www.lea-artibaietamutriku.hitza.eus

Lege Gordailua: BI-2906-03Egoitza nagusia:

Arretxinaga Etorbidea, 1 • 48270 Markina-XemeinTelefonoa: 94-684 44 36. Faxa: 94-684 44 33.Mutriku. Barrenkale, 19- behea. 943 603 468

E-posta: lea-artibai@hitza.eusWebgunea: www.lea-artibaietamutriku.hitza.eusZuzendaria: Larraitz Ibaibarriaga Etxaburu.Kudeatzailea: Idurre Arrazola Astoreka.

Publizitatea: Maribi Fernandez 600 57 14 26.mfernandez@hitza.eus

Testuak: 11barri / Lore BengoetxeaDiseinua eta maketazioa: 11barri / Eli Azpiazu

Argazkiak: Lea-Artibai eta Mutrikuko HITZA | Alberto Gorritiberea | GaizkaMuñoz Etxebarria | Plugin Estudioa | Euskadi Lagunkoia | Yaalah elkartea | Markina-Xemeingo Udala | Yolanda Eizagirre/Klik Klak | Ondarroako Udala |Eguzki | Gizaburuagako Udala | Atabaka | MGA | Eguzki talde ekologista |Irekia | Twitter | Radixu irratia | Lekittarrok zaindu | Potxuak martxan | Eskubide sozialen karta | Ongi Etorri errefuixatuak | Lekeitioko Udala

Berriatuko txirrindulari taldea | Ondarroako Ezker Abertzalea | Musikaia musika eskola | Lekitto Bedarra | Parkeko gunia |

Euskaltzaindia | Sarek a | Leartiker | LAB | Debegesa | Jose Pablo Arriaga | Haira Rivero Arrieta | Nerea Arrieta | Susa Literatura | Natalia Campos |

Piztiak | Nabil | Zinegoak | OHZ | Galarrena Kultur Elkartea | Jai Alai News |Incursed | Durangoko Azoka | tvarios 23hondakinak | Karpanta

ERREDAKZIOAMutriku - Ondarroa - GizaburuagaNerea Bedialauneta Alkorta 607 49 01 63ondarroa@hitza.eus; mutriku@hitza.eusEtxebarria - Lekeitio - Markina-Xemein

Eider Mugartegi Urizarbarrena 607 49 01 60markina-xemein@hitza.eus; lekeitio@hitza.eus

Aulesti - Berriatua - Ziortza-BolibarAsier Alkorta Bengoetxea

607 49 01 67 / lea-artibai@hitza.eusMunitibar - Amoroto - Ispaster - Mendexa

Aintzina Monasterio Maguregi647 35 53 32 /ea@hitza.eus

Hitza-k Bai Euskarari

,Aurkezpena

2020URTEKARIA

2020, hilez hil.Urtarrila. 06Otsaila. 10Martxoa. 15Apirila. 19Maiatza. 22Ekaina. 26Uztaila. 30Abuztua. 34Iraila. 36Urria. 40Azaroa. 44Abendua. 48

Euskara. 50Kultura. 52Politika. 54Ekonomia. 56Kirola. 582020 Zenbakietan. 59

www.lea-artibaietamutriku.hitza.eusLea-Artibai eta Mutrikuko Hitza (orrialdea)@leakohitza

J A RRA I GA I T ZAZU SAR EAN E R E :

› ››//3

. Aurkibidea

2020AN HITZA DIRUZ LAGUNDU DUTEN UDALAK:Amoroto, Aulesti, Berriatua, Etxebarria, Gizaburuaga, Ispaster, Lekeitio, Markina-Xemein, Munitibar, Mutriku, Ondarroa eta Ziortza-Bolibar.

Lea-Artibaialdeko Hedabideak S.L.ko kideak eta Lea-Artibai eta Mutrikuko beste 59 eragile

Oraindik orain, ez da errazagertatzen ari dena ulertzea,sinistea, barneratzea. Hemen-dik milaka eta milaka kilome-trora, Txinan, Wuhan izenekohiriburuan atzeman zituztenlehenengo SARS-coV-2 kasuak.2019ko abendua zen. Handikhiru hilabete eskasera, martxo-aren 11n, Munduko OsasunErakundeak pandemia mailaraigo zuen koronabirus agerral-dia. Hiru egunen buruan, alar-ma egoeran geunden. Eta guz-tion egunerokotasuna, hankazgora. HITZAko lantaldearen-tzat ere ez dira hilabete errazakizan. Jendeagaz ezin elkartuta,ekintza, kirol eta kultur jardue-rak bertan behera geratuta...lan egiteko erak aldatu beharizan ditugu. Bide berriak eraiki.Telematikoki, erredakziotik,momentuan momentuko egoe-rara eta aukeretara moldatuta

lan egin dugu, eta eskaini digu-zuen laguntza garrantzitsuaizan da, inoiz baino garrantzi-tsuagoa. Argazkiak helarazidizkiguzue, informazioa... Ba-besa eman diguzue. Gaur, inoizbaino gehiago, eskerrik askobidelagun izan zaituztegunguztioi. Zuon guztion ekarpenaezinbestekoa izan da gure jar-duna aurrera ateratzeko. Koronabirusari lotutakoalbisteek bete dituzte hilabeteluzeetan egunkaria eta webgu-ne zein sare sozialak. Osasunkrisiak inoiz baino ageri-agoan utzi eta areagotu dituengabezia eta premiei egin diegulekua artikuluz artikulu, elka-rrizketaz elkarrizketa.xxxxxx Osasungintza, hezkuntza, zain-tza... horien eskariek betedituzte orrialde luzeak. Pen-tsiodunen eta langileen borro-kak, emakumeen eskubideurraketek, gazteen eskariek,

(Des)berdin

LARRAITZIBAIBARRIAGA ETXABURU

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKOHITZAREN ZUZENDARIA

Itxi begiak eta eskatu desiobat: 2020 berri bat. Urtea des-berdina izatea, «normaltasunberria» deitu duten hori ez eza-gutzeko.

pandemiagatik aforoa mugatudieten edo itxiarazi dituztennegozioek... Egoera zaurgarriandaudenek, eta horiei laguntze-ko prestutasuna eduki dute-nek... Euskara ere ez da onikatera. Pandemiak gogor astin-du du; gaztelania erabili izan dagarrantzitsua zen dena edo iadena komunikatu, informatueta jakinarazteko, euskarabigarren mailan utziz. Guk,geurea denari eutsiko diogu;euskara lehen lerroan jartzenjarraituko dugu, egunero-egu-nero izango gara Arigune; izan-go gara Ahobizi; egunero dela-ko euskararen aldia. Erabiltzeabaino txerto hoberik ez dagoe-lako! Eta horrela ailegatuko gara2021era; HITZAk 18 urte ederbeteko dituen urte berrira,agur esatekotan gaudenarendesberdina izateko desioagaz.

59

2020an,Lea-Artibai

eta Mutrikuko eragileek Hitzari bultzada ematen jarraitu

dute. Gainera, aurten ere, entitate hauek Hitza diruz laguntzeko konpromisoa

hartu dute: Cikautxo eta Kide enpresek, Kai-Alde elkarteak, Uhagon kulturguneak, Ipargorri elkarteak

eta Eusko Alkartasunak.

URTARRILA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Kultur Galak txistulariei aitortza egin zien MUTRIKU // Mutrikuko V. Kultur Galak kul-tur eragileen lana aintzakotzat hartu nahiizan zuen. Batetik, bakarkako lana; eta, bes-tetik, talde lana. Era horretara, Marisa Mar-tinez antzerkigilearen eta Txistu Taldearenibilbide luzea omendu nahi izan zituen.

Martinezek banakako saria jaso zuen, «an-tzerkigintzari ezezik, herriko kulturari es-kaini dion guztia» aitortu nahian; eta TxistuTaldeak, berriz, talde saria jaso zuen —ar-gazkian— «txistuaren tradizioari eutsi etaherriko kaleak kantuz alaitzen dituelako».

Kultura Batzordeaksormen tailerraantolatu zuenZIORTZA-BOLIBAR // KulturaBatzordeak antolatuta, sor-men tailerra eman zuten 4 ur-tetik gorakoentzat, udazkene-an martxan jarritako bidearijarraipena emanda. SormenLantegiko bi kidek gidatu zu-ten ekimena: Nerea UnanuaOtxoantesanak —argazkian—eta Jone Goikoetxea Ibaiba-rriagak. Baliabideak emanda,sorkuntzarako aukerak azal-du zizkieten umeei.

6

Bost urte orientazio psikologikoa eskaintzen LEA-ARTIBAI // 2020an, Amankomunazgoaren orientazio psi-kologiko zerbitzuak bost urte bete zituen. «Eskaintza garran-tzitsua da gurasoentzat, prebentzioan eta heziketa prozesuanlaguntzen dielako», adierazi zuen. Urtarrilean, 2019ko datuakeman zituzten: 43 erabiltzaile eduki zituen.

Turismo bulegoa lekuz aldatzeko asmotanLEKEITIO // Udalak turismo bulegoa lekuz aldatzeko nahiaagertu zuen. Hain zuzen ere, leku aproposa zela eta, adminis-trazioak turismo bulegoa Eliz Atea kaleko gasolindegi zaha-rraren eraikinera pasatzeko proposamena izan zuen eskuartean urte hasieran.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Urtarrila 7

Jaialdi solidarioko parte-hartzaileek talde argazkia atera zuten.

Mendibarren frontoia beteegin zen jaialdi solidarioan BERRIATUA //

Jendetza batu zen Aspanovas elkartearen aldeko ekimenean

Arrakasta lortu zuen I. Zesta-Punta jaialdi soli-darioak. Sarrerekin etasariekin, 7.561,70 euro batuzituzten Aspanovas Bizkai-ko Minbizidun HaurrenGurasoen Elkarteari lagun-tzeko.

Balorazio positiboa eginzuten ekimenaren antola-tzaileek. Lea-Artibaiko he-rrietako bizilagunak batze-

ko helburua zeukaten, etaerraz bete zuten asmoa,deialdiari erantzun ederraeman zioten-eta. xxxx17:00etan umeen kiniele-kin hasi zuten jaialdia, eta23:00ak arte iraun zuen.

Zesta-punta eskola zeinAspanovas elkartea osopozik agertu ziren emaitze-kin; batetik, uste bainodiru gehiago batu zutelako;eta bestetik, «giro on-ona»sortu zelako. xxAntolatzaileek eskerrakeman zizkieten parte har-tzaileei zein Berriatukotaberna eta merkatuei,haien laguntzagaz lortuzituztelako sariak, hain

zuzen ere, hainbat futboltalderen kamisetak etaotzarak: guztira, 21 sari.

Ume minbizidunak

Minbizidun haurrak izanziren zesta jaialdiaren pro-tagonistak. Eurei eta eurensenideei laguntzeko elkar-tu ziren ehunka lagun, etazesta eskolako umeek kei-nua egiteko aprobexatuzuten. Partiden tartean,batzuk zapi arrosekin irtenziren eta beste batzuekbertsoak bota zituzten.Dantzariak, gainera, heroijantzita irten ziren, minbi-zidun haurren kemena iru-dikatzeko.

› › › › //Belaunaldien artekoelkarlanari aitortzaegin ziotenISPASTER// Eusko Jaurlari-tzak saritu egin zuen Ispaster-ko belaunaldien artekoproiektua, eta eredugarritzatjo. Elkarrengandik ikastekogogoz sortutako ekimena da,eta hiru kolektibok parte har-tzen dute: Bizi Ispasterko Na-gusiak Elkarteak, IspasterkoEskolak eta Ispasterko GurasoElkarteak.

Botikin zerbitzuaberreskuratu zuten,etenda egon osteanAULESTI// Hilabete batzueta-ko etenaren ostean, Aulestikbotikin zerbitzua berreskura-tu zuen. Lekeitioko Txakarte-gi farmaziak hartu zuen ardu-ra. Jone Antsotegi alkateakesan zuen lorpen handia zelaAulestin botikina bermatuahal izatea astelehenetik osti-ralera bitartean.

Frontoiaren 60. urteurrena, jai giroan MUNITIBAR // Frontoiak 60 urte bete zituela eta, urtarrilaren17an pilota jaialdi berezia egin zuten, Lea Ibarra PilotaElkartearen ekimenez. Hainbat kategoritako pilotariak batu,eta ikuskizuna eskaini zuten. Era horretara nabarmendu izanizan zuten frontoiaren garrantzia. Emaitzak emaitza, antola-tzaileek giroa nabarmendu zuten, eta, horrez gain, bertokoeta inguruetako pilotarien jokoaz gozatzeko egon zen aukera.

Jatekoa batu zuten Saharara eramatekoONDARROA // Sahararekiko elkartasun taldeen koordinakudea-ren barruan, Sahararen Aldeko 16. Euskal Karabanarako janaribilketa egin zuen Ondarroako Yaalah elkarteak Udalarenlaguntzagaz. Ikastetxeetan eta dendetan kutxak ipini zituen,ondarrutarrei ekarpena egiteko aukera emateko.

Bandak Arreitunandia omendu zuenMUTRIKU // Kutsu berezia eduki zuen Nazareno kontzertuakurteroko hitzorduan, bandako kide bat gogoan hartu zutela-ko: Juan Arreitunandia. Taldeko perkusio jotzailea izana, as-tebete lehenago hil zen, eta ekitaldia baliatu zuten huraomendu eta senideei plaka bat emateko. Bost kanta eskaini zi-tuzten; eta amaitzeko, San Sebastian Egunaren bezpera ze-nez, San Sebastian martxa jo zuten.

Ikasketa gelan wifi zerbitzua jarri zutenMARKINA-XEMEIN // Markina-Xemeingo Udalaren eta Lea-Artibai Amankomunazgoaren akordioari esker, wifiajarri zuten herriko ikasketa gelan, Patrokua jauregian.Gogorarazi zutenez, gela erabiltzeko eskaera udaletxeanegin behar zen.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Urtarrila› › › 8

9//Urtarrila›

GI-638 errepideko Alkoleako tunela zabaldu zutenMUTRIKU // Gipuzkoako Foru Aldundiakurtarrilaren 21ean zabaldu zuen Alkoleakotunela, 106 metroko luzerakoa, Mutriku etaDeba artean. Lan guztiak amaituta egon ezarren, irekitzea erabaki zuen. «Bidegorriabukatzea falta da», adierazi zuen Bide

Azpiegituretarako diputatu AintzaneOiarbidek, lanak bisitatzean. Harekin bate-ra izan ziren Markel Olano Gipuzkoakodiputatu nagusia eta Mutrikuko Udalekohainbat ordezkari. Adierazi zutenez, tunelalanen puntu kritikoena izan zen.

Uniformeak estreinatu zituztenONDARROA //Herrizaingo Sailaren aholkuakjarraituta, Ondarroako Udalak Udaltzaingo-aren arropa berritu zuen. Jaurlaritzaren as-moa udaltzainen arropak berdintzea zen,erraz identifikatzeko.

Landare babestua, suntsitutaLEKEITIO // Eguzki ekologista taldeak SantaKataina pasealekuko landare bat suntsituizana leporatu zion udalari; Lavatera arbo-rea. Gogoratu zuenez, landare mehatxatuada Euskal Herrian; oso urria.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Bizipozaren dokumentalaaurkeztu zutenONDARROA// Bizipoza elkar-tea ezagutzera eman zuten,ikus-entzunezkoen bidez:Gure bizipoza, guztionadoku-mentala eta dokuwebak. Eki-menak jende asko erakarrizuen, eta boluntarioen sareaindartzeko balio izan zuen.Arnasa elkarteko kide onda-rrutarrak ibili ziren aurkezpe-na antolatzen.

Kultur etxeko ikasgela, ordu gehiagotan zabalikLEKEITIO//Kultur etxeko ikas-gelaren ordutegia zabalduegin zuten. Ordutegi berriahauxe zen: 09.00etatik13:00etara eta 15:00etatik21:00etara. Gainera, eguer-dian erabiltzeko aukera emanzuten. Horrez gain, bigarrenikasgela bat egokitu zuten,jende asko batzen zenerako.

OTSAILA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA >

Olatuen energia plantak bere errekorra hautsi zuenMUTRIKU // Energiaren Euskal Erakundeakjakitera eman zuenez, olatu energiarenplantak marka berria ezarri zuen argindarekoizpenari zegokionez. 2011n martxan jarrizenetik, 2 Gigawat sortu ditu, beste edozein

plantak baino gehiago. «Kopuru hori apalada sorkuntza elektrikoko beste teknologiabatzuekin alderatuta, baina orain arte kopu-ru hori ez du beste olatu planta batek lortu»,adierazi zuten, datuen berri ematean.

Denboraren Bankuaproiektua martxanjarri zutenLEKEITIO // Udalak Denbora-ren Bankua aurkeztu zuen, el-karri laguntzeko sarea; hauda, zerbitzuak, ezagutzak etajarduerak heritarren arteantrukatzeko sistema. Adierazizutenez, herritarren denboratrukatzeko sistema bat zen,baina bide batez, bigarrenfuntzio bat ere eman zioten.Izan ere, aurreikusten zuenezadin eta jatorri ezberdinetakoherritarren harremanean ereeragingo zuen. «Eskaini edohartzen diren jarduerez gain,beste esperientzia batzuk eza-gutzeko aukera emango du,beste pertsona batzuengan-dik ezagupenak jaso eta ha-rremanak sortu», esan zuten.

10

Bertsolariek girotuta, txarriboda egin zutenGIZABURUAGA // Otsailaren 14an txarriboda egin zutenGizaburuagako Herriko Tabernan, bertsolariek girotuta: AnderElortegi natxituarrak eta Xabat Galletebeitia lekeitiarrak.Deialdiari erantzunez, 35 lagun batu ziren, «giro ezin hobean»,antolatzaileen arabera.

103. urtebetetzea, ospakizun arteanONDARROA // Maria Egigurenek 103 urte bete zituen, etaomenaldia egin zioten Eguneko Zentroan. Ekitaldian partehartu zuten haren senideek, Eguneko Zentroko profesiona-lek eta udaleko hainbat ordezkarik. Horrez gain, modu bir-tualean, Zaldupeko ikasleek bertsoa abestu zioten.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Otsaila 11

Ekai Lersundi gogoan hartu zutenekitaldi jendetsuanONDARROA// Otsailaren 15eanbi urte bete ziren Ekai Lersun-di Martinez gazte ondarruta-rra hil zela. Naizen elkartea-ren ekimenez, omenaldiaegin zioten Ondarroako Itsa-saurre plazan, haren omenez-ko oroigarriaren aurrean. El-karteak gogorarazi zuen gaztetransexualen artean suizidiokasu asko daudela.

Markina-Xemeingo manifestazioa.

Zaldibarko zabortegiko gertaera argitzeko exijitu zuten

› › › › //

lubizitik hamabost egunpasa zirela gogoraraziz,eskualde mailako manifes-tazioa egin zuten Markina-Xemeinen, Zaldibar argitu,orain! lelotzat hartuta.

Argibide eske

Goiko Portaletik abiatu zen,Sololuzeren senideak etaeskualdeko eragileak pan-karta atzean zirela. Haiekinbatera, eskualdeko herritarugarik gertaera argitzeko

MARKINA-XEMEIN //

Luizian bi lagundesagertu ziren,tartean AlbertoSololuze herrikobizilaguna

Zaldibarko zabortegianlubizia izan zen, otsailaren6an, eta bi lagun desagertuziren: Joaquin Beltran etaAlberto Sololuze, azkenhori, Markina-Xemeingobizilaguna. x Horren haritik, mobiliza-zioak hasi zituzten Markina-Xemeinen, gertaerak argi-tzeko exijitzeko. Otsailaren10ean, ehunka herritarelkarretaratu ziren GoikoPortalean. Bi langileak ate-ratzea lehentasuna zelaazpimarratu zuten txalo etatxistu artean, eta enpresarieta arduradun politikoeieskatu zieten informaziozehatza eta gardena ema-tea, zabortegiaren kutsadu-raren eragina aztertzea osa-sunean zein ingurunean,eta larrialdi egoera martxanipintzea.

Horregaz batera, markina-xemeindarrek Zaldibarkomanifestazioan parte hartuzuten, otsailaren 15ean. Etaotsailaren 20 arratsaldean,

eskaera egin zuten ozen.Manifestariei ulergaitza iru-ditzen zitzaien, batetik,Zaldibarko gertakaritik 14egun igarota langileenberririk ez izatea eta, beste-tik, arduradunak gaiareninguruan isilik egotea. «Ezdago ezer mingarri, injustueta salagarriagorik hitzaketa erantzunak espero ditu-zunaren isiltasuna baino.Zaldibarkoa ez da bigarrenmailako arazoa», esanzuten.

XIV. mendekotxanpona aurkituzuten Garraitz irlanLEKEITIO// Atabaka kultur el-karteak XIV. mendeko txan-pon bat aurkitu zuen Garraitzirlan. Txanpona 2019ko uda-ko indusketetan agertu zen,eta 2020. urtearen hasierandatatu zion Aranzadi zientziaelkarteko numanistika sailak.«1335 eta 1383 urteen artekoada», adierazi zuen.

Akerbeltzek bertso kabareta eskaini zuen MARKINA-XEMEIN // 100 urtera arteko atzera jauzia egin zuenotsailaren 1ean Akerbeltz gaztetxeak, eta, horrela, 20kohamarkadako kabaret bihurtu zen Markina-Xemeingo GazteAsanbladaren urteroko bertso saio berezirako. «20ko hamar-kada zoriontsuaren erotasun, poztasun eta fribolitate garaia»oroitu zuten, eta gaur egunekoagaz alderatu zuten, bertsozbertso gizartea zertan aldatu den ikusteko.

Oinezkoak lehenetsi zituzten herriguneanMUNITIBAR // Oinezkoak aintzan hartuta, herrigunean errepi-dearen zati biak batu eta irisgarritasuna hobetu zuen udalak.Lanen inguruko azalpenak emateko, batzar irekia egin zuten.«Orain arteko hirigintza lanek ibilgailuei eman diete lehenta-suna», gogorarazi zuen Arkaitz Goikoetxea alkateak.

Ikusminagaz estreinatu zuten skateparkaETXEBARRIA // Jende ugari batu zen kirol gunearen inaugura-zioan, Victor Medrano Bilboko skater eta Espainiako txapel-dunaren eta haren bi taldekideren erakustaldia ikusteko. Az-piegitura berrian kirol asko praktikatu ahal zirela nabarmen-du zuten, hain zuzen ere, bizikleta, scooter, skate eta patinak.Kontu handiz ibiltzeko aholkatu zuten. «Garrantzitsua ez dagauza zailak egitea, baizik eta ondo egitea; minik hartu gabe».

Mutriku-Deba bidegorria zabaldu zutenMUTRIKU //Otsailaren 21ean, Mutriku eta Deba arteko bidego-rria zabaldu zuten.«Bidea oinezkoentzat arriskurik gabe za-baldu ahal dugu», esan zuten Gipuzkoako Foru Aldundikoiturriek. Egun berean ireki behar zuten GI-638 errepidea ere,baina ezin izan zuten, lanak atzeratuta zihoazelako.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZAOtsaila› › › 12

13//Otsaila›

Zuhaitz, Landare eta Baserri azoka, jendetsuaMARKINA-XEMEIN // Ondo joan ziren sal-mentak Markina-Xemeingo XVIII. Zuhaitz,Landare eta Baserri Tresnerien Azokan,Lea-Artibaiko Landa Garapen elkarteak etaMarkina-Xemeingo Udalak adierazi zute-nez, nahiz eta euriaren erruz nahi beste

bezero batu ez. Zelaiaren goiko aldean jarrizituzten 11 mintegietako postuak, eta batezere eguerdian lortu zuten jendearen arreta.Hala ere, zer erosi argi zeukatenek lehenen-go ordua aukeratu zuten «piezarik dotoree-nak» etxera eramateko.

Ibilaldiko ekarpeneiesker hainbat lanegin ahal izan zirenLEKEITIO// Ibilaldi eguneaneta ondorengo egunetan Eus-kal Herriko hainbat txokota-tik jasotako ekarpenei esker,Azkue ikastolak bi gune ego-kitu ahal izan zituen: «Aldebatetik, DBHn espazioa be-rrantolatu beharra zegoen,metodologia berrira egokitze-ko, eta, bestetik, 0-2 urtekoumeentzako espazio egokia-goa diseinatuko da; mugi-mendu askerako aproposa-goa», azaldu zuten ikastolan.

Mijoako isurketasalatu zuen Eguzkitalde ekologistakMUTRIKU// Eguzki talde eko-logistak salatu zuenez, Mijoaerrekan beste isurketa batgertatu zen otsailaren 4an, in-dustriguneko araztegiak ara-zoa izan zuela eta. Gogorarazizuenez, Ura agentziak dioerrekaren uren kalitatea «ezintxarragoa» dela.

Radixu Irratia, 48 ordu uhinetanONDARROA // Ondarroako Radixu Irratiak,urteroko hitzordua betez, 48 orduko saioaeskaini zuen, etenik barik. Herriko irrati li-break urteurrena ospatzeko daukan era da.2020an 29 urte bete ditu.

Herriko historia liburuan jasotaBERRIATUA// 1974an, Berriatua Ondarroa-gaz anexionatu zen, eta 1983an desanexio-natu. Urteok gogoan, liburua idatzi zutenJuan Luis eta Jose Antonio Eizagirre anaiek:Berriatua, ahaztu behar ez den historia.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Martxoaren 8aren aldarria, eskualde osora zabalikONDARROA // Martxoaren 8an,emakumeekkaleak hartu zituzten. Kolore morea gaine-rakoei nagusitu zitzaien, eta egun horretaneta gainerakoetan kalera irteteko milakaarrazoi zeudela esan zuten ozen. Horrela,matxismoagaz amaitzeko premia eta desioa

adierazi zuten. Eskualdeko manifestazioaegin zuten, Ondarroan, eta Antolatu inda-rrak, batu borroka feministara pankartaburuan zutela egin zuten EtxelilatikAlamedarainoko bidea, Andrabandarenerritmoekin eta turrun hotsekin.

Toponimoen mapaeguneratu etadigitalizatu zutenMUNITIBAR// Udalerriko to-ponimoen mapa eguneratuzuen Munitibarko Udalak.Euskara batzordekoek berto-ko toponimia batu eta berres-kuratu zutela azaldu zuen Ar-kaitz Goikoetxea alkateak.Bestalde, bisore digitala osatuzuten; larrialdi egoeretan ba-liabide lagungarria, alkatea-ren esanetan. «Kale izendegiofiziala eta toponimia bategin gabe egon dira orainarte», azaldu zuen.

Letraukuako etxeen proiektua,bertan beheraLEKEITIO // Udalak Letrau-kuako apartamentu proiek-tua albo batera uztea erabakizuen, ez zelako bideragarria,azpiko mendigune karstiko-an Armintxe koba dagoelaeta. «Erantzukizunez jokatudugu, gizarte ondarea babes-teko», adierazi zuen.

Chavezi gorazarre egin ziotenZIORTZA-BOLIBAR // Ekitaldi baten bidez,Hugo Chavez Venezuelako presidentea go-goan hartu zuten, haren heriotzaren urteu-rrenean, udalaren ekimenez. Estatu burua-ren ekarpena nabarmendu nahi izan zuten.

Elkarlananean saretzen jarraituzONDARROA// Ondarroa, Mutriku eta Debakogazte asanbladetako 50 gazte inguru batu zi-ren, hain zuzen ere, ezagutzak partekatu,ideiak eta esperientziak trukatu eta harre-manak sendotzeko.

MARTXOA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA > 15

Harpidedunak ezinbestekoak zarete gure, denon proiektu honek aurrera egin dezan;Lea-Artibaik eta Mutrikuk egunero eta euskaraz informazioa jasotzen jarrai dezaten.

Eskerrak eman nahi dizkizuegu harpidedunoi, eta harpidedun egitera animatu oraindik harpidedun ez zaretenok. Eskerrik asko!!!

PROIEKTUA INDARTZEN, GARATZEN ETA HOBETZEN JARRAITZEKO HAUSPOA ZARETE!!!

ALARMAEGOERA

EZARRI ZUTENLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Martxoaren 14 gauerdian, alarma egoeraezarri zuten estatu osoan, Koronabirusa-

ren pandemiaren aurrean. Ordutik aurrera,konfinamendua agindu zen, mugatuta egon

zen pertsonen zirkulazioa, eta udalak ere neu-rriak hartzen hasi ziren, osasun zaintzagaz lotuta.

Era horretara, kutsadura saihesteko helburuz,erabakiak hartzen hasi ziren, bata bestearen atze-tik. Adibidez, eraikin publikoak zarratu zituzten,kaleak desinfektatu eta nagusien egoitzetako bi-sitak eta aurrez aurreko zerbitzuak eten. Elkarla-na ere bilatu zuten. Lea bailarako herriek, kasura-ko, mahaia eratu zuten, koronabirusari aurre egi-

teko pausoak elkarrekin adostu nahirik.

Gizarte laguntzarako bideak martxan jarritaLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Lea-Artibaiko Amankomunaz-goak etxez etxeko zerbitzua egokitu zuen, erabiltzaile bakoi-tzaren egoera kontuan hartuta eta bakardadean bizi direnen-gan arreta jarrita; eta auzolanean, boluntario sareak osatu zi-tuzten, herririk herri, Gurutze Gorriarekin batera beharrizanhandienak artatzeko. Beste alde batetik, hainbat erakundekpresazko neurriak eskatu zituzten kartzeletan, presoen egoe-raz kezkaturik.

Informazioaren aldeko apustua LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HI-TZA egunkariak lanean jarraitzea erabaki zuen, larrialdi ego-eran prentsa zerbitzua oinarrizkoa dela ulertuta. Era horreta-ra, segi egin zuen herritarrei informazio eguneratua ematen,ohiko euskarrietatik: egunkaria, webgunea eta sare sozialak.

Martxoa 17 › ›› 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Lantegiak ixteko eskatu zuten LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // Langileen osasun bal-dintzak bermatzearen alde egin zuten sindikatuek, eta lante-giak ixteko eskatu. LABek esan zuen lehentasuna langileenosasun eskubideak bermatzea zela, eta ELAk eskatu zuen gel-diarazteko jarduera ez-funtsezkoak. Arrantza sektorean erehartu ziren neurriak: bakarrik berdela arrantzatzea adostuzuten. Hain zuzen ere, Ondarroan baxurako ontzi bat zigilatuzuten, COVID-19 kasu bat baieztatu ostean.

Hileta prozeduren protokoloa ezarri zen LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Herritarren zein ehorztetxekolangileen segurtasuna bermatu nahirik, hainbat neurri ezarriziren. Alde batetik, hilbeilak, elizkizunak eta hileta zibilak de-bekatu egin zituzten, eremu pribatuan zein publikoan egin,eta hilerrietan ere aintzat hartu beharrekoak argitu ziren.

Martxoa› › › 18

IKASTETXEAK,

ITXITALEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //

Martxoaren 12an, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikas-tetxe guztietan irakaskuntzaren jardun pre-sentziala eteteko agindu zuten, COVID-19aren zabalkundea geldiarazi asmoz,hamabost egunez. Neurriak maila guztietako ikasleei era-gin zien.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

APIRILA>

Babesteko materialak egiteari ekin ziotenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // LanbideHeziketako zentroak eta hainbat enpresababesteko materialak egiten aritu ziren osa-sun arloko profesionalentzat zein herrita-rrentzat. Adibideak ugari izan ziren:Leartiker zentro teknologikoan prebentziomateriala sortzen ibili ziren 3D inprimagai-

luen bidez, Ondarroako institutuak babespantailak egin zituen, Lekeitioko ikastolakogurasoek karkasak egin zituzten 3D inpri-magailuetan, eta, udalak eskatuta,Ondarroan hainbat lagun aritu ziren mas-karak egiten, besteak beste, herriko bolun-tario sareko kideentzat.

Familia guztiekjanaria edukitzekoekimenak sortu zirenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Elikagaien bankuek antze-man zuten familia premiadu-nak gehitu egin zirela pande-miaren eraginez, besteak bes-te, eskoletako jantokizerbitzua eten zelako. Bidebatez, martxoko datuak emanzituzten ezagutzera: Marki-na-Xemeinen 67 familia la-gundu zituzten, Lekeition 76,Ondarroan 62 eta Mutrikun33. Gurutze Gorriarekin, uda-lekin eta boluntarioekin el-karlanean, jatekoa banatu zu-ten herririk herri, segurtasunneurriak zainduta. Lekeitio-ko Elikagaien Bankuak, esatebaterako, gogor eta gogotsuegin zuen lan. Taldeak elika-gaientzat dirua lortzeko hain-bat ekimen bertan behera utzibehar izan zituen, eta horrenaurrean hainbat elkartek eu-rekin bat egin eta diruz lagun-du zieten, besteak beste,Amandarri triatloi taldeak etaArtzabal Surf taldeak.

Etxetik, pentsio duinen aldeLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Koronabirusa-ren aurkako neurriei jarraituz, asteroko pro-testak etxeko balkoietatik eta leihoetatik egi-tea erabaki zuten pentsiodunen elkartekoek.Argazkian, Ondarroako etxe bat.

Aste Santuan, kontrol gehiagoLEKEITIO // Herri sarreran kontrolak areago-tu zituzten Aste Santuan, kanpokorik sar ezzedin. Izan ere, jende askok bigarren etxebi-zitza dauka Lekeition, eta konfinamenduasalto egin zezakeela aurreikusi zuten.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 19 › › ›

Apirila› › › 20 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

50 ohe jarri zituzten Gurutze Gorriaren eskuraLEKEITIO // Udalak 50 ohe erosi eta GurutzeGorriaren esku jarri zituen Covid-19aren au-rrean egon zitezkeen premiei erantzuteko,horren beharrean zeudela jakin zuenean.«Ohe horiek ez dira izango herrirako. Gehienbehar dituzten lekuan eta behar dutenean

erabiliko dituzte. Beraz, edozein larrialditanerabiltzeko eta egoera sozialak laguntzekoizango dira», zehaztu zuen Koldo Goitia al-kateak. Koronabirusak premia berriak era-gin zituela eta, erakunde humanitarioak Le-keition bulegoa zabaldu zuen.

Adingabeen konfinamendua,«partzialki arinduta»LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Apirilaren azken astean, Es-painiako Ministroen Kontsei-luak kalera irteteko baimenaeman zien 14 urtera artekoumeei eta nerabeei, baina ezpaseatzeko, baizik eta etxekozereginetan helduei lagun-tzeko, hau da, mandatuak egi-teko.

Azokak zabaldu zituztenLEA-ARTIBAI // Neurri zorrotzekin, Ondarroako eta Markina-Xemeingo azokak zabaldu zituzten, betiko egunetan:Ondarroakoa martitzen eta zapatu goizetan eta Markina-Xemeingoa eguen goizetan. Zentzu horretan, Ondarroakoalkateak bertoko kontsumoa bultzatzeko nahia adierazi zuen.

60 egun Zaldibarko zabortegiko lur jausitikMARKINA-XEMEIN // Apirilaren 6an hil bi bete ziren Zaldi-barko zabortegia amildu eta Joakin Beltran eta Alberto Solo-luze bertako langileak azpian harrapatu zituenetik, eta gaia«berriro erdigunera» ekartzeko, herriko balkoiak eta leihoakapaintzeko deia egin zen, baita burrunbada antolatu ereEuskal Herri mailan.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 21 › › ›Apirila

Radixu irratiko Uhinen txertoa irratsaioa.

Kirol eta kultur jarduera eskaintzak areagotu ziren

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //

Kultur eta kiroleskaintza ugarieskaini zirenInternetarenbitartez

Kultur eta kirol ikuskizu-nak bertan behera geratuziren, baina Internet-ezbaliatuta hainbat edukikontsumitzeko dinamikakabian jarri ziren, indartsu,Lea-Artibai eta Mutrikumailan. Adibide askorenartean, kirolaren atalean,kiroldegi birtualak prestatuzituzten Ondarroan eta

Mutrikun, eta kultur atale-an ekimen ugari jarri zirenmartxan, adibidez, Leki-ttarrok zaindu kulturia you-tubeko kanala. Multzoberean, bertoko taldeeenantzezlanak eta dokumen-talak ikusteko aukera emanzen Internet bidez, etahitzaldiak, ikastaroak etazuzeneko musika saioak ereeskaini zituzten, boronda-tez, talde eta norbanakougarik. Aste Santuko opo-rraldia arindu nahirik, udalbatzuek programazioaantolatu zuten sarean,esate baterako, Markina-Xemeinek eta Ondarroak.Azken herri horretako pro-

gramazioaren barruan,Uhinen Txertoa Radixuirratiko saioa ere barneratuzuten, konfinamendukoekitaldirik jarraitueneta-koa. Lehiaketa bereziak ereikusi ziren, tarteka,#OndarruNeureBalkoitxikargazki egitasmoa etaEgunean behin EuskalHerri mailako lehiaketa,aulestiarren artean jokatze-ko moldatua.

Era berean, UEMAk etxekoegonaldia arintzeko propo-samenak egin zituen, eus-karazko produktuen eska-intza zabalaren berri ema-naz.

›

Oporrak bakeanprograma bertanbehera geratu zenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//Larrialdi egoera mundu mai-lakoa zela eta, Fronte Polisa-rioaren ordezkaritzak jakina-razi zuen haur sahararrenudako harrera programa ber-tan behera uztea erabaki zu-tela. «Erabakirik onena» izanzela esan zuten, «nahiz etamingarria izan».

Itxialdi aurreko notakkontuan hartzekokonpromisoaLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//Hezkuntza Sailak iragarrizuenez, ikasturte amaierankalifikazioei buruzko eraba-kiak hartzeko garaian, itxialdiaurreko ebaluazioak hartukozituzten oinarritzat azken ka-lifikazioetarako, ikasturteakademiko «berezia» izan ze-lako. Hirugarren ebaluaziora-ko bi aukera egongo zirelaesan zuten: batetik, hiruga-rren ebaluazio espezifiko bat;eta bestetik, amaierako eba-luazio integratu bat.

MAIATZA>22 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Ekonomia suspertzeko ekimenak abian jarri zituztenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Tokiantokiko merkatari elkarteekin elkarla-nean, udalek bertoko kontsumoabultzatu eta ekonomia suspertzekoekimenak abiatu zituzten. Beste aldebatetik, 560 eurora arteko laguntzazuzenak gorde zituzten Berriatua,Etxebarria, Ispaster, Lekeitio,Markina-Xemein, Ondarroa etaZiortza-Bolibarreko negozio txikieilaguntzeko, guztira 310.500 euro.Izan ere, ekonomiak kezka handiaeragin zuen. Horren erakusle,Lekeitioko plazan LekittarrokZaindu sare herritarrak deitu zuenelkarretaratzea, herri ekonomia etatokiko garapenaren aldeko ekital-dian. Instituzioak turismoari begiraere jarri ziren: Bizkaiko ForuAldundiak 70.000 euro bideratuzituen sektore hori sustatzera.

Hondartzara joateko irizpideak argitu nahianLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Hondartza denboraldia noiz hasizehaztu zuten, ekainaren 15ean Bizkaian eta uztailaren 1eanGipuzkoan, eta erabiltzeko irizpideak zehaztu zituzten.Besteak beste, distantziak gordetzea eta kirola praktikatzekoordutegi mugak errespetatzea eskatu zuten.

IIkasturte amaieran, bueltari buruz bueltakaLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Eusko Jaurlaritzak ikastetxeei«autonomia» eman zien itzulera zehazteko, «beharrak erre-paratuta eta irizpide pedagogikoak aintzat hartuta».Bestalde, sare publikoko hezkuntzako langileei ikastetxee-tara bueltatzeko agindua eman zien, modu mailakatuan.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 23 › › ›Maiatza›

Itsasertzakmaskarekin betezirela salatu zutenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Eguzki talde ekologistakohartarazi zuen eskularrueketa maskarek ekosistema kal-tetu zezaketela eta «edononutzita», ibaiak eta itsasertzakmehatxatzen zirela. Horrenaurrean, babes ekipoak egokierabiltzeko eskatu zuen.

Zaldibarko lur jausiaikerketapean jarrizuen EuropakMARKINA-XEMEIN // EuropakoBatzordeak esan zuen aztertuegingo zuela Zaldibarko lurjausian zer gertatu zen, hauda, zergatik amildu ziren mi-laka tona hondakin, AlbertoSololuze eta Joaquin Beltranlangileak azpian utzita.

Kalera irteteko ordutegiakezarri ziren jendea ez pilatzekoLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//

Hil hasieran hiruordutegi ezarriziren, eta ordutarteak ezabatuziren amaierarako

Etxetik irteteko baimenaeman zen maiatzaren hasi-eran, baina hiru ordutegi-ren barruan, kalean mo-mentu berean jende asko ezbatzeko.

Kezka horri erantzunez,udal batzuek neurriakhartu zituzten, esate bate-rako, Ondarroak. Han, he-rrigunea zazpi gunetan

banatu zuten, eta bakoitza-ren bizitokiaren arabera,bata edo beste erabiltzeaeskatu. Hil amaierarako,EAE bigarren fasera pasatuzen, eta, horrenbestez, ordutarteak ezabatu ziren etalurralde barruan mugitzekoaukera eman zuten. Neurrihori desegokitzat jo zutenherri mugakideek, Onda-rroak eta Mutrikuk, kasu.

Maskarak

Espainiako Gobernuakmaskararen erabilerarengaineko arauak argitaratuzituen. Haren arabera, 6urtetik gorako guztiak mas-

kara erabiltzera derrigortu-ta zeuden, distantzia sozia-la mantendu ezin zenkasuetan. Horren aurrean,Markina-Xemeingo Udalak,adibidez, maskarak banatuzituen 65 urtetik gorakoenartean, eta Etxebarriko EHBilduk 800 maskara erabili-garri erostea eskatu zionudalari. Zerbitzu publikoakere egoera berrira molda-tzen hasi ziren. Ondarroakoigogailu publikoak, horrenadibide. Martxotik zarratu-ta egon ostean, maiatzarenhasieran astean behin ireki-tzera pasa ziren,eta amaie-rarako gauez baino ez zeu-den zarratuta.

›

Maiatza› › › 24 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Liburutegiak zerbitzua ematen hasi zirenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Liburuak berriro maileguan ema-ten hasi ziren udal liburutegiak. Markina-Xemeingoak, esatebaterako, etxerik etxe. Bien bitartean, konfinamendua arintzenlaguntzeko ekimenak gehitu ziren, adibidez, Lekeitioko Nabiltaldearen musika emanaldia Internet-etik edo Markina-Xe-meingo musikariena, balkoietan, Uhagon kultur gunearen eki-menez. Ondarroan—argazkian— , irakurzaleak batu ziren.

Eup! irratiak uhinetarako bidea hartu zuenMARKINA-XEMEIN // Uhinetara salto egiteko gogoa erakutsizuen Eup! irratiak, ekoizpen propioagaz eta Arrosa sareko edu-kiekin, eta horretarako crowdfunding kanpaina abiarazi zuen,Itsulapikoa plataformaren bitartez, egoerak eraginda ezinezkoazutelako kale dinamikaren bidez diru iturriak lortzea.

Pentsiodunen kalean egin zuten protestaONDARROA //Bi hilabeteko etenaldiaren ostean, pentsiodu-nen asteroko elkarretaratzeak Ondarroako Alamedarabueltatu ziren. Batu zirenek gutxienezko bi metroko dis-tantzia zaindu eta maskara soinean eraman behar izan zu-ten, pentsio duinak eta bidezkoak eskatzeko. Ondarruta-rrak pozik agertu ziren lortu zuten erantzunagaz, 200 la-gun inguru batu ziren eta.

Bisitak hartzeko prestatu zituzten egoitzakLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Adinekoen egoitzak bisitetarakoegokitzen hasi ziren, tartean, Lekeitioko Uribarren Abaroa.Han desinfekzio kabinak ipini zituzten. Lehenengoak izan zi-ren sistema hori erabiltzen, gainera. Ondarroan, ZilarrezkoAntxoa Artibai egoitzako langileeentzat izan zen.

EKAINA>26 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Sexu eta Genero Askatasunaren aldarria, kaleraLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Harrotasu-naren koloreak ikusi ziren Sexu eta GeneroAskatasunaren Aldeko Nazioarteko Egu-nean, ekainaren 28an. Markina-XemeinenZinegoakeko film laburrak proiektatu zituz-ten, eta kaleak apaindu; Mutrikun eta On-

darroan modura. Elkarretaratzeak deituzituzten Lekeition —argazkian—, Markina-Xemeinen eta Mutrikun, eta ostadarrarenkoloreko bandera erakutsi zuten hainbate-tan, Markina-Xemeingo udaletxean etaOndarroako kofradian, kasu.

Danonartin ekimenakjateko bilketaberezia egin zuenONDARROA // Danonartin el-karteko kideek 1.655 kilo eli-kagai batu zituzten ekainaren19an eta 20an, deialdi bere-zian, premiadunentzat; «ko-puru ederra», antolatzaileenesanetan, hiru hilabeteko ba-naketa ziurtatzen zielako.Zortzi denden kanpoaldeanjarri ziren, eta esker onekoagertu ziren erantzunagaz.

Bizkaian, hondartza dinamikoen aldeLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Hondartzak egoera berrira egokituzituzten, besteak beste, sarrera-irteerak seinalizatuta, pasu ba-tzuk zarratuta eta beste batzuk moldatuta. Bizkaian dinamiko-ak bihurtu ziren, eta horrekin erabilera arautu, marearen arabe-ra. Gipuzkoakoei, ostera, ez zieten izaera hori eman.

Zerbitzu publikoen aldeko mobilizazioakLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Euskal Herriko Eskubide Sozia-len kartak deituta, zerbitzu publikoen aldeko mobilizazioakdeitu zituzten Mutrikun —argazkian— eta Ondarroan, Publi-koa eta funtsezkoa zaindu, aberastasuna banatuz. Lehenikbizitza! lelopean.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 27 › › ›Ekaina››

BerdintasunerakoI.V Planari ekin zioteneztabaida zabaldutaLEKEITIO// IV. BerdintasunPlana egiten hasi zen Lekei-tioko Udala, eta horretarakoherritarren iritzia jaso nahiizan izan zuen. Era horretara,momentuko egoeraren diag-nostikoa egin zuen, talde di-namiken bitartez, eta hiruga-rren planean oinarrituta.Hiru galdetegi prestatu zi-tuen, bata herritarrentzat,bestea elkarteentzat eta hiru-garrena udal langileentzat.

Markina-Xemeingo Udal liburutegia.

Elkarteak zabaltzen hasi ziren,eta ordutegiak lehengoratzenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //

Hirugarren faseansartuta, elkarteak etazerbitzuak ohikodinamikara bueltatuziren, babesa oinarri

Konfinamendua arintzekohirugarren fasean sartu zenHego EuskalHerria. Garraiopublikoak %100eko edukie-rarekin eta maiztasunare-kin jarri ziren martxan, eta20 pertsonako taldeakelkartzeko baimena emanzuten.

Testuinguru horretan, hain-bat jarduera berriro mar-

txan jarri ziren, besteakbeste, hondakin berezienbilketa zerbitzua, jubila-tuen elkarteak, udal ikaste-giak eta liburutegiak, etaudaletako arreta zerbitzuakere ohiko ordutegira buleta-tu ziren. Hori bai: kasu guz-tietan, segurtasun distan-tzia gordetzea eskatzen zen,eta horrelakorik egin ezinzenean, maskarak erabil-tzea.

Teknologiaren laguntza

Bestalde, Interneti probe-txua ateratzen jarraituzuten. Adibidez, LekeitiokoKZ gunea hitzaldiak eskain-tzen hasi zen aukera horre-

taz baliatuta. Mugikorreiburuzko bederatzi saioprestatu zituzten, eta, bes-teak beste, zuzeneko emi-sioak eta birusei aurre egite-ko teknikak izan zituztenhizpide. Baliabide beraoinarri, Geoparkeak, estrei-nako, geoibilbideak presta-tu zituen PDF formatu inte-raktiboan, mugikorreanerabili ahal izateko. Mutri-kurako proposamen batzen; ez bakarra. Izan ere,herriguneko zuhaitzen ibil-bide birtuala ere jarri zueneskura. Testuinguru bere-an, osasun larrialdiak era-ginda, abuztuan Ondarro-ako Plazagain jantokia ezipintzea erabaki zen.

Lurraldebus autobus hibridoakerabiltzen hasi zen MUTRIKU // Euskotrenek biga-rren belaunaldiko sei autobushibrido erosi zituen Mallabia-Ondarroa eta Soraluze-Onda-rroa lineetarako. «Osagarriguztien elektrifikazioa han-dia denez, motor termikoarendeskonexioa posible da eragi-keta askotan, batez ere hiribarruan. Ondorioz, nabar-men murrizten dira emisioaketa kutsadura akustikoa»,azaldu zuten.

Ekaina› › › 28 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Arrazakeriaren aurka elkartu zirenMARKINA-XEMEIN// Ongi Etorri Errefuixatuak taldeak antolatu-ta, elkarretaratzea egin zuten arrazakeriaren eta faxismoarenaurka. «Euskal Herrian oraindik ere arrazismoa bizirik dagoelaesan nahi izan dugu», adierazi zuten. Ekimena Munduko Arro-zak ospakizunaren baitan prestatu zuten. Hain zuzen ere, horriesker, Nikaragua, Senegal eta Euskal Herriko bizilagunak batueta batak bestarena probatu ahal izan zuen.

Kriminalitate zantzuak aurkitu zituztenMARKINA-XEMEIN// Ertzaintzak kriminalitate zantzuak atze-man zituen Zaldibarko zabortegiaren kudeaketan, Vocentotaldeko egunkariek aditzera eman zutenez. Poliziaren txos-ten batean oinarritzen ziren hori esateko. Zabortegia beheraerori izana kudeaketa akatsekin lotzen zuen agiriak, eta ga-rraiolarien artean zabortegia «zuloa» bezala ezaguna zela,«zabor mota guztiak hartzen zituelako, gainbegiratu barik».

Maskara berrerabilgarriak, denen eskuraETXEBARRIA // Udalak 800 maskara erosi eta banatu zituenherritarren artean. «Babes gaitasun ziurtagiria daukate, etaberrerabilgarriak dira, hondakin gutxiago sortzeko», azalduzuten. Materiala buzoirik buzoi banatu zuten, gutunazal ba-tean, etxe bakoitzeko bizilagun kopurua kontuan hartuta».

Talentua sustatzeko bekak eman zituztenMARKINA-XEMEIN // Herritarren gaitasun edo ahalmen bereziaksaritzeko helburuz, Talentua Sustatzeko Bekak eman zituenudalak. Bederatzi beka eman zituen udalak, guztira, 5.000 euro.Bekadunen artean kirolariak, musikariak, dantzariak eta koo-preatibistak zeuden.

UZTAILA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Maskarak, derrigorrezkoak espazio publikoan ereLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Foku berrienagerraldiaren aurrean, uztailaren 16tik au-rrera derrigortu egin zuten maskarak erabil-tzea, espazio zarratuetan zein publikoetan,pertsonen arteko distantzia edozein izandaere, espazio berean beste pertsona batzue-

kin elkartzerik balego. Era berean, hondar-tzetan eta igerilekuetan ere maskara ezin-bestean erabili behar zen. Hori bai: kentzekobaimena egongo zela aurrreratu zuten etza-tean, esertzean edo bainatzean, Jatetxeaketa tabernak salbuetsi zituzten.

Denboraren bankuakibilbidea antolatuzuen herritikLEKEITIO // Uztailaren 28an,Lekeitioko Denboraren Ban-kuak herria ezagutzeko ibilbi-dea prestatu zuen, Kutur Exe-tik San Juan ermitara. Bide-an, Dominken komentua,Uriarte jauregia, Usotegi he-rritarren ortua eta Zubieta bi-sitatu zituzten, besteak beste.

30

Zaldibarko arduradunak atxilotu zituztenMARKINA-XEMEIN // Zaldibarko zabortegiko jabea eta kudea-tzaileak atxilotu zituzten, eta Zaldibar Argitu Plataformakpozik azaldu zen. «Epaiketa martxan dagoela adieraztendigu», esan zuten. Zabortegiaren inguruan bi ikerketa irekiziren, eta horietako bategaz lotuta zeuden atxiloketak.

Ibilgailu pisutsuen joan-etorria arautu zutenGIZABURUAGA // Udalak hasierako onespena eman zion bereardurapeko auzobideetatik ibilgailu handiak pasatzekoordenantzari, kalteak ekidin nahirik, esate baterako, harro-bietako materialak edo lurra lekuz aldatzean edo basokoegurra eramatean.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Uztaila 31

Mikroenpresak diruz laguntzeko ekimenak, martxanLEA IBARRA// Ibarreko udalguztiek, hau da, Amoroto, Au-lesti, Gizaburuaga, Mendexaeta Munitibarreko udalek,COVID-19aren kalte ekono-mikoak kontuan hartu etadiru laguntzak eman zizkie-ten autonomoei eta enpresatxikiei. Diru laguntzak LeaIbarreko Udal Mankomunaz-gotik bideratu zitzaizkienudalei, eta tokian tokiko ad-ministrazioak onartu zituen.Gizaburuagako Udalak15.000 euro bideratu zituen,Aulestikoak 10.000 euro, Mu-nitibarrek 10.000 euro, Men-dexak 13.000 euro eta Amoro-tok 10.000 euro. «Beharrez-kotzat jo dugu udalerrikofamilien beharrizan ekono-mikoei erantzutea. Egoerahonek ekarri dizkieten zailta-sun ekonomikoak gainditzenlagundu nahi diegu», azalduzuten.

Hondakinak birziklatzeko kamioia, Aulestin.

Birziklapen tasek goranzkojoeran jarraitu zuten LEA IBARRA //

Errefusa 148 tona-tik 84 tonara pasazen, eta %43,2birziklatu zen

Lea Ibarra Udal Mankomu-nazgoak 2019ko uztaileanjarri zuen martxan zaborbilketa Lea Ibarrean. Urte-betera, jendearen erantzu-na egokia izan zela balora-tu zuen.

Europako Batasunarenerronka birziklatze tasa

%60ra igotzea da, eta horilortzeko «bide onetik» doa-zela esan zuten Manko-munazgoan. Izan ere, erre-fusa 148 tonakoa izatetik84 tonakoa izatera pasatuzen, eta birizklapen tasakigo egin ziren. Ia bikoiztuegin zen batu eta bigarrenerabilera eman zitzaionolio, paper eta kartoi kopu-rua. 2019ko lehen hiruhile-koan batutako hondakinkopuru orokorretik %83,6zen errefusa, eta %16,5 bir-ziklatzen zen. 2020an, epeberean, %56,8 izan zen

errefusa, eta birziklatuzena %43,2.

Esfortzua eskertuz

Erakundeak herritarrenerantzun ona txalotu zuen,eta bide beretik jarraitzekoeskatu zien. «Guk birzikla-pena bideratu ahal dugu,baina esfortzua norberakegin behar du etxean»,adierazi zuen. Bestalde,gogoratu zuten gaiak ondobereiztu eta dagokien edu-kiontzira botatzea delagarrantzitsuena.

› › › › //

Lehen lerrokoei esker ona erakutsi zieten MARKINA-XEMEIN // Udalak omendu egin zituen osasun etxekoeta San Roke egotetxeko langileak, udal bilkura aretoan. Erahorretara aitortu nahi izan zien pandemian herritar guztiakzaintzeko egindako «lan izugarria». Esker oneko berbak erabilizituen Luis Egurrola Markina-Xemeingo alkateak.«Eurak izandira lehenengo frontea, eta lehen lerroan sufritu dute pande-mia», adierazi zuen.

Plazan elkartuta, batera jolastekoAULESTI // Konfinamenduan hasi ziren hainbat aulestiarEgunean behin jokoan parte hartzen, eta uztailaren 10ean eki-menaren azken saioa egin zuten herriko plazan, mugikorrakeskuan, jokatzeko gogoz eta inor baino azkarrago erantzunzuzenak emateko prest. Onintza Galdos izan zen irabazlea.

Herritarrek herritarrei laguntzeko helburuzONDARROA //Koronabirusaren baitan elkar zaintzeko sortuta-ko herri dinamikatik abiatuta, beste urrats bat eman zuenudaleko Ongizate Batzordeak. Alkarreaz izena eman zion egi-tasmoari, eta helburu hauekin jaio zen: herritarrek herritarre-kin denbora pasa, berba egin, konpainia egin, lagundu edobakarrik daudenei laguntza eskaintzea. «Bizitzak erdiguneanjartzea», horixe zen antolatzaileen oinarrizko ideia.

Artzainentzako artile bilketa antolatu zutenMUTRIKU //Deba Beheko Landa Garapenerako Elkarteak arti-le bilketa antolatu zuen Debabarreneko artzainentzat. Mutri-kuarrek Azpeitiko Lapatx zabortegira eraman behar zuten ar-tilea, uztailaren 22rako. Zerbitzua erdibana ordaindu beharzuten artzainek eta aldundiak.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Uztaila› › › 32

ABUZTUA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Sololuzeren gorpuzkiak aurkitu zituzten MARKINA-XEMEIN // Abuztuaren 16an, gor-puzkiak aurkitu zituzten Zaldibarko VerterRecycling zabortegian, eta handik hiru egu-nera, Alberto Sololuzerenak zirela baieztatuzuten. Horren aurrean, udalak adierapen ba-teratua kaleratu zuen, senideei doluminak

agertzeko eta erantzukizunak eskatzeko.Bestalde, sindikatuek ardurak argitzea eska-tu zuten abuztuaren 28ko elkarretaratzean,Markina-Xemeinen. Era berean, esan zutenJoaquin Beltran aurkitu arte bilatzen jarrai-tu behar zela.

Karmengo kaleansegurtasun heziakjarri zituztenMARKINA-XEMEIN // Udalaksegurtasun hesiak jarri zituenKarmengo kalean, hain zuzenere, Itxurritxu kaleko bidegu-rutze pareko espaloian, hel-buru honegaz: neurri handikoibilgailuak eta autobusak ber-tatik igarotzean, eta, batezere, bihurgunea hartzean, oi-nezkoak babestea. .

34

Baserri azoken hitzorduei eutsi zietenLEA-ARTIBAI // Urteroko hitzorduei eutsiz, Lea-Artibai LandaGarapen agentziak baserri azokak antolatu zituen Ondarroan—argazkian— eta Lekeition, baserrietako produktuen kontsu-moa bultzatu nahirik. Batean eta bestean, segurtasun neurriakhartu zituzten, egoerak baldintzatuta.

Txirrindularitzako proba bi egin zituztenBERRIATUA // Txirrindulari proba bi jokatu ziren: hilaren1ean, XXXVIII Aitxekutz Saria, XIX Juan Luis KanterapeMe-moriala, eta 14an, Junior Mailako 2020ko Euskadiko Txapel-keta. Biak Berriatuko Txirrindulari Elkarteak antolatu zituen,bigarrena Bizkaiko Txirrindularitza Federakundeagaz bat.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Abuztua 35

Egurrezko lurzoruajarri zioten frontoikoprobalekuari

ETXEBARRIA// Kontrakantxa-ko marratik hasita, frontoikoprobalekuko lurzoru osoaegurrezko lurzoru bategaz es-tali zuen Etxebarriko Udalak,frontoiari erabilera handia-goa emateko asmoz. Era ho-rretara, iragarri zuten «besteera bateko ekintzak» eginnahi zituztela. Horren adibi-de, zumba eta dantza ikasta-roa bertan ematen hasi ziren.«Megafonia ere ondo dabil,eta gustura ari dira ekintzeta-ko parte hartzaileak», adierazizuen Jesus Iriondo Etxebarri-ko alkateak. Beharrak ustebaino denbora gehiago iraunzutela esan zuten udal bu-ruak. Era horretara, hil gutxi-ko lana izan behar zena 11 hi-labetez luzatu zen. 2020anharmailak erosteko asmoazeukaten arren, COVID-19aren eraginez, aurreikuspe-na bertan behera geratu zen.

› › › › //

Lekeitioko ekimen bat.

Kultur ekimen ugari prestatuzituzten, irudimena erabilita LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //

Mota ugaritakoikuskizunak antolatu zituzten,segurtasuna bermatuta

Ezohiko abuztua izan arren,ez zen falta izan proposame-nik Lea-Artibain eta Mutri-kun aisialdiaz gozatzeko.Lekeition oparoa izan zeneskaintza, eta, ekintza ugariz

gozatzeko aukera egon zen,hala nola, dantza solte txa-pelketa, bertso saioa, musikabandaren eta Bilboko orkes-tra sinfonikoaren kontzer-tuak eta spinning maratoia.

Jaien faltan, kultura

Ondarrutarrek, andramariakantolatu ezin, eta kultur pro-gramazioa atondu zutenabuzturako, Kultur uheriizenburupean. Umeentzakoeta nagusientzako saioak

ikusi ahal izan ziren, batzukfrontoian eta beste batzukkiroldegian: antzerkiak,kontzertuak eta bertso ema-naldi arrakastatsuak.

Mutrikuarrek ere, egoerariaurpegi ona jarri, eta Badaposible kultur jaialdia jarrizuten abian, udako iluntze-gauak girotzeko. Eta ildoberetik, Markina-Xemeinenbi ekintza gauzatu ziren:zine emanaldia aire libreaneta zirko-antzerkia.

ETXEBARRIA //Udalak bidego-rriaren erabilera arautu zuen,eta seinaleak jarri zituen sa-rreretan, jakinarazteko zei-nek erabili ahal zuen eta zei-nek ez. Galarazo egin zen bi-degorritik bizikletan edomotordun ibilgailuetan ibil-tzea. Hori bai: ume txikiek bi-zikleta eroan ahal zutela argi-tu zuten, betiere helduek la-gunduta —azken horiek,oinez— , eta gehienez ere 5 ki-lometro orduko abiaduran.Hainbat eratara gozatzeko au-kera ere ematen zen, halanola, patinetean, patinetaneta monopatinean, edozelanere oinezkoei lehentasunaemanda.

IRAILA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Artedrama ez ohiko datetan egin zen, arrakastazAULESTI // Urtero udaberrian eman ohi duenloratzea udazkenean ekarri zuen 2020an Ar-tedrama Euskal Laborategiak. Aste oparoaigarota, balorazio positiboa egin zuten anto-latzaileek. Arte eszenikoen egutegian ekon-kortuta dago Aulestiko hitzordua, eta azken

urteotan aretoak eta frontoiak jendez gai-nezka ikustera ohituta zeuden. Aforo mugakmuga, emanaldi guztiek harrera ona edukizuten. «Erakutsi dugu zentzuz jokatuta an-tzerkia eskaini daitekeela eta guk lan eginahal dugula», esan zuten.

Bidegorriaren erabilera arautu zutenseinaleen bidez

36

Eztabaidarako gune feminista eta guztiONDARROA// Etxelila Emakumin Topalekuak 2020-2021 ikas-turterako eskaintza aurkeztu zuen, berrikuntzekin. Erahorretara, ohiko Emakumeentzako Jabekuntza Eskolazgain, Eztabaida Gune Feminista proposatu zuten, jarduerairekiz gainezka.

Zentro ofiziala izateko azken pausoakLEKEITIO // Eliz Ateako eraikina musika eskola bihurtu zeneraikina prestatu eta izapideak bete ostean, eta, horri esker,zentro ofizial bihurtzeko azken pausoak eman ahal izanzituen Musikaia Eskolak, sorreratik bertatik zeukan helbu-ruari jarraituta.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Iraila 37

Berdintasuneko I. plana martxan jarri zutenETXEBARRIA// Herriko Ema-kume eta Gizonen Berdinta-sunerako I. Plana diseinatzenhasi zen Etxebarriko Udala.Hurrengo hilabeteetan, Mur-gibe aholkularitza zentroarenlaguntza izango zutela aurre-ratu zuten, eta hainbat zere-gin hartuko zituztela. Argituzutenez, planaren diseinuaherritar guztiei zabalik egon-go zen, eta denen parte har-tzea bilatzeko asmoa zeuka-ten. Era horretara, hainbatalor elkarlanean jarri nahi zi-tuzten, hala nola, udal langi-leak, politikariak eta herrikoeragileak. Horretarako, topa-ketak, elkarrizketak eta galde-tegiak egiteko gogoa erakutsizuten. «Datuak eta estatisti-kak berrikusiko dira, jakitekozer hobekuntza egon diren etaze hobetu behar den emaku-me eta gizonen arteko berdin-tasunaren arloan», azaldu zu-ten. Batez ere, herritarrenparte hartzearen beharra na-barmendu nahi izan zuten,«informazio oso baliogarria»eman zezaketelako.

Markina-Xemeingo Arretxinaga etorbideko iturria.

Ur kontsumoa murriztekoneurriak hartu zituzten LEA-ARTIBAI //

Herritarrei erantzukizunezjokatzeko eskatu zieten

Artibai ibaiko horniduraiturri nagusiaren ur mailabaxua zela eta, BilbaoBizkaia Ur Partzuergoak urkontsumoa mugatzeagomendatu zuen Lea-Artibaiko bost herritan.

Hain zuzen ere, herrihauetan hartu behar zirenneurriak, erakundearenesanetan: Markina-Xemein, Etxebarria,

Aulesti, Munitibar etaZiortza-Bolibarren.Galarazotako jarduerak,berriz, hauek: igerilekuakbetetzea edo ura berriztea,ibilgailuak eta patioak gar-bitzea edo plaza txikiak etaantzeko espazio pribatuakgarbitzea.

Ardura eske

Erabakiak, horrenbestez,7.000 herritarri eraginzien, eta eskatu zieten era-tzunkizunez jokatzeko etaeremu pribatuan edatekoura zentzuz erabiltzeko.Neurri horiek hartzeaderrigorrezkoa izan zelaesan zuten, «lehorteari

aurre egiteko». Bide horre-tatik, ekidin egin nahizuten neurri gogorragoakhartu behar izatea, hau da,ur hornidura etetea.

Markina-XemeingoUdalak, esate baterako,neurri hauek hartukozituela iragarri zuen: sarepublikora lotutako herrikoiturriak aldi baterakoixtea, parkeak eta lorate-giak ez ureztatzea, kaleakderrigorra denean baino ezbustitzea eta eraikin etazerbitzu publiko batzuetanuraren giltza zarratzea.Bide batez, ura «baliabidemugatua» dela gogorarazizien herritarrei.

› › › › //

Beristainen obrak lekualdatzeko lanetanONDARROA //Kalare Deuna kofradia eraitsi aurretik, FelixBeristainen lanak ateratzeari ekin zioten. Eusko Jaurlaritzakespezialistei agindu zien zeregina, zaharberritzetan ziharduenenpresa batekoei. Gainera, artista ondarrutarrak prozesu guz-tia jarraitu zuen, eta lanen ezaugarriei buruzko informazioaemanaz, zeregina erraztu. Jaurlaritzak aureratu zuenez, kofra-diaren eraikin berrira pasatuko zituzten lanok.

Osasuna eta segurtasuna aldarrikatu zutenLEA-ARTIBAI // Lea-Artibai eta Mutrikuko osasun zentroetakolangileek 15 minutuko elkarretaratzeak egin zituzten irailaren18an, sindikatuen deialdiari erantzunez. Bertan, «langileenosasuna eta segurtasuna bermatzeko aldarria» egin zuten, eta«leher eginda eta gainezka» zeudela salatu.

Kutxabankeko bulegoak irekitzeko eskariaLEA-ARTIBAI //Aulestiko eta Berriatuko Kutxabankeko bule-goak zarratuta zeuden, martxotik, hau da, alarma egoera in-darrean sartu zenetik, eta horren aurrean, hango udalek be-rriro zabaltzeko eskatu zioten bankuari. Nabamendu zute-nez, herriotako bizilagunen %70ak 70 urte baino gehiagodauzka, «eta ez dute banku eragiketak egiteko teknologia be-rriak erabiltzeko beharrezko baliabide eta ezagutzarik».

Eukaliptoen eragin okerrez ohartarazi zutenLEA-ARTIBAI // Eguzki talde ekologistak ikerketeta zientifiko-etan oinarrituta ohartarazi zuenez, eukalipto landaketarengorakada «kezkagarria» da, «biodibertsitatearentzako meha-txu direlako eta ondorio kaltegarriak dakartzalako ingurume-nean, lurzoruan, ekosisteman, faunan eta paisaian».

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Iraila› › › 38

URRIA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 40

LEA-ARTIBAI// Balorazio osoona izan zuten Bizkaiko hon-dartzek, tartean, Lea-Artibai-koek, bataz beste, 7,92ko pun-tuazioa. Hamar pertsonatikzazpi seguru sentitu ziren. Is-pasterko hondartza egon zengarbien erabiltzaileen ustez:8,63 puntu eskuratu zituen.Segurtasunari erreparatuta,hirugarren postua eman zio-ten Mendexako Karraspiohondartzari.

Alarma egoera ezarri zuten sei hilabeterako LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Koronabirusa-gatik ezarritako alarma egoera maiatzaren9ra arte luzatzeko proposamena egin zuenPedro Sanchez Espainiako presidenteakKongresuan. Horren eraginez, herrien arte-ko mugikortasuna eta taldean batzeko auke-

ra mugatu zen, eta etxeratze agindua ezarri.Hainbat ekimen bertan behera geratu ziren,esate baterako, Lea-Artibaiko Elikagaien etaArtisauen Eguna. Urrian intzidentzia altue-na zeukaten herrien zerrendan zeuden ber-toko hainbat herri.

Hondartzei nota onaeman zieten erabiltzaileek

Usotegiko uzta, Gurutze GorriarentzatLEKEITIO // Urte berean zazpigarrenez, Usotegiko uzta emanzion Lekitto Bedarrak Gurutze Gorriari, beharrik handiena zeu-katenen artean banatzeko. Herriko 65 familiari ari ziren lagun-tzen, eta hilean behin ematen zizkieten ortuariak ElikagaienBankuko janariekin batera.

Parkeko guneak hamar urte bete zituenLEKEITIO // San Antolin jaietako Parkeko guniak hamar urtebete zituela eta, urte osoko kultur programazioa prestatu zu-ten, hileko ekimen bat, urritik hasita. Aurreratu zutenez,emanaldiak Ikusgarri zineman egiteko asmoa zeukaten, bai-na parkeko ekitaldi bereziak, parkean bertan.

//2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Urria 41

Literatur Amuak ekimenaren aurkezpena.

Kultur proposamenetanhaginka egin zuten kulturzaleek LEA.ARTIBAI //

Literatura eta arteeszenikoakprotagonista izanziren urrian

COVID-19ak ekitaldienantolaketa asko baldintzatubazuen ere, LiteraturAmuak ekimenagaz aurreraegitea erabaki zuenOndarroako Udalak.

Bederatzi proposamen eginzituen, euskal sorkuntzaoinarri. Era horretara, hain-bat diziplinaz gozatzeko

aukera eman zen, halanola, literatura, sormena,dantza, bertsolaritza, musi-ka eta zinema.

Nobela, filmera

Jaialdia Hil kanpaiak fil-maren proiekzioak zarratuzuen, 33 ezkil Zubikarainobela beka irabazlearenlana oinarri duen filma.«Ondarroako sariketarakosortu eta berriz ere herrirabueltan datorren haria da.Guretzat ohorea da filmaproiektatzea. Zer edo zelan,lan hori herrira itzuli da,

sustraia berton dauka-eta»,azaldu zuten.

Ekimen berriak ere mar-txan jarri dira, osasunlarrialdia hor egonik ere.Horrela, Markina-Xemeinen MARKArte arteeszenikoen lehenengo jaial-dia abiarazi zuten urrianSimplicissimus Kabaret etaZehar ikuskizunekin.Formatu trinkoa prestatunahi bazuten ere, egoerakeraginda, Gabon bueltarakoutzi zituzten beste bi ema-naldi, hain zuzen ere, aben-duaren 26 eta 27rako.

› › › ›

ONDARROA// Udala orde-nantza prestatzen hasi zenbataio zibilak arautzeko,hau da, herritartasuneraongi etorri ekitaldiak. Or-denantzaren bidez arautuegin nahi dira ongietorriaemateko prozedurak udaltitulartasuneko lokaletan.Arauaren helburua hauxeda: jaioberriei ongietorriaematea. «Zeremonia zibileta laikotzat hartzen da,eta gurasoek edo tutoreekkonpromisoa hartzen duteadingabea hainbat balio-ren arabera hezteko, halanola, balio zibikoetan, de-mokratikoetan, berdinta-sunetan eta errespetuan»,adierazi zuten. Ordenan-tza idazteko eskaria herri-tarrengandik jaso zuten.«Hileta zibilak egiteko or-denantza bat dagoen mo-dura, jaioberriei Herritar-tasunera ongietorria ema-teko edo bataio zibilakmodura ezagunago denaraudi bat edukitzeko es-katu ziguten», azaldu zu-ten. Proposamena udal ba-tzan eztabaidatu aurretik,ekarpenak egiteko aukeraireki zuten .

Bataio zibilakarautzeko pausoak emanzituzten

Udalak arraun taldearen lokala erosi zuenMUTRIKU // Udalak arraun taldea erosi zuen, 205.000 eurorentruke, lokalaren jabearekin akordiora heldu ostean. Horrela,aspaldiko asmoa bete zuen administrazioak. «Arraun taldeakdio lokal horrekin moldatuko direla», adierazi zuten udalean.Aurreratu zuenez, ordainketa hiru zatitan egingo zuten.Arraunlariek pozik hartu zuten berria, lokal propioa izateako«egonkortasuna» emango zielako.

Mendi Astea aurrera, urte aldapatsuanMARKINA // Laugarren urtez jarraian, Artibai Mendizale tal-deak Mendi Asteburua antolatu zuen, oraingoan hainbat tal-degaz elkarlanean, hain zuzen ere, Ahaztuen Oroimena, Le-aktibai, udala, Antsotegi eta Uhagon. Hitzaldi eta film proiek-zioez gain, bigarren gerra lerroko memoria ibilbidearen zatibat bertatik bertara ezagutzeko aukera egon zen, Zapola ingu-ruko bisita berezien bitartez.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Urria› › › 42

Pirritx eta Porrotx, umeen gozagarri AMOROTO // Pirritx, Porrotx eta Marimototsek Bizi dantza ikus-kizuna eskaini zuten frontoian, Kultura Taldearen eta udala-ren arteko elkarlanaren fruitu. Pandemia garaiko lehenengoekimena izan zen, eta antolatzaileak pozik azaldu ziren, segur-tasun neurriak bete eta erantzun zabala izan zuelako.

Gabixolak gose greba amaitu zuenMARKINA // 99 egun gose greban egin eta gero, amaitutzateman zuen protesta Jose Mari Lejardi Gabixolak. Era horreta-ra eskatu nahi izan zuen «Iruña-Veleia auzia zientziaren bi-dez argitzea». Arabako aldundiak agindu zion beste plangin-tza bat jarriko zuela abian aztarnategirako.

AZAROA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Indarkeria matxista ozen salatu zuten herririk herriLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Azaroaren25ean, Emakumeen Aurkako IndarkeriarenKontrako Nazioarteko Eguna zela eta, he-rrietako plazak bete ziren. Elkarretaratzeakezeze —argazkian, Mendexakoa—, bestehainbat ekintza ere egin ziren efemeridea-

ren inguruan, besteak beste, antzerki ema-naldiak, literatur solasaldiak eta hitzaldi-tertuliak. Data gogoan izanda, 2019ko Ema-kunderen txostena ezagutzera eman zuten:Ertzaintzak emakumeen aurkako 5.518 in-darkeria kasu erregistratu zituen EAEn.

Urriola auzoanpiztutako suak basobat erre zuen AULESTI //Azaroaren 6an, suapiztu zen Urriola auzoko basobaten, hain zuzen ere, Muxon.Segurtasun Sailean jakiteraeman zutenez, 15:07 alderajaso zuten abisua SOS deiaktelefonoan Urriolan sua zego-ela esanez, eta etxe eta txabolabatzuk hurre zeudela zehaz-tuz. Haize handiaren eragi-nez, garrak bizkor zabaldu zi-ren. Gertaeraren berri izanda,suhiltzaileak Lekoizko harro-bietatik sutearen gunera joanziren, eta 18:45erako kontrol-pean zeukaten. Hala ere,suhiltzaile talde bat inguruazaintzen geratu zen 23:50 al-dera arte. Garrek ez zutenetxerik kaltetu eta inor ez zenzauritu.

44

Plazabarriko margoketagatik haserreMARKINA-XEMEIN // Udala Plazabarripeko horma-irudiakmargotzen hasi zen, eta horregatik haserre zeudela adierazizuten herriko zenbait eragilek, ETXAk eta gazte asanbladak,hain zuzen ere eskatu zutelako irudiok berrizteko zereginaeuroi uztea kanpotik enpresa bat ekarri beharrean.

Mendieta ontziola egonkortzeko lanetanLEKEITIO // Mendieta ontziola egonkortzeko zereginak martxanjarri zituzten. Lekeitioko Udalak aurreikusi zuenez, lanek lauhilabete iraungo zituzten. Azaldu zuenez, uraren eraginez zuta-beak mugituta zeuden, eta lanak eginda jatorrizko lekura era-mango zituzten. Era horretara, eraikina zuzendu egingo zuten.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Azaroa 45

Europak ‘Zaldibarkoauzia’ ikertuko zuelaagindu zuenMARKINA-XEMEIN// ZaldibarArgitu plataformak eta Ekolo-gistak Martxan elkarteak au-zia aurkeztu zuten EuropakoBatasuneko Eskaeren Batzor-dean, eta horrek gaia ikertzeaagindu zuen, hau da, Europakhondakinen kudeaketarengainean daukan araudia beteden edo ez. Urtarrilaren 21eraarteko epea jarri zuten auziariburuzko iritzia emateko.

Berriatuko elkarretaratzeko irudia.

Osasun etxea zortzi hilabeteanzarratuta zegoela kexatu zirenBERRIATUA //

Azaroaren 23anaurrez aurrekoarreta ematenhasi ziren

Martxoan lehenengo alar-ma egoera ezarri zenetikosasun etxea itxita zeuka-tela eta, berriatuarrekmobilizazioak egin zituz-ten, eta haserrea azaldu.

Herriko osasun etxekomedikuari zabaltzeko eska-tu zioten, baina hark eran-tzun zien osasun bermeguztiekin zabaltzeko bestelangilerik ez zegoela.

«Osasun etxea zabaltzeko,sarreran tenperatura har-tuko duen norbait behardela esan digu. Erantzunhorren aurrean, adminis-trazioari eskatzen dioguosasungintzan inbertsioakegiteko eta gure herrikoosasun etxea zabaltzeko»,adierazi zuten deitzaileek.

Deialdiak

Berriatuan osasungintzapublikoa eta oinarrizkogizarte zerbitzuak defenda-tzeko elkarretaratzea deituzuten azaroaren 4rako.Erantzun zabala edukizuen deiak, eta errepideaere moztu zuten berriatua-

rrek ezinegona adierazte-ko.

Berriatuan ezeze, besteherri batzuetan ere mobili-zatu ziren egun bereanosasungintza publikoadefendatzeko, hain zuzenere, Ondarroan, Markina-Xemeinen, Lekeition etaMutrikun. Lehenengo arre-tarako baliabide gehiagoeskatu zituzten, baita osa-sungintzan inbertitzea etamurrizketarik eta pribata-ziorik ez egitea.

Berriatuan, hilaren 23anberriro zabaldu zuten osa-sun etxea, eta aurrez aurre-ko arreta eman.

› › › › //Udalak doako wifisarrera ahalbidetuzuenMARKINA-XEMEIN// Markina-xemeindarrei eta bisitarieikablerik gabeko Internet zer-bitzua doan erabiltzeko auke-ra eman zien udalak, Zelaiba-rripeko goiko aldean eta erro-mesen aterpetxe inguruan,Plazabarripean eta KulturAretoan eta kiroldegian.

Araztegiaeta hodi-biltzaileakprest utzi zituzten

MUNITIBAR//Herriguneko etaGerrika, Gerrikaitz eta Totori-ka auzoetako 500 bizilagunenhondakin-urak tratatzen hasiziren. «Hondakin-uren araz-tegia martxan jartzeak goi-ibarreko ingurumena hobe-tzen lagunduko du», esanzuen Ur partzuergoak.

Baheketa masiboa egin zuten ONDARROA // Baheketa masiboa egin zuten Ondarroako etaBerriatuko 13-40 urte bitarteko bizilagunen artean. Guztira,2.585 lagun egon ziren proba egitera deituta. Eladino GonzalezOndarroako osasun etxeko arduradunak nabarmendu zuenez,era horretara asintomatikoak atzeman ahal izango zituzten.«Horri esker, positiboak eta ingurukoak isolatu ditzakegu, etatransmisioa eten», azaldu zuen.

2021eko egutegirako irudia aukeratu zutenLEKEITIO // Aroa Arrate aulestiarraren argazkia aukeratu zuten2021eko Lea Ibarreko egutegia irudikatzeko. Hamar lagunekparte hartu zuten lehiaketan, eta guztira hamalau lan aurkeztuzituzten. Irabazleak Muxora bideko errekastoa eroan zuenargazkira, eta 500 euro eskuratu zituen lanarengatik.

695. urteurrena gogoan hartu zutenLEKEITIO //Lekeitioko udalerriak 695 urte bete zituen azaroa-ren 3an, eta kanpai hotsekin gogoratu zuten egun handia. Ho-rrela, herriko eliza guztietako ezkilak batera jo zituzten, etaudaletxetik bolanderak bota. Ospakizunak aurretik hasi zi-ren, ostera, hiru hitzaldi antolatu zituzten-eta Europako On-dare jardunaldien baitan. Udalak aurreratu zuenez, begirada2025ean jarrita zeukaten, herriaren 700. urteurrenean.

Europako ondarearen jardunaldiagaz pozikLEA-ARTIBAI // Europako Ondarearen Bizkaiko Jardunaldienbalantze positiboa egin zuen Bizkaiko Foru Aldundiak. Jar-dueretan parte hartu dutenen %75ak esan du jardunaldiak le-hendik ere ezagutzen zituztela. 2021ean ondarea eta hezkun-tza uztartzea eduki zuten helburu.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Azaroa› › › 46

Danonartin elkarteakesker onez jaso zuenudalaren diru laguntzaONDARROA // Udalak 5.000euro eman zizkion Danonar-tin elkarteari herriko dende-tan elikagaiak erosi eta pre-miadunen artean banatzeko.Bide batez, bultzada emannahi izan zien bertoko den-dei. Danonartineko kideek es-ker onez jaso zuten babesa.«Hori barik ezingo geniekeguztiei jatekoa banatu», esanzuten. Era berean, BerriatukoUdalak ere diru gehiago emanzien. Danonartin elkartearenjarduna beharra duten herri-tarrei laguntzea da, eta adie-razi zutenez, pandemiarentestuinguruan hirukoiztuegin ziren premia zeukate-nak: urte amaieran 70 familiazeuden talde horretan.

ABENDUA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Kontzezio Eguneko bertso jaialdiagaz hitzorduaMARKINA-XEMEIN //Kontzezio Eguneko ber-tso jaialdiagaz aurrera egitea erabaki zuenAmaiur elkarteak, eta ohi legez, sei bertsola-ri atera ziren frontoi nagusiko oholtzara,hauek: Nerea Ibarzabal, Unai Iturriaga,Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, Amets Ar-zallus eta Miren Amuriza. Bertsolari guztiek

eskarmentua zeukaten, aurretik parte hartu-takoak baitziren. Bakar batentzat izan zenesperientzia berria Maite Berriozabal gai-jartzailearentzat. Sarrera guztiak jaialdiarenaurretik agortu ziren, pandemia egoeragatikedukiera mugatua zen eta. Horrenbestez,irudi ez ohikoa agertu zuen frontoiak.

48

Euskaraldiaren aukera guztiez baliatutaLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Euskaraldiaren barruan, antzerkiemanaldiak eskaini ziren Etxebarrian, Ziortza-Bolibarren etaAulestin —argazkian, Urpekakariak— Horrez gain, besteakbeste, Munitibarren irakurtaldia egin zuten, Markina-Xemeinen bisita gidatua eta Berriatuan zumba eta jolasak.

Pentsiodunak mobilizatu egin zirenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Pentsiodunek mobilizazioakdeitu zituzten Toledoko gomendioen aurka protestatzeko,eta, beste behin, egungo pentsio sistemaren gabeziak sala-tzeko. Lekeition —argazkian—, Mutrikun eta Ondarroanbatu ziren aldarrikapenak lau haizeetara zabaltzeko.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Abendua 49

Durangoko Azoka etxe guztietara sartu zen,

erronkari eutsita

Inoizko bereziena izan zen55. Durangoko Azoka.Pandemiaren eraginezmugak jarri beharra egonarren, konpromisoari eutsieta abian jarri zuten, pro-duktuak on line eskuratze-ko aukera emanaz.Ekitaldiei dagokienez, 100proposamen egin zituzten,eta aforo mugak kontuanhartuta, etxetik ere jarraituahal izan ziren. Durangoko Azokak euskalkulturan duen zentraltasu-na gogoratu, eta liburuak,diskoak eta bestelakoakdenda digitalean erosteko

deia egin zieten herritarreiirekiera ekitaldi ofizialean.New Yorketik, KirmenUribe idazleak mezua hela-razi zuen bideo bidez, etaeuskarazko sorkuntzakmendez mende utzitakoarrastoa izan zuen gogoan.

Hizlari eta aurkezleLeire Bilbao, liburua aur-kezten ezezik —Etxekourak poema liburua argita-ratu du —, gidari lanetanere aritu zen Uxue Alberdikazken lanaren berri emanzuenean. Miren AgurMeabek eta Ane Pikazak

Begiak zerumugan beharraazaldu zuten, eta IkerBadiolak, Behin Zegama-Aizkorrin parte hartu nuenlanari buruzkoak kontatuzituen.

Musikaren atalean ereeman zuten zeresanik ber-tokoek, bakarlari eta taldeugariren lanak Internetetikerosteko aukera egon bai-tzen Durangon, baita Denataldearen zuzenekoazgozatzeko ere.Durangoko Azoka herrieta-ra ere hurreratu zen Zunon, han DA! ekimenaren

bidez, Jon Arriaga marki-na-xemeindarra koordina-tzaile lanetan zelarik, etahorren baitan, besteakbeste, kontzertuak antolatuzituzten Ondarroan.

Horrez gain, EneritzZeberio dantzari ondarru-tarrra 2020ko ekitaldikoaurpegietako bat izan zen,bera zen-eta iragarkikoprotagonista.

Testuinguru honetan,Ondarroako hiru film laburIrudienearen film laburrenlehiaketako finalerako sail-katu eta euretako batek ira-bazi egin zuen: Fail lanak.

› › › › //

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Mugak muga, produktuak erosi eta kulturaz gozatzeko aukeraeman zen, bertatik bertara zein sareen bitartez

Gizaburuagako agerraldia.

EUSKARALDIAren ariketa urte osora zabaldu zuten

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//

Ariguneak sortuziren, euskarazlasai aritzekoguneak

Bigarren Euskaraldiakberritasun garrantzitsuaekarri zuen: Ariguneak, hauda, euskaraz lasai aritzekoguneak. Pandemiaren era-ginez, hainbat ekimen mol-datu eta beste batzuk sortuzituzten.

Era horretara, apirilaren20tik maiatzaren 3ra, alar-ma egoera betean, Etxeal-

ditik Euskaraldira ekimenaprestatu zuten, hainbat ari-keta jostagarriren bidezetxe barruan zein etxetikhizkuntza ohituretan pizga-rri izateko helburuz.

Esperientzia handitzen

2018ko Euskaraldiarenemaitzak hauspotu-rik,2020an esperientziaerrepikatu eta beste behingizarte mailako ariketa pro-posatu zuten, Gehiago,gehiagorekin, gehiagotangoiburu hartuta eta jauziaemanda: Ahobizi etaBelarriprest rolei

Ariguneak gehitu zitzaiz-kien, hau da, entitateetaneuskaraz lasai aritzekoguneak, Belarriprest zeinAhobizi izan. BigarrenEuskaraldia azaroaren20tik abenduaren 4ra gau-zatu zen, eta hori posibleegiteko, batzordeak eratuziren herririk herri, baitaeskualdean ere. Gainera,«harremanetan euskararenpresentzia areagotu nahi-rik, eta jakinda ingurunedigitalak garrantzi handiahartu duela harreman sare-etan», Ahobizi eta Belarri-prest digitala aktibatzekoproposamena egin zuten.

Euskara

EuskaltzaindiakTxomin Solabarrietaomendu zuenONDARROA //Euskaltzaindiak2019an hildako euskaltzainakomendu zituen, tartean, Txo-min Solabarrieta ondarruta-rra. Euskararen akademiakgogorarazi zuenez, abadeaeuskararen sustatzaile izanzen Bizkaiko parrokietan, etaelizbarrutiko itzultzaile ofi-ziala ere bai. Adorez taldekokide, hamabost hiztegiren ar-gitalpenean parte hartu zuen.«Aparteko lana egin izan duondarrutarrak itsas mundukolexikoa taiutzen, sinonimoakaukeratzen nahiz egokitzen,eta, batez ere, Aditz Hiztegira-ko milaka esaldi prestatzen»,adierazi zuen. Euskaltzain-diak Ohorezko euskaltzainizendatu zuen 2018ko apirila-ren 27an. Andres Urrutiakesan zuenez giza testigantzaegokia eman zuen Solabarrie-tak, fedea eta euskara uztartu-ta. «Euskara bizia jasotzekogogoa zeukan, Hiztegigintza-ren bidez dotore egin zuena»,esan zuen. Solabarrieta2019ko apirilaren 18an hilzen, Bilbon.

50// 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

51//

Euskal zine bilera etxetik jarraitu ahal izan zen LEKEITIO //Webgunearen bidez, pantailaguztietara zabaldu zuten 43. Euskal Zine Bi-lera, azaroaren 21etik 29ra. Beste behin, Le-keitio euskaraz ekoitzitako ikus-entzunez-koen erakusleiho bilakatu zen, eta hari eskerteknika, tratamendu, genero, sorkuntza pro-

zesu eta gai desberdinetako lanak ikusi ahalizan ziren, guztira 19 film labur. 2019ko for-matua mantenduz, lehiaketa bateratua eginzen, hau da, ez ziren bereizi lan profesiona-lak eta amateurrak. Zuzendaritza, gidoi etafilm onenaren sariak ezberdindu ziren.

Ana Urkiza EuskoIkaskuntzako buruizendatu zutenONDARROA //Ana Urkiza on-darrutarra Eusko Ikaskuntza-ko lehendakari aukeratu zu-ten Batzar Orokorrean iraile-an, lehenengo emakumeaerakundearen historiaren 102urteetan. Eginkizun berria«ilusioz eta erantzukizunez»hartzen zuela esan zuen.

Pandemian, hizkuntza eskubideak urratutaLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//Arartekoak kezka azaldu zuen pan-demian hizkuntza eskubideak urratu zirelako. «Euskaraz arta-tua izateko eskubidea ez dute aintzat hartu hainbat alor publi-kotan», esan zuen. Eragile ugarik salatu zuten euskara bazte-rrean uzten ari zirela agintarien agerraldietan eta zerbitzuetan.

Berba Lagunen beharra aldarrikatu zutenLEA-ARTIBAI //AEKren Berbalagun taldeak abiatu ziren Le-keition, Markina-Xemeinen eta Ondarroan. Egitasmoakkonfiantzazko eremua sortu eta harremanetan jarri nahi zi-tuen euskara praktikatu nahi zutenak eta horiei lagundukolieketenak, bidelagunak. Parte hartzeko deia egin zuten.

Lander Garrok irabazizuen Zubikarainobela beka ONDARROA //Lander GarroHendaiako bizilagunak esku-ratu zuen XX. Augustin Zubi-karai Nobela beka. Epaima-haiaren iritziz «idazkera fres-ko eta sinesgarria» erakutsizuen nobela proiektuan.

Korrika 2022raatzeratzea

erabaki zutenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//Pandemia egoera kon-tuan hartuta, eta erabakiahartzea «gogorra» izanzela onartuta, AEK-k Ko-rrika urtebete atzeratzeaerabaki zuen, 2022ra.

Euskara

Kultura

Literatur uzta zabala eskuratzeko aukera emanzuten eskualdeko idazleek, urte berezia izan arren

Arriaga etaLertxundirenlanak, ikusgai ARTEA //Jose Pablo Arriagamarkina-xemeindarrak etxe-ko ateak zabaldu zituen aza-roan Itoginak lana erakuste-ko. «Metakrilatozko hormazurrunak ditugu tartean»,adierazi zuen, eta elementuhorretaz baliatu zen obra be-rria sortzeko. Mikel AngelLertxundi berriatuarrak, berealdetik, 23. Bosteko erakuske-ta ibiltarian parte hartu zuen.Horren baitan, bere eskultu-rak izen honen pean aurkeztuzituen: Begirada dibergente-ak: shakkei ukitu bat.

52// 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

LITERATURA // Sormen handiko urtea izanda literaturaren alorrean. Eskualdeko idaz-leek ekoizpen zabala argitaratu dute.

Beharraren aitortzaIdazleen lanaren aitortza ere, hortxe. Kir-men Uriberen obrari buruzko liburu bategin zuten, Bizitza, fikzioa, izen berekoEHUren udako ikastaroan oinarritua. Gai-nera, ondarrutarraren poema bat jaso zutenThe New Yorker aldizkariaren webgunean. Bestalde, Miren Agur Meabek Mikel Zaratehaur literatur saria eskuratu zuen, Itsasoa-ren atea eleberriarengatik. Horrez gain, Lei-re Bilbao ondarrutarra omendu zuten Za-rauzko Literaturian, haur eta gazte literatu-ran egindako ekarpenagatik.

ARGITALPENAK • Miren Agur Meabe. Begiak zerumugan eta Nola gorde errautsa golko-an poema liburuak eta umeentzako lau lan: Ka-tta ametsetan, Katta ihesi, Katta mendian etaKa-tta udalekuak.• Yolanda Larreategi. Bi txantxangorri haritzadarrean ( Peru Abarka Album lehiaketa)• Leire Bilbao. Etxeko urak poema liburua.• Iñigito Txapelpunk Gabonetako Ipuinak.• Maribel Aiertza Rementeria Izaroren izarra.• Yolanda Arrieta Malaxetxebarria. Txokolategia.• Kirmen Uribe. Bilbao-NewYork-Bilbao liburua-ren edizio berritua.• Ana Urkiza. Paperezko ahozapietan idatzitakoipuinak.• Ainhoa Elordi. Bizirik nagoelako.• Iker Badiola. Behin Zegama-Aizkorrin partehartu nuen.

53//

Musikaz gozatzen eta musikaz gozarazten MUSIKA //Musikariak ez ziren geldirik egon.Besteak beste, jendearen diru laguntzari es-ker, musika diskoa kaleratu zuen Denak, etabideo klipa Incursedek —diskoa 2021erakoaginduta— , Keu Agirretxeak Geruzak abes-tia eta bideoklipa estreinatu zituen, Brauliok

Braulio, Piztiaken diskografia osoa platafo-ma digitalean argiratu zuten, Jabi Patxon le-keitiarrak eta Haizea Martiartu markina-xe-meindarrak lehen diskoa plazaratu zuten,eta Unai Egia musikari lekeitiarrak bakarka-ko bideari ekin zion eta diskoa atera.

Pantailetarakoeskaintzak

Euskal wikipedia elikatzeko ardura

hartuta

ONDARROA //Euskal wiki-pedia elikatzeko lehiake-tan izena emanda, IbaiMuñiz ondarrutarrak sa-reko entziklopedian edu-kia gehitu zuen, herrikohainbat pasarte historikoeta pertsonaia batzuen bi-bliografia, hain zuzen, Bi-txore Laka artistarena etaImanol Oruemazaga aba-de, kultur eragile, politi-kari eta historialariarena.

Kultura

ZINEA //Arantza Ibarraren Mipequeño samurai pelikulakpublikoaren saria jaso zuenZinegoaken, eta bigarrenaizan zen Alemaniako Perlemfilm jaialdian. Albiste gehiagoere sortu ziren ikus-entzunez-koen arloan: Eun Me 1’59’’proiektuan parte hartu zuenUrLur kofreografia ondarru-tarrak, mundu mailako eki-mena, Naia Arantzamendiondarrutarraren Sutan lanakirabazi zuen Zineako I. FilmLaburren gidoi lehiaketa etaMutrikun Ilargi guztiak. To-das las lunas grabatu zuten.

Herria. EH Bildu EAJ PSE-EE PP+Cs** Zuriak Baliogabeak AbstentzioaAmoroto 121 113 117 121 3 4 0 0 0 0 0 4 1 0 2 0 %26,51 %28,14Aulesti 230 234 102 123 5 5 2 0 0 1 1 15 2 0 0 4 %34,10 %30,00Berriatua 237 277 246 258 7 20 7 3 1 3 2 20 3 2 1 0 %40,49 %34,74Etxebarria 200 178 216 262 6 27 4 3 0 6 2 27 6 2 1 0 %25,98 %20,79Gizaburuaga 67 69 32 32 6 10 0 0 0 1 0 10 2 0 0 3 %27,21 %28,13Ispaster 163 167 212 218 13 27 6 0 1 7 0 27 1 3 4 0 %24,77 %21,68Lekeitio 1.877 1.875 1.693 1.824 106 246 64 54 27 50 31 246 24 14 8 10 %33,00 %28,28Markina-Xemein 979 902 1.060 1.193 73 168 36 32 21 40 22 168 13 9 16 6 %38,31 %35,05Mendexa 110 114 116 134 11 16 2 5 0 2 4 16 1 1 3 5 %28,24 %23,9Munitibar 138 121 99 119 9 11 2 0 0 0 1 11 1 3 1 0 %35,84 %29,75Mutriku 1.142 1.051 1.019 1.142 84 229 64 58 43 89 29 229 32 23 19 16 %39,24 %35,51Ondarroa 2.158 2.057 1.580 1.646 147 366 75 74 66 140 13 366 26 30 22 21 %39,07 %36,64Ziortza-Bolibar 117 137 95 110 4 3 1 1 2 3 0 3 1 1 2 0 %33,73 %29,48GUZTIRA 7.539 7.295 6.587 7.182 474 1.142 263 230 161 457 105 1.142 113 88 79 65 %32,81 %29,40

*Elkarrekin Podemosen hautagaitzan aurkeztu zen Equo 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan.***2020koetan bere hautagaitza propioa aurkeztu du Equok. **PP eta Ciudadanos al-derdiek hautagaitza bana izan zuten 2016ko hauteskundeetan; koalizioan aurkeztu ziren domekan. ITURRIA: EUSKO JAURLARITZA

EMAITZAK ››

EH Bildu izan zen alderdirik bozkatuenaEAEko hauteskundeetan eskualdeanIndar korrelazioa ›› Jeltzaleek botoak galdu zituzten, eta koalizio abertzaleak gora eginzuen; 31 jesarleku lortuta, EAJ gailendu zen Eusko Lebebiltzarrerako hauteskundeetan

EUSKO LEGEBILTZARRERAKO HAUTESKUNDEAK

Equo Berdeak***

ElkarrekinPodemos-IU*

Etxaniz, Xenki, Murgieta Aldarondogogoan hartutaLEA-ARTIBAI //Ondarroan,plakak jarri zituzten AngelEtxaniz eta Fran Aldarondo-ren omenez. Etxaniz 1980koabuztuaren 30ean hil zuten,eta Aldarondo 1979ko urria-ren 17an. Lekeition Xenki etaMurgi izan zituzten gogoanirailaren 2an. Guardia Zibilak1972an hil zituen.

Politika54// 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Izan bideak presoen aldarria kalean mantendu zuenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Sare euskal pre-so, errefuxiatu eta deportatuen aldeko talde-ak Izan bidea ekimena jarri zuen abian, pre-soak etxeratzeko urratsak eman beharra al-darrikatzeko. Herririk herri, eskaera horiirudikatzeko proposamenak bultzatu nahi

izan zituzten, nahiz eta denak gauzatzea po-sible izan ez pandemiaren eraginez. Hainzuzen ere, gogorarazi zuten itxialadi garaianpresoen egoera gogortu egin zela. «Euskalpreso eta iheslaririk gabeko oraina eta etor-kizuna» eraiki beharra nabarmendu zuten.

Arantza Zuluetakartzelatik irten zenzigorra betetaLEKEITIO //Arantza Zuluetaotsailaren 11n utzi zuten libre,11/13 auziko epaiketako zigorosoa bete ostean. 47 lagunenaurkako epaiketa hartan bera-ri eta Jon Enparantzari bainoez zieten kartzela zigorra eza-rri, eta biak 2019ko irailaren30etik zeuden espetxean.

EAJk pintaketak salatu zituen LEKEITIO //Pintaketak egin zituzten Ernairen eta Gaztediarenizenean, eta horren aurrean Lekeitioko EAJk ekintza salatu etajokaera horiek «onartezinak eta gaitzesgarriak» direla esanzuen. «Ekintzok batzuen ahulezia politikoa eta kultura demo-kratiko falta erakusten dute», adierazi zuen.

Hamaika Gara, erreferendum eskeLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Etorkizun politikoa erreferen-dum bidez erabakitzearen aldeko Hamaika Gara egitasmoakEuskal Herriaren puntu gorria burujabetzaren mapan koka-tzera deitu zuen. Arrazoi horregatik, erreferenduma aldarri-katu zuen, eta hura babesteko, sinadura bilketa abiatu.

‘Herriko tabernen’auzia exekutatzenhasi zirenLEA-ARTIBAI //Auzitegi Nazio-nala hasi zen ‘herriko taber-nen’ sententzia exekutatzen.Modu horretara, LekeitiokoGalarrena eta OndarroakoUxolaren kontuetan esku har-tu zuen.

Kazetariak, bermeeske euskaraz lanegin ahal izateko

EUSKARA // Euskal kazeta-ritzako profesionalek eus-karaz lan egiteko bermeaeskatu zioten agerraldi pu-blikoan Jaurlaritzari,oraindik arduradunak au-keratzekotan zirela.

55//Politika

Ekonomia

Antxoa kuota bera mantentzea erabaki zuten LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Antxoa kuotaberagaz jarraitu zuten arrantzontzi tradizi-nalek. Horrenbestez, kanpainan indarreanmantendu zituzten aurreko urteotako neurrigehienak. Hori bai, baimendutako kuotan al-daketa handirik egon ez arren, pelagikoekin

zihardutenek ohi baino arinago hasi zutenarrantza, hain zuzen ere, sei aste aurretik:2020an teknika tradizionalekoek martxoa-ren 1ean ekin zioten zereginari eta pelagiko-dunek apirilaren 15ean. Alde bien arteko ba-tzarrean hartu ziren erabakiak.

Itsasoko plastikohondarrak berrerabiltzea asmoLEA-ARTIBAI //Leartiker zen-tro teknologikoak eta AzaroFundazioak, lankidetzan,proiektu bat aurkeztu zutenitsasoko plastiko hondarrakberrerabiltzeko estrategieninguruan, Circularseas, hiruurterako eta Europako besteherrialde batzuetako elkarte-ekin batera talde lanean.

Irakaskuntzak greba deitu zuen LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Hezkuntza zentroetan greba deituzuen gehiengo sindikalak. Langileen, ikasleen zein familien%65ak jarraitu zuen sindikatuen arabera, eta %45,2k HezkuntzaSailaren esanetan. Aurrez aurreko ikasturte segurua eta ados-tua bermatzeko neurriak aldarrikatu zituzten.

Industria berpizteko ituna sinatu zutenMUTRIKU //railean, industria sarearen lehiakortasuna ber-matzeko ituna sinatu zuten Debabarreneko eta Debagoiene-ko enpresa elkarteek. Alde biek esan zuten «aliantza estrate-gikoa» zela, eta barrutia « doitasun teknologien erreferentemodura» kokatzen lagunduko zuela.

56// 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

57//

Maiatzaren Lehena, etxealdian ere bai LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Osasun krisia-ren eraginez protesta jendetsuak egin ezinizan bazituzten ere, sindikatuek MaiatzarenLeheneko aldarrikapenak gogoan hartu zi-tuzten. Sare sozialen bidez edo etxeetakoleihoak eta balkoiak zein lan espazioak ho-

rretarako erabilita, langile klasearen harro-tasuna nabarmendu nahi izan zuten. Bakoi-tzak eguna bere erara antolatu izanagatik,euskal gehiengo sindikalak (LAB, ELA, ESK,Steilas, Hiru eta Etxalde) indarrak batu etairudi komun bera partekatu nahi izan zuen.

Jon Fernandezek‘Pentsioen geroa’liburua aurkeztu zuenONDARROA //Jon Fernandezkazetariak Pentsioen geroa li-burua aurkeztu zuen, Berria,Elkar eta Jakin fundazioarenAleak bildumaren baitan. On-darrutarrak pentsio sistemapublikoaren krisia ulertzekogakoak eta erronkak izan zi-tuen aztergai.

Lanean osasuna zaintzeko berme eske LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU //Azaroaren 28an, Lan Osasuna-ren Nazioarteko Egunaren harira, lantokien aurrean mobili-zatzera deitu zuen euskal gehiengo sindikalak. «Langileakeuren osasuna bermatzeko baliabide nahikorik barik lan egi-tera behartzen dituzte», salatu zuten.

Ekonomia

Lehen sektorea indartzeko ahalegineanISPASTER //Azoka egin egin zuten, baina postu hutsak baino ezzituzten jarri, hau da, aparteko egitaraurik gabe. Hori bai, lehensektoreak bultzada behar zuela eta, hitzorduari eustea erabakizuen udalak. Hamabi erakusmahaitan, baserriko produktuaketa artisautza gaiak eskuratu ahal izan ziren.

Ostalaritzaren kalteak arintzekoneurriak agindu zirenLEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU//Jaurlaritzak 30 milioi euro-ko diru laguntza programairagarri zuen taberna eta jate-txeentzat, baliogarri izangozitzaizkielakoan jarduerarieta enpleguari eusteko etaekonomia galerak arintzeko.

Abeltzaintza etanekazaritza

lagundu zuten

LEA ARTIBAI //BizkaikoForu Aldundiak 415.000euro bideratu zituen neka-zaritza eta abeltzaintzasektoreetara, COVID-19akeragindako krisiari aurreegiteko.

Kirola

Zesta-punta zirkuituan, Markina-Xemein abiapuntuLEA-ARTIBAI//Zesta-puntazaleek hitzordugarrantzitsua eduki zuten. Izan ere, COVID-19aren eraginez formatua eta egutegia alda-tu arren, eutsi egin zioten Jai Alai WorldTour zesta-punta zirkuituari. Jokalarien ar-tean zeuden Aritz Erkiaga ispastertarra eta

Ibon Aldazabal berriatuarra. Markina-Xe-meinen izan zen lehen aurrez aurrekoa, uz-tailaren 10ean, Masters Serieagaz. MundukoPilota Batzarreko presidente Fernando Az