31.

2009ko udazkenaGurasoentzako aldizkaria• Seihilabetekaria

Lea Artibai Amankomunazgoa • Prebentzio Zerbitzua

2 E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

Lege Gordailua BI-2770-01

Laguntzaileak• Guraso elkarteak / Ikastetxeak:Amorotoko Herri IkastetxeaBerriatuko Herri IkastetxeaEtxebarriko Manuela Zubizarreta EskolaIspasterko Eskola unitarioaLekeitioko Eskola PublikoaLekeitioko R.M. Azkue IkastolaLekeitioko Iturriotz InstitutuaMarkina-Xemeingo Bekobenta Eskola PublikoaMarkina-Xemeingo Berakruz IkastolaMarkina-Xemeingo InstitutuaOndarroako Zaldupe Eskola PublikoaOndarroako Zubi Zahar Ikastola Ondarroako Txomin Agirre IkastolaOndarroako Institutua

Maketazioa 11BARRI Imprimategia GRAPHIDAPS imprimategiaBanatzailea Langile Batuak - GUPOST

Egilea

Lea-Artibaiko Amankomunazgoa• Droga Gaietako Prebentzio ZerbitzuaPatrokua Jauregia • Xemein Etorbidea, 1348270 MARKINA-XEMEINTf.: 94 616 90 78 • Faxa: 94 616 92 78prebentzioa@lea-artibai.orgwww.lea-artibai.org

Ekintza honek Foru Aldundiaren dirulaguntza jaso du

Babesleak

31. zenbakia

3 BarriakKontsumoak dituztengazteentzako hezitzailea2009-10 ikasturtean

4 0tik 5 urteraHaur guztiek behar dutefamilia bat; premiazkoa daSoraya LozanoItziar EizagirreJulia Romero. (E.P.A.F.)

6 6tik 11 urteraZer esan nahi du«haurrak gehiegi»babesten ditugula?Fernando Olabarrieta

8 Zeure TxokoaGurasoei erantzutenEtxadi

10 12tik 18 urteraSeme-alabak gurasoenbanaketaren aurreanItsaso Uribeetxebarria

12 DenentzatFamilia bitartekotzaSoraya LozaCristina Merino

Gurasoentzako aldizkaria

• Aldizkarian agertzen diren liburueneta webguneen informazioa, artikuluegileek gomendaturikoak dira. •

barriak

3

Lea Artibai Amankomunazgoko DrogaGaietako Prebentzio Zerbitzuan, 16-27urte bitarteko gazteekin jarduten duenkale-hezitzailearen lana ezinbestekoada.

Alde batetik, drogen inguruko edozeinkezka edo arazori buruzko informazioaeskaintzen du, baita drogen kontsumo-en inguruko prebentzioa ere. Bestealdetik, gehiegizko kontsumoarekin etadesegokiak diren kontsumoekin lotuta-ko arazoak eta arriskuak murrizten ditugaztearekin zuzenean lan eginez.

Kale-hezitzailea, gazteengandik osohurbil dagoen profesionala da, dinami-koa eta droga kontsumoak aurrehartzeko, gazteekin honako esparru haue-tan jarduten du:

- Gazteek dituzten lokaletan eskuartzeak burutzen ditu.

- Gazte Koadrilekin eskuartzeak;kalean bertan eta gazteak daudentoki ezberdinetara hurbilduz.

- Eskuartze pertsonalak; Lea ArtibaiAmankomunazgoan (Markina-Xemeinen) edo eskualdea osatzenduten udalerri ezberdinetara gertu-ratzen da.

NORI ZUZENDUA

Lea Artibai Amankomunazgoa osatzenduten 10 herrietako 16-27 urte bitarte-ko gazteei zuzendua dago.

NOLA ERABILIZERBITZU HAU

Telefonoz: 94 616 90 78 605 773 060

Web orrialdea: www.kontaktoa.net

Emailez:kalehezitzaile@lea-artibai.org

Faxez: 94 616 92 78

Zuzenean:Lea Artibai Amankomunazgoa

Droga gaietako PrebentzioZerbitzua

Patrokua JauregiaXemein etorbidea 13

48270 MARKINA-XEMEIN

HARRERA ORDUTEGIA

Goizez: asteartetik ostiralera9:00etatik 14:00etara

Arratsaldez: astearte, ostegun etaostiraletan 17:00etatik 20:00etara

Zerbitzu hau ezagutarazi eta bultzatunahian, Droga gaietako PrebentzioZerbitzuak kanpaina bat abian jarriberria du irailean.

Kontsumoak dituztengazteentzako

hezitzailea2009-10 ikasturtean

• Hemen agertzen diren liburu, KD edotabideo guztiak Amankomunazgoko prebent-ziorako zerbitzuan dauzkagu, zuotako edo-zeinen eskura erabili ahal izateko. Doanuzten dira denbora zati baterako. •

FAMILIENTZAKO ORIENTAZIO PSIKOLOGIKOA ZERBITZUA

“Egiteko prest!” aldizkaria Interneten:

www. lea-artibai.org

Egiteko Prest!aldizkariari

dagokioninformazioa

Seme-alaben hazkuntzari buruzkoedozein galdera, kezka edota

arazoari erantzun bat emateko,eta baita etorkizunean sortu

daitezkeen arazoakprebenitzeko.

ANONIMOA eta DOAKOZERBITZU PROFESIONALA DA.

ARRETA ZUZENAeguaztenero:11:30-13:00 / 16:00-17:30

telefonoz:

94 405 15 49 postaz: ETXADI

Maximo Agirre, 18 bis,5. pisua, 10. dptoa.48011 Bilbo

internetez: www.etxadi.org

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

0tik 5eraSoraya Lozano, Itziar Eizagirre eta Julia Romero

Psikologoa / Gizarte Hezitzailea / Gizarte LangileaFamilia Harrera Sustapenerako lan-taldea (EPAF)

• BILBO

0tik 5 urtera

Haur guztiek behar dute familia bat.Eurentzat, PREMIAZKOA da.

Zergatik jartzen du martxanBizkaiko Foru Aldundiak FamiliaHarrera zerbitzua?

Gure inguruan, zergati batzuen edobesteen ondorioz, gurasoekin bizi ezindiren haurrak daude.

Bizkaiko Foru Aldundiko Gizarte ekintza Sailak egoera horri erantzuna ema-teko aukera bideratuko duten zenbaitbabes neurri sustatzen eta zuzentzenditu.

Zer da Familia Harrera?

Legezko babes neurri bat da, pertsonaedo familia nukleo batek haur batizaintza ematen diona bere ardura hardezan, lagundu, elikatu eta zaintzeazgain, prestakuntza integrala eskaintzen diona.

Bizkaiko Foru Aldundiak zuzendu etabultzatutako babes neurria da eta hel-buru jakin batzuk ditu; adin txikikoarengarapena eta integrazioa errazteaharrera familia batean, bere gurasoe-kin duen harremana mantendu etahobetu eta bere gurasoekin itzultzenlaguntzea, itzultzeko aukerarik baldinbadu.

Familia harrera ez da adopzioa eztaoporretan dauden haurrak hartzea ere.

Zenbat denbora iraun dezake harre-rak?

Harreraren iraupena zein izango denjakiteko, kontutan hartu behar dirahaur bakoitzaren premiak baita haurra-ren gurasoek beren arazoak konpontzeko behar duten denbora ere.

Harrera, kasu guztietan desberdinada, hortaz egoera bakoitzari ondoenegokituko zaion modalitatea aurkitubehar da.

-Urgentziazko harrera: hiru urtetikbeherako haurrentzat, sei hilabetekoiraupenaz gehienez.

-Harrera sinplea: gehienez ere bi urte-rainokoa izango dela aurreikustendenean.

-Harrera iraunkorra: bi urtetik gorakoaizango dela aurreikusten denean.

-Asteburuetako eta oporraldietakoharrera ere badago. Hau 12 urtetikgorako umeentzat

Zein haur har daiteke?

Bizkaiko Foru Aldundiaren babespeandauden adin txikiko haurrak.

Haur bakoitzak bere ezaugarri etabeharrizanak ditu, hartara, era askota-ko familia eta pertsona harreragileakbehar ditugu.

Haur hauei etxe bat ematea ez da betilan erraza, haurrek beren esperientziaeta zailtasunak dakartzatelako berenmotxilan. Familia harrera onuragarriada hartutako haurren garapen eta ego-kitzapenerako.

Garrantzitsua da jakitea, haur hauekoso egoera zailak bizi izan dituztelaeta horregatik banatu dituztela beregurasoengandik.

Zer da urgentziako familia harrera?

- 0-3urte bitarteko umeentzat beha-rrezko den aukera da, batez ere haurtxikientzat.

- Gehienez 6 hilabetetako familia ingu-ru bat eskaintzen du. Hilabete hauetanjatorrizko familiaren egoera aztertzenda umearen etorkizunerako erabakiiraunkor eta finko bat hartzeko helbu-ruarekin.

- Honela, umearen bizitzako unegarrantzitsu honetan, umeak harrerazentroetara joatea ekiditu daiteke.

“Urgentziako harrerak etorki-zun hobe bat izateko aukeraeskaintzen du”

Zer behar da?

• Momentu honetan Bizkaian familiaketa pertsonak behar dira umeen harre-ra emateko, teknikarien laguntza iza-nez maila ezberdinetara.

• Garrantzitsua da parte hartu nahiduten pertsonek:

- Harrera baldintza egokian ematekobermatzen duen balorazio eta pres-taketa prozesua betetzea.

- Ume txikien zaintzan esperientziaizatea.

- Ume eta familia harreraren beharri-zanei erantzuna emateko denboraizatea.

- Prozesu hau bukatzean umearen-gandik banatu beharko direla etaegoera berrietan laguntza emanbeharko dutela, argi izatea.

- Edozein momentuan umearenharrera hasteko, prest egotea.

- Harrera adopzioa ez dela argi iza-tea.

4 E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

Familiek argi izan behar dute euren kola-borazioa garrantzitsua dela umea besobatetik beste batera pasatzeko, atxiki-mendua bermatuz era egokian etaumeen beharrizanak kontuan izan behardirela.

Nor izan daiteke harreragile?

Familiak eta bakarrik bizi diren pertso-nak, seme-alabadunak zein seme-alaba-rik gabeak.

Interesaturik dauden pertsonek harrera-rako balorazio eta prestaketa prozesuaigaro beharko dute. Prozesu horrek ez dufamilia perfekturik bilatzen, ez bait dagohorrelako familiarik. Familia eta pertsonagehienek puntu indartsuak eta puntuahulak izaten dituzte, eta horiek definitzen dituzte harrera emaile gisa dituztengaitasunak. Prozesuaren helburua gaita-sun horiek ezagutzea eta harrerarenesperientzia adingabearentzat eta fami-lientzat pozgarria izan daitekeen ala ez,eta, halaber, adingabearentzat esperientzia onuragarria izatea.

Zein laguntza eskaintzen dira harrerakdirauen bitartean?

Familia harrera guztiontzat esperientziaona izan dadin , Bizkaiko Foru AldundikoGizarte Ekintza Sailak bi laguntza motaeskaintzen ditu harrerak dirauen bitarte-an. Hileroko diru laguntzak harrera fami-lientzat , harrera gastuei aurre egiteko,eta ekipo tekniko multidiziplinarra jarrai-pena egiteko.

Zer eskaintzen die umeei?

Umea hazteko baldintza egokiak eskaintzen dizkio, familia da testuingururik ego-kiena umearen garapenerako.

Familia harrerak etxe egonkorra, egokia,normalizatua eta hezkuntza irizpideargiak dauzkana eskaintzen dizkio hau-rrari eta harreman berriak eraikitzen etaosasun fisiko eta emozionala hobetzenlagunduko dio; gainera, familia ereduegoki bat ezagutuko du eta bere identita-tea mantenduko du, beren gurasoekinharremanetan jarraitzen duen bitartean.

Zer egin behar da adingabe bat hartze-ko?

Adingabe bat hartzeko interesa dutenpertsonek Familia Harrera SustatzekoTaldeko teknikariekin jar daitezke harre-manetan:

Telefonoak: 94 447 07 3794 447 69 62

Lehenbiziko harreman horretan harrerariburuzko informazio gehiago emango zai-zue eta zuen zalantzak argitzen saiatukogara. Harrera egiteko erabakia hartuondoren, harrerarako eskaria bete etaTaldeko teknikariei igorriko zaie. Eskariagure helbidera heltzen denean, HarreraTaldeko gizarte langilea zuekin harrema-netan jarriko da, balorazio prozesurako. •

¿Qué es el acogimiento fami-liar?

“Los objetivos del acogimientoson tres: asegurar que estosniños puedan desarrollarse enuna familia de acogida; mantenery fomentar la relación del niño consu familia de origen y facilitar elproceso de retorno del niño consu familia una vez que ésta hayasuperado sus dificultades”.

¿Quiénes pueden acoger?

“Es importante que las familiasque quieran acoger ( parejas ypersonas que vivan solas, con osin hijos y que estén empadrona-das en Bizkaia ) asuman la res-ponsabilidad de atender y criar aun niño, entiendan que estosniños tienen una historia previa,dispongan de tiempo, aceptenque estos niños tienen una familiade origen, colaboren con el equi-po técnico, tengan claro que elobjetivo no es la adopción, y ade-más de esto: todas las familias ypersonas que quieran acogerdeben pasar por un proceso devaloración y preparación para elacogimiento que dé garantías quela experiencia va a ser satisfacto-ria tanto para el niño como parasus acogedores”.

5

Servicio deAcogimiento

Familiar

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

liburu

gome

ndatua

k

AMORÓS, Pere.La Adopción y el Acogimiento Familiar. Ed Narcea.

AMORÓS, Pere y PALACIOS, Jesús.El Acogimiento Familiar. Ed. Alianza. 2005.

CIRILLO, S.Familias en crisis y Acogimiento Familiar.

Ministerio de AA SS. Madrid.

CYRULNIK, BorisLos patitos feos. Gedisa Editora.artikulua

Seme-alaben heziketaz eta hazkuntzaz arduratzen diren gurasoak,euren oinarrizko beharrizanak asetzeaz gain (elikadura, garbitasuna,janztekoak...), pertsona baten gara-penerako garrantzitsuak diren beha-rrizanak ere asetzen ahalegintzendira, esaterako: eskola-hezkuntza,beste helduekiko harremana, ber-dinkideekiko harremana, etab.

Gurasoek, euren seme-alabei,beharrizan hauei erantzutekolaguntza edota babesa eskaintzendioten heinean, gurasoen funtzioakbetetzen ari diren edo ez esan daite-ke, eta neurriaren arabera, gehiegiz-ko babesa ematen ari diren edo,ostera, beharrezko laguntzarik ber-matzen ez duten.

Normalean, gehiegi babesten dutengurasoek, beraien seme-alabeksufrituko ote duten beldurragatikgehiegizko laguntza eta babesaematen diete eta, ondorioz, lortunahi denaren kontrako efektua lortzen da. Jarrera honek eragin deza-ke haurrek helburuak beraien kabuzlortzeko dituzten gaitasunak ez balo-ratzea, modu honetara egunero kon-turatzen baitira gurasoek soberanbetetzen dizkietela beraien beharri-zanak, ez bakarrik oinarrizko beha-rrizanak, baita lagunekin, eskolare-kin eta abarrekin zerikusia dutenak.

Gurasoen joera hauek indartu egitendira beraien seme-alabek ikastekozailtasunak azaltzen dituzteneanedota arazo fisiko nahiz psikologiko-ren bat daukatenean. Egoera haue-tan aurkitzen diren gurasoak, egune-roko bizitzan ematen diren oztopotxikiak erraztera jotzen dute, beraienseme-alaben bizi-kalitatea hobea-goa izateko helburuarekin. Hala ere,

kasu hauetan eta haziera prozesuanorokorrean, garrantzitsua da seme-alabei beraien gaitasun propioak(batzuetan ezkutuan mantentzendirenak) garatzeko aukera ematea,beraien lorpenak ahalegin eta partehartzearen ondorioz lor ditzaten etaegiten dutenarekin ondo sentitu dai-tezen.

Sarritan, gurasoengatik gehiegibabestuta dauden haurren ezauga-rriak honako hauek izan daitezke:

- Lotsatiak dira.

- Zaila egiten zaie gurasoen alda-menetik urruntzea.

- Besteekiko harremanetan etaegiten dutenarengan segurtasuneza azaltzen dute.

- Inguruan dituzten pertsonengehiegizko babesa bilatzen dute.

- Urduri eta bakarti azaltzen dira,berdinkideekin egotea zaila egi-ten baitzaie, bitartekari gisa nagu-si baten presentziarik ez dagoela-ko.

- Eskolan zailtasunak izan ditza-kete, besteek espero dituzten hel-

buruak betetzen ez dituztenarenustean.

- Egindakoaren erantzukizunagutxitan onartzen dute. Izan ere,haur hauek egin behar duten guz-tia gurasoek beraien ordez egite-ra eta desenkusatzera ohitutadaude.

Oro har, seme-alaben hazierangarrantzitsua da gurasoek haurreiingurua arakatzera bultzatzea,beraien alboan egonik eta egitendutena gainbegiratuz edota egitenlagunduz (muturra sartu gabe), hau-rrek segurtasunez arakatzen ikasdezaten.

Azken finean, haziera orekatua ber-matu behar zaie, afektua eta exijentzia maila berean kokatuz, honenhelburua seme-alabei beraiek nahizbesteek egiten dutenarenganakoerrespetua azaltzea izanik.

Baliteke guraso askok seme-alabeigauzak errazegi jarriz beraien gaita-sun propioak garatzeari traba egiteadela ez jakitea. Seme-alabak txikiakdirenean, babesteko gehiegizko

Zer esan nahi du haurrak“gehiegi babesten” ditugula?

6tik 11ra6tik 11 urteraFernando Olabarrieta Artexe

Doktorea Psikologian • Bilakaeraren eta Hezkuntzaren Psikologia saileko irakaslea (UPV/EHU).

• DONOSTIA

6 E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

ardura duten guraso hauek moduhonetara jokatzen dute: bakarrik janz-ten hasteko adina izan arren jantziegiten dituzte, beste haurrei errietaegiten diete beraien seme-alabei jos-tailuak kentzen dizkietelako, beraienseme-alabak erantzuteko aukera izangabe. Nagusiagoak direnean, norma-lean, beste nagusi batzuen aurrean,egoera edozein izanda ere, seme-ala-bei arrazoia ematen diete. Adibidez,irakaslearen aurrean haurra “ez dute-la ulertzen”, “bere seme-alaba ezindutela ikusi”... adieraziz.

Nerabezaroan, familia hauek seme-alaben zaletasunak edota euren laguntaldeen interesak eusten ahalegintzendira, beraien irteerak gehiegi kontro-latzen dituzte edo ez dituzte onartzen,gero seme-alabek gizartean onarga-rriak ez diren ekintzak gauzatu dituz-tela jakitean hauek estaltzeko ohituraizaten dute, etab. Modu horretara, ezdiete uzten euren hanka-sartzeakbere gain hartzen.

Jarraibide praktikoak:

• Haurrak laguntza eskatzen due-nean bere baliabide propioekinkonpontzeko aholkuak eman.

• Akatsei aurre ez hartzea, haueksaihesteko asmoz. Gertatutakoabatera aztertu, hau da, modu ego-kian egin denaren eta hobetu daite-keenaren inguruan hausnartu.

• Laguntzarik behar badu, berebenetako eskaria zein den aztertu.Baliteke berak eskatutakoaeskaintzera joan zareten babesare-kin bat ez joatea.

• Utzi haurra bera bakarrik kon-pontzen, gauzak egiten denboradezente ematen badu ere.

• Bete beharreko ardura txikiakeman, gerora nagusi baten pre-sentziarik gabe bete beharko ditue-nak (jostailuak batzea, arropa otza-ran sartzea...).

• Lagundu seme-alabari berdinki-deen artean harreman sozialak iza-ten, familia testuingurutik at dago-en beste batean bere nortasunarengarapena indartzeko helburuare-kin.

• Egoera beldurgarri baten aurrean,egoera bera saihestu ordez, gerta-tuko denaz hitz egin eta babesaeskaini. Modu honetara bere ant-sietatea murriztuko da.

• Benetako arriskuetatik babestu,pertsona beldurtia bihurtzera heldugabe.

Jarraian, egoera praktiko batzukazaltzen dira, seme-alabei gehiegizkobabesa ematen zaien egoerak zeint-zuk diren seinalatuz eta, era berean,haurrak egoki garatzeko (asertiboki)nola jokatu beharko litzatekeen ereazalduz:

1. Adibidea:

8 urte dituen alaba eskolatik jaso etagero, gustuko izaten duzu beste amabatzuekin hitz egitea, baina zure ala-bak bertatik noiz joango zareten gal-detzen dizu behin eta berriz edotaedozein aitzakiarekin elkarrizketamozten ahalegintzen da momentuoro. Zer egingo zenuke egoera hone-tan?:

a. Gehiegizko babesa: Elkarrizketahauek saihestu egiten ditut nirealabak gustuko ez dituelako.

b. Erantzun egokia (asertiboa):Momentu horietan ez diot kasurikegiten eta neureari ekiten diot.Eteteari uzten dionean, hitz egitenamaitzen dudanean joango garelaesaten diot.

2. Adibidea:

10 urteko seme-alabak etxerako lanaketxean egin ditzan nahi duzu:

a. Gehiegizko babesa: “etorri, zurealdamenean jesarriko naiz etabatera egingo ditugu” esaten diozu.

b. Erantzun egokia (asertiboa):“Egin behar dituzun etxerako lanakamaitzean parkera joan ahalkozara” edota “laguntzarik beharbaduzu esan iezadazu” esatendiozu.

3. Adibidea:

7 urteko seme-alabak mahaitik bereplatera batzeko ohitura hartzea nahiduzu. Zer egingo zenuke egoerahonetan?:

a. Gehiegizko babesa: Bere platerazeuk batzen duzu, egunero klaserajoatearekin nahiko daukala pentsa-tuz.

b. Erantzun egokia (asertiboa):Bere platera batzen (edo bere mai-lako beste edozein zeregintxo) ira-kasten diozu; egiten duenean,batez ere hasieran, ongi egin duelaadierazi. •

Los padres y madres comprometidoscon la crianza y educación de loshijos e hijas tratan de cubrir, no sólosus necesidades básicas (alimenta-ción, vestido, higiene…), sino tam-bién otras necesidades importantesen el desarrollo de una persona,como son su educación escolar, surelación con otros adultos, su rela-ción con los iguales, etc.

En general, en la crianza de los hijose hijas es importante que se favorez-ca la exploración del entorno máscercano aunque con cierta supervi-sión o acompañamiento (sin intromi-sión) para que aprendan a desenvol-verse con seguridad. Se debe brin-dar una crianza equilibrada en lacual haya el mismo nivel de afectoque de exigencia, principalmente conel objetivo de enseñar a los hijos ehijas respeto hacia lo que hacenellos y lo que hacen los demás.

7

¿ «Protegemosdemasiado» a l@s hij@s?

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

liburu

gome

ndatua

k

AMAYA, J. y PRADO, E. (2005)Padres obedientes, hijos tiranos.

Una generación más preocupada por la amistadque por su papel como padres.

Editorial MAD, S.L.

GARRIDO GENOVÉS, V. (2007) Antes que sea tarde:

cómo prevenir la tiranía de los hijos.NABLA Ediciones

webgune gomendagarriawww.bilbao.net«FAMILIAN HEZI» atalean

ikerketa

Gure semeak 7 urte ditu etasexuarekiko gehiegizkointeresa dauka, neskekinasko jolasten du: “neskalaguna duela, elkar laztan-du eta musukatu direla...”Bere adinean normala alda?

Zure haurraren joko hauenganakojarrera guztiz normala da. AzkenFinean, esperimentatzeko aukeraematen dion joko bat baino ez da, gai-nontzekoei enbarazu egiten ez badiebehintzat (eta ohar hau berari esanahal diozue).

Kontuan izan:

• Joko hauek kaltegarriak izan dai-tezkeela, baina beste mota batzue-tako jokoak ematen ez direnean.

• Sei urte arte gutxi gora-behera,haurrek beraien buruengan soilikjartzen dute arreta. Adin honetatikaurrera, beste haurren gorputzekikoarreta jartzen hasten dira eta baitasexu desberdinen arteko desberdin-tasunetan ere.

• Adin honetan, ohikoa da hitz irain-garriak esatea edota jokoen bitartezsexuarekiko gaiei erreferentzia egi-tea ere (beraien lagunkideen arro-pen azpitik begiratzea...).

Aholku praktikoak:

• Ez du egun batetik bestera nagu-siek duten moral sexuala ulertuko,beraz, hartu ezazue lasaitasunez.

• Umoreari heldu eta berarekinbatera jokoaren gaiaz barre egin.Egiten duena ona den bezala joka-tu behar duzue, berak horrela hau-teman behar duelarik. Horrela, txar-to edota errudun sentiaraziko dionzerbait bezala irudikatzen saihestenda.

• Pentsatu behar da hazten doanheinean joko hauetatik harantzagodoazen gauza interesgarri askobilatuko dituela. Hori dela eta, arre-taren desplazamendu prozesu hauberez (modu natural batean) gerta-tu dadila utzi. •

8

Ainhoa Manzano Fernandez eta Juan Luis Martin AialaFamilia-Psikologia Unibertsitate zentroa • ETXADI

• BILBO

ZEURE TXOKOAg u r a s o e n g a l d e r e i e r a n t z u t e n

Psikomotrizitate ona etaasko mugitzen den 4 urtekohaur baten ama naiz.Gustuko du sokasaltoan,saltoka eta lasterketetanjolastea, gehienetan mugi-mendu asko duten jardue-retan parte hartzen duela-rik. Gomendagarria litzate-ke hurrengo ikasturterabegira (5 urteko gela) esko-laz kanpoko jardueretanizena ematea?

Eskolaz kanpoko jarduerak egitenhastea, batez ere 5 urte dituzten hau-rrentzako da gomendagarria.Gurasoek lagundu diezaiokete haurra-ri ikastetxetik kanpoko jardueretan etainteres ezberdinak garatu ditzan.Modu horretan, haurrak jarduerazehatz bat egiteko interes bereziaazaltzen badu (dantza egiteko, hiz-kuntza bat ikasteko edota kirol zehatzbat egiteko), gomendagarria litzatekebere adinari egokitutako programakaurkitzea, bere interesak garatzekohelburuarekin.

Curriculumaz kanpoko jarduerek,haurtzaroko gaitasunen garapenaindartzeaz gain, autoestima ere indartzen dute eta, era berean, garapensoziala garatzeko aukerak ematendituzte: haurrek lagun berriak egitendituzte eta beraien sare soziala zabaltzen dute antzeko interesak dituztenberdinkideekin.

Eskolaz kanpoko jarduerok dituztenabantailak kontutan hartzeaz gain,ondo pasatzearena tarteko, kontzienteizan behar dugu ezin dugula haurrajarduera gehiegirekin “presionatu”.

Kirolaren kasuan, gogoan izan behardugu ariketa fisiko sinplea bainogehiago dela eta, gainera, modu egokibatean irakatsita (pertsonaren intere-sekin bat eginda) ohitura osasungarriabilakatu daitekeela. Hori dela eta,gurasoak kontziente izan behar dutehaurrek haurtzaroan kirola egiteak hel-duaroan ere praktika bera egitenlagundu dezakeela.

Ariketa fisikoa burutzen da psikomotri-zitatea, koordinazio eta elkartasunagaratzeko helburuarekin. 3 urtetik 5urtera bitartean, imitazio bidezko jola-

sa eta gimnasia gauzatzen da, bainagorputza ez dago oraindik prestatutamuskuluak indartzeko egiten diren ari-keta motak jasateko. Adin honetakojarduera fisikoak jolasa izango duoinarri eta modu honetan gauzatubeharko da:

- Askatasuna, trebezia, oreka, inda-rra..., eskuratzeko enfasia jarri.

- Lehiakortasuna saihestu eta talde-kideekiko elkartasuna eta fideltasu-na indartu.

- Hasieratik kirola egitearen garrantzia azpimarratu, ez soilik irabaztea-ren ideia.

- Ondo pasatzearen ideia bultzatu.

Gomendagarria da garatuko diren jar-duera nahiz kirol bakoitzak dituen onu-rak zeintzuk diren jakitea (hauen ingu-ruan informatzea). •

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

9

kontsultak • zalantzak • kezkak...Gurasook, seme-alabak hezitze lan honetan, kezka eta zalantza asko izaten ditugu. Beraz, horiek aldizkarirabidaltzera gonbidatu nahi zaituztegu. Kontutan izan anonimoa dela. Hortaz, badakizue, bidali zuen galderakhonako helbidera eta erantzuna ahalik eta arinen emango dizuegu; ez duzue zertan hurrengo aldizkariaren zainegon behar: Lea Artibai Amankomunazgoa. Prebentziorako zerbitzua. Patrokua Jauregia, 48.270 Markina-Xemein. Faxa: 94 616 92 78. Posta elektronikoa: prebentzioa@ lea-artibai.org

Gure haur nerabearen ingu-ruan heriotza bat gertatu daeta ez dakigu laguntzeko zeregin dezakegun.

Heriotzaren gaia naturaltasun osozlandu behar da (ahal den neurrianbehintzat). Logikoki, nerabe aurrekoaroan edo nerabezaroan, helduei ger-tatzen zaien bezala, doluak intentsitategehiago edo gutxiago izango du hilda-koarekiko zuen intimitate eta harremanmailaren arabera, bion artean zegoenharreman motaren arabera eta heriotzaren nolakotasunaren arabera.

Egia da, baita ere, adin honetan ema-ten diren aldaketak eta adin honekdituen ezaugarri propioek, heldu bate-kin alderatuta, modu ezberdin bateanerantzutera eramaten dutela nerabea.Esate baterako, nerabeak joera erre-beldea eta hunkibera badu, heriotzarenesperientzia oldarkortasun handiagozbizi dezake. Bestalde, aipatu behar da,helduentzat heriotza gai tabu bat bada,nerabezaroan are gehiago dela. Izanere, nerabezaroan heriotzarekiko uka-zioa azaltzen da eta baita ere ahultasunezaren sentimendu indartsua.

Nerabeak, maite duen pertsonaren hutsuneari egin behar dio aurre, bere adi-naren baitan gertatzen diren aldaketa,zailtasun eta gatazka propioei aurreegiten dion bitartean. Eta itxuraz nagu-sia ematen duen arren, gogoan izanbehar dugu gorputzaren garapena ezdoala beti heldutasun afektiboarekinbat. Hori dela eta, doluaren prozesu zaileta mingarriari hasiera emateko, nera-beak babesa, ulerkuntza eta afektuabeharko ditu.

Askotan, nerabeak, emozio indartsu etasakonak pairatzen dituen arren, ez dituinorekin konpartitzen. Baliteke moduhonetan jokatzeko arrazoia presiopeansentitzen delako izatea, heriotzarengaiari ematen duena baino hobetoaurre egingo balio bezala, benetanhorrela ez den arren.

Egoera hauetan, nahiz eta ez adierazi,ohikoa da nerabeak amorrua, beldurra,inpotentzia... sentitzea eta zertarakoeta zergatik bizi behar den galdetzea.Nerabeek heriotzak berak “desberdin”

egingo balute bezala sentitzen dute etabeldur dira beraien sentimenduak publi-koki adieraztean ahultasun seinale batbezala interpretatzea. Beste batzuetan,ustezko axolagabetasun batez erreak-zionatzen dutela eman dezake, sentitzen duten abandonu sentimenduazbabesteko modu bat izanik. Azaltzenduten axolagabetasun honek ez duadierazten gertatutakoak axola ez die-

nik, beraz, saihestu behar dugu beraienjarreragatik errua botatzea. Izan ere,era honetan jokatuz gero, nerabeak,bere dolua bizitzeari uko egitea bainoez baitugu lortuko (baztertutako doluaedo gelditutakoa).

Hurbileko baten heriotza ematen dene-an, ez dugu saihestu behar nerabeare-kin solasaldi bat izatera, baina egitendugunean kontu handiarekin eginbehar dugu. Funtsezkoa da helduek(gurasoek, irakasleriak, etab.) lasaita-sunez azaltzea eta larritasunik ez hela-raztea.

Edozein kasutan, haurrak egunerokoohiturekin jarraitzea gomendatzen da,bereziki eskola eremuari dagozkionak:eskolara joan, bere lagunak ikusi etafinkatutako ordutegiarekin jarraitu. •

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

“Seme-alaba erdia ama daeta beste erdia aita.”

Bert Hellinger

Seme-alabentzat, gurasoen banake-ta esperientzia oso gogorra izatenda. Banaketak, askotan gurasoakberaien gatazketan buru-belarri ego-tea ekarriko du eta hauek ez diraseme alabengandik gertu eta prestegongo. Egoera honetan okerrenaseme-alabek banaketaren erruaberaien gain hartu dezaketela da etabaita banaketa saihestu edo gelditzeko ahalegin guztiak egitea ere.Honek nerabeengan hainbat eraginekar ditzake: beldurra, fobia, bakar-dade sentimenduak, leialtasungatazka, sentimenduen isolamen-dua, antsietatea, ardura ekonomi-koa, gurasoekiko pertzepzio aldake-tak, autonomia emozional bizkortuaeta gurasoen autoritatea proban jarriberaien usteen arabera biziz.

Hau guztia dela eta banaketarengaia oso zabala izanik, 3 puntuhauek azpimarratu nahiko nituzkehonek nerabeengan daukan eragi-naren inguruan:

1. Gurasoen erantzukizuna daberaien arteko erlazioa etaberaien seme-alabekiko dutenerlazioarekin ez dauka zer ikusi-rik.

2. Seme-alabak maila berean dirafidelak bai aita eta bai amarekiko.

3. Seme-alabak osotasunez mai-tatzeko ezinbestekoa da bikoteohiarekiko adeitasuna izatea.

Gatazka luzeek garbi adierazi digutegurasoek ezin dutela krisia beraienkabuz konpondu, ezta bikote harre-manaren porrota dolua landu ere etafisikoki bananduak egon arren emo-zionalki batera jarraitzen dute gorro-to, borroka eta liskarrak seme-ala-ben bitartez erakutsiz. Izan ere,gurasoei ezinezkoa egiten zaie emo-zionalki banatzea eta lotuta edoharrapatuta jarraitzen dute beraienerlazioan.

Gurasoen erantzukizuna da seme-alaben etorkizunerako erabakiakhartzea, nahiz eta bananduak egon.Beraiek dira seme-alabentzat egoe-ra egokiena zein izango den adostubeharko dutenak. Erantzukizunaezin da seme-alaben eskuetan utzi,gurasoak adostasun batera helduezin direlako. Seme-alabei aditzeraeman behar zaie gurasoen artekogatazkak ez duela zer ikusirik beraie-kin, nagusien kontua dela eta gura-soek erabakitzen dutena onartubehar dutela. Guraso biek bateraerabaki behar dute zer helaraziseme-alabei, gurasoak baitira hel-duak eta seme-alaben ardura dute-nak, eta seme-alabek jakin beharre-koa bakarrik igorri behar diete bikotekontuak azaldu gabe. Beraz,garrantzitsua da gurasoak ados jartzea eta garbi esatea edo jakinaraz-tea seme-alabei gertatzen ari zaienaedo gertatu dena beraien artekoadela edo beraien arazoa dela.

Seme-alabek aita eta ama maitedute, maila berean eta emozionalkibien beharra dute. Honek esan nahidu seme-alabak ondo sentitzekogurasoen onarpena behar dutela

10

Seme–alabak gurasoenbanaketaren aurrean

Itsaso Uribeetxeberria MadinabeitiaPsikologoa

• ARETXABALETA

12tik 18ra12tik 18 urtera

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o

hauen desirak betez. Badaude egoerabatzuk ordea, seme-alabei zaila egitenzaiena guraso biekin harreman onaizatea. Hori dela eta, gatazka sortzenzaie biekiko leialtasuna mantendu nahidutelako, bietako inori huts egin gabe.Badakite bati on eginez gero bestearihuts egingo diotela, aita eta amarennahi eta desirak ezberdinak direlako,

eta beldurtuta pentsatzen dutehuts eginez gero hauen maitasu-na galduko dutela. Hau fideltasuneza bezala biziko dute seme-ala-bek, bai aita eta bai amarekikoleialak direlako maila eta eraberean.

Aitak eta amak seme-alabaren-gan ezagutu eta onartu behar dubeste gurasoaren zatia (nahiz etaelkar gorrotatu). Adibidez, amabatek bere alabarengan dagoenbeste zatia onartu eta maitatubehar du, bere bikote ohiarenzatia hain zuzen ere. Seme-ala-bek zati berdinean eramaten duteaita eta ama. Honek zera adie-razten du: guraso batek seme-alaba osotasunean maitatzeko,bere bikote ohia ere adeitasunezhartu behar duela. Oso zaila dabikotea gorrotatzea eta seme-alaba osotasunean maitatzea.

Nahiz eta banaketa gogorra izaneta gurasoen artean distantziahandia egon, hauek seme-alaba-rekin gogoratuko dira. Aita edoama batek seme-alaba ikustenduenean, nolabait, bere bikoteohia ere ikusten du. Gurasoaskok zera esaten dute: “Seme-alaba maite dut, baina nire bikoteohia gorroto dut”. Familiei buruz-ko teoria ezberdinen arabera,bikote ohia gorrotatuz gero zailada seme-alaba osotasunean mai-tatzea. Askotan gainera, seme-alabek aita edo amaren baimenabehar dute aita edo ama maitatzeko.

Orainartekoa laburbiltzen duen esaldiahauxe litzateke, guraso batek seme-alabari esatekoa: “Zugan zure aita edoama ikusten jarraitzen dut”.

Gehienetan mingarria gertatzen zaiegurasoei, jadanik maite ez duten biko-te ohiaren zatia ezagutzea seme-ala-bengan. Hori dela eta seme-alabaren-gan proiektatzen dituzte beraien amo-rru, tristura eta erru sentimentuak,seme-alaba era txarrean tratatua senti-tu daitekeelarik. Ondo da, beste gura-soaren itxura edo ezaugarriak ezagutzen ditugunean seme-alabengan,hauxe esatea: “Zure aita/ama bezalakosentibera, kirolaria... zara eta ondodago, honela izatea gustoko dut.”Honela, seme-alabak bere barrenekoalderdi guztiak zeharo garatuko ditu.

Beraz, seme-alaben onerako gurasoakmaitekiro banatu beharko lirateke.Banaketa osoa bikote ohia begirunezhartzen dugunean izango da.

Bukatzeko esan, banaketa arazo kon-plexua dela, eta bikote bakoitzakezberdin biziko duela familiako partai-de bakoitzari ere ezberdin eraginez.Beraz, orain arteko guztia kontutanhartuz eta banaketaren aurrean nera-beek izan ditzaketen eraginak ugariakdirela jakinik, segidan datozen gomen-dioak jarraitzea laguntza handia litzateke gurasoentzat:

- Gurasoek seme-alaba maitedutela bermatu, banaketa gurasoe-na dela eta ez seme-alabena.

- Ahal den guztian egunerokotasu-na mantentzea, etxe, eskola, auzoberdinean gelditu daitezen saiatuz.

- Beraiekin bizi ez den gurasoakasko maite duela eta ikusi eta bisita-tuko duela adierazi.

- Seme-alabei beraien sentimen-du mingarriak kanporatzen lagundu.Ez kargatu gurasoen arazoekin etabeste bikote ohiari buruz gaizki hitzegitea sahiestu.

- Beraiek banaketaren arduradu-nak ez direla ulertarazi.

- Garbi azaldu banaketa betirakodela.

- Seme-alabak gurasoekiko dauz-katen eritzi positiboak zaindu etabikote ohiaren alderdi onak trasmiti-tu.

- Etxe bietan oreka mantendu baiafektiboki baita arau aldetik ere.

- Ez eztabaidatu bikote ohiarekinseme-alabaren aurrean. •

Es responsabilidad de los padrestomar las decisiones en la relaciónde pareja. No se debe delegar la res-ponsabilidad en l@s hij@s. Al hij@hay que trasmitirle que la separaciónde los padres no tiene nada que vercon el o ella y que es un asunto delos progenitores.

- El hij@ quiere a partes igualesa su madre y a su padre, depen-de emocionalmente de ellos. Estosignifica que para sentirse biennecesita agradarles, pero haysituaciones en las que el o la hij@le resulta imposible agradar a lasdos personas con intereses entre-puestos. Surge entonces el con-flicto de lealtad.

- La madre y el padre tiene quereconocer que el o la hij@ esparte del otro. El hij@ recibe apartes iguales de su padre y desu madre. Esto implica que si unprogenitor ama plenamente a unhij@ tendrá que respetar a su expareja que esta presente en elhij@.

L@s hij@s antela separación desus progenitores

11E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

liburu

gome

ndatua

k LIEBERMEISTER SVAGITO, R.: Las raices del amor,

constelaciones familiares.Gulabb.

SALZBERG, Beatriz:Los niños no se divorcian.Logos clínica psicoanalítica.

FERNÁNDEZ ROS, Encarnay GODOY FERNÁNDEZ, Carmen:

El niño ante el divorcio.Pirámide.

webgune gomendagarriawww.sorkari.com

artikulua

Zer da familia bitartekotza?

Gatazka egoera batean dauden pertso-nen arteko komunikazio prozesuaribitartekotza deitzen diogu. Prozesuhonetan beste pertsona impartzial etaneutral baten bitartez, familiek eta biko-teek haien arazoak azaldu eta ulertuondoren denen arteko adostasunabilatzen dute isilpeko gune batean.

Nori zuzendua dago?

Bitartekotza, familia batetako kideakegoera gatazkatsu batean daudeneaneta erabakiak hartzea zaila egiten zaie-nean da aplikagarria.Bikotekideek beraien arteko harrema-na etentzea erabakitzen dutenean ego-era berriari buruzko erabakiak hartzekobitartekotza prozesua has dezakete.Banatzeratze prozesuan, banatu bainolehen edo banatu ondoren bitartekotza,tresna egokia izan daiteke.Era berean, beste egoera ezberdin bat-zuetarako erabil daiteke; etxebizitzaberean bizi direnen artean, dependentzia egoeran (zahartze edo gaixotasu-nagatik) dagoen familiak. Baita abegieta adopzio kasuetan.Bitartekotza, egoera hauei aurre egite-ko eta estrategia egokiak abian jartze-ko bitartekotza baliogarria da familientzat. Etorkizunerako “klabe” izangodiren gaiak bermatuko dira, hau da,komunikazioa, gurasoen erantzukizu-na, seme-alabenena, enpatia, familiakokide guztien eskubideak, aukeren ber-dintasuna, besteak beste. Familiak oso ezberdinak dira non zailalitzateke hitz bitan definitzea. Familiaguztietan adin ezberdinetako pertso-nak, bizitzari buruzko iritzi desberdinakdituzte, arauak, eta abar. Beraz, iritzidesberdin edo kontrako horiek eztabai-dan eta gatazkan bilaka daitezke.Garrantzitsua da, familia gatazkak nor-maltzat hartzea eta hauei aurre egiteaentzunez, malgutasunarekin, lankidetzarekin, modu positibo batean kon-pondu ahal izateko. Jarrera hau familiaosorako ikasketa prozesu baliogarriaizan daiteke.

Zein kasuetan izan daitekeerabilgarria familia bitartekotza?

- Bikotekideen arteko harremanetan.- Banatze prozesuetan: Banatu aurre-tik, banatu bitartean eta banatu ondo-ren. - Familia elkarbizitzan: Bai zahartzeedo gaixotasunagatik ematen denkasuetan, baita seme-alaben artekoharremanetan ere.

Nolakoa da prozesua?

Prozesua has dadin telefonoz deitu etahitzordua hartzea beharrezkoa da.Lehengo hitzordua bai banakakoanahiz taldekoa izan arren informazioajasotzeko izango da soilik. Hemen era-bakiko da bitartekotza prozesua hasiala ez.Prozesua hasiz gero, asteroko saioakemango dira eta saio hauetan kideenarteko arazoei buruz hitz egingo da.Helburua arazoa ezagutzea eta honelaakordio batetara heltzea izango delarik.Ezin genezake esan konkretuki zenbatiraun dezakeen prozesuak. Gutxi gorabehera bi edo hiru hilabeteetan zehar,astean behin elkartuko gara.Prozesuri amaiera emateko “akordioenidatzia” egingo da, hau sinatu eta urtebat igaro eta gero zerbitzu honetatikakordioak nola jarraitzen duen jakitekoharremanetan jartzen gara familiarekin.

Zeintzuk dira familia bitartekotzaprozesuan hasteko baldintzak?

Bitartekotza, gatazka egoera bateandauden familiartekoek horri buruz hitzegitea nahi izatearekin nahikoa izatenda. Prozesu hau martxan jarri ahal iza-teko, borondatea edukitzea ezinbeste-koa da. Bitartekotza prozesua hasteko,gatazkan inplikatutako kide guztiennahia beharrezkoa da.

Nola kontaktatu BitartekotzaZerbitzuarekin?

Familia Bitartekotza Zerbitzua EuskoJaurlaritzako Lan eta Gizarte Gaie-tarako Saileko Gizarte OngizatearenZuzendaritzapean dago eta “Asocia-ción Vasca para la PacificaciónFamiliar / Sendia BaketzarakoEuskal Elkarteak” kudeatzen du.Doako zerbitzua da, boluntarioa etaunibertsala, Euskal AutonomiErkidego osorako. Egoitza Bilbonaurkitzen da, Santutxu, 69 kalekobeheko solairuan.

Telefonoak: 900 100 08094 427 77 88

Zerbitzua, bost profesionalek osatzendute (abokatu eta gizarte langile bat,psikologo bi eta administrari laguntzailebat) talde multiprofesionala da.

Zer eskaintzen du?

Zerbitzu honen helburua, familieikomunikazio esparru batetan, bitarte-kotza prozesu bat eskaintzea da.Herri Zerbitzua izanda, doakoa etaboluntarioa da, familia eremuari etabikoteari zuzendua dago. Prozesuhonen ezaugarri nagusiak honakohauek dira: inpartzialtasuna, neutralta-suna eta isilpekotasuna. Horrela,gatazka egoeran dauden alderdieikomunikazio konstruktiboa eta haienezaugarrien aurkezpen eta kudeatzeegokia errazten zaie, egoera gatazkatsuari buruzko itunak adostu ahal izate-ko. Arreta pertsonala da eta indarreandauden haurtzaro eta nerabezaroariburuzko legeria betetzen du. •

Denentzat

12

Familia

Familia bitartekotza

Soraya Loza Blanco eta Cristina Merino OrtizPsikologoa eta bitartekaria • Abokatua eta bitartekaria / Sendia baketzerako Euskal Elkartea

• BILBO

E g i t e k o P r e s t ! 3 1 . z e n b a k i a 2 0 0 9 k o u d a z k e n a

“Cómo hablar para que sus hijos le escuchen ycómo escuchar para que sus hijos le hablen” Ed. Medici, Barcelona 1997

“Las preguntas de los niños sobre el divorcio”Ed. Trillas 2005

liburu gomendatuak