Secundaria unitate 1 eu

1UNITATE DIDAKTIKOA

UNIDADES DIDACTICAS

I

menunagusia3.4. GATAZKAREN AURREKO ERANTZUN-MOTAK3.3. INTERESAK ETA JARRERAK

3.2. GATAZKAK IDENTIFIKATZEA ETA HORIEI EKITEA3.1. GATAZKAREN KONTZEPTUA

2.4. LANKIDETZA

2.3. INGURUMENA

2.2. ERRESPETUA

2.1. ELKARTASUNA

1.4. AUTOESTIMUA

1.3. ASERTIBITATEA

1.2. EMOZIOAK ADIERAZTEA

1.1. KOMUNIKAZIO-MODUAK

3. GATAZKEN TRATAMENDUA

2. BALIOETAN HEZTEA

1. BIZITZARAKO TREBETASUNAK

UNITATE DIDAKTIKOA

menunagusia

5.4. GIZA TALDEAK

5.3. BELAUNALDIEN ARTEKO KOMUNIKAZIOA

5.2. BESTE KULTURETARA HURBILTZEA

5.1. ESTEREOTIPOAK

4.4. GIZARTE-ESKUBIDEAK

4.3. GENEROA-ROLAK

4.2. ASKATASUNA

4.1. BERDINTASUNA

A.2. ESKOLA JAZARPENA- BULLYNG

A.1. POLIZIAREN FUNTZIO OROKORRAK

5. KULTURARTEKOTASUNA

4. GIZA ESKUBIDEETAN HEZTEA

ERANSKINA. UDALTZAINGOA

UNITATE DIDAKTIKOA

m enu NAGUSIA

1.1. KOMUNIKAZIO MODUAK

1.1.1. GALDERA IREKIAK ETA ITXIAK

1.1.2. DISTORTSIOAK KOMUNIKAZIOAN

m enu NAGUSIA

1.2. ADIERAZPEN EMOZIONALA

1.2.1. ADIERAZPEN EMOZIONALA MIMATUZ

1.2.2. GURE HASERREA ADIERAZTEKO MODU EGOKIAK

m enu NAGUSIA

1.3. ASERTIBITATEA

1.3.1. JOKATZEKO MODUAK: PASIBOA, ERASOZKOA ETA ASERTIBOA

1.3.2. TXOKO BAT, ESTILO BAT

m enu NAGUSIA

1.4. AUTOESTIMUA

1.4.1. AZUKREA ETA KAFEA

1.4.2. GURE NORTASUNAREN OSAGAIAK

m enu NAGUSIA

2.1. ELKARTASUNA

2.1.1. KATEAK APURTZEN LAGUNDU

2.1.2. PERTSONEN KONTRAKO MINAK

m enu NAGUSIA

2.2. ERRESPETUA

2.2.1. ZERGATIK BAZTERTZEN NAUZU?

2.2.2. DESBERDINTASUNAREN LERRO MEHEA

m enu NAGUSIA

2.3. INGURUMENA

2.3.1. INGURUMENAREN “TESTA”

2.3.2. BIZITZA ZIKLOAREN ANALISIA

m enu NAGUSIA

2.4. LANKIDETZA

2.4.1. MAISU LAN HANDIA

2.4.2. ACROSPORT, LANKIDETZARAKO KIROLA

m enu NAGUSIA

3.1. GATAZKA KONTZEPTUA

3.1.1. ZER ULERTZEN DUGU GATAZKA ESANDA

3.1.2. GATAZKA MOTAK

m enu NAGUSIA

3.2. GATAZKAK IDENTIFIKATU ETA HORIEI AURRE EGITEA

3.2.1. ONAK ALA TXARRAK?

3.2.2. ETA ZUK NOLA IKUSTEN DUZU?

m enu NAGUSIA

3.3. INTERESAK-JARRERAK

3.3.1. ZERGATIK JOAN NAHI DUZU ORDU HORRETAN?

3.3.2. INTERES BATERAEZINAK?

m enu NAGUSIA

3.4. GATAZKARI ERANTZUNA EMATEKO MODUAK

3.4.1. LANKIDE ALA LEHIAKIDE?

3.4.2. PENTSATZEKO SEI KAPELAK

m enu NAGUSIA

4.1. BERDINTASUNA

4.1.1. DESBERDINTASUNAK KONTUAN IZAN ESKUBIDEBERDINTASUNA LORTZEKO

4.1.2. BERDINTASUNAREN ALDEKO MANIFESTUA

m enu NAGUSIA

4.2. LIBERTATEA

4.2.1. LIBERTATEAK GIZA ESKUBIDEEN ALDARRIKAPEN UNIBERTSALEAN

4.2.2. GUSTUAK ETA ESTILOAK ERRESPETATUZ

m enu NAGUSIA

4.3. GENEROA-ROLAK

4.3.1. GENEROAREN ROLAK GURE EGUNEROKO EKINTZETAN

4.3.2. HAURRENTZAKO IPUINAK

m enu NAGUSIA

4.4. GIZARTE ESKUBIDEAK

4.4.1. HEZKUNTZARAKO ESKUBIDEA

4.4.2. ZER EGIN DEZAKEGU GUK? 1

m enu NAGUSIA

5.1. ESTEREOTIPOAK

5.1.1. OSABA ANTONIO, SUITZAKOA

5.1.2. ESTEREOTIPOAK

m enu NAGUSIA

5.2. BESTE KULTURA BATZUETARA HURBILTZEA

5.2.1. GOAZEN BIDAIAN!

5.2.2. KULTUR ELKARTRUKEA

m enu NAGUSIA

5.3. BELAUNALDI ARTEKO KOMUNIKAZIOA

5.3.1. ZER DAKIGU GURE ARBASOEZ?

5.3.2. JUBILATU ETA PENTSIODUNEN KLUBERA BISITAN

m enu NAGUSIA

5.4. GIZA TALDEA

5.4.1. NOLAKOA DA GURE TALDEA?

5.4.2. IDENTITATE LOREAK

m enu NAGUSIA

ERANSKINA. UDALTZAINGOA



m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Galdera mota bakoitza zertarako erabil-tzen den eta galdera irekien abantailei buruzko hausnarketa egitea. Galdera irekien eta itxien artean desber-dintzen ikasi, eta egoera bakoitzean zeint-zuk eta zergatik erabiltzen ditugun azter-tzea. Beste pertsonarekiko errespetua sustatu: zer kontatu nahi digun, nola kontatu nahi digun, eta abar. Beste pertsonaren diskur-tsoa ez gidatzen ikasi, ez epaitzen ikasi.

GARAPENA

OHARRA: Galdera irekien helburua da elkarrizketa eta konfiantza errazten duen komunikazio kooperatiboa sustatzea. Beharrezkoa iruditzen zaigu eduki hau duen dinamika bat sartzea, galdera hauek erabiltzearen eraginak zein diren ikasleei erakusteko.i Hasteko, “galdera irekiak” eta “galdera itxiak” kontzeptuak azalduko dizkie irakas-leak ikasleei.

GALDERA IREKIAKGaldera irekiak komunikazioaren azterketa errazten duten erremintak dira, eta komunikazioan sakontzen laguntzen dute, askotan gatazka iturri bihur daitezkeen epaiak eta interpretazioak saihestuz. Galdera hauen bidez, era zabalean, mugarik jarri gabe, erantzun dezake solaskideak. Galdera irekiak honela hasten dira gehienetan: nor, zer, zertarako, zergatik, noiz, zein, nola.

Adibidez: Zer da gustatzen ez zaizuna? Zer lortu nahi duzu? Zergatik uste duzu hau gertatzen ari dela? Zein dira kausak?

GalderaGaldera irekia, beste ezeren gainetik, errespetuzkoa da, eta beste pertsonak benetan zer transmititu nahi duen jakiteko bidea ematen du erantzunak.

GALDERA ITXIAKGaldera itxia erabilita, solaskideak hitz silababakarrekin erantzutera mugatzen da. Adibidez: Erostera zoaz? Joan nahi duzu? Mendira joatea gustatzen zaizu? Galdera itxiek elkarrizketa gidatzen dute; galdera-egilearen aurretiko hipotesiei jarraitzen diete pertsonak kontatu nahi duenari baino gehiago.

Amaieran, istorio bat sartzen da, gal-dera irekiak eta itxiak lantzeko.

MATERIALAK

Ordubete.

EGITEKO BEHAR DEN DENBORA


m enu NAGUSIA

GARAPENA

Irakaslearen azalpenak entzun ostean, ikasleek lauko taldeak osatuko dituzte eta euren arteko batek Lorearen istorioa irakurriko du. Gero, bera protagonista izango balitz bezala kontatuko du.

TTaldeko beste kideek istorioan zer gertatu zen asmatzen saiatuko dira. Horretarako, taldekideetako bakoitzak bi galdera egin ahalko ditu soilik (hau da, sei galdera eginez asmatu beharko dute zer gertatu den). Ekintza hau bi zati-tan banatuko da:

Lehenengo zatian, taldekideek istorioaren narratzaileari egiten dizkioten galderak, nahitaez, itxiak izan beharko dira. Bigarrenean, berriz, galdera irekiak egingo dituzte soilik.

Nahi izanez gero, taldeko beste kide baten istorioren bate-kin egin ahalko dute ariketa bera, galdera irekien eta itxien arteko desberdintasunak argiago ikusteko.

EBALUAZIOA

Ondorengo gai hauen inguruko hausnarketa egingo dute denok batera:

Zein galdera motarekin egin zaigu errazagoa istorioa osatu eta protagonistak istorio hori nola bizi izan zuen ulertzea?

Nola kontatu ahal izan du hobeto bere istorioa? Nola izan du adierazpen askatasun handiagoa?

NolakoNolako galderekin sentitu da narratzailea erosoago, zure ustez? Zergatik?

Zein egoeratan izan daitezke erabilgarriagoak galdera irekiak? Eta itxiak?

i LOREAREN ISTORIOA (galderak egingo dituen taldeak irakur dezan):LoreaLorea Batxilergoko 1. mailako neska bat da, eta koadrilari oso lotuta egon da beti. Txikitatik, lagun berberak izan ditu eta lan garrantzitsua bete du koadrila barruan; izan ere, jaiak, bidaiak, urtebetetzeak eta halakoak antolatzeaz ardu-ratzen zen. Azken aldi honetan, gauzak aldatu egin dira eta Lorea koadrilarengandik urruntzen ari dela eta beste talde batera hurbiltzen ari dela ematen du.


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Gainera, Lorea lehengo koadrilakoak kritikatzen eta gaizki esaka hasi dela jakin dute. Orduan hasi da arazoa. Esaten du kasurik ez diotela egiten, eta Aitziber eta Verónica koadrilan sartu zirenetik, ezer ez dela berdina. Gainera, lagun berriak dituelako denak jeloskor daudela esaten ari da.

i LOREAREN ISTORIOA (Lorearena egiten duenak irakur dezan):

AzkenAzken aldi honetan, ezer ez da berdina zure koadrilan. Bizitza osoan zeu izan zara gauza guztiak antolatzeaz arduratzen zena, beti egon zara hor behar zuenari laguntzeko eta gauza guztietarako kontatzen zuten zure-kin. Baina orain jende berria dago eta badirudi ez direla zurekin gogoratzen. Baztertu egiten zaituzte eta horrek min ematen dizu. Bakarrik sentitzen zara; beraz, beste lagun batzuk bilatzen ahalegindu zara. Oxala dena lehen bezalakoa izango balitz. Berriro zure koadrilakoekin egoteko gogoa duzu.

Loreari halako galderak eginez:

GALDERA IREKIEN ADIBIDEAK:

i Zer gertatzen ari da?

i Zer gertatzea nahiko zenuke?

i Nola konpon daiteke arazo hau?

i Nolakoa da zure harremana Verónica eta Aitziberrekin?

Aitziber eta Verónica etorri direla-eta Loreak bere koadrilan baztertua izateko beldurra duela pentsarazten du, eta, barren-barrenean, bakarrik sentitzen dela.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Distortsioak zer diren, sorrarazten dituzten elementuak zein diren eta eragiten dituz-ten ondorioak zeintzuk diren ulertzea.Komunikazioan distortsioak oso maiz agertzen direla konturatzea, eta arreta handiagoa jartzen saiatzea. Kontu edo komentario bat era desberdinetan inter-preta daitekeela ulertzea, eta, haserretu aurretik, beste pertsonak zer esan nahi duen ondo ulertzen ari garela egiaztatzea.

GARAPENA

Irakasleak ondorengo istorio hau kontatuko die ikasgelako ikasleei:

Nerea larrituta iritsi da eskolatik. Azterketa bat jarri diote biharko eta badaki ez duela denbora askorik prestatzeko. Gainera, ez zaio bidezkoa iruditzen gaur esatea bihar azterketa dagoela.

Bere logelara iritsi denean, bere ahizpa Araceli han dago musika entzuten.

NereakNereak egun batzuk daramatza Aracelirekin haserre samar, hark bere azterketak bukatuak dituelako eta logelak egoten delako musika oso altu entzuten edo telefonoz hitz egiten eta barrez eten-gabe. Beraz, Nereak ezin du kontzentratu institutuan agintzen dizkioten lanak egiteko. Gainera, Nereari ez zaio batere gustatzen Araceli berari beti gauzak eskatzen ibiltzea –CDak, arropa, etab.- bera ikasten ari den bitartean.

Bere ahizparekin hitz batzuk trukatu ostean, Nerea lehenbailehen ikasten hasi da. Minutu batzuk pasatuta, Aracelik parkera irten eta lagunengana joatea erabaki du eta, hala, Nereak hobeto ikasiko du. Leihotik begiratu du eta pentsatu du: “hara, euria ari du eta ez dut euritakoa hartu; ahizpari trabarik ez egiteko, neuk bilatuko dut”.

Ez da materialik behar.MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

IKASLEEI HONAKO GAIEN INGURUAN HAUSNARKETA EGITEKO ESANGO ZAIE:

i Nola eragiten du gure egoerak (aldartea, bizipenak, etab.) beste pertsonek esaten digutena interpretatzean, egoera bat ulertzeko garaian?

ii Dirudienez, Nereak ez du Araceliren ekintza ondo interpretatu. Zuen ustez halako gauzak gertatzen al zaizkigu bizitza errea-lean? Horrek haserreak edo eztabaidak sorraraz al ditzake?

i Zuen ustez Nereak bere ahizparekiko izan ditzakeen aurreiri-tziek (beti gauzak eskatzen ari dela, ez diola ikasten uzten...) era-gina izan al dute honen erreakzioan?, Zein modutan?

Laburtuz, zein elementuk izan dute eragina, zuen ustez, komunika-zioan gertatu den distortsioan?

GARAPENA

Baina Nereak, Araceli egiten ari dena ikusita, esan dio:

“Utzi bakean!; apropos egiten duzula ematen du, eta, aizu, euritako bila bazabiltza, ez dizut utziko; zoaz eta erosi bat. Beti berdin, lehe-nengo gauzak galtzen dituzu eta gero nik uztea nahi duzu”•

Istorioa kontatu ostean, ondorengo gai hauen ingu-ruko hausnarketa egingo dute denok batera:

i Zein elementuk eragiten dute Nerearen erreakzioan?

i Zure ustez Nereak beste era batera erreakzionatuko luke beste egoera batean? Zer izango litzateke desberdina?

i Zure ustez zein izango da Araceliren eran-tzuna Nereak esandakoa entzun ondoren?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Emozioen adierazpena lantzea.Ahozkoa ez den komunikazioari arreta jartzen ikastea.Sentimenduak era naturalean adierazSentimenduak era naturalean adieraz-ten ohitzea, barregarri geratzeko beldurra galtzea, baztertua izateko beldurra galtzea, etab.

GARAPENA

Taldea ikasgelaren alde batean kokatuko da, eta irakasleak bi papertxo emango dizkio pertsona bakoitzari, paper bakoitzean emozio bat idatzita dagoelarik. Ikasle bakoitza irten egingo da gela erdira berari tokatu zaion emozioa mimikaz adieraz-teko. Gainerakoek asmatu egin beharko dute zein emoziori buruz ari den. Ikasgela arduraduna saiatu egingo da neska-mutilak animatzen “emozioa adieraztera” atera daitezen, hala talde osoak parte har dezan.

Beste bertsio batean, “emozio elkarrizketak” ere egin daitezke: bi pertsona aterako lirateke euren emozioak elkarri adierazteko –beti mimikaz- eta gainerako ikaski-deek asmatu egin beharko lukete zein emozio adierazten ari den bakoitza.

Behin nahikoa ikasle atera direnean –edo nahi izan duen guztiak, gutxienez-, irakasleak azalpen labur bat emango du gure emozioak modu egokian adierazteak duen garrantziari buruz, eta, batez ere, ahozkoa ez den komunikazioak duen garrantziari buruz. Azalpena emateko informazio hau erabil daiteke:

Komunikazioa bi mailatan banatu daiteke: ahozko maila –edo digitala- eta ahozkoa ez dena –edo analogikoa-. Batzuetan, konturatzen ez bagara ere, ahozkoa ez den komunikazioak uste baino informazio gehiago ematen du. Badaude ikerketak komunikazio honen pisua % 97koa dela esaten dutenak, ahozko komunikazioaren pisua % 3 den bitartean. Horregatik, emoziozko adierazpenari arreta handia jarri behar diogu, ahozkoa ez den komunikazioaren zati den aldetik. Hori modu egokian egiten badugu, elkar ulertzea eta elkarrizketa erraztuko dugu. Ondorioz, gatazkak saihestuko ditugu eta komunikaziozko jarraibide hobeak lortuko ditugu. saihestuko ditugu eta komunikaziozko jarraibide hobeak lortuko ditugu.

Emozioen fotokopia.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EMOZIOAK

ZORIONEKOAESKERRONEKOAALAIAADIGOZATUAANIMATUALASAILASAISUTSUAHARRITUAERAKARRIAONBERABARETUAMAITAGARRIATXUNDITUTXUNDITUAEROSOERRUKIORRAATSEGIN HARTUTAKOAULERKORRAKONPROMETITUAKONFIATUAZIRRARZIRRARATUAPOZIKATSEDEN HARTUTAKOA

OINARRIZKO EMOZIOAK:EZUSTEA, BELDURRA, NAZKA, IRA, ZORIONTASUNA ETA TRISTEZIA.

LILURATUAAXOLAGABEAZORIONTSUAADEITSUAXARMANGARRIAHUNKITUABIZIBIZIAGOGO BEROTUAITXARONPETSUAPOZARRENASALDATUA AIDURUSORGINDUAZORIONTSUZORIONTSUAXUMEAILUSIOZ BETEAINSPIRATUAINTERESATUAJAKITEKO IRRIKAZ EGONARGIARGIMOTIBATUAOPTIMISTA

HARROZUHURERREALIZATUALASAITUAERLAXATUABERRITUABETEBETEASEGURUASOSEGATUAHARRI ETA ZUR SOSEGATUAXAMURRABIZI-BIZIAABAILDUABAILDUAESTUTUAASPERTUTAKOLDARTUTAKIKILDUTANAHIGABETUAAZTORATUAESTUESTUNEKA-NEKA EGINDAARTEGATUA

Ezagutzen al zenuen ahozkoa ez den komunikazioa?

Ezagutzen bazenuen; pentsatu al duzu inoiz ahozkoa ez den komunikazioak zenbaterainoko garrantzia duen? Zein modutan?

Zein ondorio izan ditzake gure emozioak ez adierazteak?

ZenbaterainoZenbateraino da garrantzitsua haurrei euren emozioak adierazten irakastea?

Zure ustez desberdintasunak al daude nesken eta mutilen artean, emozioak adierazteko garaian?, Zein zentzutan? Zergaitik?

EBALUAZIOA


m enu NAGUSIA

EMOZIOAK

ERNEADOREGABEONETIK ATERATAOZPINDUALARRITUAEZIN EGONEANAAPATIKOPENATUAKEZKATIDAMUTUTANAZKATUTABELDURTUTAIKARATUAIZUTUIZUTUANAHASIALOTSATUTANEKATUTAJELOSKORDURDUZATUAASTINDUACONSTERNADO/CONSTERNADO/AATSEKABETUAERRUDUN

OINARRIZKO EMOZIOAK:EZUSTEA, BELDURRA, NAZKA, IRA, ZORIONTASUNA ETA TRISTEZIA.

AHULDESENGAINATUAIRUZURRA JASOTALUR JOTAETSITAADOREA GALDUTABABESGABETUBABESGABETUADESANIMATUASOSEGURIK GABEGOZAKAIZTUAZURTUTAGUSTURA EZZORIGAIZTOKOAXARMXARMA GALDUADESENGAINATUAETSITUTAZORITXARREKOADESILUSIONATUATXIKITUANAHIGABETUAMINDUMINDUAURRUNDUAHASERRE BIZIAN

ESKANDALIZATUAESZEPTIKOASUMINDUAHOTZAFRUSTRATUASUHARTUAGOGAITUGOGAITUAIRAINDUAARERIOKOIZUTUAZAZPIKIAAHALMENIK GABEDESEROSOZALANTZZALANTZATIBABESIK GABEINTE-RESIK GABEKOSUMINDUTAEZEGONKORDOHAKABEMENPEKOIPURTERREZIURTASUNIK GABEKOURDURI

EZERTARAKO EZ DENANARRIATUAALDARTE TXARREKOKASKARMALENKONIOTSUGOGAITUAURDURIURDURIALFERHARRI ETA ZURATSEKABETUA (DAMUTUA)PESIMISTAKEZKATUAUZKURUZKURMESFIDATIGORROTOTSUERRESUMINDUABAKARRIKSENTIBERAMESFIDATIGOIBEGOIBELIKARATIAZTORATUATRISTEETSITUTA


m enu NAGUSIA

HELBURUAKHaserreak adierazteko dauzkagun moduak aztertzea, erabiltzen dugun lengoaiari eta ahozkoa ez den komu-nikazioari arreta jarriz. Haserrearen aurrean gure jokabidea nolakoa izan den aztertu eta egokia ote den pentsatzea. Erantzuteko aukerak zein diren jakin eta haserrearen aurrean jokatzeko beste modu batzuk ezagutzea.

GARAPENA

Lauko taldeak egingo dira. Rol playing txiki bat egitea da kontua; bertan, bi lagun arituko dira antzezten, eta beste biak behatzaileak izango dira.

Ondorengo egoera hau kontatzen zaie:

DBHkoDBHko ikasle batek ez du ikasgai bat gainditu eta aitak edo amak zigortu egin du atera gabe. Ikaslea oso haserre dago, ikasgai bakar bat ez gainditu izana ez baita, bere ustez, atera gabe zigortzeko arrazoia, eta are gutxiago asteburu honetan; izan ere, izugarri gus-tatzen zaion talde baten kontzertura joatekoa zen.

Lau laguneko taldeetan, gurasoarena nork egingo duen erabakiko dute, zeinek seme edo alabarena eta zeintzuk izango diren bi behatzaileak.

Behin erabaki hori hartutakoan, irakaslea behatzaileekin bilduko da eta azaldu egingo die arreta handia jarri beharko dutela alde bakoitzak erreakzionatzeko moduan; haserrea eta ira nola adierazten duten, eta abar. Gainera, ahozko komunikazioari ez ezik ahozkoa ez den komunika-zioari ere arreta handia jartzeko esango die.

Hasiera batean, rol playing-a taldeka egiteko dago pentsatuta, eta ez da beharrezkoa ikasgela osorako egitea.

Antzezpenaren ostean, behatzaileek euren iritziak adieraziko dituzte, eta antzezleek esan egingo dute horrekin ados dauden ala ez. Euren erreakzioa zein izan den konturatu diren, ea hori zen benetan adierazi nahi zutena.

Eranskinaren fotokopia. Irakasleak ikasle bakoitzari eman beharko dio dinamikaren amaieran.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Ondoren, talde bakoitzean galdera hauei erantzuten saiatuko dira:

i Nola erreakzionatu du semeak edo alabak bidezkoa ez zeritzon zigor baten aurrean? Esan al du zergatik ez zitzaion bidezkoa iruditzen? Saiatu al da bere aitarekin edo amarekin hitz egiten bere egoera, sentimenduak eta halakoak zein diren esateko?

i Nola uste duzu sentituko dela aldeetako bakoitza halako egoera batean? Horietako baten batek adierazi al du lasai-lasai nola sentitzen zen?

i Aldeetako bat bestearen lekuan jarri dela iruditzen zaizu?

i Saiatu al dira egoera konpontzen eta adostasun batera iristen? Ala eztabaida “irabazten” besterik ez dira saiatu?

i Zure ustez, egin duten komentarioren batek mindu al dezake beste pertsona? Zure ustez, hori esan duen pertsonak ba al zekien beste pertsonari mina egin ahal ziola?

i Pertsonaren batek aitortu al du okertu egin dela, edo barkamena eskatu al du egin edo esan duen zerbaitengatik?

i Nola adierazi dute ahozko komunikazioa? Eta ahozkoa ez dena?

i Zein emozio islatu dituzte hitzek? Zer dago hitz horien atzean?

ii Zer uste duzu gertatuko zela gauzak beste modu batean esan balira?

i Zein emozio agertu dira jokabidearekin batera?


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Denok batera honako galdera hauei erantzutea proposatzen da:

i Nola uste duzue erreakzionatuko zenuketela irten gabe zigortu duten seme edo alaba hori zeuek izango bazinete?

i Zergatik uste duzue aita edo ama batek erabaki dezakeela semea edo alaba zigortzea ikasgai bat ez gainditzeagatik? Zer ote nahi du lortu zigor hori jarrita? Modu egokia dela iruditzen zaizue? Modu egokia ez dela uste baduzue, zein izango lirateke egoerari aurre egiteko modu egokiagoak?

i Seme/alaba batek, horrelako egoera batean, nola adieraz dezake bere haserrea eta ezadostasuna modu egoki batean?

ii Zuen ustez, zuen ohiko eztabaidetan, bereziki hurbilen dituzuenekin (neba-arreba, guraso etab.), egiten al dituzue komentario-ak beste pertsona mindu egingo duzuela jakinda? Pertsona hori maite badugu, zergatik uste duzu mina egiteko modua bilatzen dugula? Egiten dugunean, konturatzen al gara? Zerbait egiten al dugu egoera hobetzen saiatzeko?

Irakasleentzako azalpen fitxa:

Haserrea adierazteko garaian, adierazteko moduari buruz hausnartzeko eskatuko diogu ikasleei. Modu erasokorrean eta iraingarrian adierazteko joera dugu, eta helburua irabaztea da orduan; beste pertsonari arrazoia dugula erakutsi nahi diogu, eta gure argudioak bereak baino hobeak direla. Estilo horren ondorioa haserrea da. Hala, ulertu egin behar dugu gehiene-tan haserrea ez dagoela arazo berezi batek eraginda, arazo hori kudeatzeko moduan baizik. Gure emozioei arreta ipinita, gaitasun handiagoa izango dugu gustatzen ez zaiguna zer den edo zerk haserrarazten gaituen detektatzeko; horrela identi-fikatzeko eta bideratzeko gai izango gara. Hortik aurrera, elkarrizketarako gaitasuna eta gatazka modu egokian kudeatzeko gaitasuna landu ahalko dugu. Ondoren, bi elkarrizketaren arteko desberdintasuna ikusiko dugu, bi estilo desberdin erabilita.


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

ELKARRIZKETA HASERRETUA:Ama/aita – Gainditu ez duzunez, asteburu honetan ez dizugu irteten utziko.Semea/alaba – Ba, ni ez naiz geratuko hemen ikasgai bat ez gainditzeagatik!Ama/aita – Beti berdin, axolagabe bat zara!Semea/alaba – Nekatuta nago ezergatik zigortzen nauzulako, ez didazu inoiz entzuten.Ama/aita – Joan zure gelara eta ez zaitez irten!AAGERTUTAKO EMOZIOAK: IRA, FRUSTRAZIOA, AMORRUA…

ADOSTASUNA BILATZEKO ELKARRIZKETA:Ama/aita – Dezepzionatuta gaude gainditu ez duzulako; horretaz hitz egin nahiko nuke zurekin. Semea/alaba – Sentitzen dut, neu ere harrituta nago. Ama/aita – Zer gertatu da?Semea/alaba – Uste dut nire errendimendua dezente jaitsi egin dela ikasgai honetan.Ama/aita – Zerbait egin beharko da, ez duzu uste?Semea/alaba – Bai, asko saiatu beharko dut nire notak hobetzeko. Egingo dut, benetan.Semea/alaba – Bai, asko saiatu beharko dut nire notak hobetzeko. Egingo dut, benetan.Ama/aita – Uste dugu asteburu honetan etxean geratu behar duzula ikasten. AGERTU DIREN EMOZIOAK: LASAITASUNA, ENTZUTEA, ULERTZEA, ERRESPETUA…


m enu NAGUSIA

ERANSKIN


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Dauden jokaera moduak zein diren jakitea, ezaugarriak eta horietako bakoi-tzak gatazkaren garapenean izan dezakeen eraginak zein diren.Gure jokabidea aztertzea: jokabide batera edo bestera noiz jotzen dugun eta zergatik horrela jokatzen dugun aztertzea.

GARAPENA

Hasteko, jokaera bakoitzaren ezaugarriak azalduko dizkie irakasleak ikasleei: pasiboa, erasozkoa eta asertiboa.

Jokaera pasiboa: Jokaera pasiboa duten pertsonek ez dituzte euren benetako sentimendu, emozio edo iritziak zuzenean eta argi adierazten. Utzi egiten dute besteek euren ekintzak erabaki edo zuzendu ditzaten. Garrantzia kentzen diete euren desioei, eta, hala, euren eskubideak urratu egiten dira. Gainerakoek ez dituzte hauen sentimenduak eta iritziak ulertzen. Jokaera hau eztabaidak saihesteko erabiltzen da.

ADIBIDEZ:ADIBIDEZ: Iker eta Gorka Gasteiz aldera doaz auto batean. Gorka oso pozik doa, gidatu bitartean abesten eta barrez, baina Iker oso txarto ari da pasatzen, bere laguna oso azkar gidatzen ari dela uste baitu. Gorkak nabaritzen duenean Ikerrek ez duela hitz egiten eta urduri dagoela, galdetu egin dio zer gertatzen zaion, eta Ikerrek erantzun dio: “Ez, ez. Ez zait ezer gertatzen, zu lasai Gorka”

ErasozkoErasozko jokaera: Jokaera honen bidez, pertsonak zuzenki defendatzen ditu bere eskubideak, baina bere sentimenduak eta ideiak ez ditu modu egokian adierazten, eta besteen eskubideak urratzen ditu. Jokabide hau erabiltzen da, batez ere, pertsonen helburu nagusia “irabaztea” denean, eta ez elkar ulertzea edo gatazka konpontzea.

Ez da materialik behar.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Lehengo ADIBIDE berean, Ikerrek modu honetan erantzungo lioke: “Baina zu leloa zara edo zer!, akabatu egingo nauzu, ez dakizu gidatzen ala!? Geratu autoa oraintxe, astakirten halakoa! Desastre hutsa zara! Geratu ikusten duzun lehenengo lekuan, neuk gidatuko dut eta.”

JokaeraJokaera asertiboa: Pertsonak bere eskubideak defendatzen ditu, baina besteen eskubideak urratu gabe. Jokaera aserti-boan, norbere sentimenduen, usteen eta iritzien adierazpen egokia, zuzena eta zintzoa egiten da. Norbere buruarekiko errespetua dago, norbere beharrak adierazten dira eta norbere eskubideak defendatzen dira, eta beste pertsonen eskubide eta beharrizanekiko errespetua erakusten da. Era asertiboan adierazteko modu bat ni mezua erabiltzean datza, Ikerrek adibide honetan egiten duen bezala.

ADIBIDEARI jarraituz, eta jokaera asertiboa erabiliz, erantzuna honakoa izango litzateke, gutxi gorabehera:“Ui Gorka, oso urduri jartzen naiz eta kezkatu egiten naiz hain azkar gidatzen duzunean. Istripu bat izateko beldur naiz eta mantsoago gidatzea nahiko nuke”.

Behin jokatzeko hiru moduak azaldutakoan, ikasleak hirunaka edo launaka jarriko dira taldeetan. Pertsona bakoitzak bere taldean azaldu beharko du zein modutan jokatu ohi duen berak gehienetan; zein egoeretan jotzen duen batera edo bestera, norekin, eta abar. Bestalde, jokatzeko modu bakoitzak eragiten dituen ondorioei buruz ere hausnartu beharko dute, bai aldee-tako bakoitzarentzat, bai gatazkaren garapenerako, inplikatutako pertsonen arteko harremanetarako, eta abar.

Taldeek gai hauek aztertzeko nahikoa denbora izan dutenean eta ondorioetara iritsi direnean, talde bakoitzak ikasgelako gaine-rako taldeen aurrean azaldu beharko dituzte eta, denon artean, “ebaluazioa” atalean agertzen diren galderen gainean hausnar-keta egin beharko dute.


m enu NAGUSIA

Zein egoeratan jotzen dugu jokaera horietako bakoitzera? Zein elementuren arabera aukeratzen dugu jokabide bat edo bestea? Zuzena al da hori?Zein ondorio izan ditzake jokaera bakoitzak aldeetako bakoitzarentzat? Eta gatazka baten gara-penerako?Jokaera asertiboa beti onena da ala batzuetan beste modu batean jokatzea ona izan daitekeela uste duzue? Zein egoeratan?

“Ni” mezua: i Ez du pertsona errudun egiten eta ez du kritikatzen. i Jokaera jakin batean zentratzen da. i Hartzaileak entzutea errazten du. i Gatazkaren gorakada saihesten du.

“Ni” mezuaren egitura: i Emozioa: ni horrela sentitzen naiz/ horrela nago (zure emozioez hitz egiten du) i Jokabidea: hau egiten duzunean... (jokabide jakin bat izendatu) i Arrazoia: izan ere... (iruditzen zait, uste dut, kezkatu egiten nau…) i Interesa: eta hau behar dut/ hau nahiko nuke (esan zer behar duzun egoera hobetzeko)

EBALUAZIOA


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Ikasitako jokaera estiloak praktikan jarri. Ikasleak bere burua jokaera bakoitzean ikus dezala. Erasozko erantzun bat jasotzearen eta erantzun pasibo edo asertibo bat jaso-tzearen arteko desberdintasuna sentitu.

GARAPENA

Ikasleak lau taldetan banatuko dira, eta talde bakoitza ikasgelako txoko batean kokatuko da, karteletako baten azpian (pasiboa, erasozkoa edo asertiboa). Lau-garren taldea –erantsitako istorioetako bat emango zaie hauei aurretik- irakaslea-ren lekuan jarriko da eta istorioa/arazoa kontatuko die gainerako taldeei. Ondo-ren, parte hartzeko txandari ekingo zaio. Momentu honetan, talde bakoitzak bere iritziak adieraziko ditu, une horretan antzezten ari den estiloa zein den ahaztu gabe, eta jokatzeko modu bakoitzaren ezaugarriak agerian jartzen saiatuko dira. Taldeak txandakatu egingo dira txokoetako bakoitzean, eta, hala, hiru modu des-berdinetan jokatuko dute guztiek. Arazoa kontatzen duen taldea, ez da soilik kontatzailea izango –ahal den neurrian- bere jarrera defendatu beharko du.

Nola sentitu zara jokaera bakoitzean? Egon al da bat bestea baino zailagoa?

Eta arazoa kontatzean, nola sentitu zara? Zure ustez, talde guztiek errespetatu al dute zure kontakizuna?

Zure eguneroko bizitzan, jokaera hauek guztiak izaten al dituzu, ala badago bat besteak baino gehiagotan agertzen dena?

EBALUAZIOAErantsitako materialaren fotokopiak eta jokatzeko modu desberdinak adieraz-ten dituzten kartelak. Kartelak behar ahala egingo dira.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

INTERPRETATU BEHARREKO ISTORIOAK

i Historia irakaslea zara, eta ikasleen aurrean zaude. Ez dute jarrera ona izan, eta errendimendua txarra izan da, beraz, esan egin behar diezu ikasleetako bakoitzak hiru egun barru ikerketa lan bat entregatu beharko duela Amerikako aurkikuntza eta kolonizazioari buruz. Entregatzen ez duenak hiruhileko honetan ez du ikasgai hau gaindituko... eta ez dago beste eztabaidarik.

ii Amona bat zara. Asteburu honetan, bilobak zaintzen geratuko zara, eta, ilusio handiz, larunbat gauean zartzuelara gonbidatzeko sarrerak erosi dituzu. Plan bikaina dela pentsatzen duzu eta ez dagoela ezer plan hori izorratuko duenik. Beraz, haien etxera zoaz sarrerekin, eta “berri zoragarria” emango diezu.

i Zure lagunak hondartzara kanpinean joateko prestaketetan dabiltza aspalditik, eta zeu ere haiekin joatekotan zinen. Baina, egia esan, orain ez duzu hasieran besteko gogorik horra joateko. Orain, denak batuta zaudetela, esan egin behar diezu ez joatekotan zau-dela eta, zure aitak eraman behar zituztenez, beste batek eraman beharko dituela esan behar diezu.

i Oraingoan ikasle talde bat zarete. Irakasleei zuen erabaki bat jakinarazi nahi diezue: haien batzar-gela zuek jolas-gela erabili nahi duzue bihartik aurrera. Aretoan, mahai jokoak, biltzeko lekua, ikasleen urtebetetzeak ospatzeko lekua edo gogoak ematen dizuen beste edozertarako erabili nahi duzue. Beraz, beste leku bat bilatu beharko dute batzarrak egiteko eta kafea hartzeko. Jakinarazi zuen erabakia irakasleei.

ERANTSITAKO MATERIALA


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Autoestimua” kontzeptuaren inguruko ideia orokor bat ematea.Gure autoestimu maila “errealaren” irudi bat lortzea. Autoestimuaren osagaiak zein diren jakitea.

GARAPENA

Ikasle bakoitzak folio bat bitan zatitu behar du. Zatietako batean ikasleak bere ezaugarri positiboak idatziko ditu (bakarka), eta bestean, bere ezaugarri nega-tibo guztiak.

Nahikoa denbora utziko zaie denak lasai egin dezaten, batzuetan zaila izaten baita norbere ezaugarrien gainean ezer esatea. Behin paperean idatzitakoan, idatzitako ezaugarri positibo adina azukre-koilarakada jarriko dira edalontzian, eta ezaugarri negatibo adina kafe-koilarakada.

Behin ariketa hori egindakoan, ikasleek euren autoestimu-mailari buruzko hausnarketa egin beharko dute: altua den, baxua den ala orekatua den. Autoestimuan eragina duten faktoreen gainean ere pentsatuko da, eta ikasleei ikusaraziko zaie nahiz eta denbora luzean gure autoestimu mailan kanpoko faktoreek eragiten eta eratzen duten, hazi eta handitzen goazen neurrian, barreneko faktoreak direla geure burua hautemateko moduan eragingo dute-nak.

Modu honetan, haurtzaroan eta nerabezaroan, geure buruaz dugun irudia, neurri handi batean, besteekin ditugun harremanen araberakoa izango da; baina, gero, geure buruarekin lantzen dugun harremana (arazoak konpontzeko dugun gaitasuna, ikara sorrarazten diguten egoerei aurre egiteko gaitasuna..) izango da gure autoestimu maila zehaztuko duena.

Gero,Gero, euren autoestimua eratzen duten elementuak zeintzuk diren pentsatze-ko eskatu ahal zaie ikasleei: ea besteekiko harremanei lotzen zaien, ala euren buruarekin duten harremanari lotzen zaion.

Plastikozko kafe edalontzi txikiak. Azukre eta kafe ontzi pare bat, ikasle guztiek eskura izango dituztenak. Plastikozko koilaratxoak.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Ekintza hori burutu ostean, denok batera ondorengo baieztapenak aztertzeari ekingo zaio. Kontuan hartuko da horiek guztiok ditugun eskubideak direla, eta horiek erabiliz gero autoestimu orekatu bat garatzeko aukera izango dugula.

i Nire ardurapean hartzen dut besteak tratatzeko dudan modua eta niri txarto pasarazi didana besteei ez egiten saiatzen naiz.

i Nire ikasketetan arduraz saiatzen naiz, nahiz eta zerbait ondo ez doanean, ez da huts egin dudalako, apur bat gehiago saiatu behar dudalako baizik.

i Pentsatzen dut edozein egoera ahalik eta ondoen konpondu dezakedala, badut horretan konfiantza.

ii Nire sentimenduak komunikatzen ikasten dut eta nire adiskide guztienak ere errespetatzen ditut.

i Nire aukerak eta ekintzak arduraz eta beldurrik gabe burutzen ditut.

i Nire denbora nola erabiltzen dudan neuk erabakitzen dut, hori errespetatzen ez dutenei mugak jartzen dizkiet, eta adostasunak bilatzen ditut nire denbora besteenarekin konbinatzeko, haien menpe jarri gabe.

i Iritziz aldatzeko arazorik ez dut, konturatzen banaiz defendatzen ari naizena ez dela egokia.

i Pertsona baliotsua naiz, gai naiz, sortzailea, eta zabalik nago nire bizitzaren alderdi asko aldatzeko.


m enu NAGUSIA

AUTOESTIMUA, AZALPENEZKO FITXA

Psikologian, pertsonek geure buruaz dugun iritzia da autoestimua. Autoestimua, bestalde, norbere burua eta gaine-rakoak maitatzea da; horrek esan nahi du zeure burua errespetatu egin behar duzula, eta besteei ere horretan erakutsi behar diezula. Ez da norbera zer den, zer dela uste duen baizik.

NOLA ERATZEN DA AUTOESTIMUA?

Autoestimua haurtzaroan eratzen da, eta hainbat alor sartzen dira bertan, denak ere elkar lotutakoak:

i Giza harremanek berebiziko zeregina dute, eta besteek nola ikusten gaituzten erakutsiko digute.

i Ikasteko dugun gaitasuna eta gure trebetasunak ere oinarrizkoak izango dira; izan ere, gure ahaleginak nola baloratzen ditugun, zer egiten dugun, eta emaitzek ere eragina izango dute gure autoestimuan.

i Jakina, familiak eta inguratzen gaituen giroak ere informazio asko emango digute gure gurasoek, neba-arrebek, irakasleek eta abar nola ikusten gaituzten jakiteko. Eta hori ere elementu garrantzitsua da autoestimua eratzeko garaian.

Hala, osagai eta informazio horrekin guztiarekin, geure buruak munduan duen irudia eratuko dugu azkenean. Irudi hori izango da autoestimua.

Autoestimu orekatua duen pertsona bat gai izango da bere burua maitatzeko eta onartzeko, bere gaitasun eta mugekin, eta bere zailtasunak zein diren jakingo du eta bere buruarengan konfiantza izango du zailtasun horiek gainditzeko.

Azkenik, aipatu beharra dago autoestimua ez dela estatikoa eta aldatu egin daitekeela pertsonaren bizitzan zehar; izan ere, haurtzaroan eratzen bada ere, hobetu egin dezakegu, esaterako, geure buruan dugun konfiantzaren bitartez.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gure nortasuna osatzen duten ele-mentu kopurua handia dela ikustea. Pertsona bakoitzak bere nortasuna nolakoa den zehaztean, elementu desberdinak identifikatzen dituela kon-turatzea. Pertsona bakoitzaren nortasuna zein konplexua eta bakarra den ikustea.

GARAPENA

Ikasle bakoitzak, bakarka, eta besteek irakurri gabe, zazpi elementu idatzi beharko ditu bere buruaz. Bere buruaz zer esan nahi duten era librean era-baki dezaten saiatuko gara; bakoitzak galdera honi erantzun beharko dio: NOR NAIZ NI?, baina ideiak ere eman diezazkiekegu, esaterako:

i ZALETASUNAK (AISIA, KIROLA, ETAB.)i EZAUGARRI FISIKOREN BATi MUSIKA ESTILO EDO TALDE GUSTUKOENAi KEZKAKi GENEROAi IDEOLOGIAi ADINAi IZATEKO MODUA

Esan ezin duten gauza bakarra euren izena da, baina beste guztiak balio du. Euren nortasunaren elementu adierazgarrienak aukeratzen saiatuko dira.

Denek bukatu dutenean, paper guztiak jasoko ditugu eta nahastu egingo Denek bukatu dutenean, paper guztiak jasoko ditugu eta nahastu egingo ditugu. Gero, ikasle bakoitzak paper bakarra hartuko du pilatik (begiratu gabe). Norbaitek kasualitatez, bere orria hartuko balu, hori utzi eta beste bat hartu beharko du.

Pertsona bakoitzeko folio erdia eta boligrafo bat.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Erraz asmatu al duzue aukeratu duzuen paperean nork idatzi duen? Pertsona guztiek elementu berberak aukeratu dituzte? Zein izan dira gehien errepikatu direnak?Ekintza hau burututakoan, zein elementu aukeratuko zenituzkete zuen nortasuna hobeto definitzeko? Asko al dira pertsona baten nortasuna eratzen duten elementuak?

Amaitzeko,Amaitzeko, taldeak, irakaslearen laguntzarekin, hausnarketa egin dezakete: gure nortasuna eratzen duten elementuak asko eta asko dira, eta horien guztien konbinazioak pertsona bakar egiten gaitu, gainerakoen aldean desberdina. Bestalde, pertsona bakoi-tzak elementu horietako bakoitzari garrantzi berbera ematen ote diogun azter dezakegu, eta elementu bakoitzaren garrantzia bizi-tza osoan berbera den ere bai.

GARAPENA

Jarduera hau honetan datza: orriak duen informazioa erabilita, asmatu egin beharko du papera nork idatzi duen. Horretarako, ikasleek galdera itxiak egin behar dizkiete (ikus, 1. dinamika, Komunikazio estiloei buruzkoa) euren ikaskideei.

GalderakGalderak egiteko minutu horiek pasatutakoan, ikasle bakoitzak daukan orrian idatzita dagoen informazioa irakurri beharko du eta esan egin beharko du zein den idatzi duena eta nola iritsi den ondorio horretara. Aipa-tutako pertsonak baieztatu egin beharko du pertsona hori den ala ez.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Mundua leku hobea izan dadin egin gene-zakeen guztiaz hausnarketa egin.Sufritzen ari diren pertsonen egoera alda-tzea zergatik den hain zaila aztertu. Zailtasunen menpe ez geratzeak eta gure kateak eta beldurrak apurtzen lagunduko digun norbait beti egongo dela jakiteak duen garrantzia zenbaterainokoa den jakitea.

GARAPENAi Lehenik eta behin ikasleei denbora emango diegu bakarka amets egin dezan: mundua eta bertan bizi diren pertsonen bizitza hobetzeko bi ekintzatan pentsa-tuko dute. Folio bat bitan zatituko dute eta zati bakoitzean ekintza bat idatziko dute. Ondoren, ikasgelako hormetan bakoitzak gauzatu beharreko ametsak eta ekintzak itsatsiko dituzte. i Behin paperak itsatsitakoan, eta berriro ere bakarka, pentsatu egin beharko dute zein den oztopoa ekintza horiek gauzatzeko. Bakoitzak hori argi daukanean, puxikak puztuko dituzte, eta, bertan idatziko dute pentsatu dutena, zein den ametsak gauzatzeko oztopoa, zein diren gure kateak. ii Orduan, puxikak lotu egin beharko dituzte soka zati batez orkatila banatan, lotzen gaituzten kateak balira bezala, eta ikasgelan zehar ibiliko dira gainerakoek eurek kateak ikusi ahal ditzaten. Orduan, irakasleak azaldu egingo du kateak apur daitezkeela, baina, horretarako, gainerakoen laguntza behar dugula; beraz, gainerako ikaskideak izango dira gure kateak apurtuko dituztenak, hots, beraiek izango dira gure puxikak apurtuko dituztenak, zapalduz, gainean salto eginez.

EBALUAZIOAZer iruditu zaizu ekintza hau?Zer da zuretzat elkartasuna? Zer irudikatzen dute kateek?Kateak oztopo bat al dira gu solidarioak izateko?Kate batzuk besteak baino astunagoak al dira? Zeintzuk eta zein modutan?Nola lagundu ahal diezu gainerakoei euren kateak apurtu behar dituztela ikus dezaten?

Koloretako puxikaz betetako poltsa bat (puxika handiak).Partaide bakoitzeko bi lazo.Folioak eta koloretako boligrafoak.

MATERIALAK

Ordubete.


2.1.1. KATEAK APURTZEN LAGUNDU

m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Pertsonen kontrako minak daudela jakin. Pentsamendu kritikoa sustatu.Munduko leku askotan bizi duten egoeraz hausnarketa egin.Jarrera solidarioak sustatu, jokoaren eta errealitatea ezagutzearen bitartez.

GARAPENAi Mahaiak eta aulkiak alde batera jarriko dira eta ikasgela bi gunetan banatuko da, puxikak daudeneko bi mina-eremu simulatzeko (puxikek lurrari lotuta geratu behar dute). Ikasleak bi taldetan banatuko dira eta jokoa era honetan burutuko da:

ii Talde bakoitza irteera lerroan kokatuko da. Jokatu behar duenak begiak esta-liko ditu eta txintxeta batzuk eramango ditu oinetakoen inguruan (horretarako zinta itsasgarria erabiltzen da). Kide bat ere aukeratuko du eremuan barrena gidatu diezaion. Helburua da eremua gurutzatzea, puxikak lehertu gabe. Horreta-rako, laguntzaileak esan egin beharko dio norantz joan behar duen.

i Puxika bat lehertzean, jokalari hori kaleratu egingo da eta beste pertsona batek saiatu beharko du eremua gurutzatzen.

EBALUAZIOAEntzun al zenuen inoiz pertsonen kontrako minei buruz?Gaur egun ere leku asko daude arazo hau dutenak, zer iruditzen zaizu?Zer egin daiteke arazo horrek kaltetuta daudenen alde?Nola sentitu zara begiak itxita mina-eremutik pasatzean?Lagundu al dizu jakiteak zure lagunek gidatu egingo zintuztetela?

Puxikak.Txintxetak.Zinta itsasgarria.Zapi bat.

MATERIALAK

Ordubete. 40 minutu jokoari emango zaio, eta 20 minutu, gutxi gorabehera, plantea-tutako gaiari buruzko elkarrizketari.



m enu NAGUSIA

PERTSONEN KONTRAKO MINAK, AZALPENEZKO FITXA

ZER DIRA?Wikipedia-ren arabera, lurreko mina bat edo pertsonen kontrako mina bat da lur azpian, sakonera txikian, sartuta edo lur gainean ezkutatuta jartzen den mina mota bat. Hala, barrenean duen lehergaia lehertu egiten da pertsona edo ibilgailu batek konturatu gabe aktibatzen duen unean. Gerra garaian mugetako segurtasuna areagotzeko eta etsaiaren mugimenduak murrizteko erabiltzen dira. Baina, hala ere, gerra ostean ere bertan geratzen dira, eta arazo larria izaten dira bertoko herritarrentzat (gehienetan mutilazioak eragiten ditu).

ZERGZERGATIK DA PERTSONA ASKORENTZAT GARRANTZITSUA HORIEK ERRETIRATZEA? i Askotan, euriak eta beste fenomeno metereologiko batzuek minak beste leku batzuetara eramaten dituz-te, eta inork ez du jakiten zehazki non dauden.i Lurreko minak erretiratzea oso arriskutsua da, mantsoa eta kostu handikoa. Mina bat jartzea hiru euro inguru kostatzen da, kentzea, berriz, mila euro inguru.i Gizakiei kalte larriak eragiten dizkiete; izan ere, hauen biktimak zibilak izan ohi dira, eta hil edo mutilatu egiten dituzte askotan, gerra amaitu eta askoz geroago ere. Datu batzuen arabera, Camboyan 35.000 anputazio gertatu dira, gatazka amaitu ostean. i Kalte ekologiko handiak eragiten dituzte, bertako landaredi eta faunaren garapena oztopatzen baitute.

GAUR EGUN…KanadarenKanadaren ereduari jarraituta, munduko herrialde gehienek (gaur egun, 144) legez kontrakotzat jotzen dute euren armadek pertsonen kontrako minak erabili eta edukitzea. Debekatu ez dituzten mendebaldeko demokrazia baka-rrak Estatu Batuak eta Finlandia dira. Beste herrialde batzuek, Txina, Errusia eta Ipar Korea esaterako, oraindik ere erabili egiten dituzte.

Gai honen gainean gehiago jakin nahi baduzu, informazio gehiago jaso dezakezu Zaragozako Bakerako Ikerketa Mintegiak eginiko txostena irakurrita: http://www.seipaz.org/minas.htm


m enu NAGUSIA

HELBURUAKGizarte egoera, generoa, adina edo lanbidea duena duelarik ere, edozein pertsona errespetatzeko beharrari buruzko hausnarketa egitea.Gustu eta estilo desberdinetarako errespetua sustatzea. Bazterkeria bizi eta sentitzea, zergatik Bazterkeria bizi eta sentitzea, zergatik baztertzen zaituzten jakin gabe.

GARAPENA

Eskola hastean, hamar lagunek alde batera geratu behar dute besteek zer egiten duten ikusi gabe. Ikasle batzuek txapeletan kartelak itsasten lagun-duko dute, eta behin itsatsita daudenean, txapelak jarriko zaizkie baztertu-ta egon diren hamar lagunei; baina hauek ez dute ikusi behar, inola ere, txapeletan kartelak daudela. Parte-hartzaileek ezingo dute jakin txapelean zer jartzen duen –jakinez gero, jolasaren dinamikak zentzua galdu egingo luke-.

Ondoren, txapelak daramatzaten pertsonak bazter batean jarriko dira, eta gainerakoek, banaka banaka, taldeko hiru partaide salbatuko dituzte, eta gainerakoei esango diete zergatik ez dituzten eurak aukeratu. Hautaketa amaitzen den bakoitzean, txapela daramatenak taldera itzultzen dira. Irakasleak hautatzeko ardura dutenei azaldu behar die “gogorrak” izan behar dutela txapelak dauzkaten taldekoekin, eta argi adierazi behar diete-la zergatik baztertzen dituzten (zer diren esan gabe, noski). Hala, taldea nahastutanahastuta sentituko da eta nahigabetua ere bai, ez baitaki zergatik diren baztertuak.

Txapelak (ikasleei etxetik edozelako txapelak ekartzeko esango zaie, guzti-ra hamar-edo).Kartelak (beherago adibide batzuk jartzen dira).Zinta itsasgarria.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Nola sentitu zara zure ikaskideek baztertua izatean?

Hau bizitza errealean gertatzen dela uste duzu?

Zer uste duzu sentituko duela zergatik jakin gabe baztertua den batek?

Karteletarako adibideak:

i Eskalea.i Prostituta/ Gigolóa.ii Drogazalea.i Homosexuala.i Immigrantea.i HIESA daukana.i Potoloa.i Izerditsua.i Itsusia.ii Granotsua.

Hala ere, talde bakoitzak kartelak bere errealitatera egokitu ditzake.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gainerako jendearen antza handia dugula ulertaraztea.

Gainerakoak errespetatzea geure burua errespetatzea dela konturatzea.

Besteekin ditugun desberdintasunak uste baino txikiagoak direla konturatzea.

GARAPENA

Ikasgela bitan banatu behar da, eta talde bakoitza lerroaren alde batera jarri. Orduan, irakaslea hainbat galdera egiten hasiko da. Adibidez, honako hau esango du: “hondartza mendia baino gehiago gustatzen zaionak pauso bat eman dezala aurrera”. Erantzun berbera dutenek lerroaren gainean kokatuko dira. Asmoa da ikasleak konturatzea zenbat gauza dituzten komunean. Hala, aurrerago emango diren adibideez gain, ona litzateke ikasgelako arduradunak hausnarketa hau egitea: harreman handirikhandirik ez duten ikasleek ere badituzte antzekotasunak. Baieztapenak azaleko gaiei buruzkoak izan daitezke, baina gogorragoak eta apur bat pentsarazten dutenak ere erabili beharko dira. Baieztapen bakoitza egin ostean, partaide bakoitza bere lekura itzuliko da.

Ordubete.


Soka bat, ikasgela bitan banatzeko.

MATERIALAK


m enu NAGUSIA

GARAPENA

ERABIL DAITEZKEEN GALDERA/BAIEZTAPEN BATZUK:

Aurrera pauso bat eman dezala neba edo arreba bat baino gehia-go duenak.Aurrera pauso bat eman dezala gurasoak banatuta dituenak.

…lagun gay edo lesbianak dituenak.…aiton-amonak ezagutu ez dituenak.…beste herrialde batean jaio denak.…noizbait ikastetxez aldatu denak.…logela neba-arreba edo senideren batekin partekatzen duenak.…lagun maite bat galdu duenak.…musika talde baten jarraitzailea denak (estiloa zehaztu daiteke).

Zure ikaskideekin uste duzun baino antzekotasun dituzu amankomunean?

Garrantzitsua iruditzen zaizu zure batere antzik ez duena ere errespetatzea?

Ikusi duzunez, besteekin gauza asko partekatzen dituzu, imajinatu ere egingo ez zenituenak ere bai batzuk. Zure ustez, hau mundu osora zabaldu al daiteke?

ZerZer uste duzu esan nahi duela “desberdintasunaren lerro mehea” kontzeptuak?

Zure ustez benetan errespetatzen al ditugu gure aldean desberdinak diren pertsonak?

EBALUAZIOA


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Ingurumen arazoari buruzko datuak ezagutzea.

Ingurumenaren errealitateari buruzko hausnarketa egitea, joko baten bitar-tez.

Ikasleen pentsamendu kritikoa susta-tzea.

GARAPENA

Gela 5-6 lagun inguruko taldeetan banatzen da, eta bakoitzari testaren fotokopia bat ematen zaio. Irakasleak galderetako bakoitza irakurriko du eta, ondoren, 2 edo 3 minutu emango ditu ikasleak ados jarri eta egoki irizten duten erantzuna eman dezan. Interneten sartzeko aukera izanez gero, ikas-leei erantzunak Interneten bilatzen utz dakieke –hala bada, galderako 5 minutu emango lirateke-.

Ebaluazio gisa, jokoan eskaintzen diren datuak komentatu daitezke. Iritziak emango dira klima aldaketari buruz eta gaur egun ingurumenak dituen arazoei buruz:

Zer egin dezakegu guk ingurumenaren alde?

Laguntzen al duzu nolabait ingurumena hobetzen?

Ingurumenarekin lotutako arazo guztien artean, zein da gehien kezkatzen zaituena?

Zer dakizu klima aldaketari buruz?Zer dakizu klima aldaketari buruz?

Gai hau kezkagarria al da gaur egungo gazteentzat?

EBALUAZIOA

“Ingurumenaren Testa”ren fotokopiak.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

INGURUMENAREN TESTA

1. Azken lau mendeetan zenbat espezie desagertu dira gizakiaren erruz?a) 500 espezie.b) 200 espezie.c) 150 espezie.

2. Nazio Batuen arabera, Lurreko zenbat kilometro koadro dago gaur egun basamortu bihurtzeko arriskuan?a)a) 20 milioi Km2.b) 100 milioi km2.c) 33 milioi km2.

3. Itsasoaren mailaren hazkuntzaren eraginez –glaziarren desizozteak eragindakoa- zenbat pertsonak aldatu beharko dute derrigorrez bizitokiz? a) 100 milioi pertsonak.b)b) 200 milioi pertsonak.c) 300 milioi pertsonak.

4. Kontuan hartuta zigarrokinak direla planetako zabor mota ugariena, zein portzentaia uste duzu osatzen dutela Erreinu Batuan jasotzen den zaborretan?

a) % 10.b) % 20.c) % 40.

5.Migrazio mugimenduan, zein portzentaia osatzen du klima aldaketak eragindakoak?a) %60.b)b) %15.c) %10.

6. Airearen poluzioari, osasungarria ez den urari eta halako ingurumen-arriskuei aurre hartuta, zenbat bizitza salbatu ahalko lirateke urtean?a) Bost urtetik beherako milioi 1 haur.b) Bost urtetik beherako 4 milioi haur.c)c) Bost urtetik beherako 5 milioi haur.

7. Gaur egunean zenbat espezie daude, gutxi gorabehera, desagertzeko arriskuan?

a) 20.480 espezie.b) 11.167 espezie.c) 4.678 espezie.


m enu NAGUSIA

8. Arriskuan dauden espezietatik, zeintzuk daude egoera kritikoan?

a) 124 espezie.b) 59 espezie.c) 1200 espezie.

9. Itsasora botatzen diren plastikozko hondakinek zenbat animalia hiltzen dituzte urtean? a)a) Urtean 7000 animalia.b) Urtean 400.000 animalia.c) Urtean milioi 1 animalia.

10. Nazio Batuen Garapenerako Programaren txosten baten arabera, zenbat lagun hiltzen dira ur zikinak eragin-dako gaixotasunen ondorioz egunero?a) 3 mila haur egunean.b) 5 mila haur egunean.c) 10 mila haur egunean.

ERANTZUN ZUZENAK:1. a 2. c 3. b 4. c 5.a 6. c 7. b 8. a 9. c 10. b 11. a 12. c 13. a

GALDETEGIA EGITEKO KONTSULTATUTAKO WEB ORRIAK.

www.greenpeace.com / www.animalesenextinción.info / www.consumer.es / www.autosuficiencia.comwww.monografias.com / www.who.int-OMS / www.undp.org/spanish

11. Komunetik botatako litro bat oliok zenbat ur kutsatzen du? a) Edatekoa den milioi 1 litro ur.b) Edatekoa den 2 milioi litro ur.c) Edatekoa den 500.000 milioi litro ur.

12. Nazio Batuen arabera, planetako ekosistemen zein portzentaje degradatu du gizakiak?

a)a) % 40.b) % 25.c) % 60.

13. Erakunde ekologisten arabera, zenbat baso eta oihan hektarea botatzen dira urtean garapen bidean dauden herrialdeetan tabakoa landatzeko?

a) 100.000 b)b) 450.000c) 200.000

INGURUMENAREN TESTA


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Egunero erabiltzen dugun produktu batek eragin dezakeen inpaktua zenbaterai-nokoa den ikustea.

Gure kontsumoaren ondorioz zenbat per-tsona kaltetu daitezkeen konturatzea.

Kontsumitzen ditugun produktuen gaineko informazioa lortzeko ohitura hartu eta kontsumitzeko modu kontziente eta ardu-ratsuagoa sortzen joatea.

GARAPENA

Hasteko, ikasleei azaldu egingo zaie zer den bizitzaren zikloaren analisia. Horretarako, ondorengo informazio hau erabilgarria izan daiteke: ii BIZITZAREN ZIKLOAREN ANALISIA (BZA) produktu batek, prozesu batek edo jarduera batek bere bizitza osoan ingurumenean izan dezakeen inpaktua ebaluatzeko erabiltzen den erreminta bat da. Horretarako zenbatzen dena da baliabideen erabilpena (energia, lehengaiak, ura) eta ingurumenari egi-niko isurpenak (airera, uretara eta lurrera) aztertzen ari garen sistemari lotuta. i Produktu tipiko baten Bizitzaren Zikloaren Analisiak kontuan izaten ditu alderdi hauek: produktu hori egiteko beharrezkoak diren lehengaiak, bitar-tekoen fabrikazioa eta, azkenik, produktua bera, hots, edukinontzia, lehen-gaien garraioa, bitarteko prozesuak eta emaitza, produktuaren erabilera, eta erabilerak sorrarazitako hondakinak. i Behin hau azaldutakoan, taldea lau edo bost taldetan banatuko da. Horie-tako bakoitzak produktu baten bizitzaren zikloaren analisiari buruzko infor-mazioa bilatu beharko du. Produktu baten bizitzaren zikloari buruzko infor-mazioa bilatzeko, neurri batean behintzat, erauzketa prozesuari, hondaki-nen tratamenduari eta halakoei buruzko informazioa bilatuz aurki daiteke. Produktuak honakoak izan daitezke, besteak beste:

i EGURRA EDO ZURAi ALUMINIOAi PVCAi URREAi PETROLIOA

Informazioa bilatzeko, ikasleek Inter-net, ingurumenari buruzko aldizkariak edo liburuak erabil ditzakete.

MATERIALAK

Ordubete.


Análisis de Ciclo de Vida: Aspectos Metodológicos y Casos Prácticos. (2005)J.L. Vivancos, G. Clemente y N. SanJuanEd. Universidad Politécnica de Valencia (Valencia)

BIBLIOGRAFIA


m enu NAGUSIA

GARAPENA

i Batzuetan, bizitzaren zikloaren analisiari buruzko infor-mazioa tekniko samarra izan daiteke, baina nahikoa izango da apur bat aztertzea nondik atera-tzen duten produktua, zein inpaktu duen erauzten deneko ekosiste-metan eta erkidegoetan, zeintzuk diren erabiltzearen ondorioz edo hondakinen eraginez sortzen diren inguru-meneko arazo handienak , eta abar.

i Behin informazioa bilduta, talde bakoitzak laburpen bat azaldu egingo die besteei landu duten produktuaren bizi-tzaren zikloari buruz.

EBALUAZIOA

Garrantzitsua iruditzen zaizue egunero erabiltzen ditugun produktuen edo jardueren bizitzaren zikloa zein den jakitea?

Produktu batek gizartean eta ingurumenean eragin ditzakeen inpaktuei buruzko informazio gehiago edukitzeak gure kontsu-mitzeko modua aldatu al dezake?

Beste era batera kudeatuko balira, landu dituzuen produktuek inpaktu arinagoak izan ditzakete?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Askotan, bakarka eginda baino talde-ka lan eginda emaitza hobeak lortu ahal ditugula konturatzea.

Talde-lanean aritzeko ohitura hartzea.

Talde-lanerako trebetasunak lantzea.

GARAPENALurrean, horma-irudi bat egiteko papera zabalduko da. Neska/mutil bakoitzak kolore bat hartu beharko du eta lerro bat marrazten hasiko da arkatza edo klario-na paperetik altxatu gabe –lerroak edozein noranzkotan egingo dituzte eta edo-zein modutan, horma-irudi osoan zehar-. Arkatza paperetik altxa ezin dutenez, batzuek besteen gainetik edo azpitik pasa beharko dute, eta ondo pasako dute era horretan marrazten. Horma-irudia huts samarra geratzen bada, irakasleak ikasleak animatuko ditu marrak marrazten jarrai dezaten, “kargatu” samar geratzen den arte. Behin horma-irudia amaitutakoan (ikasleek erabakiko dute noiz), partaide beste zatitan banatuko dute. Dinamika honetan, azken zeregina paper bakoitza berriro bere lekuan jartzea izango da. Denon artean, bakoitzak daukan paper zatia hartu eta horma-irudia berriro osatzea lortu beharko dute. Irakasleak begiratu egin beharko du bakoitza bere aldetik saiatzen den ala lankidetza bide batzuk badauden; izan ere, denok batera lan eginda errazago lortuko dute helburua.

EBALUAZIOAZaila izan al da horma-irudia berregitea?

Estrategiaren bat jarraitu duzue ala bakoitza bere aldetik ibili da?

Lagunen batek lagundu izan ez balu posible izango al zen horma-irudia berregitea?

Zure ustez, eguneroko bizitzan, horma-irudi honetan bezala, guztiok behar izaten dugu besteen laguntza?

ZeinZein egoeraren aurrean uste duzue garrantzitsua dela beste pertsona batzuen laguntza izatea?

Ordubete.


Dinamika hau web orri honetatik atera da www.eliceo.com

INFORMAZIOA

Zatar-papera edo paper-biribilkia.Koloretako klarionak edo errotulkiak.Artaziak.

MATERIALAK

2.4.1. MAISU LAN HANDIA

m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Taldeko lana sustatzea, koordinazioa beharrezkoa deneko egoerak sorraraziz.

Sormena landu, gainerako ikaskideekin batera lan eginez.

TTalde-lanean, ezin bestela, egitekoa den jarduera bat gauzatzea; hemen partaide bakoitzaren egitekoa behar-beharrezkoa izango da.

GARAPENAEskolari hasiera ematean, irakasleak acrosportari buruzko azalpen txiki bat eman beharko die ikasleei: taldekako postura batzuk egin behar direla esango zaie, eta gutxienez 15 segundotan eutsi beharko diotela postura horri. Delako acrosport hau, definizioz, taldekako jarduera da, lankidetza eskatzen du, taldean baino ezin da burutu, eta porrot egingo du parte-hartzaileek helburua lortzeko euren ahaleginak batzen ez badituzte. Ikas-leei esan egingo diegu ez dutela euren gaitasunen gainetik ibili behar, eta, hasi aurretik beroketak egin behar dituztela, gorputz heziketako eskola hasi aurretik egiten duten bezalaxe. Ondoren, postura edo jarrera batzuk eskaintzen dira –hiru lagunek parte hartzen dutenekoa-. Ikasleek postura hori irudikatu ahal izango du, baina, nahi izanez gero, hiru lagun baino gehiagok parte hartzen duteneko posturak diseinatu ditzakete. Bestalde, irakasleak partehartzea sustatzea gomendatzen da, eta taldeak “nahaste-ra” animatzea.

EBALUAZIOAEntzunda al zenuen kirol honi buruzko zerbait?Zergatik uste duzu aukeratu dela gai hau lankidetzari buruz hitz egiteko? Irudiren bat egin ahal izan da partaide guztiek euren aldetik zerbait jarri gabe? Metafora gisa, zein neurritan uste duzu bizitza piramide bat dela, gaine-rakoen laguntzaz behera etorriko litzakeena?Ordubete.


Behar-beharrezkoa ez bada ere, ona izango litzateke ikasleek ariketa hauek koltxoneta baten laguntzaz egin ahal izatea. Hala ere, egin beharreko ariketak ez dira oso zailak, beraz, kontuz ibiliz gero, ez da arazorik egongo. Acrosporte-ko piramideen fotokopiak.

MATERIALAK


m enu NAGUSIA

Dinamika hau egiteko, honako orri hauetan jaso da informazioa:i www.laorejaverde.es i http://www.educaciofisica.com/acrosportdanipico.htm i www.efdeportes.com

INFORMAZIOA


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gatazka esanda zer ulertzen dugun jakin.Komunikabideek gatazkei buruz zein ideia ematen duten ikusi.

GARAPENA

Dinamika honetan, lehen hurbilketa bat egiten da gatazka kontzeptura; horretarako, komunikabideak gatazkari zein trataera ematen dioten ikusi eta aztertu egingo da. Asmoa da ikasleek horma-irudi bat egitea berri, argazki, titular eta abarrekin. Izenburu, berri eta argazkietan arazoren bati egingo zaio erreferentzia. Bestalde, norbere gatazkak ere idatziko dira, edo ikaskideen artean gertatu direnak. Horretaz gain, gatazkei buruz hitz egiten entzuten dutenean burura etortzen zaizkien hitzak ere idatziko dituz-te.te. Ekintza hau dinamikoa izatea da asmoa, eta ikasle guztiek parte har-tzea horma-irudia egiten. Gutxi gorabehera 40 minutu emango dira lan hau burutzeko. Behin horma-irudia amaitutakoan, horri buruzko hausnarketa egin beharko dute, begiratu eta zer transmititzen dien pentsatuko dute. Ebaluazioaren atalera pasata, eta behin baterako elkarrizketan hasiak garenean, irakasleak ideia batzuk sar ditzake “Irakasleentzako informazio erabilgarria” ataletik hartuta.

Aldizkari eta egunkari asko eta Interne-terako sarbidea. Zatar papera.Artaziak (hainbat).Zinta itsasgarria.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

IRAKASLEENTZAKO INFORMAZIO ERABILGARRIA:

Askotan, gatazka gauza negatiboa balitz bezala hartzen dugu, askotan ematen diogun erantzun moduarekin identifikatzen dugulako, edo batzuetan sorrarazten dizkigun ondorio negatibo batzuekin lotzen dugulako; esaterako: borrokak, oihuak, tentsioa, haserrea eta abar. Baina, hala ere, gatazkak ez ditu beti halako ondo-rioak sorrarazten.

EBALUAZIOANolako gatazkak dira ugarienak? Zuen ustez, zein izaten da gatazka horien kausa?Gatazka, berez, negatiboa dela uste duzu ala guk emandako erantzuna izaten da negatiboa? Zein unetan konturatzen gara gatazka bat dagoela?Zein izan daitezke gatazka baten alde positiboak?


m enu NAGUSIA

Hurrengo adibide hau erabilgarria izan daiteke ikasle batzuek hobeto uler dezaten zein den bereizketa hori: “Bi haurrek jolastu egin nahi dute eta pilota berbera hartu nahi dute; orduan gatazka sortzen da. Baina gatazka horri ematen zaion erantzuna positiboa edo negatiboa izan daiteke: pilota lortzeagatik borroka egin dezakete edo elkarrekin jolastea erabaki ahal dute eta pilotaz askoz gehiago gozatuko dute, bakarka jolasten gozatuko luketena baino.”

Horren ostean, gatazkek izan ditzaketen alderdi positibo batzuk erakutsiko dira:

i Inplikatutako pertsonen arteko harremana hobetu egin daiteke. ii Aukera ona izan daiteke ikuspuntu desberdinak argitzeko.i Irtenbideak bilatzen arduratsuagoak izateko aukera ematen digute. i Kudeatzen baldin badakigu, gatazkak ondo sentiaraz gaitzake eta gure autoesti-mua hobetzen lagundu diezaguke, geure gatazkak maneiatzeko gai garela ikustean.i Gatazka aukera bat da aldaketarako.i Asko ikasteko aukera ematen digu (giza harremanei buruz, komunikazioari, adie-razpen emozionalari, sentimenduei buruz, beste pertsona hobeto ezagutzen lagun-tzen digu, eta abar).

IRAKASLEENTZAKO INFORMAZIO ERABILGARRIA:


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gatazka mota asko daudela eta bakoitza era batera tratatu behar dela konturatzea. Dauden gatazka erak hobeto ulertzea.Gehien agertzen diren gatazkak zein diren eta horien kausak zein izan dai-tezkeen aztertzea. GARAPENA

Gatazka bera kontuan hartuta, eta aurreko ekintzan ikusi dugun bezala, ikasgelan azken astean sortu diren gatazken zerrenda egiten saiatuko dira ikasleak denak batera.

Gero, bost gatazka mota nagusi daudela esango zaie, sorrarazi duen kausa-ren arabera. Nahiz eta, jakina, gatazkaren kausak kontaezinak izan dai-tezkeen, bost multzotan sailka daitezke. Honakoak dira multzoak:

Ez da inolako materialik behar; hala ere, talde bakoitzak gatazka modu desberdi-nei buruzko kopia bat izatea komeniko litzateke.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA


m enu NAGUSIA

GARAPENA

Behin gatazka modu desberdinak zein diren ulertuta, lau edo bost laguneko taldeetan bildu eta gatazken zerrenda azter-tuko da: erabaki egin beharko da gatazka horietako bakoitza zein motatakoa den. Amaitzean, talde bakoitzak bere sailkapena erakutsiko du eta minutu batzuk izango dituzte taldeen artean izan dituzten irizpide desberdintasunei buruz eztabaidatzeko.

EBALUAZIOA

Zein gatazka mota izan dira azken asteetan gehien agertu direnak? Zergatik uste duzue izan direla horiek ugarienak?

Zein izan daitezke hauteman eta sailkatzeko zailenak diren gatazkak?

Eta aurre egin eta konpontzeko zailenak?

Gatazka mota bakoitza modu batean konpondu behar dela uste al duzue?

Nola konpondu edo saihestu daiteke, zuen ustez, balore gatazka bat?

Zer egin liteke harreman gatazka baten aurrean?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Pertsonen pentsatzeko eta sentitzeko modua ulertzen saiatzea, euren ikuspun-tu desberdinak ulertzeko gai izanda. Edozein egoeratan ikuspuntu desberdi-nak egon daitezkeela ulertzea. Enpatia sustatzea.

GARAPENA

Irakasleak “Otso kalumniatua” irakurriko du ozenki, eta, horren ostean, aurrerago aurkeztuko ditugun galderak erabiliz sortuko den elkarrizketa zuzenduko du. Behin ipuinaren gainean elkarrizketa egin denean, 5-6 laguneko taldeak egingo dira eta denek ezagutzen duten ipuin bat aukeratuko dute. Aukeratu ostean, kontatu egin beharko dute “ona” “gaizto” bihurtuz eta alderantziz, eta kontrakoaren ikuspuntutik begiratuz –normalean istorioan gaiztotzat hartzen denaren ikuspuntutik. Gelako gainerako taldeek zein ipuin buruz ari diren asmatu beharko dute, eta, horren ostean,ostean, berriro, besteen larruan jartzeak duen garrantzia zein handia den komen-tatu ahal da, eta modu jakin horretan zergatik jokatu duen ulertzen saiatu.

EBALUAZIOA

Zaila egin al zaizue “gaiztotzat” hartzen dugunaren azalean jartzea? Hori egitean, hobeto ulertu al duzue bere ikuspuntua, bere beharrizanak? Zer ikasi duzu ikuspuntuei buruz?Garrantzitsua iruditzen al zaizu bestearen azalean jartzea haren arrazoiak uler-tzeko? Hori egiten al duzu zure eguneroko bizitzan? Interesgarria litzateke ikasleak hausnarketara bultzatzea: alde bakoitzean ideia hauek kontuan hartzeak duen garrantziaz hausnartuko dute. Horrek ez du esan nahi haien ekintzak justifikatzen ditugunik, baina garrantzitsua da indarkeria uler-tzen ahalegintzea, hala, aukera egokiak bilatu ahal izango ditugu nolabait horiek egikaritzen dituzten pertsonen beharrizanei modu egokian erantzuteko.

Otsoaren ipuinaren kopia bat partaide bakoitzarentzat.

MATERIALAK

Ordubete.


“R. Alzate, 2000 urtea. Resolución del conflicto. Programa para Bachillerato y Educación Secun-daria. Tomo I. Bilbao, Ediciones Mensajero.”

BIBLIOGRAFIA


m enu NAGUSIA

OTSO KALUMNIATUABasoa nire etxea zen. Bertan bizi nintzen eta zaindu egiten nuen. Garbi eta eder mantentzen saiatzen nintzen. EgunEgun sargori batean, zaborra eta zikinkeria jasotzen ari nintzela, kanpista bat iritsi zen kanpotik, haren pauso-hotsak entzun nituen. Zuhaitz baten atzean ezkutatu nintzen eta neskato bat ikusi nuen bidean, otarre bat eskuan zuela. Neskatoa susmagarria iruditu zitzaidan, oso soineko bitxia baitzuen jantzita. Gorriz goitik behera, eta burua estalita, inork ez ezagutzeko moduan. Jakina, gerarazi egin nuen galdera batzuk egin eta bere asmoak zein ziren jakiteko. Nor zen galdetu nion, nondik zetorren, nora zihoan eta hori guztia. Dantzan hasi eta kantu bat abestu zidan, bere amonaren etxera zihoala eta otarrean harentzako janaria zeramala esaten zuena.zuena. Zintzoa zirudien, baina nire basoan zegoen eta susmagarria ematen zuen, txano gorri arraro hura buruan jarrita. Beraz, aurretik ezer abisatu gabe eta hain modu bitxian mozorrotua basoan ibiltzea oso gauza serioa zela erakustea erabaki nuen. Bere bidea jarrai zezan utzi nion, baina aurrea hartu eta amonaren etxera lehenago iritsi nintzen. Amonatxo maitagarri hura ikusi nuenean, nire arazoa azaldu nion eta ados egon zen nirekin: bere ilobak ikasi egin behar zuen basoan kontu handiagoz ibiltzen. Ados jarri ginen: begi-bistatik kenduko zen, neuk deitzen nion arte. Hala, ohe azpian ezkutatu zen. Neskatoa iritsi zenean, logelan sartzera gonbidatu nuen. Ni han nengoen ohean sartuta, amonatxo jantzita. Neskatoa hurbildu eta gauza itsusiak esan zituen nire belarri handiei buruz. Lehen ere iraindu ninduten, beraz, nire belarri handiek hobeto entzuten lagun-tzen zidatela esan nion. Egia esan, nik neskatoa atsegin nuen eta esaten nionari arreta handiagoa jar ziezaion nahi nuen. Baina, orduan, nire begi irtenei buruzko beste komentario iraingarri bat egin zuen. Imajina dezakezu zer pentsatzen hasi nintzen neska hari buruz; izan ere, atsegina ematen zuen kanpotik, baina oso lotsagabea zen. Hala eta guztiz ere, aurpegiaren beste aldea jartzeko ohitura dut, eta nire begiek hobeto ikusten laguntzen zidatela esan nion. Haren hurrengo iraina bihotzaren erdi-erdira iritsi zitzaidan. Hortzak handiak ditut, egia da, eta neskatoak itsuskeria bat esan zuen haiei buruz. Neure burua kontrolatu egin behar nuela badakit, baina zutik jarri eta ohetik salto egin nuen, eta oihu egin nion bera jateko hobeak zirela esanez. Izan gaitezen serioak: otso batek ere ez luke neskato bat jango, hori edonork daki, baina ume zoro hura, etxean barrena korrika hasi zen, oihuka, eta ni bere atzetik, hura lasaitu nahian. Amonaren arropa kendu nuen, baina hori okerragoa izan zen. Bat-batean atea zabaldu zen eta egurgile bat agertu zen, aizkora izugarri bat esku artean zuela. Hari begiratu eta konturatu nintzen arazo bat neuka-la. Nire atzean leiho bat zegoen zabalik, eta bertatik alde egin nuen korrika. Esan nahiko nuke dena hor amaitu zela, baina amonaren pertsonaiak ez zuen inoiz istorioaren nire bertsioa kontatu. Berandu baino lehen, ni animalia desatsegina nintzela zabaldu zen mundu osoan. Denek ihes egiten zuten ni ikustean. Ez dakit ezer txano gorriko neskatxo hari buruz, baina ni ez nintzen zoriontsu bizi izan handik aurrera.


m enu NAGUSIA

HELBURUAKIkasleei hausnarketara bultzatzea: errealitatea ulertzeko modu desberdinak daude, eta gertaera berberak ikuspuntu desberdinetatik ikus daitezke.

Konturatzea askotan gatazkaz dugun pertzepzioa aldatu egiten dela segun-eta nondik begiratzen dugun.

Gatazken genesia hobeto ulertzen Gatazken genesia hobeto ulertzen saia-tzea.

GARAPENA

Ikasleak bost lagun inguruko taldeetan banatu beharko dute. Bitartean, ikas-gelako arduradunak txartel batzuk banatuko ditu zeinetan lanbide bat idatzi-ta dagoen.

Txartelak banatzean, irakasleak talde bakoitzari esango dio ikasgela deskri-batu behar duela egokitu zaien pertsonaiaren ikuspegitik. Hau da, galdera bati erantzun beharko diote: Nola ikusiko zenuke eta nola deskribatuko zenuke gela hau... izango bazina? 15 minutu inguru emango dira –gehiago behar izanez gero, gehiago- talde bakoitzak bere deskribapena egiteko. Amaitzen dutenean, ikusi dutena gela osoaren aurrean kontatzeko eskatuko zaie, esateko euren ikuspuntutik zein ezaugarri dituen ikasgelak. Gainerako ikaskideekikaskideek zein langile den asmatu beharko dute (suhiltzailea, dekoratzai-lea, arotza...).

Modu horretan, argi geratuko da pertsona bakoitzak “begirada desberdina” duela betetzen dugun paperaren arabera, eta pertzepzioek –bizitza osoan zehar eratutakoak, eta beti gure bizipenen araberakoak- erabakitzen dutela topatzen ditugun egoerei aurre egiteko modua zein izango den, baita ga-tazkei aurre egiteko modua ere. Egia absolutua ez dela existitzen erakutsi behar die irakasleak ikasleei eta, askotan, iritzi bat baino gehiago izan dai-tezkeela egiazkoak, nahiz eta bata bestearen kontrakoak izan.

Ez da material berezirik behar. Folio batzuetan irakasleak lanbide batzuk idatziko ditu eta ikasleei emango die gero.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Hala, gatazka bat identifikatu eta horri aurre egiteko garaian, kontuan izan behar dugu gure ikuspuntua ez dela balioa duen bakarra.

Aukera daitezkeen talde motak:

Segurtasun enpresa bat.Ikasle talde bat jai bat egiteko lekua bilatzen.Lokala erosi nahi dutena.Dekoratzailea.Dekoratzailea.Lapurrak.

EBALUAZIOA

Zer iruditu zaizu hainbeste ikuspuntu egotea errealitate berberaren gainean?

Zure ustez, hau eguneroko bizitzara eraman daiteke?

Inoiz pentsatu al duzu zure ikuspuntua zela baliozko bakarra eta saiatu al zara besteei inposatzen?

GarrantzitsuaGarrantzitsua iruditzen al zaizu egitate hau kontuan izatea bi pertsonen arteko gatazka ulertzeko garaian edo horri aurre egitean?

Orain, errealitate bakar bat ez dagoela jakinda, hobeto ulertzen al dituzu zure inguruan gertatzen diren gatazka batzuk?


m enu NAGUSIA

HELBURUAKAlde edo kontra ez jartzen ohitzea; inte-resak erabiltzen ikasi adostasunetara iristeko modu gisa. Gatazkei jarreren arabera edo interesen arabera erantzutearen desberdintasuna zein den ikastea. Gatazkan parte hartzen duten pertsona guztien interesak zein diren jakiten saia-tzeko ohitura hartzea.

GARAPENA

Ikasleei honako egoera hau jartzen zaie aurrean:i Itziar eta Pako neba-arrebak dira. Bihar beste anaiaren urtebetetzea da, Asierrena; beraz, gaur geratu egin nahi dute hari opari bat erostera joateko. Gosaldu bitartean, joateko orduari buruz eztabaidatzen hasi dira. ii Itziarrek esaten dio zazpiak inguruan joan nahi duela, baina Franek esaten dio berari ez datorkiola ondo ordu horretan eta berak ez duela bostak baino beranduago joan nahi.

Ikasleak, binaka, elkarrizketa honi jarraipena eman beharko diote. Horretarako, bikotekide batek Itziarren papera hartuko du eta besteak Franena.Minutu batzuk igaro ostean, irakasleak bikote bakoitzari eskatuko dio labur-labur gainerako taldeei azaltzeko zein ondoriotara iritsi diren eta nola joan den prozesua. HorrenHorren ostean, irakasleak azaldu egingo die zer diren interesak eta jarrerak. Horre-tarako, definizio hauek har daitezke:

i Jarrera hartzea da zer nahi dugun kontuan hartu eta horren alde egiten dugunean, azken batean, egin nahi duguna (oparia erostera bostetan ala zazpitan joan). Jarrera hartu eta hor geratzen garen bitartean, horren gainean eztabaidatuko dugu, eta zaila izango da adostasun batera iristea.i Baina, interesek erakutsi egiten dute zergatik eskatzen dugun eskatzen duguna. Hau da, esan egiten dugu plan horren alde zergatik egiten dugun; benetan zergatik nahi dugun gauza bat eta ez bestea, gure helburua zein den. Alde bakoitzaren interesak zein diren jakiten dugunean, askoz erraza-go iritsiko gara adostasun batera.

Ez da inolako materialik behar.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Azalpen horien ostean, 15 edo 20 minutu emango zaizkie ikas-leei, Itziar eta Franen interesak zein diren ezagututa, berriro ere ados jar daitezen bakoitzaren interesei hobeto erantzun ahal izateko.

i Itziarren interesak:i Bihar lan bat entregatu behar du eta oraindik lan handi samarra geratzen zaio. Ez zaio aukera ona iruditzen arratsaldeko bostetan joatea, agian erosketa luzatu egingo baita eta gero ez duelako astirik izango lana bukatzeko. ii Institututik itzulitakoan, lo-kuluxka bat egitea gusta-tzen zaio eta justu samar ibiliko litzateke oparia eros-tera bostetan joateko.

i Franen interesak:i 18:30ean bere neskarekin geratu da.

Amaitzean, bikote bakoitzak berriro azalduko du zein adostasun lortu duten, eta bikotekide bakoitzak esan egingo du bere intere-sak kontuan hartu diren ala ez.

EBALUAZIOA

Erraza izan al zaizue bi aldeentzako ona den adostasun batera iristea, alde bakoitzaren interesak ezagutzen ez zenituztenean?

Ariketaren lehenengo zatian, saiatu al zarete asmatzen alde bakoitzak zergatik defendatzen zuen jarrera hori?

Zer aldatu da beste aldearen interesak ezagututakoan?

ZeinZein desberdintasun daude lortutako lehenengo eta bigarren adostasunaren artean?

Bikote guztiek Itziar eta Franen interesak kontuan hartu dituzuenean, aniztasun handia egon al da proposatu-tako irtenbideetan?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Jarrera eta interesen arteko desber-dintasunean sakontzea, ikasleak kontura daitezen zenbateko garran-tzia eta potentzialitatea duten.

GARAPENA

Ikasgela hiru laguneko taldeetan banatuko da, horietako bi gatazkaren zati izango dira. Beste pertsona ahalegindu egingo da lagunei gatazkaren irtenbide bat bilatzen. Egoera bat eskaintzen da: alde bakoitzak jarrera bat defendatuko du. Beherago, ekintza honetan jarraitu beharreko kontsignak ematen zaizkio inplikatu bakoitzari. Aldeetako bakoitzak bere jarrera defen-datuko du, eta hirugarren pertsonak bere bi lagunei lagunduko die gatazka konpontzen. Azken hori saiatu egingo da interesak zein diren azaleratzen.

Gatazkaren ebazpenera iristeko, aldeen interesak zein diren jakin beharko da. Izan ere, bateragarriak dira: alde batek saskietako bat behar duen bitar-tean (jaurtiketa libreak entsaiatzeko), besteak kantxa erdia behar du (mini-futbolean jokatzen baitute); bi taldeek bere interesak ase ditzakete arazorik gabe. Kideei laguntzen saiatzen den pertsona animatu egingo da interese-tan arakatu dezan, “zertarako” horretan. Jarrera eta interesen arteko des-berdintasuna gogoraraziko da.

Istorioen fotokopiak aldeetako bakoi-tzarentzat. Bestalde, irakasleek ariketa-ren ebaluazioa egiten laguntzeko orri bat ere erantsi da.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Interesak eta jarrerak

Jarrera da defendatzen dugun kokapena, egin nahi duguna. Jarreretan mugitzen garen bitartean, eta soilik horietan oinarrituta eztabaidatzen dugunean, zaila egingo zaigu adostasun bat lortzea.

Aitzitik,Aitzitik, interesek erakusten digute plan hori zergatik nahi dugun, gauza bat edo bestea nahi izatera bultza-tzen gaituen benetako kausa. Alde bakoitzaren intere-sak zein diren jakiten dugunean askoz errazago egiten zaigu adostasun batera iristera.

EBALUAZIOA

Zaila egin zaizue pertsona guztien interesak ase ditzake-ten proposamenak aurkitzea?

Zuen ustez, jarreretan geratuz gero erraza izango zela alde guztien interesak asetzeko adostasun bat lortzea?

Egiaztatu al duzue jarrera eta interesetan oinarrituta komunikatzearen desberdintasuna?

Nola garatuko litzateke gatazka baldin-eta bi aldeetako batek kantxa berarentzat hartu izan balu? Zer gertatuko litzateke hurrengo egunetako atsedenaldian?


m enu NAGUSIA

ARIKETA

1. ALDEAi DBHko bigarren mailako ikaslea zara, eta zure ikasgela saskibaloiko jaurtiketa libreko txapelketa baterako prestatzen ari da. Txapelketa hau inguruko ikastetxeen artean egiten ari zarete, eta asteburu honetan jokatuko da partidarik garran-tzitsuena. Irabazten baduzue finalera pasako zarete. Zuentzat oso garrantzitsua da gaur entrenatzea; gainera bost minutu lehenago irten zarete atsedenaldira. Ez zaizue ondo iruditzen hirugarren mailako gelak kantxan futbolean jolastu nahi izatea; izan ere, beti okupatzen dute kantxa eta ez diote inori ezertarako lekurik uzten.i ZURE JARRERA DA:“KANTXA BEHAR DUGU, BERTAN DAGO SASKIA, ETA JAURTIKETA LIBREAK ENTRENATU BEHAR DITUGU”.

2. ALDEAii DBHko hirugarren mailako ikaslea zara, eta futbol jokalari amorratua. Hirugarren mailakoen artean mini-futboleko txa-pelketatxo bat antolatzen hasi zarete, eta antolamendu eta garapenean oso sartuta zaudete. Gaurko, partida garrantzit-suenetako bat zegon programatuta: 3. A gela 3. B gelaren kontra. Gainera, atsedenaldira bost minutu lehenago irtetea eskatu duzue, dena antolatu eta kantxa prestatzeko. Bigarren mailako gelak abisatu egin behar zuela uste duzue, eta kantxa beharko zutela esan; gainera, bost axola haien jaurtiketa libreen txapelketa!i ZURE JARRERA DA:“MINI-FUTBOL PARTIDA JOKATZEKO KANTXA BEHAR DUGU, OSO GARRANTZITSUA DA GURETZAT”.

ARAZOA KONPONTZEN LAGUNTZEN DUEN LAGUNAi Pena ematen dizu zure bi lagun borrokan ari direlako kantxarekin zein geratuko den erabakitzeko. Irtenbide adostu bat bilatzen lagundu behar diezu, bi aldeen beharrak asetzen dituena. Horretarako, jarrerez haratago, arakatu egin behar duzu zein diren bakoitzaren interesak.


m enu NAGUSIA

IRAKASLEENTZAKO FITXA


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gatazkari eman ahal zaizkion erantzun mota desberdinak ezagutzea.

Geure estilo pertsonalen gaineko haus-narketa egitea.

Gatazkaren kudeaketa errazten duten estiloetara jotzeak duen garrantziaren gaineko hausnarketa egitea.

GARAPENA

Partaide bakoitzarentzat txartel gorri bat eta txartel urdin bat (hobe da txartelak kartulinaz eginda egotea. Ezin bada, “gorria” eta “urdina” hitzak idatziko dira bi paper zatitan). Irakasleentzako informazio fitxa bat ere erantsi da.

MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

EBALUAZIOA

Denok batera, elkarrizketa bat sortuko da. Honetan, galdera hauek komentatuko dira:

Zer iruditu zaizu jolasa? Zein izan da zure estrategia?

Zure ustez, pertsona bakoitzak estilo bakarra al du?

Beti estilo berbera erabiltzen dugu, ala egoeraren arabera aldatu egiten da?

ZeinZein egoeratan jotzen duzu lankidetzarako estiloran? eta lehiakorrean?

Zein onura izan ditzake lankidetzan aritzeak?


m enu NAGUSIA

IRAKASLEENTZAKO INFORMAZIO FITXA

Gatazka baten aurrean gaudenean, pertsona bakoitzak modu batean jokatzen du. Guztiok, une batean edo bestean, jokatze-ko bost estilo adierazten ditugu. Batzuk besteak baino gehiagotan erabiltzen baditugu ere, gehien erabiltzen duguna da gure jokatzeko estiloa.

Bost jokabide estiloak zehazteko konbinatzen diren bi aldagaiak (Filley, 1989) hauek dira: alde batetik, gatazkakide dugun pertsonarekiko harremanari eusteak guretzat duen garrantzia, eta bestetik, interes pertsonalei lehentasuna ematen zaien ala ez.

JOKATZEKO BOST ESTILOAK HONELA DESKRIBATZEN DIRA:i LEHIATU: estilo hau hartzen dutenek euren helburuak lortu nahi dituzte beste pertsonen beharrak kontuan izan gabe, eta ez die axola izango euren arteko harremana nola jarraituko duen. Hauen jarrera “nik irabazi- zuk galdu” izango da. Edozein gatazka aukera ona izango da besteen gainetik jartzeko. i AMORE EMAN: kasu honetan, gatazka ez da erosoa gertatzen; izan ere, honela jokatzen duenak harremana kaltetu egin daitekeela pentsatzen du. Horregatik, nahiago du bere interesetan amore ematea harmonia mantentzearen alde. Beste aldearen interesak bere interesen gainetik jartzea onartzen du. Honen jokabidea “amore eman-galdu” izango da.i i SAIHESTU: gatazka saihesten du norbere interesak ase gabe, eta bestearenak ere ase gabe. Besteekiko topaketak erabat inpertsonalak dira. Adostasunen batera iristen bada ere, ez da harekin konprometituta sentituko. Jokabidea “galdu-galdu” da.i ADOSTU: estilo honen arabera jokatzen duten pertsonak saiatu egiten dira adostasun bat lortzen, aldeetako bakoitzak zerbait irabaz dezan lortzeko. Honen jarreraren arabera, denek eman behar dute zerbait tarteko puntu bat aurkitu arte.i i LANKIDETZAN JARDUN: kasu honetan, pertsonak bere interesak ase nahi ditu, eta bestearenak ere bai. Gatazka gauza natural eta erabilgarritzat hartzen du honek, eta, modu eraikitzailean erabilita irtenbide sortzaileagora iristen laguntzen duela pentsatzen du.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gatazka bati erantzuteko modu desber-dinak daudela konturatzea.Gatazka bati aurre egitean, sormena sustatzea.Egoera problematiko bati aurre egiteko garaian ager daitezkeen jarrera desber-dinak zein diren begiratzea. Gure buruak funtzio anitz dituela kontu-ratzea eta, eragingarriagoak izateko, gure pentsamendua antolatu egin behar dugula.

GARAPENA

i Dinamika hau honetan datza: denok batera irtenbideak bilatu behar dituzte egoera baten aurrean.ii Egoera hori hasiera batean problematikoa izan daiteke. Kasu honetan, honakoa izan daiteke egoera: “Gabonak iritsi dira eta ikasgela dekoratu behar dugu ikaste-txean egiten den lehiaketarako; baina, pertsona bakoitzak gustu desberdina duenez, eztabaida sor daiteke: zer apaingarri jarri, non, noiz, nola, gauzak non erosi, zein dirurekin, nor arduratuko den, eta abar”. Erabakiak, kasu honetan, Edward de Bono-ren Sei Kapelen Teknikara jota hartuko dira.i Teknika honetan txapel batzuk erabiltzen dira, metaforikoki pentsatzeko modu desberdinak simulatzen dituztenak. Teknika honen bitartez, ideia sortzaileak sorrarazten dira hasiera batean problematikoa izan daitekeen egoera baten aurrean.ii Kapela bakoitzak ezaugarri desberdinak ditu, eta ikasleek euren erantzunak eta proposamenak egokitu behar dituzte une horretan jantzita daramaten kapelaren arabera (irakasleak adi egon behar du hori bete dadin). Taldean egiten denez, parte-hartzaile guztiek kapela kolore berbera eraman beharko dute batera. (ikasle bakoitzarentzat kolore bakoitzeko kapela bat egin ezin denean, bi edo hiru kapela egingo dira kolore bakoitzeko). 6-7 minutu emango dira kapela bakoitzarentzat, eta irakasleak arbelean apunta ditzake sortzen joaten diren ideiak. ii Talde handia denean, kontuz ibili beharko dugu eta ez dugu utziko ikasle lo-tsatienak parte hartu gabe gera daitezen. Ikasle guztien partaidetza sustatu behar dugu. Ondoren, kapela bakoitzerako azalpenak emango ditugu. Ekintza hau errazteko, ikasleen artean fotokopia batzuk banatuko dira.

Koloretako sei kartulina, kapelak egiteko. Artaziak eta kola.

MATERIALAK

Ordubete.EGITEKO BEHAR DEN DENBORA


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Nola sentitu zara hainbeste “kapela” desberdinekin pentsatu behar izan duzunean?

Zein kapelarekin egin zaizu zailagoa pentsatzea? Zeinekin pentsatu duzu errazen?

Errazago egin al zaizue adostutako irtenbide bat aurkitzea?

Garrantzitsua iruditzen al zaizu kapela desberdinak Garrantzitsua iruditzen al zaizu kapela desberdinak erabiltzea eguneroko bizitzako gatazkak konpontze-ko kapela desberdinak erabiltzea?

Zuen ustez, garrantzitsua al da ikuspuntu desberdi-nak hartzea arazo berbera konpontzerakoan? Irtenbideak aurkitzeko lana erraztu egiten al du?

INFORMAZIOAInformazioaren iturria: www.edwarddebono.com

KAPELAK

Kapelak ordena honetan erabili behar dira:

i KAPELA ZURIA Daukagun informazioarekin zer ikusia du; neutrala da, eta objektiboa. Egitateak, zifrak, beharrak eta informazio gabeziak lantzen ditu.i KAPELA GORRIAHonekHonek intuizioarekin, sentimenduekin eta emozioekin du zerikusia. Kapela gorriaren bitartez, intuizio/sentimendu bat erakuts dezakegu, justi-fikatu behar izan gabe. i KAPELA BELTZA Zuhurtziaren eta tentuaren kapela da. Beti izan behar du logikoa, eta inola ere ez da kapela negatiboa edo besteak baino okerragoa izango. Iradoki-zun bat zergatik ez den bat etortzen egitateekin, daukagun eskarmentua-rekin, erabilitako sistemarekin edo jarraitzen ari garen politikarekin adie-razteko erabiltzen da kapela beltza.i KAPELA HORIALogika positiboarekin du zerikusia. Lantzekoa den edozein gairen balore eta onurak irudikatzen ditu. Aurrera begiratzeko erabili behar da; proposa-tutako edo dagoeneko gertatutako ekintza baten emaitzei begiratzeko. i KAPELA BERDEASormenaren, alternatiben, proposamenen kapela da. Interesgarria dena bilatzen du: estimuluak eta aldaketak. i KAPELA URDINAIkuspegi globalaren kapela da. Ez da kontuan bertan pausatzen; ‘pentsa-menduaren’ prozesua zaintzen du; orkestra zuzendariaren papera da.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Ezgaitasunen bat duten pertsonen eguneroko bizitzari buruzko haus-narketa egitea. Konturatzea zein garrantzitsua den legeek kontuan izatea pertsona batzuk eta besteak oinarrian ditugun egoerak desberdinak direla.

GARAPENA

Neska-mutilei eskatuko zaie irakaslearekin batera patiora irteteko. Ikasle batzuei begiak estali egingo zaizkie zapi batez-edo; beste batzuek hanka batean (txingoka) ibili beharko dute; beste batzuek besoak bizkarrean lotu beharko dituzte; beste batzuek ezingo dute hitz egin... Hogeita hamar minutu inguru igaro ostean, ezgaita-sunen bat duten pertsonen larruan jarri beharko dute, eta denak batera, honako kontu hauetaz eztabaidatuko dute, esaterako:

i Egunero aurkituko lituzketen oztopo arkitektoniko guztiak etxetik ikastetxera joatean, akademiara joatean, eta abar. i Ohiko garraiobideetara sartzeko zailtasunak (metroa, autobusa, tranbia, eta abar) i Kirola egiteko izango lituzketen aukerak eta mugak. i Nolakoa izango litzatekeen pertsona hauekin gau batean eginiko parranda bat.ii Nola egokitu beharko luketen euren etxea, bertan egiten diren eguneroko gauzak egiteko: etxetik libreki ibili, dutxatu, armairuren batetik gauzak hartu, jantzi, bainura joan, eta abar. i Zein zailtasun aurkituko lituzketen lan merkatuan sartzeko edo benetan gustatzen zaien horretan lan egiteko. Pentsa itzazue, gaur egun egin ezingo lituzkeen lanak zein diren.

BehinBehin mugak zein diren identifikatutakoan, talde guztietako kideek besteekin komen-tatu beharko dituzte eta, horren ostean, denok batera egingo dute hausnarketa bat: zein neurri hartu ahal dira ahal den neurrian muga horiek gainditu ahal izateko.


MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Nolako ezgaitasun fisikoak ezagutzen dituzue?

Ezgaitasunen bat duten pertsona batzuek baliabide ekonomiko asko behar izaten dituzte bizimodu autonomoagoa eramateko (etxea egokitu, automobila, gurpildun aulki garesti bat erosi eta abar).

Nola konpon daiteke egoera hau?

EzagutzenEzagutzen al duzue ezgaitasunen bat duen norbait? Nola uste duzue per-tsona honi lagundu ahal diozuela?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Ikasleen izpiritu kritikoa sustatzea.

Gazteak ezgaituen problematikan sar daitezen lortzea.

Beste guztien bizi baldintza berberak ez dituzten herritar batzuen aldarrika-penak ezagutu eta horietan sakontzea.

EBALUAZIOAZer sentitu duzu dinamika hau egitean? Ezagutzen al zenuen kolektibo honen errealitatea?Inoiz pentsatu izan duzu zein ziren euren aldarrikapenak? Legearen aurrean berdintasuna egoteak ziurtatzen al digu guztiok eskubide berberak izatea eguneroko bizitzan? SaiatuSaiatu al zara inoiz ezgaitasunen bat duen pertsona baten larruan jartzen? Nola uste duzu senti daitekeela?

GARAPENAIkasgelako arduraduna den pertsonak berdintasunaren aldeko manifestu bat egitera animatuko ditu ikasleak. Hasteko, manifestu bat zer den azalduko du: interes oroko-rreko asmo batzuk jakitera ematen dituen idatzi bat dela esaten zaie. Ikasleei esango zaie Interneten bilatu behar dutela: elkarte eta Gobernuz Kanpoko Erakun-deen web orrietan begiratu, ezgaitasunekin lotutako giza eskubideak zein diren begiratu, Nazio Batuen orrian, kolektibo honek egiten dituen aldarrikapen edo erre-bindikazio nagusienak zein diren begiratu... Jasotako informazioa oinarri hartuta, eta irakaslearen laguntzarekin, kartulina handi batean manifestua idatziko da.

Manifestuaren gaiak lotura izan dezake hainbat gairekin: Lana, Etxebizitzak Egoki-tzea, Aisia, Kirolak, Familia, Gizartean Parte-hartzea...

Nahi izanez gero, eta ikasleei ondo irudituz gero, manifestua ikastetxeko leku ikus-garri baten eskegi ahalko litzateke, gainerako ikasgeletako ikasleek ikus dezaketen.

Interneterako sarbidea duen ordenagailu gela.

MATERIALAK

Ordubete.


4.1.2. BERDINTASUNAREN ALDEKO MANIFESTUA

m enu NAGUSIA

HELBURUAKGiza Eskubideen Aldarrikapen Uniber-tsala ezagutzea. Libertate edo askatasun kontzeptuaren eta beronen neurri/hedaduraren gainean hausnarketa egitea.Giza Eskubideak bete daitezen zain-tzearen beharrari buruzko hausnarketa egitea.

GARAPENA

Ikasleei eskatzen zaie Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala irakur dezatela, eta bertan jasota dauden libertateak bila ditzatela (iritzi askata-suna, adierazpen askatasuna, sinesmen askatasuna, erlijio askatasuna, kontzientzi askatasuna, boto askatasuna, eta abar). Ikasleek zerrenda bat egin beharko dute Aldarrikapenean aipatutako askatasun mota guztiekin.

Horren ostean, taldeka, eskubide horiek gure bizilekuan nahiz kanpoko herrialdeetan zein neurritan betetzen diren aztertu beharko dute.

EBALUAZIOATaldeka edo denok batera, ikasleek galdera hauek erantzutea komeniko litza-teke: Benetan izaten al dugu beti gure iritziak, edonolakoak direla ere, adierazteko eskubidea? Legezko mugez gain, aurkitzen al dugu bestelako mugarik gizartean bertan? Zein jarrera erakusten dugu edo erakusten ditugu gustatzen ez zaizkigun edo moralki ezegokiak iruditzen zaizkigun hainbat iritzi edo jokabideen aurrean? Hori egiten dugunean, beste pertsonen iritzi askatasuna, adierazpen askata-suna eta bestelako libertateak errespetatzen al ditugu? Zein dira gure libertateek izan behar dituzten mugak gainerako pertsonen libertateak ere errespetatuak izan daitezen?

Ikasle edo talde bakoitzeko Giza Eskubi-deen Aldarrikapenaren kopia bat, edo Interneterako konexio bat horren gainean irakurri ahal izateko.

MATERIALAK

Ordubete.


4.2.1. LIBERTATEAK GIZA ESKUBIDEEN ALDARRIKAPEN UNIBERTSALEAN

m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gizarte bateko kideek beste kide batzuen egintza eskubidea murriztu ahal dute garrantzirik gabeko gaietan, egintza egin-tza eskubide hori egikaritzeak kideetako inori kalterik egiten ez dionean.Bizitza bizitzeko modu eta estilo desberdi-nekiko errespetuzko jarrerak sustatzea. Beste pertsona batzuen askatasuna noiz mugatzen dugun konturatzea, eta taldea-ren presioak azkenean geure askatasuna mugatzen duela konturatzea.

GARAPENAHezitzaileak honako istorio hau kontatuko die neska-mutilei: Rakel hamahiru urteko neska bat da. Honi asko gustatzen zaio heavy musika. Berarentzat, musika oso garrantzitsua da eta, askotan, bere gustuko taldeen kamisetak janzten ditu. Beltzez jantzita ibiltzen da gehienetan, praka estu samarrak, eskumuturrekoak eta halakoak daramatzala. Askotan,Askotan, honen ikaskideek barre egiten diote Rekelen janzteko moduari, ibil-tzeko moduari, orrazteko moduari eta abar. Jakina, Rakeli bost axola haien esanak, baina nekatzen hasia da eta gaur ikas-kide bati erantzun egin dio: “nik ez dut esaten ezer zure arropa pinpirin horri buruz; beraz, zergatik esan behar duzu zuk zerbait nire janzteko moduaz? Ni gogoak ematen didan bezala jantzi ahal naiz, eta zu ez zara inor horretan sar-tzeko”. Horren ostean, ikasleek, 4 edo 5 laguneko taldeetan bilduta, honako gai hauek azter ditzakete: i Zer iruditzen zaizu istorioan agertzen diren neska-mutiletako bakoitzaren jokaera? i Zuen taldean, halako egoerarik sortzen al da? Adierazi zein diren, labur-labur. (Burlaren zergatiak ez du izan beharrik arropa edo estiloa, antzeko kontu batzuek ere izan daitezke).)i i Uzten al diogu jendeari, orokorrean, nahi duen bezala janzten? i Eta gogoak ematen dion bezala bizitzen? Hausnarketa hau egin: zein bizimodu ez dira ondo onartzen gure gaur egungo gizartean? Nola mugatzen gaitu horrek erabakiak hartzeko garaian?i Nola sentituko zinateke laneko elkarrizketa batean esaten badizute ez zaituzte-la kontratatuko ez zaielako zure janzkera gustatzen?


MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Proposatutako gaietan lortutako ondorio nagusiak adierazi beharko ditu talde bakoitzak eta komenigarria litzateke talde desberdinetako kideek denbora hartzea iritziak trukatzeko, eztabaidatzeko eta abar.

Bestalde,Bestalde, ikasleei eskatu egin beharko litzaieke denok batera hausnarketa hau egiteko: zein unetan hasten da kaltetzen pertsona baten askatasuna, eta nola laguntzen dugu beste pertsonen askatasuna kaltetzen. Azkenik galdetu egin beharko diote euren buruari zergatik egiten dugun hori (batez ere, ikusi dugun kasuetan bezala, askatasun eskubidea egikaritzeak inori kalterik egiten ez dionean).


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gure gizartean sexu bakoitzari esleitzen zaizkion genero-rolak daudela ikustea.Rol horiek zalantzan jartzea, eta berauek pertsona bakoitzean izan dezaketen eraginaren gainean hausnartzea.RolRol horien arabera jokatzen ez duten pertsonekin izaten dugun jokaeraren gainean hausnarketa egitea.

GARAPENA

Ikasleek, taldeka edo denok batera, honakoak identifikatu beharko dituzte:

a) Nagusiki gizonezkoei lotzen zaizkien lau kirol, eta batez ere emaku-mezkoei lotzen zaizkien beste lau kirol. b) Edonolako lau ekintza edo zaletasun (aurreko atalean ez bezala, kirolarekin lotu gabekoak), normalean gizonezkoekin lotuta daude-nak, eta beste lau, emakumezkoekin lotu ohi direnak. c) Nortasunaren ezaugarriak edo jokatzeko moduak: lau gizonezkoe-kin lotutakoak, eta beste lau emakumezkoekin lotutakoak.

Horren ostean, ondorengo galdera hauei erantzun behar diete:

i Zein ezaugarri berdin dituzte gizonezkoekin lotutako ekintza edo rol guztiek? Zein gaitasun edo ezaugarri egotzi zaizkie historian zehar?

Erantzun galdera berberei emakumezkoen kasurako.

i Zein eragin dute rol horiek geuregan? Mugatu egiten al gaituzte, nolabait, egin nahi ditugun ekintzak eta kirolak aukeratzeko garaian, edo eduki nahi dugun lanbidea aukeratzean?


MATERIALAK

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Zuen ustez, rol horiek aldatu edo malgutu egin al dira denboraren pode-rioz? Zein modutan egin dute aurrera?

Zergatik uste duzu gertatu direla aldaketa horiek? Zein trataera izan dute, zuen ustez, era batera edo bestera aldaketa horiek sorrarazi dituzten pert-sonek?

Nola tratatzen ditugu, gaur egun, sexuaren arabera egozten zaizkien genero-rolekin bat eginez jokatzen ez duten pertsonak?


m enu NAGUSIA

HELBURUAKTxikitatik genero rolak barneratzen joaten garela kontziente izatea, eta horrek giza-banako bakoitzean nolako eragina izan dezakeen hausnarketa egitea. Gure askatasuna mugatu dezaketen genero rolak ezartzen dituzten elementuak kritikoki analizatzen ikastea.

GARAPENA

Ikasleak lau edo bost laguneko taldeetan banatuko dira. Talde bakoitzak ipuin bat hautatu beharko du. Ikasleek ipuina sakonki aztertu beharko dute eta bertan aurkitzen dituzten genero rolak identifikatuko dituzte. Haurtzaroko ipuinak berri-rakurtzea da kontua, eta, txikitatik genero rolak nola barneratzen ditugun haus-narketa egiteko bidea emango digute ipuin horiek.

Nahiz eta ipuin batzuetan genero rolak markatuago egon daitezkeen, edozein ipuin aukera dezakete. Proposamen gisa, Errauskiñe, Edurnezuri, Ederra eta Piztia eta halakoren bat egon daiteke, baina talde bakoitzak lan egiteko gehien gustatzen zaion ipuina aukeratzeko askatasuna izan dezan komeni da.

Horren ostean, talde bakoitzak beste guztien aurrean adieraziko du zein elemen-tu detektatuko dituen genero rolak markatu samar dituztenak.

EBALUAZIOA

Aurretik hausnarketarik egin al duzu ipuin klasikoetan genero rolak nola tratatzen zituzten aztertzeko? Zein eragin du, zuen ustez, trataera horrek neska eta mutiletan? Zuen ustez, rol horiek haurtzarotik barneratzeak gure askatasuna mugatu al dezake gure bizitzan erabakiak hartzean (lanbidea, eskolaz kanpoko ekintzak, harremanetarako izango ditugun pertsonak eta halakoak aukeratzean)?ZeinZein beste elementuren bitartez, ipuinez gain, barneratzen joaten gara genero rolak?

Haurrentzako ipuinak. Ikasleei eska dakieke etxetik ekartzeko edo ikaste-txeko liburutegitik har daitezke.

MATERIALAK

Ordubete.


4.3.2. HAURRENTZAKO IPUINAK

m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Hezkuntzarako eskubideak duen garran-tziaz hausnarketa egitea.

Oso gaztetatik lan egiteak pertsona baten garapenean izan ditzakeen ondo-rioez hausnarketa egitea.

Giza Eskubideen babeserako Estatuan eta nazioartean dauden arauekin lotura egiten hastea, eta Nazio Batuen sistema ere ezagutzen hastea.

GARAPENA

i Hasteko, ikasleek heziketarako eskubide unibertsalaz hitz egingo dute. Horreta-rako, irakasleak Haurraren Eskubideei buruzko Konbentzioaren 28. artikulua irakur dezake, 1989an Nazio Batuetako Batzar Nagusiak hartutako erabakia.

i 28. ARTIKULUA1. Estatu Partaideek aitortu egiten dute haurrak hezkuntzarako duen eskubidea eta, eskubide horretan aukera berdintasunean aurrera egin dezan, batez ere honakoa bermatuko da:a) Guztientzako nahitaezko lehenengo hezkuntza eta doakoa ezartzea; b) Bigarren hezkuntzaren garapena sustatzea, era desberdinetan, heziketa orokorra eta lanbide heziketa barnean hartuta; haur guztiek izan dezatela horretarako aukera eta horretarako neurriak har daitezela: doako heziketa ezarri eta, beharra izanez gero finantziazio laguntza izatea; c) Goi mailako hezkuntza guztion esku jartzea, gaitasunaren arabera, eta egoki diren baliabide egoki guztiak jartzea horretarako; d)d) Haur guztiek informazioa eta orientazioa izatea hezkuntza eta lanbide prestakuntza kontuetan, eta horiek eskuragarri jartzea; e) Ikastetxeetarako asistentzia erregularra izan dadin sustatzeko neurriak jartzea, eta eskola uzteko tasak jaisten ahalegintzea;

Talde bakoitzarentzat Interneterako konexioa duen ordenagailua. Komeniko litzateke ekintzaren kopia bat ere ematea.

MATERIALAK

2 ordu.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

2. Estatu Partaideek beharrezko neurri guztiak hartuko dituzte eskola diziplina haurraren duintasunarekin batera kudeatu dadin, eta Kon-bentzio honen esanarekin batera; 3. Estatu Partaideek nazioarteko lankidetza sustatuko dute hezkuntza kontuetan, batez ere mundu osoan ezjakintasuna eta alfabetatze-eza desagerrarazten laguntzeko, eta ezagupen teknikoetarako eta hezkuntza metodo modernoetarako sarbidea egon dadin. Alde hone-tan, arreta berezia jarriko zaie garapen bidean dauden herrialdeen beharrei.

i Horren ostean, hausnarketa egin ahal izango dute: zergatik munduko neska-mutil askok ez dute hezkuntzarako aukerarik?

i Kausa horien artean, arreta berezia jarri ahal diogu oso adin txikitatik lanean hasten diren eta horregatik eskolara joan ezin diren neska-mutikoen kasuari. Horretarako, hurrengo informazio hau oinarri hartuta, Lanaren Nazioarteko Erakundea eta Gutxieneko Adinari buruzko Hitzarmena (1973, 138 Hitzarmena) ikasleei ezagutaraztea gomendatzen da:

i Lanaren Nazioarteko Erakundea (LNE) Nazio Batuen agentzia bat da eta emakume eta gizonezkoentzako lan duin eta produktiboa sustatzen du, lana askatasunean, berdintasunean, segurtasunean eta duintasunez egiteko. Beronen printzipio objektiboak honako hauek dira: lan eskubideak sustatzea, enplegu duin bat izateko aukerak zabaltzea, gizarte babesa hobetzea, eta laneko gaiei aurre egitean elkarrizketaren erabilera hedatzea ” 1.i LNE, 1919an sortutakoa, laneko nazioarteko arauak sortu eta ikuskatzeko ardura duen mundu erakundea da. Kide dituen 181 Esta-tuekin batera, arau horiek, printzipioetan nahiz praktikan, errespetatuak izan daitezen bermatzen saiatzen da.

i Ikasleei eskatuko egingo zaie 1973an LNEk adostutako Gutxieneko Adinari buruzko Hitzarmena ( 138 Hitzarmena) kontsultatzeko. Hitzar-men hori honako lotura honetan kontsultatu ahal izango dute: http://www.ilo.org/ilolex/cgi-lex/convds.pl?C138. Lanean hasteko, ezarritako gutxieneko adinari buruzko informazioa bilatu beharko dute. Horretarako, nahikoa izango da baldintza orokorrak kontsultatzearekin. (2.3 eta 3.1. artikuluak)

i Zein ondorio izan ditzake, zuen ustez, neska edo mutiko bat zazpi edo zortzi urterekin lanean hasteak? i Zuen ustez, asko al dira hain adin txikitan lanean hasten diren neskak eta mutilak? i Zein neurri uste duzue har daitezkeela mundu osoan haurren eskulana desagerrarazteko?

1 Laneko Nazioarteko Erakundea (ILO, ingelesez), helbide honetan: http://www.ilo.org


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Neska-mutilek hausnarketa egin beharko dute, denek batera, hezkuntzak pertsona baten garapenean duen garrantzia zenbatekoa den ikusteko, eta eskolara ez joateak izan ditzakeen ondorioak zein diren konturatzeko.

Bestalde,Bestalde, gonbidatu egingo zaie hausnarketa egitera hezkuntzarako eskubidea nazioarteko arauek (eta ez soilik estatukoek) aitortua eta bertan jasota egoteak duen garrantzia zenbatekoa den ikusteko, eta ezta-baidatu egingo dute ea munduko herrialde guztietan heziketarako aukera berbera den.

Amaitzeko, imajinatzen saiatuko dira zein ondorio fisiko eta psikologiko izan ditzakeen haur batentzat hain adin txikitatik lanean hasteak (hezkuntza eskubidea ukatzeaz gainera).


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Oinarrizko eskubideak aldarrikatzeko eta gizarte bidegabekeriak salatzeko hainbat modu ezagutzea.Ikasleak gizarte zibilean parte hartzera animatzea. HerritarrenHerritarren bizimoduan aldaketak sorra-razteko zailtasunen gaineko hausnarketa egitea.

GARAPENA

Ikasleek batera egin beharko dute lan eskubideak aldarrikatzearen inguruan burura etortzen zaizkien moduak zein diren esateko. Hezitzaileak, lehenik eta behin, galdetu egin diezaieke ea inoiz parte hartu al duten pertsona edo komunitateren batzuen eskubideen errespetua eskatzeko edo gizarte bide-gabekeriaren bat salatzeko helburuz eginiko ekintzaren batean. Norbaitek halakoren batean parte hartu badu, ekintza mota arbelean idatzi beharko dute. Apurka-apurka, euren ustez edozein bidegabekeria salatzeko, herritarrak sentsibilizatu eta mobilizatzeko, arazoen gainean erabakitzeko gaitasuna duten pertsonen aurrean protestatu eta alternatibak proposatzeko erabilga-rriak izan daitezkeen ideia berrietan pentsatu beharko dute. Ideia gehiago bururatzeko, iradoki egingo zaie kontuan har ditzatela kontsu-mitzaile gisa edo langile gisa burutu ditzaketen ekintza txikiak edo egune-roko jarraibideak ere. Behin zerrenda amaitutakoan, minutu batzuk izango dituzte eztabaidatzeko zein bide izan daitezkeen eragingarrienak aldarrikapen bakoitzerako.

Interneterako konexioa duen gela.

MATERIALAK

Ordubete.


1. Intemon Oxfam-en “¿Qué podemos hacer?”dokumentuaren egokitzapena.

BIBLIOGRAFIA


m enu NAGUSIA

GARAPENA

Ondoren, talde txikietan, Interneten gizarte sentsibili-zaziorako ondorengo kanpaina hauek ikertzeko eska-tuko zaie:

Ropa Limpia (Arropa Garbia) (www.pangea.org/ropalimpia) eta Comercio con Justi-cia (Merkataritza Justiziaz) (www.comercioconjusticia.com)

Ikasleek begiratu egin beharko dute eta aztertu zertan dautzan, zeinentzat prestatuta dauden, zer lortu duten, nola parte har daitekeen horietan, eta abar.

Amaitzeko, guztion artean komentatu egin beharko dute zeintzuk diren kanpaina bakoitzean zein alderdi iruditu zaien interesgarriena.

EBALUAZIOA

Zuen ustez, nolako errebindikazio ekintzak izan daitezke era-gingarrienak jendearengana iristeko?

Horietakoren bat mingarria izan al daiteke norbaitentzat?

Zuen ustez erraza al da herritarrek euren kontsumo ohiturak aldatzea?

Zure ustez, garrantzitsua al da kontsumo ohiturak aldatzea, edo arazo larriagoak eta lehenagokoak daudela uste duzu?


m enu NAGUSIA

HELBURUAKBizimodua aurrera ateratzeko dena utzi eta beste herrialde batera joan behar duenaren migrazio prozesua zein den jakitea.Gure herrialdera maila ekonomiko eta Gure herrialdera maila ekonomiko eta hezkuntza maila baxuagoaz etortzen diren pertsonei buruz ditugun estereoti-poen gainean hausnarketa egitea. Enpatia sustatzea.

GARAPENA

i Hasteko, irakasleak honako istorioa kontatuko du: Zunbeltz DBHko 2. mailako mutil bat da, eta bere osaba Antonioren historia kontatu die ikasgelako kideei. Nire osaba Antonio nire amaren lehengusua da; beraz, ez da berez nire osaba, baina nire arrebak eta nik beti deitu izan diogu “Osaba Anto-nio, Suitzakoa”. Nire amaren familian gizonezko guztiek Luis, Manuel, Pepe edo Antonio izena dute, horregatik esan egin behar dugu nongoa den bakoitza eta, herri berean bat baino gehiago daudenean, ezizenez edo txikigarriaz deitzen diogu. Orain dela hilabete batzuk, Galizian elkartu ginen senideak, eta osaba Antoniok kontatu egin zidan Suitzara egin zuen bidaia nola joan zitzaion: 16 urte beteta alde egin zuen herrixkatik, bere anaia guztiek egin zuten bezala. Haiek Barakaldora etorri ziren bizitzera, nire amarekin, aitona-amonekin, birraitona-amonekin eta abar. Denak bizi ziren etxe berean. Herrixkan eta inguruan ez zegoen lanik eta nire osaba Antonioren fami-lian zazpi neba-arreba ziren; beraz, anai guztiek (mutilak,) 16 urte bete-tzean, aitaren eta amaren etxea utzi eta beste leku batzuetara alde egin zuten bizimodua ateratzera. Anaia nagusiek esan eta esan egiten zioten osaba Antoniori Barakal-dora etortzeko, beste senide guztiekin batera, baina osaba Antoniok Sui-tzara joatea erabaki zuen. Herrixkako bizilagun bat Suitzan zegoen bizitzen, eta Antoniorentzako kontratu bat lortu zuen bertako hotel batean; beraz, trena hartu eta hara joan zen.

MATERIALAK


Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Lehenengo aldia zen tren bat hartzen zuena, baina, hainbeste denbora eman zuen bidean, azkenean ohitu egin zen. Bidaia luzea izan zen, eta gauza askotan pentsatzeko beta eman zion. Han zerekin egingo ote zuen topo, nolakoak izango ziren suitzarrak, etab. Iritsi zenean, hotelean hasi zen lanean platerak garbitzen eta, zorte handiz, bertan eman zioten ostatu. Beste emigrante askok ez zuten halako zorterik izan. Denok batera, pilatuta bizi behar zuten lan egiten zuteneko enpresak jarritako txabola txiki batzuetan. Nire osabak ez zekien frantsesez, ez italieraz, ez alemaneraz... Egia esan, gazteleraz ere ez zuen oso ondo hitz egiten, galegoz hitz egiten ohituta zegoelako, eta ez zuelako aukera handirik ere izan eskolara askotan joateko. Gauetan, lana amaitutakoan, frantseseko akademia batera joaten zen, eta berriro hotelera itzultzean, afaldu eta goizeko ordu txikietara arte aritzen zen ikasten. Izan ere, bazekien hizkuntza ikasten ez zuen arte, ez zela bere kabuz moldatzeko gai izango. Lehenengo hilabeteetan, eta urteetan ere bai, osaba Antonio oso bakarrik sentitu zen. Ezagutzen zuen emakume hura, herrikoa, ezkonduta zegoen eta bere familia zuen; beraz, laguntza eta erreferentzia handia bazen ere, ez zen berarekin ibili ohi. Nahiz eta gogor saiatu, nahikotxo denbora behar izan zuen frantsesa ikasteko, eta, denbora horretan, ez zen gai jendearekin harremanetan jartzeko, behar zuena erosteko (orain dela berrogeita hamar urte ez zen hain ohikoa gauzak erostea supermerkatuetako apaletatik hartuta, eskatu egin behar izaten zen)… Osaba tristeki oroitzen da nola, Suitzan hilabete besterik ez zeramanean, gaixotu zen eta ez zen gai medikuak esaten ziona ulertzeko, ez eta honekhonek errezetan emandako botikaren prospektua ere; hala, ez zekien tratamendua nola jarraitu behar zuen. Zorionez, Antoniori ez zaio inoiz borondatea falta izan; beraz, une hartan zeukan sukarra gora-behera, hiztegia hartu eta orduak eman zituen prospektuko hitzak bilatzen, eta, azkenean, gai izan zen botika nola hartu behar zuen asmatzeko. Dena dela, gauza gogorrago bati ere egin behar izan zion aurre: bere egoera berean Suitzara joandako adiskide askorengandik jasotako tratua. Izan ere, adiskide horietako batzuk bera baino dezente lehenago iritsiak ziren bertara, eta, beraz, haien kabuz ondo moldatzeko gai ziren. Horiek izan ziren tratu txarrena eman ziotenak, ikasketarik gabeko gizona izateagatik eta hizkuntza ikasteko zailtasunak izateagatik bere lepotik barre gehien egin zutenak. Antoniok Galiziara itzultzea ere pentsatu zuen orduan, baina, azkenean, pasatu zuen guztia pasata, pertsona batzuek min egin nahi ziotelako etxera itzultzeak ez zuela zentzurik pentsatu zuen.


m enu NAGUSIA

GARAPENA

Pixkanaka, hizkuntza ikasten zihoan neurrian, Antoniok lana aldatzeko aukera izan zuen, eta hotelean zerbitzari lanean hasi zen, gero beste jatetxe batzuetan, eta abar. Urteak joan urteak etorri, bere egoera hobetuz joan zen: bazituen han lagunak, ezkondu egin zen, lan on bat aurkitu zuen... Izan ere, nik ikusi nuen lehenengo aldian, ni txikia nintzela, kabriolet gorri harrigarri batean etortzen zen, eta uste nuen osaba Antonio negoziotara joan zela Suitzara, baina inoiz ez nuen imajinatu bere bizitza hain gogorra izan zenik.

i Istorio hori entzunda, ikasleak bost edo seiko taldetan banatuko dira eta ondorengo galdera hauei erantzungo diete:

Nola uste duzue egongo dela pertsona bat bere herrixkatik inoiz atera ez eta dena utzita beste herrialde batera joatea erabakitzeko, inor ezagutu gabe, bertako hizkuntza hitz egin ezinda, eta abar? Nola uste duzu sentituko zela Antonio erabaki hori hartzeko? Antonioren eta Suitzako herritarren kultur desberdintasuna dela eta, nola uste duzue hartzen zutela han? Zuen ustez Suitzaren egoera ekonomikoa gaur den bezalakoa izango al litzateke beste herrialde batzuetako (ez hain garatuak) jendearen eskulan hura guztia jaso izan ez balu? Nolako bizitza izango zuten, zuen ustez, enpresa baten txaboletan bizi ziren pertsona haien guztiek? Eta Anto-nio eta Zunbeltzen familiaren bizitza nolakoa izango zen, Barakaldoko pisu txiki batean denak batera bizita?

i Ebaluazioa ataleko galderei erantzuten hasi aurretik, taldeek euren erantzunak partekatu eta eztabaidatu ahalko dituzte.


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Nola ikusten ditugu gure herrialdera maila ekonomiko eta heziketa maila baxuagoaz etortzen diren pertsonak? Irudi hori aldatu egiten al da herrialde batetik bestera?

Gauza bera pentsatzen al dugu gure herrialdean bizi diren atzerritar abe-rats eta famatuei buruz, futbol-jokalariei buruz, esaterako? Zein da batzuen eta besteen arteko desberdintasuna?

Nola uste duzue sortzen direla estereotipo horiek? Zer dago egiazkoa estereotipo horietan?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Estereotipoek gure kontzientzian zelako eragina duten konturatzea.

GARAPENAi Irakasleak azaldu egin behar du esaldi batzuek irakurri ostean parte-hartzaileek bi taldetan jarri behar dutela, esaldi bakoitzarekin ados dauden ala ez kontuan hartuta. Alde edo kontra jarri ostean, lerroaren alde batera edo bestera zergatik kokatu diren azaldu beharko dute. Argi esan behar da lerroaren alde batera edo bestera jarri behar dela, eta ez duela balio erdiko jarrera hartzeak. Hortik aurrera, jokoak tenis partida baten dinamika jarraitu behar du.

1.- Neskak mutilak baino argiagoak dira. 2.- 2.- Venezuelarrak munduko biztanlerik alaienak dira. 3.- Cristóbal Colónek 1492an aurkitu zuen Amerika latinoa.4.- Orokorrean, gizonezkoak emakumezkoak baino altuagoak dira. 5.- Gaur egunean, orain dela 100 urte baino hobeto bizi gara. 6.- Munduan azal zuridun gizakiak gutxiengoak dira. 7.- Andaluziarrak alferrak dira.8.- Afrikar biztanle guztiak beltzak dira.9.-9.- Txinan, jendearen arteko % 30 zoriontsua da. 10.- Emakume maistrak gizonezko maisuak baino hobeak dira irakasteko.

EBALUAZIOANola sentitu dira gizarte estereotipoek guregan duten eragina zenba-tekoa den konturatu direnean? Aldatu al da gure iritzietakoren bat? Zer da gure iritzietan gehien eragiten duena (eskarmentua, telebista, pelikulak...)?

MATERIALAKBat ere ez.

Ordubete.


5.1.2. ESTEREOTIPOAK

m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Asiar kontinentera eta ekialdeko kultura-rako hurbilketa txiki bat egitea. Leku desberdinen gaineko informazio garrantzitsua bilatzen ikastea.Ikasleengan leku eta bizimodu berriak eza-gutzeko interesa piztea.

GARAPENA

i Neska-mutilek, lau edo bost pertsonako taldeetan, oporretarako bidaia antolatu beharko dute. Horretarako, hiru asteko oporraldia dutela imajinatu beharko dute, eta alde batera eta bestera ibiltzeko nahikoa askatasun badutela, baina, egia esan, diru gehiegi ezin dute gastatu.

i Asian gehien gustatzen zaien herrialdera bidaiatu beharko dute. Betekizun bakarra da talde bat baino gehiago ez egotea herrialde batekin lanean.

ii Bidaia antolatzeko, neska-mutilek elementu asko hartu beharko dituzte kontuan; beraz, informazio asko bilatu beharko dute, esaterako:

Bisatua edo bestelako baimenen bat behar al dute herrialde horretan sar-tzeko? Txertoren bat beharko al dute? Zeintzuk, eta zergatik? (nolako gaixota-sunak daude herrialde horretan?) Zein hizkuntza hitz egiten dira herrialde horretan? Nola elkar ulertuko dira bertako jendearekin? Zein da bertako txanpona? Hemen aldatuko al dute txanpona? Zenbat diru eraman beharko dute aldatuta? Nolakoa da herrialdeko klima hara joango diren urtaroan? (nahi duten urta-roa aukeratu ahal dute) Nolako arropa eraman behar dute? Nolako txertoak behar dituzte? Nolakoa da hango janaria? Zein lanetatik bizi dira hango pertsonak? (zein dira ekonomiako sektore nagusienak?)

MATERIALAK

Era askotako materiala beharko dute aukeratutako herrialdeei buruzko informazioa lortzeko: bidaiei buruzko aldizkariak, turismo gidak, liburuak, dokumentalak, Internet, eta abar.

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Talde bakoitzak azaldu egin beharko du zein izan den hautatutako herrialdeari buruz aurkitu duten gauzarik inte-resgarriena eta zein izan diren gehien harritu dituzten ele-mentuak.

Bestalde, beste taldeetako ikaskideek landu dituzten herrialdeei buruzko galderak ere erantzun ahalko dituzte.

GARAPENA

Bila ezazue informazioa hango ohiturei, folkloreari, jaiei eta halakoei buruz. Zein dira eskualdi interesgarrienak? Zeintzuetara joan daitezke hori asteetan? Ibilbide bat zehaztu dezakete, eta leku bakoitzean zenbat egun pasako dituzten. Zein dira leku bakoitzean bisitatu ahal dituzten gauza-rik politenak (paisaia naturalak, eraikinak, museoak, eta abar)? Non zehar atera daitezke zerbait hartzera?

i Talde bakoitzak kartulina batean marraztuko du egingo duen ibilbidea, eta bisitatuko duten hiri, herri edo eskualde bakoitza-ren gainean, hango argazki bat jarriko dute. i Amaitzeko, beste taldeen aurrean aukeratutako ibilbidea zein den azalduko dute, eta labur-labur adieraziko dute zein informa-zio bilatu duten. Horretaz gain, hautatutako herrialdeari buruz aurkitutako argazkiak, bideoak eta bestelako materiala ere erabili ahalko dituzte.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Kultura batek aurrera egingo badu besteenagana zabaldu beharra duela ulertzea.

Kultur desberdintasunak aberasga-rriak direla onartzea.

Kultura batetik bestera eguneroko elementuak aldatuz edo transmitituz joaten direla ikusaraztea (elikadura, arropa estiloak, hiriko arkitektura...)

GARAPENA

Irakasleak, eskola hasteko garaian, galdetu egingo du ea desberdintasunek banandu edo batu egin behar gaituzten, eta zer egin dezakegun desberdinta-sunak positiboak izateko... Horren ostean, irakurri egingo da “Koloretako hariak” ipuina.

“Manuela bizi zen lekuan denek bordatu egiten zuten, eta, lan honetarako, bi hari kolore baino ez zituzten, horia eta morea. Neskato bati amonak istorioak kontatzen zizkion, kolore guztietako hariak zeudeneko leku urrun bati buruzko istorioak. Monotonia hartaz aspertuta, neskatoak bere maleta hori-morea hartu eta amonak aipatutako leku horren bila abiatu zen. Bidaian hainbat gau eman zituen, eta, azkenean, aurkitu zuen. Orduan, koloretako harien azokara joan zen eta, ikustean, harrituta geratu zen hainbes-teko barietate kromatikoa ikusita. Begiratu eta begiratu, azkenean ikusiikusi zuen azoka deigarri hartan koloreak falta zirela, horia eta morea. Orduan pentsatu zuen... “ez ditut soilik tonalitate berriak aurkituko, horretaz gain horia eta morea nolakoak diren erakutsiko diet guztiei”.

MATERIALAK“Koloretako hariak” istorioa.

Ordubete.



m enu NAGUSIA

BIBLIOGRAFIA“Música y palabras. Creaciones para la interculturalidad” literatur tailerreko taldekako sortze-lana, Kordobako Udaleko Herritarren partaidetza eta lankidetzako udal ordezkaritzak argitaratua. Egile anitzak, 2004.

EBALUAZIOA

Munduan ba al dago kultura “garbirik”? Ezagutzen al duzu baten bat?

Zuen ustez, ba al dago tabu alderdirik gure kulturan? eta beste kultura batzue-tan? Zeintzuk?

Zein da gurekin batera bizi den kultura hurbilenekoena?

Zein dira gurearen eta beste horren arteko desberdintasunak?

Zer ekarpen egin diogu guk kultura horri eta zer berak guri?

Euskal kulturak zer eman diezaieke beste kultura batzuei?

Zer ekarpen egin digute guri beste kultura batzuek?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Gure arbasoen gainean zerbait gehia-go jakitea.Gure inguruko pertsona nagusiekiko komunikazioa sustatzen duten egoerak sortzea. Pertsona nagusiek (eta eurek baino ez) gauza interesgarri asko erakutsi eta transmititu diezazkiguketela.

GARAPENA

i Neska-mutilek oinarrizko informazioa lortu behar dute ahalik eta arbaso gehienei buruz. Zuhaitz genealogikoan zenbat eta urrunago iritsi, interesga-rriagoa izango da ekintza. Galdetzea komeni dena honakoa da:

Non bizi ziren arbaso haiek. Leku desberdinetan bizi baziren, komeni da galdetzea zergatik emigratu zuten eta nolakoak izan ziren leku berri horretan hasierako urteak. Nola ateratzen zuten bizimodua aurrera. Nolakoa izan zen bizi izan zuteneko testuinguru historikoa? Zenbat seme-alaba izan zituzten. Zein izan ziren haien bizitzako gertaera garrantzitsuenak eta nola bizi izan ziren?

i Informazio hori lortzeko, ziur aski ez da nahikoa izango informazio hori gura-soei galdetzea; beraz, neska-mutilek agian, familiako beste kide batzuengana jo beharko dute, batez ere nagusienengana.

i Famili egoera dela-eta ikasleren batek bere arbasoen inguruko informazioa lortu ezingo balu, esango zaio, nahi izanez gero datu horiek berak biltzeko, baina bere familiarekin loturaren bat izan duten pertsonekin hitz eginda.

MATERIALAKEz da inolako materialik behar, baina komeni da ikasleek elkarrizketa egiteko koaderno edo boligraforen bat izatea, oharrak hartzeko. Nahiago badute grabagailu bat ere eraman dezakete, baina ez da beharrezkoa.

Ordubete.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Zein izan dira gure arbasoei buruz jakin dugun gauza interesga-rrienak? Orokorrean, zein izan dira, zuen ustez, belaunaldi bakoitzak bizi behar izan duen egoera edo inguruabarrik gogorrena? Nola eragin dute bizipen horiek garai hartako pertsonen izaeran edo norta-sunean? Zergatik zeuden gure familiako gauza batzuk orain arte ezagutzen ez genituenak? Familiako historiez interesik erakusten al dugu? Zein dira informazio berri gehien eman dizuten pertsonak?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Ikasleengan interesa piztea euren ingu-ruko pertsona nagusien bizimodu eta interesen gainean.Pertsona nagusien topalekuak ezagu-tzea eta ekintzak zein diren jakitea, nor-malean gazteentzat nahiko ezezagunak izaten baitira.Kultur arteko komunikazioa erraztea.

GARAPENA

Hezitzaileak ikasleei proposatu egingo die lau edo bost laguneko taldeetan hirugarren adineko jendea dagoen edo jubilatu eta pentsiodunak joan ohi diren lekuetara bisitaren bat egitea. Jubilatuentzako klub horiek nahiko irekiak egoten dira jendearentzat; gainera, jubilatuen etxeetan euren kabuz moldatzeko gai izaten dira eta kultur eta aisiako ekintzak egiten dituzte askotan (abantaila horietako batzuk ez ditugu hain erraz aurkituko egoitza batean, adibidez).

EurenEuren bisitaldian, neska-mutilek pertsona nagusiek egiten dituzten ekintzak behatu beharko dituzte: nola dibertitzen diren, bertako giroa zein den, gauzak egiteko nola antolatzen diren, eta abar… Gainera, gutxienez bi jubi-laturi elkarrizketatxoak egin beharko dizkiete.

Elkarrizketa horietan, hainbat gauza galdetu dezakete: zein ekintza buru-tzen dituzten han, zergatik gustatzen zaien klubera joatea, zein maiztasune-kin joaten diren, zer egiten duten klubera edo elkartera joaten ez direnean, eta abar.

Nahiago badute, jubilatu eta pentsiodunen klubera joan beharrean, halako elkarteetan hurbileko senide edo lagunen bat baldin badute, klubak antola-tutako ekintza, txango, hitzaldi edo halakoren batera joan daitezke ikasleak. Halakoetan ere, galderatxo horiek egin diezazkiekete elkarteko pertsona nagusiei.

Horren ostean, talde bakoitzak ekintza honetan jasotako esperientziak eta ezagupenak partekatu beharko lituzke gainerako ikasleekin.

MATERIALAKElkarrizketatxoetan oharrak hartzeko behar duten materiala.

2 ordu.



m enu NAGUSIA

EBALUAZIOAZer iruditzen zaizkizue elkarte edo klub hauek? Zein izan da zuen inpresioa, orokorrean?

Zer izan da gehien gustatu zaizuena? Zer uste duzue hobetu daitekeela?

Nola tratatu zaituztete elkarteetako pertsona nagusiek? Ilusioa egin al die zuek erakutsitako interesak?

Berriro ere joango al zinatekete haien istorioak entzutera?

HainHain gaztea izanda, imajinatzea zaila bada ere, nola nahiko zenukete bizi adin horretara iritsitakoan? Zuen ustez garrantzitsua al da pertsona nagusiek halako leku eta ekintzak edukitzea sasoian egoteko eta ahalik eta denbora gehien euren kabuz moldatu ahal izateko?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Taldeko harremanak aztertzea, taldeak egiteko erabiltzen ditugun irizpideak....Pertsona eta talde bakoitzarekin har-tzen dugun rolaren gainean hausnar-keta egitea. Zein taldetakoak garen, hori defenda-tuko dugu: sentimendu horren gainean hausnarketa egin.

GARAPENA

Dinamika honen helburu nagusia da ikasleek analisi eta hausnarketa sakona egitea eurek guztiek osatzen duten taldeari buruz.

Hasteko, taldeko kideen arteko harremanak, orokorrean, nola ikusten dituz-ten aztertu beharko dute: onak diren ala ez, taldea batua dela esan daite-keen, talde txikietan askotan banatzen diren, eta abar.

Horren ostean, gonbidapena egingo zaie hausnarketa egitera giza taldee-tan agertzen diren rol desberdinen gainean. Horretarako, talde osoa har dezakete erreferentzia gisa, edo, nahiago badute, kasuan--kasuan agertzen joaten diren talde txikiak.

Taldeko kideak euren artean nola erlazionatzen diren pentsatu beharko dute, zein rol desberdin agertzen diren taldean eta, batez ere, banakako hausnarketa egin beharko dute: zein rol hartzen du berak talde bakoitzean? (nola jokatzen du pertsona bakoitzarekin, lider rola hartzen duen, bozera-male rola hartzen duen, pertsona pasibo gisa jokatzen duen, eta abar).

Horren ostean, guztion artean, identifikatzen saiatuko dira, gutxi gorabehe-ra, gela barruan zenbat talde sortzen diren (ez da beharrezkoa taldeak zehatz-mehatz mugatzea, nahikoa da esatea zein pertsona edo talde ibil-tzen diren denbora gehien batera).

MATERIALAKEz da inolako materialik behar.

Ordubete.



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Behin taldeak identifikatutakoan, pentsatu egin beharko dute zein oinarri hartuta batzen diren; hau da, zein irizpide-ren arabera elkartzen diren gehiago pertsona batzuekin besteekin baino (gustuko dituzten jarduerak, gustuko dituz-ten giroak, bizilekuaren araberako taldeak, sexua, etab.). Gainera, ikasleei gonbitea egingo zaie eurak ibiltzen dire-neko taldearen barruan nola sentitzen diren hausnarketa egitera. Amaitzeko, talde desberdinetako bi lagunek bikotea osa-tuko dute. Hau da, ikasle bakoitza beste talde bateko per-tsona batekin, normalean ibili ohi ez den batekin, elkartuko da. Bikoteko kide bakoitzak besteari kontatuko dio zein diren bere zaletasunak...

EBALUAZIOA

Zuen ustez, zergatik dugu taldeak osatzeko joera?

Zer ematen digu talde horrek edo talde horretakoa izateko sentimenduak? Gauza bera lortu al dezakegu bakarka?

GurekinGurekin denbora gehien pasatzen duten pertsonak beti al dira gurekin gauza gehien partekatzen dituztenak, edo gure antzekoenak?

Zertara mugatzen gaitu beti pertsona talde batean ego-teak? Zer gal dezakegu modu horretan?


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Denok kultur talderen batekoak garela frogatzea. Ikasleen kontzientzia handitzea, bera identifikatzen deneko taldeen gainetik.

GARAPENAIkasleekin eztabaidatuko da esanaz denok garela hainbat taldetako kide, eta talde bakoitzak bere baloreak, ohiturak eta abar dituela; horri, askotan, “taldearen kultu-ra” deitzen diogu.

Hasteko, ikasleetako bakoitzak lore bat marraztuko du orri batean. Zortzi petalo izango ditu, gutxi gorabehera -barruan idazteko bezain handiak-. Eta, horren ostean, euren lan-orria beteko dute; petalo bakoitzean bereak diren taldeen izenak jarriko dituzte, esaterako:kirol taldea, ikastetxea, klubak, erlijioa, auzokoak, hiri taldeak...

BesteBeste proposamen bat ere egin daiteke: ikasleek adierazi egin beharko dute zein identitate- talde ez luketen aukeratuko, eta ezeren truke aldatuko ez lituzketenak. Euren loreak dekoratu ahalko dituzte, beste guztienak irakurtzeko eta informazioa trukatzeko. Horiek adierazita, ikasleei denbora nahikoa emango zaie gelako beste guztiei azaltzeko beren lorea osatzen duten elementuak zein diren.

EBALUAZIOANola sentitu zara?Ikasgelan hainbesteko dibertsitatea ikustean, balio izan al dizu konturatzeko zenbat identitaterekin bizi garen egunero-egunero? Eta zein desberdinak diren identitate horiek? Garrantzitsua iruditzen al zaizu gutako bakoitzak bizi dugun errealitatea ezagu-tzea?

MATERIALAK“Identitate loreak” lan-orria, edo barre-nean idazteko aukera ematen duen lore handi bat marraztea.

Ordubete.


“R. Alzate, 2000 urtea. Resolución del conflic-to. Programa para Bachillerato y Educación Secundaria. I. liburukia. Bilbao, Mensajero Argitaletxea.”

BIBLIOGRAFIA

5.4.2. IDENTITATE LOREAK

m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Unitate Didaktiko hauen hartzaile diren pertsonek udaltzaingoak dituen funtzio guztiak ezagutzea.

GARAPENA

Dinamika honetan datza: taldeka, zerrenda bat egin beharko dute udaltzaingoaren jarduketak zein diren aipatuz.

Ondoren, udaltzaingoaren funtzioen eranskin bat banatuko da, zerbitzuen katalo-goan jasotako jarduketak jasotzen dituena, eta konparatu egin beharko dute poli-ziaren jarduketa erreala eta beraien usteak bat datozen ikusteko.

EBALUAZIOA

Sortu elkarrizketa bat ikasgelan, desberdintasunak non egon diren zehazteko.

Nola ikusten zenuen polizia orain arte?Funtzio hauek kontuan hartuta, aldatu egin al da poliziari buruz zeneukan pertzepzioa?Zein modutan?Zein kasutan eskatzen da, gehienetan, poliziaren parte-hartzea? OrainOrain poliziari buruz gehiago dakizunez, gehiagotan deituko zenioke? Zein kasutan?

MATERIALAKUdaltzaingoaren funtzioak jasotzen dituen eranskina.

Ordubete..



m enu NAGUSIA

UDALTZAINGOAREN FUNTZIOAK

1- Pertsonen Segurtasuna Zaindu, haien babesa bermatuz.

2- Herritarrei behar dutenean lagundu.

3- Trafiko istripuetan, izapideak egin, ikertu eta pertsonei lagundu.

4- Arauak bete daitezen zaindu, ingurumenari eta zaratei dagozkienak barnean hartuta.

5- Pertsonen eta ondarearen kontrako delituak ikertu.

6- Droga trafikoan arduradunak identifikatu, eta horiek atxilotu.

7- Erakundeekin lankidetzan aritu droga kontsumoa ekiditeko (ikastetxeetan ere bai).7- Erakundeekin lankidetzan aritu droga kontsumoa ekiditeko (ikastetxeetan ere bai).

8- Delituen prebentzioa.

9- Espazio publikoetan segurtasuna zaindu eta bermatu.

10- Gatazka pribatuetan esku-hartu, horretarako deitzen zaienean.


m enu NAGUSIA

HELBURUAK

Bizikidetzarako eta Eskola Segurtasuna Hobetzeko Gida Planaren barruan, “eskoletan eta ingurunean haur eta gaz-teekin lotutako gaiei era koordinatu eta eragingarrian erantzuteko” helburua ezartzen da, eta horretarako “polizia eta hezkuntza autoritateen arteko lankidetza sendotuko da, eskola arloan bizikidetza eta segurtasuna hobetzeko”.

Jazarpen morala da ikastetxeetan gaurre hartu beharreko egoeretako bat. Fitxa honen helburua da leku batzuetan halako jokaerak ikus daitezkeela ikasleei jakinaraztea; zein ezaugarri dituzten, eta, ahal den neurrian, halakorik ez gertatzeko zer egin daitekeen azaltzen da.

MATERIALAK

Ondoren, ikasle talde baten jazarpena jasaten duen ikasle baten historia erantsi dugu:

Iban,Iban, 16 urteko mutila, gelako neska batzuen jazarpena jasaten ari da kurtso hasieratik. Eskola aldaketa dagoen bakoitzean, edo atsedenaldira irteten direnean, barre egiten diote, mehatxatu egin eta belarrondokoak ematen dizkiote ahal duten guztietan. Egun batzuetan, etxeko bidean ere atzetik joaten zaizkio, eta barre eta iseka egiten diote. Ibanentzat txarrena da etengabeko barreak entzutea, eta berari inork ez laguntzea. Irakasle batzuek esaten diote ez kexatzeko, ez dutela ulertzen zergatik inoiz ez duen atsedenaldietan inorekin jolastu nahi. Hasieran, Iban neskei aurre egiten saiatu zen, baina hori egin zuenean, zigortu egin zuten, ikaskideei oihu egiteagatik. Iban nekatuta dago, oso txarto pasatzen du etxera iritsitakoan, eta aspaldian ez du eskolara joan nahi.Iban nekatuta dago, oso txarto pasatzen du etxera iritsitakoan, eta aspaldian ez du eskolara joan nahi.

Ordubete..



m enu NAGUSIA

GARAPENA

Irakasleak azaldu egingo du zer den jazarpena:

i ESKOLA JAZARPENAREN DEFINIZIOA. Oso onartutako definizioa D. Olweus-ek emandakoa da: "Ikasle bat eskola jazarpenaren biktima da behin eta berriz eta denbora tarte batean zehar beste ikasle batzuek burututako ekintza negatiboak jasaten dituenean.

i JAZARPENAREN EZAUGARRIAK.Bullying edo Eskola Jazarpena egon dadin, honako elementuak egon behar dute: i Jazartzaile eta biktimaren artean indar desoreka bat; biktima defentsarik gabe egongo da. i Jazartzailearen eta biktimaren arteko indar desorekak azken hau babesik gabeko egoera batera eramaten du. i Denboran behin eta berriz gertatzen den indarkeriazko ekintza. Eskola jazarpena eta eskola gatazka artean bereizi egin behar da. Azken kasu honetan, ikasleek eztabaidatu eta borrokatu egiten dute, baina gatazka hau modu irekian gauzatzen da, eta ez dago botere desorekarik.

i JAZARPEN MOTAK.FisikoaFisikoa (kolpeak, e.a.), ahozkoa (isekak, keinuak eta halakoak barnean hartuta), materialak (kalteak biktimarenak diren gauza materialetan).

i BURUTZEKO EKINTZAK.Proposatuko den jazarpen moraleko egoera bat deskribatzea. Boluntario batzuk eskatu. Gainerako ikaskideek jazarpen moraleko egoera batean deskribatutako moduan jokatu beharko dute haiekin.


m enu NAGUSIA

EBALUAZIOA

Nola sentitu dira ekintza burutu bitartean?

Nola uste duzu sentituko direla halako egoerak jasan behar dituztenak?

Zer uste duzue egin dezakezuela halako gauzak gerta ez daitezen?


Secundaria unitate 1 eu

Documents

Transcript of Secundaria unitate 1 eu