%58,82a emakumeak izan baitira.

Adin-tarteei dagokionez, gazteak izan dira ezagupen maila altuena agertu dutenak.

Belaunaldiko 8tik 7k baitzekiten eredu berriren bat. Belaunaldi zaharrenetan

berriz, erdiak ezagutzen zituzten eredu berriak.

Pertzepzio eta iritziei buruz

Ingurugiro arazotzat zer hartzen dena:

Oro har, planteatu genizkien 8 arazoetan ehuneko antzekoak lortu dira.

Inkestatuen %62,5ak euri azidoa ingurugiro arazotzat hartzen du, %83,3arentzat

ozono-zuloa ere ingurugiro arazoa da, %58,3rentzat hiriak, %50entzat gosea,

%70,83rentzta zaborra, %58,3rentzat zarata, %83,3rentzat zentral nuklearrek eta

azkenik %50entzat gain-populazioa. Ozono-zuloa eta zentral nuklearrak dira

ingurugiro arazoetan bozkatuenak izan direnak, zaborrarekin jarraiki %70,83k

arazotzat hartu dutelarik.

Planteamendu berrietara ohitzeko borondateaz:

Orokorrean jendea prest agertu da planteamendu berrietara ohitzeko, %75ak

baiezkoa eman baitu.

Sexuei dagokionez, emakumeak borondate gehiago azaldu dute gizonezkoek

baino, baiezkoa eman dutenen %55,5a osatu baitute.

Belaunaldiei dagokionez, 31-55 urte tartean azaldu dute borondate gehien, %100a

agertu baita prestu. Belaunaldi gazteenean %75a eta zaharrenean %50a.

Sasiker taldea


82

Ingurugiroari dagokionez eredu onena:

Orokorrean murrizketa eta birziklapena izan dira bozkatuenak. Inkestatuen

%54ak lehen aukeratzat hartu du murrizketa eta %25ak bigarren aukeratzat. Atez

atekoa izan da hurrengo bozkatuena eta galtzaile irten dira zabortegia eta

erraustegia. Beraz, ingurunea babesteko eredurik onenak murrizketa eta

birziklapena dira ordiziarrentzat.

Sasiker taldea


83

HIPOTESIAK BAIEZTATUZ ETA EZEZTATUZ

Atal honetan ikerketaren hasieran proposaturiko hipotesiak ikerketaren analisiaren

emaitzekin alderatuko ditugu, hipotesi hauek bete diren edo ez jakiteko. Nahiz eta gure lagina

oso txikia dela badakigun eta ez duenez herri osoa errepresentatuko, lortutako emaitzetan

zentratuko gara. Lagina adierazgarria ez izateak ez du esan nahi lortu ditugun emaitzak

hutsalak direnik.

1. Landa gunean edo hiri gunean bizi etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta pertzepzioa ezberdina da

Hipotesi hau baiezatatu egin dezakegu. Beste guztiekin alderatuta, ikusi dugunez, landa

guneko familia da hondakinen berrerabilpenaz hitzegiten duen bakarrenetakoa. Sortzen duten

zaborraren ardura zuzena dutela antzeman zaie, besteak beste, hirian ezinezkoa zaien zaborra

antolatzeko zein kudeatzeko baliabide gehiago baitaukate, adbibidez espazio aldetik. Honez

gain zaborrak ekarri dezakeen arazoaz kontzienteagoak direla ere esan dezakegu. Hau

daramaten bizi eredu eta beharrizanen eraginagatik dela konturatu gara. Izan ere, beraienzat

sortzen duten zaborra ez baita berehala bota eta bistatik zein bizitzatik bapatean desagertzen

den zerbait. Ez baiatukate hirian bezala zaborra bertatik bertara ateratzeko aukera eta beraz

bota aurretik ahal duten gehienari erabilgarritasuna ematen saiatzen dira; ongarritzat,

baserriko zenbait lanetarako, noizbaiten erabiliko dutelakoan...

2. Adinaren arabera etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta pertzepzioa ezberdina da

Hipotesi hau kualitatiboki eginiko analisiaren arabera baieztatu egin dezakegu. Lehenagoko

bizitza, jendarte tradizionalarena alegia, gaur egungo kontsumo jendartearekin alderatuta oso

ezberdina da. Bizi ereduak kontsumo eredutan eragina daukala ikusi dugu, pertsona zaharrek

eta gazteek zaborraren inguruan daukaten imaginarioa ezberdina dela nabaritu dugularik.

Zaharrak beraien bizitzan zehar aldaketa nabarmena jasan dute. Lehengo bizi ereduan ez zen

hainbeste kontsumitzen ezta gaur egun bezala ere eta beraz ez zen hainbeste zabor sortzen.

Horrela beraientzat gaur egun sortzen dugun zaborra ikaragarria da eta nolabait hori behar

bezala kudeatzeko, eskatzen den bezala sailkatu eta hondakin bakoitza bere lekura botatzen

dute.

Bestalde, elkarrizketak egin dizkiogun heldu zein zaharrak urte batzuen buruan martxan

jarri behar den sistemaren inguruan informatuta daudela ikusi dugu. Honen zergatia ez dugu

jakin esaten, adin kontuagatik edo izaeraren parte den.

Hipotesi berbera kuantitatiboki ezeztatu egin dezakegu. Izan ere pasatako inkesten

arabera gazteei gehiago ardura die zaborrak zaharrei baino.

Sasiker taldea


84

3. Familia eredu ezberdinetan etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta

pertzepzioa ezberdina da

Hipotesi hau baieztatu egin dezakegu kualitatiboki eginiko analisiari dagokionez. Hemen

bizitza ereduak duen eragina azpimarratzen da etengabe; erlojupeko bizitza eredua. Bikote

helduak, erretiratuta dagoenez, daukan denbora gainontzeko familiekin alderatuta ezberdin

kudeatzen du; garrantzi gehiago ematen diote txukun eta kalitatez jateari. Eta beraz, beraien

kontsumo eredua ere horrekin bat dator. Familia nuklearrak ere hipotesi hau baieztatzen

laguntzen du. Astean zehar denbora faltagatik supermerkatuan egiten dituzte erosketak eta

ikusi dugunez, kontsumo eredu horrek ez du zabor gutxiago sortzeko aukerarik ematen. Baita

bakarrik bizi denak ere; ez du etxean bazkaltzen eta afaltzeko ez du sukaldatzen. Kultur arteko

bikoteari dagokionez, ogia botatzea edo zaborrarekin nahastea ez dago ondo ikusita marokoar

kulturan, eta ondorioz, aparteko poltsa batean gorde eta kaleko edukiontziaren alboan uzten

du norbaitek har dezan.

Elkarrekin bizi direnen kasuan, beti sukaldatzen dute, baina koadrilarekin afariak egiten

dituztelako botila eta lata asko biltzen dituzte. Azkenik landa guneko familiak zaborraren

kudeaketa eta pertzepzioa zeharo ezberdina dauka. Neurri handi batean baserrira lotuak

daude eta honek eragin handia du. Elkarrizketan bertan zaborra zer den eta zer ez denaren

arteko eztabaida izan zuten; traste asko biltzea, berrerabiltzea edo zaborra? Dena jasotzen

dute berrerabiltzeko intentzioarekin baina gero desordenatuta dagoelako eta hautsa hartzen

dagoelako, zaborra den edo ez planteatzen du emakumeak batez ere. Zaborraren definizioa

honakoa ematen du: erabilgarritasunik ez duen guztia zaborra da, erabili behar bada ordea ez.

4. Sexuaren arabera etxeko sukaldean sortzen den zaborraren kudeaketa eta pertzepzioa ezberdina da

Ezin dugu ziurtatu hipotesia baieztatzen denik analisi kualitatiboari dagokionez.

Elkarrizketak egin ditugun familien artean 4 bikote zeuden eta bi bikoteren kasuan,

emakumezkoa zen etxe barruko kudeaketaren arduradun nagusia eta gizonezkoa zabor hau

kaleko edukiontzietara ateratzearena. Ez zaigu iruditzen esanguratasun handiegirik duenik

lagin honek eta horregatik ez gara ausartzen baieztatzera, baina ezeztatzera ere ez gara

ausartzen, lagina handituko bagenu kasu hauek errepikatuko liratekeela uste baitugu.

Ezin dugu ziurtatu hipotesia baieztatzen denik analisi kuantitatiboen kasuan ere.

Emakumezkoek ardura gehiago adierazi dute zaborraren inguruan, eta bestalde,

planteamendu berrietara ohitzeko borondate handiagoa ageri dute. Hala ere ez zaigu iruditzen

adierazgarritasun maila iritzia emateko moduko tamainakoa denik.

5. Zaborraren kudeaketaren inguruan sortzen ari diren proposamen berrien inguruko

jakintza maila edo iritzi ezberdinak daude, prozesuan lagundu edo oztopatzen dutenak

Hipotesia baieztatu egiten da atal kualitatiboari dagokionez. Baina kasu honetan partzialki

bakarrik, izan ere, jakintza maila eta iritziak prozesua oztopatzen baitute.

Sasiker taldea


85

Gaia oso politizatua dago eta horregatik jendeak alde edo kontra egiten du.

Komunikabideen garrantzia, idazten dutenena, zeinen izenean bidali diren esku orriak,

telebistan nor agertzen den…

Ezjakintasuna dagoela nabari da eta honek kalte handiak eragiten dio prozesuari.

Kuriositatea badago baina ez benetako jakin-mina, eta beraz jendea ez da informatzera joaten.

Ingurukoen esanak izugarrizko garrantzia dauka jendeak eraiki dezakeen iritzia osatzerako

orduan. Ikusi dugunez gure elkarrizketatan atez ateko sitemaren kontra ez da inor azaldu baina

etengabe beldurrak ageri dira.

Hipotesia neurri batean baieztatu egiten da analisi kuantitatiboari erreparatzen badiogu.

Murrizketa eta birziklapena izan dira bozkatuenak, ondoren atez atekoa eta azkenik

erraustegia. Beraz Ordiziarrentzat ingurugiroa babesteko eredurik onena murrizketa eta

birziklapena dira.

Bestalde herritarren %33k badaki zaborrari ze trataera ematen zaion eta %96k badaki nork

jasotzen duen zaborra herrian.

6. Pertsona orok dauka zaborraren inguruko sentsibilitate edo errespontsabilitatearen

inguruko kontzientzia, oinarrizkoak izan arren, kudeaketa arau batzuk aurrera eramaten

dituen heinean, nahiz eta hauek inposatuak izan

Hipotesia baieztatu egiten da kualitatiboki zein kuantitatiboki. Denek jasotzen dute

poltsetan eta dena edo zerbait birziklatzen dutela diote. Behaketa parte hartzaileak ere

hipotesi hau baieztatu egiten du, euren edukiontziek argi erakusten duten bezala.

Sasiker taldea


86

ONDORIO OROKORRAK

Ikerketa honi amaiera ematen joateko ondorio orokor batzuk atera ditugu marko

teorikoa oinarri hartuz eta lortutako datuak bertan txertatuz. Puntu honetara heldurik eta

helmuga hurbilago izanik geure burua prest ikusten dugu zaborraren gaia gai soziala dela

aldarrikatzeko, eta honi dagokion tratua emateko.

Aurrekoa harian hartuz bururatu zaigun lehen eztabaida zaborraren kategorizazioarena

da. Zaborra noiz da zabor? Zaborra gauza bera da pertsona batentzat edo beste

batentzat?Gure buruari galdera eginez heldu gara erantzunera. Taldekide bakoitzarentzat

zaborra kategoria definitzean zailtasunak baditugu, kultura ezberdinetako, bizileku

ezberdinetako nahiz ohitura ezberdinetako pertsonentzat ere ezberdina izango da honen

kontzeptualizazioa. Michael Thompson antropologo britainiarrak ere honi buruz diharduenean

maila sozioekonomikoaren arabera pertsona bakoitzarentzat zaborra objektu ezberdinak

izango direla dio. Hala, pertsona batek makarroi plater bat zabor-ontzira botatzean hondakin

gisa, beste batek hartu dezake bere afaria izango delako. Gure ikerketan ere landa guneko

bikotea adibidez ez da ados jarri tresna bat zaborra dela edo ez dela erabakitzean. Zero Zabor

taldearen dossierrean ere ikus genezakeen, hondakinak ez direla arazoa, lehengai garrantzitsua

baino. Hori dela eta, herri gunera hurbilduaz berriz, sortzen den hondakin organikoa

herritarrentzat zaborra den bitartean, landa gunekoentzat konpost bikaina izan daiteke.

Zaborra eraikuntza soziala eta dinamikoa dela kontutan harturik, eta Kevin Lynchek

dioen moduan sorkuntza eta beherakada ziklo batean sarturik dagoela behaturik beste galdera

bat datorkigu burura, zenbateko iraupena dute produktuek? Non dago zabor/ondasun muga?

Zerbait duenak gauza horretaz libratzea erabakitzen duen arte, zaborrak ez du izaera

hori hartzen, beraz erabaki baten baitan laburbildu dezakegu. Baina argi dago, erabakia bera

ere bizi eredu nahiz espektatiba eraiki batzuen baitan hartzen dela.

Aurreko galderei helduz, antropologian hain ezagunak diren dikotomietan sartzen

gara: puru/inpuru (Mary Douglass), ordena/kaosa, garbia/zikina. Mary Douglassek erritual

baten bidez inpurutik pururako saltoa eman daitekeela dio, akaso guk ere teoria hori geure

hartuz zaborra etxetik kanporatzea inpurutik purifikaziorako erritualtzat hartzen dugu? Edo

Thomposonen teoria hartuz balio sistema baten baitan hartzen dugu zaborra? Argi dago

objektuen iraupena balio-denboran mugatua dagoela. Objektu batek bere balioa galduko du

denbora batera eta zabor kategoria hartuko du.

Gure ikerketara itzuliaz, familia bakoitzak produktu ezberdinak balio ezberdinen

arabera baloratzen dituela ikusi dugu. Adibidez familia kulturalean adierazgarria da ogiaren

berrerabilpenari ematen zaion garrantzia. Beste alde batetik, elikagaien iraupenari dagokionez

iraupen luzeko produktuak ikusi ditugu bakarrik bizi diren edo bizitza lanpetua daramaten

pertsonetan eta produktu organiko eta iraupen motzekoak sukaldatzeko denbora dutenengan.

Sasiker taldea


87

Dikotomiekin jarraituaz, aurreko gaiarekin loturik doa publiko eta pribatu dikotomia.

Zaborra etxe barruan egotea ez da atsegintzat ikusten, usain txarra du, espazioa okupatzen du,

itxura txarra ematen du… Michael Thompsonen tesia ardatz hartuz, berak dio objektu bat

zabortzat hartzen dugunean ez dugula ondo ikusten etxe barnean, pribatuan egotea. Ez dugu

honen kudeaketa gure arazotzat hartzen eta beraz kanporatu egiten dugu arazoa publiko

bihurtuz. Zaborra leku marjinaletara eramaten dugu, zaborra objektu marjinala baita. Gure

ikerketan ere makina bat kexu entzun ditugu atez atekoari buruz galdetzean zaborra etxe

barnean egun bat eduki behar izatean usain txarra aterako duela diotenean. Usain txarraz gain,

pribatua den espazio bat okupatzen du, eta beraz norberaren arazotzat hartzen da.

Lynchek ere aipatzen du, sortutako zaborra gero eta urrutiago bidaltzen da, ikusten ez

den lekura, honela kontzientziak lasaituko bailiran.

Masen kontsumo nagusi den gizartean, ikerketan ikusi bezala ez da arraroa etxe

gehienetan ontzi arinen pilaketak, esaterako, gora egitea. Inkestetako emaitzei begira,

gehienek birziklatzen dutela ikus badezakegu ere, datu hauek talka egiten dute errealitateko

bilketa datuekin. Beraz, zer gertatzen da, hala egiten duela esaten duten guztiek ez dute

errealitatean egiten dutena adierazten? Harveyk aipatu bezala, arau sozialak indar handia

daukate. Zabor bilketa konbentzio sozialak gobernatzen dute. Ondorioz, ongi ikusia dago

birziklapenaren ideia.

Orokorrean gaur egungo politikek zaborra inbisibilizatzeko joera dute, ikusezin

bilakaturik ez dugu gure arazotzat hartzen. Gure zaborra atera eta ordu erdian zabortegiko

kamioia pasa eta zaborra eramatean beraz ahazten gara. Ikusezintasunak kontzientzia

baretzen du. Zaborra bisibilizatuko edo ikusaraziko bagenu jendeak zabor horri buruzko jarrera

bat hartuko luke, Michael Thomposek ere hori dio bere lanean. Ikerketaren kasuan ere, ikusi

dugu jendeak orokorrean ez dakiela zer trataera ematen zaien sortzen den zaborrari. Horrez

gain, elkarrizketetan nabaritu dezakegu zaborrak egiten duen bidearen ez jakintasuna nabaria

dela; baina ez da harritzekoa, Seoánezek esan bezala hiritarrek bitarteko eta formakuntza

nahikorik ez izatea aitzakia hartuta instituzioen esku utzi baitzen zaborraren kudeaketa. Landa-

guneko familien kasuan ordea, zaborraren trataeraren zati bat bereganatuaz (konpostarena

adibidez) kontzientzia gehiago dute honen buruz.

Zaborraren sorrerak lotura zuzena daukala ikus dezakegu kontsumo ereduarekin.

Gizakiaren aztarna naturarentzako handiegia da dagoeneko. Mahatma Gandhiren esana

gogora ekarriz: “Benetako aurrerapen soziala ez da beharrak gehitzea, baizik eta horiek

borondatez murriztea”. Baina agerikoa da, gure ikerketako emaitzei begiratuta

kontzientziaziorik badago egungo zaborra deuseztatzearen baitan ageri dela. Elkarrizketetako

emaitzei begira, inork gutxi aipatzen baitu ahalik eta zabor gutxien sortzeko hartu beharreko

bidea.

Ekologiarekiko jarrera bat izateko eta zaborraren kudeaketan parte sentitu ahal izateko

Gemma Tejedorrek bere tesian motibazioa eta konpetentzia moduko aldagaiak adierazten

Sasiker taldea


88

ditu. Motibazioa ekintza bat aurrera eramateko eta konpetentzia, jakintza bat , hau nola egin

jakiteko. Honi loturik gure ikerketan bi aldagai hauek ikusi ditugu. Batzuetan motibazioa

bazegoen baina ezjakintasuna nabaritu dugu. Ezjakintasuna zaborren banaketa ondo nola

egiteari, ezjakintasuna eredu berriekiko, ezjakintasuna sortzen dituen ingurugiro arazoekiko.

Beste kasu batzuetan berriz, konpetentzia bazegoen baina jarrera ezkorra ageri zen ohiturak

aldatzearekiko (hala ere, hauek gutxiengoak izan dira). Beraz, esan dezakegu zaborraren

arazoa bisibilizatuz eta jendeari zaborraren kudeaketarekiko tresnak emanez jarrera

konpetente bat lortu ahal izango dela. Informatzea oso garrantzitsua deritzogu, izan ere,

jakituria gabe pertsona baten iritzia aldatzea errazagoa baita.”Hirukoaren eragina” delako

fenomenoa sortu dugu hau hobeto azaltzeko.

Gaiaren politizazioa+ besteen esanak+ norbere ezjakintasuna= eragin negatiboa

Hau azaltzen dugu gure ikerketan eragin nabarmena izan duten aldagaiak direlako eta

iruditzen zaigulako zuzenki loturik daudela jaso ditugun hainbat iritzi eta ingurugiro jarrerekin.

Alde batetik, argi dago zaborraren gaian politizazio izugarria eman dela, eta ondorio

honetara heldu gara jendeak informazio iturri gisa partidu politiko ezberdinen diskurtsoak jaso

dituztelako bai telebistan eta bai esku-orri bidez.

Beste alde batetik pertsona batzuk besteei eragiteko duen ahalmena ere aipatzekoa

da. Asko izan dira ingurukoen esanak entzun eta horretatik, beste inon informazio hori

kontrastatu gabe, diskurtso hori barneratu dutenak.

Eta azkenik, hiruko eraginean norbere ezjakintasuna aipatu nahi dugu. Pertsona askok

iritziak eraiki dituzte ezjakintasunetik, aldaketari beldurra diotelako soilik. Aldaketak, beti

baitakar beldurra, ezagutzen ez denari izua. Honi loturik jaso nahi dugu ingurugiro zinegotziak

esana: “aldaketak erresistentziak sortzen ditu”, “aldaketei beldur gara”.

Gure ikerketan ere pertsona asko aurkitu ditugu informazio falta dagoela aipatzen

dutenak, eta baita jaso duten informazio bakarra partidu politikoena dela diotenak ere.

Honetaz gain, aipatzeko da pertsona guztiek zaborra sortu eta ondorengo kezka adierazten

dutela eta ez kontsumo ereduak aldatzeari buruzkoa.

Zaborraren gaiarekin jarraituz adjektibo bat hartuko dugu harian: Thompsonek

erabiltzen duen “nazka” adjektiboa alegia. Hori ere eraikuntza sozial gisa har genezake. Izan

ere, nork erakusten digu gauza bat nazkagarria dela edo gauza bat xarmangarria dela? Aipatu

dugun egileak egungo munduan zabor organikoa zikintzat eta kutsagarritzat hartzarazi digutela

aipatzen du eta adibidez plastikozko ontzi bat garbiagoa dela. Historian zehar ikusi dugu

plastikoa eta produktu sintetikoak sortu arte gizakiak sortzen zituen hondakin organikoak lur

planeta xurgatzeko eta bereganatzeko gai zela, ziklo natural baten baitan sarturik zegoela,

beraz, nola heldu gara neurri honetara? Guk sortutako produktuekin zer egin ez jakin ahal

izatera?

Sasiker taldea


89

Produktu sintetikoen sorrera zuzenki loturik dago bizitza ereduarekin. Azkarragak esan

bezala, bizi ereduaren oinarri gisa kokatzen da zaborraren auzia, kontsumo ereduaren

adierazle. Mundua kapitalizazio prozesu batean sartu zen momentutik denbora,-espazio

konpresioa eman da. Denbora luxuzko aldagaia bihurtu da eta geroz eta gehiago baloratzen

dira iraupen luzeko produktuak edota iraupena luzarazten duen edozein gailu. Hala, tupperra

eta hozkailua gisako tresnek gure bizitzan hartu duten garrantzia azpimarratzekoa da.

Ikerketan etxe guztietan topatu ditugu hozkailua eta tupperrak. Honekin ondorioztatzen dugu

agian gailu hauek existituko ez balira bai zaborraren kudeaketa eta baita pertzepzioa ere

ezberdina izango litzatekeela.

Ondorioei amaiera emateko zer hoberik gure akatsetatik abiatuz eta etorkizunekoak

konpontzea ahalbidetuko digun hanka-sartzeak onartuaz auto-ondorio batekin bukatzea

baino:

IKERKETAK EGINEZ IKASTEN DA….IKERKETAK EGITEN IKASTEN!

Sasiker taldea


90

PROPOSAMENAK

Ikerketaren helburu garrantzitsu gisa kokatu genuen, beronen praktikarako jauzia. Hori

dela eta, ikerketaren emaitzak esku artean izanik honakoak dira zaborraren kudeaketa eta

kontzientzia landu asmoz gure lan taldetik luzatzen ditugun proposamenak, ikerketa aplikagarri

baten bidean. Ordiziarren eskura jartzeaz gain, bestelako herri batzuetan ere erabilgarri izan

daitezkeelakoan gaude.

Hasteko, herritarren zaborraren inguruko pertzepzioak zeintzuk diren jakitea litzateke

egokiena. Iritzi bakoitzak, bide bat zabaldu eta beste bat ixten baitu. Hori dela, dagoen

pertzepzioaren arabera eta honen sorrera zein den jakite aldera, ariketa egitea komeniko

litzateke.

Alde batetik, herritarren jakinduria zein den jakin ostean, zaborraren inguruko

kontzientziazio lanketa eraginkor bat martxan jartzea garrantzitsua izango da, aurreko emaitza

ezkorra bada behintzat. Formakuntza falta nabaria igarri genezake. Hori dela medio, udalerrian

formakuntza saioak antolatzea litzateke egokia. Kasu honetan, herrian aurki genezakeen

pertsonen arteko aniztasuna kontuan hartzea komenigarria da; belaunaldi ezberdinei

egokituak izaten saiatzea ongi legoke, gaiarekiko aurreiritzi ezberdinen araberakoa izan dadila,

eraginkorrak izate aldera formatu luzeago nahiz laburragoak, saioak burutuko diren lekuaren

izaera eta irisgarritasuna erakarri nahi den kolektiboaren araberakoa... Esaterako, adineko

jendearekin lanketa egin nahiz izanez gero, hauek biltzen diren guneak identifikatu eta

metodologia egokia aukeratu beharko da.

Azken aldian, eztabaida politikoari hertsiki lotuta ageri zaigun gaia izan da zaborraren

auzia Gipuzkoa osoan. Hori horrela izanik, eztabaida politikotik at utzi eta jendarteari begirako

onura naiz kalteak oinarri hartuta lantzea interesgarria litzateke gai hau plazaratzerakoan.

Eztabaida politikotik haratago kokatzen saiatu beharra dago eta ezjakintasunari muzin eginez

aurrera egiten.

Zaborraren kudeaketari dagokion garrantzia emanez, ezinbestekoa izango da

kontzientziazio lan txukun bat burutzea zaborraren izaeraren baitan. Jendarteari sortutako

zaborraren eta daroagun kontsumo ereduaren arteko lotura azaleratzea interesgarria

litzateke, guztia osotasunean ulertu eta errotiko aldaketak bideratu nahi badira.

Ezin ahantz dezakegu, De Castrok aipaturiko oinarria. Honen arabera ingurugiroaren

aldeko jarrera baten eraginkortasuna bi elementutan oinarritzen da:

Motibazioa

Motibatuta egon gaitezke ekintzarako, baina antzeman dezakegu testuinguruak ez

dizkigula aukera egokiak eskaintzen edo gure ekintza ez dela eraginkorra izango.

Sasiker taldea


91

Motibazio oinarri gisa, de Castrok Hay Gould Harvard biologoa aipatu eta gogora ekarri

nahi digu: “naturarekin lokarri emozional eta espirituala lantzea garrantzitsua da, ezingo

baitugu salbatu maite ez duguna”.

Konpetentzia

Gaitasuna edo konpetentzia izan dezakegu ekintzarako baina interesik ez izan

honetarako. Beraz, ekintzarako konpetentzia gaitasun pertsonal eta auto eraginkortasunaren

pertzepzioarekin erabat lotuta dago eta horretaz gain, ingurugiroak jarreraren garapenerako

ematen dituen aukerekin lotua dago.

Beraz oinarri hauei helduta, proposamen egokia bideratzea litzateke gure gomendioa.

Honi erreparatu ostean, araz sozialei dagokienez lanketa txukuna eginda, landu beharko

lirateke zaborraren kudeaketari dagozkionak. Eredua dena izanik, herriaren beharrizanetara

moldatzea litzateke egokiena. Esaterako, material ezberdinen berrerabilpen ohiturak sustatzea

bada erabakitakoa egokia deritzogu horretarako aukerak sortzeari, honako ekimenekin

adibidez:

Arropa eta bestelako materialen inguruko truke azokak martxan ipiniz

Berrabilpen tailerrak antolatuz, sormena sustatzea ere helburu bilakatuz

...

Ordiziaren kasuan, udalak atez atekoaren aldeko jarrera irmoki hartuta, ikerketa honetatik

eratorriz puntu garrantzitsu batzuk helarazi nahi genituzke:

Zabor bilketa hurbila izan dadila eta herritarren ezaugarrien araberakoa

(mugikortasunari begira ez dadila inorentzako muga izan, ontzien bilketa guztion

ezaugarriei egokituz).

Egun berezietarako planteamendu berezituak proposatzea egokia litzateke: herriko

jaietarako, azoka egunetarako...

Kudeaketan lagundu asmoz, formakuntza bisual eta praktikoa bideratzea egokia

litzatekeela ondorioztatu dugu: Esaterako, etxean zaborra nola banatu daitekeen erakusketa

antolatuz, espazioaren kudeaketa ezagutuz. Gogoan izan behar dugu, Lynchek esandakoa:

“zabor bilketa konbentzio sozialek gobernatzen dute, ez kanpainek”.

Adibide batzuk baino ez dira aipatutakoak, ikerlan osatu batetik praktikarako jauziaren

klabean kokatzen gaituztenak, hala erabili nahi badira.

Sasiker taldea


92

AUTOKRITIKA ETA LANAREN ZAILTASUNAK

Gai honi heltzerako orduan ez genuen uste hainbesterako emango zuenik zaborraren

terminoak, ikerketak objektu zabalak eta irizpideetan erabilitako zehaztapen justuak

bukaerarik gabeko ikerketa baten sartu gaituztelarik.

Esan beharra dago lagina oso murritza dela denbora eta baliabide urriak kontuan

hartuz noski. Beraz ezin dezakegu Ordizia herriaren izenean hitz egin hemen atera ditugun

ondorioak estrapolatu, baina ikuspegi orokor bat hartzeko balio diezazkiguke.

Ikerketa objektuan adierazten den bezala, familia eredu ezberdinetan egingo dela

diogu. Honi dagokionez, bizitoki bat elkar banatzen duten pertsona edo talde ezberdinak hartu

ditugu kontuan, baina bat bada besteetatik bereizten dena berak duen espazio fisiko eta

metabolizatzaleagatik eta aldi berean beste familietakoren baten osaera izan dezakeena, landa

guneko familia. Hau horrela izanik kalean bizi den eta baratza eta animaliak dituen familia bat

ere aukera genezakeen. Honekin batera esan beharra dugu elkarrizketak eta inkestak egin

ditugula, eta nahiz eta elkarrizketak familia eredu desberdinen arabera aukeratu ez dugu izan

kontutan irizpide hori inkestak pasatu dizkiogun beste pertsonei.

Bestalde konturatzen gara heteronormatiboak izan garela kontuan ez hartzean gizon

emakumeen harremanen eredu tradizionalaz gain beste harreman moduak ere badirela eta

hauek ere familia bat osa dezaketela gure irizpideen arabera etxe batean elkarbizitza duten

heinean.

Antropologo izatera goazen bide honetan elkarrizketak egiteko esperientzia behar dela

ere ikusten dugu, bai gidoiak egiteko eta bai gauzatzerako orduan. Batzuetan hain galdera

zabalak direlako agian eta gaiak berak duen aberastasunagatik elkarrizketak erritmo

ezberdinetan gauzatu dira, ematen dituzten erantzunek, galderak salto egitera, gehiago egitera

edo eta aldatzera eraman gaituelako; honen aurrean elkarrizketatzailearen abilezia

beharrezkoa delarik

Elkarrizketak eta inkestak egiterako orduan ohartu gara euskaraz egin dugula guztia.

Elkarrizketak egiterakoan ez da arazorik izan, elkarrizketan bertan moldatu bai dugu erdarara.

Baina inkesten kasuan ezin ulertuak izan dira. Hauei dagokienez gainera galderen edukietan

akatsak izan ditugu norabide ezberdinetako galderak batera gauzatzean eta zenbait kontzeptuz

ahaztean.

Inkestak egiterakoan ez da zailtasun handirik egon informatzaileak bilatzeko, kalean

jarri eta galdezka jendeari aritu gara, ezezko gutxi izan ditugularik. Elkarrizketetan berriz,

batean hitzartutako momentuan jabetu ginen aztertu nahi zen familiaren kide guztiek ezin izan

zutela agertu eta bertan behera utzi genuen, ondorioz beste familia bat bilatu behar izan

genuelarik.

Sasiker taldea


93

Inkestak analizatu ondoren iruditzen zaigu agian nahiko bideratuta egon direla atez

atekoa, errauskailua… inguruko informazio jasotzera baina tarte gutxi utzi die era aske batean

duten jakintza edo iritzien inguruan mintzatzeko.

Bestalde udaletxean oposizioko buruan dagoenarekin hasera batean baietz esan

ostean, zailtasunak ipintzen hasi zen eta azkenerako kontaktua galdu genuen. Bere ezkutuan

beraz bere kide zen batekin kontaktatu genuen eta azkenean egin genion elkarrizketa.

Beste puntu garrantzitsu bat zera da, elkarrizketan zehar, informatzaileak bere

erantzunean galdera bat egitea elkarrizketatzaileari eta honek ezin erantzun izatea. Gaiaren

inguruan elkarrizketatzaileak gutxieneko informazio bat izateak elkarrizketari beste arintasun

bat ematen dio.

Bestalde batetik gure muga bat ere agerian utzi nahi dugu eta hizkuntzarekin izan

duguna da. Hau da, informazioa topatzerako orduan euskarazko eta gaztelaniazko informazio

iturrietara jo dugu gure gaitasunen araberako lana ere badelako. Hala ere ohartu gara bilaketa

eta marko teorikoa osatzerako orduan beste hizkuntzekiko dugun limitazio eta hutsuneez eta

honek gure lanean nolako eragina izan dezakeen.

Azkenik, kontuan izanda taldean sei lagun garela, denok, bi ezik, herri ezberdinetakoak

garela, eta ikerketak eraman duen abiada, zail egin zaigu norberak egin dituen aurrerapenak

lanean zehar, taldean eta osotasunean uztartu eta buru bat bagina bezala ematea zentzua.

Sasiker taldea


94

BIBLIOGRAFIA

Bibliografia

Azkarraga, Joseba (2011). “Euskal Harriak: Trantsizio sozio ekologikorako gogoetak”. Zarautz: Alberdania.

Salaberrieta, Agurtzane (2012).Berria, 5647.zenbakia.

Del Val, Alfonso (1991). “El libro del Reciclaje. Manual para la recuperación y aprovechamiento de las basuras”. Barcelona: Integral.

Douglas, Mary (1973). “Pureza y peligro. Un análisis de conceptos de contaminación y tabú”. Madrid: Siglo XXI de España editores.

Hare, Tony (1992). “Los residuos domésticos” Madrid: Ediciones SM.

Harvey, David (1998). “La condición de la posmodernidad; investigación sobre los orígenes del cambio cultural”. Buenos Aires: Amorrortu.

Lynch, Kevin (1990). “Echar a perder, un análisis del deterioro”. Barcelona: Gustavo Gili.

Seoánez Calvo, Mariano (1999). “Residuos. Problemática, descripción, manejo, aprovechamiento y destrucción”. Madrid: Ediciones Mundi- Prensa.

Petrini, Carlo (2007). “Bueno, limpio y justo”. Madrid: Ediciones Polifemo.

Petxarroman, Iñaki (2011). “Lurra, zorua bailitzan”. Tafalla: Txalaparta.

Sasietako euskarri informatibo publikoa.

Zero Zabor Dossier Informatiboa. 2011ko Uztaila.

Zero Zabor taldea. Zero Zabor hitzaldia Ordizian (2012-03-27).

Sasiker taldea


95

Webgrafia

Azpeitiko ingurugiro etxe museoa web 1, http://www.ingurugiroetxea.org/index.php/hondakinak-eta-kontsumoa/58-kontsumoa-eta-hondakinak/165-gizakiaren-aztarna-naturarentzako-handiegia

Azpeitiko ingurugiro etxe museoa web 2, http://www.ingurugiroetxea.org/index.php/hiri-ekosistema/57-demografia-hiriak-arkitetura-bioklimatikoa/127-lurra-gure-mende-7-mila-milioi-pertsonaren-bizilekua

Europar Batasuna (2000). “Incineración de Residuos”. In: http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/l28072_es.htm

Europar batasuna (zehaztu gabeko urtea). “Hoja de ruta hacia una Europa eficiente en la gestión de residuos”. In: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0571:FIN:ES:HTML

Estrucplan (2006). “Reciclado de Residuos Domésticos”. In: http://www.estrucplan.com.ar/articulos/verarticulo.asp?idarticulo=1364

Gipuzkoako Foru Aldundia (2002). “Gipuzkoako hiri hondakinak kudeatzeko 2002-2015 plan orokorraren aurrerapena. Laburpen txostena”. In: http://www4.gipuzkoa.net/corporac/medioambiente/residuos/archivos/sintesis_eu.PDF

Romero Salvador, Arturo (zehaztu gabeko urtea). “Incineración de residuos sólidos urbanos” . In: http://www.bvsde.paho.org/bvsacd/cd48/C2-315.pdf

Sasieta Zabortegi-Mankomunitatea, http://www.sasieta.net/wai/euskera/zabortegia.htm

Strasser, Susan (1992). “Waste and want: the other side of consumption”. Oxford: Berg publishers providence. In: http://www.ghi-dc.org/publications/ghipubs/annual/al05.pdf

Tecnum (zehaztu gabeko urtea). Ciencias de la Tierra y Medio Ambiente. “Incineración”. In: http://www.tecnun.es/asignaturas/Ecologia/Hipertexto/13Residu/111Incin.htm

Tejedor Papell, Gemma (zehatzu gabeko urtea). “El ciclo de materiales en la UPC: Aproximación a la percepción social de los residuos y su gestión en la ETSAV y la ESAB”. TFM Máster de Sostenibilidad UPC. In: http://upcommons.upc.edu/pfc/bitstream/2099.1/13429/1/percepcion-residuos-upc-gemma-tejedor.pdf

http://www.ingurugiroetxea.org/index.php/hondakinak-eta-kontsumoa/58-kontsumoa-eta-hondakinak/165-gizakiaren-aztarna-naturarentzako-handiegia

http://www.ingurugiroetxea.org/index.php/hondakinak-eta-kontsumoa/58-kontsumoa-eta-hondakinak/165-gizakiaren-aztarna-naturarentzako-handiegia

http://www.ingurugiroetxea.org/index.php/hiri-ekosistema/57-demografia-hiriak-arkitetura-bioklimatikoa/127-lurra-gure-mende-7-mila-milioi-pertsonaren-bizilekua

http://www.ingurugiroetxea.org/index.php/hiri-ekosistema/57-demografia-hiriak-arkitetura-bioklimatikoa/127-lurra-gure-mende-7-mila-milioi-pertsonaren-bizilekua

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/l28072_es.htm

http://europa.eu/legislation_summaries/environment/waste_management/l28072_es.htm

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2011:0571:FIN:ES:HTML

http://www.estrucplan.com.ar/articulos/verarticulo.asp?idarticulo=1364

http://www4.gipuzkoa.net/corporac/medioambiente/residuos/archivos/sintesis_eu.PDF

http://www4.gipuzkoa.net/corporac/medioambiente/residuos/archivos/sintesis_eu.PDF

http://www.bvsde.paho.org/bvsacd/cd48/C2-315.pdf

http://www.sasieta.net/wai/euskera/zabortegia.htm

http://www.ghi-dc.org/publications/ghipubs/annual/al05.pdf

http://www.tecnun.es/asignaturas/Ecologia/Hipertexto/13Residu/111Incin.htm

http://upcommons.upc.edu/pfc/bitstream/2099.1/13429/1/percepcion-residuos-upc-gemma-tejedor.pdf

http://upcommons.upc.edu/pfc/bitstream/2099.1/13429/1/percepcion-residuos-upc-gemma-tejedor.pdf

Sasiker taldea


96

Thompson, Michael (2008). “My Beautiful garbage: Changing The Perception of

Refuse”. Thesis project. In: http://www.miket.co.uk/images/My_Beautiful_Garbage.pdf

United States Enviromental Protection Agency (2003). “Guía Para el Ciudadano Sobre

Incineración”. In: http://www.clu-in.org/download/citizens/es_incineration.pdf

Velázquez Patiño, Ana Carolina (2006).Madrid. “Gestión ambiental y tratamiento de residuos urbanos (manuscrito): propuesta para la zona metropolitana de Guadalajara a partir de las experiencias de la unión europea”. In: http://eprints.ucm.es/6492/1/ucm-t29577.pdf

Wikipedia (zehaztu gabeko urtea). “Incineración”. In: http://es.wikipedia.org/wiki/Incineraci%C3%B3n

http://www.miket.co.uk/images/My_Beautiful_Garbage.pdf

http://www.clu-in.org/download/citizens/es_incineration.pdf

http://eprints.ucm.es/6492/1/ucm-t29577.pdf

http://es.wikipedia.org/wiki/Incineraci%C3%B3n

Sasiker taldea


97

ERANSKINAK

Sasiker taldea


98

Aurkibidea AZALPENA……………………………………………………………………………………….……………………100

ETXEETAKO ELKARRIZKETA SAKONAK…………………………………………………………….…….100 Protokoloa…………………………………………….………………………………………………………….……..100 Elkarrizketaren gidoi orokorra…………………………………………………………………………..…….101 Elkarrizketaren gidoia osatzen…………………………………………………………………………………102 Proposamen berriak…………………………………………………………………………………………..……103

DISKURTSOAK………………………………………………………………………………………………………103

Protokoloa………………………………………………………….……………………………………………..……104 Elkarrizketen gidoiak…………………………….……………………………………………………..…………104

INKESTA……………………………………………………..………………………………………………………..106 Protokoloa…………………………………………………………………………………………………………….…106 Inkesta eredua………………………………………………………………………………………………………..107

TRANSKRIPZIOAK…………………………………………………………………………….……………..……109

ETXEETAKO ELKARRIZKETA SAKONAK..........................................................................109

1. Landa eremuan bizi den etxe/familia…………………………………………………………..109

2. Elkarrekin bizi diren lagunez osaturiko etxe/familia……………………………..……..116

3. Adineko bikote bat bizi den etxe/familia……………………………………………………..120

4. Adin ertaineko eta bakarrik bizi den pertsonak osaturiko etxe/familia………..134

5. Guraso eta haur txikiz osaturiko etxe/familia……………………………………………...138

6. Kultura ezberdinetako pertsonak bizi diren etxe/familia……………………..………146 BEHAKETA PARTE HARTZAILEA………………………………………………………………………….…….151

1. Landa eremuan bizi den etxe/familia………………………………………………….……….151

2. Elkarrekin bizi diren lagunez osaturiko etxe/familia…………………………….………152

3. Adineko bikote bat bizi den etxe/familia……………………………………………………..153

4. Adin ertaineko eta bakarrik bizi den pertsonak osaturiko etxe/familia………..154

5. Guraso eta haur txikiz osaturiko etxe/familia………………………………………………155

6. Kultura ezberdinetako pertsonak bizi diren etxe/familia……………………..………156 DISKURTSOAK…………………………………………………………………………………………………….…157

1. Egungo alkatea…………………………………………………………………………………..………..157

Sasiker taldea


99

2. Oposizio politiko nagusiko kidea…………………………………………………………….…162

3. Ingurugiro zinegotzia…………………………………………………………………………………167

4. Sasieta mankomunitateko egungo lehendakaria eta teknikaria………….……172

5. Zero Zabor taldea……………………………………………………………………………………….176

6. Zero Zabor hitzaldia Ordizian……………………………………………………………………...179

Sasiker taldea


100

AZALPENA

Eranskinen atal hau txertatzea derrigorrezkoa deritzogu, eginiko lan honen antzerakoa

inork egin nahiko baluke oinarri osoa bere eskura uzteko. Lehenengo atalean, funtzio hau

betetzeko, eginiko elkarrizketa guztien zein inkesta ereduaren plantilak aurkituko dituzue.

Bigarren atalean berriz, eginiko elkarrizketa guztien transkripzioak daude ikusgai, inork

informazio osoagoa nahi izango balu edo ikerketan sakondu nahiko balu aukera izan dezan.

Aldez aurretik, galdetegiak zehatz mehatz egin ez ditugula aipatu beharra daukagu,

inork transkripzioen atala irakurtzen badu ohartuko da horretaz. Eginiko galderaren baten

erantzunean egin gabeko galderaren bat erantzuten badu eta egokitzat jotzen badu

elkarrizketatzaileak, ez dauka zertan galdetu. Bestalde, unean bertan bururaturiko galderak

egiteak ere elkarrizketa aberastu dutelakoan gaude. Bestalde, geure ustez,

elkarrizketatuarekiko gertutasun bat adierazteak eta zerbait erabat formala izan beharrean

erdi-informala izateak giroa goxatzen eta konfiantza hartzen laguntzen du.

ETXEETAKO ELKARRIZKETA SAKONAK

Arestian aipatu den bezala eta birgogoratu nahian: etxeetako elkarrizketak 6 familia eredu

ezberdinen arabera zehaztu genituen. Profil ezberdinak aukeratu genituen, hona hemen:







Profil hauetatik habiatuta galdetegi ezberdinak prestatu genituen. Galdera gehienak

berdinak badira ere, bakoitzaren ezaugarriei dagozkien galdera batzuk txertatu genituen. Hona

hemen oinarrizko galderez osaturiko gidoia, bakoitzari eginiko galdera espezifikoak eta

honekin hasi baino lehen aplikatzen genuen protokoloa.

Protokoloa

Elkarrizketa eskatzerako garaian lehenengo pausua zehazturiko profila beteko duten

pertsonak aurkitzea da. Taldeko bi kide Ordiziarrak direnez eta herria oso handia ez denez,

nahiko erraz topatu ahal izan dituzte elkarrizketa egiteko aukera zutenak. Kalean topatzean

berarengana gerturatu eta egiten ari ginen ikerketaren nondik norakoak azaltzen genizkien.

Ondoren eurak elkarrizketa sakon bat egiteko zergatik aukeratu genituen azaldu eta

Sasiker taldea


101

proposamena luzatzen genien. Identitatea anonimoa izango zela eta elkarrizketa etxean bizi

diren guztiei batera egin behar geniela zehaztuaz. Azken honekin espero ez genuen azken

momentuko garrantzirik gabeko hutsune txiki bat izan genuen, izan ere, guraso eta haur txikiz

osaturiko familiako haurrek ezin izan zuten parte hartu eta.

Baiezkoa jaso ostean, elkarrizketatuak nahi zuen egun eta orduan ipintzen zen hitzordua.

Tokia aldiz, etxeko sukaldea izan behar zela esaten genien, hori baita ikerketaren muinetako

bat, sukaldea. Zorionez elkarrizketa sakonei dagokionez, denek lehenengoan baiezkoa eman

dutela esan beharra daukagu, horrek ematen dituen erraztasunekin. Aurrerago ikusiko dugun

bezala ez dugu beti zorte hori izan.

Etxera iritsitakoan beti bizkotxo bat eramaten genien, elkarrizketa onartu izanaren eta

ikerketa aurrera eramatea ahalbidetzeagatik eskertzeko modu gisa. Hasieran bizkotxoaren

zergatia azaltzen genien, grabatzeko baimena eskatzen genien eta ondoren euren sukaldeko

armairuetan zegoen janariari, hozkailuari zein zaborra zegoen edozein tokiri argazkia

ateratzeko baimena eskatzen genien. Azken honen arrazoia azaltzen genien, hau da, kontsumo

ereduek zaborra sortzean duten eraginez jabetu nahi genuela. Galderaren bat erantzun nahi ez

bazuten derrigorturik ez zeudela ere adierazten genien.

Elkarrizketa egin ostean argazkiak atera eta eskerrak ematen genizkien.

Elkarrizketen gidoi orokorra

1. Oinarria

1. Zer da zuretzat/zuentzat zaborra?

2. Ba al dakizu zein kalte eragiten dituen sortzen dugun zaborrak? Zeintzuk?

2. Zaborraren kudeaketaz (Praktikak)

1. Etxean nork hartzen du zaborraren ardura?

2. Zer egiten duzu sukaldean sortzen duzun zaborrarekin?

3. Zer zabor mota sortzen duzue gehiago?organiko, plastiko…? Zergatik uste

duzue hau horrela dela?

4. Zenbatero jaisten duzue zaborra astean?

5. Sukaldean sortutako hondakin eta zaborrak banatzen dituzu modu

bereziren batean? Nola? Ahalegin handia eskatzen dizu?

6. Birzikaltzen duzu? Zer? Eta zergatik?

7. Eta berrerabiltzeko ohiturarik ba al daukazu? Zergatik?

8. Erosketak egiterakoan kontuan hartzen al duzu zenbat zabor sortuko

duzun? Non egiten dituzu erosketak?

9. Bizi ereduak ba al du eraginik zaborraren kudeaketa ohituretan?

3. Egungo zaborraren kudeaketaren jakintzaz (Usteak eta iritziak)

1. Ba al dakizue zaborra sailkatzen? Nork erakutsi dizue?

Sasiker taldea


102

2. Ordizian zein edukiontzi mota ezagutzen dituzu zaborra banatzeko? Zer

iruditzen zaizu?

3. Ezagutzen duzu zaborra kudeatzeko beste modurik?

4. Ba al dakizu nora doan sortzen duzun zaborra? Eta zer egiten duten

berarekin? Azaldu mesedez.

4. Proposatzen diren eredu berrien inguruko jakintzaz (Usteak eta iritziak)

1. Zer dakizu egun Gipuzkoan eta honenbestez Ordizian proposatzen ari diren

eredu berrien inguruan? Nola jakin duzu hauen berri?

2. Ezagutzen duzu beste irtenbiderik?

3. Zein deritzozu dela irtenbiderik onena? Eta zergatik?

4. Eta aurrekoan ez badie ateratzen:

1. Zer iritzi duzu erraustegiaren inguruan?

2. Zer iritzi duzu atez atekoaren inguruan?

5. Prest egongo zinateke ikasketa edo kontzientziazioa saio edo ikastaro bat

jasotzeko zaborraren arazoaren inguruan?

5. Jendarteari dagokiona

1. Jendartea zaborraren arazoaren inguruan kontzientziatua dagoela uste

duzu?

2. Ingurugiroa zaintzeko jarrerarik dagoela uste duzu?

3. Uste duzu jendea prest dagoela eredu berrien aurrean ahalegina egiteko?

4. Zerk kezkatzen zaitu honen inguruan?

Elkarrizketaren gidoia osatzen


Aurrekoez gain galdera hau egin genien: Ba al duzue baratza edo animaliarik etxean?


Aurrekoez gain galdera hauek egin genizkien:

1.- Garai batean ez zegoen edukiontzirik. 15 bat urte izango dituzte egun dauden

edukiontziak. Egin zen aldaketa gogoan al duzue?zer iritzi zenuten?

2.- Esfortzu handia suposatu al zizuen aldaketa horrek?

3.- Ingurugiroa zaintzeko jarrerarik dagoela uste duzue?lehen kontzientziazio gehiago

zegoela uste duzue?edo orain gehiago?

Sasiker taldea


103

Proposamen berriak

Elkarrizketak egin ondoren galdera batzuk gehiago txertatzea gaizki ez legokeela uste

dugu, nahiz eta galdera hauen erantzunak espontaneoki atera diren, hona hemen:

1.- Kultura ezberdinetako pertsonak bizi diren etxe/familiari: Kultur ezberdintasunak

eragina duela uste duzue zaborra ikusteko moduari eta hau kudeatzeko moduari dagokionez?

2.- Guraso eta haur txikiz osaturiko etxe/familiari: Haurren eta helduen artean eragina

duela uste duzue zaborra ikusteko moduari eta hau kudeatzeko moduari dagokionez?

Zergatik?

3.- Landa eremuan bizi den etxe/familiari: landa gunean bizitzeak eragina duela uste

duzue zaborra ikusteko moduari eta hau kudeatzeko moduari dagokionez? Zergatik?

DISKURTSOAK

Aurreko atalean azaldu dugun arren, diskurtsoak errekurtso baliagarri gisa hartu

genituela birgogorazi nahi dugu. Herriko zaborren kudeaketa orokorrean parte hartze zuzena

duten edo izan dezaketen pertsonek diotena jasotzea interesgarri iruditzen zaigu, alde batetik,

duten erabaki ahalmenagatik. Bestalde, arazoaren aurrean sentsibilizazio eta informazio

sendoa izango dutela ulertzen dugun aldetik, ikerketa aberasteko baliagarriak iruditu

zitzaizkigun pertsona hauek. Eta hala dela onartu beharrean gaude. Hona hemen

elkarrizketatuen zerrenda eta bakoitza egiteko erabili genuen protokoloa eta galderen gidoia:




Sasieta mankomunitateko egungo lehendakaria

Sasieta mankomunitateko egungo teknikaria


Profil hauei eta ikerketa egin aurretik zehaztu genituenen artean ezberdintasun bat

dago. Gure aburuz oposizio politiko nagusiko burua izango litzateke elkarrizketa hau egiteko

egokiena, bera baita taldearen izenean hitz egiten duena eta honenbestez, ezagutza eta

gaiaren lanketa aldetik jantziena bera egongo zela pentsatzea izan zen gure habia puntua.

Berarekin kontaktua egin genuen eta baiezkoa eman ostean, eguna zehazteko hamarnaka deiei

Sasiker taldea


104

ez zienez erantzun. Honenbestez, oposizio politikoko beste kide batekin egin genuen

kontaktua eta honekin elkarrizketa lotu ahal izan genuen. Hau izan da landa lanean izan dugun

arazoetako bat.

Protokoloa

Ez da zaila izan pertsona hauek zeintzuk diren jakitea, postu publikoa duten aldetik,

edonork ezagutzen dituen eta erraz identifika daitezkeen pertsonak izaten dira. Guk lehenengo

herriko alkatearekin egin genuen kontaktua eta honi gure asmoa zein zen azaldu ostean

gainerako kontaktuak ahalbidetzerik bazuen eskatu genion.

Atal honetako kide guztiekin eginiko lehenengo kontaktua telefonoz izan da eta

elkarrizketak banaka egin dira. Deiarekin geure burua aurkeztu, ikerketaren nondik norakoak

azaldu eta bere “posizioagatik” elkarrizketa bat egitea interesatzen zitzaigula adierazi genien.

Baiezkoa jaso ostean eurek nahi zuten tokian, egunean eta orduan geratzen ginen.

Oraingoan ez da inondik inora beharrezkoa izan euren etxeko sukaldean kokatzea elkarrizketa,

ez baititugu norbanako pertsona gisara elkarrizketatu, euren rol sozial zein politikoagatik baizik

eta hau argi azaldu genien hasieratik.

Hauei ere bizkotxo bana eraman diegu euren kolaborazioa eskertzeko modu gisa.

Hasieran bizkotxoaren zergatia azaltzen genien, grabatzeko baimena eskatzen genien eta

elkarrizketarekin hasten ginen. Galderaren bat erantzun nahi ez bazuten derrigorturik ez

zeudela ere adierazten genien. Amaitzean eskerrak ematen genizkien.

Elkarrizketen gidoiak Egungo alkatea, atez ateko bilketa sistema proposatu duena

1. Ordizian zaborra biltzeko ze eredu dago?

2. Udaletxeak ze paper jokatzen du zaborraren kudeaketari dagokionez?

3. Egun zaborraren kudeaketan nahikoa diru inbertitzen dela uste duzu?

4. Ordizian atez atekoa zabor bilketa martxan jarriko dela badakigu, zergatik hartu du

erabaki hau udalak?

5. Nola funtzionatuko du atez atekoak?

6. Zein dira atez atekoaren onurak eta kalteak?

7. Zein iritzi duzu erraustegiaren inguruan?

8. Zein dira erraustegiaren onurak eta kalteak?

9. Eredu berrien zein zaborraren arazoaren inguruan kontzientziazio lan bat egingo

duzue?

10. Jendeak ze jarrera duela uste duzu zaborraren zein bere kudeaketaren inguruan?

11. Prest ikusten duzu Ordiziako herria aplikatuko den eredu berriaren aurrean?

12. Etorkizunean martxan jarriko diren ereduei buruz ze jarrera hartuko duela uste

duzu?

Sasiker taldea


105


1. Eusko Alderdi Jeltzalea zaborraren kudeaketaren inguruan kezkatua dagoela atzeman

da. Zergatik kezkatzen zaituzte zaborraren kontuak?

2. Batzuek edukiontzi marroia eta erraustegia, beste batzuek atez atezkoa, zergatik?

3. Zein dira Gipuzkoan planteatzen ari diren ereduak zaborraren kudeaketarako?zein da

zure ustez egokiena? Zergatik?

4. Bien atzetik interes ezberdinak daude. Zeintzuk dira? Uste duzu honek eragiten duela

eredu egokiena aukeratzean edo erabakiak hartzean?

5. Zuen diskurtsoaren inguruan iritzi ezberdinak entzuten dira. Zer esaten da edukiontzi

marroiaren aurka egiteko? Eta erraustegiaren aurka?

6. Atez atekoaren aurka zein argumentu erabiltzen duzue?

7. Zaborraren kudeaketa kontzientzia ekologiko batekin bat datorrela esan genezake,

herritarrak kontzientzia honen aurrean zein egoeratan daudela uste duzue?

8. Azkenik, zuek zer diozue?zein da zuen diskurtsoa?


1. Badakigu Ordizian atez ateko zabor bilketa ipiniko dela martxan, zergatik? Onurak eta kalteak aipatuko dizkiguzu mesedez?

2. Gipuzkoan errauskailua da honen aurretik planteatu zen irtenbidea, ze iritzi duzu honen inguruan?Arrazoitu mesedez.

3. Beste ereduren baten berri baduzu?azaldu.

4. Atez ateko bilketan jasoko den zaborra non eta nola kudeatuko da?

5. Kostu ekonomikoari dagokionez, aurreko sistemarekin alderatuta, zein izango da gutxi gora beherako kostua?

6. Zaborraren kudeaketa kontzientzia ekologiko batekin bat datorrela esan genezake, herritarrak kontzientzia honen aurrean zein egoeratan daudela uste duzu? Udalak bere aldetik zer egingo du kontzientzia hau sustatzeko?

Sasieta mankomunitateko egungo lehendakaria eta teknikaria

1. Sasietak zenbat herriren zaborra kudeatzen du?

2. Zenbat zabor sortzen dugu Ordiziarrok? Zenbat birziklatzen da?

3. Gaikako edukiontziak noiz ezarri ziren?

4. Nork proposatu zuen 5. Edukiontzia Ordizian?

5. Zer egiten duzue Sasietara ekartzen duzuen zabor eta hondakinekin?

6. Ze enpresak batzen du zaborra Ordizian?

7. Atez atekoarekin ze aldaketa jasango ditu Sasietak?

8. Zabortegiak bere mugak dute eta Sasietari dagokionez noizko aurreikusten duzue

amaiera epea?

9. Jendeak deitzen ahal du Sasietara kezka, zalantza, zenbait arazoez… galdetzeko?

Sasiker taldea


106

10. Ingurugiroari ze kalte eragiten dio zaborrak?


1. Noiztik kezkatzen zaituzte zaborraren kontuak? Zergatik?

2. Batzuek edukiontzi marroia eta errauskailua eta besteak atez -atekoa. Zergatik?

3. Atez ateko bilketan jasoko den zaborra non eta nola kudeatuko da?

4. Bien atzetik interes ezberdinak daude. Zeintzuk dira?

5. Zuen inguruan iritzi ezberdinak entzungo dituzue. Zer esaten da atez atekoaren kontra

egiteko? Zer argumentu erabiltzen dituzte? Eta edukiontzi marroiaren kontra?

6. Zuek zer diozue? Zuen diskurtsoa zein da?

7. Zaborraren kudeaketa kontzientzia ekologiko batekin bat datorrela esan genezake,

herritarrak kontzientzia honen aurrean zein egoeratan daudela uste duzu? Zuek zuen

aldetik zer egingo duzue kontzientzia hau sustatzeko?

INKESTA Hona hemen pasatu dugun inkesta egiteko protokoloa eta eredua. Protokoloa

Kalean ipini gara eta pasatzen zihoan jendeari, ausazkoki aukeratu profilean sartzen

ziren edo ez galdetu ostean, ikerketaren nondik norakoak eta inkesta egiteko eskaera egiten

genien. Oso ezezko gutxi jaso ditugu.

Inkestak burutzen joan garen heinean hainbat akats aurkitu ditugu eta beraz horren

ondorioz ere emaitzak ez dira nahi beste onak izan. Akats hauen artean:

1- Zaborra bereiztean arropa, pila eta beste material batzuk ahaztea.

2- Inkesta euskaraz soilik egitea.

3- Zaborra kudeatzeko eredu onenetik txarrenera ordenatzean dirua eta

erosotasuna aldagaiak galdera berdinean jartzea, biak oso ezberdinak

izanik.

(Inork inprimatzeko moduan dago ipinia azpian inkesta eredua)

Sasiker taldea


107

Inkesta eredua Pertsonaren datu orokorrak:

1- Adina (urteak):

12-16 17-23 24-30 31-40 41-55 56-70 71tik gora

2- Sexua:

Emakume izendatua Gizon izendatua Bestelakorik

3- Norekin bizi zara:

Bakarrik Bikotearekin Familia nuklearrarekin Lagunekin Familia

zabalarekin

4- 1etik 5era esan zenbat arduratzen zaituen zaborraren gaiak:

……………………………………………………………………………………………………..

5- Zer datorkizu burura zaborra hitza entzutean, eman hiru adjektibo.

……………………………………………………………………………………………………..

Zaborraren kudeaketaren ohitura:

1- Zure etxean zaborra bereizten da?

Bai Ez Ez dakit

1.1- Bai bada, zer?

Papera Papera, plastikoa Papera, plastikoa,beira Papera, plastikoa,

beira, organikoa Papera, plastikoa, beira, organikoa, olioa

2- Nork hartzen du etxean zaborraren ardura?

Etxeko pertsona batek Denek Besterik:…………………..

3- Zenbatero ateratzen duzu zaborra?


4- Erosketak egitean kontutan hartzen duzu zabor edo kutsadura gutxien sortzen duten

produktuak erosteko?

Bai Ez Ez dakit

Kudeaketaren jakintza:

1- Ba al dakizu zer tratamendu ematen zaion zaborrari zure herrian?

Erraustegia Birziklaketa Zabortegia Ez dakit

2- Zure herria nork burutzen du zabor bilketa?

……………………………………………………………………………………………………..

3- Ba al dakizu egunean zenbat zabor sortzen den herrian?

……………………………………………………………………………………………………..

4- Ezagutzen duzu zaborraren kudeaketarako eredu berririk?

Bai Ez Bai bada, zein?.....................................................

Pertzepzioa eta iritzia:

Sasiker taldea


108

1- Hauetatik zein hartzen duzu ingurugiro arazotzat?

Euri azidoa Ozono-zuloa Hiriak Gosea Zaborra Zarata

Zentral nuklearrak Gain-populazioa

2- Planteamendu berrietara ohitzeko borondatea zenuke?

Bai Ez Ez dakit

3- Zein da zuretzat eredu onena ingurugiroari dagokionez? Izendatu 1etik

6ra

Erraustegia Zabortegia Atez atekoa Birziklapena

Murrizketa Besterik

4- Zein da zuretzat eredurik onena dirua eta erosotasunari

dagokionez?izendatu 1etik 6ra.

Erraustegia Zabortegia Atez atekoa Birziklapena

Murrizketa Besterik

Sasiker taldea


109

TRANSKRIPZIOAK Atal honetan eginiko elkarrizketa guztien transkripzioak jasota daude, irakurleak interesa

izango balu eskura izan ditzan.

ETXEETAKO ELKARRIZKETA SAKONAK 1. Landa eremuan bizi den etxe/familia Sexua eta adina: 60urte inguruko emakumezkoa (E1) eta 60 urte inguruko gizonezkoa (E2)

Lekua: Baserriko ataria

Elkarrizketaren eguna: 2012/04/25

Protokoloak dioen bezala, gure elkarrizketaren nondik norakoak azaldu zaizkie eta ikerketa

aurkeztu zaie. Grabatzeko baimena eta behaketa parte hartzailea egiteko baimena eskatu zaie.

Etxean eta sukaldean kokatzeko eskatzen zaie eta elkarrizketari hasiera eman.

S- Zer da zuretzat/zuentzat zaborra?

E1- Ez dakit definitzen, oain ai naiz jabetzen , zenbat zabor itten deu?ez daki gordetzen diren

gauza horiek zaborra diren, ze gauza asko gorde iteia ez? Hemendik ia lau urtea igual erre

iteitut. Baserrian ohitura da dana gorde, bazpare… oain ai zait kontzientzia sortzen, traste pila

horretatik zikine dator, zomorroa, hautse eta eztakit ze gehio…

E2- ni ez nago ados horrekin, neretzako zaborra da, plastikoa, kristala botila ta asunto hori,

detergente ta enbase guzti hoiek, eta beste gainontzekoak, jana sobratzen dana, sutako hautse,

berdura ta porru ta zeak.. hoi dana da simaur pila, lur pila jartzezu eta hoi ez da zaborra, hoi da

lurrantzako alimentue, zaborra zaborra da plastikoe ta kristala… pilak, hoiek ez dao eozer

tokita botatzeik…

E1- ohitura onak oain ai gea hartzen baserritan, len baserrian organikoa ta zakarreta etzan

botako, baratzean zabalduko zuten dana, kanpoa etzalako ateatzen baina, plastiko ta gurpilek

eta beste hainbat gauza erre egiten zian, orain kontzientziatu geanen ez deu egiten, oin hori

bai, nik segitzek egurrak erretzen, egur, ate zarrak, ez dakit ondo egiten deten edo ez, nik

zaborra deitzen diot horrei baino ez dakit ondo kokatzen deten…

Aspalditik baratzan kontenedore bat dauket organikoantzako, oganikoa harea botatzet baino

simaur pila ere bai, sutako hautsea ere bai, kontenedorek kabitze ez dian organikoak ere simaur

pilara, han desegiten dialako, konpostajea oain 6 urte hasi nitzen…

Banaketa oain gutxi hasi ginen eiten, kalera ateratzen dezun zabor poltsara orain gutxi arte

dena batera botatzen non, yogurran azala ere botatzen non, ez nekin ondo egiten non, paperak

eta kartoiak erre iten nitun, oain urte batzuk hasita nao kontzientziatzen gauza danak

separatzen.

Sasiker taldea


110

Ez da kale etxe baten bezela hemen sortzen den zaborra, hemen hainbeste gauza dao, saku

zaharrak, sokak…

E2- hoi ez da zaborra, hoiek su eman da erretzeituzu eta horrek ez du kontaminatzen, tratoren

kubiertak eztao erretzerik kontaminantea dalako. Baserri bateko zaborra oso sinplea eta gutxi

ikusten det, plastiko eta kristala, pilak, kale etxe baten baino gauza gehiago do zaborretarako

baina baserriak posibilidadeak ere gehiago ditu hori desegiteko. Oilo bat akatzen danen sartzen

dezu simorretan… simorrak dauke kapazidadea, nola esango nuke… dana jaten duna… simorrak

dana hartzen du eta handik ez da ezer ertetzen…

E1- nik horrekin dude dauket, lur azpin sartzen deunen, oiloak, katue, konejue, txakurrek

lurrazpin, behiek ere bai lehen baino orain Sasieta deitzen deu… ondo dago hori?

E2- ondo eongo ez da ba hori! Beti egindan gauza bat, indioek ere beren zeak aurrekok lur

azpin sartzen zituen… oain lurrazpin sartzeko lana do in beharra ta Sasieta deitu, mila duro

pagau ta beaiek eamaten dute…

E1- txakurrek eta libre dabiltzenak eta usaiekin, zabaldu iten due zuloa, eta horreatik dauket

buruaustea ba ondo iten al deun… ohiturak ba, gaur arte gauza batzuk ondo ite ginuen eta

beste batzuk ez.. geo kontzientzia hartzen ai zean einen, ba saiatzen zea hobeto eitten, ba

gaurko egunen hola iteko aukerak emateizkiozue ta baita ere argitu itezea eta ikasi itezu…

Oin egurrek eta erretzen segitzea ba, iruitzen zait gauza garbigoa dala, inber ez dana da ba

gurpilak eta holako gauzak ez die sartu behar, baino bestela, hori naturala da, eske erraustegie

nik nire etxen iten det… horreatik… zuk badakizu zenbat lan emango nuken egur danak

zaborretara ateratzen hasten banaiz?

E2- ta geo ekonomika ze sartu ber diou? Erretzean egurrek 10tik 9 taerdi ekonomikan

erretzeia, negun hotza iten dun garaian, zenbait egur ez ditugu sartzen produkto kimikoak

dauzkelako, hoiek kanpon erretzeitugu…

E1- ah, baino erre iteituzu kanpon…. ba airera jutea

E2- ta ze? Ze inbeyozu?

E1- ah, hoi da ba… atea ber da atea behar dan tokira, ber dan tokira eraman eta beaek

ikusikoue ze egin...

E2- oaindik ezto hauek tratatzeko tokirik…

E1- ta uralita ze?

E2- hoi beste gauza bat da, uralita jasotzeko permisoak daude eta hotsein inberdezu eta beaiek

etortzen dia jasotzea, uralitak amianto zeukek…amianto kantzerigenoa dek…

Sasiker taldea


111

E1- ordun ba hemen gauza pila bat sortzen da… beti daukat kriston zakukada, etxe barrun ba

organikoa eta zaborra, gainontzeko kartoiak ba sakutan ba mandion edo beste edozein

txokotan, kanpon, pilatzen danen bai latak, eta kristalak … nik oain arte kristal, plastiko eta

kartoi ta paperak denak pentsu zaku baten eukitzen nitun eta kalea jundakon ba ordun separau

bakoitza bere ontzira...

E2- nik baserriko zaborra ez nuke esango asko danik, ze baserrik beak zaukek poder de…

Emakumea: poder de, poder hoi, ondo iten deu? Nik daukat duda… ondoiten deu?

E2- Ehuneko ehunen ez, baina ehuneko laurogein bai… kale etxe baten ez dao gauzek

erretzeik, ze usaie eta ezin da sua egin… arratoi bat kale etxe baten sartzen dek eta han eztao

simaurrik, hemen simaur pilan sartu arratoia eta 15 egunea eztao ezerre… jan iten do dana…

nik baserrin ez det ikusten holako problemaik…

E1- problema ez, ohiturak hartu behar ditugu onak!

E2- ados baino kale etxean problema bada baino hemen ez det ikusten holakoik… Sasietakok

etorriko dia txakurra hiltzen bada, ordaindu eta eramangoue, eta ez dakazu horrekin ya kezkatu

beharrik… oin, txakur hau hiltzen bada nik ez det sasietara otseingo, hartuko det atxurra, zuloa

eingoet eta han sartukoet… kaleetxean bada problema, non ein behar do zuloa? oso diferentea

da baserrin edo kale etxen…

E1- hala guztiz ere guk baserrin gauza gehio sortzeiteu… adibidez, fardok itteituzu, ze sokakin

lotzeia, zenbat soka sortzea, pilak eta pilak…

E2- kilometrok… baina erre eitten ditugu…

E1- baina erre in ber al da?

E2- baina zea die, sokak ez die plastikozkok… hoi perfefzionaute dao… lau bost urten desegin

egiten die… eta plastikoa gizaldi ta gizaldietan ez ta desegitzen… ona edo txarra al dan, edo

kontaminantea dan eztakit, baina plastikoa ez tala bai, desegin eiten bai da…

S- Baduzu baratza edo animaliarik etxean? Eta etxeko janari sobrak ematen zaizkie?

E1- Txerri daonen txerriri, behiak, txekorrak, oilaskok eta txakurrek, guri sobrautakoak eta

ematen zaizkie txakurrei baina ez edozer, behiei ogie ta hola…

S- Ba al dakizu zein kalte eragiten dituen sortzen dugun zaborrak? Zeintzuk?

E1- Nola jakingo deu ba? Nik eztakit ideaik e, konsziente naiz baina nik jakin nahi nuke noaino

osasunen kalte ein laizken azken finen? askotan ibiltzen zea al tuntun, hola ibili izan gea oin

arte ta ohitura onak die ta… baino ba al dakigu ondo ai al gean? Dudak jartzen zaizkit, ondoa ai

al gean… pruebak ein badituzte onezkeo jakingo due zenbateanoko kaltea eragiten duen…

Sasiker taldea


112

E2- nik eztakit zenbateanoko kaltea eiten don, baina konsziente naizena dek zabortergik

ikusteko garaian begik ixteitut, horrekin nahikoa esaten det… ze bolumena dauken ez dao hitzik

oi azaltzeko… hoi ezta poltsa bat e? hoik eztia bimila kilo e? toneladak eta toneladak… ze ostia

jendeak sartzen du? gue etxen ezta horrenbeste zabor eiten…

E1- eztala eiten? Ez zea… iten da pila, posible al da? Geo beti kaletikan al dezun plastiko

gutxina ekartzezu, baina nahiz ta kanpaxon ekarri ez tezu nahi denak alkarren gainen eozer

ekarri nahi… ordun ba hoi esaten zun kalte hoitaz eoten naiz pentsatzen, ondo ai ote naiz?...

E2- horrek bauke soluzioa zaborren asunto horrek? Oain atez ateko horrekin asko gutxitu al

laike? Nik problemea serioa ikusten det, hemen nik nere etxen ez det ikusten problemik,

baserrin, ze nik dauket reziklatzeko zimaur pile, baina jeneralki ikusita kriston problema ikusten

det, mendi osok ikusteitut zaborrez beteta, ez da zulo bat, mendi osok dia… harrek jeneratzen

dun arratoi pila, hango plastiko pila, kaiok ere hemen pasatzen dia Sasieta, kaiok eztabiltza

Donostin itsason, hemen eunero bueltaka, eta esaten due oilasko hankak eta biden galtze

omen ditue… hori nazkagarrikeri bat dek…

S- Etxean nork hartzen du zaborraren ardura?

E1- zaborra.. zaborrana nik… ardura hoi nik… eta ondo iten e bai, askotan plastiko, kristala eta

abar denabatea eukitzen det, eta gero botatzeakon orduan banau, aspaldi hontan hola iten hai

naiz, ordun zaborra zaborra esaten dana oain konturatzen naiz aspaldi hontan ze kuboa

etzaitela betetzen, hori ere askotan izaten da ze botatzen dan, horrea ere ez dauket oraindik

garbi zebota behar dan eta zer ez, ze karo eskobakin biltzen deten zaborra área botatzen det,

eta organikoana ere bai, hautse eta ogi mamik, organikoa botatzea ere ez da txarra izango…

sutako hautse ere organikoa botatzeko esan ziaten hasi nintzenean hontan, bai hostoak, lastoa,

egur zotzak, ez fruta eta berdura bakarrik, hobeto iteko konposta esan ziaten egin bearzala

kapazka, oain in laike janarie ere bai, lehen ezin zan bota ez haragi eta ez arrai eta ez ezerre, nei

eakutsi ziatenen sasietakok, oain 6 urte, oain berriz dena bota leike arrai, haragi, sobrautakok

dana, kozinatuakok… ta nei ordun eakutsi ziaten bakarrik bota ber zala, freskoa eta gero bota

bear zenun hori konpostajea ondo itteko, erdin sekoa bota ber zenun, hosto sekok, lasto

zerbait, sukaldeko papela… nik ordun ez nun botatzen jana ere, katuei ematen nien arraie,

txakurrei haragie sobratutakon… ez neuken arazoik… orain katuik ez tauket eta konpostajera

botatzen det, lasai… baina lehen ezin zan bota ta orain bai…

ordun ba oain hartu behar ohitura ba bakoitzantzako kaja bat ipini eta hórrela ez tauket ibili

beharrik kalea jatsitakon separatzen… ohitura hartzea da… baina igual zait, juten naizen tokin

eamango det eta egingo de ondo…

S- Zer zabor mota sortzen duzue gehiago? organiko, plastiko…?

E1- danetik, familia normalak eiten duna, hortik aparte ba oilaskoen lumak, tripak, ohitura

nola daukeun simaur pilan sartzeko ba, hori gehigarrie da, kaleetxen eztago hori, geo konejoa

hiltzen danen, haren larrue, haren tripak, laston sokak, gero iltzek, geo ba apuntea ein barko

nuke, haurebai, nik or bera emango zaitut eta ikusi ea zaborra dan, nere gizonak eztala esateu,

Sasiker taldea


113

gorde, gorde…geo beti ai gea ba obra txikik eiten…oaintxe txabola bat, oaintxe eztakit ze…

S- Zenbatero jeisten duzue zaborra astean?

E1- Nik normalen ba plastikok eta eskura dauzkatenak ia eunero, zortzin behin hartu karretila

ta jaisten ditut barrioa… kartoiak eta kristalak euki laike, usairik ez due botatzen… baina

usaitzen duna eunero… baina nola konpostajea eiteko hamen dauketen eta sobratzean jana

harea bota laiken, ezin dana bota ba gordina, arrai gordin bat botatzen badezu etxeko kuboa,

nei alperrik esango die usainik ez dula botatzen, neetzako bai, haragie bate eingabe botatze

bazu usaie botatzen do, oik ez ditut area botatzen hola, harea botaber baitut emangoiet berotu

bat, baina gordinik ez, ta betetzen ordun egun batzuk pasatzeitut, organikon poltsak ere

erabiltzeitut, desegin egiten bait dia eta haure konpostajea botatzet, eta ikustetenen bettzen ai

zaitela ba batza ematen det, pasatzeana da ba bete ein zait, eta oain nahi nuke beste bat izan,

hinbeste sortzen det ze, ta sasietan esan ziaten ba bakoitzeko bat jartzen duela, batzan ere ez

da etxea ematen dezun aza hori, haren sustarrak eta hostok eta asko sortzen da, eta hori

desegintzeako denbora juten da, eta nik dauketen ontzi hori betetzet seitun, o bestela libre in…

oain lau urte hasi nintzen iten beste puntu baten,jarri nun hola kokoska bat eta harea botatzen

nitun, baina ez ni ntzen are juten giratzea, eta gero eiten zan sopa, baina nola hala lurrak

desegingo zun, konposta ez nun lortzen baina harek jate zon, oire in laike… beste ontzi bat

eskatu gabe… bakarrik nik nahi nun ba hortik konposta atera baina ezin baldin badaba lurrak

jangou… eta ezdiot inoi kalte eiten… askotan in deuna lur gainea bota, porro hostok eta

normalen batzan hantxe geratzen die, típula sustarrak eta hantxe geatzen die… aza hostok eta

oiloei emateizkieu, baina gehiegire izatea eta ua baa sartzen det ba ontzi horta… ta topeta

Beteta dao… ta hori , enumeratzen hasi ezkeo, plasiko, yogur potek, ardo botilak, lata,

kaleetxen e sortzen dia eta hemen e bai, eta hemen bezela sagardoa eiten badezu ba botilak

ere asko… baina oieri irtenbidea emateio, berriz e erabili… konserbako potek ere gordetzeitut

berriz e erabiltzeko baino danak e ezin ditut ze baztar danak Beteta dazkat, nik in ber dituten

gauzantzako, tomatek, piparrak, eiteko gordetzeitut, tapak ez hoiek erosi ein ver dia

erabilitakon, hala ta guztiz e urten zehar asko eiten da… geo kristalakin e arazoa badago, basok

eta bonbillak eta beste zabor batea bota ber omen dia, baino oain arte dana batea, nik ez nekin

eta… pilak bere tokira, aspalditik… geo ba botatzen da arbola bat da zein ber det hua kanpoa

atea? Ba bertan erretzeitut, eztet uzte txarra danik, kriston lana hartu berko nuke hau dana

kanpoa ateatzeko, kea ateatzen dula?, etxen tximinik e ateatzen du… plastikok eta ez…

S- Ahalegin handia eskatzen dizu?

E1- Ez, esfuerzoa da ezbazaude kontzientziatuta, hasten zeanen kontzientziatzen, geo gustoa ta

dana eitezu, ai ba, ikusten dezunen gainea lenoko zaborra, dana batea botatzen zenun kubo ori

ez zazula betetzen, oain ai naiz kontuatzen zenbat aurreatuko genuken, ez tauket beste batek

esan beharrik, eginda neu konturatzen naiz… etzaitela betetzen… astebat pasa eta oindik hor

dare… zikindu eiten da… baserrin betire zikin gehio ematen da etxea.. lokatza eta abar… erratza

gehio pasatzen da… biltzean hori, noa botatzen da? Ba betiko kubo horta… ba hautse ta

konpostea bota laike… ba nik oain arte esateizut, ba yogurren azala danakin batea, ta gauza

asko oain ai naiz ondo iten, len uste nun ondo eiten nula baina ez nitun ondo eiten…

Sasiker taldea


114

S- Erosketak egiterakoan kontuan hartzen al duzu zenbat zabor sortuko duzun?

E1- Hor ba, al dala arraientzako ontzie ematen det, ta askotan eman da goatu ez poltsatik

ateatzeare, ohitura oaindik ez zaigu sartu, baina eman kalea ta atzea hutsik etxea ekarri, ta” ai

ama, ze in det”, hoi da zuk nahi dezula baino oaindik ohitura txar hori atea eiten zaizula…

haragie ere ekarri laike eozein ontzitan, geo fruta ta oiek ekartzen die bakoitza bere poltsatan,

gogoratzen zeanen ba esateiozu ba e nei dana poltsa baten ipini, baina askotan zeure

kontutatan pentsatzen eta, koturatzeako atzea danak kentzen…

Ordun horrek esateu ba danak baten jarri laizkela ez? Hori dana nahastuta nei berdin zait,

baina lejia ta txampu ta holako gauzak ba nahio det aparte ipintzea… ordun falta zaigula

erosketak egiteakon hainbeste poltsa ez ekartzeko etxea ze ein bearko deu? Ni karro batekin

juten naiz normalen, karrokin joaten banaiz ba dana karron sartzen da, baina gauza

batzuntzako nahiago det zorroa ipintzea, gatza, azukre, poltsa puskatzen bada ere, ba ez

zabaltzeko karron… beak dauken plastikoa gehi beste bat ipintzen diozuna… ba latak eta abar

solte ekartze dituzu, ba azkenean beste horrekin urte guzin gauza mordo bat ekartzezu… jolin

ez takit ba dana dana ondo eingo oteten…

S- Nork erakutsi dizue?

E1- Ikusi ta esaten duena eta hortik aparte ba neuk nauken kezka, ari die lotzen, hau hola inber

otea? Beti euki det kezka oi… geo ohiturak dauzkezu eta batzuk ondo eongo zien baino beste

batzuk ez… ta segi itezu ohitura hoikin, ze urte askotako ohiturak dia… gero beti sortzen zait

gauza batzukin kezka, igual ez tao ondo… animalin asunton zulon sartzea ba kezkak izateitut, ez

da euneroko gauza baina animalik usaitu eta ateratzeko beldurra edo…oain beti zalantzak

dauzket, eta askotan konturau gabe ba neure buruai ze indezu?... oaindik ohitura txarrak

dauzkeu…

S- Ordizian zein edukiontzi mota ezagutzen dituzu zaborra banatzeko?

E1- Kristalana, plastikoa, kartoia, arropak, pila, konpostana, olioana, zabor zaborrana, olioa

erabili eta uren botila oietan sartzen det eta hor ateratzen det…

S- Ezagutzen duzu zaborra kudeatzeko beste modurik?

E1- Atez atekoana badakit, etortzeanen gustoa, nik ez det uste etxen horreatik zabor gehio

eukiko detenik, jendeak esaten do zenbat zabor euki ber det etxen, lehengo berdinek die…

hitzaldian aitutako aurrekon…oin nik duda daukat, birziklatzeakon nola egiten due, lokal baten

barrun itxian ala, hor ere sortuko da despojon bat, ez? Ez al da or posoik geratzen? Zer iten

due urtu eta gero berrie egin? Estudiatuta eukiko duela pentsatzen det… eta konposta egiten

hasten geanen danok, tokin bat pilatzeko eta erabilpena ere bilatu beharko zaio ba horri? ze,

konposta pila bat egingo da… nere kezka da ba, hori bultzatu behar dala, baino gero horrek ez

ditu arratoiak sortzen? Nei behin azaldu zitzaiten hemen nere konposta eiteko toki hortan…

S- Daukazun informazioatren arabera zein irudiotzen zaizu dela irtenbiderik honena?

E1- Ba nik deten informazioaren arabera egokiena hoi dala iruitzen zait, ze ni ez naiz gai hortik

aurrea juteko… ze, erabilpen bat ematen bazaio, zakarretara botatzen dana gutxi da, eta horri

Sasiker taldea


115

ez dakit ze ein behar zaion, hor dauket zalantza…

S- Prest egongo zinateke ikasketa edo kontzientziazioa saio edo ikastaro bat jasotzeko

zaborraren arazoaren inguruan?

E1- Ni bai, ni bai, iten genunetik ona asko aldatu da, hasieran freskoa botatzen zan, jana zan,

jan gordin bat, berdura, fruta eta hoik zien, gero arraina eta haragiak zien, hoik ezin zien bota,

orain ba, eta hemendik urte batzuta jakizu organiko hori hobeto iteko ze botako zaion,

azkarrago oxigenatzeko ta, ez hain sopa geatzeko… nei Sasietakok erakutsi ziaten sopa ez iteko,

in behar zala kapa bat bustie, kapa bat sekoa, horrela hobeto aireatzen zala, bestela botatzen

badezu bustie bustie bustie, sopa sopa sopa… horrela seko busti sekokin, sekok bustie

xurgatzen du eta airea hobeto sartzen da, logika dauke…

S- Jendartea zaborraren arazoaren inguruan kontzientziatua dagoela uste duzu?

E1- oh, oso gutxi oaindio, batzuk bai baina komodidadeagatik eta perezagatik nik uste jendeai

asko kostatuko zaiola ondo egitea, oin kontzientziatuta nik uste bastante baina… gero dao hori,

joe eske oin ze hasi ber det, etxen ontzi gehio, lan geio… nik oi askoi obserbatu diet… nik

hemen eztetelako ikusi ber ontzi pila bat etxen, emango det mandioa eta… nei etzait gustatzen

hemen trastek eukitzea, emango det mandioa edo beste txokon batea… beste batek balkoie

daukenak… eta eztaukena esango du, nik non euki behar ditut? ordun jende batei alde batetik

entenditzen diot pereza edo nagitasun oi… eta beste batzuk “eee! Nei utzi problemakin, oain

arte konpondu gea eta konpondu daitezela beak, hortan dabiltzenak, hortakoxe daude eta”…

eta ez dute uste bere osasunerako kaltean ari dianik, jende askok kontzientzia hartutare, ez det

uste abiapuntua danik bere osasunea beira, ingo du ba oi ein behar da ta, txukunago eta gero

reziklatzen bada bah ori gehio ta, baina osasunetik abiatuta jende gutxi iruitzen zait, nik

obserbatzen denetik… nik kalen batei entzun eta besteei entzun, kalen konprak eiteakon da,

entzuten diotenetik ateratzeituten konklusiok, ta batzuk ikusteitut, bai! Egitan osasuneri

afetatzen diolako bultzatuta hari dala iten, eta beste batzutan in behar da, eta hortiken geo

reziklau eiten da ta diru asuntokin da, azken finen ekonomizatu eiten da ta, garbigo baldin ba

garbigo izango da ta, baina ez du bere abiapuntue osasunetik esaten… behar bada nik

aitzeituten lau- bosten ejenploak ez da askotako… hori nik obserbatuetena da…

S- Zerk kezkatzen zaitu honen inguruan?

E1- Jendea ezezkoan jartzea eta hau ez lortzea… nik nahiogo nuke hau naturaltasunez lortzea,.

Ez behartuta, nor beak naturaltasunez ikustea… lortzen danen hasiko gea baina ez bada

gogokin iten atzea lehengora bueltatzeko arriskua dao, hastea jendea xabarkerin, batzuek

bazterretara botatzen, batzuk errekara botako due lehiotik, edo beste batzuk beste batzuk

baztarren batera edota belardira…nik ikusteitut baserri inguruko terrenotan, plastikok, boteilak,

ikusteitut, eta gero ikusten det jende bat jartzen baldin bada temati ta eztula ein behar,

batzutan ba nekatu in dalako ta eztalako kontzientziatzen, baztarreta botatzen hasiko ote dan!

ba nere kezka haundina hoixe da…

S- Etorkizuna nola ikusten dezu?

E1- Ikusita jende bat ai dala aldatzen eta beste toki batzutan ai diala iten, ba behar bada,ba bai!

Sasiker taldea


116

aldatu laike ba jendea ere ikasten ai gean einean… etorkizunen ba eztet nahi pentsatu txarrea

joango geanik, hasten naizenen ni pentsatzen geo ni negatibo jartzen naizelako… nahio det

pentsatzea aldatzen ai geala ikusten det, ba jende bat ere negatiboa danak ez du rekonozitzen

baino hor dabil rekonozitu gabe, ikusten det aldatuko geala, pausok ematen ai bai gea, baina

batzuk hor ai dialako bultzatzen… nik nahi det hau dana naturaltasunez egitea…

Mila esker!

2. Elkarrekin bizi diren lagunez osaturiko etxe/familia Sexua eta adina: 28 urteko gizonezkoa (E1) eta 28 urteko gizonezkoa (E2) Lekua: Haien etxeko sukaldea eta taberna Elkarrizketaren eguna: 2012/04/18 Protokoloak dioen bezala, gure elkarrizketaren nondik norakoak azaldu zaizkie eta ikerketa aurkeztu zaie. Grabatzeko baimena eta behaketa parte hartzailea egiteko baimena eskatu zaie. Etxean eta sukaldean kokatzeko eskatzen zaie eta elkarrizketari hasiera eman.

S- Zer da zuretzat/zuentzat zaborra?

E1- Sobratzen dan guztia,hondakinak, plastiko zatiak... danetik.

E2- Gure hondakinak azken finean...

S-Ba al dakizue zein kalte eragiten dituen sortzen dugun zaborrak? Zeintzuk?

E2- Zehatz ez, baina badakizu beti zeozer txarra egiten duela.

E1- Denbora guztian ari gara zaborra sortzen eta lurrari kentzen.


E2- Biok.

S- Zer egiten duzue sukaldean sortzen duzun zaborrarekin?

E2- Zein da hori, elikagaietatik eta datorrena? Deribatuekin batera... Janaria ez gara hasi...

kontenedore marroiak ez, plastikoa eta bai, ez dakigu oso ondo egiten ote dugun batzuetan zati

batzuekin...

E1- Zer egiten dugun ba, papela papelakin... eta horrela. Yogurrena enbaseak eta.. Bestelako

zaborrak.

S-Zer zabor mota sortzen duzue gehiago?organiko, plastiko…?

E2- Bidrio asko.

E1- Organikoa ebai, plastikoa, kaxak... denetik.

S-Zergatik uste duzue hau horrela dela?

E2- Denetik egiten dugu ez? Depende ze erosketa egiten ditugun...

Sasiker taldea


117

E1- Badaude aste batzuk ez dezula asko kozinatzen eta orduan, ba zabor mota bat sortzen

duzu... ez dakagu pautarik egunerorako, beraz jaten dugunan araberakoa.

E2- Batzuetan afariak baldin badauzkazu, ba igertzen da botila gehiago...

S-Zenbatero jeisten duzue zaborra astean?

E1 + E2- Ba segun, konzinatzen danan arabera, asko ez baina. Balkoian daukagunez, ba bueno...

pare bat aldiz astean behin.

S- Sukaldean sortutako hondakin eta zaborrak banatzen dituzue modu bereziren batean?

Nola?

E2- Bai kaxak kanpoan (balkoian), plastikoak ere bai, kristala nebera onduan ta zakarrontzie

segun, ez dakagu kontenedorerik batzen degu eta gero botatzen deu.

S- Ahalegin handia eskatzen dizue?

E1- Horrek ez, horrek 0. Gero jasotzeak bai...

S- Berzikaltzen duzue? Zer? Eta zergatik?

E2- Kristalak, plastikoak, botila, papela... hori bai. Azkenean kontainerrak daudelako.

E1- Ez baldin baleude kontainerrak, ez dakit egingo genukeen, ba igual lehen bezala, ez? Ez

baldin badaude ba dena batera bota.

S- Eta berrerabiltzeko ohiturarik ba al daukazue?

E1 + E2- Kristalezko poteak eta bai, tomatea eitten badeu, ba hor sartzeko. Ardo botilanak ez,

tabernatik eramaten ditugu. Plastikoa eta ez...

S- Zergatik?

E1- Ez dakit, no retornable da...

E2- Ahorratzeko ere bai, tupperrak erosi beharrean tomatea sartzeko, ba sartzen duzu eta

hori...

S- Erosketak egiterakoan kontuan hartzen al duzue zenbat zabor sortuko duzuen?

E1- Ez ni hortan ez naiz asko fijatzen

E2- Ez dakit, barazkik eta erosten dituzunean kontuan hartu leike igual, baina bestela...

E1- Eroskira juten banaiz ba ez, baina bestela bueno...

S- Non egiten dituzue erosketak?

E2- Batez ere denda txikitan eta gero gauza batzuk eroskin...

E1- Azken finian, hobeto. Denda txikian freskoagoa da, kalidade gehio dauke...

E2- Eta gero garbiketako kontuak eta ba eroskin, gauza handiak han.

E1- Baina bestela haragiak, barazkiak... ba horixe “Joxe” harategia, “Pagosa”...

S-Bizi ereduak ba al du eraginik zaborraren kudeaketa ohituretan?

Sasiker taldea


118

E1- Nik txikitako ohiturak bai...

E2- Gauza batzuk bueltan etortzen dira... sukaldatzen denaren arabera, ohitura hauen

araberakoa. Edo afaltzeko ohitura badaukazu lagunekin, edo kopa bat hartzen dezula...

S- Ba al dakizue zaborra sailkatzen? Nork erakutsi dizue? (10.32)

E1- Ba ez dakit eskolan ikasi genuena

E2- E1- Den dena ez, baina dena ere ez dakigu...

Gauza batzuk organikoa da edo ez? Ba beti daude dudak, papela eta kristalarekin ez dago duda

handirik...

S- Ordizian zein edukiontzi mota ezagutzen dituzue zaborra banatzeko? Zer iruditzen zaizue?

E2- Kalekoak. Marroia (organikoa) guk giltzik ez dugu behar, urdina (papera), horia (plastikoa),

berdea (gainontzeko zaborra...)

E1- Teknikoak dira, ez dakigu nahikoa diren edo ez... Baina nahikoa ez, again gehiago behar

dira, baina guretzat nahikoa...

S- Ba al dakizue nora doan sortzen duzuen zaborra? Eta zer egiten duten berarekin? Azaldu

mesedez.

E2- Nik ez dakit ehuneko zenbat birziklatzen den, %60-20 edo 80 den...

E1- Edo zer egiten den... gero honekin... Ez dakigu.

S- Zer dakizue egun Gipuzkoan eta honenbestez Ordizian proposatzen ari diren eredu berrien

inguruan? Nola jakin duzue hauen berri?

E2- Atez atekoana? Ba ez dakit hitz egiten, entzuten da... gauza batzuk egingo direla. Baina

egun osoa zaborra ate parean eukitzea, edo egunero zerbait atera beharra ere...

E1- Azkenean segun zer atera behar den egun bakoitzean, ba igual bazkaritako aldatu beharra

daukazu. Adibidez arrainarekin, ba kontuan eukiko duzu hori... ez?

E2- Eta aparte gu tabernariak izanda, ba ez dakigu nola izango dan, ez digute esplikatu...

E2- Ba interneten... euki dugu honen berri.

E1- Eta gero Idoia kamarera, dago sartuta ezker abertzaleko mobidatik atez atekoan hortan...

eta berak sartzen digu beti hori...

E2- Ez dakigu zer egin beharra daukegun... guk...

S- Ezagutzen duzue beste irtenbiderik? Atez atekoaz gain...

E2- Orain artekoa. Besterik ez da ezagutzen...

E1- Ba adibidez jartzea Ordizin leku konkretu bat jendeak bere zaborra eramateko, ba beste

ideia bat izango zan.

E2- Erosoa izan dadila azkenean, eske atez atekoa da pixkat konplikatua...

E1- Baina bueno ohitura kontua izango da, aldaketak kosta egiten zaizkigu, baina jartzea izango

da...

E2- Baina bueno ondo dago 3 aukera izatea eta... bestela igual arazoak egon daitezke kaleko

jendearekin, bizilagunekin...

E1- Bueno ikusiko dugu nola doan...

Sasiker taldea


119

E2- Jendeak esan zuen “que le importa al vecino cuando yo follo y lo que follo”

S-E12- jejeje

E2- Ba hori azkenean, nola izango dan, zeinek in behar dituen postu guzti horiek, ze azkenean

diru da... ba holako kontuak, zeinek irabazi behar duen... eta hori gauza asko.

S- Zein deritzozue dela irtenbiderik onena? Eta zergatik? Beste aukera bat da, erraustegiaren

kontua... sortzen den zabor guztia erretzea.

E2- Zabor dena erretzea?

S- Ondoren esaten zuten erretzean energia sortzen dela eta...

E1- aaa...Orain arte egin da ez... baina ez dut uste galdera hau erantzuteko gaitasunik

daukagunik...

E2- Neri behintzat...

S- Zer iritzi duzue erraustegiaren inguruan?

E2- Ba orain arte denari eman zaiola sua eta ez da ezer gertau... orain informazio gehiago

daukagu, baina...

E1- Baina ze, petrolioa eta egiteko, zer egiten da ba, lur azpian sartu ez? Ba aprobetxatu daiteke

zaborra energia egiteko ez... gasakin edo ez dakit ba...

E2- O karretera azpian sartzeko adibidez...

S- Gaur egun mendiak egiten dira Sasietan adibidez.

E2- Ba hori hemendik 8000 urtera, petroleoa EHan.

E1- Edo tomateak...jajaja

S- Zer iritzi duzue atez atekoaren inguruan?

E2- Probatu egin beharko dugu...

E1- Bai, bai...



E1- Bueno... oso lanpetuta ibiltzen gara, baina bueno... Bai, azkenean, bai ez... ez baldin badu

loturarik, ez?

E2- Segurazki danok egongo ginateke prest...

E2- Ba bai ez? Batez ere horrelako egoeregatik, berez gizarteko jendeak jakin beharko luke

eskolan ya ikasi (gehiena han erakusten dute...)

S- Jendartea zaborraren arazoaren inguruan kontzientziatua dagoela uste duzue?

E2- Berdin berdin ez dakigu, baina kontzientziatua ere ez...

E1- Gu ere ez gaude, nik ere ez nion holako garrantzirik ematen...

S- Ingurugiroa zaintzeko jarrerarik dagoela uste duzue?

E1- Ez orokorrean ez.

E2- Eske, gauzak produzitu eta produzitu egiten dugu eta...

Sasiker taldea


120

E1- Guk nahi duguna da, ondo bizi eta lixto... komodidadea... Berdin zaigu nola uzte dan hau

eta kulturalki ere zer... ondo bizi nahi dugu eta punto!

S- Uste duzue jendea prest dagoela eredu berrien aurrean ahalegina egiteko?

E1-Bueno, atez atekoan behintzat bai. Jendeak asko kritikatzen du ere bai,

E2-Baina gehiago da aldaketagatik, alperkeria kontua, ez du nahi aldatu egunerokoa...

E1-Ez jakintasuna baita, eske ez da egon ere informazio asko... edo zure kabuz topatzen duzu

informazioa edo...

E2-Eta jendeak obligazio bezala ere hartzen du

E1-Inposaketa bezala edo, baina ez dago informazio handirik.

S- Zerk kezkatzen zaituzte honen inguruan?

E2- Bai, batez ere hemen tabernan.

E1- Tabernarako ondo etorriko zaigu

S- Eta etxerako?

E2-Egin beharko dugu, egingo dugu

E1-Arazorik ez dugu edukiko

E2-Balkoia dakagu, beraz usaina edo baldin badaka ba bertan edukiko dugu.

E1-Interiorretan eta bizi direnak txungoago... aireaziorik... usaina... ez da higienikoa

E2-Ez bada ondo egiten ez da higienikoa, ondo eginda suposatzen dugu izango dela...

Mila esker!

3. Adineko bikote bat bizi den etxe/familia Sexua eta adina: 72 urteko emakumea (E1) eta 76 urteko gizonezkoa (E2)

Lekua: Haien etxeko sukaldea



aurkeztu zaie. Grabatzeko baimena eta behaketa parte hartzailea egiteko baimena eskatu zaie.


S- ¿Que os viene a la cabeza cuando escuchais la palabra basura?

E1- Bueno, pues hay una percepción como que va a ser muy engorroso. Aparte de eso, a mi

una me dijo y es de los nuestros, aunque me dicen que esto no tiene nada que ver con los

partidos políticos, no? Pero me dijo, osea que nosotros tenemos que poner las basuras en su

sitio, no a raiz de esto sino a raiz del cubo marrón que no es tan problemático porque solo es

ese. Porque ahí echas la verdura, las cascaras de la nuez, (cascaras de la naranja) que acabo de

echar y todas estas cosas, y me dijo:

Sasiker taldea


121

La cosa es que nosotros tenemos que seleccionar y alguno hace con eso dinero y no se que y

no se cuantos… y me empezó a decir, yo la verdad que como es una amiga no quise

contestarle malamente y me quede en eso. Yo creo que lo hacen ahora e, pero al principio la

primera cosa que me dijo fue eso. Osea que me supongo, si por ese cubo marrón me dijo eso,

pues eso, yo pienso que es algo mucho más complicado, de más trabajo. Yo le oí a una, que no

se si era de la parte de Oiartzun o por ahí que tenía puesto en el frigorífico, jueves tal, martes

tal, osea porque cada día parece que tienes que bajar un determinado esto no, y entonces

pensó que esto podría acarrear algo más de trabajo. Yo lo voy a hacer con mucho gusto desde

luego, porque yo siempre he sido igual hasta demasiado, he sido. Pero yo pienso que mucha

gente igual metiendose eso en la cabeza igual de principios no va a estar de acuerdo.

S- Y tu, ¿que te viene a la cabeza al escuchar la palabra basura?

E2- Pués tirar al sitio donde esta adecuado. Llevarlos allí, tirarlos, coger la llave del cacharro

este, abrir, y tirar la basura. Echar a donde corresponde.

S- ¿Sabeís que (prejuicios) produce la basura que generamos?

E1- Dicen que toxicidad ¿no?, Osea que echa al aire, pués no se si es parecido a las

incineradoras de cadáveres también, ¿no? Que la gente no las quiere cerca de su casa. Yo no

se pero, pero dicen que parece que echa al aire algunos tóxicos. Entonces, pués prejuicios me

supongo que pudiera ser algo así. Ahora, la basura quemada claro, en la incineradora. Ahora

de lo demás esta basura que acumulamos nosotros pués lo que puede hacer es… que en un

momento dado por ejemplo, eso ocupa un montón de terreno. Entonces los vertedores se irán

llenando, entonces tienen que buscar nuevos sitios entonces tampoco nadie las quiere cerca

de su casa. El problema no se, será mucho más grande que todo eso.

S- Ahora vienen a continuación unas preguntas sobre la gestión de la basura. Pero os tenéis

que centrar en la cocina aunque los cubos los tengáis fuera. ¿Y en casa quien se hace

responsable de gestionar la basura?

E2- La mujer todo.

E1- El puede vaciar pero…

E2- Yo llevarlo. Esta selecciona.

E1-Bueno tu los periódicos y los vamos dejando ahí en el cajón todos los papeles, papeles de lo

más pequeño también y hasta los papelitos las ponemos ahí en el cajón y luego a la mañana,

tú eres el que recoges. Pero ya sabe donde están. Y también sabe por ejemplo, la verdura

ahora con el orgánico ya sabe que no la puede echar aquí. No hay más que eso, aunque el

papel de plata yo he solido echar a los papeles no lo se si hago bien o mal. Porque yo

antiguamente oí que el papel de plata que era bastante cotizau, ahora no se si hago bien o

mal. Eso es como por ejemplo Uxue, te voy a decir, los botecitos estos de yogur. Hace

bastantes años hará, igual recién puestos los contenedores. Pués yo solía echar a los

contenedores y una vez ví un anuncio, no se donde lo ví, que por favor no echaramos los

botecitos a los plásticos. … y una me dijo, pués yo los echo a los plásticos, porque es plástico. Y

yo últimamente si que los echo a los plásticos, porque pienso que eso ahora ya también harán

Sasiker taldea


122

con distinto material. Pero si que antes se dijo que no echaramos a los plásticos. Porque hay

plásticos que tienen más valor que otros.

Los que más aceptación tienen para que los eches a la basura son los tiestos estos de plástico,

por ejemplo que has comprado flores o. Esos ya tengo oído como que son muy, osea que los

recogen muy a gusto.

E2- Todo lo que tenga plástico, procuramos echar todo ahí.

E1- Menos los papeles eh. Los papeles de envoltorio y eso no, eso lo echamos a la basura.

S- Bale. ¿ Qué haceís con la basura que sale de aquí?

E1- Los echamos a los contenedores.

S- ¿La seleccionais?

E1- Si. Las cáscaras de naranja, de fruta de verdura, e todo aquello, huesos de carne… toso eso

echamos al orgánico.

S- ¿Qué tipo de basura creaís más?

E1- Yo creo que los plásticos más que otra cosa. Primero me pasó con el frutero y luego en

eroski, que tengo ahí tendida con la bolsa del pescado que pone reutilízame, berrarabili. Y yo

hace unos meses pués yo iba con mi bolsa, a mi me da la pescadera el pescado en unas bolsas

que luego las cierran herméticamente y luego yo me llevaba mi bolsa de basura y a la que

estaba en caja le decía, “ez, ez, ez emon poltsarik, nik badakazkit eta”. “ No, no, si damos pál

pescado bolsa”, pero si ya te traigo. Y me dijo una vez una, “ no es que se mezclen los olores”,

me quedé!! Y ahora ya últimamente no llevo. Pero hace poco ha hecho eroski una campaña de

esas cajas que dan en la plaza, esas verdes que ya tengo yo también, y ví en la pescadería que

en esa campaña entra eroski pero bueno dije, habrá entrado en la campaña a la hora de

aportar un cierto dinero para esas cajas. Pero yo creo que en eroski no había el que tu lleves la

caja y te pongan luego allí el pescado. Y hablando con una de allí de la pescadería que esta en

las oficinas y pués vi, “pone hay que dais unos… 50 euros de sorteo no se que… ¿pero ya haceís

o qué?, y si. Y pués como no veía a nadie que trajera aquí, pués me parecía ridículo. Y si, si, “

hay gente qu trae e”. De verdad que no he visto yo a nadie. Pero la caja que te puede suponer

llevar para medio kilo de anchoas o un engorro… Pero yo voy a empezar a llevar la bolsa de

pescado porque eso no tiene ningún problema, porque después de limpiar los cacharros, en el

agua jabonosa que dejan los cacharros yo la bolsa lo paso con agua y jabón y eso no huele

nada. Y si luego en la pescadería te ponen herméticamente cerrado, no tienen porque

mezclarse los olores. Y voy a volver a llevar. Y si me contestan de mal, les voy a decir… que se

aguanten. Porque por un lado nos están venga a decir que se use lo menos posible… y las

caseras están igual e,

E2- Yo todos los miércoles llevo la bolsa, pero aún y todo te dan bolsas. Y le digo “que no, que

no pongas que ya tengo yo bolsa”, y le enseño la bolsa pero que va. Te hacen el peso y te

ponen con la bolsa y todo.

Sasiker taldea


123

E1- Y yo le tengo dicho a este, tú tienes que mirar lo que vas a traer. Por ejemplo si es verdura

lo que tienes que hacer es coger a lo último, porque claro si pones la verdura y luego pones

arriba algo de peso se te puede estropear. Pero si tu vas pensando pués ahora voy a coger las

patatas que es lo que más pesa … y vas… y te dan bolsas de basura a tuti plen, y es que les

parece como que es hacerles de menos. Y a mi pasaba cuando todavía no habían contenedores

con el frutero de abajo, que me ponía hasta mala cara.

S- ¿Por la bolsa?

E1- Si, si, porque yo llevaba la bolsa de casa. Me ponía hasta mala cara. Las únicas que

llevabamos bolsa, creo que éramos tres. Y al final o tienes que discutir y al final dejé de llevar.

S- Habeís dicho que generais más plástico que otra cosa.

E1- Yo creo que sí, porque vas a comprar cualquier cosa y todo viene en plástico.

E2- Y te dan la bolsa.

E1- Por ejemplo, las fresas que traje el otro día también en una caja de plástico encima forrau

con plástico. Y vas a no se que y todo esta con plástico… y eso es lo que yo creo que más

generamos o más bulto hace. Y luego papel, periódicos, revistas… yo creo que es lo que más

generamos.

S- ¿Cada cuanto bajaís la basura?

E2- ¿Cada cuanto? Ese de fuera igual cada 3 días.

E1- Ese cada 3 días, porque con las cáscaras de naranja solemos hacer zumo y entonces eso

abulta mucho.

E2- Cuatro naranjas enteras, me entiendes, entonces son 4, 8, 12, doce naranjas y se

acumulaba bastante. A nada luego que le eches alguna verdura o algo se llena.

S- Claro

E2- Cada tres días.

E1-La otra basura, antes igual haciamos un día sí y al otro día no. Y ahora cada 4 o 5 días

porque yo las aplasto bien… y este me suele decir ¿la bajo? Y no, no, que yo lo aplasto bien,

cada 4 o 5 días.

E2- Claro, porque ya no se echa verdura ni nada, y eso papeles y cositas de esas.

(Berriketaldi, ura, zigarrito)

S- ¿De qué manera seleccionaís la basura?

E1- Seleccionar, seleccionar… 3 haremos ¿verdad? Ah, y las botellas también. Pero la bajamos

al día, si hay botellas o cajitas de plástico eso si e, eso… no puedo verlos aquí.

E2- Botellas, periódico todos los días echamos…

E1- Yo si veo una botella de vino vacía ya le estoy diciendo, igual sale este, maiz ateratzen da

elkartea dala ta eztakit, ta “oye, llevame esta botella que está vacía de vino”. Y eso sí, esas

Sasiker taldea


124

cosas que no huelen bajas al dos por tres. Y seleccionamos pués de esa manera, pués si es

plástico lo que sea, al lado de los periódicos cuando sacamos los saca él, las botellas de cristal,

los cacharritos de plástico de los yogures, y ya sabe cada uno a donde tiene que echar. Y luego

basura lo demás en este cubo, esta basura, ya ves plásticos, plásticos son, … del pescado… Esto

aquí hasta que se llena bien y luego aplasto y luego la naranja y eso pues cada vez que hago

pues saco.

E2- Antes se vaciaba más rápido porque clasro se echaba de todo de la comida, las nranjas,

todo. Y ahora eso pues cada 4 días o 5.

E1-Luego te enseño Uxue porque tengo afuera.

S- Luego vemos

(Terrazian esplikaziua).

S- ¿Os supone mucho esfuerzo separar la basura tal y como lo haceís?

E2- Ninguno

E1- Ninguno

E2- Te acostumbras. Ya te haces todos los días, periódicos, botellas lo que haya. Lo de las

naranjas todos los días al basurero, cuando se llena al container.

E1- Y con el pescado, al pescado le quito las tripas, a los chipirones y todo y me da pena echar

a la basura, y además encima huele, pués ¿sabes lo que hago? Mira meto aquí, las tripas de

anchoa o de lo que sea, las congelo en el congelador e, y luego el día que tiene que bajar el

orgánico pongo en el agua así, se cae entero el bloque y va al orgánico todo.

S- Ah mira que bien!

E1- Eso intentamos siempre de noche. Las cabezas de sardina y eso en vez de echar para que

no huela meto al congelador. Siempre por la noche, por la mañana no me deja echar.

E2- A alguna no se le habrá ocurrido, pero…

S- Es que hay horarios…

E1- Claro, de ocho y media a diez, diez y media es y no le dejo. Es que hay veces que pasas por

los contenedores y no hay quien aguante e. Porque hay gente que echa pescado y todo como

antes se hacía, como antes de ponernos el orgánico.

E2- Y por lo que echan también, que echara de todo. A veces huele…

E1- Pues el pescado hago eso, lo pongo ahí y lo congelo. Le digo “oye Miguel el día que vayas a

bajar el orgánico tienes aquí una cajita y te acuerdas e sino me acuerdo yo”.

Pues hoy voy a bajar.

E2- No cuesta nada, es coger un poco de interés en ello.

Sasiker taldea


125

S- Claro.

S- Me habeís dicho que reciclais.. ¿Teneís costumbre de reutilizar los productos? O la basura

que generaís reutilizaís?

E1- No, no la reutilizamos.

S- ¿ Los botes o los cartones? ¿Reutilización?

E1- No, no. Si, quiere decir para beneficio nuestro, ¿no?

S- Pués por ejemplo si utilizas los botes de no se que los utilizar para hacer no se que o…

E1- Hombre si son de cristal alguno si, para guindillas. Lo que pasa es que una vez de que

tienes cierta cantidad de botes, por ejemplo solemos embotar tomate, un año igual estas

haciendo vamos a poner 24 botes conservas que traes de verduras o de soja germinada o así, y

vas guardándolos pero una vez que tienes ya los botes no te hace falta más. Esos van

generalmente a los cristales, les quitamos la tapa. La tapa la echamos a los plásticos, que pone

hay plásticos y metal y lo otro la botella.

S- ¿Tomaís en cuenta a la hora de hacer las compras la basura que vaís a generar?

Por ejemplo me habeís dicho que con las bolsas si que hacéis eso ¿pero con los productos

que compraís?

E1- No. Porque es que vas a por yogures y todos tienen, es que no hay ninguna marca que no

tenga plástico. Y lo demás, pués lo demás no. A mi lo del plástico que genero aquí son bolsas,

más que nada. Y lo demás los yogures y, pero es que si tuvieras yogures que no tienen eso

pués igual irías a por los yogures que no tienen eso, pero como todos traen.

S- Bale, perfecto. ¿ Y donde haceís las compras?

E2- Generalmente en Eroski.

E1- En el eroski y la plaza y lo demás al frutero. Eso, eso la verdura a las caseras e. La verdura

en la plaza. La fruta, según que fruta, la manzana, los kiwis, el queso… la alubia.

E2-la fruta también. Todo eso a las caseras. Luego aquí, naranjas y eso ya compramos en la

frutería.

E1-Cogemos ahí las manazanas, naranjas, kiwis, platanos… lo demás de Eroski.

S- Bale, perfecto. ¿ Y vosotros creeis que el tipo de vida que teneis en el tipo de basura que

generaís?

E1- Yo creo que no. Yo ya.. me limito a hacer lo menos posible.

E2- Yo lo único que tengo esa piminta es lo de las bolsas de la basura. Porque haber pá que te

las tienen que meter si tu ya con toda tu buena voluntad y tu eres la responsable de si van a..

desde luego, a mezclarse los olores como me dijo aquella, ¡que se van a mezclar los olores!

S-Y si a ti te da igual ¿no?

Sasiker taldea


126

E1- Eso es, y si yo soy la responsable, a ti que te importa lo que luego yo coma en casa. Ya

procuraré comer lo más sano y lo más limpio posible.. (la del Ariz)

(Tertulixa)

S- Bueno, ahora os voy a hacer unas preguntas sobre vuestra sabiduría que teneis para

gestionar la basura. ¿Vosotros consideráis que sabéis seleccionar la basura?

E1- Bueno, pues por ejemplo lo que te he dicho con los botecitos del yogur. Yo pensaba que

sabia seleccionar, yo todo el plástico lo considerada más o menos…

E2- todo lo que sea plástico, todo lo que sea cristal, la basura, luego ya sabes lo de las

naranjas…

E1- si, pero Miguel hay veces que suelo tener mis dudas. Por ejemplo, papeles, hay papeles

que no sabe si son papeles de verdad o medio plástico.

E2- ah! Esos de la carnicería que tienen plástico y papel.

E1- eso es. Por ejemplo aquí guardados esos papeles por si a veces tengo que congelar algo.

S- eso también es reutilizar eh, entonces no has dicho que no reutilizas pero si reutilizas.

E1- mira, los limpio yo y esto no tiene ninguna vergüenza.

S- claro que no tiene ninguna vergüenza.

E1- entonces si quiero congelar alguna cosa antes de meterlo en el tuperware lo envuelvo

aquí, el producto y luego lo congelo.

E2- y eso entonces, por ejemplo, ¿donde tiras?

E1- yo lo que suelo hacer es quitarle el plástico, y tirar el papel. ¿pero esto es papel?

S- ¿y quién os ha enseñado?

E1- nadie.

E2- nadie, nosotros mismos. Los dos, esta es la jefa, todo. Esta es la que lleva todo.

S- la casa, la basura, la vida…

E2- todo, todo. Todo, todo, todo hace. Yo lo que hago, llevo a los container y esta seleccione.

Mira las bolsas también como guarda.

E1- y las bolsas también, como acumulo le doy a mi prima la del caserío, para que en el caserío

como igual necesitan más para cualquier cosa pues para que aproveche.los pones asi y no

abulta nada.

E2- para las frutas y cosas del caserío.

S- ¿Qué tipo de contenedores conocéis en Ordizia?

E2- ¿conocer, contenedores aquí?

Sasiker taldea


127

E1- Este como suele echar sabrá mejor que yo. El azul me parece que es para el papel, el verde

para los cristales, el naranja para las botellas…

E2- el que tiene dos puetas es todo plásticos y cosas de esas. El de las botellas, ya sabes el

redondo ese, luego el del periódico azul, luego el de la basura, le tienes que abrir la tapa, le das

a varilla y clack, las naranjas con la llave, eso es todo lo que hay.

S- las naranjas, jeje

E1- Si las naranjas, la cascara de toda la fruta y huesos solemos echar.

E2- entonces tienes uno, dos, tres, cuatro, cinco. Cinco tienes.

S- ¿Qué os parece esa diferenciación?

E2- Para mi muy bien.

E1- Hombre, no habiendo otra cosa hasta ahora… hasta ahora bien.

S- ¿Conocéis algún otro sistema para recoger la basura?

E1- si el de puerta a puerta.

S- para gestionar en general para recogerla y para tratarla.

E1- eso es el de puerta a puerta.

S- ¿Sabéis donde va a parar la basura que generamos?

E1- a los vertederos ¿no?... no sé ahora ¿no ha aparecido en el vertedero de Azpeitia un

cadáver?

E2- a sí.

E1- en Azpeitia o Azkoitia, no me acuerdo ahora de que nombre tiene el vertedero. ¿lapatxa?

Lapatxa.

S- Si se llama Lapatx. ¿Sabéis qué se hace con la basura que generamos?

E1- ¿quemar no? Es que no se. ¿o que se hace?

S- Hoy en día nivel de Goierri yo creo que lo que se recicla, se recicla. Se le da un tratamiento

para que el plástico vuelva a ser otra vez plástico y se pueda utilizar para algo, el papel y eso

también. Pero la basura en general que no seleccionamos pues eso se apila y se hace un

monte.

E2- ¿Eso que hacen quemar?

E1- Que no dice, parece que no.

S- la incineradora la propuso…

E1- si el PNV, bueno el anterior, si la legislación…

Sasiker taldea


128

S- Si la incineradora aquí en Guipúzcoa la propuso en Zubieta, al lado de Donosti. Y entonces

se han hecho un montón de cosas en contra de eso y al final han pedido un tiempo para que

se atrase.

E1- ¿seis mese o así?

S- no, tres año creo, un par de años o… claro, para probar el puerta a puerta y luego…

E1- si, si.

S- Ahora os vamos a hacer otras preguntas sobre los nuevos sistemas que están saliendo en

Guipúzcoa de parte de los ayuntamientos y las diputaciones y eso, y entonces… ¿Que sabéis

sobre los nuevos sistemas que están proponiendo, que no se han aplicado todavía pero que

están proponiendo?

E2- ¿En los de Hernani y eso.

S- En Ordizia, que se está proponiendo en Ordizia y en Guipúzcoa.

E2- Aparte del puerta a puerta yo no sé otro.

S- ¿y cómo habéis sabido de esto?

E1- ¿del puerta a puerta? Pues por ejemplo por la televisión cuando había algún programa de

tertulianos o lo que sea, si sacaban el tema de las basuras y unos salían a favor y otros en

contra. Entonces la gente, por ejemplo llamaba, por ejemplo había gente de Hernani que decía

que… que no estaba conforme porque… no se que, no sé cuantos… que es mucho trabajo, sin

embargo otras salían diciendo que ellas estaban encantadas, que era mucho más limpio y yo

por lo que he visto y he oído en la tele, lo demás nada.

E2- por la radio también, sino por la radio nada más.

S- ¿Conocéis alguna otra alternativa?

E1- no.

S- Bale. Y teniendo en cuenta el sistema que tenemos ahora y las nuevas propuestas que

están saliendo en Guipúzcoa, ¿Cuál creéis que es el mejor sistema?

E1- Yo si se llevaría bien a cabo, yo pienso que… luego lo que no se es esas cubetas del puerta

a puerta como van a ser o donde se colocan… lo demás para seleccionar todo, aparte de lo que

generamos, por ejemplo, eso mismo que yo genero, hay igual podría echar en otras cubos que

no es en ese mismo.

S- La selección más profunda ¿no?

E1- Eso es, ¿me entiendes?

S- Quizás como hacen en Alemania que distinguen tres tipos de cristales…

E2- Eso es, posiblemente.

Sasiker taldea


129

S- Podría ser una alternativa. ¿Estaríais dispuestos a participar en algún curso sobre la

gestión de la basura en general y en particular la que se va a practicar en Ordizia?

E1- Con nuestros años…

E2- Tenemos muchos años maja. Y esta a andado, a andado ya… está cansada ya.

E1- Es que es un compromiso y a nuestros años pues no…

S- Bale perfecto. Como sabréis mejor que yo en una época no habían contenedores, y los que

están ahora llevarán unos quince años en marcha aquí, poco a poco se han ido trayendo

nuevos…

E1- ¿Quince? Igual un poco más. Ya me acuerdo, porque cuando íbamos a casa de tu madre a

cuidarle a Beasain me parece que ya había contenedores. Me acuerdo, solía llevar paquete y

cuando le acostábamos que nos veníamos para casa porque luego se quedaba con el hijo, solía

ir a echar el paquete al contenedor, entonces ya estaban yo creo. Y abrían el contenedor para

echar el paquete y aquello te echaba para atrás.

E2- Aquello era una pasada.

E1- Se echaba todo porque yo creo que al principio se puso uno y ya está.

S- Recordáis eso, ¿y antes del contenedor lo que había?

E1- Si, si, en bolsas de basura y ala.

S- Yo me acuerdo de pequeña que había un contenedor aparte del de cristal, creo, y la

dejabas en un círculo pintado debajo de tu casa.

E1- Eso es, era pintado en blanco o lo que sea y dentro de ese círculo tenias que echar la

basura.

S- ¿Y qué pensabais antes sobre la gestión de la basura?

E1- Bueno pues no te ponías ni a pensar, como no tenías tampoco tanta información, no te

ponías a pensar si estaba bien hecho o… no le dabas importancia, era así y así.

E2- Había que bajarla, la dejabas allí y ya está.

E1- Estéticamente si que te das cuenta de que es feo. Y luego tenemos una puñetera

costumbre como con los contenedores de ahora que tienen puesto de ocho y media a diez o

no se que es, y la gente a primera hora de la mañana ya te echa. Y si tu echas pescado ahí

luego los días de verano no hay quien pase por ahí, porque huele a peste. No se respeta,

somos marranas. Porque yo aquí mismo hemos visto más de una vez, pues alguna que baja y

por no ir hasta ahí pues lo deja ahí. Por no dar unos pasos de más pues los dejan en cualquier

sitio, y la que no, porque yo ahora no veo tanto pero en esa barriada nueva, ahí e visto que la

gente echaba de las ventanas al rio.

S- ¿Eso cuando?

E1- Ahora, ahora después de hacer esos bloques nuevos. Yo no he visto tirar pero ha tenido

que ser así, tirar de la ventana con intención de tirar al rio, pegar en el pretil y todo reventado

allí la bolsa.

Sasiker taldea


130

E2- Todo desparramado, es que hay cada uno…

E1- y el otro día iba a pasear y que había allí, de todos los colores había. Y pensé de lejos que

podría ser verdura, pero claro, para ser verdura había de todos los colores. Llegue allí, y

alguien había dejado alguna bolsa con prendas. Había ido alguna necesitada por detrás, había

abierto la bolsa y había sacado lo que le había interesado o lo que no le interesaba lo dejó por

lo menos allí y allí estaba todo esparcido.

E2- Eso también ya se observa en las basuras e, sacan ahí las cosas y jo luego dejan todo el

suelo hecho… ¿allí no has visto un polígono? Dos chavalas…

E1- ¿Aquellas sabes quiénes son?

E2- Las nietas de la del pañuelo, la que le damos el dinero.

E1- Si… Y el miércoles a la noche vi a un hombre, pero llevaba un palo. Una vara con algún

pincho, pero yo no le vi que echara nada fuera.

E2- Hay algunos que no, que saca muy bien, lo dejan limpio. Pero otros sacan y tiran todo al

suelo, y no les llames la atención e, joe se ponen…

E1- A, yo si, yo si les llamo e. yo una vez les dije a unas gitanitas y me llamaron vieja y todo,

hace años e.

S- Y teniendo en cuenta el recorrido que habéis tenido, las diferencias que habéis tenido

sobre la gestión de la basura, ¿consideráis que os ha supuesto algún esfuerzo?

E1- No, hay que concienciarse y a mí que no me digan.

E2- Nada. Además yo ahora encuentro muy lleno de los conteiner y eso, echo las basuras

estupendamente. Asi como antes solo había uno ahora está construido todo…

E1- Denbora gutxi dela el PNV mando un folleto del ayuntamiento a las casas y ponía sobre las

basuras. Ponía los conteiner como estaban limpitos-limpitos y el suelo limpio-limpio. Y luego

en otra hoja traía el puerta a puerta y traía unos cubos colgados, por eso yo te decía que sé

como irán, como colgados de algunos sitios, de unos postes o así, unos marrones, otros no sé

que… Y claro, la primera impresión que te da al ver todos esos colores ahí entremezclados te

echa para atrás. Pero claro los contenedores estos tampoco son limpios como los traían ellos.

S- Yo te digo que cuando salgo del bar a echar las basuras a veces no puedes ni llegar al

contenedor.

E1- a mi me ha pasado asi que tampoco que me pongan ellos como que eso es limpito-limpito.

De limpio nada, y patinarte también. Porque igual alguien ha ido a echar y se le ha roto la

bolsa. Y otra cosa ese que tienes que poner el pie ¡Eso para cualquiera no se hace e! porque yo

todavía no me encuentro tan mal pero cuesta…

E2- Y luego cuando llueve te patina. Tienes que pisar y se te va el pie, tienes que tener cuidado.

S- El puerta a puerta será… Cada portal tendrá su poste, y en cada poste cada uno tiene su

gancho y en tu gancho vas dejando tu basura.

E1- ¿Eso que será numerado a así?

Sasiker taldea


131

S- Si, creo que si.

E1- Yo encantada, con tal de que se haga menos basura y todo eso. Bueno la basura se va a

hacer pero que se pueda reciclar o que se pueda distribuir mejor o, yo encantada, yo estoy

dispuesta. Porque yo soy demasiado zorrotza e. A mi no me verá nadie echar un papelito al

suelo e, ni de caramelo. Ahora, respetaré también a todos los demás e.(tertulixa, bidegorriko

anekdotia)

S- Las últimas preguntas son respecto a la sociedad o la gente de alrededor que tenéis,

¿Creéis que la gente en general está concienciada sobre el tema de la basura?

E1- Yo creo que no.

E2- Yo no sé qué decirte, yo creo que si e.

E2- Yo me doy cuenta en lo que veo y en lo que echo.

E1- yo oí que había gente que no recicla lo que tenemos. Y yo me quede aturdida. Por ejemplo

que… Yo hasta hace poco, es que tú no te das cuenta Miguel… tengas ahí los contenedores

para echar y una cosa es que no sepas bien pero yo oí que la gente no reciclaba. Yo no creo

que esta concienciada la gente. Habrá quien si pero hay mucha gente que no.

E2- No del todo no, hay de todo. Eso tienes en todas las gestiones que hagas. Eso es igual que

en la sociedad nuestra, tienes algunos que son una maravilla y tienes otros que son unos

marranos. Y son los peores e, los que más protestan, te hacen estragos.

S- Aparte de la basura, ¿vosotros creéis que la gente tiene una conciencia a favor de cuidar el

medioambiente en general?

E1- Hay… otra cosa, yo si tuviera confianza con el alcalde ya le diría algo. Mira, los viernes y

sábados a mi me da… hay en plaza mayos los padres txikiteando a los chavales los dejan en la

plaza…

S- O en el herriko…

E1- Si en el herriko también, les dan pipas o lo que sea, no les tienen enseñados, habrá quien si

pero me suelo poner enferma.

E2- Está de pena la plaza. (telefonua,…)

S- Bueno próxima. ¿Creéis que antes hace algunos años había más conciencia de cuidar el

medioambiente?

E1- Hace años hubo una época, mi sobrina tiene treinta años y hubo un tiempo… yo a mi

sobrina la enseñaba también. O sea que si tenía que comer algo y echaba el papel al suelo le

decía “Arrate bildu paper hori ta bota behar den tokira!” y sin rechistar hacía. Yo creo que hace

una época la gente era mucho más cuidadosa en ese sentido, a la hora de enseñar a los niños.

Ahora yo creo que está más libre, no sé si es mejor o peor. Luego si hace viento se lleva los

papeles y yo les suelo decir e, tú te crees que hay derecho, pero como para que me escuchen.

¿Pero tú te crees que hay derecho la plaza tal y como está?

E2- Eso la culpa, la culpa los padres.

Sasiker taldea


132

E1- Y eso como dices tú en el herriko ya hemos visto, dejan allí hojas de papel…

S- Yo siempre les digo aquí no podéis venir así, cada vez que os vayáis tenéis que recoger,

porque les dejas y… claro, yo no me quejo pero a mí no me gusta. A mí que aparte de ser

camarera tengo que ser cuidadora, eso no es mi trabajo.

E1- Yo a alguien ya le dije allí a ti o a Rosa o, hemen guarderi bat montatu deikezue. Y los

padres igual están en el con ocho basta, que más de una vez los hemos visto. Si, si les daban

agua con aceituna y no hay quien que los saque de allí.

S- Yo les digo, os sacaré agua pero que sepáis que teneis un grifo allí. Si están en el bar no

pero si están jugando en le calle si.

E1- Claro, claro. Pudiendo servir a la gente que está allí, cada dos por tres sirviendo agua,

porque ya hemos visto nosotros en la herriko uno detrás de otro pidiendo agua, claro.

S- ¿Creéis que la gente está dispuesta a hacer los nuevos sistemas de gestión de la basura?

E1- Yo no he hablado mucho así con nadie.

E2- Pero el nuevo sistema que dices el de puerta a puerta?

S- Si o cualquier otro que se vaya a implantar.

E2- Nosotros si. Mira yo que llevo años nunca he oído nada de eso. Ayer también fui a la

basura que sacamos todos los días al container y fuera. En la sociedad con todos los que somos

nunca he oído nada. Allí también mira la basura que sacamos todos los días, echan al container

y fuera. Allí también procuramos separar las botellas, los plásticos… tenemos muy bien ahora.

Ahora con la cocina hemos puesto uno para todos los sobrantes de la comida, otro para echar

plásticos, otro para echar las botellas y luego otro arriba pues por ejemplo si comes aceitunas,

los botes y los frascos pequeños. Todos tenemos distribuidos también y luego preguntar del

puerta a puerta, a mi nadie me ha comentado nada.

E1- Yo tampoco he oído nada, había pueblos que habían dado el si ¿37 pueblos no?

S- Los de Bildu.

E1- Si, la última vez que yo leí, yo pensaba que entre ellos venía Ordizia y no venía. Si Ordizia si.

E1- Si pero hay pueblos como Lazkao y algunas que ya están ¿no?

S- Usurbil, Hernani, Itsasondo en parte… Aramaio también. Con el puerta a puerta creo que

se puede reciclar no se cuanto más. Creo que hasta un treinta por ciento reciclamos de la

basura que generamos, con eso se puede llegar a reciclar hasta un noventa por ciento.

Antzuola está muy cerca de reciclar hasta el noventa por ciento.

E1- Si eso es hasta el noventa me parece. Ordizia también pero va por partes ¿no?

S- En cada pueblo se está haciendo la acomodación según los factores diferentes que haya.

Sasiker taldea


133

E1- Eso es y ya se yo que al principio venía Ordizia pero luego los que han empezado hace

poco. Hay ya no entraba Ordizia, los que ya están. ¿Empezará en junio, julio?

S- No sé cuándo empezará la verdad, no te puedo decir la fecha exacta.

E1- Luego escuchas las criticas del PNV y tal y cual…y eso no va a beneficiar para nada.

S- No va a beneficiar para nada.

E1- No para nada, yo si, yo estoy concienciada. Porque esto del organico tampoco lo harán

todos e, la vecina de ahí si hace el reciclaje del orgánico.

E2- Pero todos no hacen, que va, aquí creo que hacemos la mitad, por lo que veo yo.

S- ¿Hay algo en especial que os preocupe de todo este tema de la basura?

E2- Bueno pues… que aquí también va a haber mucho partidismo pienso, no sé. Y no sé si nos

vamos a poner de acuerdo un número elevado de personas, muchos pensarán que… porque

claro, cuando se hizo la reunión en el ayuntamiento, yo no fui porque no me acorde. Lo tenía

en cuenta y teníamos intenciones de ir pero fue la víspera de hacerte la operación a ti, que fue

el veintisiete. Y me acorde tarde, pero una que fue me dijo como que había alguno bastante

crítico entre los oyentes y… parece como que él decía que era cosa de partidos políticos y que

ya le dijeron entonces. Si, no, no, si no es cosa de partidos políticos, no porque uno te diga que

si y que no. Eso es aparte de los partidos políticos, ¿es así, o no es así Uxue?

S- Hombre, yo para mí por lo menos no es para nada cuestión de partidos políticos.

Simplemente acaba de llegar Bildu y como tiene una conciencia a favor del medioambiente a

propuesto el puerta a puerta. Que a los ciudadanos les cuesta algo más porque no es quizás

tan cómodo, gestionar la basura en casa pero a largo plazo y a corto también se ve que se

puede reciclar mucho más. Y las propuestas de antes que estaban era la incineradora que

eso suponía que aparte del 30% se iba a quemar y todo eso el coste de dinero es mucho más

caro.

E1- Y toxico, nadie lo quiere.

S- Al final esto es una inversión a largo plazo para cuidar el medioambiente, la cuestión es

que ha llegado Bildu, la izquierda abertzale ha llegado a los pueblos desde hace mucho

tiempo y todo el mundo tiene la cuestión de… Pero si no esté o el otro alguien va a proponer

alguna nueva gestión. Da igual que partido político sea ¿no?

E2- Yo creo que esto es más práctico y más económico esto del puerta a puerta.

E1- Más práctico no va a ser, para nosotros no va a resultar…

S- Tu vas a separar igual pero luego a la hora de sacar tienes tu propio gancho, la gente

puede saber cuánta basura generas y no sé qué. Y la basura de recogida del pueblo será más

cara pero luego la gestión que se le hace es más barato. Así que sacando cálculos…

E2- Al principio siempre costará más…

Sasiker taldea


134

S- Si pero lo que es la recogida del pueblo, porque no es coger el camión un contenedor y al

final para recoger eso más manos pero luego la gestión que se le da a eso es más barato.

Gastas algo más en algo pero bajas en otro. Pero más o menos económicamente nosotras no

sabemos exactamente porque no hemos entrevistado todavía al alcalde. Pero dicen que será

más o menos parecido, incluso como que puede ser hasta más barato y hasta dicen, yo no

estoy segura pero que como que van a crear más puestos de trabajo.

E1- El otro día, yo que pía yo en la televisión que me enteré poco a poco del puerta a puerta y

en el periódico en el Gara solía poner muchas veces, que por ejemplo si tu tenias aquí el

puerta a puerta. Y yo no esta de acuerdo o me resultaba más difícil o lo que sea, o si me voy a

trabajar que echaban en el pueblo de al lado. ¿Pero eso porque?

S- Porque la gente no le daba la gana de sacar a tal hora tal basura y simplemente cuando

salía de casa e iba a trabajar dejaba en el pueblo de al lado en el contenedor y ya está. Y ha

habido un ayuntamiento que le ha llamado la atención al otro, ¡e mira tú! Mira lo que están

haciendo tus ciudadanos que al final me tengo yo que comer todo el marrón de tener toda la

basura de tu pueblo… Entonces eso también han tenido que gestionarlo. Luego aparecerán

otros nuevos problemas, nadie está de acuerdo pero como tú has dicho, tú tampoco estás de

acuerdo en que la gente saque la basura a las diez de la mañana y la gente la sigue haciendo.

E1- Si, si, si.

E2- Pongas lo que pongas a gusto de todos nunca va a llover. Nunca, aunque pongas cuarenta

container .

E1- Y seguramente el que va a trabajar de Itsasondo a Legorreta seguramente que no lleva las

botellas aquí y los papeles aquí y lo otro allá…

S- Seguramente no.

E1- Todo en una bolsa y ala. Pienso que no lo llevará hay separado, porque no va a ir con tres

bolsas.

E2- Igual todo en una bolsa todo, ¿quieres ver eso?

4. Adin ertaineko eta bakarrik biz den pertsonak osaturiko etxe/familia

Sexua eta adina: 30 urteko gizonezkoa

Lekua: bere etxea



aurkeztu zaie. Grabatzeko baimena eta behaketa partehartzailea egiteko baimena eskatu zaie.


S- Zer da zuretzat zaborra?

E- Erabili ezin daiteken zehozer, ba… hondakin bat, zahartuta gelditu dan altzairu bat igual

Sasiker taldea


135

S- Ba al dakizu zein kalte eragiten dituen sortzen dugun zaborrak? Zeintzuk?

E- Ba espreski edo zuzenki ez dakit zenbateko eragin dauken… ez.

S- Zer egiten duzu sukaldean sortzen duzun zaborrarekin?

E- Ba egia esan ongarriena ez dauket banatuta baina beste guztia saiatzen naiz sailkatzen

S- Zer zabor mota sortzen duzu gehiago?organiko, plastiko…?

E- Ba esango nuke azakarrago botatzen dittutela gauzak birziklatzera, itten deten zabor poltsa

baino; kristala, plastiko, latak…

S- Zergatik uste duzu hau horrela dela?

E- Ba askotan kontserbatan, latatako janaria dauketelako dexente. Porque igual etxen ez det

bazkaltzen eta ordun e janari gutxi erabiltzen det eta frigorifikoa ere egunerokoa erosi eta in

eta bstela eitten detena da hori, ba kontserba asko ta ordun ba hondakinek latak eta holako

gauzak izaten die.

S- Zenbatero jeisten duzu zaborra astean?

E- Ba igual astebete edo gehiago iraun dezake zaborra. Birziklatzekoa gehixeo baino zaborra,

poltsa zaborrana astebete edo gehiago.

S- Sukaldean sortutako hondakin eta zaborrak banatzen dituzu modu bereziren batean?

Nola?

E- Ba orokorrean birziklatzen ditudanak, plastikoa, kristala, metalezkoa dana, ta papera eta

kartoia eta gero beste guztik ba zabor poltsara botatzen ditun, ordun ongarrinak, eske bakarrik

bizitza eta sortzen deten ongarri horrekin igual bi hilabete beharko nittun ongarrikin poltsa

betetzeko.

S- Ahalegin handia eskatzen dizu?

E- Ez nik itteten erara ez baino igual ahalegina edo zikinkeri gehiago izango zan ongarrik

banatuko banittu. Ze ordun bai betetzeako eta jeisteako… ba usaie edo loque sea

S- Berzikaltzen duzu?

E- Bai

S- Zer?

E- Esneko tetabrikak, edo plastikok edo latak edo holako gauzak. Zehozer ez detena birziklatzen

uste det dela yogurren potea, badakit birziklatu behar dela baina ez dauket ohittura hor ustea.

S- Eta zergatik?

E- Ba ohittura bezala, ba ia jarri zirenetik kontainerrak, ba ohittura bezala brziklatu baidaiteke

ezaigu ezer kostatzen eta arrazoia horregatik.

Sasiker taldea


136

S- Eta berrerabiltzeko ohiturarik ba al daukazu?

E- Olioa.

S- Zergatik?

E- Ba gauza gutxi itteittut eta ordun ba igual arrautza bat itteko edo gutxi sikintzen det eta

ordun hori beste zeozertarako ere erabiltzen det.

S- Erosketak egiterakoan kontuan hartzen al duzu zenbat zabor sortuko duzun?

E- Ez.

S- Non egiten dituzu erosketak?

E- Eroskin normalen eta hori eguneko zeozer erosi behar baldin badet ba azpiko merkatari

txikitan.

S- Bizi ereduak ba al du eraginik zaborraren kudeaketa ohituretan?

E- Bai, pentsatzen det gutxiago zikindu deiketela ziurrenik nik baino bueno nahiko ondo

iruditzen zait daola.

S- Ba al dakizu zaborra sailkatzen?

E- Gutxi gora behera bai.

S- Nork erakutsi dizu?

E- Ba esan deike kontainer berak erakusten dizula gutxi gora behera, zer nun bota behar den

bakoitza. Noizbait igual ikastolan esplikatu digute baino…

S- Ordizian zein edukiontzi mota ezagutzen dituzu zaborra banatzeko?

E- Betiko kontainer Berdea zaborra botatzeko, horie latak eta tetabrikak eta holako gauzak

botatzeko, verdea beste haundie kristalezkoa eta oain ongarriena jarri due eta bueno pilarenak

ere bai.

S- Zer iruditzen zaizu?

E- Ondo, banaketa… ondo.

S- Ezagutzen duzu zaborra kudeatzeko beste modurik?

E- Bueno ba oian atea dien atez atekakoa eta holako gauzak baina berriek die eta ez ditut hola

ezagutzen, ez niaz egon ezta esplikaziotan ordun ez dakit guztiz ondo nola funtzionatzen dun.

S- Ba al dakizu nora doan sortzen duzun zaborra?

E- Ba hemen sasietara esango nun, baino ez ziur ez.

S- Eta zer egiten duten berarekin? Azaldu mesedez.

E- Ba pentsatzen det, birziklatu daikekenarekin bizrziklatu eta berriro erabili eta bestea ba,

noizbait izan naiz sasietan eta ba han apilatzen jun.

Sasiker taldea


137

S- Zer dakizu egun Gipuzkoan eta honenbestez Ordizian proposatzen ari diren eredu berrien

inguruan?

E- Ba gutxi, zeatio esplikaziok eon dien garaian ez naiz jun eta ordun ba entzundako gauzak.

S- Nola jakin duzu hauen berri?

E- Ba informazio horrietatik edo beste herri batzuetan sortu dittuzten arazoetatik igual.

S- Ezagutzen duzu beste irtenbiderik?

E- Ba atez atekoa eta besterik ez

S- Zein deritzozu dela irtenbiderik onena? Eta zergatik?

E- Ba hoberena ez dakit gu gean gai esateko hoberena zein ez? baina baten batek estudiauko

zon hortako Ta ba zaia iten zait esatea zein den hoberena.

S- Zer iritzi duzu atez atekoaren inguruan?

E- Ba hori ezjakintasuna da baina hori, esaten badute era eraginkor baten eta kataluña alden

asko bultzatu dan ideia bat dala eta eragina ona dala ta hola ba zergatik ez probatu.



E- Zeatik ez, bai bai.

S- Jendartea zaborraren arazoaren inguruan kontzientziatua dagoela uste duzu?

E- Pixkat berziklatzekoakin nik usted et ez? Ba nahiko birziklatzen da, bina oain igual ongarrina,

hoi ba nahiko berria omen da iruditzen zait horrekin ez dakit hainbeste… baina orokorren

bestea birziklatzearekin eta uste det jendeak…

S- Orokorren ingurugiroa zaintzeko jarrerarik dagoela uste dezu?

E- Ez dakit ingurugiroa zaintzeko ote dan edo hor jarri zituztelako kontainerrak eta ikuste

ditteulako eta esaten deulako ba bueno goazen banatzea ez dakit gehio zeatik detorren.

S- Eta orokorrean zaborraz aparte daren beste arazotan?

E- Ez dakit oso sentsibilizatuta..nik usted et ezetz

S- Uste duzu jendea prest dagoela eredu berrien aurrean ahalegina egiteko?

E- Ba hori dena bezala batzuk alde eta beste batuk kontra egongo die ta… ez dakit.. ni prest

egongo nitzen baino oian ez dakit besteek ze ingo duen, ni prest banago ba pentsauko det ba

bestek ere prest egongo diela.

S- Zerk kezkatzen zaitu honen inguruan?

E- Ba bereziki ez dakit zerk kezakatzen nauen, ezjakintasuna da pixkat egie esan, ezdakitelako

eredu berri honekin, atez atekoarekin adibidez zaborra nola kudeatuko dan, biano hori esan

Sasiker taldea


138

dizutena batenbatek estudiau itten do eta esaten badue irtenbideetako bat izan deikela ba…

nik uste det probau in beharko detela.

5. Guraso eta haur txikiz osaturiko etxe/familia

Sexua eta adina: 40 urte inguruko gizonezkoa (E1) eta 40 urte inguruko emakumezkoa (E2)






S- Zer da zuentzako zaborra?

E1- galdera hona… behar ez ditugun gauzak, hondakinak, ez? ahal dela hobe existituko ez

balitz, baino azkenean gure bizitzan beti sortzen dan eta sortuko dugun zerbait, ez?...

janaritatik hasita gero, berdin arropa, gero…

E2- zaborrak ez ditugu behar baina barrun dauden gauzak bizitzeko bai…

E1- gizakiak beti sortu du zaborra, ez ? duela 20 mila urteko kobazulotan eta zaborra aztertzen

egoten dira ea jendea nola bizi zen jakiteko, ez? Garai horretan hola dakite, ze jate zuten, eta

zer ez… ze herreminta erabiltzen zituzten, eta ordun… beti sortuko dugu behar ez ditugun

gauza hoiek, oain, gero beste gauza bat da guretzako behar ez den hori ea benetan ez dugun

behar? ze gauza berdina guretzako balio ez duena, Afrikan agian kriston balioa dauka…

E2- egia da, lehen, nere gurasoen garaian ere, gauza asko gatzakin kontserbatzen zituzten…

E1- gauza gutxigo botatzen zuten, beraiek… dana zen gordetzea, ez zan ezer botatzen, ogi

pusketa bat ere ez zuten botatzen, ez?

S- Plastikoarena ere nahikoa berria da…

E1- bai, gu txikiak ginenean ez zegoen e… plastiko ta… gehiago zen botila…

E2- eta uste dut, ohitura ez daukagu egunean erostekoa produktu freskoak, egunerokoa…

ohitura da orain, juten zera eroskin eta hilabeterako edo asteako, honek ere uste dut sortzen

duela…

E1- egunero egiten zan, gu txikiak ginenean ez zegon hozkailurik, etxean, nik hori ezagutu dut

hori nere etxean, eta ordun erosketak egiten zien egunean egunekoa, baina janari ez zan ezer

botatzen…

S- igual ez dugulako denbora hartzen edo egunero erosteko, ezta?

E1- bai, eta errez botatzen da janaria, ba eztakit, igual iruditzen zait niri ez duldala ezer

botatzen, baina nere ondoan egon daitekeen Afrikar batek esango du, “joe, honek zenbat

Sasiker taldea


139

botatzen du”… ez? Eta nik aberats bat ikusiko dut esango dut, “eta hau ari xerrak erosten

txakurrari emateko?”… ez? azkenean… egoerak ezberdinak dira eta ordun…


E1- Ardura? Denok, denok… guk ez daukagu, agian etxea zarra dalako, eta mueblek ere zarrak

diralako, garai batean zegoen, toki bat poltsa batentzako, ez? ordun, etxea berritu ezkero, oain

berritzen danean ari dira jartzen ontzi desberdinak… hemen berriz ez dago toki fisikorik hori

egiteko… guk orduan zer egiten dugu,? Ba gure era… betiko tokian dago ba esan daitekeena,

zabor… biriziklatzen ez dana, hor mantentzen degu, eta gero dauzkagu ba begira, hortxe,

zintzilika ba bi poltsa… eta batean sartzen ditugu, plastikok, potek eta gauzak; beste bat dago

paperekin, paper gauza sartzen dugu,eta gero egunkariak eta hoiek pilatzen direnean, ba dana

eramaten dugu kontenedoreetara… baina ez da bere ardura edo nere ardura, azkenean da ba

kalerako bidean nor dijoan, ikusten badu poltsa Beteta dagoela, ba eraman, bainan ohitura

hartu dugu plastikoak eta poteak alde batetik, papera bestetik, beste zaborra bestetik, pilak

uzten ditugu hor goian aparte, lau bost bat daudenean hoiek aparte eramaten ditugu,

bagauzak naturalki, umeek ere ikasi dute, ba edozein gauza , yogur bat jaten dutela edo

zerbait, ya badakite ,horrea botatzendute ya zuzenean… gero hor kanpoan ikusiko duzue

konposta egiteko ontzi bat, berde zea hoietakoak, ba hortxe, koinatuak eta egiten dute

baratzean, beraiek ekarri zuten, ordun ba banatu zuten sasietakoak ontzi horiek… gu ez gera

kontenedore marroietara joaten, potatzen ditugu gaurko barazkik eta hora, gero joaten gara

hora eta husten dugu… ta hori egiten dugu era natural batean… erropa zaharrak eta zapata

zarrak ere ohitura hartu dugu ba sartu poltsa baten eta sasietan badago kontenedore txuria

eta hola egiten dugu, egune batean etxea hau berritzen danean ba bai… beste batzuk ibiltzen

dira balkoian gordetzen; azkenean eskatzen dizu fisikoki toki bat izateak… azkenean zaborra da

gutxiena betetzen dena, plastikok eta egunero ateratzen dia, azkene potek eta betezen da

azkar, eta hori… hori da guk egiten duguna…

S- Esfortzu handia eskatzen dizue birziklatzeak?

E1- Ez, azkenean da… gertatzen da eztula polita egiten sukalde batean bi poltsa, azkenean

momento batean esaten duzu, bosta jola, ez? Ez du polita egiten baina ez du usainik botatzen,

azkenean plastiko eta itsusia da baina ez du usainik botatzen… etxe berritan eta ongi egokitu

ezkeo jarri daiteke beste modu batean, baina bestela daka bere, ez? Errexena da hortxern

dana zaku batean sartu ta goizetan jun, eraman eta kitto, eta sukaldean ez da ezer ikusten…

hortxe daude bi poltsa zintzilik eta… eta lantokian berdin, garai batean zegon ontzi bat

bakarrik, eta orain puntu bakoitzean daude ez dakit zenbat edukinontzi, ez?, baino ohitura

hartzen da, guk lantokian segun ze botatzen dugun edo ze plastiko edo spray bate do beste

zerbait ba juten zera ra eta begiratzen duzu, nun bota behar dut? Eta yasta, da ohitzea…

S- Zenbat edukinontzi ezberdin ezagutzen dituzue?

E1- Hasteko ba marroia, guk ez dugu erabiltzen , dena konpostagailura botatzen dugu, horian

botatzen ditugu plastikok eta potek eta gauza hoiek, urdinera paperak eta botatzen ditugu eta

verdean kristalak eta; geo pilak eta aparte eta erropak eta zapata zarrak txurira, erabili dana,

nik uste det ai dala kontzientzia hori sartzen, gure lantokian ere adibidez aspalditik daude

Sasiker taldea


140

jarrita, yoki ezberdinentan, etxean baino gehio gainera, zeatik daude spraiak, produkto

toxikoak eta dena dago zehaztuta, kontzientzia hori badago… sartzen ari dela ematen du…

S- Ba al dakizu zenbatero pasatzen dan zaborran kamioie?

E1- Hemen urruti gelditzen zaigu… ikusi duzue hor goiko errepidean, kontenedoreak non

dauden, ikastola txikia dagoen tokian, eta klaro, gero kamioia pasatzen da gora, dakit

egunero pasatzen dala, geo guk kamioia ez dugu ikusten, ze ez dugu sentitzen, hemendik ez da

kamioia pasatzen, baina pentsatzen dut egunero pasatzen dela…

S- Zer zabor mota sortzen duzue gehiago, organikoa, plastikoa?

E1- Plastikoa asko, paper asko, egunero egunkaria erosiz, umeek ere margotzen da erabiltzen

dute papera, ta gero hemen betetzen dugu plastikoa ta, potek eta… hori egunero, horira

dijoana egunero, gero birziklatzen ez dana, gutxiago…

S- Edukinontzi gertuena non duzu?

E1- Ikastola txikin dagoena…

S- Hemendik zenbat metrora?

E1- Ba eztakit, 300 bat metrora?

S- Ikastola txikin daukezue?

E1- Etxeko zapatillatan juteko moduan ez… Ez, hori ez, jantzi behar zea, gertatzen da nola

kalerako bidean dagoen, ni lanera oinez joaten naiz egunero ordun goizetan ba hartzen ditut

poltsak eta arratsaldean kalera joaten garenean bah ori…

E2- lehen hemen behetik pasatzen ziren, baina orduan ez zen birziklatzen baina, hara joaten

ginen betidanik izan dugu ohitura hara emateko …

S- Erosketak eta egiterakoan kontuan hartzen duzue zenbat zabor pilatuko den produktu bat

ala beste bat erosi?

E1- ez…

E2- azken finean, erosten ditugun potek eta danak daukate plastiko pilo bat eta…

E1- hortan behintzat ez dugu aldatu…

E2- nola juaten giran eroskira edo supermerkatu handietara ez daukazu aukera asko ere…

poltsak adibidez…

E1- hori bai, eramaten dugu etxeko poltsa bat eta…

E2- hor bai faillatzen dugu, askotan ez dugu aski etxetik eramandakoarekin eta hartzen dugu

bertatik poltsa, nahiz eta ordaindu, igual hobe dena kentzea, ez saldu zentimo batengandik, ze

bestela segituko dugu… eta hastíen zera pentsatzen eta zentimoka ba dirua da…

E1- Bruselan poltsa bakoitza hamar zentimo zan, duela lau urte ya… eta eskatzen zenuen

poltsa bat eta, poltsa nahi duzu? bai… saiatzen gera etxeko poltsak eramaten, gero produktuk

eta hori… eroskin ezin duzu hola zerbait granelean erosi…

Sasiker taldea


141

E2- edo egin dezaten plastiko berziklatue, edo biodegradablea edo… holako gauzak…

S- Esaten dute erosketetan gastatzen dugun ehuneko hamarra plastiko eta poltsengatik

ordaintzen dugula…

E1- seguro, baina ez duzu aukera, guk eroskin egiten ditugu, ez duzu aukera haundirik beste

era batean egiteko…

E2- hor egin dutena arrainatzako potek…

E1- bai, hori da bakarra, hor daukagu potek, baina hortik aparte…

E2- igual haragitegitan ere holako sistema bat ere, sortu…

S- Eta badaukazue berrerabiltzeko ohiturarik?

E2- igual ba izozkin potek erabiltzen ditugu ba gelditzen zaigun janaria batzeko…

E1- hombre ba gero poltsa ekartzen badugu ba erabiliko dugu ba paperak poltsan sartu ta…

baina gero potek eta botilak eta hori oso zaila da, azkenean berriro erabiltzea…

E2- gero bai, ur botila txikik eta erosten ditugu umeentzako, ta hustu eta gero berriro ere

betetzen dugu eta hori bai, gero ardorik ez dugu edaten etxean, eta beraz…

E1- garai batean bazen dendatan , botilak hartzen zituzten, gaur egun ezin duzu egin, ez

daukazu aukerarik, bota beharra daukazu, eta beste ardo botila bat erosi, ez? ta garai batean

hartzen zituzten… sagardotegiertan da ere botilak hartuko dituzte oraindik, baina sagardoa

erosten baduzu eroskin, ezin duzu botila horrekin eroskira jun, ordun… bueno ba hor, eroskik

eta egin beharko lukete berriro beraiek hartu,

E2- eske lehen ere ostatutan, estatu frantsesean, koka kola bat edo, ez zuten botatzen,

beraiek hartzen zuten berriro, edo dendetan ere bai, erosten zenun eta bueltatzen zinen

botilakin eta bueltatzen zizkizuten zentimo batzuk…

E1- baina hemen ez duzu aukerarik… baina legez… adibidez olioa, kotxeek erabiltzen dutena,

saltzailea derrigortuta dago olioa saltzen badu zikina hartzera… hor dago gauza bat, eroskik

saltzen badu olioa, gero denak joaten dira saisetara? Azkenean ze egiten du jendeak, olioa

aldatu eta gero errekara bota?..

E2- hori horrela da, ni etorri nintzenean hona bizitzera, ikusi nuenean erreka… neretzako izan

da txoke bat… han ez nuen ikusten horrela…

E1- lantegirik ez dagoelako… ordun errekak garbiak die…

E2- bai, baina hala ere ez da normala…

S- errekak ez daude ongi zainduta…

E2- Beasainen bai, ibiltzen dira, ohitura daukate hola, taldeak montatzea eta…

S- Badakizue nora joaten dan zuek botatzen duzuen zaborra?

E1- Bai, Sasietan kudeatzen da, han egiten dute sailkapen bat eta gero, behin edo beste joaten

gara garbigunera, sasietara, eta adibidez ba ere ikusi egiten da nola dauden kontenedore

Sasiker taldea


142

ezberdinak, geure lokalean obra batzuk egin genituen eta geuk eraman genituen zabor guztiak

hara, kotxeari ere olioa nik aldatzen diot, baina gero olio zikina hartu eta sasietara eramaten

det, eta hantxe dakazu gauza bakoitza kontenedoren botatzeko aukera…

S- Ordaintzen duzu kasu hauetan zerbait botatzeagatik?

E1- Ez, eta etxeko eskonbroak eta abar, han ordaintzen dute autonomoek, autonomoek eta

eramaten dutenean zaborra EDO zerbait usted ut badutela zeozer, galdetu egiten dute ea

partikularra sean edo autonomoa zean…

S- Badakizue zenbat zabor sortzen dugun bakoitzak egunean?

E1- Ba kilotan, ba eztakit baino kilo batzuk bai…

S- Badakizu gaur egun proposatzen ari diren eredu ezberdinen ingurun zerbait ?

E1- Bai, usurbilgo eta Hernaniko esperientzia batzuk irakurriak ditut eta duela denbora gutxi

udaletxean egin zan , batzar bat, oso interesagrria, usurbilgo jendea etorri zan eta han egon

nintzan batzar horretan, eta oso interesgarria, batzarra eta jendeaREN partehartzea ta, oso

ondo egon zan, gero jendearten partehartzerako momentuan ikusten ziren beste interés

batzuk, ez? Eta atera zan pnvko tipo bat, ba beste interés batzuk defenditzen dituzte, ta beti

ekologiaren izenean baina konturatzen zera azpitik badaola beste eredu bat, bai…

S- Ze eredu ezautzen dituzue?

E1- Ereduak ba hemen egiten dana, sasietak egiten duna, adibidez bost kontenedore hauena,

gero dago itsasondon, han egiten dute zerbait mixtoa, itsasondokoa esplikatu zutenez bilera

horretan, ezin zuten zero zaborrean sartu ze sasieta ez dago prest, dago egokitua horretarako,

ordun ikusi zuten aukera bakarra zen, kontenedore berdea kendu eta organikoak bildu aparte,

erdi bide bat piska bat, sasietako estruktura mantendu, baqinan han esplikatzen zutena zen

alde batetik politta da tentagarria bezela, ze suposatzen du ba igual aldaketa gutxi eginez,

baina gertatzen da ba , itsasondokoek esaten zuten, azkenean kontenedore horia eta urdina

hor egotea fisikoki, ba jendeak azkenean zaborra hor botatzen duela, ta ez duela birziklatzen,

ez duzu jendea behartzen birziklatzeko, zergatik? ba bati interesatzen zaio goizeko 8:00etan

zakua ateratzea, ez? Eta klaro berdea ez daukat ba horira!... azkenean gauzabat da kontzientzia

baina azkenean ba jendea behartu egin behar duzu, ez? Eta behartu behar duzu, onez,

kontzientziatuta ala derrigortuta … adibidez ba kale baten jartzen baduzu ez litzateke

komenigarri hemendik pasatzea, hori esatenduzu eta jende guztia pasatu egiten da, baina

jartzen baduzu seinalea eta gero multak hortik pasatzeagatik baorduan jendea errespetatzen

hasten da… ez da kontzientzia bakarrik, azkenean jendea behartu egin behar duzu, eta

erosoagoa ere bai, ba etxe aurrean jarri ezkero nik usted et jendeak eskertuko lukeela,

ematendu Hernani eta Usurbilen ondo ai dala funtzionatzen…

E2- esaten dugu gertuago egonda komodoago eta, ba nik ikusten dut adibidez plazan, nahiz

eta dauden hiru zakarrontzi ezberdinduta, gertura begiratzen duzu plaza, larunbat batean edo

eta dago zikina-zikina, pipak eta eztakit ze, eta jendek ez baldin badie esaten umeei, hartu eta

bota… nik badakit gure umeek botatzen dutela eta,” xixixi! bildu, eta bota”, eta nik askotan

Sasiker taldea


143

esaten diet lagunei, ikusten badituzue nere umek botatzen, esan… eske da… etxen ez dute

egiten hori…

S- Eta hortaz aparte ezagutzen duzu beste eredurik zaborra kudeatzeko?

E1- Kudeatzeko?

S- Bai adibidez, hitzegin dugu bost edukinontzirena, atez atekoa… zer dakizue gauza hoiei

buruz? Ezagutzen dituzue?

E2- ez, entzuten duguna arazo asko direla… jartzeko edo ez ta… eragina duela medio

ambientearekin da…

E1- momento batean saldu zan ba soluzioa bezela, zer kriston zabor bolumena eta ematen

zuen, xiuuuu! Pluuu! Dana desagertzen zala, ez? Eta garai batean zan hori irtenbide bakarra,

ez?… ez ziren ezta kontenedore ezberdinak planteatzen, dana zan erretzea… Baionan

bazaegoen holako bat, ez zuten birziklatzen, dana erre, eta orain ba bueno, ikusten ai gea ba

sortzen duen keak eta kutsadura eta horko hondakinak ba oso toxikoak direla…

E2- ba gero ez baldin bagea ere ondon bizi, gutxigo konturatzen gea, ikusten duguna bai

informazioa, eta urruti iruditzen zaizu, eske da… ez da urruti e! kilemotro batzuk, etxetik

ematen du urrruti… baina konsziente baldin bazera medio ambienteraren arazoekin eta abar,

orduan baduzu sensibilate bat ulertzeko horren ondoan bizi direnak ulertzeko…

E1- gertatzen dena da zabor asuntoekin, jendea kezkatzen da zabortegia bere etxe ondoan

montatzen danean, erretegia bere etxe ondoan montatzen danean adibidez, ez? Eta hori…

urruti montatzen ba esaten du, bueno hal beharko, baina zuek han egin, beti han, ez? Eta

bere etxe ondoan jartzen danean, ba ez? Beti, nahi da, baino urruti… begira, estatu

frantsezean sondeoetan enrgia nuklearraren alde dago gizarte horren ehuneko laurogeia, han

egin dute buru berdinketa ba t izugarria bigarren gerra mundialetik Aurrera ze Frantziak izan

behar zuen independientea arlo guztietan, petroleorik ez du ba energía nuklearra, hori sartu

diote jendeari, ba ejerzitoa ere izan behar du munduko onena, eta jendea sinistuta dago

jendea dala eztakit zer, eta da kriston potentzia nuklearra, baina karo, horrek sortzen ditun

hondakinak hasten direnean nonbait jartzen jendea kontra jartzen da; eta sondeoak dio

ehunetik laurogehia ados dagoela, ba nun jarri behar dezu? Hainbeste milak urte irauten duen

hondakinak nunbait jarri behar dira, orduan ba ados baldin bazaude onartu beharko duzu zure

etxe ondoan, ez? Baino jendek bere etxe ondoan eztu nahi, han, beti uruutia, baina urruti

hartan ere jendea bizi da, eta ez gea konturatzen, edo pinudi bat dago eta dena kutsatuko du,

berdin dio, eta azkenean da norberaren egoismoa… “eske hori eginda kostatuko zaigu

merkego”,” a bai?”, Ba hori, baino urrutira ez? Azkenean ala da e…

S- Ze eritzi daukezue gaur egungo ereduei buruz? E1- ba bileran komentatzen zuten ba bakarrik birziklaztzen dala ehuneko hogeitamar edo

hórrela, kontenedore hoiekin ez? Eta atez atekoarekin ehuneko laurogeira edo aileatzen

gara… eta egia da ba itsusiagoa dala… zaborrak ikustea, kalean, ate aurrean eta hori ba

itsusiagoa izan daiteke, bueno itsusiagoa da iluntzean, baina gero hori biltzen da, ta

izandaiteke ez? hombre polittena da edukiontzi bakar bat, dana sartu, dana erre… eta

Sasiker taldea


144

estetikoki eta komodoena eta merkeena seguru hori dala, ez degu ezer birziklatzen, dana

erretzen dugu eta estetikoki ba oso ondo…

Entzut ba Bruselasen hasi direla ba birziklatze sistema sartu nahian, eta han dute gauza

bat ona, ez dagoela kontenedoreen sistema, ni egonda nago han lanean, eta iluntzean jendeak

ateratzen ditu poltsak, eta guk esaten degu, joe, beira ze zikinak, iluntzen dira espaloi guztiak

poltsaz beteak, baina sietun ordu pare batean kamioiak pasatzen dira eta dena biltzen dute,

eta ez zan birziklatzen, ez zuten bereizten, eta oin ze egin dute? Ba birziklatzeko sistema jarri,

egun desberdinetan baina jendeak ya nola daukan ohitura iluntzean poltsa ateratzeko… ta

esatezu ,” Brusela eta Europako hiriburua”, ta iruitzen zitzaigun zerrikeria bat ba izugarria…

baina azkenean da, ba egutegi bat jarri eta egunero jendea ohitzea egunero gauza desberdin

bat ateratzea, eta ohitura hori nola duten ba espaloira ateratzea ba ni seguru nago ba errexago

egingo dutela, eta hiriburu bat da, ez da herri txiki bat, esatezu “ba herri txikitan errexago”…

Brusela batean sartu behar da sistema hori! Eta itsusia dala, bai hori egia da, ikustea zabor

poltsak espaloi gainean, itsusia da…

S- bueno, baino gaur egun ere egoten die… E1- bai baina izaten da kontenedoreen toki inguruan, aldiz bruselan ibiltzen zea gauen kalean

eta poltsaz betea, ez daude zintzilik jartzeko ezerre, baina gauez gero bildu egiten dute, ordun

ba birziklatzeak izango du bere kostea, koste estetikoa adibidez, momento batean, baina

esaten baduzu gero lortzen duzula ehuneko laurogei edo laurogeitamar, ba zer nahi deu

birziklatzea ala dana polit jarri, ez? Eta azkenean nun asmatu dute ba sistema neumatikoa,

nun Iruñan edo nun atera dute? Bai, azkenean poltsa bat ere kalean ikusten, botatzen duzu

zulo batean eta uffffffff! Eta eramaten du dena ez? Azkenean berdin zaigu gero nora dijoan,

zer gertatzen dan, baina kalean ez da poltsa bat ere ikusten…

Eta kurioso da umeek zein azkar ikasten duten poltsa batean edo bestean bota…

S- azken finean eredu hori irakatsi zaiolako, ez?

E1- bai, txikitatik, gure umeak kotxean sartu et txikitatik ikasi dute zinturoia jartzea…guri orain

ahazten zaigunean beraiek botatzendigute bronka, zergatik? ba txikitatik ohitu direlako

sistema horretara…

S- Zein iruditzen zaizu dela irtenbiderik onena? E1- Birziklatzearena, zero zabor, atez atekoarena…

E2- gero pentsatzen dut lanpostuak ere sortuko direla,

E1- bai eta izango da garestigo, ze lanpostu batzuk sortu behar dira, birziklatzeak emango du

dirua alde batetik baina igual … baina nahiz eta garestiago izan… e, zergaitik pagatu behar

dugu guk herrian lorazaina parkean lorak jartzeko? neri bosta jola belarra egon edo lorak

egon, ez? hortarako jun ezkeo… ba bueno, baina agian lorak beharrezkoak die, egiten dute

zerbizio bat loreek? Ez, estetika kontua da, besteik ezer ez, baina diru bat sartzen da hortan,

ez? Eta ez da behar beharrezkoa jardinetan lorak egotea, baina egiten da, eta aldi berean ba

beharrezkoa izango da jendeak zaborra pagatzea ba zaborrak… ez? Eta yasta, hoy sartu

Sasiker taldea


145

beharko da ba udeletxeko gastuetan, eta kitto… eta merkeena izango da, kontenedore

bakarra, han sartzen dugu dana eta erretzen dugu…

Beti joango da hala ere zati bat birziklatze eztana zabortegira, inertea, nunbait jarri beharko da

hori… bere denbora eraman beharko, ez da izango egun batetik bestera, egongo dira beste

esperientzia batzuk europan eta nik uste dut ba pixkanaka ba… garai batean zan, dana pilatzen

zan, gu umek ginenean, Ordizin bazeon Altamiratik gora, Lazkaomendi aldea, ba ezkerreta hor

badago txabola bat eta baratza, ba hori dago zabortegiaren gainean, ta hura bete zan, gero

Gaintzako bidera hasi ziren eramaten, da berdin bate birziklatu gabe eta ezerrez, eta hau ere

bete zanean ba , Legorretako bidean baina berdin, eske dana pilatzen baldin bada bertan

seitun betetzen dezu, baina Sasieta ya esaten dute nahita ari direla PNV-koak betetzen,

aurretik birziklatu beharrean inzineradoraren …. zera, San Markos da bezela, zergatik ez dira

hasi lehenago birziklatzen? tokia hor daukazu, hori dena lehen ere bazekiten, baina nahi zuten

al dan azkarrena hori bete, ta beira dana betetzen dago ta … eta nere laguna da konstruktorea

eta hau dauka, azkenean hori da, e?

S- Uste duzue jendea kontzientziatua dagoela, gai honen inguruan, atez atekoa…

E1- alde batetik bai, ematendu baietz, edo sinistu nahi nuke baietz, ez?

S- Zuen kasuan prest zeundekete kontzientziazio eta formazio ikastaro bat egiteko, nola

sailkatu behar den ikasteko?

E1- bai, bai, interesgarri litzateke, zeren agian pentsatu dezakegu zerbait ondo birziklatzen

dugula eta igual ari gera gauzak oker egiten… umeek ere egiten dute ikastolan eta hori…

kontenedore ezberdinen ezagutza ta…

E2- igual familian eginda, gero ikasitakoa praktikan jartzeko ere…

E1- begira, mendi irteerak eta direnean, ni fijatzen naiz eta inork zaborrak ez ditu mendian

uzten, autobuskada joaten gea, denok bokadilo eta hamaiketakoakin, eta jendeak bildu egiten

ditu… garai batean, pzzz! han geldituko zian lurrian, ez? Nik uste dut horrela ikastolatik eta

joaten geranean mendira, ba bildu egiten dela…

E2- eta batzuetan besteena ere bai…

E1- ba horrekin esan nahi dut ba kontzientzia minimo bat badagoela, sinistu nahi dut ba

dagoela…

E2- eta taldean zaudean ere bai… animatzen zaitu, gehio, biltzera… badaezpada ere, besteek

ze esango duten…

S- Hemen inguruak ze jarrera du jendeak, ze iritzi du?

E1- hemen etxekek denok birziklatzen dugu, baina ez da gai bat jendearekin aipatzen dena,

ez ? eta gero, adibidez lantokian oso jende desberdina gaude, eta hori, edukinontzi ezberdinak

jarrita daude eta inor ez dago kontra,ez ? normalean jendeak errespetatzen du… eta ez da gai

bat diskusiorako, hola da, hola da eta punto, ta gauza bakoitza bere tokian eta yasta… eta

mahai eta armarioetan uzten duzun bezala ba dakizu zure potea nun bota behar dezun eta

bestek… da gauza natural bat…

Sasiker taldea


146

S- Ze kezka dauzkazue gai honen inguruan ?

E1- Nik uste det, gero, derrigortu egin behar dela, azkenean e … kontzientzia kontzientzia

baino… jendea behartu behar duzu, eroso jarri behar da birziklatzearena, eta gero jendeari

erakutsi behar diozu hori dela bide… eta gero nahi ez duenari ba, onez ala txarrez egin beharko

du, ez ? ta bestela… esaten dute batzuk ez dutela birziklatu nahi eta ez dakit zer…

S- bai… adibidez tokia izan ala ez, arrainak usaina ateratzen duela, eta jendeak horrelako

kezka ditu…

E1- lehengon udaletxen egon zian holakok, edadetu jendea eta, ta klaro edadetu jendea orain

arte egon dira ohitura batzukin eta kezkatuak ba nola egin beharko duten eta, baina baita ere

borondatea erakusten du horrek, ezta? behintzat ba juten dira ta, ba bueno informazioa ta

erakusten badiezu nola egin daitekeen ba… gauza da ba Ordizin egiten bada eta Beasainen ez

ba, gerta daiteke zenbait jendek bota leikela Beasainea…

S- Zerbait gehiago nahi dezue gaineratu?

E1- Ea atez atekoa martxan jartzen dan laister, ez? … hori, eta ba horren inguruan… egin

behar da zerbait atez ateko hau alderdien arteko hikamikatik ateratzeko, ez dakit nola e? ta

neretzako bide hoberena da Europako adibideak ekarri, ez? Eta alkate desberdinak e? eta

baldin badaude PP- kon bat edo hori jarri duena edo Alemanin berdin, hango eskuin indar bat?

Ekarri, jende hori ekarri honea, eta erakutsi ez dala… nahiz eta… ze esango nuke? ezker

abertzaleak aukera edukio horren boto asko irabazteko, baina… ez da hor sartu behar... hortik

aparte utzi behar da… ta azkenean gai izan behar gara… nahiz eta batek irabazteko asko eduki,

e? baino hor ez gea sartu behar, horrek izan behar du gizarteko gai bat eta naturaren

ikuspuntu batetik bideratu… ekarri hona, Europa mailan hori bultzatu duten jendea, alderdi

bateko eta bestekoak izan, esateko gu honen alde gaude…

Mila esker!

6. Kultura ezberdinetako pertsonak bizi diren etxe/familia Sexua eta adina: 24 urteko emakumea (E1) eta 25 urteko gizonezkoa (E2)






S- ¿Qué es para vosotros/as la basura?

E1- Desechos, cosas que no valen. O cosas que se pueden usar para luego hacer otras cosas

¿no? Tiene diferentes aspectos.

Sasiker taldea


147

S-¿Sabeis que daños produce la basura? En el entorno, en general…

E1- Si, por ejemplo las pilas, mezclar vasos con la basura por ejemplo, cristal…

E1- Tirar cristal con cartón, no sé, luego las latas en desintegrarse tardan mucho tiempo, un

chicle tarda no sé cuantos años en quitarse del suelo… lo que también sería basura.

S- ¿Quién se hace responsable de la basura?

E1- De bajarla él.

E2- De reciclar ella.

E1- De separarle o distribuirla un poco yo.

S- ¿Qué hacéis con la basura que producís en la cocina?

E1- Según y que cosas separarlas. Reciclar lo máximo posible.

E2- Por ejemplo el pan no se mezcla, cartón no se mezcla, plástico tampoco eso todo aparte en

una bolsa.

E1- Y sobre todo el pan, no se mezcla con absolutamente nada. Es una manía suya.

E2- Es que en mi religión es prohibido.

S- ¿El que?

E2- Tirar el pan con la basura.

E1- Los desechos orgánicos que tienes, algo que se te ha puesto mal, mezclar algo con el pan y

que luego lo separas, pues eso nunca.

S- ¿Entonces al orgánico va el pan?

E1- pero solo, aparte en una bolsa.

E2- Si y lo dejo al lado de la basura, y luego cogen para los pájaros…

S- ¿Qué tipo de basura producís más en la cocina?

E1- Sobre todo materia orgánica, luego plástico y periódico.

S- ¿Por qué creéis que es así, que produzcáis más de uno que de otro?

E1-Porque en la compra que hacemos hay muy poco envase de plástico, de ese tipo corcho o

no usamos mucho. Las compras son más de carnicería… y no cogemos envases innecesarios.

S-¿Cada cuanto bajáis la basura?

E1-Cada dos días, según lo que haya.

S- ¿Separáis la basura de alguna forma en especial?

E1-Si, la materia orgánica por un lado y luego bueno plástico, tetrabriks y botellas igual a una

bolsa y al bajar se distribuye en diferentes contenedores. Y luego el pan, aparte.

Sasiker taldea


148

S- ¿Soléis reciclar? ¿Por qué?

E1- Si. No se es la costumbre, me han enseñado así de pequeña siempre. Tienes los

contenedores y tienes ya metido en la cabeza que hay que reciclar para hacer mejor a todo y

bueno no te cuesta nada. Más que nada porque lo tienes ya concienciado de que hay que

reciclar.

S- ¿Tenéis costumbre de reutilizarlos productos?

E1-¿reutilizar? El pan. Si, es algo que si hago tostadas o lo uso para albóndigas… si puedo

aprovecharlo lo aprovecho, el resto no. Los botes de cristal si, los de nocilla.

S- ¿Cuándo hacéis la compra os soléis fijar en los productos que vayan a generar menos

basura?

E2-Bueno eso no.

E1-No, no me suelo fijar, no cogemos cosas que tengan mucho material para reciclar.

S- ¿Dónde hacéis las compras?

E2-Centro comercial y tienda pequeña.

E1- Eroski y argelino, sobre todo el de abajo.

S- ¿Vuestro tipo de vida influye en el tipo de basura que producís?

E1-si, si yo pienso que sí. Si porque las compras son lo mínimo, intento llevar bolsas de tela o…

si que influye.

S-¿la cultura influye a la hora de separar la basura?

E1- No.

E2- No.

S- ¿en tu país como se hace la gestión de la basura?

E2- De la misma forma pero la gente no lo hace, la mayoría no.

E1- Yo por ejemplo no vi ningún contenedor en el barrio.

E2- Contenedores no, pasan camiones. Tu lo dejas en la calle al lado de tui casa y pasa el

camión a recoger. Saben a que hora pasa y todo, toca la bocina y la gente baja la basura.

S- ¿Sabéis separar bien la basura?

E1- Del todo no, se podría hacer mejor.

S- ¿Y quién os ha enseñado?

E1- De verlo en casa y luego pues tu.

E2- La tele también a veces aconseja.

S- ¿Cuántos contenedores hay en vuestro pueblo?

Sasiker taldea


149

E1- El de cristales, el del papel, bueno todo. El que sería materia orgánica, cristal, papeles,

plástico y el verde.

S- ¿Os parece bien este sistema de separar la basura o cambiarias algo?

E1- Bien estaría si no se desbordarían los contenedores y los tuvieran un poco más limpios.

E2- Es que a veces pasas y huele…

E1- ¿cambiar? Si se ponen en sitios específicos que todos tengamos cerca si, pero si no lo

dejaría así.

S- ¿Conocéis alguna otra manera de gestionar los residuos?

E1- El puerta a puerta de otros pueblos.

S- ¿Sabéis a dónde va la basura que generamos?

E1- En estos momentos están con polémicas ¿no? Porque están intentando poner la

incineradora pero esta parada. El sitio no quiere coger nuestra basura así que muy bien no sé.

S- ¿Y lo que hacen con la basura?

E1- Ni idea. Nunca lo he pensado.

E2- Yo he visto en la tele un sitio con camiones…

E1- Yo me acuerdo que alguna vez he ido a Sasieta y si que allí separan y eso, pero luego no se

que hacían con ella.

S- ¿Qué sabéis sobre las propuestas que están llevando a cabo en Guipúzcoa y Ordizia?

E1- Sobre todo se está proponiendo el puerta a puerta. Un tipo de basura que no estoy muy de

acuerdo en que situaciones.

S- ¿Cómo habéis sabido de este sistema?

E1- De folletos y periódico, y de cartas informativas que saca el ayuntamiento.

S- ¿Conocéis alguna otra alternativa?

E1- No.

S- ¿Cuál creéis que es la mejor solución?

E1- Habría que ver los pros y los contras de cada uno ¿no?, yo al que tenemos ahora si le veo

algunas cosas en contra, al puerta a puerta también se las veo así que… sería informarme un

poco más de cada cosa.

S- ¿Qué opináis sobre la incineradora?

E1- Para el medioambiente no es nada bueno.

E2- Para la naturaleza es malo.

Sasiker taldea


150

E1- De la otra manera pues no sé, como no sé lo que hacen con la basura. Pero si que para el

Medioambiente no es nada bueno echar humos.

S- ¿Qué opináis sobre el puerta a puerta?

E1- No estoy de acuerdo. Que hago si yo me voy hoy y no puedo tirar la basura, ¿Qué hago con

esa basura, la dejo colgada? Y luego no sé si habrían multas o me pondrían alguna

amonestación, o le dejo al vecino de al lado para que la baje al día siguiente. Entonces si esto

echa olor estando así pues no sé que higiene tendría eso y no estoy muy de acuerdo. Me lo

tendrían que poner muy bonito. No solo estéticamente, a la hora de bajar la basura. Hoy he

tenido que tirar pescado, no puedo estar con ese olor tres días sin bajar la materia orgánica.

S- ¿Estaríais dispuestos a hacer algún curso sobre la gestión de los residuos y nuevas

propuestas?

E1- Si.

S- ¿Creéis que la sociedad está concienciada con el tema de los residuos?

E1- Yo creo que la gente sí que tiene un concepto de reciclar para hacer mejor para nosotros

¿no? Yo pienso que si, el ciudadano normal recicla.

E2- Yo pienso que no.

S- ¿Esa concienciación es igual en una cultura que en otra?

E1- No yo creo que no.

E2- No. Hay diferentes. Reciclar la mayoría no recicla. Todo a la misma bolsa, el pan por

ejemplo no lo pueden echar a la basura. No lo hacen por el gobierno o la basura es por le

religión. Pero plástico con productos y eso sí.

S- ¿Creéis que hay alguna actitud a favor del medioambiente?

E1- Yo creo que reciclar en parte si es algo a favor del medioambiente. Conducta para que

mejoremos el medioambiente no hay, concienciación en general no.

E2- Y en Marruecos tampoco. Que se van a preocupar de bajar, separar… ¡para que!

S- ¿Creéis que la gente está dispuesta a hacer un esfuerzo por las nuevas gestiones de

basura?

E1- No sé, la gente de cerca mío no. No es lo que están dispuestos a hacer, si te lo plantean de

otra manera si pero como tampoco se claramente como están planteando… Yo con más

información si que estaría dispuesta, porque si es algo para mejorar para nosotros también. No

solo el entorno porque el medioambiente nos afecta a nosotros y yo estaría dispuesta.

S- ¿Qué os preocupa sobre el tema de los residuos?

E1- Que llegue un día que no sepamos qué hacer con ellos y que eso nos afecte a nuestra

calidad de vida, como por ejemplo la incineradora.

Sasiker taldea


151

BEHAKETA PARTE HARTZAILEA Atal honetan etxe/familietan egindako behaketan zehar ateratako argazkiak eskegi ditugu, irakurleak nahi izanez gero ikusi ditzan.

Sasiker taldea


152

Sasiker taldea


153

Sasiker taldea


154

Sasiker taldea


155

Sasiker taldea


156

Sasiker taldea


157

DISKURTSOAK 1. Egungo alkatea, atez ateko bilketa sistema proposatu duena Elkarrizketatua: Igor Eguren

Lekua: Herriko udaletxea



aurkeztu zaie. Grabatzeko baimena eskatu diogu.

S- Ordizian zaborra biltzeko ze eredu dago gaur egun?

E1- Egungo eredua 5 kontenedoreren eredua da, sailkatutako bilketa egiten da, Goierriko

beste hainbat herritar bezela. (Beira, ontzi arinek, papera, organikoa azkena jarri dena eta

ahoa erabat zabaltzen duen kontenedore berdea).

S- Udaletxeak ze paper jokatzen du zaborraren kudeaketari dagokionez?

E1- Udaletxeak momentuz daukan hitzarmena da Sasietako mankomunitatearekin, udalak

egiten du biltzen den zabor kopuruarekin urte guztiko hitzarmena. Hilean behin edo bitan

ordainketa egiten dio mankomunitateari. Horri gehitzearren, 5. kontenedorearen kanpaina

egin zenean, hori zuzenean mankomunitatetik egin zen, udalarekin hitzartuta pentsatzen dut

(gu ez geunden orduan hemen).Atariz atari bizilagunei eskatu zitzaien zeintzuk egin nahi zuten

eta borondatez erabaki zen hori martxan jartzea.

S- Nork proposatu zuen 5.kontenedorearena, Sasietak edo aurreko legealdikoek (EAJ)?

E1- Ez dakit esaten, again jakin beharko nuke, baina ez dakit... begiratuko dut. Nik uste Sasietak

bideratutako kanpaina bat izan zela. Apuntatuko dut eta esango dizuet.

S- Egun zaborraren kudeaketan nahikoa diru inbertitzen dela uste duzu?

E1- Bueno, galdera garai honetan etorrita iruditzen zaitena da zaborraren kudeaketa nahiko

gaizki egiten ari dela. Hau da, zaborraren kudeaketak EHan gaina jo du, zaborra kudeatzeko

zeuden eredu guztiak, ez bilketakoak. Berziklatzea eta biltzea ez da berdina, kontzeptuak

nahastu egiten ditugu. Alde batetik dago zenbat birziklatzen den eta bestetik zenbat biltzen

den. Kopuruak oso ezberdinak izan daitezke. Zaborraren bilketa eta berrerabilpenaren

kudeaketa ereduak gainezka egin du, aurreikuspen guztiak hautsi dira eta inoiz baino zabor

gehiago sortzen dugula. Ez da, Europatik bidaltzen duten (direktiba famoso horretatik) hori

errespetatzen, zenbaitzuk saiatzen dira 3. edo 4. eskaloia azpimarratzen, balorizazioa eta kontu

guzti horiek. Lehenengoa da, ahalik eta gutxien sortzea. Orduan, inoiz baino gehiago sortzen

dugunez, inoiz baino baliabide gehiago behar dira, gainezka daude eta ez da behar haina

inbertitzen (ez ekonomikoki, ezta kontzeptualki ere ez).

S- Entzun dugu, bueno neri kontatu didate (ez bainaiz Ordizikoa) atez ateko zabor bilketa

martxan jartzeko asmoa dagoela, zergatik hartu du erabaki hau udalak?

Sasiker taldea


158

E1- Non atera da hori nonbaiten atera da? Kar, kar kar... Bueno hor bai, arrazoia eta erantzuna

garbia da. Lehengoari lotuta egun daukagun zabor bilketa eta kudeaketa ereduak gainezka egin

du, hainbat udalerrik erabaki dugu atez atezkoaren alde egitea. Batzuk inposaketaz hitz egiten

dute, guk dioguna da egin behar dugun gauza bakarra dela arduraz jokatzea. Inork ez

daukalako kontaminatzeko eskubiderik eta egungo sistemarekin (birziklapena eta lehengaiak

erabiltzeko modua) eta egun atez atekoak bideratzen du ahalik eta gehien birziklatzea. Izan

ere, gero eta gutxiago izango da bererabilgarria ez dena eta gainontzeko guztia bildu ahalko

dela. Ezarpenaren erabakia, arduraz jokatu nahi dugulako hartu dugu hainbat udalerrik, baina

garbi utzita lasai gaudela (ateratakoak aterata ere) guk jartzen dugun musikara dantza egingo

dugulako. Egingo duguna oso garbi daukagu eta egingo dugu herrira jeitsiz eta herritarrekin

hitz eginez. Erabaki dugula jartzea, bai noski agintaritza gaude eta arduraz jokatzea tokatzen

zaigu. Hemen orain %20a birziklatzera ailegatzen gara eta Usurbil, Antzuolan... %82aren

bueltan. Biak parez pare jarrita, ezin daiteke konparaketarik egin. Guk egingo dugu ardura

politikoagatik, gizarte eredua aldatu daitekeelako honekin. Baina ez dugu hau guk esaten,

datuak daude orain dagoen bilketa sistema eraginkorrena dela. Baina prest gaude, bestelako

sistemarik ikusten bada hau bezain eraginkorra ezbaidatzeko prest daude.

S- Nola funtzionatuko du atez atekoak?

E1- Funtzionatuko du benetan, herritarrek nahi duten bezala. Nahiz eta funtzionamendu jakin

bat izan, norberari bere etxe atarian jasotzen zaiola. Herri ezberdinen eraketaren baitan,

batzuk atari atarian jasotzen zaie, baina ez beti (kasko zaharretan eta... ezin daiteke eta txoko

ezberdinetan dituzte bilketa lekuak, adibidez Hernani). Maiztasunen arabera zer eta noiz jaso,

hori ere herritarrek erabakitzen dute. Arraiaren mitoa (asteartean beharrean, ostegunean jan

beharko dula), umekeri dexente. Zabor bilketak ez du inon ohiturak aldatuko, inongo etxetan.

Umeak ditugunak, edo ez (pardelak, konpresak...) ba hau egunero bildu ahalko da eta hau atez

atekoa ez dagoen lekutan ez da egunero jasotzen. Horrez gain, asteko zein egunetan zer

bilduko den, ez gara asko ezberdinduko dauden ereduetatik, baina herritarrekin batera

erabakiko da (zergatik, zer...). Ez degu 10.000 laguneko asanblada bat egingo, baina irizpideak

mahai gainean egongo dira eta hauek tratatzea nahi dugu. Eta adostasun batera iristea,

posteak nolakoak, identifikazioa zenbakiz edo letraz... hau ahalik eta eraginkorren erabakitzen

saiatuko gara eta enbarazu gutxienarekin.

S- Zein dira atez atekoaren onurak eta kalteak?

E1- Kalteak ez ditut esango, ez dizkiot ikusten, Ez da demagogia, ikus dezakegun kalte bakarra

da Gipuzkoa eta gure herria zero zabor bidean jartze horretan, egun ez dagoela sistemarik eta

baliabiderik zabor guztia deuseztatzeko, ez sortzeko... eta atez atekoak ematen dituen

errefuxarekin%15-20 oraindik pentsatu beharra daukagula zer egin. Ez dago mekanismo

aurreraturik egun, zero puntu horretara iristeko gaur, baina honekin abiatu nahi dugu prozesu

bat epe ertain baten zero horretara iristeko. Honek esan nahi du erakunde, administrazio...

inbertsio altu bat eskatu beharko zaiela, hori lortzeko, beste herrialde batzuetan gisa. Hau

errealitatea da. Onurak. Lehenengoa da, ez kontaminatze bide horretan eman behar dugula

%300-400eko saltoa, eta hau 15 egunetan igertzen da, kontuan hartuta boikota eta haserrea

ere. Bigarrena, harritu egiten naiz deserosoa, zikina... dela entzutean, kontzeptu nahasmendu

Sasiker taldea


159

bat dagoela uste dut tarteko (gero azalduko dut). Nire ustez etxetik jeitsi (etxeko zapatillekin)

eta bertan uztea zaborra, onura da ez zara eztakit zenbat kale harutzago joan behar. Kontzeptu

nahasketa diot, dagoela kalean denok diogu birziklatzen dugula, baina gero benetan %20a da

jasotzen duguna... beraz, non dago gainerakoa? Honek behartuko gaitu, kontzienteago izaten

ze gizarte ari garen sustatzen. Ingurumeari begira, osasunari begira... %80 baldin badoa

erraustegi batera edo zabortegi batera... esan nahi du, erraustegiak biderkatzen du

metanizatzen du hori eta kutsakor bilakatzen du airea. Gure lehenengo arduragabekeria da,

zaborra uzten dugun momentutik ez dugula pentsatzen zer gertatzen den honekin eta ez dugu

pentsatzen ez da ze kostu daukan honek (herritarra, udala...). Orain arte, hemen jende asko

atez atekoa zalantzen jartzen du, baina gero zabortegia bai, baina nere etxe ondoan ez.

Lapatxe, azpeitik gainezka dago, usain txarra... hori dena han dago eta hemen ez. Hemen

erreza da esatea, zabortegitik urrun. Lehen ez dugu esan, baina zabor bilketaren txarrena da

egun organikoa beste zabor guztiarekin nahastea, arazoa hemen dator. Horregatik hasten da

5.kontenedorearena hainbat herritar, beste ikuspegi bat ez dagoelako, segurazki borondate

onarekin egiten da, baina bizi dugun egoera lineal horretan jarraitzen du. Lehengaia hartu,

kontsumitzen dugu, zaborra bilakatzen dugu eta deusezten dugu. Baina ez gara jartzen

pentsatzen organikoa lehengai bat dela, konpostatu daitekeela eta berrerabili. Eta hori

nahastea paperarekin, beirarekin... sortzen duela kontaminazioa. Sistema honen onura da,

jada ez duela balio kalean esateak nik birziklatzen dut, honekin egin beharko da eta benetan

birziklatu. Kontzientzia hori eduki beharko genuke, inori ez zaio okurritzen kabaladan bidezkoa

dela mozkortuta gidatzea (horrekin ez dut esaten zenbaitetan sagardotegitik bueltan

zatozenean ez duzula egiten) baina inori okurritzen zaio, bidezkoa dela hori? Ez! Eta inposaketa

bat da, hori egiten ez uztea? Ez, da arduraz jokatzea. Inori okurritzen zaio gaur egun, hartu

daitezkeela zabor poltsak eta leihotik bota (orain dela 30 urte bezala hemen)? Ez, ez da

bidezkoa. Eta inposaketa bat da esatea, hori ezin duzu egin? Ez, ez da. Ba gauza bera, inori ezin

zaio okurritu kontaminatzea eskubide bat denik. Eta atez atekoaren onura da, egun egiten

duguna 4 aldiz hobeto egitea lortu behar dugula. Hori baino onura hoberik, ez dut uste

dagoenik...

S- Zein iritzi duzu erraustegiaren inguruan (lehen pixkat aipatu duzu, baina...)?

E1- Ba dauzkat bi iritzi. Bat neukan atez atekoarekin hasi aurretik, baina orain denbora gutxian

bilakatu naizenez, atez atekoa deitu dioten honen (neri ez zait horrela deitzea gustatzen,

gustatzen zait birziklatzeaz eta zero zabor bide horretan jartzeaz, hori da bidea eta sistema une

honetan atez atekoa da.) Kontu honekin hasi aurretik, idea bat neukan (hori gero).

Erraustegiak bizi dira, guk botatzen dugun zikinkeria guztiari esker. Galdera bat planteatuko

nuke, didaktikoa galdera hau erantzuteko. Zergatik kostatzen zaigu hainbeste, organikoa

botatzeko giltza batekin (bueno bere logika), beirarekin ere ez naiz sartuko... baina beste biak,

ontzi arinak botatzeko zulotxo txiki batetik (dena poltsatik atera beharra...) molestoa izan

daiteke, papera ere holako zirrikitu batetik eta dena puskatu beharra... sartzeko. Eta bestean

dena sartzen da! Papelak eta ontzi arinak ez doaz erraustegira, bestea bai. Bestean sartzen da

edozer (armairua, poltsa, ordenadora...), jan beharra, eta horregatik da erraza (aho handia,

palanka...). Zergatik sistemak egin du deserosoa beste bilketa eta erosoa hau (justu

erraustegiari jaten ematen diona)? Hau da lehenengo hausnarketa. Jaten ematen ez baldin

badio, erraustegiaren beharrik ez dago. Esan dugu, orain ere ezin dugula dena deuseztu, baina

Sasiker taldea


160

nik uste erraustegiak egiten duena dela botatzen zaion guztia kontaminazio bilakatu eta hau

dena gure ingurura bideratu. Eta hau da txarra, ingurugiroerako, gure osasunerako eta

paisajistikarako. Hau da, orain oso denbora honen gainean pentsatzen jarrita etorri zaizkidan

hausnarketak. Bestea da, sistema lineal honek beste esparru guztietan bezala dauzkala interes

ekonomiko oso fuerteak, enpresa oso konkretuen eskutan eta hauen defentsan ere oso jende

konkretua dabilela. Arrazoi ebidenteengatik, dirua eta negozio hori beti moldatu izan delako

oso jende beretsuaren artean. Txekian zerbeza ezberdinek, pote bera. Hemen ez, hori ere

merkatua da eta kontsumoaren merkatua.Gero sistema lineala, ez gara pentsatzen jartzen

deuseztatzen den horretatik asko berrerabili daitekeela. Eta gero zer, bilketa selektibo hori eta

gero zer? Ez dut Sasieta ezbaian jartzen baina, ez dakigu zer gertatzen den. Nora doa hau

dena? Legazpin (ontzi arinen bilketa egiten den lekua) baldin bazoaz ere esaten dute, ez dela

berdina atez atekoa dagoen herrietatik jasotzen dena eta modua, edota besteetatik. Askoz ere

garbiagoa da lehenbizikoa, dena bereizteko kontzientzia dagoelako. Eta gero bilketa izan

daiteke %20 eta hortik birziklatu %14, ze tarteko hori kakaz beterik dago eta kendu beharra.

Beraz bi arrazoi, kutsakorra eta interes ekonomikoak. Ariketa erreza da, begiratzea nortzuk

sortzen duten, nortzuk kudeatu... zein dagoen guztiaren atzetik egun.

S- Zein dira erraustegiaren onurak eta kalteak? (Baina jada aipatu dituzu...)

E1- Bakarren batek esango du lanpostuak sortzen dituela, baita zentra nuklearretan edota

Guardia Zibilek ere. Baina ez galdetu ze onura ikusten dieten... Onurarik ez diot ikusten.

S- Eredu berrien zein zaborraren arazoaren inguruan kontzientziazio lan bat egingo

duzue(aurreikusten da)?

E1- Bai, onartzen dugu 34 udalerritako apustu hau nahiko azkarra izan dela, boteprontoan

etorri dena. Guztien ahotan dago, komunikabideak esaten dutenagatik (ez beste ezer). Udalari

dagokio erreferentzia eta hitza hartzea. Aurretik egin nahi zuten, ezarpena hurrengo urtean.

Gure ardura ekainean hartuko dugu eta apostua onartu. Datorren astelehenetik aurrera edo

(M2tik aurrera gutxi gora behera), hilabete eta erdi astean behin edo bi aldiz bilera

informatiboak auzoz auzo, udalak zuzenean (zinegotzi, alkate eta lagunak). Zergatik, galderak

erantzutera eta batez ere, herritarrekin kontaktua izateko. Ekimen ezberdinak egingo dituzte

(Zero Zabor Gipuzkoaren hitzaldia, oso jendetsua izan zen). Again berriz, hitzaldia. Bi irteera,

bat Sasietara, bertara joan eta funtzionamendua ikusi eta ikasi. Beste bat Usurbil, Antzuola edo

Hernanira. Ekainean plenora. Udal aldizkariaren monografikoa gai honen inguruan eta diptikoa

ere. Ezinbestekoa eta egingo dena udal bulego bat erabili, ezarpen arte eta norbait han

egonda, gai ondo menperatzen duelarik informazio bulego bat martxan. Herriarekin lotura

zuzena duten eta atez atekoa egiten duenarekin esperientzia esperientzia izango duenarekin

ezagutzea.

S- Jendeak ze jarrera duela uste duzu zaborraren zein bere kudeaketaren inguruan?

E1- Ez dakit, jendeak zaborraz hitz egin duenean, orain arte mundua guztiak birziklatzen du eta

denek ongi egiten omen dute. Baina ez dakit... ondoren datuak beste zerbait erakusten dute.

Orain jendearen jarrera da logikoa, dauka beldurra, urduritasuna... Edozein aldaketaren

aurrean jendeak daukan erreakzioa (hau antropologikoa omen da, jeje) zalantza, kezka,

Sasiker taldea


161

beldurra... izatea normala da. Saldu nahi izan dena edo bilakatu dena siglen inguruko gatazka

bat izan den arren, dena dela hau normala da eta lasaitasunez hartu behar da. Jendea

hurbiltzen da... eta kezkatua, beldurrez... Politikoki jarrerak komunikabidetan ezagutzen

gabiltza eta gero norberarenak, benetan egin behar dena eta, ba zalantza... beste batzuk argi.

Jarrera logikoa eta normala.

S- Gai hain politizatu egonik, ez dizue beldurrik ematen kontrako jarrera asko egon

daitezkeelako?

E1- Ez dit beldurrik ematen. Ondoren datuak ateratzen direnean Ordizin, kendu beharko

zaizkio egozkorra dena eta honi ezetz esatea erabaki eta hala egiten dutenen datuak. Zaborra,

beste leku batera eraman. Baina honelako egozkorrak geldituko dira bi... 6 komunikabide

ezberdin irakurtzen ditut goizetan, gauetan... eta gero ba iritzi bat garatu. Usurbilen %40 alde,

%20 kontra eta %40 dudan... (aurretik), ondoren martxan jarri zenean dudan zeudenen %39a

pasatu zen alde egotera, kontran zegoena kontran mantendu zelarik. Hau bai da, politizatutako

zerbaiten ondorioa, zifra, ez pertsonena. Baina dena dago politikan sartua... Gu ari garenean

kritikatzen zabor eredu edo sistema lineal bat... baina zaborra ONGAI bezala ulertu behar

dugunean eta zirkularra den sistema sortu. Baina gurea politika? Bai bada, baina zerbaitetan

sinizten delako... Politika hutsa da, atzoko adibidea Bizkaiko Diputazioarena esatea Gipuzkoako

zabor gehiago ez duela onartuko haien zabortegietan... Kontrako iritzia daukatenak ongi

uzteko dute, baina orain artean ere horrela izan da... 3 zabortegitik bakarra, txikiagoa... (hau

zen legea, baina aurreikuspen gabea) egin zen. Eta orain ari dira esaten Bizkaira ez eramateko,

haiek esaten dute guztia. Bizkaiak ez omen dauka arazorik, baina Bizkaian ere hasi dira zerbait

egiten... orain arte aurretik ez delako inor jarri pentsatzen honetan, baina... orain eman behar

zaio erantzun bat.

S- Prest ikusten duzu Ordiziako herria aplikatuko den eredu berriaren aurrean?

E1- (Aurretik erantzuten joan da...). Prest egon beharko da, baina behar besteko informazioa

daukanean. Oraindik informazio partziala daukala uste dut. Jaso dezatela informazio guztia

(alde batekoa, zein bestekoa) eta ondoren norberak baloratu dezala eta konparatu. Entzun,

hitz egon eta ikusi. Prestatzen ari dira dokumental bat 7 egunetan zehar 24 ordutan poste bat

grabatu eta ondoren kamara azkarrean eman ikusteko zaborrak zenbat irauten duen postean.

Eta ondoren, ikus dadila... eta horrez gain, hitzak sartuko dira guztia azalduz off ahotsean, hori

da asmoa. Ardura kontuan hartzen duen eredua da eta hezkuntza prozesu bat izango da, eta ez

duenak egoki egiten zigorra izango du; baina ardura guztiok daukagulako. Orain beste

alderdiek argazkiak ateratzen dituzte eta aldatu... zerbait bisuala aurkitu nahian... Zikina,

deserosoa eta garestia dela aipatzen da atez atekoa. Atez atekoaren bilketa garestiagoa da

(jende gehiago behar da, baliabide gehiago...), tratamendua merkeagoa da gutxiago delako

tratatu beharrekoa eta onura handiagoa da. Orain eramaten dena (zabortegira, tonaka) horixe

da ordaintzen dena. Prozeduran hain da erraza buelta ematea argudiotan, dantza egingo

dugula guk hartzen dugun musikan ez beste batean. Merkeagoa da prozesua bukaeran.

Deserosoa izango da, birziklatzen duela esan eta gero benetan egiten ez duenarentzat;

birziklatzen duenarentzat ez. Eta gero zikina esaten dute, zikina da kontenedorei bueltan eman

abuztuan han gelditzen denean. Berez egin beharko zen jaso, garbitu eta esterilizatu, baina

hori ez da egiten, egungo kudeaketa sistemak jarraipenik egiten ez duelako. Eta honek bai

Sasiker taldea


162

erakartzen duela zikina, arratoiak... Atez atekoa egoki eginda, usainik ez da sortzen, urak

ebaporatu... ez dauka kalterik. Taliban bat bilakatu naiz honena... ohitura bezala birziklatzen

dut (ahalik eta ondoen egiten saiatzen naiz). Baina hau apasionantea da, iruditzen zaidalako

gizarte bati begira honekin asmatzen badugu izugarrizko kredibilidadea ematen dio aldaketak

posible diren ideiari. Honetan asmatzen badugu, gai izango gara (gizarte bezala, ez alderdi

bezala) beste kontu askotan ere egin dezakegula. Hau guk egin dezakegu, borondatez...

S- Zerbait gehitzeko baldin badakazu...

E1- Ardatzera joanez, hau arduragatik egiten dugu, ahal izan eta ez egitea ez delako posible.

Beste kontu batzuetan bezala. Eta beste gauza bat saldu nahi izan badute ere, saiatuko gara

oso metodikoki jendearekin egoten, informatzen, iritzia entzuten... Esango digute, baina jada

egin duzue... ya baina egin dugu arduragatik, gu hemen gaudelako ardura batzuk betetzeko.

Jakitea eta ezagutzea, prebarikazioa... aktuazio urbanistiko baten jakin udalarentzako zer den

onena jakin eta beste gauza bat egiteari prebarikatzea deitzen zaio. Ba, hau berdin, jakin

gizarte batentzat (eta alkate batentzat ere) zer den onena eta beste bat egitea ere horixe

litzateke. Ez dago dirurik tarteko, baina berdina da... ez salatuko zaituztelako bakarrik, eske ez

dut nahi... Hau eginda dago! Hemendik 3 urtera gehienak pozik egongo dira, egozkorrak

geldituko dira. Ondare bat geldituko da, eta utziko da eredu bat dagoena baino hobea. Ze

behin martxan jarrita, ya zaila izango da atzera egitea. Ia nola azaltzen duzun %80 biltzetik 20ra

pasatzea berriz ere...

Eskerrik asko! Zuei...

2. Oposizio politiko nagusiko kidea, egungo sistemaren eta errauskailuaren alde dagoena

Elkarrizketatua: Arantxa Garin

Lekua: EHUko Ibaetako kanpusa

Eguna: 2012/04/23



S- Zer da zuretzat zaborra?

E- Momentu horretan behar ez den guztie, guretzako ya estorbo bat dana. Etxeen sortzen dien

ba hondakin guztik. Izan deike patata azala, telebista zahar bat…

S- Nola definituko zenuke zaborra hiru hitzetan?

E- Zikiñe, iñorrek eztona nahi ta arazo bat.

Sasiker taldea


163

S- Zein da gaur egunean zaborra kudeatzeko erabiltzen den sistema?

E- Ba momento honetan dauzkeu kontenedorek beirantzako, paperantzako, hondakin

organiko, zaborra generalen, pilak, olioa, arropa… ez dakit batenbat ahazten deten. Goierrin ta

Ordizin badao organikon kontainerra ta beste leku batzutan oiandik ez.

S- Jakingo zenuke esaten pertsona bakoitzak zenbat zabor sortzen duen egunean Ordizin?

E- kiloka? Ba etxe baten ze sortukoia bi kilo. Eske zaborra zer, organiko, plastiko… igual

boltsaka, Eroskiko eztakit zenbat boltsa, hiru lau egunean pare bat boltsa. Izango zan baita

según zer jaten dezun, según ze ohitura daukezun, ez?

S- Bai bizi-ereduk asko esateu. Uste duzu herrian jendeak nahikoa egiten duela birziklatze

aldera?

E- Bueno, herrrien zaborra biltzeko modue ya aurreikusita zeon nola egin behar zan eta

beharrak Beteta daude, ezta? Beste gauza bat da ea jendea kontzientziatuta dagoen ala ez,

baña zaborra gestionatzeko modue oantxe bertan hori jarrita dao eta zabor bakoitzak bere

tokia dauke, oinarri hori badauke hartuta. Egokitzapena egina dago eta orain arte jasotzen ari

gean zaborra birziklatze mailako portzentaiak nahiko altuk die baño nik usted et egin behar

dala lan gehio jendea kontzientziatzen, hau da, kanpaña gehiago, etxeetara bidali informazio

gehiago… eztauke zertan izan beti paper formatun ba interneta izan deike, irratie, eo eskualde

bakoitzak daukena. Hor metodo desberdinak egon deizke birziklatzeko baña bai hori bultzatu

behar dela.

S- Gipuzkoan zaborraren kudeaketaren inguruan proposamen berriak sortzen ari dira. Ze

proposamen daude eta zer jarrera hartzen duzu horren aurrean?

E- Bueno hor e hori, orain politizatu egin dela egoera hau tamales. Izan beharren zerbait

teknikoagoa, logikoagoa ikusteko ba politizatu egin da, pena da. Baña nik uste beharrak orain

momentun beteta darela, ez? Ba kontenedore desberdinak daudelako baña kontzientziazio

falta dago. Ta jendea ohitzea hondakinak beste era batera tratatu behar diela. Ta nik

pentsatzet oain arte lan asko in dala baña oraindik badaude batzuk paso iten dutenak. Ta

ordun, kasu hoitan egin beharko litzakeena ba izan beharren egiten ez dutenei penalizatu ba

egiten dutenei obari bat eman, saritu zure lana. Nik uste saritzea askoz aberasgarriagoa dala

esan beharren zuk ez duzu hau egiten.

S- Refuertzo positiboa?

E- Bai, postibismo aldetik joatea askoz hobeagoa da negatiboai ematea baño.

S- Zuk diozu beharrak asetuta daudela. Sistema horrekin behar ekologikoak ere betetzen

dira? Nahikoa da bost kontainerretako sistema zaborraren arazoari konponbidea emateko?

E- Bueno, nik usten det hemen bi gauza nahasten direla. Batetik nola biltzen dan zaborra eta

beste gauza bat da nola gestionatzen den zaborra. Ordun, bilketa nik ustet logikoa del denok

nahi dugula gehiago birziklatu. Baño zer gertatzen da jasotzen den zaborrarekin, ezta? Hor beti

egongo da zati bat ba tratamentun bat behar duna ezin dena birziklatu. Ezin da birziklatu eta

hoi horrela da! Ordun ze alternatiba daude, ba momento honetan Gipuzkoan eta ya Europar

Sasiker taldea


164

Batasunetik dator zabortegik ba itxi in behar diela ba dialako ba oso txarrak eta urantzako, ze

filtroak eta egon deizke… gero metanoa ere ezta erabat erabiltzen, eztakit %50a. En kanbio ba

oain errauskailukin ingo zana zan ba zabortegietara eraman ezin deikena, en konpostatzeko, ez

birziklatzeko erabili ba alternatiba hortatik erabiltzea. Eske batak esto bestea kentzen.

Birziklatzea eztao reñituta erraustegiarekin. Nik ustet diskurtso politikoa hortik jun dala eta

ezin dugu hortan erori. Hau da, gauza bat da nola jasotzen dezun eta beste bat nola gestiona-

tzen dezun jaso dezun hori. Ta hor ya logikan sartu behar deu ez diskurtso politikoetan.

S- Zer dakizu gaur egun proposatzen diren eredu hauen ingurun? Ze iritzi daukazu

errauskailua edo atez atekoaren inguruan?

E- Iruditzen zait errauskailun ingurun gauza asko txarrak esan diela, ba kontaminatu iten dola

ta hola. Nik usted et ya badaudela estudio batzuk Inglaterran ta hola, ta estudio hauek egiteai

utzi nahi dute e, ze ya frogatu da ez dala… eztula emititzen hola ikaragarrizko gas ofensiborik.

Edozein itxaplero, altxafuegok horrek askoz gehio kontaminatzen da errauskailukin baño. Gero

daude atez atekok, gero daude residuo industrialak ze in behar deu horrekin ezta? Hoiek e

baita beste tratamendu bat behar dute.

S- Ta hoiekin zer egiten da?

E- Ba momento honetan daude lodok edo eztakit zer. Hoiek ezin die bertederoa bota ze oso

kutsakorrak dieta Cementos Rezolara eramaten zin. Hor CR-n dau errauskailu bat eta zer iten

deu, erabiltzen dituzte beraien instalaziok. Ta nik esaten det bueno CR ai da iten laguntza bate

do baño gero hori regulatuta dago bertako emisioik eta horrela? Ezta hobeto gaurko

teknologiakin guk zerbait ona egitea? Eta gero haber atez atekoa, helburue ona da ezta?

Azkenen denok nahi deu gehio birziklatu baño erabili behar dan metodoa hoberena da? Hau

da, leno uzten zien basurak bate zatiketaik in gabe kalean eoten zan borobil baten eta denak

han botatzen zien. Gero jarriz zin kontenedorek ta berta botatzezu eta modu horretan askoz

garbigoa da, ba kontenedorea itxita dao eztauke isurketaik. Berta botatzen dana iñorrek ez

daki zer botatzen dezun, ez da ikusten bankutik iritsi dan reziboik… Dena horrea dijo ta iñor

ezta hasten hor bilatzen. Ta estetikoki ere askoz garbigoa da. nei atez atekoa ba leku batzuetan

postek jartzen dituzte, toki historikoeta eta kaskoan da portal barrutan jarri behar die edo

bestela fatxadan gantxokin ta hola. Ta nei herritar bezela ya ez politiko, zinegotzi ba herritar

bezela ez dit… nei behintzat birziklatzian alde hortatik ez dit betetzen. Berziklatzea da gauza

bat eta beste bat eman behar den pauso hori ona den ala ez. Ni Inglaterran egonda oporretan

ta hola ta han ba basura jasotzeko modua beste bat da. Etxek arkitektonikoki prestatuta daude

horretarako, dauke bere kontenedorea etxek egitura bet prestatuta dauke eta ezta kaleerdin,

diferentea da. Nik esatet helburue denok nahi dugula berziklatu gehio txikitatik jaso deu, ta

kontzientziazio hori barruan daukeu. Ta ge oba ekonomikoki ere aldea daolako.

S- Orain arte Ordizin planteatu diren sistemekin , batetik kontainer sistema eta errauskailua

eta bestetik atez atekoa, zuk zeñen alde egiten duzu eta zergatik? Irtenbideik onena zein

iruditzen zaizu?

Sasiker taldea


165

E- Nik pentsatzen det atez atekok beharrezkoa dula erraustegie. Ta hori ikusten da herrialde

garatuenetan ere birziklatze tasak oso altuk die baña erraustegik ere badauzkete. Ta hor ya

eztie sartzen arazo politikotan e.

S- Atez atekokin ere ezingo dala dana birziklatu?

E- Ez, ezin da, behar da erraustegie. Ta gero gañea birziklapenak dauke gauza bat, zuk plastiko

bat ezin dezu birziklatu eztakit zenbat aldiz zeba bere propietateak galtzen ditu. Ordun hori

zaborra bihurtzen da ezin dana gehio erabili. Eta bestetik errausketa horek daukena da energia

bat sortzen dola, gauza guztik alde onak eta txarrak dituzte. Gero errekurtso hoiek erabiltzea

gure argindarra eta horrela sortzeko inportatu beharrean hainbeste gasoleo, gas eta horrela.

Hemengo gure zeakin erabiltzen badegu hori ba alde hortatik ondo.

S- Ordizin nahiz eta jendiak birziklatu eta edukiontziak egon badago jende bat eztauana

kontzientziauta ta eztoana etxen. Orduan jende horrek hartzen badu margen hori birziklatu

gabe jarraitzeko iñoiz ezingo da iritsi sistema honekin atez atekoarekin lortzen diren

emaitzetara. Erraustegia beharrezkoa bada aldatzen dana da bidaltzen den kantitatea

batekin edo bestearekin.

E- A bai bai ta nik hori ulertzen det e. Baño nik hori ikusten det inposaketa moduen. Hau da,

zuk ezin dezu sistema bat inposatu denboran zehar konmtzientziazio bat sortzen joan beharra

dago. Ze jendek azkenen negatiboki ikusten du eta inposaketa bate z da iñoiz ona iñontzako.

Ze obligazio bat da. Izan beharren zerbait zuk ikusten dezulako hori ona dala. Hori ikusiko

bagendu ona dala, baño inposaketak ez du iñoiz bide onetik eramango ba sistema bat.

S- Orduan aurretik ezagutu diren sistemak nolatan inplantatu dira? Adostasunez?

Kontsentsoz?

E- baño azkenen zan, zuk ez zenun aldatzen e… zuk botatzen zendun dana alde batea eta

aldatzen zanm herri bateko estetika. Zuk utzi beharren kale erdin basura, uzten ziñun ya

kontainer baten. Ordun estetikoki ta jendentzako hobegoa zan eta gero azkenen betiko basura

erejarraitzen zuen izaten. Ordun eboluzio bat izan da, lan bat egon behar da hor. Eta niri ez zait

iruditzen zait aurrepauso bat izan leikenik. Ez zeba helburue hori lortzea denok nahi degu

birziklatu ta tasa handiagota iritsi baño ez inposaketa bidez eta ezta ere herrintzako suposatu

dezakeen estetika aldetik ezta ere imagen aldetik, ezta ere jendek ikusten dolako zer

kontsumitzen dezun ta hori ezta modue.

S- Esatezu inposaketia, ez? Ta inposaketa hitza entzunda. Adibidez kotxian esaten zigutenian

gure espazio pribatuan zinturoia jarri behar giñula hasieran batzuk horren aurkakuak zien.

Oañ da lege bat danok onartzen deguna, ez? Orduan kontzientziazio bide hori

klaroingurugiroa sartzen da. ta horrengan dakagun responsabilidadia ere herritar bezela?

Orduan inposaketia zeinengan etxen da?

E- Nik horregatik estaen det adibidez Lazkaon nahi zuten jarri kontenedore marroia txip

batekin, ez? Ordun zuk zure zabor organikoa lagatzerakoan, automatikoki zuk giltza bat behar

dezu. Ordun ikusiko litzateke zeñek birziklatzen dun gehio eta zeñek egiten dun esfortzu hori

Sasiker taldea


166

ba organikoa ta hauek denak hobeto gestionatzeko. Ordun nik ikusten det hor ba obari aldetik.

Ta kotxena esan dezuna adibidez eske diferentea dala ez azkenean gabiz norbere bizitza, ez?

Zuk akzidentea badezu eta ezpadaukezu zinturoirik jarrita hil iten zea. Hau diferentea da e, nik

ustet ezeala hiltzen. Ezin dezu alde hortatik ikusi. Horrek euki beharko luke eboluzio bat.

S- Ordun esan ahasl da ba jendearen kudeaketa zaborrana, hau da, kontzientziazio ekologiko

batetik etorri behar dela. Eboluzio hortan herritarrak nola ikusten dituzu?

E- herritarrak haserre ikusten ditut. Kontzientziazio maila nik uste edadeka egin beharko zela.

Hau da, gure aiton-amonek hauek nik uste kontzientziazio maila bajuo dauketela guk baño. Ta

edadea bakarrik ez, kultura edo segun zure nahiak norarte iristen dien, zure inplikazioa zure

inguruklin eta. Batetik edade piramide bat eta bestetik ba bakoitzak ze kontzientziazio mailaa

ba alde hortatik. Ta momentu honetan gure edadekok oso kontzientziatuta, gure gurasok ebai

gure aiton-amonak ez hainbeste. Nik ez dakit, ez det ikusi tabla bat non segmentazioa hórrela

dijo ezta? Pasibidadek baita zerikusi handia dauke ta hoy edade guztitan daukeu.

S- Zerrek arduratzen dizu, sistema berri baten aurrian goz eta herritxar ta zinegotzi moduan

zerrek preokupatzeizu?

E- Atez atekoa jartzen baldin bada?

S- Dana, orokorki zela dauan ermaten, ze polemika dauan sortzen, jendiak ze iritzi dakan.

E- Nere iritzie oañ momentuan nola eamaten ai dan, bah asieran esan dizuetena ba arazo

poltiko bilakatu da hau, gaur hemen adibidez zinegotziak zabiltzate elkarrizketatzen ja,ja,ja,ez?

Elkarrizketatu beharren teknikok, ezta? Diela dakitenak. Gu azkenen gea herritarrak aukeratu

gauituzte gauza preferentek eramateko ta bueno honek azkenen etorri egiten zaizkigu. Ta nik

zinegotzi bezela ikusten detena ba jendea oso desados dagoela. Zeba beraien, ze esaten

badizute ze eguinetan zer atera behar den ba, beraien betiko egunerokotasuna aldatzen da

baita. Ta gero ba beste herrietan gertatu dana, atez atekoa jarrita daona ba hor sortu da azken

baten, ondoko herrietan oaindik jarri gabe daudenak ba horko basura tasa asko igo da. Ordun

ba ikusten da herri hoietan jendea eztaola ere kontzienmtziatuta atez ateko horrekin. Eztiala

ari eramaten bere helburura, egoera ona ez det ikusten. Ta etorkizunea beida nik ez det uste

hemen erreferndum bat egingo denik, ezta ingo. Hemen ezta ingo errefendum bat. Nik egingo

nuke e, jakiteko ia jendej zer nahi dun. Gero ba nik uste oain artekoa ondo daola, baña

Gipuzkoak dauke arazo bat eztaukelako lekuik non utzi bere zaborra eta azkenen ai da diru pila

ordaintzen beste eskualde eta herrialdeei basura gestionatzeko. Ta ordun nei ez zait iruditzen

onena denik ze azkenen ai geana iten da diru pila bat inbertitu ta arazoa ekidin pixkat. Kriston

diru pila dao juten ordun, ba infraestruktura bat guazen itea ya ordun zeba ya adjudikatuta

zegon, ya proiektua inda zeon, eta hor ya baiezkoa eman zan eta oañ ya derrepente danma

geldituta: Ta estaen genduna batek eztula bestea kentzen. Atez atekoa jartzen bada ere, hor

berziklatu ezin daitekeen portzentai bat ere badau. Ta horrentzako ere alternatiba, eta hor

alternatiba desberdinak dare ez? Zabortegik, bueno ta beste gas batzuk baña hoiek ikusi da

ezetz. Ta azkenen ikuten dena Alemanin, Dinamarkan, Suedian japonen ta hauetan ikusten da

ba errauskailuk hirin bertan daudela, hau da zentrun darela eta egoera hortik ikusten det.

Denok nahi dugula gehio birziklatu baña metodoa zein izan behar da herri guzti postez bete,

Sasiker taldea


167

dena basuraz bete eta ez, niri ez zait iruditzen. Zikina dalako, inpertsonala dalako, pribatuagoa

izan behar da. Ze ezta tontakerie herri erdin ba zure basuria hortxe. Azkenen kontenedoren

hortxe botatzezu ta iñorrek eztaki ze ai sean.

S- Ta gaur egun ordun zure alderdien jarrerie udaletxien zein izango litzake? Zerren alde

eingo du konkretuki?

E- Zerren alde nik uste hoi argi daola. Herri mailan kontenedorek dauden bezela jarraitzea,

jendeai organikoa eta birziklatzen jarraitzeko esatea eta hau da konfrontazioik ez, bake santun,

asi de claro eta gauzak egin behar diela ba bere denbora eman behar zaie eta honek eboluzio

bat euki behar du baño oantxe garen bezela ba igual obari sistema bat egin eta bueno burua

pixkat gehio nekatu behar da eta ikusi ze beste alternatiba existitzen dien. Guk ez dugu esaten

ez eta ez deu ezer jartzen, baizik eta oain daon bezela jarraitu baño igual ba kontenedorte

gehio jarri, alde hortatik jarraitu. Igual in beharko litzateke ba KZ guneak erabili ba halako

gauzak iteko, herriko aretok txarlak egiteko, teknikok, emailak, premio antzekoak.

3. Ingurugiro zinegotzia hainbat legealditan eta gaur egun

Elkarrizketatua: Iban Asenjo

Lekua: Herriko udaletxea

Eguna: 2012/04/22

Protokoloak dioen bezala, gure elkarrizketaren nondik norakoak azaldu zaizkie eta ikerketa aurkeztu zaie. Grabatzeko baimena eskatu diogu.

S- Badakigu Ordizian atez ateko bilketa ipiniko dala martxan, ta galdetzen dugu, zeatik? Ta

honen onurak eta kalteak.

E- Onurak eta kalteak eta zergatik. Haber jarriko da ba Gipuzkoa mailan arazo bat dagoelako

hondakinekin eta gero konturatuta gaudelako hondakinak kudeatzeko beste eredu batzuk

badaudela, eta ikusten degula ba bai Usurbilen martxan zelako eta gero beste hiru eredutan

jarri zelako. Ba bueno badaude beste posibilitate batzuk, beste eredu batzuk eta benetan

haietan sakontzea merezi dula. Orduan zein dan egiten den hausnarketa, ba jun behar dugula

harik eta gehien eta ahalik eta hobekien birziklatzen duen eredu baterantz. Eta gaur egun guk

ezagutzen dugun eredu bakarra atez ate da.

S- Eta ze onura eta kalte aipatu daizkezu?

E- Ba onuran aldetik argi daudela ba birziklatzen dala ahalik eta gehien eta sartu gaitezke ba

birziklatzetik %40 tasa batetik %80-90eko tasa batera. Eta kalteak ba behar bada ohituta

gaudela beste eredu batean eta beti aldaketak beldurra ematen dutela, ezta? Eta guk fisikoki

soliki, eske nola zan, estetikoki bai dela aldaketa potente bat eta gero ohituren aldetik, denon

ohituren baita ezartzen zaio plus bat, ezta? Ba birziklatu egin behar dutela ez borondatez baizik

eta nahitaez. Ordun ba pentsatzen dugu XXI. mendeko gizarte batean Europa mendebaldean

Sasiker taldea


168

ba… zaborraren hondakina beste era batera kudeatu behar dela. Beraz eh, onurak asko

osasunaren aldetik, ingurugiro aldetik, ikuspegi ezkertiar edo progresista batetik nahi

badezute, zer ein hondakinakin, zuzenean erre, zuzenean bota edo, lehengai moduan tratatu

eta handik ere beste enpresa batzuk eta beste ikerketa batzuk ere sortu, edo jarraitzea ba

orain geunden moduan. Eta bueno ba aipatu dudan moduan ba kalteak ez baina zailtasunak

ohiturak aldatzea, ezta erreza eta aldaketa sakonetik beti erresistentziak ekartzen dituzte.

S- Aipatu dezu eredu mixtoa?

E- Ba Itsasondokoa. Ba izango zan eh soilik atez ate jasotzen dala eh gauza bat eta hori da

organikoa. Organikoa jasotzen da Itsasondon ez?, ez organikoa ez barkatu. Jasotzen dena da

errefusa eta orduan mantentzen dira birziklatzeko beste kontainerrak baina, baño, baño

errefusa atez-ate biltzen da.

S- Osea hemen izango litzake %100 atez atekoa ez?

E- Bai Usurbilgo eredua edo…

S- Bale. Gero Gipuzkoan errauskailua da honen aurretik planteatu zen intenbidia ez? Ta zer

iritzi daukazu horren inguruan?

E- Ba egia den a da ba Europan martxan badagoela hainbat herrietan eta egia da baita ere asko

edo nahiko ondo birziklatzen duten herrialde horretan ere ezarrita dagoela. Baina bueno, guk

pentsatzen dugu errauskailurik gabe hondakinak kudeatzea badagoela eta badagoela gainera

hobeto. Eta beharbada XX. mendean errauskailuak egitea izango zen gauza interesgarri bat

baina gaur ezagutzen ditugu beste eredu batzuk eta beste eredu hoien bitartez konturatzen

gara zabor eredu hondakinen %80-85 edo inkluso %90 birziklatzea badagola beraz, zentzua

dauka Gipuzkoa mailan errauskailuak egitea honek daukan kostuarekin, horrek daukan

ingurugiro kaltearekin, osasun aldetik kaltearekin merezi du jakinda soilik geratuko liratekela

%10 erretzeko, eta jakin %10 hori erretzeko ez lukela izango balore kalorifiko handirik, balore

handirik ez? Erre nahi baldin baduzu zer da balore kalorifikoa daukana? Ba beharbada papera,

plastikoa eta organikoa dana, baina justu hiru horrek kentzen badituzu zer da erre behar dana?

S- Klaro, eske planteatzen zen erraustegia zer zen, dena erretzea? E- Ez, ez.

S- Errefusa bakarrik?

E- Bai, errefusa. Bai planteatzen zen errefusa bakarrik baina okerra. Genekiena zen ia martxan

edo eraikitzen egon beharko zela errausgailua eta berriz errausgailua egin aurretik beste

planta guztiak martxan jarri gabe zeuden, besteak beste, plastikoa birziklatzeko, besteak beste

organikoa sortzeko. Orduan, aldrebes eiten ai zien, baita ere apustua, lehenengo errauskailua

eta gero beste guztiak, eta errauskailua izatekotan izan beharko zen bukaeran. Ahalik eta

planta gehien jarri indarrean eta gero pentsatu benetan erraugailua behar duzun ala ez duzun

behar.

S- Bai ez? Zeatik lehengo politikan Ordizin ia jarraita dau 5. kontenedora, organikua hartzen

dauena.

Sasiker taldea


169

E- Bai, bai, organikua, marroia.

S- Eta horren ze iritzi dakazu bebai?

E- Ba aurreko ereduarekin suposatuko zuela urrats bat ematea. Eta urrats bat den einean ba

behar bada zoriontzekoa zena, hau da, Ordiziaren %45 inguruk izena eman zuen 5. kontainerra

erabiltzeko. %45 hartatik zenbat benetan erabiltzen ari dira? %40, %35a, ez dakigu ezta?

Demagun jarri gaitezke ikuspegi positibo batean %40k erabiltzen dutela, zer gertatzen ehuneko

beste 60 horrekin? Klaro, erosotasunagaitik gero da, erosoagoa izango zan baina %60 batek ez

luke birziklatuko.

S- Orduan errausgailua ez geben ekidingo?

E- Eta orain justu aipatzen ari gara Ordiziko datuak organikoaren kontainerren inguruan oso

datu positiboak dira, beste leku batzuetan esperientzia moduan jarri dute, Donostiko bi

auzotan, Zarautzen, Elgoibarren eta frakasatu zutela. Hemen %45ek izena eman zuten, beste

auzo ta beste herri horietan %18k, %16k, oso gutxik.

S- Atez ateko bilketanzuk oan zaborra nun eta zela kudeatuko da?

E- Nora eta nola? Ba printzipioz hortarako egin behar degun plantetan. Momentuz organikoa

tratatzeko Bergaran planta bat egiten ari dira, Goierrin ikusten dugu nahitaez beste planta bat

egin beharko dugu, beharbada Goierriri begira edo Goierri eta Tolosaldeari begira, baina gero

beste bat egin beharko degu, eta gero ikusten degu Gipuzkoan badirela bi planta plastikoa

birziklatzeko, bat dago Legazpi neta planta hori dau topera. Hasiko bagina demagun egunero

bost kilo horrek eramaten, ya beteta egongo zan, topera egongo zen ezta? Hori baita ere

petauta dagoela plastikoa birziklatzeko beste planta bat ez zan aurreikusi, orain hasi beharko

gara aurreikusten beste planta batzuk ere beharko ditugula. Eta behar bada atzera bueltatuko

naiz ezta? %10 errefusa horrekin. %10eko errefusa edo sorteen baldin badugu ba erre egin

beharrean badaude beste teknologia batzuk hori tratatzeko e dermo, e bio… ez ahaztu ein zait

izena. Baña bueno badaude beste sistema batzuk ba erretzea eskatzen dizutenak e.

S- Eta papera eta beira, eta hoiek denak?

E- Paperarekin adibidez ikusten ai gea bai Usurbilen eta papera eskuratzen dan leku guztietan

ba dela aberastasun gehien lortzen den hondakina. Papera saltzeagatik nahiko ondo

ordaintzen dute eta buena zenbat eta paper gehio Portu ba… eta hobekien.

S- Ta hori zer egiten da saldu beste planta batzuetara?

E- Bai, bai, planta batzuei edo enpresa batzuei.

S- Eta beira adibidez?

E- Beira… Planta biomekanikoak ustet direla. Hori errefusa tratatzeko ta hondakinek prozesu

biomekaniko bat hasten dute martxan, ta hortzen uzten dutela, beste tratamendu bat eitea

manualei, hondakinei hori inerte uzteko. Ordun hondakin masa bat egongo zan baina inertea

dana, kutsatzen ez duna, eta hori edozein lekutan ez baina bueno, erosoago denez ba beste

errefusategi edo zabortegi batean uzteko.

Sasiker taldea


170

S- Bai, eta gaur egun nun eta nola kudeatzen da, gaurko sistemakin?

E- Legegileen aldetik daukaguna da hondakinak kudeatzea udalen eskumena dala, baina zer

gertatzen da, udalak ez daukatela gaitasuna eraginkortasunez horri heltzeko edo ekiditeko, are

gehio udal txikiek. Udalen gaitasun hori, eskumen hori, mankomunatu, Goierriren kasuan

Sasiete mankomunitatea daukagu eta Sasietaren esku utzi dugu udalak hondakinak tratatzeko

almena. Goierrin Sasieta…

S- Eske badago hor jende bat esaten duna guk sortzeun zabor hoiek hemendikan,

komunitate autonomiko kanpoa esprtatzen diala baita.

E- Izan daiteke denbora motz batean. Hau da, batzuk EAEtik kanpo ez baina bai Bizkaira

eramaten direla, baina epe motz batekin. Hemendik bi urtera hori bukatu egin beharko zan.

Hori komentatzen dugunean, Ermua dela Bizkaiko herria eta ez txikia dago sartuta Deba

beheko mankomunitatea, Eibar, Elgoibarrekin… Ermuaren zaborra ere Gipuzkoaren barruan

kudeatzen da ezta? Eta gero hemendik kanpo eramatearen arrazoia soilik organikoa, organiko

behin hemen lehortu ondoren. Orduan, zer lortzen da? Badaude enpresa batzuk hondakin hori

benetan konpost ona lortu daitekeelako. Hemengo composta da At, lur onakin onena. Eta hori

ikusten da beste planta horiek eraikitzen diren bitartean, hau da, aurreko kudeatzaileak egin ez

zutena, martxan jarri zutenak oraindik egiten ai gea korrika ta presaka egin gabe dagoelako

ezta?

S- Baino nolabait nahi da atez ateko sistemakin ere lortu bide bat Gipukoako, Gipuzkoak

bere zabor Gipuzkoan bertan kudeatzea.

E- Bai, bai. Eta zenbat eta hondakina sorteen duzun lekutik zenbat eta gertuago izan hobe da,

osea posible baldin bada Goierrin sorteen den hondakinak bertan kudeatzea ingurugiro aldetik

ere hobea da eta ez eramatea hara edo…

S- Gero kostu ekonomikoei dagokionez aurreko sistemakin alderatuta zein izango zan

gutxigorabehera kostua edo? Merkiaua edo karuaua, askotan ez, entzutzen diren kontrako

interesak, atez-atekua karuaua da…

E- Hezkuntzan sartzen dugun dirua zer da arazo bat ala inbertsio bat? Osasunean sartzen

dugun dirua zer da arazo bat edo inbertsioa? Hartzen baldin badugu soilik bilketa, atez ateko

bilketa garestiagoa da, besteak beste jende gehio behar dezulako. Hartzen baldin badezu

konputo osoa, besteak beste zenbat balioko ligukeen guri orain Dosnostialdean errausgailu bat

eraikitzea, hori bai dela millonada bat. Hartzen baldin badugu ikuspegi golobala, osoa, atez-ate

merkeagoa da, zenbakikin zenbat, ba enaiz gai esateko zenbat dan, baina soilik errausgailua

eraikitzea eta soilik errausgailua bera mantentzea oso oso garestia da.

S- Lehen esaozun moduan plastikua eo geo zuk saldu eo etxenbozu, kartoia ondo batuta ta,

gaika birziklatuta azkenian diru bat irabazten dezu.

E- Hori da, hondakinak zer dira zaborra ala lehengaiak? Bai, ikustezue.

S- Ta gero zaborraren kudeaketa kontzientzia ekologiko batekin bat datorrela esan genezake.

Herritarrak kontzientziaren aurrean zein egoeratan daudela uste dezu?

Sasiker taldea


171

E- Ba, ez dakit. Nik eh Goierri eta Ordizia ikusten detena da, bai iruditzen zaidala ta esango det

eh jende aldetik natorrela eh kontzientzia ekologiko nahiko handia dagoela. Eh, Bizkaian

oaindik ez genekienean oraindik zer zan oso ondo, adibidez plastiko birziklatzeko kontainerra,

hemen ia jarrita zeon eta nere ustez, nik ez daukat inolako arazoikan zuei esateko ba Sasietak

azken urte hauetan egin duen lana oso lan txukuna izan dala eta birziklatzeari begira eta,

nahiko pauso interesgarrik eman dituela. Eta kontu da, orain arte egin duten lana ona baldin

bada zergatik aldatu behar dezu. Eta esaten dugu, orain arte eginiko ibilbidea oso ona izan da

baina orain eskatzen dugu beste urrats bat gehio emateko. Eta ikustea hori Ordizi baten edo

Goierri osoan ba hainbat kontainer badaudela, ba bost kontainerrak gehi pilarena, gehi

olioarena. Nere ustez iritziak nahiko aldekoak direla bizi kalitatearen aldetik eta ingurugiro

aldetik, nire ustez. Hori pisatzeko edo neurtzeko zaila da, ezta? Nik uste Goierrin badaola

ikuspegi medioanbientalista bat nahiko potentea.

S- Ya, eta udalan aldetik kontzientzia hori sustatzeko edo ein dau zeoze? Aurreko

legealdikuak?

E- Jejejje, aurrekoan, ni egon nintzen ere aurrekoan. Ba ni egon naiz eramaten adibidez

agenda 21a, ta keba, agenda 21a hurbitltzen dan jendea ba kontzientzia bat teoriz badauka eta

oso sakona gainera. Guk claro, nik hurbiletik jaso dudana agenda 21an adibidez erabat aldekoa

izan da. Orain, hori ze punturarte orokortu daiteke, hor zailtasun gehio izan dezakegu. Baña nik

gai hau planteatu zan eta osoko bilkurara PNVk ekarri zuen mozio bat justo bilkurara PSOEk eta

PNVk mozio bata tez-atekoaren kontra. Eztabaida ez zan bate zalapartatsua izan, beraiek ere

argudio batzuek mahai gainean jarrita, hoiek esaten zuten guztion helburua dala ahalik eta

gehien birziklatzea. Euren argudioak ez doaz esatea ez, ez, egin dugunarekin nahikoa da, ez.

Haiek esaten dute gehio birziklatu behar dugula, ordun guzti hoietatik batzen baldin bagara

leku batean ba oso ondo eta bestela ba…

S- Hombre, pixkat kontradiktorioa alde batetik e baita ez? Esatea alde batetikan helburua

dala gehio birziklatzea eta beste aldetikan errauskailua planteatzea, ordun…

E- Ez, horren argudioa da beti egongo dela errefusa bat, ta hori edo kopuru hori erre egin

beharko dala eta gure ikuspegiaz ez. Edo behintzat hasieratik hori planteatzeak guretzat edo

neretzat ez dauka zentzurik. Planteatu behar duzula errausgailu bat ba planteatu arazoa

dagoenean eta ez aurretik.

S- Noski. Ta bueno pixkat honekin jarraituz baita estaen da nola azken finen ikusten dan

pixkat ingurune baita arazo politiko bat izango balitzake bezala bilakatzen ai dala eta ez

ingurugiro arazoa izango balitzake bezala, ez? Ikusten da Bildu atez atekokin, PNV-PSOE

errauskailuakin eta hor talka eiten da. Talka horien inguruan zeoze esateko?

E- Ba beste leku askotan ez bezalaxe Gipuzkoan hau ere politizatu egin da asko, EHn gaude eta

EHn edozein gai ikutzen baldin baduzu politizatzen da. Ta ikusten dugu Katalunian edo Italian

edo Kalifornian asunto hau ez dela ezkerreko apustu bate do eskubikoa. Segun eta zein den

alkate eta gobernuaren sentsibilitatea honen alde jotzen da edo ez, baina ez da denen arteko

edo eskubi edo ezkerraren arteko talka egiteko gai bat, eta hemen bai, hola atera da

zoritxarrez.

Sasiker taldea


172

S- Bai, azken finean perspektiba orokorra eukitzea ez dizu alibiatzen horrek, ezta?

E- Bai, eta bueno Bizkaian ere aipatu det, aipatu genezake berriro ere Bizkaira bueltatuz PNV-

ko alkate batek proposatu duna. Ta da atez-ate sistema bat eta nere ustez ez du aurrera ingo

ba hautazkoa dalako. Ta hautazkoa den einean ba herritar batzuek asko inplikatuko dira baina

gehienak eo danak ezpadie ba akabo.

S- Azkenen ez dira emaitza berdinak lortuko.

E- Nere ustez ez.

S- %90ea iristea inposiblea izango zen.

E- Ikusi egin behar da, baña nik ez det ikusten.

S- Baña lehen esaozun moduan bosgarren kontenedorakin.

E- Bai, bai, Goierrin bosgarren kontenedora jartzeko kriston kanpaña potentea in zan eta

Goierrin jarri dan herri gehienetan izenak emateko garaian %40-45 artean egon da… A bai

Goierrin Kriston kanpaña ona eginda eta Sasietako teknikuak sakontzen kriston lan polita egin

zuten, ba gehien jota eta Gipuzkoa mailan daturik altuenak %40-45an artean izena eman

zutenek, gero erabiltzen ai dianak… gero ba beste herro hoietan ba Elgoibarren edo Donostiko

auzoetan %16-17, ehuneko hogeitik ez da igotzen.

S- Azkenian horrek ere kostu bat deko ez, eztakit zenbat kamioia pasatzian, eta hemen

hutsik baldin badau bosgarren kontenedoria? Hori ez da esaten ez? Esaten da atez-atekua

karua dala.

S- Bueno gaur egun ere esaten da, jende askok estean du edo birziklapen asuntokin, guk

birziklatzen deu baña gero igual ikusten dezu praktikan eta jendek duda pilo bat dauzke. Ze

kontenedoreta bota behar dan, ordutegik ere eztia errespetatzen… ta hor ere zuk esan

dezuna, obligazio horrek erdi positibo eta negatibo bihurtu deizke, ez?

E- Bai, noiz hasi giñen kotzean zinturoia erabiltzen, bai borondatezkoa zenean edo esan

zigutenean jartzen duzu ala isuna? Kotzearen aegia da eta barruan nere pribatasun baten

barruan nago baño zinturoia jarri behar de tez? Ba bueno…

S-Bueno, ba gure aldetik ezer ez gehio. Oso ondo besterik nahi badezu gaineratu…

Mila esker!

4. Sasieta mankomunitateko egungo lehendakaria eta teknikaria Elkarrizketatuak: Sasietako lehendakari eta teknikaria Lekua: Sasieta Mankomunitateko bulegoak Eguna: 2012/04/28

Sasiker taldea


173



S- Sasietak zenbat herriren zaborra kudeatzen du?

E- Sasaietak 22 herriren zaborra kudeatzen du; Urola Garaia (Zumarraga, Urretxu, Legazpi,

Ezkio) eta Goierrin sartzen diren 18 udalak.

S- Zenbat zabor sortzen dugu Ordiziarrok? Zenbat birziklatzen da?

E- Mankomunitatean 28.000 tona inguru sortu zian 2011. Urtean. Zati bat birziklatzera

bidaltzen dugu, gaika biltzen dugulako, papera, ontziak, beira… betikoak eta horiek dira gutxi

gora behera 10.000 tona eta geratzen diren beste 18.000 dira zabortegira etortzen direnak.

Biztanleko eta eguneko 1.2 kilo sortzen dugu. Eta Ordizian aurreko urteko datuak 2.591.9676

etxez etxe batutakoa+ 23.232 azokakoak izan ziren.

S- Gaikako kontenedoreak noiz ezarri ziren?

E- Mankomunitatea sortu aurretik herri batzuk bazituzten kontenedorek, adibidez Beasainek

Ordizik ez baina Lazkao hortxe hortxe…

Ordizin kasun 1990-1991 ingurun jarri zien kontenedoreak lurreko ZB borobila kenduz.

Lehenengo izan zan berdea, gero urdina, gero horia eta gero etorri dira besteak, txikiagoak,

pilena, arropa eta olioarena. Beirarena bazeuden iada garai haietan Ordizin, berdea baino

lehenagotik. Bakarrik ziela oso gutxi. Ordizin egongo dira 25 bat zabor puntu, 5 kontenedoreak

batera daudenak.

S- Nork proposatu zuen 5. Kontenedorea Ordizian?

E- Aurreko legealditik (PNV) iada bideratuta zegoen baina oaingo legealdiaren (Bildu) hasieran

izan zen ezarpena, ia programatuta zegoen ekimen bat izan zan.

S- Zer egiten duzue Sasietara ekarten duzuen zabor eta hondakinekin?

E- Guk hondakinak biltzen ditugu gaika. Zabortegira doana biltzen ditugu kontenedore berde

hoietan, zaborra nahasian dagoena, dena batea… kamioak jaso eta konpaktatu egiten du,

zabortegira iristen da eta han pisatu egiten da eta gero egiten da deskargatu eta gero hango

makineriakin, zabaldu, aplastatu eta konpaktatu egiten da gero eskoria edo labeko ondar hori

hartu eta horrekin tapatu, estali eta gero ia kamioak gainetik zirkulatzen du. Egunero egiten da

hori. Eta betetzen denean ematen zaio behin betiko itxiera, ordun jartzen dia pakete berezi

batzuk, nolabait aislatzeko edo hor azpian dagoen hori gero gainean metro bateko lur begetala

eta azkenik belar haziak. Hori gero 40-50 urtetan bizirik dago, ur zikinak ateratzen dira bertatik

(ahal den neurrian, kutsadura ebitatzeko, kanalizazio bat daukagu ur zikin horiek hartu eta

tepuradora batea eramateko) gasak urtetan botako ditu, metanoa esaterako (hemen ere ahal

dugun gas kutsatu gehiena jasotzen saiatzen gera, zabortegia pintxatuz eta xurgatuz, gas hori

gero konbustible bezela motor bat martxan jartzeko erabiltzen dugu, horrek ardatz bat

mugitzen du eta ardatz horren bide alternadorea jartzen dugu martxan kilobyteak sortuz, saldu

egiten ditugunak).

Sasiker taldea


174

Hori da zirkuito bat gero dare beste zirkuito batzuk. Paperaren zirkuitoa. Antzeko kamioiekin

kontenedoreak ustutzen ditu (mometu honetan astean 6 aldiz ari gara ustutzen. Herri

handietan noski) pisatu egiten da eta zabortegira ekarri ordez egiten da biltegi berezi batera

eraman, Legorretan dagoen biltegi batera. Han trailer haunditan batzen dute eta guztia

eramaten dute beste biltegi batera. Daukate sistema bat rebista, egunkari eta guzti horiek

sailkatzeko kalditate ezberdinak baitaukate eta gero baita tartean aurkitu daitezken plastiko,

zikinkeriak kentzeko ze hoiek ere azaltzen dira. Eta gero hoiek egiten dute fardoak eta

eramaten dute paperetara ba ia papera fabrikatzeko.

Kontenedore horian dagoena, berdin kamioi batek espreski jasotzen ditu eta deskargatzen du

materiala kasu honetan Legazpin. Legazpin dago ontziak sailkatzeko planta bat. Zeren

enbaseak asko daude, plastikozkoak, metalezkoak, brika… ordun han egiten dute sailkatu

familika eta gero handik material hori erabili behar dutenei bakoitzari bidaltzen zaie behar

dutena.

Beira ere berdin. Guk ez dugu jasotzen beira baina ekobidrio izeneko sistema integratu batek,

enpresa batek, normalean astean behin edo hilean behin edo… kantitatearen arabera.

Kargatzen du eta Laudiora eramaten du eta han dago enpresa bat egiten duena beira guztia

txikitu eta garbitu, etiketak, tapoiak… kenduz eta gero lortzen dute calzin horrela hautse

moduko bat eta hori Laudion dagoen beste enpresa batera eramaten dute eta han labeetan

sartzen dute eta horrekin boteilak fabrikatzen dituzte.

Gero dago kartoi bilketa berezi bat dendarientzako.

Olio bilketa bat ere badago, olio erabiliarena, hori biltzen da hilean behin. Kontenedorean

egon daitezken holako ontzi pila bat olioz beteta, betetako bandeja hartu eta beste bat uzten

dugu. Betetakoak husten ditugu eta olio hori filtratu eta garbitu ondoren eramaten da enpresa

batera eta han egiten dute biodiesela (araban).

Arropa ere jasotzen dugu, horrelako kontenedore txuri batzuk dare hori traperos de emaus-ek

biltzen ditu, klasifikatzen ditu eta balio dutenak 2.eskuko dendetan eta rastroetan eta horrela

saltzen dira. Beste zati bat saltzen die rezikladoreei, adibidez mueble fabriketan sofatako

rellenoa eta egiteko erabiltzen dutenei edo beste batzuk eskutako ohialak… Ordun guk kasu

honetan egiten dugu lana traperos de emausekin, dauke beren pabellolla Andoianen. Han

deskargatzen dute han egiten dute sailkapena eta gero eak bidaltzen dute ba kalidade

ezberdinen arabera ba komeni zaien tokira.

Pilak ere jasotzen ditugu. Jasotzen ditugu hilero pilak beste pilero ontzi hoietatik eta eramaten

ditugu pilas enpresara, dago Sondika ingurun eta beraiek ateratzen dizkiete balio duen zilarra…

eta beste guztia zabortegira.

Organiko bi modutara gestionatzen da; autokonpostaren bidez, zuk etxean baldin baduzu

baratza edo jardin mutur bat, ba jartzen duzu han konposta eta egin dezakezu zuk zeuk

Sasiker taldea


175

zuretzako. Edo kalean dagoen kontenedore marroira bota, eta gero konpostaje planta batera

eramaten da, Azpeitiara, Lapatxera.

S- Ze enpresak batzen du zaborra Ordizian?

E- FCC-Sukia-k gestionatzen du mankomunitate guztian. Lehen udal bakoitzak gestionatzen

zituen bere hondakinak, bakoitzak zeukan bere eskonbreratan ta… baina gerora ba batzuk

kolapsatzen ari ziala ta…. Ordun udalan arteko hartu eman bat izan zan eta azkenean hori

guztia sinkronizatu eta mankomunitate hau sortu zan… ba gero ia eztakit han zein kontratatu

zan….

S- Atez atekoarekin ze aldaketa jasango ditu Sasietak?

E- Kamioia esaterako ezberdinak izan beharra daukate, batek karga laterala dauke, oaingoak

esaterako eta besteek karga trasera eduki beharko du. Udal bakoitzak hartzen dituen

erabakien arabera ba horrek ekarriko du azpiegiturak be hortara egokitzera eta sortuko dien

beharrak asetzera. Ba egin beharko da ba kamioiak egokitu, rutak egokitu, ordutegiak

egokitu… ta ba elkarlan bat egingo da Ordiziko udala eta sasietaren artean .

Sasaietan guk bajako gestioa egiten dugu , altako gestioa ez da gure lana. Eta ba lapatx,

Legazpiko planta, donostiko planta… hoiek ez di sasietaren eskumenekoak. Sasieta ghk-ko

parte da baina hoien gestioaren eskumena ghk-ri dagokio. Beraz ghk bideratu beharko ditu guk

gestionatutako bilketa eta kantiteteen estimazioak egin eta hoientzako azpiegiturak egokitu

beharko ditu. Guri Ordiziko hondakinen gestio aldaketak eragingo digun bezala. Azkenean kate

bat bezala da batak besteari eragiten dio eta beste horrek beste bati.

S- Zabortegiak bere mugak dute eta Sasietari dagokionez noizko aurreikusten duzue amaiera

epea?

E- Gaur egungo sistemarekin jarraituta 2014-2015ean aurreikusten dugu muga baina sistema

aldaketa honekin errefusaren tonelada kantitatea asko bariatzen denez, kasu batean %60 bada

zabortegira doana eta beste kasuan %20a bada, sasietako zabortegiaren bizia luzatu egingo da.

S- Jendeak deitzen ahal du Sasietara kezka, zalantza, zenbait arazotaz… galdetzeko?

E- Honea askok deitzen dute azkenean zalantza asko izaten dira eta guk horretik saiatu gea ba

orokortasun batean hartu eta esplikatu ba nola bildu ondo gaika, zer non bota behar den ere.

Ze askotan egiten dugu eta pentsatzen dugu ondo egiten hai geala baina askotan tetabrikak

botatzen dira kartoira ez? Ta tetabrikak ontzi arinetan joan behar dute. Zalantza horiek eta

akats horiek argitu beharra daude. Hori azkenean atez atekoak ere bideratzen du, akats horiek

konpontzeko ba ez badakizu zeinek egin duen ba topatzen zailagoa da. Esan behar da

gehiengoak ez dela deitzen berdin zaie ondo edo gaizki egin eta beste batzuk berriz deitzen

dute bai hemengo mueille hau honea bota behar al nuke edo… batzuk die ikaragarrik. Bi

estremo daude erabat inplikatuta daudenak eta gizartearen gehiengoa denak ez dauke interes

edo ardura hori. Beharrezkoa den sentsibilitate hau atez atekoarekin errazagoa izango da

zabaltzen, gainontzean oso nekeza dena.

S- Ingurugiroari ze kalte eragiten dio zaborrak?

Sasiker taldea


176

E- Batetik ari gera errekurtso bat botatzen, balio duten gauzak ari gara botatzen. Ari gara

errekurtsoak botatzen berriak erosteko….

5. Zero Zabor taldea: herrian kudeaketa sistema berrien inguruan lanean diharduen

herritarra

Elkarrizketatua: Zero Zabor taldeko kidea Lekua: Herriko taberna Eguna: 2012/04/24 Protokoloak dioen bezala, gure elkarrizketaren nondik norakoak azaldu zaizkie eta ikerketa


S- Noiztik kezkatzen zaitu zaborraren kontuak?

E1- Nik uste…egie esan lehenengo lehenengo kezka ikastolatik Sasietara eramantziguenen ,eta

ikusi genunen han ze zabor pila, ze modutan inpresioa in zigun, usaiek, bai itxurak

beak,…Lehen inpresio egie esan oso txarra izan zan.Azken urteetan ez det arazo bezela

ikusi.Pixkanaka komunikabideetan eta ematen ari diren datuekin kontzientzia irekitzen hasten

zaizu eta beste ingurune arazo batzuekin bai Oiangu, bai AHT-a gaietan sartzen hasten zara.

Adinak berak ere, Internetan ere asko lagundu du. Ormaiztegiko jendearekin hitz egiten hasten

zara, buitreak direla, usaina dela hegoaizea dagoenean…Ikusten dezu sistema hori hankamotza

dela erabat eta horrela ezin dela jarraitu. Arazo ekologikoagatik hasten da kezka. Hasten zea

pentsatzen ze astakeri egiten ari gean eta orain bizi garen bezela eredu honekin ez daukagula

zer eginik eta gero eta geroz eta denbora gutxiago gelditzen zaigula buelta emateko.

S- Batzuek edukiontzi marroia eta errauskailua eta besteak atez -atekoa. Zergatik?

E1- Nik uste galdera ez dela bosgarren kontenedorea edo atez atekoa, galdera da zeinek balio

don gehiago berziklatzeko. Ordun kasualitatea gaur egun hoiek biak dira mahai gainean

daudenak, baina nik uste 0 zabor dinamika martxan jartzeko gehien oraingoz munduan eta

Europan martxan jarri dena eta eraginkorrena atez atekoa izan dela. Bosgarren kontenedorea

orain dela hiru urtetatik martxan dagoena ikusi da %35-40ak ez duela berziklatzen, ez duela

erabiltzen. Eta azkenean mundu guztiak esaten du berziklatzen duela baina datuak hor daude.

Gehiena berziklatzen duena atez atekoa da, ez da Euskal herrian sortutako kontua, ezta

Gipuzkoan baten bati sortu zaion harrikara bat ere.Munduko herrialde askotan dago martxan,

herrialde aurreratuenetan, eta emaitza oso onak ematen ari da.Orduan zergatik gauzak ondo

egitea posible denean gauzak gaizki egiteko erabakia hartu behar dugu ezta? Helburua ahalik

eta gehien berzikaltzea bada, eredu hau aldatzea, eta ahal dela errauskailurik ez egitea, ze nik

uste inork ez duela errauskailu bat bere herrian nahi. Bosgarren kontenedoreak errauskailu

bat dakar azkenen. Kasu honetan Zubietari tokau zaio,baino galdera da…norbeak bere herrin

nahi do errauskailu bat? inork ez du herrin nahi.Ordun hoi ez lortu ahal izateko edo lortu baino

geiau ez in ahal izateko beste sistema bat behar da. Kasu hontan atez atekoa, zeatio?oso

emaitza onak ematen dituelako. Norbaitek beste sistema bat proposatuko balu eta emaitza

Sasiker taldea


177

hobeak emango balituzke, ez legoke arazorik sistema hoi aurrea eramateko,baino oaingoz hoi

da daukeuna..

S- Bien atzetik interes ezberdinak daude. Zeintzuk dira?

E1- Nik errauskailun ingurun garbi dauket diru asko daula jokon, errauskailua in behar donak

enpresa bezela azkenen dirutza bat inbertitu behar do, bostehun miloi euroko presupuestoa

dauke. Hori da dirutza bat gaur egun eta garai hauetan asumitzeko eta horri aurre egiteko urte

asko beharko diena. Ordun, hor eongo lieke nik ikusten ditutenak garai batean boterean

zeuden alderdiak, eta enpresak zaborran inguruan eta hondakinen inguruan dabiltzanen

enpresa asko. Atez atekoarekin berriz, nik interes bat hola ez nizuke jakingo esaten, zein

interes egon daikeen sistema horretan. Interesak onurak bakarrik die zeatik lanpostuk sortzen

ditu, zaborraren kostuak jeisten ditu, berziklaketa sistema bat jartzen da….azkenen sistema

orokorren gaur egungo sistemai buelta ematen hasten gea eta ikusten da gaur egungo ereduk

balio ez donez

ba beste eredu batea biden hau izan daiteke hasiera bat. Eta interesa… denoi interesatzen

zaigu gauzak ondo itea eta ahalik eta emaitza onenak lortzea. Interesik haundiena errauskailu

bat ez egin ahal izatea da.

S- Zuen inguruan iritzi ezberdinak entzungo dituzue. Zer esaten da atez atekoaren kontra

egiteko? Zer argumentu erabiltzen dituzte? Eta edukiontzi marroiaren kontra?

E1- Pufff, argumentazioa baino gehio nik esango nuke hemen bai daudela argumentu

interesatuak, askotan gezurrak ere bai. Erabiltzen ai die garestia dela, gezurra danen,

konprobatuta daunen Hernaniko udaletxeak adibidez hilean eztakit zenbat, baino milaka euro

batzuk aurrezten dituela. Zaborra tonaka-tonaka eraman beharrean berziklaketaren bidez

azkenean tona gutxigo eramaten dittuzte eta uste det 141 euro kobratzen duela zabortegitan.

Ordun zuk zabor kopurua jeisten baduzu, jeisten duzuna aurreztu egiten duzu eta alde

horretatik merkeagoa da. Egia da atez atekoa bera garestiagoa dela egungo sistema baino,

puntu horri bakarrik beidatzen badiogu ze jende gehio behar da ta eskuz iten da.Baino hortik

aurrera orokorren hondakinen kudeaketa merkeago ateratzen da lehen esan detengatik eta

azkenen garestina hoi dalako. Modu global batean begiratuta merkeagoa da eta hor daude

Hernani eta Usurbilgo datuak, ta hoi ez da ez datu interesatue ez ezer.

S- Eta errauskailun aurka ze argumentazioa erabiltzen die?

E1- Hasteko izango litzeke osasunen aldetik, hemen oain esatea errauskailu bat ez dala

arriskutsua osasunarentzat noaino da egia? Hoi hemendik hogei urtea, hogeita hamar urtea

ikusiko da, beste gauza askokin pasau dan bezala, momentun inoiz ez da txarra baino gerora

konturatzen gara gaixotasun konkretu batzuk horren erruz sortzen diela. Bestetik, lehen esan

deun ereduen kontukin, errauskailuak eredu lineal bat suposatzen du, ustiatzen da lurreko,

kasu honetan lurretik datozen lehengaiak adibidez, eta lehengai hoiek erabiltzen ditteu eta

bota egiten ditteu. Zer lortzen deu horrekin?berriro lehengaia hartu behar izatea. Eta gaur

egun ia aspaldidanik lehengai hoiek geroz eta gutxiago daude. Geroz eta biztanle gehiago

gaude eta munduan orokorrean eta baita Euskal Herrian ere izugarrizko txikizioak egin dira

lehengaien asuntoagatik. Ordun ai nintzen esaten eredu linealana , atez atekoak berriz eredu

zirkular bat eskatzen do, dala ustiatu, erabili, baina bota beharrean berrerabili, ahal danen

Sasiker taldea


178

berrerabili, horrek ze sortzen do? askoz gutxigo ustiatzea. Eta helburua hori da, ahalik eta

birziklapen gehiago eginaz, zirkulu hoi istea. Lineala izan beharren eta behin eta berriz 0tik hasi

beharrean hori dena hobeto maneiatzea. Adibide bat dau Italian, daude supermerkatuak

Italian, hemen garai baten iten zan bezela edo esne makina bezela han behin eta berriz

erabiltzeko ontziak daudela, olioa, urarekin, jaboiarekin erabiltzeko kristalezko boteilak eta

nahi haina erabili daitezkeenak. Kasu hortan ikusten da Gipuzkoan 286.000 familia badaude,

familia bakoitzak egunero esne botila bat erabiliko balu esnea hartzeko, zenbat Tetra Brik

aurreztuko lieken. Joera hori da, behin eta berriz erabiltzeko materialak jasotzea, berziklatzea

etab egitea eta horrela zaborra izugarri jetsiko litzateke.

S- Zuek zer diozue? Zuen diskurtsoa zein da?

E1- Orain arte hitz egin deunan ildotik, gaur egungo sistemak ez du balio,pasa in gea,

ingurugiroa ikusten dugu nola dagoen eta beti begira gaude herririk aurreratuenak zer iten

duen, eta argi dago han balio dezakeenak hemen ere balio dezakeela. Gauzak ondo egiteko

behingoz garaiz gabiltza, ze Europatik gero ere etorriko dira lege batzuk, ia sartzen ari dienak,

adibidez esaten due oain dauden bertederok, urte batzutara itxi ingo diela, zeatik bai

osasunerako eta bai ingurugirorako kaltegarriak dielako. Behingoz margen pixka batekin

gabiltzala gauzak ondo iten hasteko garaie da. Berdin kostatzen da, azken finean sukaldeko

ohitura batzuk aldatzea da. Batzuk esango due estekikoki itxura txarra ematen duela baina nik

esango nuke zaborra ezkutatzea, batzuk egin nahi duten bezala, lur-azpiko kontenedorek jarriz

arazoa ez duela konpontzen.Azkenean begiak tapatzea dala, ostrukak iten duen bezela burue

lurren azpin sartu ta bale..ba ez, ba hau dana modu egoki baten gestionatzeko behingoz, nik

uste eredu honi buelta ematen hasteko modu politte dala.

S- Zaborraren kudeaketa kontzientzia ekologiko batekin bat datorrela esan genezake,

herritarrak kontzientzia honen aurrean zein egoeratan daudela uste duzu? Zuek zuen aldetik

zer egingo duzue kontzientzia hau sustatzeko?

E1- Nik uste intoxikazio mediatiko ikaragarria eon dala, eta dagoela, orduan zoritxarrez

gizartea asko mugitzen da komunikabideetan zer ateratzen den eta gure kasuan komunikabide

masibonak edo Gipuzkoan gehien irakurtzen dienak atez atekoaren aurka daude. Ez naiz orain

hor sartuko baina ziur aski beste interes batzuk dituztelako tartean.

Eta hortik jarraituta eta esango nuke desinformazio izugarria daunez, jendea printzipioz eta

gizarteko zati haundi bat kontran dagoela. Baina baita ere egia da martxan jarri den herrietan,

jendeak hasieran beldurra zeukanak eta iruditzen zitzaienak ez dakit zer aldaketa egin behar

zutela euren bizitzan ikusi dutela ez dela hainbesterako. Ez dela hainbesterako eta gainera

kontzientziatzeko laguntzen dola, jendeak ikusten dola gauzak ondo egiten ari dela eta

azkenean normaltasun guztiarekin hartzen duen gauza bat dela. Beti egongo da batenbat

kontran dagoena, baina argumenturik gabe eta kazkagorkeriagatik jarraituko do baino dena

intoxikazioagatik eta probatu gabe iritzi bat egin duelako bere barrun. Honek pixkanaka ikusiko

do ez dela hainbesterako eta bizitzan beste gauza asko aldatu ditun bezelaxe, ba hau ere hala

izango dala. Ze garai batean ere jende askok zaborra lehiotik errekara botatzen zon. Hasierako

Sasiker taldea


179

boom-a pasata espero da jendeak hau normaltasunez hartuko dola eta gehienbat umeetatik

hasita, umeek txikitatik egiten hasita normaltasun osoz ingo baitue urte batzuetara ere.

S- Zuek zuen aldetik zer egingo duzue kontzientzia hau sustatzeko?

E1- Ba guk gehienbat informazioa ahal den eta objetiboena, datuekin eta beste herrialde

batzuetako eta Gipuzkoako bertako datuak plazaratu, herriratu jendeari buzoneoekin

etab.Komunikabide masiboetan intoxikatzen saiatzen diren hoiei aurre egiteko pixka bat. Lan-

taldeak sortu beharko dira herrietan eta gero hitzaldiak eman beharko die adibidez Hernani

Usurbilgo jendea ekarriz eraien kasua herriratzeko. Interesa daukatenak ezagutzea bidean

Hernanira edo Usurbila joatea gertutik ezagutzeko eta pixka bat eztabaida sortu herrian baina

datu obejtiboekin.

S- kontua asko politizatzen ari dela ikusten da, politizazio horretaz zer esango zenuke?

E1- Hoi uste det Euskal Herrin gauza guztiekin gertatzen dala, zorionez edo zoritxarrez. Kasu

hontan hala da, lehenago boterea izan duen PNV-k eredu bat bultzatu do eta eredu horrekin

jarraitu nahi do eta errauskailuarekin bere interesak izango ditu ordun ez dauke beste

irtenbiderik komilla tartean. Ze badaki nahiz eta gaur egun ezker abertzalea boterean dagoen

eredu hau ez dela ezker abertzaleak sortutako eredu bat eta gauzak ondo ateratzen badira ziur

aski beldurra izango du gizarteak ezker aberztalea orain ikusten duen baino erreferentegao

ikustea aldaketa sozialei eta ingurugiroari dagokionez eta beldurrak hortik joango dira eta

politizatzea beste erremediorik ez zaio gelditu.Onartu beharrean denentzat onurak ekarriko

dituen sistema bat dela eta gehiago esango dizut, Valentzian, katalunian eta beste zenbait

herritan kolore guztitako alderdiek jarri due martxan hau, hasi CiUtik eta PPraino eta partidu

sozialistaraino. Madrilgo partidu sozialistak atera duen estrategian adibidez atez atekoaren

alde egiten du eta hemen kontra daude. Pentsatzen dute hurrengo hauteskundeetara begira,

terrenoa prestatzen ai die, ez dakitelako nondik heldu.

6. Zero Zabor hitzaldia Ordizian

Ordizian Zero Zabor taldeak eman zuen hitzaldiaren transkribapena eskaintzen dugu azken

atal honetan, bibliografiarako erabili dugu eta bestalde, datu interesgarriak ematen dira.

Gipuzkoa zero zaborretik etorri gera. Gipuzkoa zero zabor gizarte eragile bat da,

hondakinen gaiakin kezkatuta dagoena eta gipuzkoan zehar hitzaldiak ematen ari geanak eta

gaur Ordizira etorri gera.

Zenbait kontzeptu eta termino azaltzen; zaborra eta hondakina bereiztu egin behar ditugu.

Zaborra hondakinak nahasterakoan sortzen den masa zikin kiratsduna da. Hondakinak aldiz

sortzen dira, guk produktua erabiltzeari uzten diogunean eta bota egiten ditugunean. Produktu

horiek materialez osatuta daude eta hondakinak nahastutzen ez baldin baditugu, material

horiek garbiak dira eta produktu berriak egiteko balio dute. Beraz zaborra arazoa da,

hondakina aldiz baliabidea eta aukera da. Beste termino bat nahiko sarritan erabiliko duguna

errefusa da, gaika biltzen diren hondakinak bilduta gelditzen zaigun gainerako hondakin hori.

Sasiker taldea


180

Gaiakako bilketa ondo egiten bada esaten dugu errefusa hori garbia dela, azkenean organikorik

ez daukalako, ez dauka usteltzen den materialik bertan eta horregatik esaten gu garbia dela.

Gaiakako bilketa gaizki egiten baldin bada, lehen esan dugun zabor nahasi eta kiratsdun hori

edukiko genuke.

Arazoa ez da bilketa sistema bat do bestea, arazoa da gipuzkoan hondakin asko sortzen

dugula, hau da 2011. urtean 350.000 tona. Baina askoz sortzeaz gain bigarren arazo bat

daukagu eta da sortzen dugunaren zati haundi bat, nahasian, material guztiak nahasian biltzen

ditugula. Esan genezake hondakinen % 90ª birziklagarria dela eta momento honetan gipuzkoan

etxeko hondakinei dagokionean %25 bakarrik ari garela gaika biltzen, hau da beste hiru

laurdena ari gara nahasian bidaltzen, beraz hori da arazoa, kopuru haundia sortzen dugula eta

sortutako hori nahasian biltzen dugula.

Zergatik gertazten da hori?

Eredu lineal baten funtzionatzen dugulako gertatzen da hori. Zer da eredu lineala?

Materialak norabide bakarrean bidaiatzen dutenean. Natur baliabideak ustiatzen ditugu behar

ditugun produktuak sortzeko, kontsumitzen dugu eta kontsumitu ondoren bota egiten dugu,

ustiatu, kontsumitu eta bota. Eta horrek arazoak sortzen ditu bi muturretan. Lehenengo

muturrean, natur baliabidetan, mundo mugatu batean mugagabea balitzan bezala jokatzen ari

garelako, betitrako baliabideak egongo balira bezala. Eta beste muturrean ere arazo larriak

sortzen ari gera; mundua zaborrez pilatzen ari garelako, edo bai zabortegietan edo bai errauste

plantetan.

Arazoa orduan ereduan, sisteman dago beraz soluzioa ere sitema aldaketatik etorriko

da. Zein da konponbidea, eredua? Zero zabor eredua da konponbidea. Zero zabor eredu

zirkular bat da, horrek esan nahi du sortzen ditugun hondakinak berreskuratzeko baliabideak

jartzen ditugula, sistema egokiak jartzen ditugula sortzen dutugun hondakin guztiak

berreskuratu eta berriz ere ekonomian txertatzeko. Baina zero zabor eredua zirkularra izateaz

gain, oso garrantzitsua da zirklulu hori ahalik eta txikiena izatea, ahalik eta material gutxien

erabiltzea, ahalik eta gutxien kontsumitzea, zertarako? ahalik eta hondakin gutxien sortzeko

horrek ekarriko du ahalik eta bilketa gutxien egitea, ordun eta garraio gutxio, tratamendu

gutxio, azken finean energía kontsumo gutxio eta kutsadura gutxio. Beraz zirkulua itxi eta

gutxitu.

Badago zero zabor printzipioa deitzen dioguna eta horrek esaten du produktu bat ezin

bada berrerabili ala birziklatu bi aukera gelditzen diela, diseinua aldatzea ala bestela sistematik

kanpo uztea.

Zero zabor programa gauzatzeko hiru mailatan gauzatu behar da; batetik murrizketa,

hondakinik onena sortzen ez dena delako, bestetik birziklapena, hondakinek ez dutelako zertan

zabor izan, baliabide bezala erabili behar ditugu eta hirugarren maila ikerketa eta garapena,

gaur posible ez dena bihar izan dadin.

Sasiker taldea


181

Errefusarekin zer? Gaur egun ez dago sistemarik zabortegiaren beharrik ez daukana.

Saldu nahi digute erraustegia ala zabortegia. Baina esan beharra dago erraustegiak bertan

erretzen denare heren bat zabor bezala gelditzen dela, eskoria eta errauts bezala, toxizidadean

haunditua eta horrek noski zabortegia behar dula. Beste bi heren tximiniatik gora joaten dira

eta zabortegitzat ingurumen guztia hartzen dute. Zero zabor ereduak ere zabortegia behar du,

azken finean zero zabor norabide bat da helburu bat da eta gaur egungo ererealitatetik hara

juteko neurriak progresiboki aplikatzen jun behar gera.

Guk eredutzat hartzen dugu Capanorin egiten dutena. Capanori Italiako herri bat da,

Italiako zero zabor sarean dagoen herri bat da eta bilketa atez ate egiten du. Eta gelditzen

zaion errefesarentzat zentru bat antolatua dauka, horrelako gune bat, eta hor bi lanketa egiten

dituzte. Batetik ikerketa, errefusa hortan zer iritsi dan ikusteko, horren arrazoiak argitu eta

irtenbideak proposatzeko. Eta gero bertara ailegatzen den errefusa hori zabortegietara bota

beharrean, azkenean errefusa horrek organiko gutxi eduki arren zerbait badauka, bai kale

garbitzaileak jasotako hostoak, umeari eroritako bokadilo pusketa… orduan organikoak sortu

lezake arazoak sortu ditzake. Ordun egin behar da aurretik tratatu, organiko hori egonkortu

edo inertizatzeko. Horretarako tratamenduak badaude, azkenan konpostatzean antzeko

tratamenduak dira, aireztatu egiten da eta deskonposatu egiten da baina usteldu gabe. Eta

behain inertizatuta ez ditu sortzen organikoak bestela sortzen dituen arazoak, ez du kiratsik

sortzen, ez du metanorik isurtzen, ez du lixibiaturik eragiten.

Atez ate ez da hemen Usurbilen edo Gipuzkoan asmatu dugun hitz bat, munduan

bilketa sistema hau oso hedatua dago eta normaltasun osoz egiten dute milaka eta milaka

biztanlek. Munduari dagokionez, Italia, Kataluña, San Franzisko bat 800.000 biztanlekin,

Flandria 6 milloikin, Australia…hiri eta herrialde haundiak daude eta biztanle kopuru handitaz

ari gara. Askotan aipatu delako atez atekoa herri txikietara edo landa gunerako, Usurbil

bezalako herrietarako bideragarria izan deikela bainan hiri haundi batetarako Donosti bezala

ezinezkoa dala baina ikusten duzuen moduan aipatutako toki hauetan normaltasun osoz egiten

da herrialde haudiak eta biztanle kopuru oso altuak dituzten arren. Beraz posible bada. Euskal

Herrira etorrita esan Gipuzkoa izandu dala ba gai honetan nolabait iniziatiba hartu duna eta

Usurbil zehazki 2009an, hiru urte daramazkigu bilketa sistema honekin, ondoren Hernani eta

Oiartzun etorri ziren eta Antzuola izan zen azkena. Baina guretzako albiste pozgarria izandu da

34 udalerrik arduraz jokatzea, ingurumena eta osasuna lehenetsiz erabaki zuzena hartzea

guztion onurarako, zero zabor norabideruntz egin izana. Horrez gain ez da Gipuzkoara

mugatzen den bilketa sistema bat, zabaldu deikena eta zabaltzen ari dena da, nahiz eta

martxan oraindik ez den esperientzirik baino Nafarroan bertan Sakanan badaude ia

mankomunitateak eta bideragarritasun planak egiten bilketa sistema honen inguruan. Bizkaian

ere Berriz herrian ari dira esperientzi piloto, bueno herritar batzukin bilketa sistema bat

martxan jartzen organikoa berezita biltzekoa eta errefusa ere uste det baietz eta herrian

bertan konpostagailu bat jarriz herriak berak kudeatuz. Ipar euskal herrian ere bizi kolektiboak,

Usurbil eta Hernanin egon ondoren gogoeta bat egin du eta horren ondoren proposamen

zehatzak baita ere, Ipar euskal herrian ere kudeaketa aldatzeko. Beraz esan genezake Euskal

Herrian epe motzean hedapena izan dezaken bilketa sistema bati buruz hitzegiten ari geala.

Sasiker taldea


182

Gaur egun arazo honi aurre egiteko mahi gainean bi sitema jartzen dira, batetikan atez

ateko bilketa eta bestetik kalean gaur egun dauden horiei, zuek hemen Ordizin daukazuten

bezala edukiontzi marroi bat organikoarentzat gehitzea, 5 edukiontziko sistema.

Atez ateko martxan jarri den herrietan %80tik gorako gaikako bilketen emaitzak lortu

dira. Eta beste sitemarekin, 5. Edukiontzia gehituta kasurik hoberenean %35ko bilketa

emaitzak lortu dira.

Datu batzuk; Hernani eta Zarautz konparatuz, biak biztanle kopuru antzerako izanik,

Hernanik egun batean bildutako organiko kopurua lortzeko Zarautzek hilabete oso bat behar

du. Atez ate sistemarekin haurrik ez daukan familia batean hilabete batean sortzen dun errefus

kopurua beste guztia gaika bilduta, litro erdiko botila batean sartzen da.

Emaitza hauek ikusgarriak dira baina emaitza hauek ez dira besterik gabe etortzen,

mekanismo batzuk daude emaitza horiek lortzea posible egiten dituztenak. Zeintzuk dira

mekanismo horiek? Batetik, identifikazioa; gutako bakoitzak segun eta zer kontsumitzen

degun, nola kontzumitzen dun, kontsumitzen dugun horrekin nola jokatzen dugun ondorio

batzuk ditu, sortuko ditugu mota bateko hondakinak eta kopuru bateko hondakinak, hau da

gutako bakoitzak ardura bat dauka sortzen dituen hondakinen aurrean. Atez atekoak egiten

duena da errealiate hori sisteman islatu eta identifikazio bidez jaso. Gero badago beste

mekanismo bat oso garrantzitsua; kutsatzeko eskubidea desagertu egiten dala hauetatik, guri

administrazioak eta udalek herri guztietan esaten digute herritar arduratsuak izan behar

dugula, arazo haundi eta larri bat dugula zaborrarekin eta horri aurre egiteko birziklatu egin

behar dugula. Baina edukiontziak dauden herritan zer gertazten da? Arduratsuak geala esaten

digute bai baina gero praktikan jartzen digute nahasian jasotzeko edukiontzi haundi hoiek eta

nolabiat eskaintzen digute kutsatzeko aukera, arazoa sortzen segitzeko aukera hori. Atez

atekoarekin hori kendu egiten da, arazoa sortzen baldin badu zertarako eskaini. Bestetik

esaten da herritarrak bere ardura daukala baina administrazioak ere bai. eta horietako bat da

herritarrei bere egitekoa errestea, orduan bilketa puntua herritarrari hurbildu egiten zaio,

etxeko ataritik gertu jartzen da bilketa puntua eta birziklatzea eta jarrera arduratsu hori

aurrera eramatea errezagoa izan dadin.

Garrantzitsua den beste puntu bat, herriatarrak honen aurrean; bildurra, urduritasuna,

kezka, azken finean sentimendu hoiek oso normalak dira, oso humanoak dira eta aldaketen

aurrean pertsonek sentimendu horiek edukitzen ditugu. Hondakinak tartean daudela,

oraindikan gehiago eta batzuk gainera sentimendu horiek edukitzeko xaxatzen ari direnean,

informazio okerra emanda oaindikan gehiago. Sentimendu horiek eman dira atez atekoa jarri

den herri guztietan. Usurbilen herritarroi esan zigutenean atez ateko jarriko zala urduritasuna,

kezka eta bildurra zeuden bain zer gertazten da, azken finean informazio eta ezagutzak

sentimendu horik aldatu egiten dituela, badago mometu bat marra oso garbi bat marrazten

duela iragana eta etorkizunaren artean, jarrera horren aldaketa ematen duena, hori da atez

atekoa martxan jartzen den eguna. Behin martxan jarrita jendeak ikusten du egunerokoa zer

dan, bere bizimodua normaltasun osoz egin dezakeela eta gainera ze emaitza lortzen dian

Sasiker taldea


183

denbora gutxian ezagutzen ditu eta orduan jendea egiten da lasaitu eta aurretik zituen mamu

guzti hoiek funtsik ez daukatela konturatu.

Gipuzkoan atez atekoa jarri den herrietako jendearen jarrera ikertu eta neurtu da;

zehazki Astikerrek Hernanin egindako inkesta baten bidez. Egin zutena da atez atekoa jarri

aurretik jendearen iritzia jaso eta atez atekoa jarri eta 6 hilabetetara berriz. 3 jarrera neurtu

zituzten, aldekoak, konrakoak eta zalantzan zeudenak; kontrakoen kopurua gutxi gora behera

mantendu egin zen (hor ikusi behar da ze faktorek eragiten duten hor, ezagutza izan daiteke

baina baita ere ezin dugu ahaztu gaia nola politizatu dan eta oian gertatzen ari den bezala ere

prentsan ze kanpaina gogor egiten ari diran kontra) zalantzan zeudenak, ezagutzen ez zutenak

behin sistema ezagututa beren postura definitu egiten dute eta ikusi zan nola zalantzan

zeuden ia guztiak aldeko jarrera izatera pasatu zirela (horrek esanahi du hasieran egon

daitezken beldur eta kezka horiak errealitateak kendu egiten dituela eta jendea ikusten dula

normaltasun osoz egin daiteken zerbait dela eta gainera oso ondorio onekin).

Informatzea oso garrantzitsua da eta atez atekoa jarri den herri guztietan partehartze

prozesuak eman dira, eredugarriak izandu dira. Usurbilen %23ko gaikako bilketan geunden,

bilketa sistema honen funtsa herritar guztienagan dago, herritar guztiok gure herriko

sukaldetan gauzak ez nahastean, bereiztean. Eta horretarako herritar guztiei iritsi behar zaie

informazioa eta parte hartze prozesu hauek horretarako gune egokiak dira. Usurbilen 23 bat

bilera egin zian 3 bat hilabetetan, auzoka, arloka, plenarioak eta denetik. Zertarako? Batetik

informatzeko, arazoa kokau irtenbidea ere bai eta pausu horretan bilketa eraginkor bat

martxan jartzea ze garrantzi dun herritarrak ulertzea. Ulertzen baditu gauza hoiek, eman behar

den ohitura aldaketa sinple hori errezago barneratzen delako eta partaide sentitzen delako eta

gero emaitzetan ere bere emaitzak bezala sentitzen ditulako. Bestetik informatu zer dan atez

atea, zer orain arte ez dizue inok esplikatu, ez bada prentsan irakurri duzuena, asko gezurra

dena. Beste kontu bat egiten duena prozesu honek zera da, herritarren proposamenak

jasotzea, herri bakoitza ezberdina gera, bizitza eredua ezberdina da, egitura ere bai orduan

nork ezagutzen ditu ondoen, ba herritarrak. Eta aldi berean erabakiak ere hartu, ordutegia

dala, kamioiaren ibilbideak…

Gure egunerokoa da egun bakoitzari dagokion hondakin atala etxe atarira ateratzea.

Usurbilen ateratzen dugu goizez eta Hernanin ateratzen dute gauez. Usurbilen daukagun

ordutegia da goizeko 6:30etatik 20:30etara atera leizke kalera. Tarte horretan baina kamioia

martxan jartzen denean ez du Ordizi guztia minutu berdinean pasatuko, Usurbil guztia ere ez,

nere (1go hizlaria) etxetik adibidez pasatzen da 12:30tan Mikelenetik (2.hizlaria) 9:30tan,

ordun nik 6:30tatik 12:20etara dauket nik eta berak 9:30ak arte. Eta ez dago zertan 6:00etan

izan beharrik, norbait 6:00etan sartzen baldin bada lantokira 5etatan utzi dezake, beraz

malgutasun bat badago, baina finkatu behar da nolabaiteko ordutegi bat.

Asteak 7 egun baldin baditu astean 6 egunetan biltzen dira birziklagarriak diranak eta

egun bakarrean birziklagarria ez dana. Ordun 6 egunak honela bereizten dira: 3 egunetan

biltzen da materia organikoa edo txerri jana, 2 egunetan ontzi harinak edo gaur egun

Sasiker taldea


184

kontenedore horira botatzen dezutena, egun batean kontenedore urdinera botatzen den

papera eta kartoia eta azken egunean errefusa edo birziklagarria ez dena. Hori da gure

egutegia.

Bildur nagusienetako bat izaten da kiratsa eta usaia. Baina badaude truko txiki batzuk

ba laguntzen dutenak ba usairik eta sortu ez dadin. Materia organikoak usaintzen du usteltzen

denean eta materia organikoa usteletzen da oxigenorik ez daukanean, airerik gabe dagoenean,

ordun in behar dena da bi gauza; batetik airea eduki dezan kuboa irekita utzi eta bestetik

hezetasuna kendu behar zaio. Horretarako egiten zaiona da, sukaldeko papera, konpostagarria

dena kuboari azpian jartzen zaio eta ordun materia organikoak askatzen dituen likidoak eta

xurgatu egiten ditu. Eta horrela egin ezkero ez da arazorik egoten.

Zer da materia organikoa? Askok txerrijana bezala ezagutuko dezue, eta ba dira

sukaldean sortzen diran janari ondar guztiak eta gero baita baratzetako edo loreetako

sobranteak.

Etxeko zintzilikarioez gain kaseta batzuk dauzkegu. Kaseta hauek bi funtzio dituzte,

batetiokan aportazio edo bilketa gunea da eta beste alde batetik larrialdi gunea. Ulertuko

dezuten bezala atez ateko bilketako kamioia ez da jungo azkenengo mendi puntako

baserriraino, gaur egun ere ez da juten. Orduan kamioaia joaten ez den etxebizitza horiekin,

famili horiekin… ba famili horiek lur eremu bat dute eta autokonpostatu dezakete materia

organiko hori, astean 3tan atera behar den hori. Ordun hoiek denak materia organikoa bide

horretatik kendu ahalko lukete, eta beste zatia gaur egun ere, bideguretzetan dena nahasian

biltzekoak badituzte baino gaika bereizteko ia herrietaraino jaitsi behar izaten dute. Beraz

eraman beharko lukete erosketak eta egiten dituzteanean ba bilketa puntu hoietara. Bilketa

puntu hoiek kontrolpean daude, ezin du edozeinek sartu baizik eta horrea sartzeko baimena

duenak. Baina bigarren funtzio bat ere badu bilketa puntu horrek eta da ordutegira egokitu

ezin dan pertsona hori, larrialdi gune honetara eraman ditzazke bere hondakinak. Beti esaten

dena borondatea dagoen lekuan arazoei irtenbideak topatzen zaizkie. Usurbilen 2 etxola daude

horrelakoak, Hernanin 7 daude, Antzuolan 3 eta Oiartzunen 8 beraz herri bakitzak erabakitzen

ditu zenbat.

Lehen Mikelek aipatu duen bezala esan degu identifikatu egiten dela, hor ikusten

dezue kuboak nola daukan zenbaki kode bat. Identifikatu bai baina prentsan azaldu dan bezAla

intimitaterik ez da galtzen. Hor ez du jartzen Mikel edo Ainhoa Arregi ez du jartzen 2. ezkerra

edo… a ez du ezer jartZen, kode bat da, bilketa enpresako kudeaketan daudenek horren

jarraipena egin dezakete eta ez gainea ikuspegi txar batetik, isuna jartzekotik baizik eta arazoak

izan ditzake familia edo pertsona horri laguntzearen ikuspegitik, alegia gaziki ateratzen baldin

badu berarekin prozedura bat dago eta harremanetan jarri aizu arazon bat daukazu, ezea

moldatzen, nahastu egin zera egunekin… horri jarraipena egiteko aukera eskaintzen du. Noski

gazki egiten dunak behin eta berriro eta gaienan gaitasuna dunak ondo ulertzeko eta gaizki

egiten badu, bidezkoa baita “el que contamina paga” eta horri ere bere prozedura jarraitu

Sasiker taldea


185

beharko zaio. Baina hori gaur egun bezala, norbait etortzen bada eta udaletxe aurrean basura

poltsa bat usten badu horrei zigorra iritsiko zaio.

Atez atekoarekin ez da arazoa konpontzen baizik eta sistemna honekin arazoa

konpontze bidean jartzen degu, baino oraindikan zero zabor ereduraino iritsi behar gera.

Atez atekoa martxan jartzen denean kontenedore guztiak gau bat edo bitan desagertu

egiten dira, mantentzen dena iglua da, beiraren kontenedorea. Emaitzak hobetu egiten dira

horrek esan nahi du lehen zabortegira ere beira ere juten zela. Orduan esan dezakegu atez

atekoarekin zerbait ere irabazten dela, espazioa irabazten da, paisaia, aparkalekuak irabazten

dira, nahi det esan aldaketa bat ere maila horretan ematen dela, urbanistikoki.

Ahaztu zait esatea gure egutegian egunak nola banatu ditteun baino ahaztu zait esatea

egunero egunero atera deikela pixa ohialak, konpresak, tanpasak edo dena delakoa. Kamioan

batzen dira aparte gaur egun oraindik errefus bezala tratatzen direlako.

Guretzako funtsezkoa da atez atekoa dagoen herrietan garbiguneak gertu edukitzea.

Zuek ikusiko duzue gaur egun nola kontenedore ondotan usten dien altzairuak, umeen

kotxeak, sofak eta esan behar da hauek gaur egun ere hoiek denak garbigunetara eraman

behar direla edo dagokien lekuetara. Zer gertatzen da? Ez dagoela horren jarraipenik eta

materiala behar dala beste gauza batzuk justifikatu ahal izateko hala nola errauste planta bat

eraikitzea. Ordun gure ustez atez ateko zintzilikai batera atera daitezke hondakinak… baina

beste guztiak eraman behar dira garbiguneetara eta horretarako garbigunea funtsezkoa da

gertu edukitzea. Eta gainera atez atekoa dagoen herrietan garbiguneari beste erabilpen eta

funtzio batzuk ere ematen zaizkie, hala nola konpostentzako lehorkina estrukturatua egotea,

edota hor ere egin daiteke batzuk usten dutena beste batzuntzat erabilgarria izatea, hori dena

garatzeko dago. Eta etxeak egokitu behar baldin baditugu eta gure buruak ere bai, ba kaleak

ere bai ezta? Adiministrazioak ere bere lanak egin beharko ditu.

Komertzioak lehen esan dugun parte harzte prozesu horretan beren atal bereazia

daukate eta prozesu horretan bilera asko egin ziren beraiekin ere. Komertzioei eskaini

zitzaizikien bi aukera, bat beraientzako gaikako sistema egutegi berezi batekin edo etxeetako

hondakinen sitemara egokitzea, beraiek esan zuten etxeko sistemara egokitzen saiatu zirela

eta gaur dira 3 urte etxeetako egutegiarekin funtzionatzen dutela. Bueno esan behar da eskatu

zutela errefusa igandetan atera beharrean ostegunean ateratzea eta horrela egiten dute.

Ikusten duzuen moduan dena hitzegitea da, malgutasunarekin jokatzen da.

Kostetaz hitzegin baino lehenago zenbatit gauza argituko ditteu. Batetik edozein

sistemna erabilita hondakinen kudeaketa udalarentzako koste bat da, gastu bat da, ez du

sekula irabazten hortikan. Esan dezakegu badagoela gipuzkoan bi udal salbuespenak direla

Oreindain eta Mutriku. Beste kontzeptu bat argitu behar dena da tasak. Guk herritarrok

ordaintzen dugun tasa hori ez da bilketan kostea baizik eta horren zati bat, hau da ba bilketa

kostatzen bada 100 ba batzutan 50 ordainduko da tasen bidez, beste batzutan 30 beste

Sasiker taldea


186

batzutan 70. Esan deten bezala beste bi herri horiek kenduta gipuzkoako beste herri guztietan

tasakin ez da kubritzen hondakinen kudeaketa gastua. Ordun hor sortu dan eztabaida hori 26

igoko zaigula eta eztakizer hori faltsua da. Eta bestetik ikusiko degun bezala ere kostea ez da

handiagoa. Udalaren ikuspegitik hitzegiten dugunean hondakinen kudeaketaz 3 atal hartu

behar dira kontutan; batetik bilketa gastuak, tratamendu gastuak eta sarrerak hirugarrenik.

Esaten dutenak atez ateko sistemna garestiagoa dela edukiontziena baino, hor tranpatxo bat

egiten dute eta begiratzen dute bakarrik bilketa gastuena. Bai bilketa gastuetan garestiena

atez atekoa da eta logikoa da zergaitik? Azken finean askoz bilketa puntu gehiago daudelako,

esan dugu herritarrei bilketa puntua gerturatzen zaiela etxeko atarira beraz etxeko atari

bakoitzean poste bat dago, eta poste bakotzean ere etxebizitza bakoitzak bere posizioa dauka.

Ordun askoz puntu gehiago bildu behar dira askoz denbora gehiago eta langile gehiago behar

dira baina zer gertatzen da? gero tratamendu gastuak daude. Biltzen dan honakin bakoitza

gero eramaten da tratamendu plantara, zabortegira edo dana dalakora. Eta atal

bakotzarengatik prezio bat ordaintzen da. Guztioetatik garestiena errefusa da, zabortegira edo

erraustegira doan zatia, orduan zenbat eta gaikako bilketa hobea egin askoz errfusa gutxiago

geratzen da, beraz tratamendutan asko ere gutxiago ordaindu behar da errefusatik eta diru

asko aurresten da. Eta bestetik daude sarrerak, batetik lehen aipatu ditugun tasa horiek,

herritarren ordaintzen duten zatia bainan baita ere ontzi arinak eta paera eta kartoia

biltzeagatik udalak hori kudeatzen badu zuzenean plantara eraman eta dirua jasotzen du.

Beraz atez atekoarekin askoz gehio jasotzen denez, sarrera hoeik ere handiagoak dira. Ordun

hiru 3 hoiek batzen baditugu denetatik merkeena atez atekoa ateratzen da. Gero 4

edukiontziena eta garestiena 5 edukiontzi bidezkoa.

2010ean errefusa tratatzea eta materia organikoa tratatzea nahiko paretsu zeuden,

errefusa garestiagoa izan arren. Munduan europan erabiltzen dan printzipio hori “el que

contamina paga” hemen ez da aplikatzen. Gaur egun 2012. urtean tasak printzipio horretara

egokitzen hasi dira eta organikoa tratatzea kostatzen da errefusa tratatzea kostatzen denaren

erdia, 70 euro/tona organiko , errefusa 140 euro/tona, beraz honen irabaziak askoz

handiagoak dira gaikako bilketa ona egiten dun sitemaren alde. Eta bestetik ingurumenean eta

herritarren osasunean eragiten diren kalteak, horri zer balio ematen diogun, nola baloratzen

dugu hori dirutan eta azkenan hori ere txertatu beharko litzake hemen, azke finean sistema

batek eta besteak eragiten dituzten ondorioak ere bere baitan hartu beharko liratekeelako.

Usurbilgo itunean daude hamazazpi eragile, tartean alderdi politikoak eta sindikatuak

ere bai, hala nola; LAB, ELA, CCOO, gizarte eragileak; Greanpeace, Ekologistak Martxan,

Eguzki… hoiek egin zuten 2010ean itun bat non bertan aipatzen dan Gipuzkoan guztira atez

atekoa zabalduko balitz, gaur egun dauden lanpostuez gain, lanpostu hoiek birmoldatu egin

beharko lirateke noski, baino, lanpostu horiez gain beste 477 lanpostu geihago sortuko

liratekela. CCOO-ek berak aipatzen du, atez atekoaren osagarri gisa, beraien aurreikuspena da

estatu mailan 14 000 lanpostu sortuko liratekeela Sistema de Deposito Devolución y

Retornoko makina batzuk martxan jarriko balira, hortik biltzen den material hori

bereskuratzen. Horrez gain Europako Batzordeak ere, orain dela gutxi argitaratu du esanez,

legedian ere, hondakinen legedi egoki bat edukiz gero, 72 mila milioi euro aurreztuko

Sasiker taldea


187

genituzkela urtean eta Europar Batasun osoan 400 000 lanpostu sortu liretezkeela. Beraz krisi

egoera latz honetan, ingurumena, osasuna…lehenezteaz gain udal ekonomia eta gainera

lanpostuak sortzeko baldin bada ba ongi etorria izan dadila bide horretatik ere.

Bukatzeko, gai hau aipatu nahiko genuke;

Autokompostatzea da lurrari kendutakoa itzultzea eta hor ikusten dezue berriro ere

zirkulua. Zero zabor filosofiakin bat egiten dun ekimena da autokompostatzea. Azkenean da

sukaldeko ondar guzti hoiek gehi lorategitik datoztenak nahasi eta ongarria lortzea. Guretzako

da ekimen oso oso garrantzitsua. Hori sustatzeak ez du esan nahi orain arte agintean egon

dianak egin dutena, hau da, kompostagailuak erosi bai, prentsaurrekoak eman bai, baina gero

Gipuzkoako hainbat mankomunitateko biltegiak beteta eduki konpostagailuz, eta askoz

urrutirago joan gabe Sasietan bertan biltegi batean daude konpostagailua kutxa berde pila pila

plastiko berdea kendu gabe, eta hori ez da sustatzea, hori da makilaje berderako erabiltzea da.

Gure ustez sustatu behar da bi norabidetan. Bat da; udal batek serioski hartu behar du gai hau,

azken finean sortzen ditugun hondakinen %40ª, ia erdia, da txerrijana edo materia organikoa,

beraz kontutan hartzekoa. Gainera, zabortegietan arazoak sortzen ditun lehengaia da. Zer da

sustazea? Udal batek eta mankomunitate batek hartu behar dute udala eta esan. Ze

herritarrek du lur eremu bat eta konpostatu dezake, gaur egun zenbatek autokonpostatzen

duten alderatu eta aterako zaizue ikaragarrizko konpostatzaile pila egon daitezkela Ordizin.

Hoien bila joatea, hoien bila joateko baliabideak eta bitartekoak eta denbora inbertitzea, hori

da egin behar dena. Baina horrez gain beste faktore bat gehitu behar zaio; hobariarena.

Herritar batek, berak gestionatzen badu materia organikoarena ez zaizkio biltzaileak etorri

behar kuboa bolkatzera, ez du garraiatu behar, eta ez da konpostaze plantan tratatu behar.

Beraz herritarra jasotzen ari ez den zerbitzu batengatik ez dauka zertan ordaindu beharrik,

udalak ezin dio kobratu eman ez dion zerbitzu batengatik. Beraz hor hobari bat aplikatu behar

da. Usurbilen, Hernani, Oiartzunen bide horretan lana egin dadin, hau da, serioski

konpostatzailearen bila jun eta diruz, karteraz ere lagundu gero gertatzen dira or ikusten

dituzuen igoerak. Ba usurbilen 96 famili zian ekimen honi eutsi zitzaionean aurretik

konpostatzen zutenak eta benetan bultzatu danenan eta ekonomikoki ere lagundu denean 524

famili gea konpostatzen dugunak, 524 famili bider 2.7 kalkulatzen da famili bakoitzeko ba ia

1500 pertsonetaz hai gea hitzegiten. 6000 biztanleko herri batean 1500 biztanlek materia

organikoa ez ateratzea kalea ere kontutan hartzekoa da bai herritarrentzako baina baita

udalarentzako ere.

Bigarren pausu bat egin zan. Landa eremutan bizi dian herritarrez gain pisutan bizi

ginenoi ere aukera emateko konpostatzeko. Hortarako udalak lur publikoak jartzen ditu

ekimen hori sustatzeko, kasu honetan parke publikoak, gune bat prestatzen du udalak, hesitu

egiten du eta konposta giteko beharrezkoak diren gauzak jartzen ditu. Ordun gero gune hori

dagoen inguruko biztanleei eskaintzen zaie aukera talde bat osatu eta gune hori kudeatzeko.

Gaur egun martxan horrelako 3 gune daude Usurbilen, joan dan azaroan jarri zen martxan

lehena. Bakoitzian 15 bat famili gaude, baina izena emanda daude 150 famili ekimen honetara.

Sasiker taldea


188

Autokonpostatzeak badauKa eragin oso positiboa hondakinen kudeaketarako baino kaleko

konposta honek ere badauka bigarren puntu oso garrantzitsu bat ere. Konposta hau kalian

guztien bistan guztiek pasiatzen duten lekutik gertu edukitzean, inguruan integratuta eta

jendiak jakinda materia organiko hori bertan ongarri bihurtzen dala. Jendiak ikusterakoan

horrek ez duela usai txarrik botatzen, konposta egiterakoan ez delako usteltzen aireztatu

egiten delako, guzti horrek jendean mentalitatean aldaketa bat dakar. Konturatzen da lehen

zikintzat eta arazotzat zeukan hori ondo jokatu ezkero ba aukera bat dala, ongarria lortu

daitekela eta gauza onak in daitezkela, baliabide bezala.

2002. urtian diseinatu zutenian PIGRU, zer hondakin sortuko zan aurreikusi eta egin

zuten hondakinen kudeaketarako plan hau, horren barruan erraustegia kokatzen da. Plan hori

egin zutenean egoeraren azterketa egin zutenian aztertu zuten Italian iada martxan zeuden 2

planak; atez atekoa eta 5. Edukiontzia. Eta zer esaten du PIGRU-ak, konparaketa horri buruz?

Hiru ikuspegitatik ikusi zuten; batetik herritarren partehartzea, bestetik bildutako kantitatea

eta bildutakoan kalitatea. Eta plana atera aurretik ikusi zuten atez atekoak 3 ikuspegi hauetatik

irabazten zuela argi eta garbi.

Gu italian egon gera eta Katalunian egon gera eta han ikusi dugu hemen ikuten ez den

fenomeno bat. Han alderdi guztiak daude alde, kolore guztietako alderdiak, hemengo PSOE

bezalakoa, CIU… hemen alderdi horiek kontra daude eta beraz ikusi dezakegu ez daudela bere

nahietan, ez dutela lehenesten ingurumena zaintzea, osasuna zaintzea eta bilketa eraginkor

bat martxan jartzea. Badirudi beste helburu batzuk daudela eta helburu hoietarako oztopoa

zaiela atez ateko bilketa.

Usurbilen eta Hernanin garbitaniak jasotzen du zaborra, Oiartzunen Cespa eta

Antzuolan FCC.

Ormaiztegi alboan sasieta, Azpeiti ondoa Lapatx eta Zarautzen urteta.

Itsasondo; eredu mixtoa, materia organiko eta errefusa atez ate biltzen da beste guztia

kontenedore haunditan.

Arazo larriak sortzen baditu kontenedore berdeak, udalak ezin du hori eskaini eta

kendu egin behar ditu. Ezin da borondatezkoa izan, betebehar bat izan behar da. Beraz ezin

gara hasi… galdeketak ez dauka zentzurik, arazoa konpondu nahi duzu ala dagoen bezala

jarraituko dugu irtenbiderik eman gabe. Norbaiteri galdetu zaio ea mozkortuta dagoenean

kotxea erabili beharko lizateken ala ez? Arazoa (istripuak) baldin badaude soluzioa eman

beharko diegu ala?

Gaur egun dauzkagun azpiegiturak ez daue zero zabor eredu baterako prestatuak

baizik eta zaborra sortu eta horrekin zer egingo degun… eskema hortan. Orduan gaur egungo

azpiegiturekin ez da nahiko. Gipuzkoa osoa jarriko bagenu gaikako bilketa eraginkor bat egiten

beharko lirake ontzi arinak, plastikoa esaten zaiona tratatzeko planta gehiago, papera eta

Sasiker taldea


189

kartoia tratatzekoa baina batez ere materia organikoa konpostatzeko planta gehio. Prentsan

ere egon da eztabaida eramaten dutela zaborra Frantzira, ez dakit nora… ba hori pixka bat

kokatzeko. PIGRU horretan esaten zan 2009rako gipuzkoan 3 konpostatze planta egon behar

zutela, bat lapatxekoa, beste bat Bergaran epelen eta beste bat zaldunbordan Irunen eta

hiruren artian 30.000 tona hondakin urtian konpostatzeko gaitasuna eduki behar zuten, hori

2009rako. Baina zein da errealitatea 3 urte beranduago, eraikita dago bakarra lapatxekoa,

gainea hau da planta piloto bat, proba egiteko eta gero bestiak honen arabera egiteko.

Lapatxeko plantak dauka urtian 2.500 tona hondakin konpostatzeko gaitasuna dauka. Baina

errealitatea da gaur egun ba atez atekoakin eta 5. edukiontziakin gaika biltzen dan materia

organikoa 6.000 tona diala urtian, hau da doblia baino gehio. Zer ari zan gertatzen oainarte

horrekin? 2.500 konpostatzen zian eta beste guztia lapatzetik 100 metrotara zabortegi bat

dago, hara botatzen zan usteltzera. Azkenian herritarrek egindako ahalegin hori gauzak ondo

egiteko bukatzen zun zabortegian. Zer hai dia gaur egun egiten kudeaketan daudenak? Erabaki

dute zabortegira ez dula jun bihar gaika bildutako hondakin hori, ordun azpiegiturak ez

daudenez gipuzkoan, eta azpiegitura hoiek egun batetik bestera ezin dianez egin ba erabaki

dute beste nonora eramtea materia organiko hori konposta dezaten eta ez zabortegira bota.

Eta hor hai dia eramaten nafarroa garaira, lapurdira (baina eusko jaurlaritzaren erantzunaren

zain daude) eta orain bilatu dira beste irtenbide batzuk, Burgosen, Sorian…. Behintzat hemen

azpiegiura horreik egin bitartean konpostatu dadin. Horrekin batera Bergaran egitekoa zena

martxan dago iada, horren eraikitze lana hasiak daude eta espero da urte eta zehozer barru

hori martxan egotea. Noski gero egin beharko da plangintza bat beste eskualdetan ere planta

horreik nun jarri behar diran diseinatzeko. Gu zentzu horretan gera ahalik eta sakabanatuen

jartzearen aldekoak, planta txikik eta lekuan lekuakoak, gertutasun printzipioa bermatu dadin,

hondakinak ahalik eta gutxien biajatu dezaten. Guk hor jerarkia bat mantenduko genuke,

ahalik eta planta gutxien eraikitzearena, lehentasunezkoa norberak berak autokonpostatzea,

lehenik landa gunekoa gero etorriko litzateke komunitatekoa, taldekakoa, lurra ez daukenai

udal lurrak egokitzea, ondoren etorriko litzateke sortzaile handiak, alegia, ba merkatal guneak,

ikastetxeak, fabrika haundietako jangelak, alegia bertan sortzen dan organikoa ez dadila

bertatik atera eta gero egongo liake lapatx bezalako plantak, gure planteamendua izanik ahalik

eta mankomunitate gehienak beraiena edukitzea, gertutasun printzipioagatik. Eta gero ia

azkenik egongo litzateke ba biometanizazioa, baina ez genuke biometanizazioan lanik egitea

aurreko danak ez baditugu ondo landuko.

Konpostatzeaz aparte badaude beste mekanismo batzuk, elikagaien bankua esaterako.

Merkatal guneetan eta salgai dauden produktuak kadukatu aurreko 2 aste lehenago edo

errretiratu egiten dituzte, produktu horiek ondo daude. Ordun produktu horiek lehen bezala

zabortegira bota eta arazoa sortu beharrean elikagaien banku horrek egiten duna da hori bildu

eta egoera ekonomiko txarrean dagoen jendeari banatu, jangela sozialetan eta… beheraino

jaitsi gabe ez? konpostuta gabe, horri etekina ateratzeko.

Sasiker taldea


190

Ordizia aldatzen: gure zaborrarekin zer? - ordiziakoahotsa.net · Sasiker taldea Ordizia aldatzen:...

Documents

Transcript of Ordizia aldatzen: gure zaborrarekin zer? - ordiziakoahotsa.net · Sasiker taldea Ordizia aldatzen:...