• Nola finkatzen da zenbat ordu lan egingo den?• Nola finkatzen da jaso beharreko soldata?• Zergatik batzuk soldata handiak dute eta beste batzuk hain txikiak?

7.U.D.:LAN MERKATUA

Lan Merkatua aztertzen badugu, printzipioz zenbat langile kontratatuko diren eta zein soldatarekin lan eskaintzak eta lan eskariak finkatuko dute

Lan eskaintza familiak egingo dute

Lan eskaria enpresek eta sektore publikoak egingo dute

Soldata

kopurua

Lan eskaintza

Lan eskaria

7.U.D.:LAN MERKATUA

Lan merkatuanfamiliek eskainiko dute lana

eta enpresek eta sektore publikoak eskatuko dute faktore hau

Printzipioz lan merkatua beste merkatuak bezala funtzionatzen du ,

gehiegizko eskaria edo eskaintza ematen bada

soldata igoz edo jaitsiz automatikoki oreka puntura iritsiko da.

Lan eskaintza: Soldata bakoitzeko zenbat pertsona dauden prest beraien lana emateko.

Lan eskaria: Soldata bakoitzeko zenbat pertsona kontratatzeko prest dauden enpresek

7.U.D.:LAN MERKATUA

LAN ESKARIA enpresek eta sektore publikoak egingo dute eta faktore hauek baldintzatuko dute besteak beste :•Soldatek•Produktibitateak•Langileei eskatzen zaion prestakuntza•Ekoizten duten produktuaren eskaria.•.......

LAN ESKAINTZA familiek egingo dute eta faktore hauek baldintzatuko dute besteak beste :•Soldatek•Biztanleria (jaiotze tasa, biztanleriaren adina, migrazioak) •Gizartearen baloreak (emakumearen rol-a, lan egiteko behar den adina, derrigorrezko ikasketak.....•Jarduera tasa •..........

7.U.D.:LAN MERKATUA

Errealitatean eskaintza kurbak honako forma bat du:soldata bateraino , soldata igo ala eskaintza handitzen da baiona, soldata horretatik gora soldata igo ala eskaintza gutxitzen da

Lan eskaintza

7.U.D.:LAN MERKATUA

Lan eskaintza

Lan merkatuaren oreka horrela geratuko litzateke

Merkatuak finkatzen duen orekako soldata Se izango litzateke eta kontratatutako langile kopurua Te

Finkatzen den Soldata Sl izango balitz gehiegizko eskaintza emango zen T1 kontratatzeko prest daude enpresek eta T2 langile kopurua eskaintzen da, beraz langabezia emango litzateke

7.U.D.:LAN MERKATUA

Lan eskaintzaLan eskaria

Langabezia

Orekako Soldata

kopurua

Lan eskaintza

Lan eskaria

•Zenbat eta eskaria handiagoa izan orduan eta soldata altuagoa izango da (S1)

•Zenbat eta langile gutxiago izan baldintzak betetzen, eskaintza txikiagoa izango da eta soldata handiagoa (S2)

S1

S2

7.U.D.:LAN MERKATUA

Soldata

kopurua

Lan eskaintza

Lan eskaria

•Biztanleria handitzen bada (adibidez etorkin asko daudelako) Lan eskaintza handituko da eta soldatak jaitsiko dira (S2)

Produktu horrek eskaera handia badu merkatuan ,hori egiteko langile asko eskatuko dira eta eskaria handituko da, eta orekako soldatak ere handiagoa izango da (S1)

S1

S2

7.U.D.:LAN MERKATUA

Orekako Soldata

kopurua

Lan eskaintza

Lan eskaria

Teorikoki lan eskariak eta lan eskaintzak finkatuko lukeen orekako soldata , baina lan munduan lege asko daude lan mundua arautzen, besteak beste

•Gutxieneko soldataren legea

•Arlo bakoitzeko Hitzarmen kolektiboak

•.......

Arau horiek finkatzen duten soldata orekakoa baino txikiagoa bada ez da ezer gertatzen, aplikatuko zen soldata, merkatuak finkatutakoa izango litzateke (Orekako soldata)

Arauk finkatzen duten soldata

7.U.D.:LAN MERKATUA

Orekako Soldata

kopurua

Lan eskaintza

Lan eskaria

Arau horiek finkatzen duten soldata orekakoa baino handiagoa bada (S1),

gehiegizko eskaintza emango zen,

langile gehiago daude prest lan egiteko (K2) eskatzen diren langileak baino (K1)

Beraz Soldata horretan langabezialangabezia emango zen

Arauk finkatzen duten soldata

S1

Langabezia

7.U.D.:LAN MERKATUA

• Lan merkatua oso arautua dago, berez ez da lehia osoko merkatua.

• Gobernuek esku hartzen dute lan arau askoren bidez, enpresei eta enpresariei baldintza eta muga batzuk jarriz, beti ere langileak babesteko eta hauek defendatzeko

• Finkatzen dira, besteak beste:

Gutxieneko soldata

Gutxieneko adina lan egiteko

Gehienezko lanorduak

Derrigorrezko oporraldiak

Lanerako segurtasun eta higiene baldintzak,

Kanporatzeko oztopoak

…......

Lan merkatuaren esku hartzea

7.U.D.:LAN MERKATUA

HITZARMEN KOLEKTIBOA

LANGILEEN ESTATUTOA

LAN KONTRATUA

Arau horietatik sortuko dira langileentzat eta enpresarentzat hainbat eskubide eta betebehar

•Zenbat kobratu, noiz, nola.....

•Zenbat ordu lan egin

•Oporraldiak

•Langilearen kategoria

•Egin beharreko lana

•Zein zigor izan dezakeen

•Zein lan jantziak eman eta erabili behar dituzten...........

Arau bat da, langileen eta enpresarien negoziazio baten ondoren lortzen dena, lan baldintzak ezartzen dituena geografikoki eta sektoreka

Ba daude ere enpresa hitzarmen kolektiboak

Langileen betebeharrak eta eskubideak arautzen dituzten lege multzo bateratua

Lan kontratuak arautzen dituen legea

GUTXIENEKO SOLDAREN LEGEA

7.U.D.:LAN MERKATUA

kontratatu

Enpresek kontratatzen dute

Familietako kideak kontratatzen dituzte

INEM- ek

BITARTEKARI LANAK EGITEN DITU normalean

LAN KONTRATUA SINATZEN DA

7.U.D.:LAN MERKATUA

LAN KONTRATU MOTAK:

• MUGARIK GABEKO KONTRATUA (LANGILE FINKOAK ):

• MUGA JAKIN BAT DUTEN KONTRATUAK :

LANA EDO ZERBITZUA BURUTZEKO KONTRATUA EKOIZPEN ARRAZOIGATIKO KONTRATUAK

BITARTEKARI-KONTRATUA

ERRETIRO PARZIALA (Txandaketa-kontratua , errelebo kontratua)

PRAKTIKETARAKO LAN-KONTRATUA

TREBAKUNTZARAKO-KONTRATUA

Goiko edozein kontratu DENBORA PARTZIALEKO KONTRATUA izan dezake

7.U.D.:LAN MERKATUA

Biztanleri Aktiboa

JARDUERA TASA =-------------------------------------X 100

Guztizko biztanleria

Guztizko biztanleriatik zeintzuk dauden lanean edo lanerako prest

Lan merkatua aztertzeko jarduera tasa eta langabezi tasa erabiltzen dira:

Langabetuak

LANGABEZI TASA =----------------------------------X 100

Biztanleri Aktiboa

Lanean edo lanerako prest dauden horietatik zeintzuk dauden langabezian

Lan merkatua aztertzeko eta honen bilakaera aztertzeko tasa hauek sexuaren arabera edo tasen bilakaera aztertuz erabiltzen dira

LAN MERKATUAREN AZTERKETA

7.U.D.:LAN MERKATUA

BIZTANLERIA

BIZTANLERI AKTIBOA BIZTANLERI EZ AKTIBOA

Langileak Langabeak•Jubilatu edo erretiratuak•Ikasleak•Etxeko andreak : lan bila ez badaude•Lanerako ezinduak

Langileak zentsu

hertsian

Lan ordaindua dute nahiz eta baxan

egon

Aktibo marginalak

Lan ordaindua egiten dutenak baino

denbora laburragoan: urtaroko lana

dutenak

Lan ordaindua egiteko behar den adin eta gaitasun fisiko eta psikikoa dute, baina ez dute lanik aurkitzen

7.U.D.:LAN MERKATUA