8 2012ko UZTAILA. Ezkertiar eta Abertzaleeen aldizkaria

“¿Soberanía alimentaria o

canibalismo soberanista?”

IRITZIA >> 10

“Badirabestelakoereduak”

ESPERIENTZIAK >> 8

Paul NIcholsonELKARRIZKETA >> 3

zkerraBerriezkerra aberrialdizkaria

Burujabetzaelikaduran

zkerra Berrialdizkaria

EzkerraBerriFundazioakgizartean eztabaidazabaltzekoegiten duenekarpena.

Erredakzio taldea:

Patxi ZabaletaRebeka UberaDani MaeztuAser LertxundiA. Iturriagaetxebarria

Diseinua:Aser Lertxundi

Inprimategia:Iratxe grafika

likadura burujabetza bizi dugun mundu finitoan oreka bilatzeko bidea dugu. Jasan-garritasunaz aritzen garenean, ezinbesteakoa da elikaduraren ekoizpenean ere ja-sangarritasunaren aldeko pausuak ematea.

Azken urteetan ingurumenarekiko sentsibilizazio handiagoa dugun heinean, guztion egu-nerokotasunean orekak duen garrantziaz jabe egin gara. Argi dago gehiegikeriek pertsonei kalte eragiten dien moduan, lurrari ere kalte egiten dietela. Nahi edo ez, lurrarekiko eta bertan sortzen diren lehengaiei hertsiki loturik gaude eta ondorioz, ditugun baliabideak sistematikoki xahutzen diren heinean, gure buruari kalte baino ez diogu egiten. Beraz, siste-ma aldatzea eta aro berrian ditugun baliabideak modu eraginkorrean lantzea eta erabiltzea ezinbestekoa izango da.

Kontuan izan ditzagun hainbat datu: elikadura balantzari dagokionez, gure lurraldean sor-turiko produktuak gure beharren %5 soilik asetzen dute; lur emankorrenak zementuz bete dira; azpiegitura erraldoiek nekazarien lurrak zeharkatu eta desjabetzeen bitartez hainbat lur galdu dira. Egoera honek gure dependentzia areagotu baino ez du egiten.

Bestalde, bertan sortzen ez diren elikagaien produkzioak beste herrialdetan sotzen dituzten arazoak ere aintzakotzat hartzea ezinbestekoa da, esate baterako: orokorrean monokultiboak gailendu dira lur emankorretan, transgenikoen hedapena izugarria izan da, ustiaketa erabat mekanitzatzen joan da nekazariak hirigune handietara eramanez eta, ondorioz, txirotasuna areagotu da; mundu mailako elikagaien produkzioaren %80 enpresa gutxi batzuren esku dago, enpresa hauek ur-hornikuntzaren ustiapena ere beregain hartzen ari dira, etab. luze bat.

Argi dago arazoa sistemikoa dela. Menpekotasun globalizatu baten baitan gabiltza eta due-la urte batzu aski ezaguna zen “globalean pentsatu eta lokalean eragin” inoiz baino indar gehiago duen leloa bihurtu da. Duela urte batzuk gizartea elikatzeko nahikoa elikagai pro-dukzio gaitasun ez zegoela esaten zen, baina hori datuek erabat ezeztatu dute: produkzioa hirukoiztu denean, biztanleria bikoiztu baino ez da egin eta goseteek berdin darraite. Elika-gaien mugimendu transnazionalei herrialde ezberdinetan sotzen dituzten ingurumen kal-teen erantzunkizuna leporatzen ez zaien bitartean eta beraien produktuei dagozkien tasak ezarri, nekez eman diezaiokegu egoerari buelta.

Gure ustean, administrazioen ardura da jendartea elikatzeko baliabideak bultzatzea eta kanpoko elikagai zorra murriztea. Bide hau landu ezean, enpresa transnazionalekiko men-pekotasuna areagotuko da eta edonolako burujabetza ezinezkoa izango da, azken finean, finantza sisteman argi ikusten den moduan, estatuen eragiteko ahalmena eskasa eta sin-bolikoa baino ez baita izango. Oinarrizko baliabideen ustiaketa gutxi batzuren esku uztea, menpekotasuna eta txirotzearen hazia ereitea baino ez da. Elikadura burujabetzan ematen diren pusuak aberastasunaren banaketa juxtuago baten aldeko pausoak dira.

E

Edito

riala

Datorren aleko gaia: MEMORIAe-mail bitartez zuen artikuluak bidal ditzakezue.Ale bakoitzean josotako 2 iritzi artikulu argitaratuko dira. ANIMATU!

Aduanaren Txokoa 16-1831001 IRUÑA

www.ezkerraberri.org Tel: 948206362fundazioa@ezkerraberri.org

Beharrezkoa dugun oreka

bilatzeko saiakera

aul Nicholson euskal nekazaritzaren sindikal-gintzako kide historikoa da, sortzez Erresu-ma Batukoa den arren. Aspalditik Lea-Artibai

eskualdea du bizitoki, eta erabat errotua dago ber-tako eguneroko bizitzan. Nekazarien nazioarteko mugimendu Via Campesinako kide ezaguna da, eta mugimendu horren Europako bozeramaile ere izan-dakoa da urte askoan. Via Campesinako kide izanik, elikadura burujabetzaren arloan lan asko eta sakona

egindako da. Nicholson sinetsita dago nekazaritzak aurrera egingo badu elikadura burujabetzaren prin-tzipioaren bidetik egingo duela. Egun bizi dugun krisi sistemikoari erantzun nahi dio Via Campesina mu-gimenduak elikadura burujabetzaren printzipioaren bitartez. Elikagaiak merkantzia hutsa bihurtu dituz-ten transnazional erraldoien aurrean, hurbileko base-rri txikien ekoizpena lehenetsi behar dela dio EHNE Bizkaiako ordezkariak.

P

>>

Paul

Nic

hols

on, E

HN

Eko

eta

Via

Cam

pesi

nako

kid

ea.

“Elikagaiak eskubide bat izan beharrean, merkantzia produktuak bihurtu dituzte”

3

Elka

rriz

keta

Via Campesina mugimenduko kide zara. Zeintzuk dira Via Campesinaren aldarrikapen nagusiak?

Via Campesina nekazarien nazioarteko mugimendua da. Baserritar txikien ahotsa hartzen duen antolatutako mugimendu handiena da. Nahiko federazio horizontala da, eta hori da bere ezaugarririk garrantzitsuena. Euskal Herriari dagokionez, EHNE Bizkaia, EHNE eta Iparraldeko ELB mugimendu horretako kide dira. Gure borroka neoliberalismoa da. Globalizazio kapitalista hau base-rritarren kultura, lana eta ekonomia suntsitzen ari da, eta gure proposamen nagusia elikadura subiranotasuna da; ez bakarrik baserritarrei edo nekazariei begira, baizik eta gizarte osorako.

1996an planteatu zenuten lehen aldiz elikadura burujabetza. Zer dago kontzeptu horren atzean?

Printzipio politikoa da. Printzipio alternatiboa da kapi-talismoaren aurrean. Zer jaten dugun, nork produzitzen duen erabakitzeko printzipio demokratikoa da. Globali-zazio prozesuan, herritarrok eta baserritarrok gure kon-trol politiko eta demokratikoa galdu dugu elikaduraren inguruan. Azken baten, elikadura burujabetza kontzep-tu politiko eta demokratiko bat da, erabakitzeko non, nola eta zer produzitzen den elikadura arloan. Printzipio honen bidez, elikadura prozesuaren bihotzean jarri nahi dira nekazariak, hau da produzitzaileak; eta herritarrak, kontsumitzaileak.

Eskubide bat ere bada baliabide naturalen aurrean: lurra, ura eta haziak. Hiru elementu horiek ondasun publiko eta komunak dira, baina gaur egun ikusten ari gara kapitalis-moa ingurumena eta baliabide naturalak moldatzen ari direla. Elikagaiak eskubide bat izan beharrean merkantzia produktuak bihurtu dituzte.

Hirugarren ideia bezala, kontsumitzaileen eskubide bat definitzen du, kalitateari buruz eta elikadura politikari buruz. Egun, transnazionalak dira elikagaien eta gure elikaduraren inguruko erabaki guztiak hartzen dituzte-nak. Beraiek erabakitzen dute zein izan behar den gure elikagaien kalitatea, prezioa, jatorria... Hala ere, mun-duko herritarren erdia baserritar txikiak edo arrantzale artisauak gara. Elikadura burujabetza edo elikaduraren kontrol demokratikoa ezinbestekoa da horren guztiaren aurrean.

Zer egin dezakegu herri bezala gure elikaduraren jabe izateko?

Elikadura burujabetasunaz ari garenean, hurbileko neka-zariak indartzeaz ari gara, baina baita ere eredu jasanga-rria eta agroekologikoa indartzeaz ari gara. Nekazaritza jarduera soziala da, baina hori nola egiten den garran-

>>

4

Elka

rriz

keta

tzitsua da. Elikadurak produzitzeko eredu industrialak eta kontzentratuak gosea eragiten du munduan. Gaur egun, munduko sei herritarretatik batek gosea pairatzen du. Inoizko datu larriena da; inoiz ez da horrelakorik gertatu. Hori nekazaritza industria bezala hartzearen ondorioa da.

Euskal Herria ez da autojasangarria, baina elikadura burujabetasunaren bidetik, garrantzitsua da bertako nekazaritza indartzea. Orain momentuan, Euskal Herria ez da izango autojasangarria %10 ere ez. Merkataritza saltoki handiek ekartzen dituzte ahalik eta produktu eta elikagai merkeenak ahal dituzten lekutik, eta hori da Euskal Herrian egiten den akats oso inportante bat. EHNE Bizkaia moduan sistemak lantzen ari gara, neka-zarien eta kontsumitzaileen artean hurbileko sareak sortzeko.

Zer nolako erantzuna izaten ari dira hurbileko sare horiek euskal gizartean?

Asko sortzen ari dira eta, azken baten, erantzun natural bat dira: kontsumitzaileak nahi du kontrolatu zer jaten duen, nahi du jakin zer jaten duen. Gaixotasun, alergia berri asko, datoz elikadura industrial agrokimiko batetik, eta sentsibilitate handia dago herritarren artean. Bestalde, herritarrek bertako produktuak jan nahi dituzte eta, era horretara, bertako baserritar txikiei babesa eta lagunt-za eman. Bestalde, nekazariekin harreman bidezko eta duina izan nahi dute, bitartekorik gabe.

Kontsumitzaileek prezioari asko begiratzen diote. ‘Dumping’-a bezalako jarduerak hor daude, eta es-aten da bertako produktu ekologikoak kontsumit-zea garestiagoa ere badela. Zer esango zenuke ho-rren aurrean?

Ez dela egia. Azken 5 urtean egindako ikerketen arabera, nekazariek ekoizteagatik jasotzen duenaren eta herri-tarrek ordaintzen dutenaren artean %1000ko aldea ere egon daiteke. Patatetan, kipuletan... Guk hilero egiten dugu azterketa 60 produkturekin, eta prezioen aldea %500etik gorakoa da ia beti. Kontsumitzaileek ordaintzen dutena sarritan ez dago arrazoitua, baina horrek ez du esan nahi nekazariek beren lanarengatik edo ekoizpe-narengatik jasotzen dutena ere bidezkoa eta arrazoitua denik.

EHNE Bizkaiak Nekasarea antolatua dauka baserritarren eta kontsumitzaile taldeen artean. Hor negoziazioa edo debatea ematen da kontsumitzaileen eta nekazarien artean: zein den bidezko prezioa, kalitatea nolakoa izan behar den... Beste debate interesgarri bat ere ematen da etiketen inguruan, hau da, ziurtagarien inguruan. Ziurta-giriak sortzeak mesede egiten die produzitzaile handiei. Guk bestelako eredu baten alde egiten dugu, agroeko-logikoa, zeinetan definitu behar den zer nahi duten eta zer behar duten kontsumitzaileek. Ziurtagiri horiekin prezioak igotzen dira, eta prezioa transnazional handiek jartzen dute, eta ez kontsumitzaileen eta nekazarien arteko harremanak.

Erakunde publikoetatik zein neurri hartu daitezke horrelako bidean egoki joateko?

Asko dago egiteko Euskal Herrian arlo honetan. Uda-lek, adibidez, babesa eman ahal diete nekazaritzarako gordetako lurrei, nekazari berriei lagundu ahal diete... Nekazaritza oso lanbide duina da, lanpostu asko sor-tu ahal dituena oso inbertsio txikiarekin. Ez gara ari inbertsio handiak eskatzen, zein aurrekonturekin ari

>>5

Elka

rriz

keta

“Gaur egungo elikadurak sortzeko ereduak gosea eragiten du munduan”

garen guztiok badakigulako. Baina instituzioek gauza asko egin ditzakete, nekazaritzarako lurrak babesten, aukerak ematen gazteei, merkatu lokalak sortzen, ikastetxeetan bertako elikadura eskaintzea bultzatuz...

Jaurlaritzak eta foru aldundiek erantzukizun handia dute. Hemen ez du balio denekin ondo geratzeko politika egitea, non laguntzen den nekazaritza industriala eta nekazaritza agroekologikoa. Europan, nekazaritzara bideratutako diru-laguntzen %90 nekazaritza industrialera bideratzen da, eta horrek nekazari txikien desagerpena eragingo du eta ez da batere baliagarria elikadura bidezkoa eratzeko. Ezin dugu bide honetatik jarraitu, ezin dugu denei laguntzen jarraitu, nekazaritza handi eta industriala beti irabazle aterako de-lako. Beti da hobe bost baserri txiki baserri handi bat baino.

Baina kontuan izan behar da Gipuzkoa, Bizkaia eta Arabako ereduak, esaterako, ez direla berdinak.

Bai, baina posible da egitea. Argi dago Bizkaian eta Gi-puzkoan errazagoa dela gure proposamena gauzatzea, in-guru menditsua delako eta baserri txikiak direlako. Baina abantaila ere badaukagu: hurbiltasuna, edozein baserrita-rrek herri handi bat daukalako inguruan. Gure arazoa da ez daukagula baserritar nahikorik. Baserritar agroekologikoak behar dira daukagun eskariari erantzuteko.

Argi dagoena da Euskal Herria txikia izan arren, industria asko izan arren, badagoela nekazaritzara bideratzeko lur nahikoa. Hektarea batekin pertsona bik bizimodua aurrera atera dezakete. Herri askotan hektarea asko dauzkagu erdi hutsik, erabili gabe. Kultura berri bat sortu behar da, gazteak edo lanpostua galdu duten edadeko jende asko, 45-50 urte ingurukoak, nekazaritzara bideratzeko. Hortik enplegu asko sor daitezke. Inbertsio handirik egin gabe, gainera.

>>Erakundeek hartzen dituzten neurriekin jarraituta, nola ikusten duzu ikastetxeetako jantokietan ‘cate-ring’ zerbitzuak eskaintzeko derrigortasuna?

Erakunde mailan enpresa handiei laguntzeko joera na-barmena dago. Ingurumen edo osasun ikuspegitik argi dago tokiko elikadura askoz hobea dela, eta enplegu asko eta asko sortzen dituela. Lea-Artibai eskualdean egin dugu ikerketa bat, eta baserri berri asko sortuko genituzke ikastetxeetan bertako elikagaiak emanez gero. Zergatik ez derrigortu ikastetxeetan ematen den okela bertakoa izatea? Edo barazkiak? Horrela baserritar berriak sortuko genituzke, konpromiso bat sortzen de-lako eta bere lana planifikatu ahal duelako. Gaur egun, ez dakigu nondik datozen ikastetxeetan edo zaharren egoitzetan ematen diren elikagaiak. Hau da, haurrak eta zaharrak dira elikagai txarrenak hartzen dituzten, hain justu, elikagai hoberenak behar dituzten gizarteko sek-toreak.

Nola da posible hemengo esnea kanpoan saltzea eta Euskal Herrira kanpotik ekarri behar izatea esnea?

Kontraesan itzela da, bai. Ari gara esaten garraio eta ener-giako gastuak murriztu behar direla, baina gero hemen-go esnea kanpoan saltzen dugu eta guretzako kanpotik ekartzen dugu. Elikadura kilometroen kontzeptua asko hedatzen ari da, eta horren arabera, etiketetan jarri be-har da zenbat kilometro egin dituen ekoizpen horrek. Transnazionalek jokatzen dute Normandiako nekazari batekin gure kontra, adibidez, produktuen prezioa jais-teko. Baina gero ordaindu behar da garraioa... Hori da ez ekonomia arrazionala, ekonomia espekulatibo hutsa da.

Nekazariek nabaritzen duzue bizitzen ari garen kri-sia? Aukera bezala ikusten duzue garai hau?

Kapitalismoaren krisiaren aurrean gaude, argi eta garbi. Orain lau urte elikaduraren krisia agertu zen; gero, krisi klimatikoa agertu zen; eta, azkenik, finantza krisia. Gure

6

Elka

rriz

keta

“Baserritar agroekologikoakbehar dira, daukagun

eskariari erantzuteko”

ustean, gauza bera dira hiruak. Garapen eredu hau era-bat kritikagarria da.

Bitxia da kapitalismoaren krisiaren aurrean eredu alter-natiboak sortzen ari direnak baserritarrak edo nezaka-riak eta herri indigenak izatea. Guk ikusten dugu argi krisi sistemikoa dela, eta bestelako eredu ekonomiko, politiko eta soziala behar dugula. Horretan Via Campe-sinak jokatzen duen papera oso garrantzitsua da. Mu-gimendu horretan baitan gaude antolatuta 250 milioi familia, eta hori da gure borroka eta antolakuntza. Ez bakarrik salaketak egiten, alternatibak sortzen ere bai, eta lurra eta elikadura defenditzen.

Zuen alternatibak lortuko ahal du munduko gosea-rekin amaitzea?

Bai. Merkatuak gosearen arazoa konponduko duela es-aten dute, baina hori gezurra da. Elikadura burujabetza-ren bidetik etorriko da munduko gosearekin amaitzea, gizartearen eskuetan ipintzen duelako elikadura nolakoa izan behar den. Apurka-apurka alternatibak sortzen ari dira kontsumo aldetik edo politikaren aldetik (gero eta gobernu gehiagok hitz egiten dutelako horretaz). Na-zioarteko goi-funtzionarioak hasi dira konturatzen ara-zo oso handia daukagula gainean, arazo sistemikoa, eta daukagun bideak, garapen hutsarenak, hondamendira eramaten gaituela. Elikadura burujabetzarena bide bat da oreka bilatzeko mundu mailan. Elikadura burujabet-zak aukera bat eskaintzen dio munduari, alternatiba bat. Eta Euskal Herrian ere aukera bat daukagu lortzeko bes-te eredu bat, hurbilagoa, eta gure ikuspuntu merkantili-zatuarentzat alternatiba izango dena.

7

La agricultura humanizada.

Paul Nicholson es un representante histórico del sindicalismo agrario vasco, a pesar de haber nacido en el Reino Unido, y representante de EHNE y del movimiento internacional Vía Campesina que lucha desde hace años por la soberanía alimentaria.

Nicholson cree que si la agricultura seguirá viva en el futuro será si se aferra con contundencia a la vía de la soberanía alimentaria. No sólo eso, considera que una de las salidas de la crisis pasa por la sobe-ranía alimentaria. “Ante las transnacionales que han convertido los alimentos en simples mercancías, se debe apostar por la agricultura cercana, la que tene-mos al lado de casa. Así lograremos humanizar la ali-mentación de las personas”, ha subrayado Nicholson.

El representante del sindicato EHNE y de Vía Cam-pesina subraya que además de apoyar la agricultura más cercana, mediante la filosofía de la soberanía alimentaria se apuesta por un modelo sostenible y agroecológico. “La agricultura es una actividad so-cial, pero también es importante el cómo se desa-rrolla. El modelo industrial para la producción de alimentos genera hambre en el mundo. Uno de cada seis ciudadanos del mundo pasa hambre. Se trata del dato más preocupante de la historia, porque nunca ha ocurrido algo así. Esa es la consecuencia de apos-tar por la agricultura industrial”.

Nicholson ha advertido que a día de hoy Euskal He-rria no es autosuficiente ni al 10%. “Las grandes su-perficies comerciales traen alimentos lo más baratos posibles sin mirar su procedencia, y ese es un error gravísimo que estamos cometiendo”. En ese sentido, ha apostado por crear redes cercanas entre agricul-tores y consumidores. “De momento, las experien-cias están funcionando muy bien. La gente quiere saber la procedencia de lo que come; quiere saber qué es lo que come”, ha subrayado el representante de EHNE y Vía Campesina.

“Bizi dugun krisia sistemikoa da.

Bestelako eredu ekonomiko, politiko

eta soziala behar dugu”

8

Espe

rient

ziak

Argi dago politiken aldaketak ez direla soilik erakundeetatik ematen. Jendartea eraldatzen doa eta, ondorioz, jardun berritzaileak eta jardun berriek erakundeen politiken egokitzea dakar. Balo-re berriek eta balore zaharkituen egokitzeak jendartearen egunerokotasunean aldaerak ekartzen ditu eta, balore berriak indartuz, eraldaketarako pausuak ematen ditugu. Ale honetan, inguruan topa ditzakegun nekazal arloko jarduera berrien eta jarduera berritzaileen informazioa ere luzatu nahi izan dizuegu; aipatzen dugun elikadura burujabetzaren bidean ematen ari diren pausu txiki batzu baino ez dira.

Badira bestelako ereduak

Simon Ubera

Bulegoko gorabeherekin asperturik, nekazal mun-duan bere txokoa topatu nahian dabil. Betidanik nekazal mundua atsegin izan omen du, eta aurre-ko laneko dinamikak gogoko ez eta bizitzan natu-rarekin harreman zuzenagoa duen lanbide batean saiakera egitea otu zaio.

Goizean goizo, bezeroentzat otarrak prestatzen to-patu dugu, eta bere lan berriari buruz galdetu diogu.

Hasierako pausoak ez direla errazak izan onartu digu. Inbertsio handiak egin ditu: berea ez den lur sail batean garbitze eta egokitze lanez gain, negu-tegiak, tresneria, hauek gordetzeko txabola, etab. Hutsetik hasi beharraren zama hartu izan du, eta Astigarragan buruturiko ikastaroek lagundu badio-te ere ez da erraza izan. Hutsegin duten saiakerak ezagutu dituela azaldu, eta 4 urte igaro ondoren, bere apustuak momentuz aurrera egiteko adina ematen diola aipatu du. Giltza, harturiko merkatu-ratze sistema.

Simonek bitartekaririk gabeko bezero sarea du an-tolatua. 30 bat familiei asteroko barazkiak eskai-ni eta etxera eramaten die. Hasiera batean, otar guztiak berdinak ziren, baina bezeroarekin sortzen den harreman zuzenaren ondorioz, aukera duenean bezeroaren gustuen arabera ere otarrak zertxobait moldatzen ditu, nahiz eta beti ez den posible iza-ten. Berarentzat, jardun berrian, zaindu eta balo-ratu beharrekoak dira bezeroarekiko harremanak, dioena entzun eta une oro ekoizpena hobetzeko ahaleginean pausuak eman. Helburua 60 bat fa-miliren barazkiak ekoiztea izango luke, eta aurrez zeraman bizimoldearekin konparatuz gero, hainbat arlotan galdu badu ere beste batzutan asko irabazi duela azaldu digu.

9

Uztaro

Jokin Aguirrezabalagarekin elkartu gara, eta Uztaro zer den eta bertan bizi duen esperientzia azaltzeko es-katu diogu. Bere hitzetan horrela definitu du Uztaro: “Gaur egungo kontsumo eredu zentzugabe honen aurrean, autogestioan eta agroekologian oinarrituta, barazkiak ekoiztu eta kontsumitzen dituen kooperatiba moduko bat da”. Elkarren arteko konfidantza dute funtzionamenduaren ardatz nagusia. Erabakiak batzarretan hartzen dituzte, hasieran herrietan eta ondoren kooperatiba mailan. Baratzen zainketaz, landaketen plangintzaz eta beste-lakoetaz arduratzen den lan-taldea dute martxan, eta behar konkretuei aurre egiteko komisioak sortzen dituzte: negutegi komisioa, diru-bilketa komisioa, etab.

Jokinek bertan ekoizturiko barazki ekologikoak kontsumitu nahian zebilela egin zuen topo Uztarorekin. Kon-tsumo taldea baino gehiago dela ohartu da, ez hobea, ez okerragoa, ezberdina. Proiektu eraldatzaile baten parte sentiarazten du. Astelehenetan jasotzen dituen barazkiak bere lanaren ondorio ere badirela ikusten du, eta bere alabak ere kontsumitzen duena nondik datorren ikusteko aukera ere asko baloratzen du.

Gaur egungo kontsumo ereduen aurrean alternatiba erreala dela dio eta horrelako esperientziei buruzko informazio gehiago jasotzera animatu gaitu:

http://uztarokooperatiba.wordpress.com/http://basherri.wordpress.com

Larraitz Dorronsoro

Igeldoko esneak izan zen, Donostian, kalean, lehen esne makina jarri zuen baserria. Aurreko bi espe-rientzietan hautu pertsonalak ikusi baditugu ere, Larraitz etxeko beharren ondorioz sartu zen aitaren eta anaiaren lanbidean.

Onartu digu zalantzak izan zituela, eta hasieran bere asmoa aldi batean soilik aritzea izan bazen ere, denborarekin eta ardurak bereganatzearekin batera etorkizuneko apustuan baserrian lanean ja-rraitzea ikusten du.

Aitaren garaian, produkzio intentsiboaren alde eginiko apustua hankasartze gisa ikusten du; are gehiago, inguruko hainbat baserriren porrotaren oinarri. Beraiek banatzaile handiekin apurtu eta esnea zuzenean saltzeko apustua egin dute. Ekoiz-pena urtaroetara egokitu eta aurrera begira erato-rriak ere sortzeko asmoa dute. Onartzen digu ha-sierako zalantzak uxatu dituela, eta lana gogorra baldin bada ere, etorkizunean egoera hobetuko delakoan dago.

e piden un artículo sobre la Soberanía Alimen-taria. A mi, que soy historiador de formación y bibliotecario de profesión. ¡Que atrevidos

estos de Ezkerraberri! Y, sin embargo, no puedo ceder a la tentación de decir que sí. ¡Que puñetas! ¿Acaso no somos los consumidores el centro de atención de la actividad agraria? Bueno, o por lo menos deberíamos serlo. En definitiva, esto de la soberanía alimentaria va de alimentar a la población, a la ciudadanía, o sea, a mi también; por lo tanto, ahí van las reflexiones de un consumidor de a pié.

Para empezar, tranquilizar al señor Basagoiti. Cuando oyó que EHB propone denominar al antiguo departa-mento de Agricultura como departamento para la So-beranía Alimentaria, puso el grito en el cielo y declaró que EHB pretende que los vascos nos comamos los unos a los otros por la independencia.

Pues que no se preocupe el señor Basagoiti, que a mi edad ya soy más vegetariano que carnívoro. Si en vez de oír hubiera escuchado, se habría enterado de que la Soberanía Alimentaria hace referencia a la reivindica-ción del campesinado mundial en pro de recuperar el control sobre sobre su medio de producción, para que la agricultura vuelva a ser un medio de vida digno que provea de alimentos sanos a la población. Tan sencillo como eso.

Todos sabemos lo que está ocurriendo en el campo, las explotaciones agrarias no dejan de desaparecer, mien-tras nuestros supermercados se llenan de productos foráneos baratos, de calidad dudosa y producidos en condiciones laborales más dudosas todavía; y muchos de ellos, además, traídos en avión con el impacto am-biental que ello supone. El campesinado desaparece y con él desaparece también el jardinero full-time que cuidaba de nuestros montes y nuestros bosques.

Hoy en día se producen más alimentos que nunca y, sin embargo, millones de personas mueren de hambre en el mundo, ¡la mayoría en el campo!. Por ejemplo, todos y todas sabemos de las muertes de niños por hambre

M en Tucumán, mientras más de la mitad de la superfi-cie cultivada en Argentina lo está con soja transgénica, de la mano de la multinacional Monsanto y los terra-tenientes locales. O el probema de desnutrición que provoca en los países asiáticos el consumo del arroz refinado o “blanco” introducido por los occidentales en lugar del arroz integral, por no hablar del despropó-sito del “arroz dorado”, último invento de la ingeniería genética. La agricultura industrial globalizada no sólo no ha solucionado el problema del hambre, tal y como prometía, sino que ha roto el cordón umbilical que unía el campesinado a su propia tierra y a su territorio, amén de tener un impacto medioambiental muy negativo.

Esto me lleva a relacionar la Soberanía Alimentaria con otros dos conceptos, que me parecen fundamentales en esta historia: la agricultura ecológica y el comercio justo. No estoy hablando de aquellos hippies salidos de Berkeley que cultivaban lechugas en la comuna en-tre porrete y porrete, sino de una alternativa real para que nuestros agricultores recuperen el control sobre la producción agraria, en armonía con la Naturaleza, res-petando sus ciclos naturales, a la vez que se producen alimentos sanos a cambio de una retribución justa que les garantice una vida digna.

Estoy hablando de cultivar productos de temporada, de abonos naturales (desde el tradicional estiércol, hasta los abonos verdes, pasando por el compost), de cultivar variedades locales rompiendo con el monopo-lio de las semillas (solamente Monsanto, el tiburón de los trangénicos, controla la cuarta parte del mercado mundial de semillas comerciales, ¡tiemble Roma!), de respetar las rotaciones, del laboreo respetuoso con la tierra, de la lucha biológica para el control de plagas, de cuidar la biodiversidad y de un largo etc…

“Que se tranquilice Basagoiti,que no vamos a comernos

los unos a los otros”

Ernesto Merino, Aralarko Gipuzkoako koordinatzailea.

¿Soberanía alimentaria o canibalismo soberanista?

10

Iritz

ia

En la Comunidad Autónoma Vasca son unos 323 opera-dores con certificación ecológica, mientras que en Na-varra son alrededor de 600 operadores con alrededor de 1.000 productos certificados. En Iparralde, por su parte, hay alrededor de 70 agricultores bio. Los canales de distribución son variados: venta directa en merca-dos o por internet, a través de cooperativas de consu-mo, en tiendas de alimentación ecológica e incluso las grandes superficies ya empiezan a incorporar sección bio. Esto es una realidad en marcha.

Tal como yo veo el tema, se trataría de liberarse de las políticas agrarias diseñadas a miles de kilómetros de distancia y cuya prioridad es el mantenimiento de la división del trabajo internacional que condena al cam-pesinado del tercer mundo a vivir en la miseria, al del primer mundo a ir desapareciendo y a los consumido-res a tener que comprar comida basura, para el engorde de las multinacionales de insumos químicos, semillas

Ez dugu Basagoiti jango

Ni ere kontsumitzaile arrunta naiz, eta ikasketaz his-toriagilea eta lanbidez liburuzaina naizen arren, gai honen inguruko iritzia plazaratzeko eskubidea duda-la iruditzen zait. Nik ere, euskal herritar bezala, elika-gaien burujabetza nahi dut nire herriarentzat, neka-zaritza arloko gure politika propioak diseinatu ahal izateko eta horien bitartez gure baserritarren etor-kizuna bermatu ahal izateko; herritarrei kalitatezko elikagaiak eskaini, ingurumenarekiko errespetuarekin ekoitzitakoak... Euskal Herria Bilduk Elikagaien Buru-jabetzarako Saila izendatzeko asmoa dauka orain arteko Nekazaritza Saila. Basagoiti asaldatu zen, eta horrek elkar jatea ekarriko zuela adierazi zuen. Egon dadila lasai Basagoiti, ez dugu bera jango, besteak beste, hezurra baino ez delako.

11

transgénicas, agrocombustibles, etc...Como consumi-dor, para eso quiero la soberanía, también la alimen-taria, para poder diseñar nuestras propias políticas agrarias que garanticen el futuro de los agricultores, la alimentación de la población con productos de calidad y el respeto al medio ambiente… y todo ello sin tener que papearnos al señor Basagoiti que, además, es todo hueso.

¿Qué es GRAIN? ¿A qué se dedica?

GRAIN es una pequeña ONG internacional que nace oficialmente en Barcelona en 1990. Sin embargo los activistas que la crean, llevaban trabajando desde años antes en la defensa de la biodiversidad y las semillas frente a las amenazas del modelo industrial de agricul-tura.

GRAIN es una pequeña organización internacional sin fines de lucro que trabaja para apoyar a pequeños agricultores y movimientos sociales en sus luchas por sistemas alimentarios controlados comunitariamente y basados en la biodiversidad. Nuestro apoyo toma la forma de investigación y análisis independiente, trabajo en redes de manera permanente a nivel local, regional e internacional, junto a la cooperación y construcción de alianzas de manera activa. Casi todo nuestro tra-bajo se orienta hacia África, Asia y América Latina y se concreta en esas regiones. Nuestro mayor aliado a nivel mundial en las luchas que afrontamos es La Vía Campe-sina. Trabajamos con ellos tanto a nivel global copmo a niveles más cercanos. Por ello, en EuskalHerria nos sentimos muy cercanos y trabajamos con EHNE-Bizkaia.

El trabajo de GRAIN se remonta a principios de los años ochenta, cuando por todo el mundo un número de ac-tivistas comenzó a llamar la atención hacia la dramáti-ca pérdida de la diversidad genética en nuestros espa-cios agrícolas —corazón de las existencias mundiales de alimentos. Comenzamos a realizar investigaciones, defensoría y trabajo de cabildeo bajo los auspicios de organizaciones de desarrollo, casi todas europeas. Ese trabajo se expandió pronto a un programa y a una red más amplios que requería su propio anclaje, por lo que en 1990 GRAIN se constituyó legalmente como funda-ción independiente sin fines de lucro con su sede prin-cipal en Barcelona, España.

A mediados de la decada de los noventa Grain se em-barcó en un proceso de descentralización que nos hace conectarnos mas con las realidades locales y grupos que trabajaban en el rescate de las semillas locales y conocimientos locales, creando sistemas alimentarios sostenibles. Las sinergias y las colaboraciones directas hacen que GRAIN se transforme a si misma, creando un colectivo dinámico y verdaderamente internacional. GRAIN es una organización que no representa a nadie, salvo a sí misma. Sin embargo, nuestra colaboración y asociación nos vincula con las realidades locales y na-cionales y nos permite jugar un papel significativo a través de nuestras actividades de información, investi-gación, defensoría y tejido de redes, sea en las regiones o a nivel global. De hecho, colaboramos con muchos grupos en diferentes partes del mundo en diversos pro-yectos y en la producción y difusión de publicaciones y análisis colectivos.

Por más de 20 años, GRAIN ha sido un actor clave en el movimiento mundial para desafiar el poder que sus-tentan las corporaciones sobre los alimentos y formas de subsistencia de los pueblos. Nos hemos hecho co-nocidos por nuestro trabajo de información estratégica y análisis incisivo acerca de las tendencias mundiales en el área.

En medio de las mencionadas dificultades y esfuerzos para afrontar los desafíos, GRAIN recibió un impulso al conocer que habíamos ganado el premio Right Live-lihood Award, o Premio Nobel Alternativo en su edi-ción de 2011. Nos concedieron el premio por nuestro “trabajo a nivel mundial para proteger los medios de vida y los derechos de las comunidades campesinas y exponer la compra masiva de tierras de cultivo en países en vías de desarrollo por parte de intereses co-merciales extranjeros”. El premio lo recibimos como un reconocimiento sincero y profundo tanto de la impor-tancia de las luchas en las que GRAIN junto a muchos otros se ha involucrado en los últimos 20 años, como de nuestra contribución.

¿Cuales son los objetivos de GRAIN?

Los 4 objetivos principales de GRAIN son:

• Crear conciencia pública, en todo el mundo, sobre la importancia que la biodiversidad tiene en las formas de vida y seguridad de los pueblos

• Aumentar el conocimiento y comprensión acerca de las causas estructurales de la destrucción de la biodi-versidad, especialmente en lo que afecta la alimenta-ción y agricultura de los países en desarrollo

• Promover actividades y políticas que conduzcan a una utilización y conservación de la biodiversidad en nuestros sistemas alimentarios y de vida, mucho más equitativas y sustentable

• Apoyar movimientos sociales y grupos de interés pú-blico preocupados de la biodiversidad como un factor fundamental para lograr una agricultura sustentable y la soberanía alimentaria

GRAINAitor UrkiolaAdjunto al Coordinador.

www.grain.org

Elka

rriz

keta