56. zenbakia (2006ko abendua)

aarrttzzaappee56. zenbakia - 2006ko abendua

]SENTSIBILIZAZIO EGUNA]SANTO TOMAS PERIA]

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

Mendebaldeko SaharatikGabon zoriontsuak

JULIO ARANBURU

]]5/Inkesta: Gabonak

]]6-7/Getarian zer berri?

Santo Tomas periaGabonetako kantaldia

]]8-11/Erreportaia: Mendebaldeko Sahara]]12-13/Argazkien Txokoa: Sentsibilizazio Jolasak

]]14-15/Elkarrizketa: Julio Aranburu]]17/ELAN-EUSKADI

]]18-19/Ttipi-Ttapa

]]20/Katraponako petriletik: Elena Aginagalde]]23/Akordatzen: Santa Luzia Eguna

artzape56. zenbakia

2006ko abendua

Neguko eguna, argitu orduko iluna

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune

Urresti, Harkaitz Etxaniz, Kepa Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro [kolaboratzai-leak] Juanjo Perez [maketazio berria] Vicente Dávila [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape

[inprimaketa] Gertu [tirada] 1.125 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel: 943 00 05 [email protected]

2006ko abendua artzape-3

Gure Txeru Elkartea

Argazkia: Orreaga Andueza

upa irakurleok!

Abenduko ale goiztiar honetan, atalberri bati hasiera eman diogu: Ttipi-Ttapa……; 53. alean, gutunen atalean,asmo honen berri eman genizuen:batetik, Getaria ingurua ezagutu etaezagutarazi nahi genuen, eta bestetik,irakurleen argazki txoko bat eskaini.Oraingoan, irakurle batek ibilbide batproposatu digu: ITURRI TXIKITIKKAMINO ETXERA. Atal hau orrialdebatekoa izango da aurrerantzean,baina oraingoan, lehenengoa denez,bi eman nahi izan dizkiogu.

Bestalde, 2006. urtea bukatzen arida, eta ez dakit zuei ala gertatu zai-zuen, baina Artzape taldekoei ziztubatean joan zaigu urtea; ohi denbezala, gauza onak zein txarrak izanditugu (badakizue, bekatu txikiak… ),baina, axola ez bazaizue, Olentzero-tan ikatzik nahi ez dugunez, txarrakalde batera utziko ditugu, badaez-pada ere.

Horrenbestez, eskerrak eman nahidizkizuegu aldizkaria osatzen lagun-tzen gaituzuen guztioi, eta besterikgabe, Artzapeko kide guztien parte-tik, Gabonak ondo-ondo pasatu eta

URTE BERRI ON GUZTIOI!!!

4-artzape @topagunea.com

gutunak]

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahi baduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbidera bidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnak mozteko eskubidea izango du Artzapek.Ez dugu testu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez du bere gain hartuko argitaratzendiren iritzien gaineko erantzukizunik.

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

A

2006ko EguberriakEgutegiaren legea jarraituz, 2006koabenduaren bukaeran Eguberriak ospa-tuko ditugu. Nire hitzetan Eguberrie-tako hainbat alderdi jorratu nahi ditut.Eguberriak bizitzeko eta aztertzekoabiapuntu ezberdinak daudela iruditzenzaidalako.

Kulturaren ikuspuntutik: egun berezihorietan nabarmenagoa da gure kultura-ren oinarri garrantzitsu bat kristauta-suna dela, eta bere hanka sartzeakgutxiagotu gabe, askok onartzen dutekultura kristau horrek denon gozamene-rako utzi dituen altxorrak. Musika baka-rrik aipatuta, sinesmenik gabe ere zora-garriak da Bachen “ Eguberrietakooratorioa”, ederrak gure herriak sortudituen gabon kantak. Kristauen Egube-rriak denontzat sortu ditu horrelakobitxiak; batzuentzat otoitz bide gerta-tzen direnak, besteentzat plazer esteti-koa dakarte.

Historiaren ikuspuntutik: gaur egunospatzen ditugun Eguberriak bere histo-ria luzea baitute. Ospakizun berezibezala, historia hori IV. mendean hastenda, Erromako Elizak, Eguberriaren ospa-kizunari hasiera ematen dioenean. Jaihauen hasieran garbi agertzen da, orduarte ospe handiz egiten ziren eguzkiarenohorezko festak deuseztekogogoa.Urruti dagoen hasiera hartatikgaur arte, une garrantzitsu bat XIII.mendekoa da, Asisko San Franziskok,lehengo jaiotza ipintzen duenean, etabeste bat, globalizazioaren mendean,XX. mendean, gure Eguberriak IparAmeriketako kutsua hartzen duenean.

Sinesmenaren ikuspuntutik: Egube-rrietan gure sinesmenaren muineandagoen pertsonarekin aurkitzeko aukeradaukagu: Nazareteko Jesusekin. Bera-rengan gu bezalako gizakia egiten da,historiaren, munduaren, hasieratik gumaitatzen eta gu salbatzen gaituen Jain-koa. Kristauontzat, Jainko Hori ez daaurpegirik gabekoa, Belengo haurtxoa-ren aurpegia dauka. Bera da historianJainkoak eman digun oparirik handienaeta opari hori da Eguberrietan ospatzeneta eskertzen duguna.

Beste ikuspuntu batzuk aztertu gabegelditzen naiz. Bihotzez EGUBERRI ONDENOI!

Aitor Emazabel

Artzapetik begirainkesta]


Nola ospatzen dituzueGabonak? Zerbait bereziaegiteko aprobetxatzen alduzue?

Emaztea oriotarra denez, Gabonen erdia Orion pasatzendugu eta beste erdia, hemen, Getarian. Aurreko urtean,Gabonak Dakarren igaro nituen eta aurtengoak desberdi-nak izango dira; gustura nago.

Gabonen erdia herrian pasatzen dugu eta beste erdiaUsurbilen egoten gara, gurasoen etxean. Urtero Gabonak desberdinak izaten dira; baina ezdugu aparteko ezer egiten.

Gabonak herrian pasatzen ditut eta lagunekin egoteko etaberaiekin jolasteko aprobetxatzen dut. Bizarzuri eta Erre-

geen kabalgata ikustea ere gustatzen zait.

Itxaso Legorburu

Aitor Bordagarai

Ane Loidi

Kepa Goikoetxea

Urtero gabonak herrian pasatzen ditut eta aurten erehala egingo dugu. Familiarekin biltzen naiz eta etxerabeste egunetan baino beranduago joaten naiz.

Musika Tailerreko haurrak “Din, dan, don” abesten.

Haurrak domino erraldoi batekin jolasean.

Gabonetako kontzertua

Urtero bezala, Getariako elizan Musika Eskolak antolatu-tako Gabonetako kontzertuaren emanaldia izan zen. Ber-tan, Musika Tailerreko haurrak, Musika Mintzairako hau-rrak, Talde Instrumentala, Getariako Abesbatza etaGetariako Musika Bandak hartu zuten parte. Guztiek,banaka jarduteko aukera izan zuten, eta amaieran, denakbatera Hator-Hator abestu zuten, han bildutako guztiengozamenerako.

Santo Tomas eguna antolatu zutenGure Txeruko kideek abenduaren16an. Eguna eder argitu zuen,hotza baina eguzkitsua, eta halaeutsi zion festa giroak iraun zuenbitartean.Goiz-goizetik hasi ziren frontoianlanean: taberna muntatu, taloen

orea landu, txorizoa eta hirugiha-rrea prestatu… Jaiari hasiera ema-teko unean dena zegoen prest.Jende ugari gerturatu zen hanprestatutako guztia dastatzera:taloak, txorizo pintxoak, sagar-doa, txakolina, ardoa… MusikaEskolako ikasleak han sortutako

giroa oraindik gehiago alaitzealortu zuten beren trikitixekin.Goizari amaiera emateko, txerri-kume eta arkume bat zozketatuzituzten. Arratsaldean berriz, Txerukoekgaztaina erreak banatu zituztendohainik.


] getarian zer berri?

Santotomaseko peria, txorizoa eta ogia

Makina bat talo erre zuten Txeruko kideek txapa gainean.Txorizoa behar den bezala frijitzen.

Euskararen Nazioarteko EgunaLarru Haizetara antzezlanarekin eman zitzaion hasieraEuskararen Nazioarteko Egunari abenduaren 2an: Esko-lako zine aretoan bildu ziren lagunek nahiko barre eginzuten Ez dok Hiru Bikoteatroko taldekoen ateraldiekin. Igandean, abenduaren 3an, Udaleko Euskara Zerbi-tzuak, Euskal Jolas tradizionalak antolatu zituen fron-toian herriko haurrentzako; hotza egin zuen arren, Txa-txilipurdi taldeko kidekoek ederki jarri zituzten jolaseanbertan bildutako haur guztiak.


] Lur Sarea

Getariako Udalak 2004 urtean Agenda 21eko prozesua martxanjarri zuen eta proiektu hau aurrera eramateko inguruko besteherriekin batera Udal talde 21 Urola Kosta (Getaria, Aia, Aizar-nazabal, Orio, Zarautz, Zestoa eta Zumaia) osatu zuen.Baina jarraitu baino lehen zenbait gauza argitzea komeni da:

- ZER DA AGENDA 21?Garapen jasangarria lortzeko tresna. Garapen horretan ekono-miako, gizarteko eta ingurumeneko helburuak uztartzen dira,bai orain, bai etorkizunean giza garapenerako ahalik eta baldin-tza onenak sortzeko. Hots, Agenda 21eko helbururik nagusienaherritarren bizi kalitatea hobetzea da ingurumena kaltetu gabe.

- NOLA GARATZEN DA AGENDA 21?Prozesu honen hasieran diagnostiko bat egin zen herriaren ego-era aztertzeko. Behin hau eginda arlo bakoitzeko helburuak plan-teatu ziren eta hauek lortzeko zenbait ekintza: etxebizitza, hez-kuntza, turismoa, energia, ura, baliabide naturalak... arloeninguruan. Horrela Getariako Ekintza Plana osatu zen eta 2006urtean Udalbatzarrean onartu egin zen. Bestalde, Getaria iraun-kortasunaren bidea jarraitzeko helburuarekin Udalsarea 21ensartu da (EAEko Iraunkortasunerako Euskal Udalerrien Sarea). Sare honek Agenda 21 garatzen ari diren artean koordinazio- etalankidetza-foroa izatea du helburu Agenda 21 garatzeko ezin-bestekoa da partehartze publikoa eta horrela prozesuaren zeharGetarian herritarren foroak egin dira ekarpenak Ekintza Planeanagertzeko.

- ORAINGO EGOERA:Getariako Ekintza Planak ekintza asko jasotzen du, batzuk epemotzean, ertainean edo luzean egiteko. Horietako batzuk erelehentasunezkoak dira. Hurrengo lerroetan Ekintza Planeko errepasoa egingo dugu nonazpimarratuko ditugu orain arte hasitako edo egindako ekintzak:

LE2. Etxebizitza eta oinarrizko zerbitzuak bermatu. ‘U’ itxurako skaterako pista bat egitea. Enkante publikoan dagoazaroaren 27a arte, eta proposamenak jasotzen ari da Udalaondoren esleitzeko eta kiroldegiaren kanpoan ipintzeko.

Gazteleku bat irekitzea Alondigan. Zerbitzu hau eskaintzekoenpresa esleitu da, “Hezi Zerb Elkartea dela” eta Alondigan ego-kitze lanak amaitzerakoan irekiko da, Eguberrietarako espero da.Gaztetapen etxola bat eraiki bertako beharrak asetzeko: komu-nak, surf, salbamendua. Azaroko Tokiko Gobernu Batzordeakonartu duenez, egitasmoa laster argitaratuko da lanak egitekoenkante publikoa.

LE3. Hiri ingurunearen eta ingurumen zerbitzuen hobekun-tza. Elkano enparantzaren berrikuntza lanak burutu. Hauek udarabukaeran amaitu ziren.

LE4. Herriko mugikortasun beharrak iraunkortasun irizpidee-kin ase. Lormendi Aldapan eskailera mekanikoak. Bi lan daude, biakenkante publikoan ezarri direlarik. Lan bat obra zibila egitea, hauda indusketa lanak egitea. Bestea eskailera bera hornitzea eta ins-talatzea da. Meaga eta Askizu auzoetako baserri batzuetarako bideak kon-pontzea. Aldazabal eta Ziotzaga-Goikoa eta Ziotzaga-Bekoabaserrietarako bidea asfaltatzean datza eta burutzen ari dira.Bista Onako eskailerak egin. Nahiz eta urte hasieran udaberrianamaitzeko lana zen, enpresa esleipendunak ez du kontratua bete.Hala eta guztiz ere agindu du urtea amaitzerako burutuko duela.Iturzaeta Herri Eskolan igogailua. Lana enkargatuta dago, etalaster batean hasiko dira.

LE5. Herritarrekiko komunikazioa eta herritarren sentikortzeeta parte-hartzea hobetu. Agenda 21en inguruko komunikazioa aurrera eraman, adibidezArtzape aldizkarian agertzen den zutabearekin.Udaleko web orria eguneratuta mantendu. Momentu honetanberritzen ari da Udala.Eskolako Tokiko Agenda 21 garatu. Dagoeneko martxan dago.

LE6. Bioaniztasuna eta paisaia babestu eta udalerriko gune etaelementu esanguratsuak ezagutarazi. Zarauzko dorrean aztarnategiko lanak burutu eta ondoren erai-kina birgaitu.

LE7. Iraunkortasun irizpideak txertatu udal kudeaketan.

- 2007RAKO LEHENTASUNAK:Getariako Udalak 2007 urtean goian aipaturiko arlo hauetan lanegingo du, zenbait puntu gehituko duelarik, baina horretarakoaurrekontuak finkatu behar dira. Sar daitezkeen egitasmoberriak, besteak beste, honakoak izango dira: Herrerieta kalearen urbanizazio lanak.Herrerieta kaleko berrikuntza lanak egiterakoan autoen abiaduramurrizteko neurriak hartu.Oinezkoentzako pasealekua egin errepidearen aldamenean.Irisgarritasun Plana burutzen joan.Menditxo enparantzaren birgaiketa.

GETARIAKO AGENDA 21


Ane Azkue ] erreportaia

Mendebaldeko Sahara,ahozko literaturaren lurraldea

“HABLAR EN VOZ ALTAEN SAHARA OCCIDENTAL”

Abenduko zubia pasatu da, eta horrek Duran-

goko azoka dakarkigu gogora. Urteroko topagu-

nea dugu azoka euskal kulturarentzat eta eus-

kaldunontzat, bai musika eta bai literaturaren

erreferentzia garrantzitsua bihurtu da. Zubiaren

alde batean Euskal Herria dagoen bitartean,

zubiaren beste aldean, Mendebaldeko Sahara

dago, ahozko literaturaren lurraldea, askatasu-

naren aldeko borrokan anaia. Duela hogeita bost

urte beren lurretik kanporatuta, eta egun, lur

arrotzetan oroitzapenean bizi dira, erbesteko

kanpamenduetan, beraien lau lurraldeen izenak

indarrez oroituz. Haizearen, eguzkiaren, arearen

eta erbestearen seme-alabak dira. Sahararrekin

komunean gauza asko ditugu; zenbakiz askoz

txikiagoak izatea auzoko herriak baino, baina

hori baino garrantzitsuagoa, gizakien duinta-

suna eta eskubideen onarpena. Gizaki eta nazio

bakoitzak berezko eskubideak ditu kantitatea

kontuan izan gabe. Herri eta pertsona guztiek

existitzeko eta aske izateko eskubidea dute.

Sahararrek ozen eta hizki handiz oihukatzen

dute esaldi hau: “HABLAR EN VOZ ALTA EN

SAHARA OCCIDENTAL”.


] erreportaia ] Mendebaldeko Sahara

Mendebaldeko Sahara

Mendebaldeko Sahara Espainiak hartuzuen 1884an, baina 30eko hamarkadaarte ez zen finkatu herri horren menpe-raketa espainiar ejerzitoaren eskutik.40ko hamarkadan, Bucraan, meatzgarrantzitsuetako bat aurkitu zen, etahorrek, kostaldeko aberastasunarekinbatera, lurraldea espainiar kolonienadministraziorako gune bihurtu zuen.60ko hamarkadaren bukaeran, AfrikakoAskatasun Mugimenduen eraginpean,sahararrek beren herriaren askatasune-rako bideari ekin zioten. 1973an Saguiael Hamra eta Rio de Oro askatzekoHerri Frontea sortu zen eta hamar egungeroago lehenengo ekintza militarraburutu zen, Mendebaldeko Sahararenindependentziaren aldeko borrokarihasiera emanez.

Bi urte geroago Marokok, Mauritaniare-kin batera, lurraldearen menperaketamilitarrari hasiera eman zion. Urteberean, Espainiak, Marokok eta Mauri-taniak Madrilen akordioak sinatu zituz-ten, bere askatasunaren alde borroka-tzen duen herri baten aurkakookupazioa eta genozidio jarduera batilegezko itxura emateko asmoz. Egoerahorren ondorioz, saharar askok Maro-koko inprobisatutako kanpamenduetanbabesa bilatu zuten. 1975 bukaeranAljeriak, bere lurraldearen zati bat

eman zuen basamortuan, noraezeanzebiltzan errefuxiatu taldeak hartzeko.Hiru urte geroago, Mauritaniak, herria-ren hegoaldea hartzen zuenak, Mende-baldeko sahararrekin bake akordioasinatu eta saharar estatua ofizialkiaitortu zuen. 1984an Arabiako Errepu-blika Demokratikoa aitortu zen eta Afri-kako Batasunaren Erakundean (ABE)onartu. Horrek Marokok erakunde kon-tinentala uztea eragin zuen. 1988an etaborroka eta ahaleginez betetako 15 urte-ren ondorioz, Nazio Batuen Erakundeak(NBE) eta ABEren laguntzaz gatazkandauden alderdiei, Herri Fronte Polisa-rioari eta Marokori MendebaldekoSahararentzako Bake egitasmoa bezalaezagutuko zenaren zirriborroa aurkeztuzien. 1991ko urtarrilean ordea, sahararherriarentzako autodeterminazio errefe-rendum bat egiteko helburu zuena,Marokoko okupazio administratiboakbehin eta berriz eraso eta oztopatu du.

Saharar herriak erbestean jarraitzen du.Itxaronaldia luzeegia izan da. Horrexe-gatik sahararrak ez dira ezer egin gabegeratuko. Gaur egun saharar herria hiruzatitan banatzen da: zonalde okupa-tuak, zonalde libreak eta errefuxiatuenkanpamenduak.

Errefuxiatuen lurraldea

Gatazka horren ondorioz, milaka saha-

rar euren lurra utzi eta errefuxiatueneremuetan finkatu ziren, Tinduf-en,Aljeriako erdi-mendebaldeko erregioan.Mendebaldeko Sahara eta Mauritaniare-kin mugan.

Gaur egun lau dira Wilaya edo probin-tzia izeneko gune handiak: Smara,Dajla, El Aaiún eta Auserd. 170.000lagun inguru bizi da, bereziki emaku-meak, haurrak eta zaharrak, familiakogizonezko gehienak ejerzitora joan bai-tziren euren eskubideak defendatzera.Wilaya bakoitza sei edo zazpi dairatan(hiri) zatituta dago, eta hauek hay ize-neko auzoetan banatzen dira haima edodendez inguratuta. Eremu bakoitzarenerdian eraikin ofizialak daude, haur-tzaindegiak eta eskolak. Ospitale Nazio-nala eta hainbat putzu leku isolatuetandaude, kanpamendu guztietatik distan-tzia berera, izurriteak zabaltzea eta urbiltegiak kutsatzea saihesteko.

Lurraldea hezi babesle militar batekbabestuta dago turismo eta prentsaren-tzat, eta bertan Frente Polisarioko mili-tarrak NBEk proposatutako kolokakosu-etena zaintzen dute. Kanpamendue-tako biziraupenerako baliabide gehie-nak nazioarteko laguntzatik datoz, era-kunde humanitarioen bidez; kasuhonetan, jasotako eta emandako lagun-tzaren koordinazioa Saharautzen eskudago.

Begiek ikusten duten guztia harri beroa da. Gazteek ez dute bere lurraldea ezagutzen, errefuxiatuen eremuetan jaiotakoak dira. Maite Uzin


Azken urte hauetan, udako denboral-dian hainbat haur saharar ikusi ahalizan dugu Getarian, herriko familiabatzuen etxeetan. Hori dela eta, aben-duko lehen bederatzi egunak sahararrenkanpamenduetan pasatzeko aukera izandute, eta baita aprobetxatu ere. Geta-riako hainbat lagun han izan da, eskual-deko beste lagunekin batera.

Gaueko 21:00etan eman zien hasiera 9eguneko bidaiari. Hurrengo eguneko14:00etan iritsi ziren kanpamendura,Aljerian 3 orduko loa egin ondoren, ezbaizitzaien kanpamendutara eramanbehar zien pilotoa azaldu. Alde batetikMari Jose Uzin, bere senarra Jose Anto-nio Goikoetxea, Antton Goikoetxeasemea, eta Maite Uzin ahizpa, Ahmedbisitatzen egon dira, Daora izenekoherrian, Aaiún hiriburuan. Beste aldetik,Iñaki Zulaika eta Amagoia Iturrale Bera-

Getaria-Tinduferrealitatera gerturatuz

saluze beste kanpamendu batzuetanegon dira Mohamed bisitatzen. Hasie-rako momentuak “oso gogorrak” izanzirela aitortu dute, “ez da gauza berakontatzen dutenarekin imaginatutakoaeta bertan ikusitakoa; dena hondarra etaharria da”. Hasiera gogorra izan bazu-ten ere, harrera ezin beroagoa egin zienfamiliakoek eta kanpamendukoek.Denak gainera joan zitzaizkien, “Mugituere ezin ginen egin”. Umeek berehalaeskua eman zieten, “Errazago ematendiete eskua neskei mutilei baino. Beraienartean oso gutxi haserretzen dira, etaanaia-arrebak asko zaintzen dute elkar.


Abenduren 1a, ostirala.Loiuko aeroportutik irten ziren getariarrak.

Ahmed bere senideekin. 6 anaia-arreba dira.Ahmed-en ama Anttoni tea nola zerbitzatzen den erakusten.

Getariako San Anton mendiaren irudia ikusi

zutenean, berehala arratoibaten itxuraz jabetu ziren,

orduan beraiek ere arratoiari buruzko

kondaira bat kontatu zuten.

Omar, izen sahariarrariburuzkoa:

“A Omar le dan una pastillay le cierran la boca, leechan una manta por

encima y al día siguienteamanece un ratón”



Batazbeste 6-7 anaia-arreba dira fami-liako, baina gaur egun ume gutxiago iza-ten dituzte, 2 edo 3, eta gainera ama iza-teko adina igo egin da.

Egun bat kanpamenduan

Egunez eserita egoten dira, bazkariaprestatzen dute eta dantzan egin. Ema-kumeek arropa asko janzten dute, etaetxeetan lagun pila bat elkartzeko ohi-tura dago, tertulian. Asko beraien arteanlehengusuak edo familiartekoak dira.Orokorrean denak oso obedienteak dira,haurrak batik bat. Inongo kexurik gabeegiten dute amak esandakoa. Emakumegehienak familia hezitzeko ardurabadute ere, beste batzuek irakasle lanak

egiten dituzte. Gaur egun, haurguztiak, %100, eskolatutadaude derrigorrezko hezkun-tzaren etapan, 6-12 urte bitar-tean. Helduen artean eregehiengoa alfabetuta dago.Beste batzuek ospitalean egitendute lan. Kanpamendu denakordea ez dira berdinak, IñakiZulaika egondako kanpamen-duan adibidez, argi indarrazegoen, Ahmed bizi deneanberriz ez.

Erlijioa

Gabonak bertan ditugu, EuskalHerrian Jesusen jaiotza ospa-tzen dugun bezala, sahararrakmusulmanak dira eta Alhá dutejainko. Hauek ez dituzte Gabo-nak ospatzen, baina urtean hila-betez Ramadam-a dute. Urtetikurtera hilabete aurreratzen da,ilargiaren arabera eta osozorrotz errespetatzen dituztearauak. Goizeko 05:00etan has-ten da eta arratsaldeko 19:00akarte irauten du. Bitarte horretanezin dute sexurik izan ezta janere. Neskak 15 urtetik aurrerahasten dira, eta mutilak 18 urte-rekin. Musulmanak direnez,txerrikia jatea debekatuta dute.Urtean ospakizun garrantzi-tsuenekoa Haragi Eguna da etagehientsuenek ahuntza jatendute. Aste Santuak pasatuondoren izaten da, Ramadam-aren arabera. Hizkuntza ofi-ziala arabiera den arren, egu-nero arabieraren dialektoa hitzegiten dute, Hassania.

Ura hartzeko estankeak (sisternetan ekartzen dute ura) eta putzuak dituzte. Putzutik atera-takoa animalientzako eta arropa garbitzeko erabiltzen dute, estankekoa berriz edateko.

Kanpamendutako ospitaleak ez daude oso egoera onean. Emakumeek etxeetan izatendituzte haurrak; arazorik badago, orduan ospitalera eramaten dituzte.

Janari tipikoa kus-kusa da, eguneroko janaria ordea, arroza eta lentejak dira. Ogia erosiegiten dute, baina argazkian ikus daitekeen bezala, batzutan beraiek egiten dute.

Butanoa ere iristen zaie. SALAM!


Amaia Iribar eta Maider Ostolaza

Sentsibilizatzeko Jardunaldia

Abenduaren 3an Sentsibilizazio Jolasak izan ziren kiroldegian;eguraldi txarra egin zuen arren, jende ugari bildu zen eta gehie-nak jolasetan parte hartzera animatu ziren: haurrak eta gazteakbakarrik ez, baita helduak ere!Bertan hainbat joko eta jarduera antolatu ziren: ikusi gabemarraztu, zirkuitua gurpil-aulkian, keinuen bidezko komunika-zioa, ukimen eta entzumenaren bidezko orientazioa, eseritakoboleia, usaimen eta dastamenaren bidez zer jaten den asmatu,goalballa; horiek guztiak helburu batekin: sentsibilizazioa.

Alicia Figueroa, Gipuzkoako Kirol Egokituen FederaziokoZuzendari Teknikoak, ekimen horren helburuak eta bertan izan-dakoaren balorazioa egin zigun: "Gure mezua hauxe da: zailta-sunak dituzten pertsonekin adeitsu izan behar da, sentsibiliza-zio gehiago izan behar dugu ezberdinak diren pertsonekin, gurelaguntza behar duen edonorekin, horixe baita lagun horiek fal-tan botatzen dutena; oro har, laguntza behar duen edonorenazalean jarri behar dugu, zer sentitzen duen jakiteko. Guztionardura da kirolaren bidez halako balioak transmititzea: ez lehia-keta bakarrik, baita talde lana, lankidetza… Bestalde, Getariakoherriak izugarri ondo erantzun du: egun hori antolatzekogaraian, jokoetan parte hartzean… lagundu diguten guztieieskerrak eman nahi dizkiet. Benetan, oso pozik gaude jasodugun erantzunarekin. Nire ustez, haur asko konturatu da zail-tasunak dituzten pertsonak egokitutako kirolak egiteko gaidirela, eta beraiekin adeitsu izan behar direla".

Aniztasunarekinadeitsu

Minusbaliatasunarekiko Gizartea


Amaia Iribar ] elkarrizketa

Oriotar peto-petoa, odola ere horia omen du; badira hogeita bost urte gureherrian bizi dela. Zapataria ofizioz eta kirolaria afizioz: erremonte jokalaria, korri-kalaria, erremonte epailea Galarreta pilotalekuan... Hitz batean: kirolzalea. Gauregun buru-belarri dabil sokasaltoan: bat, bi, hiru, lau… Ia ikusi ere ez da egitensoka dagoenik; baina, benetan, hor dago. Zuk ikusi al duzu?

Nolatan hasi zinen sokasal-toan?Nire aitak badu zer ikusiahorretan: bera zapataria etapilotaria zen, gure bigarrenetxea frontoia zen; anaiak etabiok aitaren aurka jokatzengenuen, eta Galarretako fron-toia ireki zutenean, bertanapuntatu gintuen erremonteanjardun genezan. Garai hartanapenas zegoen kiroldegirik,eta entrenatzeko, korrika egineta mendira joaten ginen. Aita-ren lagun batek pilotarientzatsokasaltoan egitea ona zelaaipatu zigun, eta hala hasiginen. Gorputz guztia lan-tzeko ariketa ona da, erabate-koa: hankak, bihotza, burua,eskuak… burutik hasi eta han-kako behatz muturrerainokomuskulu guztiak mugitzendira; kontzentrazioa eta erre-flexuak ere lantzen dira.

Beraz, zenbat urterekin hasizinen?Gutxi gorabehera hamahiruurte nituela; garai hartananaiak irabazi egiten zidan,nahiz eta gazteagoa izan, nibaino indartsuagoa zen eta.Berrogei urtera arte sokasaltoaariketa moduan erabiltzennuen, ez serio; tarteka korrikanere zerbait ibiltzen nintzen(Behobia, maratoia… ). Andre-ari agindu nion behin 40 urtebetetzen nituenean, guztia

utziko nuela, baina ikustenduzu… Utzi beharrean bete-betean sartu nintzen sokasal-toan; izugarrizko pazientziaizan du nire emazteak, askolaguntzen dit. Erabaki horre-tan badu zer esana Getariakokiroldegiko arduradunak,Panak, jarraitzera animatu bai-ninduen; bentiladorea deitzenzidan.

Eta hala hasi zinen erreko-rren munduan? Bai, zer edo zer egin nahigenuen, eta Munduko Guin-ness Errekorretan erreparatugenuen. Bi errekor mota daudesokasaltoari dagokionez: bata,ordubetekoa, errekor horikorear baten esku dago, 11.000saltorekin; eta bestea, 24 ordu-koa, Amerikar bat da errekorhorren jabea, 130.000 saltore-kin.

Zein errekorrarekin animatuzinen?Ordubetekoarekin; bi urteegon nintzen entrenatzen, etaberrogeita bi urte nituela,2001ean, Donostiako Kursaa-lean gainditu nuen errekorra:11.740 salto egin nituen.

Gustura geratu zinen eginda-koarekin?Bai, baina 12.000 saltoetatikhurbil zegoenez, berriro pres-tatzen hasi nintzen; baina

Julio Aranburu

Abenduaren 8an Orioko plazan errekorra lortu ondoren.

Argazkia: Mancisidor


] elkarrizketa ] Julio Aranburu

Abenduaren 8an Orioko plazan, anaia, bi iloba eta semea lagun dituela, errekorraren bila.

“Gorputz guztia lantzeko ariketa ona da, erabatekoa”

horrek erritmo gogorra eska-tzen zuenez, Orioko Klubarilaguntza eskatu nion, etahaiek, sendagilea eta entrena-tzailea eskaini zizkidaten.Horrela, urte bete geroago,2002an, 12.118 salto eginnituen Zestoan.

Izan al dira errekor gehiago?Bai, munduko errekorrak izandira (baina ez Guinness baitandaudenak, lehen aipatutako bihoriek bakarrik onartzen baiti-tuzte): batetik, 2003an, Orion,31.702 salto egin nituen hiruorduan; bestetik, 25 minutuan5.025 salto egitea lortu nuen“Sorginen Laratza” saioan, etaazkenik, aurtengo SalbatoreJaietan, 6.000 salto egin nituen29´55´´an.

Ezagutzen al duzu inor soka-

saltoan zu bezala jardutenduenik?Beharbada sokasaltoa entre-namendurako erabiltzen duenjendea egongo da, baina nibezala horretara dedikatzendenik ez dut ezagutzen. Niklaguntza handia eduki dut,batez ere nire emaztearena,pazientzia handia izan du etadauka.

Zer sentitzen duzu errekorhoriek lortzean?Errekorrak pozgarriak izatendira, baina niri jendeak soka-saltoa jolasa bakarrik ez delajakiteak, hau da, ariketamoduan erabil daitekeela jaki-teak, izugarri pozten nau: era-bateko ariketa da, benetan.

Kontatzen al dituzu saltoak?Bai, ez da zaila, ohituta nago.

Jende aurrean, kalean, ez dahorren erraza: jendearen ani-muek asko laguntzen dute,baina aldi berean sokaren soi-nua entzutea zaildu egitendute; horregatik, musikarekinentrenatzen dut.

Abenduaren 8an “SorginenLaratza” saioko eta Geta-riako festetako errekorrakgainditu zenituen Orioko pla-zan? Zer moduzko egunaizan zen?Gazi-gozoa; izan ere, errekorragainditzea lortu nuen, batetik,25 minutuan 5.334 salto, etabestetik, 6.000 salto 28´33´´tan,baina trakets jardun nuen,soka hasiera batetik kiribilduegin zitzaidan eta. Baina jen-dearen erantzunagatik osogustura eta pozik nago. Gai-nera errekor hori nire koadri-

lari, eta batez ere, duela gutxigaldu genuen lagun korrika-lari bati eskaini nahi izan diot.

Nolako sokak erabiltzendituzu?Batetik,Valentziatik mankuer-dak bidaltzen dizkidate, etabestetik, nik sokak erostenditut: guztia desarmatzen dut,eta soka berri bat osatzen dut,nire gustuko soka izangodena.

Aurrera begira zer?Laster 2 orduko errekorrare-kin saiatuko naiz; aurrerago,maiatzean, 24 orduko Guin-ness Errekorra gainditzekoasmoa dut, eta azkenik, koa-drilari agindu diot, datorrenBehobia-Donostia lasterketasokasaltoan egingo dudala,ondo baldin banago behintzat!

2001ean, Kursaalean,

11.740 salto ordu betean

2002an, Zestoan,

12.118 salto ordu betean

2003an, “Sorginen Laratza”

saioan, hogeita bost minutuan

11.740 salto

2006an, Getarian,

6.000 salto 29´55´´tan

2006an, Orion:

-25´an 5.334 salto

-6.000 salto 28´31´´tan

Lortutako errekorrak

2003ean, Orion,

31.702 salto hiru orduan

Argazkia: Mancisidor

] harritarten txutxupeka / herri eskola

Eskolarekin Oikiara Oinez!!!Oikiara iritsi bezain lasterhamaiketakoa jan eta jolastenhasi ginen: pilotan, futbo-lean, harrapaketan, ezkuta-ketan...

Bazkaldu ondoren Getariarabeste bide batetik itzuliginen. Han golf zelai batzegoen eta jendea pilotakmakilaz jaurtitzen ikusigenuen.

Azkenik Getariara iritsiginen. Parkera igo eta haurguztiak iristea itxaron ondo-ren, denak elkartu eta irakas-leei inor ez zela falta frogatugenien. Etxera neka-nekaeginda itzuli ginen, eskerrakostirala zela eta asteburuagenuela deskantzatzeko!!!!

Iturzaeta Herri eskolako5. mailako ikasleak

Iturzaeta Herri eskolakoikasleak azaroaren 6tik 10era“Elkarbizitzarako astean”parte hartu genuen. Astehonetan hainbat jardueraegin genituen maila guztie-tako haur guztiak hobe elka-rezagutzeko eta gure artekoharremanak sendotzeko.

Ekintzarik arrakastatsuenaazaroaren 10ean izan zen.Lehen mailatik seigarreneraOikiara oinez joan gineneguna pasatzera. Hiruga-rren, laugarren, bostgarreneta seigarren mailakoaknahastuta taldeak osatugenituen eta bidean irakas-leek proposaturiko hainbatfroga pasa ostean, Oikiaraheldu ginen. Oso ongi pasagenuen zuhaitzak, errekak...eta leku ederrak ezagutzekoukera izan baikenuen.

jabetu gaitezke.Zenbaki orokorrak aipatu

ditugu, baina gaitzak berezikikontinente bat kolpatzen du:Afrika. HIESa dutenen %60ainguru bertan bizi da, Saharazazpitiko herrialdeetan gehien-goa, eta horien artean emaku-meak dira bereziki kaltetuak.Egunero 3.000 emakumekutsatzen da eta 500 hiltzendira. Etorkizunera begiraaurrikuspenak ilunak dira:Afrikan haurdun gelditzendiren erdiak inguru gaitzakutsatzen dio umekiari, etahorrela jaiotzen diren haurrekbizi itxaropena oso laburradute. Adibide zehatzak jartze-arren, Boli Kostan HIESa dahelduen artean heriotzenlehen arrazoia, edo Ugandan

gaixotasun honen erruz lanegin dezaketenen artean

produkzio urteenerdia galtzen da.

Nekazal zonaldee-tan asko dira hilda-

koak edo lan eginezinda daudenak azken

hamarkadetan, ondo-rioz uzta kaxkarra-goak biltzen dira,lurrak zaintzagutxiago dauka, etaherrialde horietako jen-

Gure egunetako izurritea daHIESa, baina batzuk besteekbaino gehiago pairatzen dutehau ere, eta Hirugarren Mun-dua da gehien sofritzen duena.Nazio Batuen Erakundeakgaitz honetarako duen idazka-ritzak hainbat datu kaleratuditu abenduaren 1ean, HIESa-ren aurkako nazioarteko egu-nean: 39,5 milioi lagun diragaitza dutenak, egunero 8.500hiltzen dira, eta 14.000 lagundira egun bakoitzeko gaitzahartzen dutenak. Zenbakiakaskotan hotzak izaten dira,baina bakoitzaren atzean per-tsona bat dagoela pentsatuzgero, arazoaren larritasunaz

2004ko maiatza artzape -17

dea geroz eta txiroagoa da.Beste arrazoi askoren artean,HIESak ekarritako txirotzehau dago afrikarren emigra-zio uholdeen atzean.

Afrikarekin batera, besteherrialde bat aipatu behar da,lehen aldiz munduko gaixokopuru handiena duena:India. Munduko Osasun Era-kundearen arabera, ia 6 milioilagun dira kutsaturikoakIndian, horietariko asko etaasko haurrak. Herrialde har-tan gobernuan dagoen Kon-gresuaren Alderdiko presi-dente den Sonia Gandhirenesanetan, “borroka gogorradaukagu aurrean, gureherrialdeko gizartean sexuarieta honi loturiko gaixotasu-nak ez dira oraindik ere jende-aren arteko elkarrizketatanagertzen, aipatu ezin den gaiada”. Indian, HIESa dutenen

%85ak sexu harremanenbidez kutsatu da, eta egungodatuen arabera, hurrengourteetan 56.700 haur jaiokodira kutsaturik urtero.

Lehen esan bezala, idatzihonetan zenbaki asko agerida, eta hotzean irakurrizgero orria pasa eta azkarahaztuko duzu HIESarenarazoa irakurle, baina irudi-mena erabiliz pentsa Geta-rian belaunaldi osoak gazte-rik hiltzea zer izangolitzatekeen, edo lanerakogaraian dauden gehienakezin izatea haurrak lan mer-katuan sartzera behartuz,pentsa emakumeen gehien-goa 20 urte egin aurretikkutsaturik egotea zer den.Gure artean ere baduguHIESa, baina gogoratu batikbat Hirugarren Munduanjasaten dutela izurritea.

2004ko maiatza artzape-17

] elan-euskadi

HIES-A, HIRUGARREN MUNDUKO IZURRITEA

Hirugarren Munduko hainbat haur.

18- artzape @topagunea.com18-artzape @topagunea.com

Etxeko txikienekin egiteko moduko ibilalditxoa da hau, errazaeta oztopo handiegirik gabekoa, eta bere txikitasunean oso inte-resgarria izan daiteke. Horren adibide gisa, inguru hauetanaurkitutako eta ikusitako bi animaliaren berri emango dizuegu:eskulapio sugea eta lepazuriaren berri, alegia.

Iturri Txiki baino metro batzuk lehenago, ezkerreko mendi-bideari jarraituko diogu, ezkerrean itsasoa lagun dugula.Neguan erraz ikusiko dugu itsasoa, baina udan haren soinuazbaino ezingo gara jabetu, zuhaitzen hostoek ia dena estaltzendutelako. Bidearen bazterrean, zenbait motatako garoak etasuge-belarra ikusteko aukera izango dugu. Arkaziak dirazuhaitzik ugarienak, baina hasierako aldapa pixka bat arintzenden tokian, eskubira erreparatzen badugu, batere ezaguna etaugaria ez den eta Ipar Amerikaren ekialdetik ekarritako zuhaitzbitxia ikusteko aukera izango dugu: tuliperoa. Ea haren hostobitxiak aurkitzeko gai zareten…

Bidearen goiko aldera heltzean, zelai bat dago eskubira –han-dik gora, “Eitza” baserri aldera joan daiteke–. Zelaitik gorasagasti txiki bat dago. Pixka bat gorago, inguru hauetandezente urritu den beste zuhaitz bat ikusteko aukera izangodugu: gurbitza. Esaten dutenez, haren fruitu goxoak gehiegijanez gero, mozkor antzeko bat harrapa daiteke. Duela gutxiraarte, gurbitza ikusgarria zegoen Balentziaga museoaren lanakegiten ari diren tokian…

Baina gure bidetik irteten ez bagara, mahasti batekin egingodugu topo. Ezkerreko bideari heldu eta mahastia zeharkatzenduen bideari jarraituko diogu. Bideak behera eta behera egingodu, Kamino etxe azpitik itsasora urak isurtzen dituen errekas-toarekin bat egin arte. Han ihiak eta platanoak (kontuz, hauekez dira fruta-arbolak!) dira nagusi. Handik laster helduko garaKamino etxe parera.

Iturri Txikitik Kamino etxeraJuanjo Perez

Tuliperoaren hostoa.

Ibilaldiaren zati bat.

Neguan, udaran baino errazago ikusten da itsasoa.

] Ttipi-Ttapa

] Ttipi-Ttapa ] Iturri Txikitik Kamino etxera

Sugeak izaki gaizto eta bel-durgarritzat jo izan dira aspal-didanik. Zenbait kondairarenarabera, hildako gizaki gaizto-enen bizkarrezurretik sortu-tako piztiak, edota deabruakernaldutako oilarren arrautze-tatik jaiotakoak omen ziren.Bibliara jotzen badugu, eza-guna da sugea dela Adan etaEvaren bekatuaren eragilenagusia.

Sineskeria horiek, baina, ezdira beti horrela izan; erroma-tarrek, adibidez, errespetu etabegirune handia ziotensugeei. Tiberio zesar zaharrak,esaterako, gaixotu eta hiltzekobeldur zela, Eskulapio sugez

Ilunabarra maite duen ani-malia eder hau ikustekoaukera izan genuen inguruhauetan. Baserritarrek ezomen dute gehiegi maitetriskantza handiak egitenomen dituelako oilategietan.

Mustelidoen familiako ugaz-tun haragijalea da. Buruazabala, sudurra gorrista etabelarri txiki eta zurixkakditu. Animalia luzanga etamarroixka da, paparrekoorban zuria izan ezik.Gaueko animalia bakartiada. Zuhaitzetara erraz igo-tzen da, baina, harriak ere

bete zuen bere logela, haienbabesa lortu nahian edo…Oraindik ere medikuntzarensinbolo da Eskulapio sugea;izan ere, botika dendetan eda-lontzi batean bilduta ikustendugun sugea baita.

Eskulapio sugea narrasti ede-rra da, arratoiak, saguak,muskerrak, txoriak, arrautzaketa beste hainbat animaliajaten ditu. Pertsona bat ikus-ten duenean ihes egiten ahale-ginduko da beti. Guk metroeta hamar zentimetroko suge-tzarra aurkitu genuen bidebazterrean hilda, norbaitekkolpe batez akatuta. Sabeleanhiru birigarro-kuma zituen.

gustatzen zaizkio, harrienartean egiten baitu habiabelarrez, orbelez, goroldiozeta lumez. Lepazuriaren sei-nalerik nabarmenena kakada. Normalean ohiko bidee-tako harri eta enborretan jar-tzen du. Kaka horrek muturbat biribila eta bestea zorro-tza ditu.

Denetik jaten du: ugaztuntxikiak, intsektuak, txoriak,basoko fruituak... Habietakoarrautzak apurtu gabegarraiatzen ditu eta jatendituenean zulo bakar bategiten die.


Eskulapio sugea

Lepazuria

Iturria: Euskal Herria Basafauna

Iturria: Euskal Herria Basafauna

20- artzape @topagunea.com20-artzape @topagunea.com

] katraponako petriletik / Amaia Iribar

zen, eta horrela, hogeita sei urte nituela,Donostiako akademia batera joan nin-tzen kortea ikastera hiru hilabetez; hanbukatu nuenean, kanporako josten etairakasten hasi nintzen amaren etxean".Urte batzuetan, 30 neska izan omenzituen josten ikasten, ia denak ezkontza-rako arrioa prestatzera joanda: "Ordukoemakumeek dena ikasi egin beharzuten: sukaldean, josten… Pentsatzendut asko estimatuko dutela josten ikasi-tako guztia, jantziak beti baitauka zer-bait konpontzeko, mila gauza. Orain,berriz, erabat aldatu da hori guztia,botoi bat jartzen ere ez dakitenak askobaitira! Josten jakitea gauza ona da, jan-tziak erostean, horiek zer akats dituzten,zer konponketa izan dezaketen... atze-maten laguntzen baitu".

Azkoitian jaiotakoa da duela hirurogeitahemezortzi urte; 1936ko gerra hasi etahandik gutxira, bere aitak lana egitenzuen fabrika itxi zen. Berak hamaikaurte zituela, amak Getariara etortzeaerabaki zuen, bertan jaiotakoa baitzen.Beraz, ia bizitza guztia Getarian igaroduenez, bertakoa dela aitortzen du.

Ama jostuna izanik, txikitatik ohitubehar izan zuen orratz eta harien arteanmoldatzen: "Sei senide ginen, eta horie-tatik bost neska; denak antxoa lanerajoaten ginen fabrikara, eta handik irte-tean, amari laguntzen genion joste-lane-tan: berak esandakoa egiten genuen,berak irakatsi zigun josten. Nik, ordea,zerbait gehiago ikasi nahi nuen, izan erejostearekin bakarrik diru gutxi ateratzen

Lehen eta gaur egungo ezberdintasunen-gatik galdetu diogunean, lehen jostenordu gehiago pasatzen zituztela aitortudigu Elenak: "Lehen arropak zailak iza-ten ziren moldatzen, astunak baitziren:abriguak, trajeak… josteak lan ugari du,bukaera luzea du: hasiera ematenzitzaion jantziari, baina zeinek bukatu!Eskerrak emakume asko ginela etxeanlanean: batak puska bat egin, besteakbukaera eman… Gure gazte garaian den-detan ezin zen jositako arroparik aurkitu,ia guztia josi egiten zen: arropa dena neu-rrira egiten genuen. Gaur egun, jantzigutxi egiten da neurrira (gona bat edobeste), konponketak izaten dira gehien-bat, eta horiek bukaera azkarra dute. Ustegutxieneko janzkiak ematen du buruko-mina: ondo jarri ezina, moldatu ezina…izaten dute".

Bestalde, gauza gehienak bezala, telak ereasko aldatu dira, behintzat hala deritzoElenak: "Lehen hobeak ziren telak, orain-goak haizeak eramaten ditu eta! Oro har,prezioa jaisteko, telaren kalitateamurriztu egin dute. Bestalde, orain likragehiago erabiltzen da, baina josteko zai-lagoa da; algodoia, berriz, tela hobea da,baina orain zaila izaten da algodoia topa-tzea. Erostera, berriz, gehienetan Donos-tiara joaten nintzen, baina baita Zarau-tzera edo eta Getariako plazara”.

Gaur egun jubilatuta dago, baina zer edozer josten du, batez ere konponketak egi-ten ditu: “Lasaitasun handia da adinhonetan erretiroa kobratzea, edadedu-nontzat gauza ona da; izan ere, hainbestebehar da gauza guztietarako... Bizitzekoera asko aldatu da, orain erosoago bizigara, baina hala ere lehengo gauzabatzuk hobeak ziren: elkarrenganakomaitasuna, laguntzeko prestutasuna...asko galdu da; egun, bai esaten bada ere,mingainetik bakarrik esaten da, pausobat eman orduko ahaztuta baitago”.

Elena Aginagalde:“Josten jakitea gauza ona da”

Ziur aski, zuk eta nik baino botoi gehiago josi, kre-mailera gehiago jarri, prakabarrena gehiago hartuedo eta urratu gehiago konpondu ditu; ez harritu,hori izan baita bere ogibidea, gustuko lanbidea:jostuna.

“Gure gazte garaian dendetan

ezin zen jositako arroparik

aurkitu, ia guztia

josi egiten zen”

“Odolean neraman” 2004.urtean argitaratutako eleberriada. Bertan, futbolari batenbizitza kontatzea du idazleak.Eneko Ortega futbolariarenigoera eta gainbehera lehenpertsonan kontatzen digu:ospera heldu eta haren ingu-ruan antolatzen direnak azal-tzea, kirolean gizartearenmetafora bilatuz.

“Eneko Ortega” izena, noski,ezizen bat da; gertutik ezagu-tutako pertsona baten bizitzakontatzen digu Joan Mari Iri-goienek, baina kirolari honenidentitate erreala ezkutuanmantendu du.

Futbola ez da izan gure litera-turaren gai errekurrente bat;bada futbolak baino interesgehiago sortu duen kirolik,esaterako, boxeoa. Futbolagure gizartean espektakulua-ren elementu garrantzitsuaizanik, hau kritikatzen saiatuda idazlea, beti ere, ironia etaumorez zipriztindurik. Futbo-larien gorabeherak, emakume-ekin eta drogekin izandakoharremana... umorez konta-

kritika / Izaskun Larrañaga]] moniren errezetak [[

tuta dago, berez, umoretsua ezden bizitza izaki.

Kirol honen kritikaren muinahainbat ikuspegitatik landu duIrigoienek “Odolean Neraman”eleberrian: komunikabideenikuspegi zuri-beltza, harremanenitxurakeria, famaren lilura galko-rra...

“Arrakasta” da eleberri honenhitz gakoa; gaurko arrakastaazal-azaleko harremanen ondo-rio dela erakusten digu; bidebatez, munduan guztia arrakastaez dela ere aldarrikatzen du.

Olentzero edo Erregeei Gabone-tan eskatzeko eleberri interesga-rria izan daiteke eta, bide nabar,telebistan edo aldizkarietan ikus-ten ditugun “pertsonaia”batzuen bizitza hobeto ulertzenlagun gaitzake.

Idazlea: Irigoien, Joan Mari.Argitaletxea: ElkarArgitalpen urtea: 2004Orrialde kopurua: 254

“ODOLEAN NERAMAN” (liburua)

Osagaiak :

- Azenario 1- Kalabazin 1

- Porru 1- 0,75 l esnegain

- Arrautza 1 - Gatza

- 275 gr gurina

Egiteko modua:

Azenarioa, porrua eta kala-bazina egosi; behin barazkiguztiak egositakoan, puz-keta txikiak egin.

Mousa egiteko, zartaginbatean gurina, arrautza etaesnegaina nahastu, eta gatzapur bat bota. Nahasketahoni, barazkiak gehitu etamoldetan jarri; moldeaklabean sartu “baño marian”ordubetean.

ON EGIN!!!!!!!!!!!

BARAZKI PASTELA

HITZALDI GUZTIAK ARRATSALDEKO

20:00ETAN IZANGO DIRA

ANTOLATZAILEA:ELAN-EUSKADI G.K.E.

LAGUNTZAILEA:KUTXA, GETARIAKO

UDALA

INFORMAZIOA: 943 140441


] abenduko agenda

telefono interesgarriak

Udal bulegoa ....943 896 024Faxa ............943 140 190e-mail:[email protected]

Kiroldegia ........943 140 432Kirol-portua ......943 580 959Taxiak

Segundo ......607 720 242Jose Mari ....607 403 498

Udaltzaingoa ....943 896 146Liburutegia ......943 896 147Anbulatorioa ....943 140 957Botika ..............943 140 441Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200

artzape aldizkaria943 000 548

[email protected]

ESKI IRTEERA

] kirolakGETARIAKO GAZTE etaHELDUEN ESKUZ BINA-KAKO IV. PILOTA TXAPEL-KETAKO FINALAEguna: zehazteko.

[Urtarrilak 12, ostirala]ARETO FUTBOLA: IrizabalArrainak - DENAK PIZZAK.Ordua: 21:30eanLekua: kiroldegian

[Urtarrilak 26, ostirala]ARETO FUTBOLA: IrizabalArrainak - KENCIOrdua: 21:30eanLekua: kiroldegian

] kz guneaUrtarrileko ordutegia:17:00etatik 20:00etara (2tik5era goizez bakarrik irekikoda).Astearteetan tutorea egongoda: urtarrilak 2, 9, 16, 23 eta30, 16:00etatik 20:00etara.

ABENDUKO MINTEGIAK: [Urtarrilak 9, asteartea]GAS NATURALA(17:00-19:00)

[Urtarrilak 16, asteartea]EROS EZAZU ETXETIK(17:00-19:00)

[Urtarrilak 23, asteartea]EZAGUTU EZAZU JUSTI-ZIA (17:00-18:00) etaKOLABORA EZAZUSAREAN (18:00-19:00)

[Urtarrilak 30, asteartea]EZAGUTU EZAZU BIDAIA-REN ESKUBIDEAK (17:00-19:00)

[Urtarrilak 4, osteguna]18:30ean, BIZAR ZURI

[Urtarrilak 5, ostirala]18:30ean, ERREGEENKABALGATA

[Urtarrilak 14, igandea]11:00etan, 2006an hil direnjubilatu eta pentsionistenaldeko meza.Ondoren, hamaiketakoa elkartean.Antolatzailea: ArrantzaleZaharren Elkartea.

[Urtarrilak 14, igandea]Eguerdian, IV. SAN ANTONZALDI LASTERKETA

[Urtarrilak 14, 21 eta 28,igandea]17:00etan, ZINE EMANALDIALekua: Herri Eskolako zine-aretoanAntolatzailea: Guraso Elkartea.

[Urtarrilak 17 asteazkena]SAN ANTON EGUNA (Txa-kolin-uzta berriaren aurkez-pena, trikitilariak, bertsola-riak, herri kirolak, musika …)

[Urtarrilak 21 igandea]12:30ean, Salbatore Deunarenelizan, GETARIAKOMUSIKA BANDAren SAN ANTONetako KONTZERTUA

[Urtarrilaren 22tik 26ra]GETARIA ETA HIRUGA-RREN MUNDUA -XIV. JAR-DUNALDIAK 2007-*** Ikus egitaraua.

[Otsailak 3-4]Luz Ardiden-era

Lekua: Kultur Etxeko lehensolairuan

]

[Urtarrilak 22, astelehena]ELAN-EUSKADIRENPROIEKTUAKHizlaria: ·Nahia Inza eta Ane Lertxundi (Elkartasun lanean: genero indarkeria Venezuelan)·Zinessida Rasmane Ouedraogi (Burkina Fasonproiektua)

[Urtarrilak 23, asteartea]HEZIKETA BEREZIKOBEHARRAK BOLIVIANHizlaria: ·Iñaki Bidegain (DOA)

[Urtarrilak 24, asteazkena]VENEZUELA VENEZUELA-TIK DOKUMENTALAEgileak:·Miguel Angel Jiménez etaItziar Egaña

[Urtarrilak 25, osteguna]GERTUKO ELKARLANAHizlaria:·Haritz Alberdi (Kolonbia,itxaropenaren iturri)·Samuel Rodríguez eta IbonIbarguren (Darahli: Sahara-Zumaia proiektua)

[Urtarrilak 26, ostirala]JOLAS KOOPERATIBOENTAILERRATALLER DE JUEGOS COO-PERATIVOS·Antolatzailea: InteredIturzaeta Herri Eskolako3.mailako ikasleekin 14:30ean

FULDAIN farmaziaren zaintza egunak: urtarrilaren 8tik 14ra (biak barne)

zorion agurrak

1960. urteko argazki honetan agertzen diren neskak Santa Luzia eguna ospatzenari dira; garai hartan, gaur egun bezala, josten jarduten zuten emakumeak biltzenziren beren eguna ospatzera.Urte horretan egun pasa ederra izan zuten bildutako emakumeek: goizen goizmeza entzutera joan ziren, eguna ondo hasteko; elizkizuna bukatzean, horietakobatzuk San Prudentziora txango bat egitera animatu ziren. Getariara itzuli zire-nean, Larrañaga jatetxean bildu ziren eguna behar bezala ospatzera.Nabari da lehen ere bazekitela egunari berea ematen!

Argazkian ageri direnak, ezkerretik eskuinera ondoko hauek dira:

- Eserita, ezkerretik eskuinera: Maria Jesus Aizpuru, Anparo Arrillaga, Pakita Aiz-puru, Maritxu Garrastazu, Teresa Aranburu, Maria Luisa Otegi, Maria VictoriaAginagalde (jostuna), Arantxa Larrañaga, Maria Luisa Uzin, Maria Luisa Errazkineta Maria Dolores Saizabal.

- Zutik, ezkerretik eskuinera: Mari Carmen Bordagarai, jatetxeko bi zerbitzari,Mari Paz Arregi eta Maria Teresa Iribar.

] akordatzen

Maria Jesus Aizpuruk utzitako argazkia.

Santa Luzia ospakizuna: bai orain, eta bai lehen

Jone UrbietaUrtarrilak 14

Gure etxeko printzesaarduratsuari, zorionak

familia guztiarenpartetik.

AndreaUrtarrilak 1

Zorionak bruji eta muxuhandi bat familiaren

partetik.

Luken Vidal Urtarrilak 8

Zorionak txapeldun. Egun zoriontsua pasa, zure familiaren,

eta bereziki June eta Axuten partetik. Zazpi muxu potolo!

Xabier Larrañaga Urtarrilak 21

Zorionak eta urte askotarakoetxekoen partez. Pastelen

zain gelditzen gara!

Norbait zoriondu nahi izanez gero argaz-kia bere testutxoarekin Txeruko poston-tzian utzi edo eta Eskualtxetara eraman.Gogoratu! bazkideek doan daukazue etabazkide ez zaretenok 4 € ordaindubeharko dituzue argazki bakoitzagatik.

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu 943000548 telefonora edo [email protected] helbidera bidali.

Amets GaldosUrtarrilak 21

Zorionak gure poxpolinari eta 9belarri-tirakada handi zure fami-lia eta bereziki Onditzen partetik.

LiberUrtarrilak 1

Zorionak Liber zure laugarrenurtebetetzean.. Ondo pasa

ezazu eguna. Zure gurasoenpartetik.

56. zenbakia (2006ko abendua)

Documents

Transcript of 56. zenbakia (2006ko abendua)