19 2013ko ABENDUA. Ezkertiar eta Abertzaleeen aldizkaria

“Indarkeria-ezamunduan,

indarkeria-ezaEuskal Herrian”

AZTERKETA >> 8

“Eleakmugimendua”

ELKARRIZKETA >> 12

Ignacio Sanz, MOC-eko kideaELKARRIZKETA >> 3

zkerraBerriezkerra aberrialdizkaria

Desobedientziazibila

zkerra Berrialdizkaria

EzkerraBerriFundazioakgizartean eztabaidazabaltzekoegiten duenekarpena.

Erredakzio taldea:

Patxi ZabaletaRebeka UberaDani MaeztuAser LertxundiA. Iturriagaetxebarria

Diseinua:Aser Lertxundi

Inprimategia:Iratxe grafika

esobedientzia Zibilaren aintzindaritzat hartua izana da Thoreau eta, bere hitzak oi-narri hartu nahi izan ditugu, gaur egungo egoeran desobedientzia zibilaren beharra azpimarratzeko.

Desobedientzia Zibilak oinarri demokratikoak onartzen ditu, baina oinarri horietaz baliatuz lege bidegabeak egiten direnean, eta zalatzeko beste aukerarik ez dagoenean, Desobedientzia Zibila ezinbesteko tresna bihurtzen da. Badira munduan zehar Desobedientzia Zibilean oina-rrituriko milaka adibide gure gizartean eragin izan dutenak: Ghandi, Martin Luther King eta Mandelak eginikoak esate baterako; baina horren urrun joan beharrik gabe, euskal jendarteak ere ekintza esanguratsuak bideratu izan ditu Desobedientzia Zibilean oinarrituz: ikurriñaren al-darrikapenak, soldaduzkaren aurkako mugimenduak, presoen aldeko mugimenduak egin izan dituztenak, Stop Desahucios eta bankaren aurkakoak, 25M mugimenduak eginikoak, Katalu-nian independentzia bidean hainbatek aldarrikatzen dutenak...

Desobedientzia Zibilak baditu bere ezaugarriak, helburu pertsonaletatik haratago eta norba-nakoak zigorra jasotzeko arriskupean agintean dagoenari iritzia aldatzera behartzeko eginiko ekintza kontziente, baketsu eta publikoa. Gaur egungo garaian, Desobedientzia Zibilaren be-harra azpimarratu nahiko genuke. Alde batetik, giza eskubideetan ematen ari den atzerapausua nabarmenak baitira: Justiziaren lege berriak, langilegoaren aurka harturiko neurriak, greba legea aldatu nahia, etab. eta bestaldetik izaera desberdindua dugun lurraldeekiko eraso konstantea: LOMCErekin datorren hezkuntza zentralizatzeko nahia, lurralde desberdinduak Madrili men egiteko hartzen ari diren neurri legalak, ikurriñen legearen aplikazioa, etab.

Horren guztiaren aurrean, zerbait egin beharra dago, eta zerbait horrek ondorio pertsona-lak izan ditzake. Galdera da: zein puntutaraino gaude prest Desobedientzia Zibilaren bitartez pausuak emateko? Erraza da espazio ezberdinetan lanean dagoenari zer egin behar duen es-atea, baina, gu leku berdinean baldin bageunde, prest egongo ginateke pauso horiek emate-ra? Esate baterako, herritar askok eskatzen dute herrietan Espainiako bandera ez jartzea eta soilik ikurriña zintzilikatzea. Espainiako bandera zintzilik ez dagoen espazioetan Urkijok legea betearazteko errekerimenduak egiten ari da behin eta berriz, eta tresna juridikoez baliatuz herrietako agintariek ez dute legea bete beste erremediorik, beti ere, Desobedientzia Zibila aplikatu ezean eta ondorioz inhabilitazioak eta maila pertsonaleko beste hainbat ondorio jasan ezean. Beraz, Desobedientzia Zibila kolektiboki bultza badaiteke ere, ondorioak pertso-nalak dira eta ondorioz erabakia esan bezala kontzientea eta pertsonala izan behar du eta ez inolaz ere behartua.

Datozen orrialdeetan, pausoak eman dutenen bizipenak eta motibazioa aztertzen eta lantzen saiatu gara. Desobedientzia Zibilari buruz hausnartu eta etorkizunean Desobedientzia Zibi-la aplikatu ahal izateko beharrezko baldintzak sortzen joateko pausoak nola eman aztertzen saiatuko gara.

D

Edito

riala

Datorren aleko gaia: MEMORIAe-mail bitartez zuen artikuluak bidal ditzakezue.Ale bakoitzean josotako 2 iritzi artikulu argitaratuko dira. ANIMATU!

Aduanaren Txokoa 16-1831001 IRUÑA

www.ezkerraberri.org Tel: 948206362fundazioa@ezkerraberri.org

“Gobernu batek bidegabeki espetxeratzen duenean, pertsona

zuzenaren lekua espetxea da” Thoreau.

l Movimiento de Objeción de Conciencia (MOC) está extendido por todo el mundo. En Euskal Herria se fueron organizando a finales de

los 80 con el objetivo coyuntural de erradicar la pres-tación del servicio militar obligatorio y con objetivos más amplios como la desmilitarización mundial. Son muchas las acciones simbólicas, originales, valientes y graciosas que el colectivo ha ido realizando durante estos años; acciones que mas allá de buscar el enfren-

tamiento directo, buscan la crítica social y la reflexión; acciones no-violentas que muchas veces conlleva asu-mir consecuencias individuales extremas, como le está ocurriendo a Ignacio Sanz.

A los pocos años de empezar la campaña a favor de la insumisión, Ignacio Sanz se acerco al Movimiento y desde entonces milita en el con mayor y menor inten-sidad.

E

>>

Igna

cio

Sanz

, act

ivis

ta d

el M

OC

.“La Desobediencia Civil es un instrumento más de la lucha no-violenta”

3

Elka

rriz

keta

Actualmente estas imputado por atentado a la auto-ridad y lesiones tras un acto de acción no-violenta. ¿Cuéntanos en que consistió la acción y cuál es tu situación actual?

La acción fue bastante simple: algunos activistas nos encadenamos en frente de una exposición militar en Bilbao y en el revuelo formado sustrajimos un casco militar de la exposición, finalmente, a los pocos días el casco fue entregado en el Museo de la Paz de Gernika con una flor plantada en su interior.

En el acto de entrega estuvieron apoyando la iniciativa Natxo de Felipe, Pedro Ibarra y representantes de co-lectivos como Gernika Gogoratuz, Ekologistak Martxan e Ideatuz.

Nuestro objetivo era reivindicar que las únicas exposi-ciones militares admisibles eran aquellas que denuncia-ran las atrocidades que se dan el las guerras.

¿Eras consciente a la hora de llevar adelante esta ac-ción de las posibles consecuencias que esta te podría acarrear?

Antes de llevar a cabo una acción de esta tipología te-nemos la costumbre de analizar todas las consecuen-cias posibles. En realidad la mayoría de estas acciones suelen ser consideradas faltas, pero en este caso un ertzaina me acusó de desacato y de haberle creado le-siones. Una de nuestras premisas en estos actos es la de recurrir a la resistencia pasiva con el consiguiente pe-ligro de recibir lesiones y no contestar violentamente.

Sabía que era algo que podría suceder y sinceramente agradezco todas las muestras de apoyo que estoy te-niendo. Tengo claro que el eco que conlleva una acción de esta tipología es positiva y estoy dispuesto a asumir las consecuencias de mis acciones, pero debo de admi-tir que no por ello no tenga miedo.

Mucha gente, tras terminar con la obligatoriedad del servicio militar, daban por terminada la activi-dad del MOC. Pero seguís en activo. ¿Qué función cumple el MOC hoy en día?

El objetivo final del MOC es un mundo mas justo, sin guerras, sin armas... El terminar con la obligatoriedad del servicio militar no era mas que un paso hacia el ob-jetivo final.

Hoy en día el MOC de Bilbao trabaja en 3 líneas dife-renciadas:

1.- Línea antimilitarista:

Consiste en la denuncia activa de las guerras y las inter-venciones camufladas como humanitarias.

2.- Línea en contra del gasto militar:

Se podrían definir dos áreas diferenciadas: industria ar-mamentística y objeción fiscal. Por un lado mediante la objeción fiscal se quiere evitar que los gobiernos usen los impuestos para seguir alimentando la industria ar-mamentística y por otro lado denunciamos las empre-sas que se dedican a esta labor.

3.- Línea de difusión de la no-violencia activa.

Nuestro objetivo es difundir instrumentos de lucha éticamente mas aceptables como la Desobediencia Civil. El no usar armas no quiere decir que uno tenga que aceptar las injusticias sociales que se den, necesita instrumentos para reivindicar sus Derechos. La deman-da de distintos movimientos (movimientos feministas, 15M, Stop Desahucios...) de instrumentos en este aspec-to nos han empujado a compartir nuestra experiencia y nuestras reflexiones. Es por ello que los últimos años hemos cogido el relevo de “Bidea Helburu” en la orga-nización de las jornadas sobre la “No-violencia activa”.

>>

4

Elka

rriz

keta

¿Cómo defines la Desobediencia Civil?

La Desobediencia Civil es una forma concreta de ac-ción directa no-violenta. Una de las características de la Desobediencia Civil es que es ilegal, se desobede-cen las leyes que están en vigor. Se puede decir que en nombre de la legitimidad se vulnera la legalidad.

¿Y qué es una acción directa no-violenta?

Son todas aquellas acciones que sin uso de violencia reivindican un cambio político o social. Históricamente casi todos los movimientos han practicado la acción directa no-violenta: manifestaciones, pintadas, reparto de folletos, boicots, etc.; pero no había consciencia de que estaban ejerciendo un tipo de lucha no-violenta. Hoy en día se está cogiendo consciencia de que la ac-ción directa no-violenta es un instrumento de lucha muy efectivo para el cambio social, es por ello que cada vez mas movimientos estén interesados en pro-fundizar en las distintas técnicas que se utilizan.

¿Cómo ves la situación de los movimientos sociales en Euskal Herria?

Hasta hace poco la sensación aquí era de que éramos la vanguardia de la lucha social. Durante los últimos años el trabajo realizado por movimientos estatales nos hacen mirar a Madrid y Andalucía en la lucha rei-vindicativa de los Derechos Sociales. Acciones del SAT, las acciones del movimiento 15M, las respuestas a los recortes, a las privatizaciones, a la LOMCE, etc. Nos dan a entender de que los movimientos sociales están

mucho mas activos en otros territorios que en Euskal Herria. Un abogado de Derechos Humanos griego com-paraba la situación de los movimientos de Grecia con las de Madrid y Barcelona, y destacaba que el potencial que tenían estos era mucho mayor por la unidad que se había conseguido entres los distintos movimientos.

Entonces, ¿cuáles crees que son los retos a los que se deben de enfrentar los movimientos sociales?

La creación de una red de apoyo que comparta la lucha es imprescindible. Pero la lucha no debe de ser exclu-siva, no debe de buscar el “conmigo o contra mi”, debe de ser inclusiva. Personas de cualquier tipología pue-den tomar parte en la lucha activa no-violenta. Cual-quier persona puede participar en una sentada, puede ser objetor fiscal, todas y todos podemos desobedecer alguna orden.

Pero está claro que para crear esta red de apoyo es ne-cesario la gestión de la comunicación. Hay que seguir creando acciones que tengan eco en los medios de comunicación en masa, pero es imprescindible el crear canales de información propios que no manipulen ésta, ya que los grandes medios de comunicación están con-dicionados por intereses económicos y de empresas. Las redes sociales, las radios libres y los periódicos al-ternativos son los medios con los que contamos para difundir nuestros proyectos de forma más directa y de ir creando esa red de apoyo imprescindible para poder ir cambiando la sociedad.

5

Elka

rriz

keta

La lucha no debe de

ser exclusiva, debe de

ser inclusiva

En nombre de la legitimidad

se vulnera la legalidad

Elka

rriz

keta

>>

La situación política actual es bastante convulsa. ¿Cómo ves la situación actual?

El que haya cambio de líderes no es igual a que haya cambio de política. El margen de actuación de los polí-ticos es muy limitado lo que conlleva una desafección hacia la política. Hay que entender que las leyes y la mayoría de las instituciones no responden a las nece-sidades sociales sino a las económicas. Es por ello que nosotros creemos que el instrumento para la transfor-mación son los movimientos sociales, ya que estos no buscan el poder, sino repartir el poder.

¿Pero cómo conseguir transformar la sociedad?

Para conseguir transformar la sociedad es necesario utilizar vías de transformación acordes con los fines. La Desobediencia Civil actúa en y con el individuo, y es una forma de lucha éticamente más aceptable, ya que mantiene una coherencia con los objetivos que se persiguen.

Hay que entender que el Estado está muy cómodo en situaciones de violencia, ya que el mismo puede utili-zarla como garante del orden. Pero ante las situaciones de lucha no-violenta, las respuestas exageradas que se dan por parte de las fuerzas del orden son excesivas para la gran mayoría de la sociedad. Es decir, mediante la lucha no-violenta ganamos siempre, ya que si nos reprimen alteramos las consciencias y si no también.

Los últimos años están aumentando los ejemplos de lucha no-violenta. Hay más movilización y una de las razones es de que cada vez hay más personas que sien-ten que se vulneran sus Derechos sistemáticamente. La empatía que han generado movimientos como el 15M, las acciones del SAT o las grandes movilizaciones ante las nuevas leyes, son muestra de la necesidad de trans-formación que necesita esta sociedad y son cada vez mas inclusivos.

Desde distintos ámbitos creemos que las nuevas le-yes que están aplicando desde el Estado, como la Ley de Seguridad que hace poco se presentó, vulneran derechos básicos de la sociedad. ¿Qué lectura hacéis de estas?

Para nosotros la situación es muy preocupante, ya que cada vez nos acercamos más a un estado policial. Las fuerzas del orden tienen cada vez más competencias y se excluyen a los árbitros, es decir, a los jueces.

Es verdad de que se quitan muchos delitos, pero au-mentan tanto en número como en cuantías las sancio-nes administrativas. El objetivo es claro, ahogar econó-micamente los movimientos sociales para así conseguir paralizarlos, reduciendo las críticas a las políticas que se lleven a cabo.

La policía se convierte en juez y parte a la hora de san-cionar y además se añaden fuerzas paramilitares como las empresas de seguridad, es decir mercenarios al ser-vicio del Estado.

Y todo esto tiene reflejo en los presupuestos, que en una situación de crisis se rebajan en todos loa ámbitos excepto el militar. Aunque haya bajado la partida de Defensa suben Interior y Prisiones y el gasto armamen-tístico se camufla en los presupuesto de Exteriores e Industria. 30.000 millones de euros, más que la suma de los recortes.

6

Elka

rriz

keta

>>

El Estado buscaparalizar los

movimientos sociales

El Estado está muy comodo

en situaciones de violencia

7

Ignacio Sanz, aldarrikatzeagatik gartzela arris-kuan.

Ignacio Sanz KEM-MOCeko kidea da ia sorreratik; hau da, Desobedietzia Zibila sarri jarri du praktikan, horrek dakartzan ondorio guztiekin. Orain ere in-putatuta dago, Desobedientzia Zibileko ekintza ez-bortitz batean parte hartzeagatik. Erakusketa mili-tar batetik kasko bat hartu, eta Gernikako Bakearen Museoan entregatu zuen, barruan lore bat zeukala. “Banekien horrelako zerbait gerta zitekeela, eta es-ker oneko hitzak baino ez ditut jaso ditudan babes mezu guztiengatik. Baina jakin badakit era honetako ekintza batek daukan oihartzuna beti dela positiboa”.

“Eskubideen urraketaren aurreanezinbestekoa da mobilizatzea eta

gehiegikeriei antolaturik aurre egitea”

Mezu antimilitarista eta indarkeriaren erabileraren aurkakoa defendatzen eta aldarrikatzen du KEM-MOC mugimenduak. 80ko hamarkadan izan zuten jardunik oparoena, besteak beste, insumisioaren aldeko kanpainarekin, baina oraindik ere lanean di-hardute, mundutik armada guztiak eta horren atzetik dauden negozio guztiak indargabetzeko helburuare-kin. “Zilegitasunaren izenean, legearen aurka egiten diren ekintza ez-bortitzak”. Horrela definitzen du Sanzek Desobedientzia Zibila, eta bide horretatik ja-rraitzeko beharra azpimarratu du.

Izan ere, pairatzen ari garen egoera sozio-ekono-mikoan Desobedientzia Zibilaren beharra inoiz bai-no handiagoa dela uste du. “Antolatu egin behar gara. Gero eta herritar gehiago konturatzen ari da bere oinarrizko eskubideak urratzen ari direla, eta herritarrak mobilizatzen ari dira. Baina beharrezkoa da mugimendu hori guztia antolatua izatea”, esan du Sanzek.

Postari zintzo horrek zer dakar karpetan?amodio gutunik etzegok giretan

militarren ohar bat? bitxia benetan! bidali duenari eramaiok bueltan.

Natural sentitzen dut egiten dudanaeta natural egin sentitzen dudana.Insumiso egin naiz horixe da dana

ahaztu gabe guztioi muxu handi bana.

Nigarrez ari zara ama maite horiba omen nuen beste aukera ugari.

Nola obedituko diot eroariez badizut jadanik obeditzen zuri?

Natural sentitzen dut egiten dudanaeta natural egin sentitzen dudana.Insumiso egin naiz horixe da dana

ahaztu gabe guztioi muxu handi bana.

Ene kolega maite beldurtia haiz hiaholkuak ematen ez hadila hasi

kartzelara noala diostak itsusietor hadi bisitan txorizo ta guzti.

Natural sentitzen dut egiten dudanaeta natural egin sentitzen dudana.Insumiso egin naiz horixe da dana

ahaztu gabe guztioi muxu handi bana.

Funtzionari zoli ene kartzelerojuezen sententzia txikien borrero

ezin nauzu hain errez bihurtu numerokantari esnatzen naiz goizero goizero.

Jon Sarasua eta Oskorriren abestia.

uskal herriaren historian Desobedientzia Zibila eta indarkeria ez-aktiboa orokorrean behin eta berriz erabili izan ohi dugun tresna izan da. Bidea

Helburu elkarteak makina lan egin du esparru hone-tan eta 2009. urtean “Indarkeriarik gabeko 500 ekintza. Historia kontatzeko beste modu bat” liburua argitaratu zuen. Beraien lana eta bestelako hausnarketak hartu di-tugu azterketa honetarako oinarri.

Desobedientzia Zibila indarkeria ez-aktibo mota bat baino ez da, bere horretan lege-apurketa kontzientzea eta aldarrikapen politikoa oinarri dituena. Baina badi-ra indarkeria gabeko ekintzen bestelako adibideak ere, boikot-a esate baterako, edo legeren bati edo bidega-bea deritzogun egoera bati aurre egiteko sinadura bil-keta bat.

Maila politikoan ere, zibiletik haratago, bidegabeak deritzogun legeen interpretazioetan ere, indarkeriarik gabeko lanketak egiten dira. Legeak dituen zirrikutuez baliatuz, kontzienteki legeak dituen helburuak bidera-tu beharrean kontrako bidean aplikatzen ditugunean, edo hauei muzin egiten zaienean, beti ere, eraldaketa soziala eta politikoa oinarri. Bidegabekeria saihesteko ahalegin hori ere, indarkeria gabeko ekintza bezala uler genezake. Adibide gisa, hainbat udaletan langileen sol-data ordaintzeko darabilzkigun zirrikitu legalak. Inter-pretazio horiek desobedientzia zibiletik gertu daude.

Euskal Herrian bidegabekerien aurrean emandako “planto” zibilak ugariak dira: grebak, desertzioak, mobi-lizazioak, etab. Datozen lerroetan historian zehar izan-dako garapena aztertuko dugu:

E XIX. mendea baino lehen ezagutzen ditugun adibi-deak.

XX. mendera iritsi aurretik informazio gehiegirik ez baldin bada ere badira hainbat adibide esanguratsu, zeinean antzeman daitekeen herritarren eta bertako politikoen artean, ematen ziren gehiegikerien aurrean, mobilizatzeko eta eragiteko gaitasunik bazegoela adie-razten dutenak. Hainbat gerrate bizi izan dira hemen, baina indarkeria ez-aktiboaren erabilerak ere izan ditu bere adibideak.

Esate baterako, 1473. urtean “Pase Foral”aren erabilera Gipuzkoan ohikoa zen. Onartzen da, baina ez da bete-tzen. Bestalde gerraren aurkako mugimendua ere zabala izan zen eta desertzioak ondo ikusiak egoteaz gain, he-rritarren eta hainbat kasuetan politikoen laguntza ere jaso izan zuten. Esate baterako 1575. urtean, Oliteko he-rria, soldaduei jana eta ostatua emateari uko egin zioten (zinegotziak atxilotuak izan ziren) eta egoera bera erre-pikatu zen 1639. urtean Tafalla eta Oliten (alkateak eta bina zinegotzi atxilotuak izan ziren). 1653. urtean Kata-luniaren aurkako gerran aritzeko 500 nafarra errekluta-tzea eskatu zuten eta gehienek ihes egin zuten deserto-re bihurtuaz eta desertzioa ohikoa bihurtzen da XVII eta XVIII. mendeetan.

8

Azt

erke

ta

MORAVIAR ANAIARTEA EDO TXEKIAR ANAIAK

30 urteko gerratean parte-hartzeari uko egin zion talde erligiosoa izan zen. Beraiek erabili zuten lehen aldiz INDARKERIA-EZA kontzeptua.

ÉTIENNE DE LA BOÉTIE(1530-1563), idazle eta politika-ri frantseza.

Anarkismoaren aintzindaria dela diote askok. “Borondatezko morrontzari buruzko diskurtsoa edo Bataren aurkakoa” idatzi izanagatik da ezaguna, eta bertan Tiranoen aurkako mezua zabaltzen du. Ez da Tiranozidoaren aldekoa, Tiranoa, berari bo-terea kendutakoan hiltzen baita. Beraz, Tiranoaren aurrean, berarentzat lan egiteari uko egitea eta bera zerbitzatzeari uko egitera animatzen du.

Indarkeri-eza munduanindarkeri-eza

Euskal Herrian

Baina, gerraren aurkako ekintzez gain, baditugu lege ezberdinen aurka egindako mobilizazioak eta ekintzak. 1631-34. urteetan Bizkaiako Batzar Nagusiek uko egin zioten gatza bildu eta erret-hazienda bitartez saltzea-ri (6 lagun atxilotu eta Martin Otxoa idazkaria hilarazi zuten). 1750. urtean, Tabakoaren gainean ezarri ziren zergetaz kexatzeko bildu ziren emakumeak tirokatuak izan ziren.

XIX. mendetik aurrera adibideak ugaritzen dira.

Gerraren aurkako mugimenduak eta soldaduzkaren aurkako mugimenduak eta ekintzak ugariak dira. 1804-1807 urteen artean matxinada ematen da Bizkaian sol-daduzka egitera behartarazten zaielako. 1843an, 1892an, 1904ean, 1910-1914, eta ia XIX. eta XX. mende osoan zehar ematen dira erreklutatzerakoan arazoak eta de-sertzioak, bai Hego Euskal Herrian, eta baita Iparraldean ere. Esanguratsua da 1914. urtean, kanpaina bateratu ba-tean, gerraren aurkako 1.000.000 bat firma lortu zituz-ten. Ustea dago hori Espainiak Lehen Mundu Gerran parte hartu ez izanaren arrazoietariko bat dela.

9

1880. urtean BOIKOT hitza erabiltzen hasten da.

Charles Cunningham Boycott kapitaina, Erne-ko Kondeak, Mayoko konterria (Irlanda) administratze-ko kontratatua izan zen. Hartu emanetan eta bere langile eta maizterrekiko zuen jarreragatik Irish Land Leagueko kideek uko egin zuten berarekin inolako traturik egiteari: berarentzat lan egin, salerosketak izatea, etab. Gertaera hauetatik sortu zen hitz berria.

HENRY DAVID THOREAU

(Concord, Masachusets, 1817-1862)

Estatubatuar filosofo, ida-zle eta naturalista, Des-obedientzia Zibilaren kont-zeptua landu zuen eta gobernuei kriitika zorrotzak egin zizkien. Kapitazio-zerga ordaintzeari uko egi-teagatik kartzeralaratua izan zen. Mexikoren aurkako gerra eta esklabutza salatzea zuen helburu zerga hau ez ordaintzeak eta bizitako esperientzian oinarrituz “Desobedientzia Zibila” liburua argitaratu zuen. Be-rea da aski ezaguna den esaldia:

“Gobernu batek bidegabeki espetxeratzen duenean, pertsona zuzenaren lekua espetxea da”

JEAN MARIE MULLER (1939an jaioa), Ghandi eta indarkeria-ezan espezializaturiko filosofo frantseza.

“Indarkeria-eza oinarri duten erresistentzia-mugi-mendu guztiek egiten dute topo ezarritako botereen errepresioarekin (...) Indarkeriazko bitartekoak ba-darabiltzat, aurre egiten diodan injustiziari buruzko eztabaida iritzi publikoan eragin ordez, erabiltzen dudan indarkeriari buruzkoa eragiten dut ezinbes-tean. Hedabideek ez dute hitz egingo nire ekintzaren azpian dauden arrazoi politikoez, ekiterakoan erabili ditudan metodoez baizik. Iritzi publikoarentzat sun-tsitzaile bihurtuko nintzateke, ez besterik; eta, jakina, egindakoagatik ordain dezadala eskatuko du hark aho batez. Hala, botereak bere-berezkoak dituen errepresio-bideak ezarriko dizkit. Beraz, indarkeriaz baliatzen banaiz, nire arerioari bere-berezko duen indarkeria justifikatzeko behar dituen argudioak ematen ari naiz.”

MAHATMA GHANDI (1869-1948)

Indarkeria-ezaren erabi-leran eraldaketa nabariak ezarri zituen gatazka ez-berdinetan. Bera izan zen lehendabiziko aldiz “gose greba” eraldaketarako edo aldarrikapen tresna gisa erabili zuena. Lév Tolstoi, idazle anarkopazifistarekin harreman zuzena izan zuen eta elkar elikatu ziren.

Hegoafrikako hinduen eskubideen aitortza lortu zuen bertako hinduak desobedientzia zibila erabilt-zera bultzatuaz. Indiaren independentzia ere modu berean aldarrikatu zuen hainbat ekimen eta gose gre-ba aurrera eramanez. Bere filiosofia 3 printzipioetan oinarritzen zen: Satyagraha (egia bilatzea edo hartan irautea), ahimsa (minik ez egitea) eta desobedientzia zibila.

“Espetxearen beldur ez den herritarra estatua bera baino indartsuagoa da”

Lev Tolstoi (1828-1910),

Ghandirengan eragin nabarmena izan zuen. Gerra eta bakea liburuaren idazle eta pentsalari anarkopazifis-tak, “erresistentzia-eza” kontzeptuari buruz gogoeta egiteko eskatu zion. Begetarismoaren defendatzaile sutsua izan zen.

XX. mendean, indarkeria-ezako ekintzak mundu guztian zabaltzen dira. Gehiengoak oinarrian gerraren aurkako mugimenduak badira ere, aldarrikapen tresna esangu-ratsu hauek beste esparruetara zabaltzen doaz.

Gerraren gorabeherekin, bai Lehen Mundu Gerran eta baita bigarrengoan ere, desobedientzia zibilaren eta in-darkeria-eza ekintzak ugariak izan ziren. Esate baterako, Norvegian, alemanei men egin gabe, judutarren %5a soi-lik atxilotzea lortu zen, zeren bertakoek judutarrak etxean babesten baitzituzten eta uko egiten baizioten alemanei inolako informazioarik emateari. Kolaborazio-eza zuten oinarri. Baita aurrerago ere: Krabelinen Iraultza Portugalen (indarkeri-eza bezala ulertzea ez bada erabat zuzena ere, odolik ixuri gabeko iraultza izan zen), Vientameko gerraren aurkako mugimenduak, eta bestelako gerren aurkakoak...

Euskal Herrian ere, Insumisioa eta kontzientzia-eragozpen mugimenduek izugarrizko indarra izan dute (alkateak ere atxilotuak izan dira) eta nahiz eta 90eko hamarkadan sol-daduzkaren aurkako mugimenduei esker derrigorrezko sol-daduzka bertan behera geratu, aurrera begira ere gerrarekin loturiko mugimenduek izan dute eraginik. Esate baterako, Irak-eko gerraren aurkako “No a la Guerra” mugimenduak.

Baina, Indarkeria-ezan eta Desobedientzia Zibilean oi-narrituriko ekintzetatik, indarkeri-ezan oinarrituriko mugimendu antolatuetara jauzi egin da azken hamarka-deetan. Greenpeace, Amnisty Internacional eta antzeko mugimenduek bere jardunaren oinarri bihurtu dute in-darkeri-eza eta desobedientzia zibila. Beraien helburuak eta jardunaren arteko koherentzia ezinbestekoa baita.

1974. urtean MAN (Indarkeria-ezazko Alternatiba baten al-deko Mugimendua) sortu zen eta iturri honetatik jan dute hainbat euskal taldeek, esate baterako, Demoek eta Bide Helburu taldeak. Giuseppe Giovanni (Lanza del Vasto) Arka komunitatearen sortzaileak eta komunitate berak ere eragin nabarmena izan dute euskal taldeetan. Larzac-eko (Occitania) esperientzia oso esanguratsua izan zen, (ber-tako laborariek gune militar bat ezartzeko lurrak saltzeari uko egitean, tankeek maniobrak egin zituzten herritik oso gertu) eta oihartzun zabala izanik. Gure kulturan utzi du bere arrastoa (Oskorriren abestia: ...tanke bat topatu dut nere kafesnean! esaldiak Larzac-eko gertaera du oinarri)

10

>>

Azt

erke

ta

MARTIN LUTHER KING (1929-1968)

Desobedientzia zibila eta indarkeria-eza oinarri, AEBn beltzen eskubideen aldeko borroka bultzatu zuen. 1964. urtean, Bakearen Nobel saria jaso zuen. Bere ustean, ezinbestekoa da negoziazioa bultzatze-ko tentsio egoera sortzea:

“Ekintza zuzenak, hain zuzen, huraxe du helburu. In-darkeriaezazko ekintza zuzenak halako krisi eta ten-tsioa sortu nahi ditu, negoziatzeari uko egin izan dion komunitate batek, arazoaz jabetu, eta hari au-rre egitera behartuta ikus dadin”.

Botere bikoitzeko sareak,

Danilo Dolci ingeniariak, Siziliako garapena bultza-tzeko gose grebak burutu zituen, eta kaso gutxi egi-ten ziotela eta, bere kabuz, agintarien baimenik gabe, urtegi bat egin zuen eta kaleak konpontzen aritu zen.

Herri harresien aintzidaria,

Frantzian, Pierre Boisgointier, Arjeleko gerrako deser-torea atxilotzera zihoazela, bere 6 lagunek, beraiek ere Pierre Boisgointier zirela esan zieten poliziei. Bai-na azkenean nor zen antzeman eta atxilotu zuten. Hala ere, trenean eraman behar zuten eta 6 lagunek biolentziarik erabili gabe, poliziaren lana oztopatzen saiatu ziren, atxilotuari helduz eta giza-bola bat egi-nez.

Baina, lehen azaldu bezala, indarkeria-eza ez da soilik eremu militarrarekin zerikusia duen esparruetan erabili. Indarkeria-eza, klaseen arteko borroka eta gizakien arteko menpekota-sun oro zalatzeko eta aldaketak bideratzeko tresna gisa erabili izan da.

Grebak, baraualdiak, etab., langileen eskubideak aldarrika-tzeko tresna ezagunak indarkeria-eza dute oinarri. Eta Euskal Herrian eman diren milaka adibide jar genitzake mahai gai-nean. Hala ere, badira bestelako tresnak aldarrikapenerako eta egoera ezberdinak zalatzeko erabiliak izan direnak: antzerkiak, parodiak, bitartekaririk gabeko salmentak, lan-esparrutan ko-lapsoak sortu, etab.

Euskal kulturaren aldarrikapenerako ere maiz erabilia izan da indarkeria-eza eta desobedientzia zibila. 1833. urtean, Hazpa-rreneko herritarrak haurrak eskola bidaltzeari uko egin zioten irakasleek euskara ez zekitelako. 1943. urtean, Elvira Zipritiak Donostiako bere etxean euskaraz irakastea erabaki zuen Ikas-tolen sorreraren oinarri bihurtu zelarik. Euskal Unibertsitatea, euskara, ikurriñaren aldeko mugimenduak, irrati libreak, etab. luze bat.

Nuklearren aurkako mugimenduak izugarrizko eragina izan zuen Euskal Herrian, eta 80ko hamarkadan milaka lagun bildu ziren Bilboko manifestaldi batean; “Helburu bakar bat: Lemoiz geraraztea. Bitarteko bakar bat: Desobedientzia zibila” lema-pean aritu ziren eta, egia esan, Lemoizko zentral nuklearraren aurkako mugimendua zabala eta desobedientziazko adibide ugari utzi zituena izan zen. Greenpeace-en eraginak, oroko-rrean ingurumenaren aurkako ekintzen aurrean desobedien-tzia zibilaren erabileraren onura ikusarazi zuen eta bestelako kasuetan ere izan ditugu adibideak: AHTren aurkako mugi-mendua, meatzeen eta harrobien aurkakoak, etab.

Gaur egun, Parekidetasun eta emakumeen eskubideen alde-ko aldarrikapenak, botere ezarriaren aurkakoak, oinarrizko es-kubideak babestearen alde dihardutenek, eta ia mugimendu guztiek darabilkite maila batean edo bestean desobedientzia zibila eta indarkeria-eza. Nor ez da gogoratzen Presoen Es-kubideen alde Munduko Atletismo txapelketaren inagurazio egunean “Giraldillas” mozorroturik eginiko aldarrikapena? edo Euskal Herrian Euskaraz taldeak A8an sorturiko kotxe ila-ra fakturak euskaraz egiteko eskatuaz?

Mundu mailan, gobernu ezberdinek beldur diete mota hone-tako mugimenduei, zeren beraien aldarrikapenak indarkeria-rekin ezin lotu daitezkeenez, delitu bihurtzen dituzten legeek izan dezaketen babes etikoa zalantzan jartzen baitituzte. Hala ere, hor ere aldaketak ikusten dira, Espainiako estatura begira-tu besterik ez dago, mahai gainean dagoen Segurtasun legeak horrelako ekintzak ekonomikoki gogor zigortu nahi ditu. De-

litu izateak eta kartzelaratuak izateak duen oihartzuna, zigor ekonomiko bihurtuaz gutxitu nahi dute. Hori bai, bide batez, mugimenduei izan ditzaketen baliabide ekonomikoei izuga-rrizko zigorra ezartzen die, aldarrikapenerako espazioa mu-rriztuz eta ausarteneei korrektiboak ezarriz. Badugu zer eginik.

NELSON MANDELA “MADIBA”(1918-2013)Agur eta ohore.

Gaia lantzen ari ginela zendu da “Madiba”, eta tarte-txo hau eskaini nahi izan diogu, Desobedientziaz hitz egiterakoan Mandela ezin baikenezake ahaztu. He-goafrikako “aphartheid”-aren aurka eginiko borroka, kartzelan emandako urteek eta ondoren elkarbizitza bultzatzeko eginiko lanak gizartearen memoria ko-lektiboan txertaturik egoteko merezimendua eman dio.

1952. urtean, desobedientzia zibileko kanpainan eginiko lanagatik eta abogatu izanik beltzei prezio baxuan eskainitako laguntzagatik ezaguna zen. Ghandiren jarraitzaile izanik, bera eta beste 150 la-gun kartzelaratuak izan ziren desobedientzia zibileko ekintza bat aurrera eramateagatik (56-59). 1960. ur-tean, egoera erabat muturtzen da eta Sharpevilleko sarraskiaren ondoren, indarkeria gabeko bidea utzi zuten erresistentzia armatua sortuz. Afrika Kongresu Nazionalaren kide eta bere beso armatuaren sortzai-le eta burua izan zen. 1962an atxilotu zuten, eta 27 urte pasa zituen kartzelan. 1990an aske utzi eta 1994-1999 urteen artean Hegoafrikako lehendakari izan zen, elkarbizitzaren bultzatzaile sutsua izan zelarik. Hegoafrikako gobernua bere askatasuna negoziatzen ari zela zera esan zuen:

“Ze askatasun mota eskaintzen zait jendea ezin ba-daiteke antolatu?. Soilik gizon askeek negoziatu de-zakete. Preso bat ezin daiteke kontratu batean sar.”

«¿Qué libertad se me ofrece, mientras sigue prohi-bida la organización de la gente? Sólo los hombres libres pueden negociar. Un preso no puede entrar en los contratos.»

11

Gasteizen Txerra Bolinagarekin elkartu gara. Txerra Eleak mugimenduko kidea da eta koordinazio lanetan ari da.

Zer da Eleak mugimendua eta nola jaio zen?

Eleak eskubide zibilak eta politikoak babesteko mugi-mendu edo sare gisa ulertzen dugu. Dena ETA delaren aitzakipean eginiko legeen ondorioak pairatzen dituz-tenei babesa eskaintzeko, azken urteotan, hainbat ko-lektibok, ekintza ezberdinak eraman dituzte aurrera. 2010ean Aurore Martinen inguruan aurrera eramandako dinamikak, 2011ko abenduan Ekaitz Samaniego babes-teko Gasteizeko dinamikak, 2012ko ekainean Bilbon Gaizka Astorkiza espetxeratzearen aurkakoak, 2013ko urtarrilean Oreretako gazteen aldekoak eta aurrerago Donostian, Ondarroan eta Barañainen hainbat auzipe-ratu babesteko eraikitako Herri Harresiek, esku artean borrokarako tresna esanguratsuak eta eraginkorrak di-tugula erakutsi ziguten. Hainbat auziperatu eta kole-ktiboen artean egindako hausnarketek desobedientzia bidegabekeriak zalatzeko izugarrizko potentzialtasuna duen tresna dela ulertarazi digu. Ondorioz, desobe-dientziaren inguruan hausnarketa bultzatu eta tresnak sortzen laguntzeko asmoz gabiltza.

Zein erronka aurreikusten dituzue?

Esan bezala, auzipetuekin elkarlanean sorturiko dina-mika izanik, epe laburrean aurreikusten diren epaien inguruko lanketa egingo da: Segi, Ekin, Askapena eta antzeko sumarioetan 300 bat pertsona daude epaien zain, eta hauen inguruko lanketa garrantzitsua izango da. Hala ere, ez dugu soilik ezker abertzalearen ingu-ruko mugimendu gisa ulertzerik nahi. Giza Eskubideen urraketak guztioi eragiten digute eta, ondorioz, aurrera begira kolektibo ezberdinekin elkarlana bilatzea eta sa-rea zabaltzen joatea izango da gure erronketariko bat. Bestalde, lan esparrua asko zabaldu nahi dugu, eskubide sozial eta zibilen murrizketen aurrean mugimendu zabal eta herrikoia sortu nahi dugu, zeinean urraketa ezber-dinei aurre egiteko ideologia eta pentsakera ezberdi-neko jendea elkartuko den. Azken finean, ematen diren gehiegikeriak eta salbuespen egoerek guztioi eragiten diguten neurriak dira eta, ondorioz, horiei aurre egiteko

modua, jendea konbentzitu eta inplikatzea baita.

Prest ahal dago jendea bide hau egiteko?

Donostiako Askegunean osatu zen Herri Harresian, jen-dea lasai mantentzeko eta biolentziaz ez erantzuteko deia eta lanketa zabala izan zen. Izandako oihartzunak eta bertan egindako lanketak bere fruituak eman ditu eta ondoren sortu diren ekintzetan erabat naturala izan da indarkeriarik gabe jokatzea. Jendeak barneratu du indarkeriak soilik Estatuari laguntzen diola eta horren aitzakipean errepresioa justifikatzeko aukera izan ohi duela. Hala ere, horrek ez du esan nahi jendeak ez diela bidegabekeriei aurre egin nahi. Tresna egokiak eskain-tzean adin eta arlo ezberdinetako jendea prest egon ohi da bidegabea deritzonari aurre egiteko.

Hala ere, jendartearen multzo handi bat ez da mu-gitzen...

Bai, arrazoi duzu. Horregatik, komunikazioaren lanketa eta maila ezberdinetako erreibindikazioak garatzerako orduan horiek nola plazaratuko diren aztertzea ere ezinbestekoa da, jendartea mugiarazteko. Sare sozialak eta norberaren esku dauden medioek laguntzen dute horretan, esate baterako, Donostiako Askegunean egun batetik bestera 6.000 jarraitzaile lortu ziren Twitter-en. Indarkeria nork darabilen utzi behar da agerian eta hori ahalik eta gehien zabaldu.

Desobedientza Zibilaren bideari eta intsumisio adminis-tratiboari ahalik eta babes zabalena emango dion jen-dartea sortu behar da, eta eragileei hori lortzen joateko tresnak eskaini nahi dizkiegu. Esparru ezberdinetako bo-rroka plazaratzeko, Erreminta-Kutxa zabaltzen ari gara helburu hori lortzeko asmoz.

eleakmugimendua.info

Elka

rriz

keta

Txerra BolinagaEleak mugimenduko kidea.