Nafarkaria Eeunkaria

Ostirala, 1996ko urtarrilaren 12a

X

Iratitik Pirinioetan zehar • Hilaren 27an aurkeztuko da Iruñean Pi-rena, lerako txakurrekin Pirinioak zeharka-tzen dituen lasterketa. Pirenaren seigarren ekitaldian gure lurraldeak etapa bat izango du lehendabiziko aldiz, eta elurra eginez gero, Abodiko mendizerra izango da Europako 40

taldeendako irteera puntua. Hiru nafarrek hartuko dute parte 15 etapa izango dituen lerako txakurren proba bitxi honetan: Julian Zufiaurrek, Iker Ozkoidik eta Enrique Mu-rolasek. Hiruren nahia eta gogoa La Molinako azken etapara iristea da. •

Zubian barna BINGEN AMADOZ Ez gara ez makalak markak hausten.

Behin hasiz gero, ez gara bide erdian geratzen dien horietakoak.

Topikoak inon baino gehiago gurean dira alferrikakoak, soberan ere. Nork esan behar zien bizitza osoa haurrez erditzen eta hazten eman zuten gure amatxiei oraingoa gertatu behar zela. Nafarroan, munduko beste edozein to-kitan baino haur gutxiago jaiotzen da egun. Ez da inon gurean baino jaiotze tasa txikiagorik.

Eta nola gerta daiteke hori gurea be-zalako erreserba izpirituala omen den lurraldean? Ez ginen ba bizitzen Elizak aginduriko kontserbadurismo gogorra-ren menpe? Ez zizkiguten behar bezala burmuinak betiko lotu? Ez ziguten bide zuzena zein zen argi erakutsi?

Haurrak Ba, ez nonbait. Hemen ez dio jadanik

inor gutxik kasurik egiten Erromako ai-tatxi atzerakoiari, sexu harremanen kontuetan behintzat. Zeren egin, eginen da, ez? Beti bezainbeste edo beti be-zain gutxi. Baina datu hotzak hor daude. Egiten direnek ez dute lehengo ondo-riorik izaten. Eta ez da hori poloniarrak nahiko lukeena.

Beraz, batzuk agerian oraindik itxu-rak gordetzer> saiatzen badira ere, iraultza bueltatu ezinezkoa gertatu da isil-isilean etxe barnean. Oraindik badi-ra preserbatiboak saltzeari uko egiten dioten botikariak eta bada gure artean Jainkoak nahi adina ume ekartzeko do-trina zabaltzen segitzen duen sekta er-lijioso kaltegarria.

Ba, basamortuan ari zarete predikuak

botatzen, majoak. Badirudi zuen me-zuek alderantzizkoa lortzen dutela. Ba-dakit etorkizuna kolokan jartzen ari ga-rela. Guri jubilazioa nork ordaintzerik ez dugula agian izanen. Baina, gaur eta henien biziki pozten nau gertatutakoak. Izorra zaitezte, zakilak eta umetokiak soilik haurrak egiteko balio zutela si-nestarazi nahi izan zeniguten guzti-guztiak.

Gorputzak gure plazerretarako era-biltzen ikasi dugu eta asko kostata, baina, azkenik, zuen zapalkuntzaz li-bratu dugu burua.

Nik zalantza larria daukat hala ere, kasualitatez ez zenuten zuek, gu guz-tiok zikiratzen ibilitako madarikatu ho-riek, hiesa edo sida asmatu eta zabal-duko? X

Nafarkaria OSTIRALA,

' URTARRILAK

GUREAUKERAK

K O N T Z E R T U A K

Elizondo: Herriko Kasinoan Mo-

liendo Cafe Trio jazz taldeak joko

du gaur gaueko 23.00etan.

Agoitz: Desoreka eta Eztanda

taldeek herriko elkartean joko

dute bihar 22.00etan. Sarrera

dohainik da.

I r uñea : Errotxapea auzoko Ga-roa kafetegian De Dos En Biues Band taideak joko du bihar gauerditik aitzina.

Z I N E M A

Iruñea: Olite zinemetan Beldu-rrezko Zinemaren Zikloaren ba-r ruan , datorren astear tean, ur-tarrilak 16, Doctor Petiot pelikula eskainiko dute. Emanaidia arratsaideko zortzietan izanen da; eta sar rerak 250 pezetan izango dira.

E R A K U S K E T A K

Iruñea: Karlos III.a ar'etoan J u a n Luis Morazaren lanak ikusteko pa rada dago otsailaren 4ra bi-tar tean.

Iruñea: Zapateria 40 aretoa'n Pa-blo Serranoren eskul turak daude ikusgai heldu den otsailaren 4ra arte. Erakusketa , . lanegunetan 18.00etatik 21.00etara dago za-balik, eta ja iegunetan 12.00eta-tik 14.00etara.

Iruñea: Central Hispano 20 are-toan Isabel Soltxagaren lanak ikusteko pa rada dago urtarri la-ren 19ra arte. Erakuske ta aste-~ lelenetik ia runbatera bitartean-3ago zabaiik, - 9.00etatik 14.00etara e t a . 17.0Qetatik 19.00etara.

B E R T S O S A I O A

Eratsun: Herriko os ta tuan ber-tso afaria, Anjel Mari Peñagari-kano eta Andoni Egañarekin. Bertso emanaldia 21.00etan izanen da bihar.

M E N D I I B I L A L D I A K

Iruñea: Txantrea auzoko Mendi Taldeak mendi irteera antolatu du Belaguara datorren igande-rako. Ibilaldian parte h a r t u nah i duenak Armonia elkartean eman behar du izena, gaur 20.00etatik 21.00etara.

Iruñea: Anai tasuna, Donibane eta Nafarroako mendi elkarteek

. datorren iganderako txangoa antolatu dute Urkiolara. Urkio-lara au tobusean joanen dira, eta handik Anboto mendira igoko dira. Ibilaldian par te h a r t u nah i duenak gaur du izena emateko azken eguna, eta elkarte horien egoitzetan egin beharko du arra-tsaldeko 20.00etatik 21.00etara.

B E S T E L A K O A K

Iruñea: Gaztetxean Chiapasen eta Mexikoren alde e lkar tasun ja ia antolatu du Komite Interna-

„ zionalistak. Fes tan mus ika me-xikarra, mojitoa eta tekila izanen dira nahi beste. Ja ia gaueko 22.30etan hasiko da.

arroakokronika

Fermin Erbiti

Albiste onak

Baten batek baikorregia naizela e r ranen badu ere, datozen hilabeteetan Nafa-rroako euskaldunok albiste onak ja-soko ditugula pen tsa tu nah i dut . Ba-d'akit batzuen iritziz hemen aitzina egitea ezinezkoa dela, badaki t beraien-

tzat gaur egungo agintariak eta aurrekoak, euskarar i dagokionez, berd in tsuak direla eta, beraz, ezin dugula aldaketarik espero. Baina nik, berriro diot, egoerak hobera eginen duela us te dut. Aldaketa, ziur aski, ez da euskaltza-leok nahiko genukeen bezalakoa, askoz murri-tzagoa baizik. Hala eta guztiz ere, nire u s t e t an hauxe da orain arteko jokabide zikoitza alde ba tera utzi eta normalizazioaren alde lanean has teko garaia. Nafarroako agintarien euska-rarekiko jokabidea ezagutzen duen edonork badaki aur re rapen hori ez litzatekeela h u t s a r e n hurrengoa, behin- aurreko jok'amolde irainga-rriak baztertu eta normalizazio bidean hasiz gero, emaitzak ere etorriko zaizkigulako eta, batez ere, euskarak aitzina egiteko behar duen lasa i tasun giroa eskura tuko duelako.

Lan honetan Administrazioak b a d u zeregin handia . Azken ur teetako iruzur giroak ha inba t lege eta jokamolde aldatuarazi di tuen be-zalaxe, agintariek kon tu ra tu behar dute euskarar i behin eta berriz erasotzean na-•far guztioi i ruzur larria egin digutela. Foru hobekuntza, 1986ko legea bera eta, batez ere, eguneroko jokabide eta erabakiak iraingarriak ezezik lotsagarriak ere izan dira. Korrupzioan bezala, gai honetan ere inpuni ta te giroa izan da nagusi foru lu-rralde honetan, edbzein politikarik edo funtzionariok hizkuntza isildu, baztertu eta eraso egin ahal izan diolako inolako arazorik gabe.

Hori dela medio, euskaltzaleen ar tean bi talde sor tu dira. «Hemen aitzina egiterik ez dago» erran eta aldaketa ttikiak onar-tzeko prest ez daudenak eta, bertzalde, pragmat ismoaren izenean kikilduta jo-ka tu dutenak. Bi jokabideok, nire iritziz, inoiz ez dute emaitza onik eman eta ho-rregatik premiazkotzat jotzen dut bertze arlotan hainbertze aipatzen ari den hi-rugarren bidea hemen ere urra tzea eus-kaltzaleak bildu eta guztien ahaleginak ba tuko lituzkeena.

Euska rak gaur egun motore bikoitza

behar du. Bata Administrazioan, hizkuntza bultzatzea he lburu duen Depar tamentuak zu-zendurik, gainerako depar tamentu guztietara bere eragiha heda tu behar duena . Bertzea, euskara ren aldeko taldeena. Biek koordinaturik lan egin behar dute epe luzera baina, batez ere, epe motzera xede zehatzak f inkatuz hizkuntzak normalizazioa behar duen arlo guztietan. Poli-tikoak ezezik, goi mailako funtzionarioak ere k o n t u a n har tuz, gehienetan h a u e k baitira hiz-kuntzaren 'erabileran azken hitza dutenak.

Bidezkoa dena aldarrikatzea da Diputazioan a rdura ren ba t du ten euskaltzaleen zeregina. Alde horretatik, argi dago Nafarroan badirela, tamalez, a ldarr ikapen anitz eta bada garaia ki-kilduta segitu beha r rean horiek guztiak zerren- (

da ba tean sa r tu eta dagokionari eskatzen has-tekoa. Euskalerr ia eta Xorroxin irratiak, ETB, helduen euskalduntze eta alfabetatzea, Admi-nistrazioaren euskalduntze plana. . . horiek-eta bertze anitz lehen bait lehen konpondu beha-rreko arazoak dira. Lerxo h a u e k sinatzen di-tuena arazo horiek konpontzeko oraingoa azken ur teetako egoerarik hoberena delakoan dago. Agian baikorregia naizelako. Baliteke.

asteko pertsonaiak

• Luis Roldan Guardia Zibileko zuzendari ohia a k u s a t u gisa itzuli zen atzo Nafarroara. Roldan Iruñeko epaitegietako bi sumar io tan dago in-pu ta tu ta : Gobernu Ordezkaritzako i ruzurraren k a s u a n diru publikoa desbideratu izana leporatu diote e ta Urra lburu eta Aragonen aferan, berriz, diru komisioak jaso izana Nafarroako ha inba t herr i lanen ad ju-dikazioen truke. Roldan Gobernuko ordezkari izan zen Nafarroan 1982ko abendut ik 1986ko azarora bitarte. Gero Guardia Zibileko zuzendari izendatu zuten. Modu ilegalean abe ras tu zela j ak in zenean, ihes egin zuen. Iazko otsailean Bangkoken atxilotu zuten eta geroztik Brievako (Avila) kartzelan dago espetxerata ta . I ruñera inpu ta tu gisa deklaratzeko ekarri zuten. Luis Roldan

Guardia Zibileko zuzendari ohia

Juan Luis Irigarai Osasunako presidente berria

• J u a n Luis Irigaraik ez du oraindik, araizo formal ba t dela medio, Osasunako presidente pos tua ha r tu , ba ina bera izanen da hemendik aurrera talde gorritxoaren bu ru . Javier Garrok eta Javier Bakaikoak, orain arte Osasunako lehendakar i e ta lehendakariorde zirenek, karguak utzi dituzte, eta atzo aurkeztu zioten dimisio agiria Osasunako zuzen-daritzari. Lehendakari berria arkitektoa da ogibidez, eta talde nafa r rak izan duen presidente gazteneetakoa da. Ez du lan maka la aur rean; Javier Garrok eta Javier Bakaikoak azken garaian besteekin izandako tira-birak baztertu beharko ditu eta talde gorritxoa Lehenengo Mailara igotzen saiatu.

ah a z tu gab e!

ESKI A S T E A

Iruñea: Negua bete-betean du-g u n hone tan eta elurra goi men-dietara iritsi dela aprobetxatuz, Nafarroako Kir.ol Elkar teak eski aste ba t antola tu du Alpeetan, neguko kirolak eta bat ik ba t es-k i a ' gus tuko dituztenen guztien-tzat.

Nafarroako Kirol Elkarteak antola tu takb eski as tearen data oraindik erabat zehaztu gabe ba-dago ere, datorren otsaileañ iza-nen da, Tirol hegoaldean, Elkar-teak eskia egiteko aukera tu duen es.tazioa Madonna di Campligio da, Brentako Dolomitetan koka-tua.

Alpeetan otsaileko aste oso ba t eskiatzeñ igaro nah i duenak, mendi' elkarteak I ruñean duen egoitzan eman beharko du izena: J a r a u t a kaleko 7S, zenbakian, ha in zuzen ere.

Interesatuentzat , astelehene-tik ostiralera arratsaldeko 7eta-tik 9etara bi tar tean egonen da zabalik elkartea.

Era bereañ, eski as tearen pre-zioa eta bidaiaren bestelako xe-h e t a s u n a k jakin nah i d i tuenak Nafarroako Kirol Elkarteko 22 43 24 edo 22 98 20 telefonoe-tara dei dezake as tean zehar, ai-pa tu tako orduetan.

a d i!

Euskalerria Irratia FM 91,4

Egunero astelehenetik ostiralera, Zokobetailu goizeko -lO.OOetatik l l .OOetara.

Xorroxin Irratia FM 107,5

Egunero 20.00etatik 22.00etara Karakola segi hola gazteendako saioa.

Aralar Irratia FM 106,2

Astean zehar 13.30etatik 14.00etara, bertako bizilagun eta per tsonaia ospetsuei elkarrizke-tak.

Karrape Irratia FM 107.8

Astean zehar, 12.20etatik 12.35etara Gauza guztien gaine-tik, eder tasuna eta osasuna , sukaldari tza, ohi turak.

1 2

Nafarkaria OSTIRALA,

' URTARRILAK

Tutera

Eraikin berria Argiarentzako Astelehenean zabaldu zituen ateak Fontellasen eraiki den ikastola berriak

oan den astelehe-nean ireki zuen Tute-

rako Argia ikastolak Fon-tellasen egin duen eraikin berria, 3.000 metro koa-drokoa. Ikastola honek 114 ikasle ditu egun, eta 140 milioi pezeta inguruko kostua izan dute joan den maiatzean hasi ziren lanek. Tuteran egin zen Nafarroa Oinezen irabazitik ordain-duko da horren % 40.

Erredakzioa/.Iruñea

ERRIBERAK b a d u behar beza-lako ikastola, duela gutxi arte sinestezina bazirudien ere. Ha-maika ur te tegi ba tean egon on-doren, gutxieneko baldintzak oz-ta-ozta betez, eta irakasleen eta gurasoen ahaleginari esker eu-tsita, azkenean erdietsi dute sor-tzetik beretik b u r u a n izan du ten ametsa Erriberako ikastolen inr g u r a a n biltzen diren euskalza-leek: euskarazko i rakaskuntza txukuna emateko zentroa. Aste-lehenean izan zen lehendabiziko eguna, eta nahiz eta aurkezpen ofiziala oraindik ez den egin, ikastolak di tuen eraikuntza pa-regabeak ikustatzeko egun apro-posa izan zen.

Lau solaira ditu Manolo Blasco arkitektoak diseinatutako zen-troak. Behekoan sukaldea, j an-tokia, gimnasioa, tegi bat eta pa-tio ba t dago. Lehenean harrera , ikasgelak, irakasleen gela eta

Fontellasko eraikina, artean amaitu gabe zela. O S K A R M O N T E R O

zuzendariaren bulegoa. Bigarren solairaan lau ikasgela daude pa-ratuta , baina hurrengo ur tera arte ez dira erabiliko. Solairu ho-ne tan beste 10-12 ikasgela txu-k u n d u litezke, behar ra izanez gero. Hiragarren solai raan gan-bara gelditu da, baina egokitu liteke ikasgela gehiago jartzeko, eskaerak hala behar tuko balu.

Kolore anitz eta argi asko dau-ka zentroak, horixe izan baitzen irakasleek eta ikastolako zuzen-daritzak azpimarratutako p u n t u

bat . Horrela, korridoreek partxis jokoaren lau koloreak dituzte, eta ikasgelek kolore lasaigarria dute, ar ina eta samurra .

As te lehena e g u n z o r i o n t s u a izan zen, beraz, denendako. Gar-biñe Korta zuzendariak azaldu zuenez, eraikin berriak indar tu egin du ikastolaren egoera, eta diralaguntzak ere ez dira j adan ik amets bat, i txaropena baizik. «Lehen bagenekien eskaintza ona

. zela», azaldu zuen, «baina orain, baldintza oneko eraikin ba tek

z i u r t a t z e n d izu p r o i e k t u hor i aur rera eramatea, eta pozgarria da oso». Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza (DBH) lortzea da orain he lburua . Horretarako arazorik handiena goi mailako taldeen t a m a i n a d a , t x ik i ak d i r a - e t a ikastolakoak.

Zentro berr iaren irekiera ofi-ziala udaber r ian egingo da, api-rilean edo maiatzean, eta ekital-dira gonbidatuko dituzte Tute-rako eta Erriberako taldeak eta administrazioko ordezkariak. X

Atarrabia

Eragile soziokulturalak prestatzeko ikastaroak Udalak antolatu ditu, hilaren 25ean hasita

Erredakzioa / Atarrabia

ERAGILE soziokulturalen II. ikastaroa antolatu du urtarri la-ren 25tik aurrera Atarrabiako Udalaren Kultura eta Gazteria Zerbitzuak. Ikastaro h a u e n hel-b u r u a eragintza soziokulturala, eragile edo sustazaile soziokul-turalaren papera eta talde-praktikari buruz gogoeta es-kaintzea eta oinarri teorikoak ziurtatzea da. Edozein pertsona, elkarte edo taldek b a d u ikastaro h a u e t a n parte hartzeko eskubi-dea, denendako zabalik bai tau-de.

Ostegunero izaneri dira ema-naldiak, urtarr i laren 25ean hasi eta maiatzaren 9ra arte, 18etatik 21etara Kultur Etxean, eta ma-trikula mila pezeta kostako da. Gutxieneko jar ra ipena dutenek ziurtagiri ba t jasoko dute.

Amparo Zugasti eta Ana Ansa izango dira irakasleak, eta egi-t a raua lau sailetan b a n a t u dute.

Lehenean eragintza soziokultu-rala landuko dute: ezaugarriak, balioa, aplikazioa, modalitate desberdinak, kul tur demokrati-zazioa bezalako kontzeptuak. . . Bigarren sail nagusia eragile sozialarena izango da, h a u da, perfila, bere funtzioak eta eragile soziokultural motak.

Hirugarren saila talde lanean aritzeko ikastaroa izango da, eta talde lanaren ezaugarriak, lanen banake ta eta giroa eta lanaren arteko' oreka jorra tuko dira. Laugarren sailean plangintza, exekuzioa eta lanaren ebaluake-ta landuko dira, eta lan ba t ongi egiteko eman beharreko urra-tsak izango dira ardatz. Buka-tzeko eragintza asoziatiboa lan-duko da, h a u da, partehartze soziala, elkarte baten elemen-tuak eta eragintza asoziatiboa.

Izena emateko Atarrabiako Kultur Etxera jo behar da ur ta-rrilaren 20a baino lehen, eta h a n galdetegi bat bete. X

Uharte - Arakil

Pilota txapelketaren VIII. finala Larrebietan

I Sakanako eskulari gazteak ikusteko aukera

Erredakzioa / Uharte-Arakil

SAKANAKO VIII. Pilota Txapel-ketaren finalak jokatuko dira bihar, l a ranba ta , Uharte-Arakil-go Larrebieta pilotalekuan. Au-rrebenjaminekin has i ta Kadete bitarteko maila guztiek izango dituzte euren finalak, azaroaren 4an hasi zen txapelketa honi amaiera emateko. Irurtzun, Uharte-Arakil, Arbizu, Etxarri-Aranatz, Altsasu eta Olaztiko taldeek parte h a r t u dute kanpo-raketetan.

Orotara 84 bikote lehiatu dira maila guztietan: 5 aurrebenja-minetan, 21 benjaminetan , 32 alebin mailan^, 16 infantiletan eta 8 kadeteetan, larunbatero antolatu diren ha inbat part idu-tan.

Aurrebenjaminetan honakoak izango dira par t iduak: Altsasuko Diez de Ulzurrun-Mendiluze III Olaztiko Agirre-Aitorren au-rrean. Benjamin mailan, B tal-

dean, Uharte-Arakilgo Garzian-.. dia-Irañeta bikoteak Irurtzungo Lazkoz-Lazkoz izango du au-rrean, eta A ta ldean Olaztiko Beunza-Aldaz bikotearen au-r rean Altsasuko Gorriz-Bueno bikotea izango da. Alebin kate-gorian ere bi talde osa tu dituzte antolatzaileek, partaide asko zegoela-eta. A ta ldean Uharte-Arakilgo Gorriti-Gorriti bikoteak jokatuko du Altsasuko Zabalo-Mazkiaran bikotearen aurrean, eta B ta ldean Irurtzungo Espar-tero-Santesteban bikotea Etxa-rri-Aranazko Ubeda-Urrestara-zurekin lehiatuko da.

Infantiletan, B taldean, Uhar-te-Arakilgo Perez-Beregala eta Irurtzungo Legarra-Elizalde izango dira nor baino nor, eta A

l a l d e a n Uharte-Arakilgo Uhar-te-Gorriti eta Altsasuko 01medi-~ llo-Mendiluze. Kadete mailan Altsasuko - Sueskun-Rodriguez eta Escudero-Noveleta bikoteak ariko dira txapelaren bila. X

Juan Kruz Lakasta

Triste noa ETXE SANTU hone tan giltza-pera tu nindutenet ik hamaika kide ikusi di tut zigorra bete-takoan kalera ateratzen. Az-ken agurra oso antzekoa izan da beti. Lehenik eta behin bi-h a r a m u n e a n aterako zena arropa erantzi gabe pat ioan u r hotzez du txa tu dugu. Gero lasai-lasai afaldu dugu, eta horren gibeletik guztiok ha ren ziegan elkartu gara, ziegak itxi baino lehenago, agur esa-teko. Nik behin eta berriro gauza bera e san dut : «Ongi pasa, kabroia». Joa t en zenak ere esaldi bera errepikatu du beti: «Ez pentsa kontent na-goenik; izan ere, sekulako pe-na ematen dit zuek hemen uzteak. Triste noa».

Heldu den as tear tean ur-tebete eginen du t kartzelan. Hau da, ordaindu beharrekoa ordaindu eta gero, datorren as tear tean kar r ikara tuko naute . Gauzak horrela, ba-r r a a n geratuko zaretenoi be-tikoa esateko tenorea heldu zait:

Ez pentsa kontent nagoe-nik; izan ere, as tear te goizean nik ardo gorri nafar ra edanen d u d a n bitartean, zuek egune-roko kafesne petrala edanen duzue. Nik neska laguna, se-nide eta lagunak besarkatzen d i tudan bitartean, zuek fun-tzionarioak izanen di tuzue aurrez aurre . Nik hamaike-

tako gisa pintxo goxo ba tzuk har tzen d i tudan unean , zuek, ^sko jota, pasteltxo t rakets horietako ba t j anen duzue. Ni, bazkari tan, metalezko sar-dexka, koilara eta labanare-kin plater dotore ba ten gai-nean para tu tako jaki bikai-nak har tzen ari naizeiarik, zuek plastikozko kubiertoe-kin metalezko erreti luetan pi-la tu tako betiko anabasa koi-pe t sua irentsiko duzue. Baz-kalostean neska lagunarekin, senideekin eta lagunekin so-lasean ari naizelarik, zuek, halabeharrez, ziegan lo ku-luska botako duzue. Arra-tsaldean I ruñean ba rna paseo luzea emanen dut , zuek pa-tioan goiti eta beheiti zabiltza-tela. Niretzat gau luzea hasiko da i lunabarreko bederatzie-tan, afaldu eta gero, zuek zie-getan ixten zaituztetenean.. . Triste noa, bai.

Besarkada bero ba t astear-tean gose greban izanen za-retenontzat.

1 2

Nafarkaria OSTIRALA,

' URTARRILAK

Pirena Iruñetik abiatuta

rxakurrak lerari tiraka. Pirenan 6 eta 12 txakur bitarteko taldeak eraman beharko dituzte musherrek. G O N Z A L O M , A Z U M E N D I V

Alberto Barandiaran / Iruñea

ELURRAK bakarr ik galaraz de-zake Nafarroak iehendabiziko ai-diz izatea iera-zakurrekiij Euro-pan egiten den iasterketa garran-tz i t suene takoa . Zeruar i begira daude, hori dela-eta, duela sei hilabete proiektu honetan has i zirenak, eta baita parte ha r tu behar du tenak ere. Egun ez dago elurrik Abodi gainean, eta hu-rrengo bi as tee tan egiten ez badu , Irati-Zaraitzu etapa ber tan behe-ra ge ld i tuko l i tzateke. E l u r r a baita lasterketa bitxi honi bizia eman eta ken diezaiokeena.

Duela sei ur te egin zen lehen-dabiziko aldiz Pirinioak alderik alde zeharkatzeko lasterketa. Or-dura arte proba solteak antola-tu ta zeuden h a n eta hemen, eta Espainiako txapelketa zeritzana Benasquen, Alto Campoon, Ba-queira Beret eta La Molina eskia-t zeko z e n t r o e t a n eg i t en zen . 1990ean, ordea, eta Kataluniako Neguko Kiroletako Federazioaren bultzadari esker, Pirena deitzen d e n l a s t e r k e t a r e n e s t r e i n a k o ekitaldia pres ta tu zen. Sei ur te h a u e t a n gora egin du etengabe lasteketa honek, eta egun izen handia du Europan egiten dire-nen ar tean — garrantzi tsuenak, jakina, Alpeetan korritzen dira—. A u r t e n g o ek i t a ld iak , d u d a r i k gabe, lasterketarik entzutetsue-'netakoa egingo du Pirena.

Eta aur tengoak i ruñean izango du aurkezpen ofiziala, hilaren 27an, Royal Canin txakurren-dako janar ia ren banatzailea den

ilaren 27an egingo da Iruñean Pirenaren aurkezpena, hau da, lera-zakurrekin egiten den lasterketaren aurkezpena. Pirinioak hamabost etapatan zeharkatuko dituen

proba honek Abodiko mendizerran du antolatua lehen etapa, nahiz eta, elurra falta deia-eta, oraindik kolokan dagoen. Sei euskal 'musher'-ek hartuko dute parte.

Alaska etxean Europako txakur eta lera onenak izango dira Iruñean

Pablo Elsori esker. Enpresa h a u da lasterketaren babesle ofiziala, eta aur ten Andorran eta Fran-tzian sa r tu behar duela kon tuan h a r t u t a , Nafa r roa ra ekar tzeko ahaleginetan hasi zen Elso. Be-rehala ja r rera aldekoa lortu zuen Pirenako antolatzaileengan, eta Nafarroako Gobernuak eta Iru-ñeko Udalak ere ez zuten oztopo-rik jarr i aurkezpena eta Iratiko lehen e tapa diruz laguntzeko. Zaraitzuko Batzar Nagusiarekin korapilatsuagoa izan da nego-ziazioa, eta egun oraindik zehaz-teke daude detaileren ba t edo beste kendu ta — elurra bota on-doren lurra zapaldu behar dela-eta zeinek ordainduko di tuen gas tuak, esate baterako—, dena lotuta dago.

Euskal Herriko sei talde • Eu-ropako 40 talde — Euskal Herriko sei, Espainiako 18, Frantziako sei, Alemaniako bi eta Andorra, Italia, Finlandia, Belgika, Ho-landa eta Argentinatik bana— Iruñean bilduko dira, hilaren

26an, Reino de Navarra hotelean. Hurrengo egunean, hi laren 27an, Y a n g u a s y M i r a n d a n d a g o e n • ka rparen azpian Pirenaren aur-kezpen ofiziala egingo da. Ikus-kizuna Pirenako antolatzaileen eta Nafarroako Nelke lerako txa-kur ren zaleak biltzeh di tuen tal-dearen ar tean pres ta tu da, eta ikusgarria izango da oso. Has-teko ibilbide eta ezaugarri guztiei b u r u z b i d e o a k e ta a z a l p e n a k emango dira, eta ondoren, Go-torlekuko lubakietat ik zehar las-terketak antola tuko dituzte Nel-ke taldekoek. Sei txakur izango ditu lera bakoitzak, eta txakur bakar ba tek t i ra tutako mendiko b i z i k l e t e k i n e r e l a s t e r k e t a k izango dira.

H u r r e n g o e g u n e a n , I r a t i r a , elurra izanez gero, beti ere. Otsa-gabian ber tan jaialdia egin nahi d u t e a n t o l a t z a i l e e k , p a r t a i d e guztien aurkezpena egiteko, eta gero dorsalen zozketa ofiziala egingo da ber tan . Ibilbidea Abo-diko fondoko eskiko aterbetik aterako da eta handik , mendi-

zerratik zehar, Eiurretako Ama Bii j inaren ermitara doan errepi-dearekin topo egin arte. Hortik j a r ra i tu da berriro errepidea har-t u arte, eta itzulia Urtxuria iba-r ra ren ertzetik egingo da, aterbe-ra heldu arte. Sariak Abodin ber tan jasoko dituzte irabazleek, Zaraitzuko agintarien eskueta-tik. Antolatzaiieek taberna eta zerbitzu guztiak pa ra tuko dituz-te, eta h i ru mila per t sona inguru izatea espero du te horretarako. Elurrik ez balego?. Ber tan behera geldituko litzateke lasterketa, eta I ruñeko aurkezpena zertxobait luzatuko litzateke. Gerta liteke -hurrengo e tapendako nahikoa z iu r t a suna ez izatea — Candan-c h u n egin beha r da bigarrena eta egun ez da elurrik han—, eta Pi-rena osoa beste bi aste ateratzea.

Duela 70 urteko balentrian oinarrituta» M a i l a h a n d i k o ikuskizuna, nolanahi ere, 50 ibil-gailu inguru — ta r tean helikop-tero bat—, 125 per tsoñat ik gora — p a r t a i d e a k , a n t o l a t z a i l e a k ,

medikuak, albaiteroak— eta an-t o l a k u n t z a k o n p l e x u s a m a r r a duelako Pirenak. Hain zuzen ere, inoiz b a i n o p a r t a i d e geh iago izango ditu aur ten lasterketak. Ez du zerikusi handir ik duela 70 urte, 1925ean, Alaskako lau tada izoztuetan zehar mila milia egin behar izan zuten lerako txakur h a i e n l a s t e rke t a rek in , o r d u a n Nomen izeneko herria hiltzen ari zen difteriaren aurkako botikak eramateko egin baitzen bidaia, ba ina gogoratu beha r da orduko gertakari ha r t an dauka la gaur egungo Pirenak oinarria. Izan ere, ondoren lasterketa ba t an-tolatu zen hori gogoratzeko, egun m u n d u osoan ezaguna den Idi-tarod izenekoa ha in zuzen ere. Ideiak har re ra ona izan zuen Amerikako beste p u n t u batzue-tan eta .Europan, eta horien ar-tean da 15 e tapa tan zehar hila-ren 27tik otsailaren lOra bitarte Pirinioak zeharka tuko di tuen Pi-rena. Saria 750.000 pezetakoa (30.000 libera inguru) izango da lehendabizikoarendako, 500.000 pezetakoa (20.000 libera inguru) b igarrenarendako eta 300.000 pezetakoa (12.000 libera inguru) h i rugarrenarendako.

Enrique Murolas, Iker Ozkoidi •^ta Ju l i an Zufiarre nafarrekin batera, beste h i ru euska ldun izango d i r a i r t e e r a p u n t u a n : Axen Garitano eta J.L. Berasategi gipuzkoarrak eta Joseba Iribar bizkaitarra. Denek husky arra-zako txakurrak eramango dituzte lerak tiratzeko, Zufiaurre izan ezik. X

1 2

Nafarkaria OSTIRALA,

' URTARRILAK

Pirena Iruñetik abiatuta

Hiru nafar lasterkan

1. OzkoidiJ. Zufiaurre eta F. Murolas

A.B. / Iruñea

PIRENAN parte hartzeko txaku-rrak, lera eta gogoak izatea na-hikoa dela esaten ohi da. Animo handia, erants i beharko, luzea baita oso —15 etapa eta 30 ki-lometro inguru egunero— eta sakrifizioak ere egin behar dire-lako tropelarekin ba tera joan ahal izateko. Europa osoko zazpi telebista kate, bederatzi egunkari eta 3 .000 ikusle egunero izateak, ordea, badakar tza bere morron-tzoak, eta antolatzaileek -euren a rauak estuki jarrai tzera behar-tzen dituzte musher-ak —horrela deitzen zaie lera dutenei—.

Esate baterako, lera guztiek gutxienez sei txakur izan behar dute, eta gehienez hamabi . Sail-kapen baka r ra dago, ordea. Txa-kurrek ur tebete izan behar dute gutxienez, eta antidopin kontro-lak daude, hala txakurrendako nola musher-endako. Behin las-terketa has ia dela ezingo dira txakur berriak para tu , eta zigor-tzeko edOzer t resna eramanez ge-ro lasterketatik kanpo geldituko da taldea. Halaber, talde bakoi-tzak badu txakurrek zikinduta-koa garbitu beharra .

Hiru dira aur ten Nafarroatik aur ten joango diren musher-ak: Ju l ian Zufiaurre tafallarra eta Iker Ozkoidi eta Enrique Murolas i ruindarrak. Ju l ian Zufiaurre tafallarrak 25 malamute dauzka bere etxean. Txakur puska hauek dira —huskyak, samoie-doarrak eta groenlandiarrekin batera— Pirenak onar tu ta dituen arrazetako bat . Indar t suenak di-

ra malamuteak, s'endoenak. Zu-fiaurrek hamabi txakur era-. mango ditu lasterketara, eta bere asmoa bukatzea da, ez besterik. «Hemengoen ar tean oijentsuekin ibiltzea espero dut», azaldu du, «baina bukatzea nahikoa izango litzateke».

Zufiaurre iaz txapeldun gelditu zen Baqueira-Bereteko (Lleida) eski estazioan egin zen Espainia-ko Txapelketan, eta gaur egun Euskal Herriko musher oneneta-koa dela esan daiteke, Enrique Murolasekin batera. Entrena-

. tzeko Tafalla inguruko pistak erabiltzen ditu, eta egunero ha-marrAik 30 kilometrora bitarte egiten ahalegintzen da. Hirure-h u n kiloko gurdia paratzen du txakurren atzetik, eta aurrera . Horixe da euskal zaleek duten beste zail tasunetako bat . Elur gutxi eta praktikatzeko toki es-kasak izanda, en t renamendua lur gainean egiten da u r tean ze-har , propi'o prestaturiko gurdie-kin, nahiz eta txakurren gustu-rako franko hobea izan elurra.

Iker Ozkoidi gazteak Iruñea eta Itzako zendearen inguruko pis-tak hartzen ditu egtmero, lan egin ondotik, txakurrak entre-natzeko. Berak huskyak ditu, eta Zufiaurrek- bezala, lehendabiziko aldiz har tuko du parte Pirena txapelketan, aurret ik Nafarroako eta Espainiako txapelketetan soilik korritu du-eta. Zortzi txa-kur ditu Ikerrek Iruñeko bere etxean, eta utzi dizkioten beste lau animaliarekin osatuko du eraman nahi duen hamarreko taldea. •

Federaziorik gabeko taldea HIRUROGEITA HAMAR bazkide biltzen dira egun Nelke Iruñeko Lerako Txakur Taldean, Donostiako Burundarekin batera Euskal Herriko ba-karra. Lasterketak bilatu eta antolatzea, j a rduera honi buruzko infor-mazio guztia bazkideei bideratzea, beste talde batzuekin ha r remanak lotzea, ekintzak antolatzea... federazio ba ten lana egiten du, azken finean, taldeak, horixe bai ta d a u k a n beharrik premiazkoena: onespen ofiziala.

Katalunian izan ziren aitzindariak gai honetan, eta bertako Neguko Kirolen Federazioaren b a r r u a n daude lerako txakurrekin lasterketak egiten dituztenak. Nafarroako talde hau , alabaina, Madrilgo federa-zioaren azpian dago, eta oraindik ez dute Espainian onar tu kirol gisa, nahiz eta Carlos Merino taldeko idazkariak azaltzen duenez, merezi-mendu nahikoak egin horretarako. «Oso kirol zaharra da, jende askok egiten duena eta ez dugu inolako laguntzarik, beti guk bilatu behar izan ditugulako gure finantzabideak. Hala ere, oraintxe sortzen; ari diren beste kirol mota batzuk, bazkide gutxiago izanda ere, kirola izendatzen dute».

Duela h i ru ur te eskas sor tu zen Nelke taldea, eta 1992an lehen exibizio-lasterketak egin ziren Lesakan, Itzan eta" Pitillasen. 1993-94ko denboraldian Nafarroako lehen txapelketa antolatu zen, eta Lesakan, Zuastin, Barañainen, Bergaran (Gipuzkoa) eta Pitillasen egin ziren lasterketak. Jak ina , denak lur gainean, propio pres ta tu tako gurdien gainean —entrenatzeko erabiltzen diren horiexek—. Iaz Lesaka, Itza, Barañain, Nazar, Bergara eta Abodiko mendizerra (azken h a u elur gainean) izan ziren lasterketak egiteko erabili ziren tokiak, eta taldeko partaide ba tzuk Italian jokatu zen Munduko Txapelketa, Espainiako Txapelketa 'e ta Kataluniako Ligako zenbait lasterketan aritu ziren.

Aurtengo txapelketan hiru lasterketa egin dira dagoeneko — Nazar, Altsasu eta Soria— eta bi gelditzen dira elur gainean —Belagua eta Linza (Huesca)— eta beste hiru lur gainean —'Tafalla, Berriozar eta Kalagorri (Errioxa)—. X

Julian Zufiaurre tafallarra, Espainiako Txapelketako lasterketa batean. Iaz txapelduna izan zen. : .- ; E G U N K A R I A

Iker Ozkoidi iruindarra, txakurrekin entrenamendu batean. E G U N K A R I A

Enrique Murolasek iaz hartu zuen parte Italian jokatutako Munduko Txapelketan. E . G U N K A R 1 A '.,:::.

1 2

Nafarkaria OSTIRALA,

' URTARRILAK

Xanti Begiristain

Gosegrebak eta gose grebak • Gaur egun guztiz n a b a r m e n a da Euskai Herrian

pairatzen dugun egoera ez-normalizatua. Hori,

honako gertaeretan froga dezakegu, esate bate-

rako: gatazkak, istiluak, mugidak, manifestaldiak,

bi lkurak, kontzentrazioak, irainak, a ten ta tuak ,

bandalismoa, atxiloketak (asko eta askotan arra-

zoirik gabe), t r a tu txarrak eta tor turak (benetako

demokrozia ba t ean nekez just if ika litezkeenak),

bahiketak, sakabanake tak , mehatxuak, estradi-

zioak, GALen kasua , gerra zikina, Galindo eta

Intxaurrondoko jokaerak apoiatzen dituztenak,

Arregi, Zabalza, Lasa, Zabala eta abar ren kasuak .

Askoz ere gehiago esan litezke, baina us te du t

adimen pixka ba t duen eta ulertu nah i duen edo-

norentzat aski dela. Bai, herri honen egoera oso

atezua da eta konpontzeko korapilatsua; h a u ez

da inongo sekre tua

inorentzat. Luzerako

izango dugu oraindik

zoritxarrez.

—Baina p e r t s o n a

guztiek ez al dute

berd i r i h a r t z e n b a

sufr imendua?— gal-

d e t u di t k i o s k o k o

egunkari saltzaileak.

— Nik b e h i n t z a t

b a i e t z u s t e d u t —

eran tzun diot.

—Eta o rduan ko-

m u n i k a b i d e e k zer-

gatik azpimarratzen

dituzte askoz ere ge-

h i ago z e i n u b a t e n

pai ramenak bestea-

renak baino? —in-

sist i tu du kioskoko

langileak.

—Ai laguna! Gure

a d i m e n e k i z a n g o

balute behar beste

argi tasun horrelako bitxikeñak ulertzeko, gu su-

perdota tuak izango ginateke— esan diot nahikoa

goibel kaleko ezagunari.

Izan ere, eta gorago adierazi d u d a n bezalaxe

gure gizarte hone tan bi aldetiko bortxakeria dago

gutxienez gizarte eta politikaren arazoari dagokio-

nez. Zein bortxakeria den handiena eta arrazoi

gutxiagokoa? Ba, nik ez dakit ziur, baina intui-

zioak esaten didan arabera eta inguruan jasotzen

d i tudan datuengatik, inolako zalantzarik gabe

esango n u k e indarkeriarik handiena es ta tuaren

sis temak prakt ikatzen duela (Polizia, Guardia Zi-

bila, GAL, Ertzaintza, eta abarrek). Baina, beno,

utz dezagun hor afera hori. Hemen ez du t de-

mos t ra tu nah i nork edo zeinek d a u k a n errurik

handiena, besteak beste, ez naizelako aditua, ez .

dudalako us te neure b u r u a horretarako gai denik

eta, gainera, orain hori ez delako nire xedea. Baina

errealitatea hementxe daukagu eta inor gutxik

u k a lezake Euskal Herri hone tan dugun gatazka

politiko larri eta konpongaitza.

Ziur aski, arazo honetan, beste guztietan be-

zalaxe, arrazoia ez da egongo alde ba tean bakarrik,

baizik eta bietan. Batzuk ez dira s an tu - san tuak

izanen eta bes teak kriminal hu t sak , ez, denek

izango dituzte beren zioak eta beren erruak. Ko-

menigarria izanen litzateke alde guztien ar tean

elkarrizketa has tea aztertzeko bakoitzak zein

arrazoi eta er ru duen; hortik, seguru asko, sor

liteke ab iapuntu eta oinarri sendo ba t bakegintzan

aurrera egiteko.

Baina bi tar tean, eta gizarte hone tan gehienak

behintzat ez garenez erabat gor eta i tsuak, batez

ere adimenaren aldetik, ba, gertatzen dena da,.

ikus ten dugula bereizkeria eta bazterkeria ugari

komunikabideen aldetik, batik ba t publiko eta

handienen eskutik. Hau guztia argiago uztearren

hiru adibide garbi ha r tuko ditut. Begira, azken

bolada luze hone tan euskal gizartean izaten ari

gara (eta askotan bai ta kanpoan ere) gose grebak,

manifestaldiak eta kontzentrazioak, beste ekitaldi

anitzen ar tean. Hara ba, komunikabide gehienen

arabera, badirudi Aldaia j a u n a r e n alde egiten di-

ren mobilizazio guztiak maiuskulaz idatzi behar

direla, eta Euskal Herria Askatu-ko j aun -andreen

mesedetan buru tzen direnak, aldiz, ematen du

izkiriatu beharko genituzkeela minuskulaz .

Bai, komunikabide nagus ien e ran tzukizundun

zareten horiek, jakin ezazue: gu, hiri tar a r run t eta

soilak, ez gara inozo edo zozoak eta ikus ten dugu

nola kolore bateko egintza guztiak iragartzen di-

tuzuen mila aldiz b u r u t u baino askoz lehenago,

nola informatzen duzuen gauzatzen diren bitar-

tean, eta azkenik, nola errepikatzen di tuzuen ma-

kina ba t aldiz egitate horiek b u k a t u eta askoz

beranduago ere.

Beste koloreko egintzak, berriz, nahiz eta lehe-

nengoak bezain ugari eta garratzak izan, edo agian

gehiago kopuruan eta mikatzagoak oraindik iza-

keran, diodan bezalaxe, komunikabide gehienek

isildu, eta bazter tu egiten dituzte.

Bai, irrati, telebista, egunkari eta aldizkari ge-

hienentzat euskal presoen alde egiten ari diren

gose grebak Minuskuloak dira. Horixe besterik ez

dut salatu nah i hemen. Hor konpon norbera bere

kontzientziarekin. •

Joxemiel Bidador

Euskal kaligrafo bi: Juan Itziar eta Pedro Madariaga

• Euskaidunok kultur lanetan etxetik at abondo aritu izan gareia bagenerra. eiitzateke, ez inoiaz ere, zerbait berria izanen. Espai-ñarren ororen ezaguna bada behar baino gehiagotan apika lotu gintzaizkiela eskribau eta notari lanbide ofizialeei. Aiabainan, eiegoke gehiegi soberan datu zehatzez horniturik horrelako baiez-tapen irmoak geure buruari berari oroitaraztea, bestenaz, kon-tuzar hutsal bilakatzeko arriskua egon daitekelakoz, eta hori, egia berau ez ezagutzea baino txarrago dateke.

Aipatu idaziari zalu trebe horietako bat Aragoi herrian aritu J u a n Itziarkoa genuke, XVI. mendeko Europan egon zatekeen kaligraforik hobereneiakotzat jo genezakeena, eta Durangoko Ta-biran 1522. urtean sortu zena hain zuzen ere. Gazte denboran, italian ibili omen zen bere idaztankera trebe ailkatu aihoz. 1547.ean Zaragozan finkatu zuen bizitokia, eta bertan, beste ianen artean irakasle gisa.aritu zen halabeharrez.

Bere teoriak eta jakintzak J u a n Vingles maiasturu frantsesak landu madari zurezko moldeetatik ateratako idaztian jaso zituen: Recopilacidn subtilissima intitulada orthographia prdctica por la cual se enseña a escirbir peifectamente, ansi por practica como por geometria todas las suertes de letras que mas en nuestra España y Juera de ella se usan. Zaragozan, Bartholome Narjerarenean, 1548an. Aragoiko erregeari eskeini liburu honek arrakasta itzela eskuratu omen zuen, edizio ugari izan zituela, bigarrena hain zuzen ere, Arte subttlissima por la qual se enseña a escribir per-

Jectamente izenburuaren azpian. Azkeneko edizioa 1973. urtean agertu zen Madrileko Hezkuntz Ministeritzaren babesean. Jus to Garcia Morales irakasleak paratua. Bertan, irakurtzen irakatsi' behar duen maisuari zenbait arau finkatu zion. Hain oihartzun zabalekoa izan bide zen bere iana ezen Felipe 11. erregeak berak deituta, Carlos printzearen idazkera irakasle izendatua izan zela.

Kaligrafia mailan bere ekarpenik nagusiena hizki baxtarta ze-ritzanaren gailentzea litzateke prozesalaren kaltez. Pedagogia ai-detik berriz, maisuei luzatu zien gomendapena haien ikasleek gaiak buruz ikasten utz ez zitzateh, hala nola, ikaslegoarekiko amul tsutasunaren beharra aldarrikatu zuen. Hau dena ikus daiteke bere Dtscurso de lo que mas conuiene al alumno que quisiere aprovechar en el arte de escribir: compendio de ciertas reglas y avisos muy utiles para el maestro que enseña a leer, el orden que deberia guardar cada uno ciiando comienza elapren-dizaje de la escritura.

itziarren ikaslerik nagusienen artean Francisco Lucas, Pedro Diaz Moranie, J u a n Sarabia edo Pedro Madariaga zeuden. Azken hau Arratiarra genuen, Dimako Oba edo barrendi auzoko Madaria baserrlkoa hain zuzen ere. 23 urte zituenerako, hau da, 1560. urterako, Genova, Milano eta Erroman egona zen. Zaragozatik pasatu ostean. Valenciarako bideari lotu zitzaion, hango uniber-tsitateko berak sortu ortografia kataderaren jabea izatera iritsi zelarik. Ospe haundia atzeman zuen bere metodoari esker. Usue-nean zenbait urtetan ikasten zena. berak sortu teknikari esker hilabete gutxitan ikas zitekeen, betiere bere hitzen arabera naski. Arratiarraren esanetan. hizki guziak triangelu eskaieno batek mugaturik behar ziren egon. Hau dena, Turiako hirian 1565.ean J u a n Meyen etxean argitaratu bere Libro subtilissimo intitulado honra de escrivanos l iburukian agertu zuen. Lana hiru zatitan banandurik dago. Lehendabiziko bietan idaztearen beharrezko-tasuna aldarrikatzen du zazpi elkarrizketetan, eta bi hilabetetan idazten ikasteko bidea azaitzen du beste bost elkarrizketetan. H i ruga r ren za t i an e u s k a r a r i b u r u z k o zenba i t b u r u t a p e n bazekartzan:De ios inventores de las letras, y orthographia en lengua vizcaina y quan elegante y antiguo es este lenguaje. Eus-kararen historiaz badihardu apologisteen ideiei jarraikiz, baina

resgarriak bildu zituen. Lan hau 1777.ean berargitaratu zen Ma-drilen bigarren aldiz Arte de escribir, orthographia de la piuma y honra de los profesores de este magisterio izenburuarekin Javier Santiago Palomaresek paraturik. •

Iruñeko Hiria Xake Torneo itxiko iehenengo jardunaldiko partida, 1995eko abenduaren 27an jokatua. Jordi Magem (Catalunya), 2.560 ELOkoa — Roman Slobodjan (Alemania), 2.500 ELOkoa.

1.e4,e5; 2.Zf3,Zc6; 3.Ab5,a6; 4.Ac6,d-c6; 5.0-0. Dd6. Endroke iuzea errazten duen arren, jokaldi bitxia. 6.Za3,Ae6; 7.De2,f6; 8.Zc4,Dd7; 9.Gdl,c5; 10.c3,Df7;

11.b3,Ac4; 12.C4. 12...,Ad6; 13.d4,b6; 14.e5,e5. 15.Zg5,De7; 16.f4. Ikus koadroa. Jokaldi indartsua izan da. Peoia janez.

gero, analisirako txanda zabalduko da. Garbi dugu zu-riak ederki leudekeela.

16,..,Zf6; 17,f5,0-0-0; 18.Ze6,dG-g8; 19.Ag5,g6; 20.aG-bl,f5; 21.f5,Gg5.

Agian, alfil-zaldi trukea galarazteko, gazteluen sarre-ra eragotzi nahian.

22.Zg5,e4; 23.Gd6. Gazteluen sarrera hortxe dago, 'Zf7' mehatxuarekin. 23 ,d6; 24.Gb6,Zd7; 25.Gbl,Dg5; 26.De4. Zaldia eman ondoren, partida biribiltzea besterik ez da

falta. 26,..,d5; 27.d5,Ec7; 28.d6 xa,Ed6; 29.De6 xa,Ec7;

30.Gdl,Dd8; 31 ,f6,Gf8; 32.f7,a5; 33.Dd6 xa,Ec8; 34.Da6 xa,Ec7; 35.Dd6 xa,Ec8; 36.Da6,xa,Ec7; 37.Da5 xa,Ec8: 38.Da6 xa.Ec7; 39.Da5 xa,Ec8; 40.Da6 xa,Ec7 41 .De6,Ec8; 42.Gd6,Ec7; 43.Dd5,De7; 44.Dc6 xa,Eb8 45.Db5 xa.

Matea saihestezina denez, beltzek etsi egin zuten.

1 2

Nafarkaria OSTIRALA,

' URTARRILAK

Remote: lanpostu berriak sortzeko Cederna-Garalurrek Nafarroako nekazal guneetako emakumeentzat plan telematikoa jarriko du martxan

urki, Nafarroako ne-kazaritza guneetan

bizi diren emakumeei zu-zenduriko Remote ekimen berritzailea jarriko da mar-txan. Remotek, teknologia telematikoa, telelanaren teknikak eta enpresaren kudeaketa uztartzen ditu eta enpresa propioa sortu edo beren lanean hobetu nahi duten emakumeei zu-zendua dago.

Irene Arrizurieta /Iruñea

CEDERNA-GARALUR, Nafarroa-ko Landa Lurraldeen Garapene-rako elkartea da Remote proiek-tuaren egilea eta bultzatzailea. Aipatu proiektua esperimentala da eta Europako Batasuneko Now II ekimenaren atal ba t da. Marta Mañas, Cederna-Garalu-rreko aholkulari teknikoa da eta nekazaritza eskualdeetan apli-katzen diren. teknologia berrien alorrean aritzen da lanean. Bera da, Marian Serranorekin batera, e k i m e n a r e n a r d u r a d u n a e t a azaldutakoaren arabera, Remote «proiektu esperimentala da eta ez da soilik teknologia berriak ikas-teko ikastaro a r run t bat . Remo-tek, t eknologia b e r r i e n e spa -

, r ruan emakumeentza t lanpos-tuak sortu edo bul tzatu nah i di-tu». Baina, Remote planean soilik i n f o r m a t i k a e t a i nge le sa edo f rantsesa dakiten eta ikasketa ertainak edo goi mailakoak di-tuzten emakumeek har tuko dute parte.

Europako Batasuneko beste her r ia lde b a t z u e t a k o hez ike ta erakundeekin ba tera gara tuko du Remote proiektua Cederna-Gara lu r rek . P ro iek tua ren hel-b u r u a argia da Marta Mañasek dioenez. «Teknologia befr ien es-pa r ruan batik bat , Nafarroako nekazaritza gunee tan bizi diren emakumeei lana lortzea erraztu nahi die ikastaroak edo bere enpresa propioa sortzeko ideiak eta aukerak eman». Ildo berean, Nafarroako nekazaritza guneak hus t en ari direla aintzat har tuz, e k i m e n a k e s k u a l d e h a u e t a n lanpostu finkoak sortu nah i ditu eta bide batez, populazioa finka-tu.

Europako Batasuneko beste herrialdeekin hartu-emanak izateko aukera • Plana, Euro-pako Batasuneko Leader ekime-nak, Nafarroako Gobernuak eta C e d e r n a - G a r a l u r e lka r t eak fi-n a n t z a t z e n d u t e e t a o ra ind ik erabakitzeke dagoen herrialdeko nekazaritza gune ba tean jarriko da martxan. Nafarroan ber tan izango den arren, ikasleak tek-nologia hauek lantzen dituzten Batasuneko beste herrialde ba-tzuekin ha r remane tan egon eta lan egin ahal iza'nen du. Mañasek azaldu duenez, «gurekin lan egi-nen duten^ Batasuneko erakun-deak, p res takuntzan eta tekno-logia berrien lan m u n d u a n ema-kumearen berd in tasuna ahalbi-

Tele'matikaren bidez emakumeak nahi duen momentuan eta etxetik bertatik lari egiteko aukera izanen du. J ' O X B L A Ç A L L E

detzeko pres takuntza eta iker-kuntza lanetan aritzen dira: Di-mitra Grezian edo Er resuma Ba-tuko Manchester hirian dagoen teknologia i n fo rma t ikoen Wo-mens Electronic Village Hall zen-troarekin esaterako eta horiekin h a r t u - e m a n a k izateko a u k e r a dago».

Marta Mañasen iritziz, Remote proiektuaren bidez, telematika-ren teknologia lan mota askotan aplikatu daiteke, baina beti ere zerbitzu sektorean. «Lan tipoak o s a zabalak dira. Oso esperien-tzia desberdinak ezagutzen di-tugu Er resuma Ba tuan edo Bel-gikan. Batzuetan ez dute funtzio-natzen, baina horrek ez du esan nahi aktibitate horietan bakarr ik aplikatzen denik». Egun, infor-matika eta komunikabideak uz-tartzen dituen telematika asko aplikatzen ari da: cad-can (orde-nadorez egindako diseinua) ofizi-na teknikoetara, artxibo mante-n imendue tan , teleidazkaritzan, t e le i tzu lpenean , au toediz ioan , enpresetako kontabili tatean edo nominen k u d e a k e t a n . Korres-pontsaliak dira eta enpresa edo erankundeentzat zerbitzu oro-korrak eman ahal ditzakete».

Espainian eta Europan ez dago horrelako beste lan heziketarako planik • Remote plana berria da Batasuneko beste herrialdeetan ez baitute horrelakorik. Ceder-na-Garalurreko aholkulari tek-nikoak dioenez, «egun dauden heziketa eta metodologietan oi-narritzen da plana, baina mar-t x a n j a r t z e n d u g u n h e i n e a n ikertu eginen dugu. Honek esan nahi du, metodologia eta hezike-tarako material berria sortuko dela eta ikasleek beraiek eginda-ko lanaren bitartez osatuko da plana, nolabait sortzen lan egin beharko dute». Halaberean, Re-

motek nekaza r i t z a g u n e e t a k o emakumeei egungo teknologie-tan pres takuntza eskaintzen die eta edukina bera ere orain arte dagoenaren bestelakoa da, infor-matika, telekomunikabideak eta enpresen kudeaketa uztartzen dituelako. Gainera, beste ikas-taro batzuek eskaintzen ez di-tuzten oso eremu praktiko inte-resgarriak ditu. Mañasek azaldu duenez', «batetik, a ipatu tekno-logia berri hauek benetako egoe-ra errealetan aplikatuko dira eta ha r tu -emane tan egonen dira la-nean gauden Europako Batasu-neko beste herrialdeetako ikas-leekin, praktikak nazioartekoak izanen baitira. Bestetik, ikasle bakoitzak bere enpresa proiek-t u a egin beharko du. Gogoeta egin beharko du telezerbitzuetan errentagarri izan daitekeen pro-duk tu bat i buruz, eta telematika eta telelana bere aktibi tatean no-la uz tar tu aztertu beharko du».

Remote planak telematikarekin lan

egiten duten Europako

BatasUneko beste enpresa batzuekin lan egiteko aukera

ematen du

Ikastaroa, bereziki, enpresa propioa

sortzeko asmoa edo lanpostuan hobetu

nahi duten emakumeei

zuzentzenzaie

Marta Mañas da Remote planaren arduradunetako bat. J O X E L A C A L L E :

Ekimenak harrera ona izan du CEDERNA-GARALUR Elkartea iragan aben-duaren 27an has i zen bilerak egiten Nafarroa-ko iparraldeko nekazari-tzako guneetan Remote proiektuaren berri emateko. Ekimenaren bultzatzaileek oso pozik daude orain arte egin dituzten bileretan ema-kume franko agertu de-lako. Dagoeneko, Saka-na, Larraun-Ultzama, Leitzaran, Zaraitzu, Erronkari, Agoitz-Irun-berri eta Zangozako in-gurue tan egonak dira, eta Agoitzen egin zuten

deialdira, esaterako, 35 emakume agertu ziren ekimenaren berri jaki-teko. «Uste baino harre-ra hobea izan du Remo-tek, eta 25etik eta 35 ur te ra bitarteko ema-kume ugari hurbi ldu di-ra egin di tugun bilere-tara», azaldu du-baikor Mañasek. Baztan, Ma-lerreka eta Bortzirietako emakumeekin gaur iza-nen dute informazio bi-lera, eta hortik aurrera ikastaroaren pres ta-kun tzan bete-beteah sar tuko dira.

Remote ekimenak an-

tzekoak izanen diren bi ikastaro eskainiko ditu heldu den otsailetik 1997ko abendura bi-tar tean eta guztira 30 leku ditu. Ikastaro ba-koftzak 11 hilabete iraungo du, eta gehienez 15 ikaslek h a r t u ahal izango dute parte. Izena emateko epea ilbeltza-ren 18an akituko da, eta ondoren, leku gutxi di-renez, hau take t a probak eginen dira. Ikastaroan 400 ordu teoriko ema-nen dira. Prakt ikak nor-beraren ikastaroaren eta enpresa proiektuen

garapenaren arabera-koak izanen dira, eta ikasleak, hori aintzat" har tuz, nah i adina egin ahal izanen ditu. Ma-ñasek dioenez, «ikasleak b u r u a n duen proiektua garatzen lagunduko diogu. Ikasleak bere proiektua aur re ra ate-ratzeko elkarteko ira-kasleengandik, Leader Europako ekimenetik eta Cederna-Garalurre-tik laguntza teknikoa lortuko du, eta dirula-guntza eskaintzeko au-kera ere begiratzen ari gara», X

1 2

I Nafarkaria OSTIRALA,

URTARRILAK

1 2

• Joaquin Perez Seoane • Iruñeko Xake Torneoko zuzendaria

«Ez dugu ikuskizun hutsa nahi» ordi Magem katalu-niarra nagusitu zen

joan den larunbatean amai-tu zen Iruñeko VI. Xake Txa-pe lketa Irekian, Julio Granda eta Miguel Ulesca-sen aurrean. Txapelketa oso lehiatua izan da, eta Joaquin Perez Seoane zu-zendariak dioenez, heldu den urtean izena duten jo-kalariak ekarri nahi dituzte Iruñera.

Alberto Barandiaran / Iruñea

XAKEZALE amorra tu honen us -t e tan , a z p i m a r r a g a r r i e n e t a k o a izan da txapelketan zehar nafa-rrek izan du ten egitekoa, eta luze gabe horietako batek — Unai Gar-bisuk, seguru aski— torneo itxia jokatuko duelakoan dago. Perez Seoanek azpimarra tu du, hala-ber, De la Villa maisua nafar gaz-teekin egiten ari den lana.

• Torneoaren balantzea egitean emaitza ona izan zela esan ze-nuten. Zerbait azpimarra zite-keen bereziki? Torneoan maila ona izan zela

esan genuen arrazoi batzuenga-tik. Hasteko, inoiz baino jokalari nafargehiago izan direlako torneo irekian. Halaber, interes handia-goa s u m a t u dugu, orokorrean, xakeari buruz — jokatu dutenen ar tean 14 infantil mailakoak izan dira—, eta gure jokalaririk One-nak, Unai Garbisuk, irabazi egin zion Mel lado m a i s u h a n d i a r i . Unai da onena, eta berarengan i txa ropen h a n d i a d u g u j a r r i a , b a i n a a tzet ik b a d a t o r xake la r i m u l t z o b a t G a r b i s u r i g o r r i a k i k u s t a r a z t e k o ga i d e n a . Oso kontent gaude torneo itxiarekin, nahiz eta part ida askotan parra egin dutenjokalar iek. Denekus t e genuen Illescas nagusi tuko zela, eta berak ere horrela pen t sa tu zuela ' .te dut . Azken par t idetan nahi izan zuen par ra egin, eta Feli\ if.k irabazi egin zion; az-

«Ez dugu Torneo Itxiaren kategoriara igo nahi, gure

ustez nahikoa erakargarña delako maila hori Torneo

Ireki polita egiteko»

kenean, lehena izan beharrean, h i rugarrena gelditu zen. • Partidak aztertzean nabari

izan da berdintasuna izan dela gehienetan. Horrek ikusgarri-tasuna kendu dio jokoari? Partida onak ikusi dira. Ber-

d in tasun handirik ez da izan, as-paldian ekartzen ditugulako tor-neo hone ta ra maila handiko joka-lariak. Parrak izan dira, egia da, eta ba tzuk aurret ik hi tzar tuta-koak izan dira, hala nola De la Villak eta Illescak joka tu zuten par t idan izan zena. Baina beste par ra ba tzuk —Illescasek eta Lju-bojevicen artekoa, kasu—, joko-aren ondorio izan dira, borroka-tuak. Torneo irekian ere izan dira hi tzar tutako parra batzuk, baina horrekin ezin da ezer egin. Partida ederrak ikusi dira, ha ia ere.

Joaquin Perez Seoane. J O X E L A C A L L E

• Hitzartutako parrak hizpide izan z e n i t u z t e n torneoaren amaiera ekitaldian. Zerbait egin daiteke hori buruz? Torneo itxian ezin da ezer egin,

joka la r i bo r roka la r i agoak bila-tzea ez bada , eta hori dagoeneko egiten dugu. Adibidez, gurekin egon da ur te zenbai te tan J u d a -xin, eta gizon honek ez du inoiz etsitzen. Part idaren bila doa beti. Zvianginsevek eta Ljubojevicek ere ez dute inoiz amore ematen part ida erabat galduta. ikus ten du ten arte. Toreno irekian, ber-din. Ezin ditugu a r au ba tzuk jarr i bereiz teko p a r r a k eta b e s t e a k , ba ina irekian zenbait a r au a ldatu nah i di tugu borroka handiagoa izan dadin. Oraindik ez dakigu nola, ba ina modu ba t izan daiteke pub l iz i t a te h a n d i a g o a e m a t e a , au r t en etorri diren 12 maisu han-di horien partez 25 etor daitezen. Jak ina , sari berberak eta jende gehiago baldin badago, ezin di-tuzte par t idak hitzartu.

• Jokalariak, askotan, nazioar-teko puntuazioari begira daude etengabe. Horrek eragina izan

dezake jokoan, puntu guztiak kalkulatzen direnez gero? Torneo itxian egunero epaileak

ematen die jokalariei beren sail-kapena ren berri, jaki teko zer ira-bazi edo zer galdu duten . Horrela, jokalariak badaki zer egiten ari den sai lkapen profesionalari be-gira. Torneo irekian lortu nah i dugu jokalari na fa r gehiagok izan dezatela nazioarteko puntuazioa , ELO dutenei irabaziz gero esku-ra tu egiten da-eta.

• Torneoa hamahirugarren to-kian dago munduan egiten di-renen artean. Asmoa al da maila igotzea, hobetzea? Ez dugu torneoaren kategoria

igo nahi , gure us tez nahikoa era-kargarr ia delako maila hori tor-neo i reki pol i ta egi teko, n a f a r guztiak t reba daitezen eta xakea bul tza dezagun. Ez zaigu intere-sa tzen ikuskizun hu t s a , kirola egin nah i dugu-eta . Horretarako, bidea utzi beha r dugu nah i duen guztiak par te h a r dezan txapelke-ta hone tan .

• Eta noiz iritsiko da Unai Gar-bisu torneo itxira?

Laster izatea nahiko nuke , bai-n a hori Unaik berak erabaki be-ha r du, orain duena baino ELO handiagoa behar duelako. Txa-pelketa honek d a u k a n maila jais-tea ere ez da komeni —jokalari h a n d i a k ekar r i a h a l izateko—, eta, beraz, bere maila hobetu be-ha r du Garbisuk. Orain ikasten ari da, eta horrekin ja r ra i tu beha r du . Nire ustez, uda hone tan zorte pixka ba t baldin b a d a u k a ikaske-tekin, eta torneo ba tzue tan par te h a r t z e n b a l d i n b a d u , e m a i t z a onak lor ditzake falta zaizkion p u n t u ho r i ek lor tzeko. Beraz , a k a s o h e l d u d e n t x a p e l k e t a n ikusi ahal izango dugu Garbisu handiekin.

• Gazte horren igoeran zerikusi-rik izango du De la Villa mai-suaren lanak. Jak ina . Kontuan h a r t u behar

" da Garbisu Espa in iaka txape ldu-n a dela jubeni letan, eta hori De la Villak eginiko lanari esker izan da, neurr i ba tean . Niretzat, ira-kasle hobea da jokalaria baino. Badaki i rakas ten eta jokalarien maila asko hobe tu da. /

s o s l a i a

Oberena taldeak urtero-ur-tero antolatzen duen Iruñeko Xake Txapelketaren arima Joaquin Perez Seoane da, eta pozik amaltu zuen ha-

gitz larunbatean sariak eman zirenean. Kirol ar-loari erreparatuta, ez da sobera disttatsua izan

mamienjokm. baum umiz \ hair 10 nafar gehiago aritu da bertari. cta horixc da torneoaren helburu nagu-

sietako bat.

Hcldu dcn uricari begirti. zenbait aldakeia egin be-harra azpimarratu zuen

Perezek, horien ariean hi-tzartutako parrak gehiegi ctrppika ez daitezen mm-mak. era tzen handtkojo kaiariak eia gazteak tar-

tekatzeci.

Ordu asko kentzen badiz-kio ere, torneoak poz han-diak ematen dizkiola dio. etci gogoan du batez ere clena ongijoan ondoren

torneoa bukatutzat emaien daten unea, Hurrengo ur-