Euskadiko 2017. urteko alokairu- politikaren ebaluazio ... · 3 Aurkibidea Sarrera 7 1....

Euskadiko 2017. urteko alokairu-politikaren ebaluazio-txostena

3

Aurkibidea

Sarrera 7 1. Alokairu-politiken jarraipenaren eta ebaluazioaren ikuspegia 9 2. Alokairuko etxebizitzaren merkatua 11 2.1.- Euskadiko alokairuko parkearen bilakaera 11 2.2.- Euskadiko alokairu babestuko parkearen bilakaera 13 2.3.- Alokairuko errenten bilakaera (OFIN) 14 2.4.- Alokairuko etxebizitza babestuen eskaria 16 2.5.- Alokairuko etxebizitza esleitu dieten familien ezaugarriak eta

balorazioa 20

3. EAEn alokairu-politika sustatzeko oinarrizko araudia 25 3.1.- 2017ko Etxebizitza Programa 25 3.2.- 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea 27 3.3.- 3/2015 Legea, ekainaren 18koa, Etxebizitzarena: alokairua,

etxebizitza-eskubideari erantzuteko lehentasunezko bidea 32

4

4. 2017ko Etxebizitza Programan alokairu-politikari lotutako esku-

hartzeen betetze-mailaren jarraipena 35 4.1.- 1. ardatz estrategikoaren betetze-maila (Etxebizitza eskuratzea

sustatzea, eta eskura dauden baliabideak lehentasunez alokairura bideratzea) 35

4.1.1.- A jardunbidea: alokairu-erregimeneko babes publikoko etxebizitzak eraikitzea 36

4.1.2.- B jardunbidea: babes publikoko etxebizitza berriak sustatzea, erosteko eta erosteko aukera ematen duen alokairurako (abian jarritako etxebizitza-kopurua) 36

4.1.3.- C jardunbidea: alokairu babestuko etxebizitza-parkearen tamaina handitzea 36

4.1.4.- D jardunbidea: etxebizitza partikularren alokairuko eskaintza sustatzea 37

4.1.5.- E jardunbidea: finantzaketa-esparru egokia eta egonkorra eskaintzea 37

4.1.6.- 2017ko Etxebizitza Programaren emaitzaren adierazleen laburpen-taula 38

4.2.- Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak

alokairuaren alorrean egindako jarduna 38 4.2.1.- Alokairuko etxebizitza berriak sustatzeko egindako

jarduna (hasitako eta burututako alokairuko etxebizitzak) 39 4.2.2.- Alokairua sustatzeko diru-laguntzen politika 41 4.2.3.- Alokabidek kudeatutako alokairuko etxebizitza-parkea 42 4.2.4.- Etxebizitza hutsak erakartzea: Bizigune programa 47 4.2.5.- Etxebizitza libreen merkatuan bitartekotza egiteko

programa: ASAP (Alokairu Segurua, Arrazoizko Prezioa) 50 4.2.6.- Alokairua ordaintzeko laguntzak 51

5. Sailaren alokairu-politiken ebaluazioa 59 5.1.- 2017ko Etxebizitza Programaren helburu kuantitatiboak eta

2017ko alokairu-politikaren ebaluazio globala 59 5.2.- Ondorioak 67

5

Tau len aurk ib idea 1. taula: Etxebizitza nagusietan alokairu-erregimenak duen pisu erlatiboaren bilakaera, autonomia-

erkidegoaren arabera. 2013 - 2017 ........................................................................................................... 12 2. taula: EAEko alokairu babestuko etxebizitza-parkearen tamaina. 2001-2017 .................................................... 14 3. taula: Etxebizitza babestuaren eskaeren banaketa, bizikidetza-unitateko kideen eta lurralde

historikoaren arabera. 2017 ....................................................................................................................... 19 4. taula: Alokairu babestuaren eskatzaileen batez besteko diru-sarreren eta merkatu libreko alokairuen

arteko erlazioa, lurralde historikoaren arabera. ......................................................................................... 19 5. taula: 2017ko Etxebizitza Programaren helburu kuantitatibo globalak alokairu-alorrean ................................... 26 6. taula: 2017ko Etxebizitza Programari lotutako emaitza-adierazleen jarraipena ................................................. 39 7. taula: Onartutako diru-laguntzen eta subsidioen bilakaera 2010-2017 .............................................................. 42 8. taula: Alokairua sustatzeko formalizatutako maileguen bilakaera. 2010-2017 (milioi eurokotan) ...................... 43 9. taula: Alokabidek kudeatutako etxebizitza-parkearen bilakaera. 2009-2017 ...................................................... 46 10. taula: Alokabideren kudeaketari buruzko beste datu batzuen bilakaera. 2013-2017 ......................................... 48 11. taula: Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzak kudeatzeagatik Sailak Alokabideri ematen dion diru-

laguntzaren bilakaera. 2006-2017.............................................................................................................. 48 12. taula: Bizigune programako adierazle nagusiak, lurralde historikoaren arabera. 2017 ...................................... 50 13. taula: Sailak Bizigune programarako emandako batez besteko diru-laguntza. .................................................. 51 14. taula: ASAP programako adierazle nagusiak, lurralde historikoaren arabera. 2017 .......................................... 52 15. taula: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria jasotzen duten pertsonen hileko batez besteko

kopuruaren eta prestazioaren guztizko zenbatekoaren bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2013-2017 .................................................................................................................................................. 55

16. taula: Alokairua ordaintzeko erabilitako GLLen bilakaera. 2011-2017 ................................................................ 56 17. taula: Alokairua ordaintzera bideratutako Gizarte Larrialdietarako Laguntzei buruzko adierazle

nagusiak. 2013-2017 .................................................................................................................................. 57 18. taula: Emantzipaziorako Oinarrizko Errentaren programara bideratutako zenbatekoaren kalkulua,

lurralde historikoaren arabera. 2008-2017 ................................................................................................. 58 19. taula: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren bilakaera. 2016-2017 ................................................... 59 20. taula: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren lurraldekako banaketa 2017ko abenduan .................... 59 21. taula: Euskadin diruz lagundutako alokairuko parkearen ehunekoaren zenbatespena, laguntza-

motaren eta gastu osoaren arabera. 2016 ................................................................................................. 60 22. taula: 2017ko Etxebizita Programak zehaztutako helburu kuantitatiboen betetze-maila, alokairura

bideratzeko eraikitzen hasi diren etxebizitzei dagokienez ......................................................................... 63 23. taula: 2017ko Etxebizitza Programari lotutako emaitza-adierazleen jarraipena ................................................. 64 24. taula: Alokairu-alorreko jarduketen kostua 2017an ............................................................................................. 65 25. taula: Alokairuko etxebizitzaren alorreko politika ebaluatzeko adierazleen laburpen-taula. 2013-2017 ............ 68

6

Graf ikoen aurk ib idea

1. grafikoa: Etxebizitza nagusien ehunekoa, edukitza-erregimenaren eta autonomia-erkidegoaren arabera. 2016 ............................................................................................................................................................ 13

2. grafikoa: Alokairu babestuko parkearen bilakaera Euskadin. 2001-2017 ................................................................ 14 3. grafikoa: Alokairu-erregimenean eskainitako etxebizitzen hileko errentaren bilakaera. 2002-2017 ........................ 15 4. grafikoa: Merkatu libreko eta babestuko errentak lurralde historikoaren arabera. 2017 (€) .................................... 15 5. grafikoa: Alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuaren eskaria lurralde historikoaren arabera. 2017 ................ 16 6. grafikoa: Alokairuko eskariaren pisu erlatiboaren bilakaera. 2016-2017 .................................................................. 16 7. grafikoa: Etxebiden erregistratutako alokairuko etxebizitza babestuaren eskariaren eta eskari osoaren

bilakaera. 2005-2017 .................................................................................................................................. 17 8. grafikoa: Eskaeren banaketa, edukitza-erregimenaren eta lurralde historikoaren arabera (hiru

probintzietako eskari osoaren %-a erregimen mota bakoitzean). 2017. ................................................... 18 9. grafikoa: Alokairu babestuko etxebizitza eskatu duten herritarren batez besteko diru-sarrerak, lurralde

historikoaren arabera. 2016-2017 .............................................................................................................. 18 10. grafikoa: Etxebizitza babestua eskuratzeko eskaeren batez besteko diru-sarrerak, edukitza-erregimenaren

eta lurralde historikoaren arabera. 2017 .................................................................................................... 19 11. grafikoa: 2017an alokairuko etxebizitza esleitu dieten herritarren ezaugarri soziodemografiko nagusiak .............. 20 12. grafikoa: 2017an alokairuko etxebizitza esleitu dieten familia-unitateen ezaugarri nagusiak .................................. 21 13. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten herritarren lan-egoera

2017. urtean ............................................................................................................................................... 21 14. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten herritarren hileko diru-

sarrerak 2017. urtean ................................................................................................................................. 22 15. grafikoa: Etxebizitza esleitu dieten herritarren etxebizitza-beharraren estaltze-maila, etxea eskuratzeko

erregimenaren arabera. 2017 .................................................................................................................... 22 16. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten pertsonek duten

gogobetetasun-maila esleitutako etxebizitzarekin ..................................................................................... 23 17. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten pertsonek duten

gogobetetasun-maila etxebizitza eskuratzeko erregimenarekin ................................................................ 23 18. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairu babestuko etxebizitza esleitu dieten herritarrek euren bizi-

baldintzetan nabaritu duten inpaktua ......................................................................................................... 23 19. grafikoa: Alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen eraikuntzaren bilakaera. Alokairurako hasitako eta

amaitutako etxebizitzak. 2000-2017 .......................................................................................................... 40 20. grafikoa: Salmentarako eta alokairurako hasitako etxebizitzak. 2000-2017 ............................................................ 41 21. grafikoa: Alokairurako hasitako etxebizitza babestuen banaketa, lurralde historikoaren arabera. 2013-

2017 ............................................................................................................................................................ 41 22. grafikoa: Alokairurako hasitako etxebizitza babestu publikoen banaketa, lurralde historikoaren arabera.

2000-2017 .................................................................................................................................................. 42 23. grafikoa: Alokabideren etxebizitza-parke propioaren garapena. 2003-2017 ............................................................ 43 24. grafikoa: Alokabideren etxebizitza propioak dauden udalerri nagusiak. 2017 ......................................................... 44 25. grafikoa: Alokabideren etxebizitza propioen ezaugarriak. 2017 ............................................................................... 45 26. grafikoa: Alokabideren etxebizitza propioen batez besteko errentaren bilakaera. 2004-2017 ................................ 45 27. grafikoa: Alokabidek kudeatutako etxebizitza-parkearen bilakaera. 2003-2017 ...................................................... 46 28. grafikoa: Kudeatutako etxebizitza propioen huts egindako esleipenen bilakaera. 2003-2017 ................................ 47 29. grafikoa: Biziguneren etxebizitza-parkearen bilakaera. 2003-2017 ......................................................................... 49 30. grafikoa: Biziguneren etxebizitza gehien dituzten udalerriak. 2017 ......................................................................... 49 31. grafikoa: Bizigune programaren bidez alokatutako etxebizitzetako batez besteko errentaren bilakaera.

2003-2017 .................................................................................................................................................. 50 32. grafikoa: ASAP programaren adierazle nagusien bilakaera. 2013-2017 ................................................................. 52 33. grafikoa: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria jasotzen duten pertsonen kopuruaren hileko

bilakaera. 2012-2017 .................................................................................................................................. 54 34. grafikoa: EGPOa jasotzen duten pertsonen banaketa lurralde historikoaren arabera. 2017 ................................... 55 35. grafikoa: Etxebizitza-alokairuak GLLen guztizko gastuan duen eragina. 2016 ........................................................ 56 36. grafikoa: Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta jaso duten pertsonen bilakaera, lurralde historikoaren

arabera. 2008-2017 .................................................................................................................................... 58 37. grafikoa: 2017ko Etxebizitza Programan alokairuko etxebizitza sustatzeko finkatutako helburuen betetze-

maila. .......................................................................................................................................................... 64 38. grafikoa: Etxebideren sistemaren (erregistroaren, zozketen…) balorazio orokorra ................................................. 66

7

Sarrera

Etxebizitza-politiken plangintzak ebaluazio-eredu integrala erabiltzen du; hala, etxebizitza-politika jakin batzuei buruzko ebaluazio bereziak ez ezik, etxebizitza-alorreko esku-hartze publiko guztiak aztertzeko eta baloratzeko ebaluazio integralak ere jasotzen ditu. 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen indarraldia amaitu ondoren, 2017an ebaluazio eta hausnarketa estrategikoko prozesua burutu da; horren ondorioz sortu da, hain zuzen, 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea, aldi horretan etxebizitza-politikaren erreferentziako programa-agiria izango dena. Alabaina, bi planen arteko denbora-tartea dela eta, 2017 trantsizio-urtetzat jo da eta, ondorioz, 2017ko Etxebizitza Programa bihurtu da erreferentziako agiri operatiboa. Txosten honek Eusko Jaurlaritzako Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak 2017an jorratutako alokairu-politikari heldu dio, 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen indarraldian izan duen bilakaerari buruzko erreferentziak ere jasoz. Arlo zehatza osatzen duten arren, alokairuko politikak etxebizitza-politiken muinean daude, eta 2017ko Etxebizitza Programako jarduketa estrategikoak ere badira. Ildo beretik, 2018-2020 aldirako Plan Zuzentzaile berriaren erreferentzia dira, Etxebizitzaren 3/2015 Legearen gidalerroei jarraituz. Izan ere, eskura dauden baliabideak alokairuko erregimenera bideratzeko agintzen du aipatutako legeak. Ebaluazio-txosten honek bost kapitulu ditu. Lehenengo kapituluan ebaluazioaren ikuspegi metodologikoa aztertuko dugu, eta bigarrenean Euskadiko alokairuko etxebizitzen merkatuaren panoramika ikusiko, ebaluatuko diren politiken aurrerakuntzak eta erronkak testuinguruan kokatzeko. Hirugarren kapituluan, alokairu-politiken arau- eta erakunde-esparruaren berri emateaz gain, 2017ko Etxebizitza Programak alor horretan zehazten dituen helburuak azaldu eta 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailerako hurbilpena egingo dugu. 4. kapituluan, 2017ko Etxebizitza Programan alokairua sustatzeko zehaztu diren helburu eta neurrien burutze-maila ezagutuko dugu, eta 5. kapituluan, azkenik, ebaluazioaren ondorio nagusien berri eman eta alokairu-politikak bultzatzeko azken gogoeta batzuk egingo ditugu, 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen erronken testuinguruan kokatzeko 2017an gauzatutako alokairu-politiken balorazioa.

1.

Agiri neurrhelbuekitat EbalualokainformeraikuASAP Alokaburuzaztert

Alokaikusp

honek 2017k

riak eta helbuuruak zer matea irizpidetz

uazio hau Etairua sustatzmazioa jasountza; eta paP programak

airu-politiken zko informaztuko ditugu.

Inguru

ETXEGI- S- B

p

ETXEBIZMERKAT

airu-polipegia

ko Etxebizitzuruak zer mailatan bete d

zat hartuta.

txebizitza Plaeko politiken

otzen du: earke pribatukk dira errefere

ebaluazioa zioa eta es

umen, Luretxebizi

NTZA Saila, sustatzaBeste sustatzapribatuentzako

ZITZA HUTSTURATZEA

itiken ja

za Programa ailatan gauzairen), efizien

an Zuzentzan bi lan-ildo etxebizitza

ko etxebizitzaentziak).

osatzeko, aparru horret

rralde Pltza‐arlo

aile zuzena aile publiko etao diru-laguntze

SAK A

arraipen

ebaluatzen atu diren azt

ntzia (lorpene

ailearen jarranagusiak z

berrien (etxa hutsak mer

alokairua ordtan jorratuta

langintzako alokai

a en programa

naren et

du. Hein hortertzen du, een eta kostue

aipen-sistemaer mailatan xebizitza etrkatura bidera

daintzeko laako beste ja

a eta Etxiru‐polit

a ebalu

rretan, prograraginkortasu

en arteko erla

an oinarritzebete diren ja zuzkiduraatzeko ekime

guntzak, kudarduketa osa

xebizitza tiken esk

Etxebizitz

Zuzkidur

BIZIGUN

ASAP pr

azioare

aman zehaztuna (aurreikuazioa) eta lur

en da eta, hajakiteko funta-bizitoki beenak (Bizigun

deaketa-jardagarri batzu

Sailarekema

tza berriak era

ra-bizitokiak er

NE programa

rograma

en

tutako sitako rralde-

artara, tsezko errien) ne eta

duerari uk ere

n

aikitzea

raikitzea

9

10

2017ko Etxebizitza Programan finkatutako helburu kuantitatiboek (inpaktuari nahiz burutze-mailari buruzkoek) beren garapen-maila neurtzeko oinarri zehatzak jasotzen dituzte. Gainera, esparru sozioekonomikoan eta araudian izandako aldaketak ere jasotzen ditu ebaluazioak, Programaren kongruentzian eta ezarpenean eragina duten heinean. Ebaluazioak izaera bereziko ikerketak dira, ebaluazioaren helburuari buruzko galderei erantzuteko diseinatuta baitaude. Euskadiko alokairu-politiken ebaluazioak honako galdera hauek erantzun nahi izan ditu:

a) Bete dira 2017. urterako zehaztutako helburu orokorrak? b) Bete dira 2017. urterako zehaztutako helburu bereziak? c) Helburuak betetzeko jorratu diren jarduketetan, baliabideak eraginkortasunez

erabili dira? d) Laguntzak eta jarduketak ekitate-irizpideak aintzat hartuz banatu dira? e) Gertatu da aldaketarik testuinguruan, programan aurreikusitako esku-hartzeen

egokitasuna edo bideragarritasuna aldarazi duenik?

11

2. Alokairuko etxebizitzaren merkatua Euskadiko alokairuko etxebizitzaren merkatuaren testuinguruari buruzko aurkezpen honetan alokairuko parkearen bilakaerari erreparatuko diogu lehenengo eta behin, eta, horren baitan, alokairu babestuko parkeari. Era berean, alokairuko (alokairu libreko nahiz babestuko) errenten bilakaera eta alokairuko etxebizitza babestuaren eskaria ere aztertuko ditugu, alor horretako aldagai nagusien ikuspegi orokorra burutzeko. Kapitulua amaitzeko, alokairu-erregimeneko etxebizitza esleitu zaien familiengan jarriko dugu arreta, politika horiei buruz zer iritzi duten jakiteko.

2.1.- Euskadiko alokairuko parkearen bilakaera Eusko Jaurlaritzak 2017an alokairua sustatzeko burutu dituen politiken nondik norakoa kokatu eta ulertzeko, ezinbestekoa da herritarrek etxebizitza eskuratzeko dituzten moduen ikuspegi zabala eskuratzea eta Euskadiko etxebizitza-parkearen (eta bereziki alokairuko parkearen) berri izatea. Horretarako, INEk argitaratzen duen Etxebizitzari buruzko Inkesta Jarraituak eskaintzen dituen datuak azalduko ditugu dokumentu honetan. Aurreko ebaluazioetan, zehazki 2015ekoan eta 2016koan, Etxebizitza Premiei eta Eskariari buruzko 2015eko Inkestako eta Biztanleen eta Etxebizitzen 2011ko Erroldako datuak erabili genituen. Kasu batean eta bestean, desberdintasun metodologikoak eta denborazkoak tarteko, alokairuaren pisu erlatiboa zertxobait txikiagoa da erreferentziako urte berberetan. Alderaketak egitean beti iturri berberak erabiltzea komeni bada ere, ebaluazio honetan ezin izan dugu horrela jokatu, Biztanleen eta Etxebizitzen Errolda hamar urtean behin egiten delako eta Etxebizitza Premiei eta Eskariari buruzko 2017ko Inkesta, berriz, ez delako 2018ko erdialdera arte kaleratuko. INEk kaleratzen duen Familiei buruzko Inkesta Jarraituaren arabera, 2017an 117.900 etxebizitza nagusi zeuden alokairuko erregimenean; hau da, etxebizitza nagusi guztien % 13,1. Bilakaerari erreparatuta, alokairuko erregimenean bizi diren familien kopuruak eta ehunekoak gorako joera apala erakusten du. Zehazki, 2016an baino 14.100 etxebizitza nagusi gehiago daude alokairu-erregimenean 2017. urtean, eta 2013an baino 26.600 gehiago. Gainera, etxebizitza nagusi guztien aldean, alokairuaren pisu erlatiboa portzentajezko 1,5 puntu handiagoa da 2017an, 2016an baino, eta 2,9 puntu handiagoa 2013an baino.

12

Beste alde batetik, Estatuko gainerako erkidegoekin alderatuta eta alokairuak duen pisu erlatiboari erreparatuta, EAE autonomia-erkidegoen beheko aldean dago, soilik Gaztela eta Leon, Gaztela-Mantxa, Galizia eta Extremadura baititu atzetik. Dena dela, beste autonomia-erkidego batzuk (Andaluzia, Errioxa, Nafarroa eta Valentzia) aurretik izan arren, ehunekoan oso hurbil daude. Ildo horretan, alokairuko ehunekorik altuenak dituzten erkidegoek (Madrilek, Kataluniak, uharteetako erkidegoek eta bi hiri autonomoek) ezaugarri bereziak dituzte gainerakoen aldean. Beste muturrean, erosketa-erregimenaren garrantzi erlatiboa nabarmentzen da EAEn, etxebizitza nagusien % 82,2 jabetzakoa baita. Hala, autonomia-erkidegoen rankingean bigarren postuan dago jabetzako etxebizitzen pisuari dagokionez, Gaztela eta Leon erkidegoak hartzen duen lehen postutik 6 hamarren eskasera.

1. taula: Etxebizitza nagusietan alokairu-erregimenak duen pisu erlatiboaren bilakaera, autonomia-

erkidegoaren arabera. 2013 - 2017 Alokairua

2013 2014 2015 2016 2017

Estatu osoa % 16,1 % 16,6 % 17,5 % 17,3 % 18,0

Andaluzia % 12,4 % 12,8 % 14,8 % 13,4 % 13,5

Aragoi % 15,0 % 16,8 % 15,3 % 17,3 % 18,0

Asturias % 12,6 % 13,8 % 14,9 % 12,3 % 15,0

Balearrak % 26,4 % 26,5 % 26,2 % 28,5 % 29,1

Kanariak % 20,8 % 22,2 % 21,6 % 23,0 % 23,7

Kantabria % 11,3 % 12,3 % 12,2 % 12,7 % 15,2

Gaztela eta Leon % 10,5 % 12,1 % 13,6 % 13,4 % 12,9

Gaztela-Mantxa % 11,7 % 11,9 % 14,0 % 13,5 % 12,4

Katalunia % 22,9 % 23,1 % 23,3 % 24,1 % 25,5

Valentziako Erkidegoa % 12,4 % 13,5 % 14,9 % 14,4 % 14,9

Extremadura % 10,4 % 9,5 % 11,3 % 11,5 % 10,9

Galizia % 13,2 % 11,1 % 11,2 % 11,9 % 12,8

Madril % 22,8 % 23,2 % 23,4 % 23,1 % 24,2

Murtziako Eskualdea % 13,0 % 14,8 % 15,4 % 16,1 % 16,3

Nafarroako Foru Erkidegoa % 13,0 % 13,3 % 15,6 % 13,6 % 14,2

Euskal Autonomia Erkidegoa % 10,2 % 11,7 % 12,4 % 11,6 % 13,1

Errioxa % 12,7 % 14,2 % 13,9 % 13,1 % 13,7

Ceuta % 27,5 % 17,5 % 13,9 % 19,0 % 23,1

Melilla % 30,7 % 21,0 % 25,2 % 28,0 % 33,5

Iturria: Familiei buruzko Inkesta Jarraitua. INE

13

1. grafikoa: Etxebizitza nagusien ehunekoa, edukitza-erregimenaren eta autonomia-erkidegoaren arabera. 2016

Iturria: Familiei buruzko Inkesta Jarraitua. INE 2.2.- EAEko alokairu babestuko parkearen bilakaera Aurreko urtean baino 474 etxebizitza gehiago izan dira 2017an alokairu babestuan: 18.275 etxebizitza, hain zuzen. Beste alde batetik, etxebizitza babestuen parke osoa % 2,4 murriztu da (kalifikazio iraunkorra ez duten etxebizitza babestuak merkatu librean sartu direlako) eta, hartara, EAEko etxebizitza babestuen parke osoan alokairuko parkeak duen kuota portzentajezko 1,2 puntu handitu eta % 24,5ekoa da. 2017an bertan, jarraitu egin du 2016an hasitako joera positiboak, bost urtean alokairu babestuko parkearen pisu erlatiboa beherako bidean ibili ondoren. Horiek horrela, 2012an lortutako mailatik hurbil kokatu da berriro ere, hala alokairu babestuko etxebizitza-kopuruan nola parke babestuaren kuotan.

% 76,7

% 79,9

% 77,2

% 79,9

% 66,9

% 69,7

% 79,4

% 82,8

% 80,3

% 70,1

% 79,9

% 81,7

% 80,4

% 72,7

% 77,9

% 82,0

% 82,2

% 81,5

% 64,7

% 59,0

% 18,0

% 13,5

% 18,0

% 15,0

% 29,1

% 23,7

% 15,1

% 12,9

% 12,4

% 25,5

% 14,9

% 10,9

% 12,8

% 24,2

% 16,3

% 14,2

% 13,1

% 13,7

% 23,0

% 33,5

% 5,2

% 6,6

% 4,8

% 5,2

% 4,0

% 6,6

% 5,5

% 4,3

% 7,3

% 4,5

% 5,3

% 7,3

% 6,8

% 3,1

% 5,8

% 3,8

% 4,7

% 4,8

% 12,3

% 7,5

% 0 % 20 % 40 % 60 % 80 % 100

Estatua guztira

Andaluzia

Aragoi

Asturias

Balear uharteak

Kanariak

Kantabria

Gaztela eta Leon

Gaztela-Mantxa

Katalunia

Valentzia

Extremadura

Galizia

Madril

Murtziako Eskualdea

Nafarroa

EAE

Errioxa

Ceuta

Melilla

Jabetzan Alokairuan Merkatuko prezioa baino gutxiagoko alokairuan, doan lagata...

14

2. taula: EAEko alokairu babestuko etxebizitza-parkearen tamaina. 2001-2017

Alokairu babestuko etxebizitza-parkea*

Etxebizitza babestuen parkea

Alokairuko parkearen kuota

(%)

2001 740 36.029 2,1

2005 7.660 49.679 15,4

2010 19.595 63.103 31,1

2011 20.513 70.067 29,3

2012* 18.445 74.019 24,9

2013* 18.129 74.480 24,3

2014* 17.770 77.468 22,9

2015* 17.504 77.399 22,6

2016* 17.801 76.330 23,3

2017* 18.275 74.524 24,5

*Datu horietan, alokairuko etxebizitza sozialak, alokairuko babes ofizialeko etxebizitzak eta Biziguneko etxebizitzak daude.

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

2. grafikoa: Alokairu babestuko parkearen bilakaera Euskadin. 2001-2017


2.3.- Alokairuko errenten bilakaera (OFIN) Higiezinen Jabetzako Agenteek (HJAek) erosteko eta alokatzeko etxebizitzen eskaintzari buruz emandako datuak kaleratzen ditu Higiezinen Eskaintzari buruzko Inkestak. Bada, horren arabera, 2016tik 2017ra bitartean hazkunde handia egon da hileko batez besteko errentetan, bai etxebizitza libreetan (+64,4 €) bai babestuetan (+61,4 €), azken horiei dagokienez, etxebizitza sozialen eta babestuen pisuak behera egin duelako. Etxebizitza libreari dagokionez, 2017ko laugarren hiruhilekoan, merkatu horretan eskaini diren alokairuko etxebizitzek hilean 944 euroko errenta izan dute batez beste, aurreko urtean baino % 7,3 gehiago. Hala, 2014an hasitako gorako joerari eutsi eta indartu ere egin da, 2002-2017 segidako bigarren baliorik handiena izan baita, 2008ko preziorik handiena (968,9 €) baino 15 € gutxiago.

740

7.660

19.595 20.51318.445 18.129 17.770 17.504 17.801 18.275

% 2,1

% 15,4

% 31,1 % 29,3

% 24,9 % 24,3% 22,9 % 22,6 % 23,3 % 24,5

% 0

% 5

% 10

% 15

% 20

% 25

% 30

% 35

0

10.000

20.000

30.000

40.000

2001 2005 2010 2011 2012* 2013* 2014* 2015 2016 2017G

uzt

izko

aren

%-a

Etx

ebiz

itza

-ko

pu

rua

Etxebizitza-kopurua Alokairuko parkearen % -a etxebizitza babestu guztiekiko

15

Etxebizitza babestuei dagokienez, etxebizitzaren tipologiaren arabera (soziala edo babestua den) eta errentarien diru-sarreren mailaren arabera zehazten da alokairuaren prezioa. Eusko Jaurlaritzaren jabetzakoak diren edo bitartekotza-programetan sartuta dauden etxebizitzetan goiko muga bat ezartzen da, errenta ezin baita izan familia-unitate errentarien sarreren % 30 baino altuagoa. 2017an, batez besteko errentaren balioa 2012an eta 2015ean baino ia 16 euro txikiagoa da. Halere, 2002-2017 segidako hirugarren baliorik handiena da. 3. grafikoa: Alokairu-erregimenean eskainitako etxebizitzen hileko errentaren bilakaera. 2002-2017

Iturria: Higiezinen eskaintzari buruzko inkesta. Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

Merkatuko libreko eskaintzaren hileko errenta askoz ere altuagoa da Gipuzkoan (1.028 € hilean) eta Bizkaian (955,5 € hilean), Araban baino (709 € hilean). Merkatu babestuan batez besteko preziorik altuena Gipuzkoakoa da (459,6 € hilean), Bizkaiko batez bestekoa (169,9 € hilean) baino hiru aldiz handiagoa ia. Arabari dagokionez, ez daukagu datu hori, lagina ez baita nahikoa adierazgarria.

4. grafikoa: Merkatu libreko eta babestuko errentak lurralde historikoaren arabera. 20171 (€)

Iturria: Higiezinen eskaintzari buruzko inkesta. Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza

1 Ez da Arabako daturik argitaratu, lagina txikiegia baita.

689,8 693,1 724,4807,4 819,6

890,2 968,9 908,6 903,7 896,3856,0 825,4 844,7 872,0 879,9 944,3

202,9276,5

257,3 278,2 263,2194,1 205,4 226,5 205,4

279,2345,1

321,3 326,3 345,2268,0

329,4

0

200

400

600

800

1.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Eu

ro h

ilean

Alokairu librea Alokairu babestua

709,7955,5 1028 944,3

169,9459,6

329,4

0

500

1.000

1.500

Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

16

2.4.-

Etxeberregduten% 81 LurraalokaprobihandGipuz 5. gr

Nolanpisu epuntu

Alokairu

bideren etximenerako

nekin alderat,9 hartzen du

alde historikoairuko etxebizntzia bakoitziena Arabanzkoan (% 75

rafikoa: Aloka

Iturria: Etx

nahi ere, 20erlatiboak beu egin baitu b

6. gr

EAalo

eskari

0

50

100

150

ko etxebizit

xebizitza ba51.171 eskatuz gero (11uela ikusiko d

oei erreparatzitza babestzean alokairun dago (% 95,1) baino por

airu-erregime

xebide. Inguru

16tik 2017raerdin jarraitzebehera.

rafikoa: Aloka

Iturria: Etxe

AE – 51kairuko

i osoaren

96,5 9

Arab

tza babestu

abestuaren aera egin d.344 eskaeradugu.

tuz gero, aguaren eskariuko eskariak 5), Bizkaian rtzentajezko

eneko etxebiz

men, Lurralde

a bitartean een baitu, Biz

airuko eskaria

ebide. Etxebiz

1.171eskaera

n % 81,9

95,0

ba

uen eskaria

eskatzaileedira 2017ana), alokairuk

gerian dago ia, erosteko pisu erlatibo(% 82,7) ba20 puntu geh

zitza babestua2

e Plangintza e

z dago aldazkaian hamar

aren pisu erl

zitza Sailburuo

9

AA

BA

GA

82,6 82,

Bizkaia

2016

en erregistrn. Erosteko koak etxebizi

hiru probintetxebizitza b

o jakin bat duaino portzenthiago.

aren eskaria 2017

eta Etxebizitza

aketa handirikrren bat igo

atiboaren bila

ordetza. Eusko

Araba Alokairuko eskariaren p

Bizkaia Alokairuko eskariaren p

GipuzkoaAlokairuko eskariaren p

7

2017

oari errepaetxebizitza tza babestuk

tzietan askozbabestuarenau. Alokairuartajezko 12 p

lurralde histo

Saila. Eusko

k, alokairuaketa Araban p

akaera. 2016-

o Jaurlaritza

7.635 pisua % 95,0

28.474 pisua % 82,7

15.062 pisua % 75,1

75,1 75,1

Gipuzkoa

aratuta, alobabestua e

ko eskari os

z handiagoaa baino; alaren pisu erlapuntu gehiag

orikoaren ara

Jaurlaritza

k Gipuzkoanportzentajezk

-2017

okairu-eskatu soaren

a dela baina, tiborik

go eta

abera.

duen ko 1,5

17

Hurrengo grafikoan etxebizitza babestuen eskariak —hala alokairukoak nola orokorrak (alokairukoak eta erostekoak, biak batuta)— 2005etik aurrera izan duen bilakaera ikusten da. Bilakaera zuhurtziaz irakurri behar dugu, ordea, tarte horretan araudia aldatu egin delako. Izan ere, 2013tik aurrera, Etxebiden izena ematen duten pertsonek bi urtean behin berritu behar dute eskaera, eta aldaketa horren ondorioz, 2013tik 2014ra bitartean beherakada handia egon da eskatzaileen kopuruan. Beste alde batetik, 2012ra arte etxebizitza babestua jabetza-erregimenean nahiz alokairu-erregimenean (biak aldi berean) eskatzeko aukera zegoen. Hartara, bi adierazleen bilakaera egoki aztertzeko, 2013ra arteko datuak alde batetik eta 2014tik aurrerakoak beste alde batetik aztertzea komeni da. Ildo horretan, 2017an izan da segida osoko alokairuko eskaririk handiena (51.171 eskaera), bai eta 2014tik aurrerako eskari globalik handiena ere. Bilakaerari erreparatuta, beraz, 2017an jarraitu egin du 2015ean hasitako alokairuaren gorako joerak, baina aurreko urteetan baino bizkorrago. Hartara, 2017ko amaieran 2016an baino alokairurako 7.438 eskaera gehiago izan dira; bestela esanda, % 17ko gorakada urtetik urtera; 2015etik 2016ra bitartekoa baino askoz ere handiagoa, % 3,6ko igoera izan baitzen orduko hartan. Dena dela, zenbateko absolutuetan erosteko eskaria alokairukoa baino askoz txikiagoa bada ere, erosteko eskaerek 2016tik 2017ra izan duten gorakada (% 18,2) alokairuko eskaerek izan dutena baino pixka bat handiagoa da.

7. grafikoa: Etxebiden erregistratutako alokairuko etxebizitza babestuaren eskariaren eta eskari osoaren bilakaera. 2005-2017

2012. urtera arte, bi edukitza-erregimenak aldi berean eska zitezkeen. Iturria: Etxebide. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza

Euskadiko alokairu babestuko etxebizitza-eskaria lurraldez lurralde aztertuz gero, biztanleriaren lurralde-banaketarekin koherentea edo paraleloa dela ikusiko dugu. Izan ere, alokairu babestuko etxebizitza-eskariaren % 55,6 Bizkaian dago (28.474 eskaera), Gipuzkoan % 29,4 eta Araban % 14,9. Erosteko eskariari erreparatuz gero, Bizkaiak antzeko pisua du (% 52,4), baina Gipuzkoan nabarmen handiagoa da (% 44,1) eta Araban, berriz, alokairu-erregimenak baino askoz ere pisu txikiagoa du (% 3,5).

16.9

17

20.1

14

20.1

46

20.8

75

23.5

03

26.6

95

32.2

61

36.9

47 50.3

59

39.6

23

42.1

93

43.7

33

51.1

71

80.0

10

84.6

95

87.2

43

89.1

76

92.0

84

86.8

96

84.3

76

84.7

80

86.6

16

54.0

42

53.6

20

53.3

29

62.5

15

0

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Esk

abid

een

ko

pu

rua

Alokairua soilik Eskabideak guztira

18

8. grafikoa: Eskaeren banaketa, edukitza-erregimenaren eta lurralde historikoaren arabera (hiru

probintzietako eskari osoaren %-a erregimen-mota bakoitzean). 2017.

Iturria: Etxebide. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza Araudiak gutxieneko eta gehieneko diru-sarrera haztatuak zehazten ditu etxebizitza babestua eskuratzeko. Alokairuaren kasuan, urtean 3.000 € eta 39.000 € bitarteko diru-sarrera gordinak dira (25.000 € gehienez etxebizitza soziala bada eta 21.000 € gehienez Bizigune programan). Ildo horretan, eskaera bakoitzeko diru-sarrera haztatu txikia nabarmentzen da alokairu babestuko eskarian (12.065 € hiru probintzietan). Dena dela, 2016tik 2017ra % 1,2ko hazkundea izan dute sarrerek eta, horri esker, 2011n hasitako beherako joera hautsi egin da, 2010ean batez besteko sarrera haztaturik handiena lortu ondoren (16.392 €). Lurraldeka aztertuz gero, Gipuzkoan diru-sarrerak handiagoak dira (13.362 euro eskaera bakoitzeko) Bizkaian (11.561 euro) eta Araban (11.385 euro) baino. Halere, 2016tik 2017rako bilakaerari erreparatuz gero, aipatzekoa da Araban eta Bizkaian batez besteko diru-sarrerek gora egin duten bitartean (% 0,2 eta % 0,5 hurrenez hurren), Gipuzkoan % 1 egin dutela behera.

9. grafikoa: Alokairu babestuko etxebizitza eskatu duten herritarren batez besteko diru-sarrerak, lurralde historikoaren arabera. 2016-2017

Iturria: Etxebide. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza

Dena dela, hiru lurraldeetan alokairuko eskariaren batez besteko diru-sarrera haztatuak askoz apalagoak dira erosteko eskariarenak baino. Zehazki, % 50etik gertuko aldea dago Araban (% 47,5) eta Bizkaian (% 47,1), eta pixka bat txikiagoa Gipuzkoan (% 43,5).

3,5

14,9

52,4

55,6

44,1

29,4

%0 %20 %40 %60 %80 %100

Erosteko

Alokairuan

Araba Bizkaia Gipuzkoa

11.360 11.50013.494 11.917

11.385 11.56113.363 12.065

0

5.000

10.000

15.000

20.000

Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE osoa

2016 2017

19

1. grafikoa: Etxebizitza babestua eskuratzeko eskaeren batez besteko diru-sarrerak, edukitza-erregimenaren eta lurralde historikoaren arabera. 2017

Iturria: Etxebide. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza Bizikidetza-unitatea osatzen duten kideen kopurua aztertuz gero, pertsona bakarreko eskaeren pisu handia nabarmentzen da, hala erosteko erregimenean (pertsona bakarreko eskaerak % 70etik gorakoak dira hiru lurraldeetan) nola alokairukoan (% 55 inguru).

3. taula: Etxebizitza babestuaren eskaeren banaketa, bizikidetza-unitateko kideen eta lurralde historikoaren arabera. 2017

Bizikidetza-unitateko kideak

Araba Bizkaia Gipuzkoa Erosteko Alokairuan Erosteko Alokairuan Erosteko Alokairuan

Bat % 79,2 % 54,7 % 75,4 % 58,3 % 71,9 % 55,3 Bi % 11,3 % 16,9 % 11,8 % 18,8 % 13,0 % 19,6 Hiru edo lau % 9,3 % 20,7 % 11,0 % 19,0 % 13,0 % 19,6 Bost edo gehiago % 0,3 % 7,8 % 1,8 % 3,9 % 2,1 % 5,5 GUZTIRA % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0 % 100,0


Alokairu babestuko etxebizitza eskatzen duten herritarren batez besteko diru-sarreren eta merkatu libreko batez besteko alokairuaren prezioen arteko alderaketa eginez gero, are gehiago nabarmentzen da esku-hartze publikoak alokairuko merkatuan duen eragin eta garrantzi handia. Izan ere, herritarren multzo handi batek merkatu librean etxebizitza eskuratzeko zailtasun itzelak ditu. Lurraldeka, Bizkaian alokairu babestuko etxebizitza eskatzen dutenek diru-sarreren % 100 erabili beharko lukete merkatu libreko batez besteko alokairua ordaintzeko; Gipuzkoan % 90 erabili beharko lukete, eta gutxiago (% 75), berriz, Araban. Agerikoa denez, hiru lurraldeetan familiek egin beharko luketen ahalegina gomendatutako % 30etik gora dago eta, are txarragoa, eskatzaileen baliabide guztiak xahutuko lituzke, praktikan.

4. taula: Alokairu babestuaren eskatzaileen batez besteko diru-sarreren eta merkatu libreko alokairuen arteko erlazioa, lurralde historikoaren arabera.

Araba Bizkaia Gipuzkoa Alokairu libreko urteko batez besteko errenta

8.516 11.466 12.336

Etxebizitza babestua eskatu dutenen batez besteko diru-sarrerak

11.385 11.561 13.363

Eskatzaileek alokairu librera batez beste bideratu beharko luketen diru-sarreren %-a

% 74,8 % 99,2 % 92,3

Iturria: Etxebide eta OFIN. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza. Egileek prestatua.

21.682 21.842 23.650

11.385 11.561 13.363

0

10.000

20.000

30.000

Araba Bizkaia Gipuzkoa

Erosteko Alokairuan

Aldea -% 47,5

Aldea -% 47,1

Aldea -% 43,5

20

2.5.- Alokairuko etxebizitza esleitu dieten familien ezaugarriak eta balorazioa Atal honetan, EAEn etxebizitza esleitu dieten familiei egindako Inkestaren datuak aurkeztuko ditugu eta, horrekin batera, Etxebideren erregistroan esleipenagatiko baja eman dieten espedienteei buruzko datuak. Lehenengoari dagokionez, 2008 eta 2017 bitartean etxebizitza babestua esleitu dieten pertsonen eta familia-unitateen profil soziodemografikoari buruzko informazioa eta pertsona horiek etxebizitza-alorraren inguruan duten balorazioa eskaintzen dizkigu. Bigarrenari dagokionez, berriz, biztanleria esleipendunaren profil soziodemografikoari buruzko informazioa ez da horren zehatza, baina doiagoa da. Lehenengo eta behin, 2017ko esleipenei buruzko datuetan emakumeen eta gizonen arteko oreka azaleratzen da; halere, ikusten da emakumeek gehiago jotzen dutela alokairuko erregimenera (% 53,6) erosketara baino (% 45,4). Alokairuko etxebizitza esleitu dieten pertsonen adinari erreparatuta, gehienek (% 77,9k) 30 eta 59 urte bitartean dituzte; 30 urtetik beherakoak, berriz, % 17 dira (baina % 22,7 erosteko erregimenean). Erregistratutako eskariaren datuekin alderatuz gero, magnitude horien balorazio objektiboagoa egin dezakegu. Hala, alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuaren eskarian % 19,1 da 30 urtetik beherakoa. Hau da, kolektiboaren eskaeren eta esleipenen artean oreka dagoela esan daiteke.

11. grafikoa: 2017an alokairuko etxebizitza esleitu dieten herritarren ezaugarri soziodemografiko

nagusiak

Etxebide. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza Alderaketa egiten jarraituz, eta familia-unitatearen kide-kopuruari begiratuta, gaur egungo baremazio bidezko esleitze-sistemak tamainarik handieneko familia-unitateak hobesten dituela ikusten da. Halatan, 5 kide edo gehiago dituzten familiek alokairu-erregimeneko esleipenen % 18,2 eta eskaeren % 5 hartzen dute; eta 3 edo 4 kideko familiek, berriz, esleipenen % 35,7 eta eskaeren % 19,5.

[NOMBRE DE CATEGORÍA]

%46,4

Emakumezkoa% 53,6

Sexua

% 17,0

% 34,1% 43,8

% 5,1

-% 10

% 10

% 30

% 50

<30 urte 30-39 40-59 60 urte etagehiago

Adina

21

12. grafikoa: 2017an alokairuko etxebizitza esleitu dieten familia-unitateen ezaugarri nagusiak


Inkestaren datuek erakusten dute, halaber, 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza baten esleipendunak izan diren gehienak lanean ari direla eta lan finkoa dutela 2017. urtean (% 38,7). Halere, alokairuko etxebizitza esleitu dieten lau pertsonatik bat langabezian dago eta % 16,9k, berriz, behin-behineko kontratua du.

13. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten herritarren lan-egoera 2017. urtean

Iturria: Etxebizitza babestuen biztanleria esleipendunari inkesta, 2017. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko Jaurlaritza

Inkestak diru-sarreren gaia ere izan du jomugan, eta kontu hori lan-egoera baino are adierazle esanguratsuagoa da etxebizitza ordaintzeko zailtasunari dagokionez. Galdera horri jende gutxiagok erantzun dionez, estatistika-zorroztasun txikiagoa ematen digu. Dena dela, zuhurtasuna aintzat hartuta, alokairuko etxebizitza esleitu dieten pertsonen % 50ek esan du 2017an urtean 12.000 euro baino gutxiago irabazi dituela eta bostetik batek, gutxi gorabehera, hilean 720 euro baino sarrera txikiagoak dituela. Inkestak zuzenean galdetu du ea hileko errenta ordaintzeko zailtasunik ote duten, eta % 25,7k erantzun du ordaintzeko arazoak dituela, eta beste % 29,2k alokairua ordaintzeko diru-laguntza publikoak jasotzen dituela.

% 3,9

% 9,9

% 24,6

% 16,9

% 38,7

% 6,0

% 0 % 5 % 10 % 15 % 20 % 25 % 30 % 35 % 40

Beste egoera bat

Erretiroduna edo pentsioduna

Langabea

Aldi baterako langilea

Langile finkoa

Norberaren kontura ari da

% 29,0% 17,1

% 35,7

% 18,2

% 56,9

% 18,7 % 19,5

% 4,9

%0

%20

%40

%60

Pertsona bat Bi pertsona Hiru/lau pertsona Bost pertsona edogehiago

Esleipenak Eskabideak

22

14. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten herritarren hileko diru-sarrerak 2017. urtean

Beste alde batetik, alokairuko etxebizitza esleitu dieten pertsonentzat etxebizitza hori ez da lehena izan; alabaina irtenbide egonkor samarra da beraientzat. Emaitzek erakusten dutenez, alokairu babestuko etxebizitza jaso dutenen erdiak (% 53,5ek) beste etxebizitzaren bat izan dute aurretik eta gehien-gehienentzat (% 79,2rentzat), esleitu dioten etxebizitzak datozen 5-10 urteetarako beharrizanak estaltzen ditu.

15. grafikoa: Etxebizitza esleitu dieten herritarren etxebizitza-beharraren estaltze-maila, etxea eskuratzeko erregimenaren arabera. 2017

Familia-unitatearen lehen etxebizitza da? Epe ertainerako (5-10 urterako) etxebizitza-premia

estaltzen du?


Inkestari esker, gainera, etxebizitza esleitu dieten pertsonek euren etxebizitzarekin duten gogobetetasun-mailaren berri izan dezakegu, eta zer edukitza-erregimen duten ere jakin dezakegu. Alokairuko etxebizitza esleitu dieten pertsonen % 83,1 pozik edo oso pozik dago alokairuan bizi izateagatik. Beste alde batetik, esleitu dieten etxebizitzarekin duten gogobetetasun-maila ere handia da, % 80,9k pozik edo oso pozik dagoela adierazi baitu.

46,5

77,5

0

20

40

60

80

Alokairuan Erosteko

Bai

ezko

en %

-a

79,293,4

0

20

40

60

80

100

Alokairuan Erosteko

Bai

ezko

en %

-a

% 20,0

% 31,0

% 31,9

% 13,7

% 3,5

0-720 euro

721 - 990 euro

991-1.290 euro

1.291 - 2.160 euro

2.160 eurotik gora

% 25,7

% 29,2

Alokairua ordaintzekoarazoak ditu

Alokairua ordaintzekolaguntza publikoa

jasotzen du

23


Azkenik, etxebizitza babestua esleitu izanak inkestadunen bizi-baldintzetan izan duen inpaktuari buruzko informazioa ematen du inkestak. Ildo horretan, agerikoa da etxebizitza babestua esleitzeak eragin zuzena duela pertsona horien bizi-baldintzetan, batez ere merkatu libreko etxebizitza baten aldean askoz ere baldintza ekonomiko hobeak lortzen dituztelako. Badira, ordea, pertsonen bizi-garapenari lotutako beste alderdi batzuk, hala nola nahi duten herrian bizi izateko aukera, lan-bizitza eta familiakoa uztartzeko aukera, prestakuntza hobetzeko baliabide gehiago edukitzea eta abar.

18. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairu babestuko etxebizitza esleitu dieten herritarrek euren bizi-baldintzetan nabaritu duten inpaktua


1,1

5,6

12,3

49,6

31,3

ED/EDE

Batere ez pozik

Ez oso pozik

Nahikoa pozik

Oso pozik

0,4

3,5

13,0

46,1

37,0

ED/EDE

Batere ez pozik

Ez oso pozik

Nahikoa pozik

Oso pozik

17. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu

dieten pertsonek duten gogobetetasun-maila esleitu dieten etxebizitzarekin

16. grafikoa: 2008 eta 2017 bitartean alokairuko etxebizitza babestua esleitu dieten

pertsonek duten gogobetetasun-maila etxebizitza eskuratzeko erregimenarekin

87,3

83,9

71,8

67,3

42,3

37,0

Nahi duen udalerrian bizi izatea

Baldintza ekonomiko jasangarrian emantzipatzea

Bere bizitza-proiektuarenbeharrizanak/igurikimenak betetzea

Independentzia eta lasaitasun handiagoaetorkizunera begira

Prestatzen eta curriculuma espezializatzenjarraitzea

Garapen pertsonalerako denbora gehiago (aisialdia, kultura, kirola…)

25

3. EAEn alokairu-politika sustatzeko oinarrizko araudia

Sarreran aipatu dugun bezala, 2016an aurreko plan zuzentzailearen indarraldia amaitu ondoren eta 2018an plan zuzentzaile berria indarrean jarri bitartean, 2017a trantsizio-urtea da. Hartara, 2017ko ebaluazioa egiteko, 2017ko Etxebizitza Programa erabili dugu erreferentziako dokumentu operatibotzat. Horregatik, alokairu-politika arautzen duen oinarrizko araudia aurkezteko atal honetan 2017ko Etxebizitza Programaren ezaugarriak aztertuko ditugu lehenik eta behin, Programak alokairua sustatzeko helburu estrategikoa duela azpimarratuta. Ondoren, 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaile berriari erreparatuko diogu, alokairu-politikak sustatzera eta bultzatzera bideratutako jardunbideak eta ardatzak aintzat hartuta. Azkenik, Etxebizitzaren ekainaren 18ko 3/2015 Legearen edukia laburtuko dugu, EAEn alokairu-politika diseinatzeko erreferentea den heinean.

3.1.- 2017ko Etxebizitza Programa 2017ko aurrekontuen azalpen-txostenak ekitaldi horretarako Etxebizitza Programa jasotzen du. Bertan zehazten dira urte horretarako etxebizitza-politikaren helburu estrategikoak eta bertan planifikatzen dira, halaber, horietako bakoitzean jorratuko diren ekintzak. Gainera, programaren gauzatze-maila ebaluatzeko adierazle eta helburuak ere finkatzen ditu. 2017ko Etxebizitza Programa plangintza estrategikoen arteko trantsizio-aldirako prestatu da eta horrek zedarritzen du, hein handi batean, beraren norainokoa. Horregatik, ez du berrikuntza estrategikorik agertzen, baina bai, ordea, aurreikusitako jarduketei lotutako berrikuntza operatiboak. Alokairua, birgaitzea eta eragileen arteko koordinazioa dira programaren ardatz estrategikoak, eta beraien inguruan egituratzen dira jarduketak eta helburu operatiboak. Badirudi, beraz, programak jarraipena planteatzen duela alor estrategikoan, baina 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaile berriaren formulazioan txertatzen dela lehentasun eta kuantifikazio operatiboei dagokienez. Alokairu-politika sustatzeari erreparatuta, berariaz aipatzen du 3/2015 Legea, eta, hala, merkatu librean etxebizitza eskuratzerik ez duten pertsonek etxebizitza duina, egokia eta eskuragarria lortzeko erronkan kokatzen ditu helburu eta ekintzak, baina maila operatiboan formula edo ekintza berririk planteatu gabe. Zehazki, alokairuko parkea handitzea da 2017rako lehen ardatz estrategikoa, etxebizitza-premiak konpontzeko formula egokia delakoan. Ekintza eta helburu hauek finkatzen ditu ildo horretan:

26

1. helburua. ETXEBIZITZA ESKURATZEA SUSTATZEA, ETA ESKURA DAUDEN

BALIABIDEAK LEHENTASUNEZ ALOKAIRURA BIDERATZEA

5. taula: 2017ko Etxebizitza Programaren helburu kuantitatibo globalak alokairu-alorrean

Jarduketak 2017KO

HELBURUA

HELBURUA: Etxebizitza eskuratzea sustatzea, eta eskura dauden baliabideak lehentasunez alokairura bideratzea

A.- Alokairuko babes publikoko etxebizitzak eraikitzea (abian jarritako etxebizitza-kopurua).

800

1. Sailak zuzkidura-bizitokiak eraikitzea. 150 2. Udalek zuzkidura-bizitokiak eraikitzea. 250 3. Sailak eta Visesak etxebizitza sozialak eraikitzea. 250 4. Ekimen pribatuak eta Visesak erosteko aukera duten alokairuko etxebizitza

babestuak eraikitzea. 150

B.- Babes publikoko etxebizitza berriak sustatzea, erosteko eta erosteko aukeraematen duen alokairurako (abian jarritako etxebizitza-kopurua).

1.000

Etxebizitza babestuak eta hitzartuak eraikitzea. 1.000 C.- Alokairu babestuko etxebizitza-parkearen tamaina handitzea.

Alokairuko parke publikoaren kuota babestutako parke osoarekiko (%-a 2017-12-31n).

% 24

Alokairu babestuko parkearen bilakaera (alokairuko parke publikoa osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31).

18.675

D.- Etxebizitza partikularren alokairurako eskaintza sustatzea. 5.500 1. Biziguneren alokairu babestuko parkea osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-

12-31n. 5.200

2. ASAPen alokairu babestuko parkea osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31n.

300

E.- Finantzaketa-esparru egokia eta egonkorra eskaintzea. 100 Eusko Jaurlaritzaren eta Euskadin jarduten duten kreditu-erakundeen arteko

finantza-hitzarmenen bidez sistemari emandako finantzaketa (milioi eurokotan). 100

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza Ikusten denez, agerikoak dira 2017ko Etxebizitza Programaren eta Plan Zuzentzaile zaharraren eta berriaren artean dauden simetriak. Adibidez, A eta B jardunbideak bat datoz 2013-2016 aldirako Plan Zuzentzaile zaharreko 1.1. jardunbidearekin (alokairuko etxebizitza berria eskuratzea eta sustatzea bultzatzea) eta 2018-2020 aldirako Plan Zuzentzaile berriko 1.1. eta 1.2 jardunbideekin. Ildo beretik, C jardunbidea bat dator aurreikusitako jarduketak gauzatzeari lotutako helburu globalekin. 2017ko Etxebizitza Programaren D jardunbidea, Bizigune eta ASAP programen bidez partikularren eskaintza handitzera zuzendua, plan zuzentzaile zaharreko 5. ardatzarekin bat dator; zehazki, bi programa horien bidez etxebizitza hutsak alokairu babestura bideratzea proposatzen zuen 5.1. jardunbidearekin. Plan Zuzentzaile berriak ere antzeko formulazioa dakar 1. Ardatzeko 1.3. jardunbidean. Azkenik, 2017ko Etxebizitza Programako E jardunbidea ekintzak finantzatzera bideratuta dago, eta, aipaturiko bi Etxebizitza Plan Zuzentzaileak bezala, Euskadin jarduten duten kreditu-erakundeekin urtero sinatzen diren finantza-hitzarmenekin lotuta.

27

3.2.- 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea

Etxebizitza Plan Zuzentzailea etxebizitza-alorreko plangintza estrategikoa eta programazioa zehazteko erreferentziako tresna da EAEn. 3/2015 Legea indarrean sartu zenean bihurtu zen legezko, eta Legeak berak jasotzen duen bezala, Plan Zuzentzailea da etxebizitza-alorreko politika publikoak zuzentzeko eta bideratzeko tresna. Ondoren azalduko ditugu berrikitan onartu den 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailearen ezaugarri nagusiak. Hain zuzen, alokairu-politikak sustatzera eta bultzatzera bideratutako helburuak nabarmentzen dira bertan. Lehenik eta behin azpimarratu egin behar dugu, Planak berak hitzaurrean jasotzen duen bezala, 3/2015 Legean zehaztutako lehentasun eta eskubideak gauzatzea dela beraren zeregin nagusia. Ildo horretan, etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa eta haren gizarte-eginkizuna bermatzeko tresnarik garrantzitsuenetakoak dira alokairua bultzatzea eta gizarte-izaerako beste neurri batzuk. 2018-2020 aldirako Plana sei ardatz estrategikoren inguruan egituratzen da, lehenengoa oso-osorik alokairuko parkea bultzatzera bideratua, dela etxebizitza berriak sustatuz, dela etxebizitza hutsak merkatura eramanez. Beste alde batetik, bere ardatzen arteko eta Eusko Jaurlaritzaren beste programa batzuekiko sinergia ugari jorratzen ditu Planak. Berariaz alokairua sustatzera bideratutako ardatz estrategikoan ez ezik, gainerako ardatz estrategikoetan ere agertzen dira alokairu-politiketan zuzenean eragiten duten neurriak, bai eta zeharka eragiten duten beste batzuk ere. Nabarmentzekoak dira, ildo horretan, 2. eta 5. ardatzetan jasotako neurriak. Hartara, alokairuko merkatua sustatzeko apustu sendoari eutsi zaio, Planak alokairuaren alorrean zehazten dituen helburu kuantitatiboek eta jarduketa horietara bideratutako baliabide ekonomikoek argi eta garbi adierazten duten bezala.

28

2018-2020 ALDIRAKO PLAN ZUZENTZAILEAN ALOKAIRUARI LOTUTAKO HELBURU KUANTITATIBOAK

JARDUKETAK Etxebizitza-kopurua

2018 2019 2020 Guztira

2018-2020

BABES PUBLIKOKO ETXEBIZITZAK SUSTATZEA

Sustapen berriko etxebizitzak (etxebizitza-kopurua) 2.000 2.100 2.250 6.350Alokairuko etxebizitzak 850 950 1.150 2.950Sailaren zuzkidura-bizitokiak eta gizarte-babeseko etxebizitzak

275 250 250 775

VISESAren sustapen sozialeko etxebizitzak 275 350 475 1.100 Tokiko erakundeek sustatu eta alokairua bultzatzeko programak diruz lagundutako zuzkidura-bizitokiak eta gizarte-babeseko etxebizitzak

250 125 125 500

Ekimen pribatuak (sustatzaile pribatuek, higiezinetan inbertitzeko sozietate anonimo kotizatuek eta abarrek) sustatutako etxebizitzak. Alokabidek Bizigune 2 programaren bidez erakartzen dituenak.

-- 150 200 350

Kooperatiba-erregimeneko babes publikoko etxebizitzak, erabiltzeko lagatakoak edo cohousing erakoak

50 75 100 225

Erosteko etxebizitza babestuak edota erosteko aukera ematen duten alokairuko etxebizitza babestuak

1.150 1.150 1.100 3.400

Babes ofizialeko etxebizitzak, operadore pribatuek eta kooperatibek hitzartutakoak

950 1.025 1.100 3.075

Babes publikoko etxebizitzak, VISESAk hitzartutakoak 200 125 -- 325 Bizitegi-lurzoruak (operadoreen lurzoruen gainean eraiki daitekeen babes publikoko etxebizitza-kopurua)

600 700 700 2.000

Sailak eskuratutako lurzorua 450 500 500 1.450 VISESAk eskuratutako lurzorua 150 200 200 550

PARKE BABESTUAREN KUDEAKETA EFIZIENTEA Etxebizitza-eskubidea duten familiak (urteko metatua)* 3.500 5.000 7.000 7.000Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria edo Etxebizitzarako prestazio ekonomikoa jasotzen duten familiak (hileko batez bestekoa ekitaldi bakoitzean)

29.750 28.900 27.600 28.750

Bitartekotza-lana eginez erakarritako etxebizitzak, gizarte-alokairuan erabiltzeko (urteko metatua)*

5.800 6.400 7.200 7.200

Bizigune programa* 5.400 5.900 6.400 6.400 ASAP programa* 400 500 800 800 GAZTELAGUN Programaren* gazte onuradunak 0 2.500 4.500 4.500

KONTROLEKO HELBURU GEHIGARRIAK

Alokairu babestuko parkea 19.675 20.675 22.000 22.000 Alokairu publikoko parkearen kuota, babestutako parke osoarekiko

% 28 % 30 % 33 % 33

Erregistratutako alokairu-kontratuen kopurua* 35.000 42.500 50.000 50.000 Sailak/Alokabidek instituzioei eta hirugarren sektoreko erakundeei lagatako etxebizitzak, gizarteratze-sarea osatzeko

25 30 45 100

Sailak eta Visesak hirugarren sektoreko erakundeei lagatako lokalen kopurua

25 50 75 150

Birgaitzea gehi alokairua programan sartutako etxebizitza-kopurua

- 20 30 50

Etxebizitza partekatuen programa: 35 urtetik beherako gazteei esleitutako etxebizitza partekatuen kopurua

15 30 55 100

Housing First programa 20 40 40 100 Kaleratzeetan ordezko bizitokia eskaintzeko programa 20 20 20 60 Genero-indarkeria gertatzen denean ordezko bizitokia eskaintzeko programa

20 20 20 60


29

2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaileak jasotako jardunbide eta neurrien artean, lehen aipaturikoez gain (1. ardatzari lotutakoak, udalen eta ekimen pribatuarekin lankidetzan sustapen berrien bidez alokairuko parke publikoa bultzatzeko), badira gainerako bost ardatzetan sartutako beste batzuk, nabarmentzea merezi dutenak:

2. ardatza: Etxebizitza babestuen parkearen kudeaketa hobetzea du helburu, eta lehen jardunbidean etxebizitza-politiken eta gainerako gizarte-politiken artean koordinazio eta lotura handiagoa bultzatzea aipatzen du, etxebizitzaren gizarte-eginkizuna bermatze aldera. Hala, etxebizitza babestuen parkearen alderdi soziala indartzea eta gizarte-politikekiko koordinazioa proposatzen du. Eta helburu hori lortzeko ekintzen artean, honako hauek nabarmen ditzakegu: hirugarren sektoreko erakundeekiko lankidetza, alokairuko etxebizitza babestuen parkea gizarte-laguntzetan txertatzeko; hirugarren sektoreko erakundeei etxebizitzak (100 etxebizitza publiko) lagatzea, gizarteratzeari lotutako programetan erabil ditzaten; eta etxebizitza-premia bereziei erantzuteko konpromisoa. Badira beste programa batzuk, hala nola Housing First, etxerik gabeko pertsonentzako 100 etxebizitza publikoko sarea sortzea aurreikusten duena; Botere Judizialaren Kontseiluarekin eta Eudelekin batera lantzen ari den hitzarmenak jasotzen dituen 60 etxebizitzak, etxetik kaleratu dituzten familiei ordezko aukera bat eskaintzeko, eta beste 60 etxebizitza genero-indarkeriari aurre egiteko. Hirugarren jardunbideak eskubide subjektiboaren arau-garapena aurreikusten du, eta Etxebizitzarako prestazio ekonomikoa indarrean jarriz, etxebizitzari lotutako prestazioen kudeaketa bere gain hartzen joatea. Seigarren jardunbidean, berriz, bizitza tasatuak alokairu publikora bideratzea proposatzen du, Biziguneren bidez. 3. ardatza: Gaur egun alokairu-erregimeneko etxebizitzak esleitzeko erabiltzen den baremazio-sistema berrikustea jasotzen du, gizarteratzea eta gizarte-kohesioa bultzatzeko asmoz. Ildo beretik, etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa bermatzera eta lehentasunezko giza taldeek, etxebizitza eskuratzeko zailtasunik handiena dutenek, errazago eskuratzen laguntzera bideratutako neurriak ere jasotzen ditu. 4. ardatza: Hasi eta amaitu, birgaitzeari lotuta dago. Besteak beste, alokairu babestuko parkea zaintzeko neurriak jasotzen ditu, eta horretarako laguntza-lerroa sortzea proposatzen du, tokiko erakundeei begira. 5. ardatza: Lehenengo jardunbideak hauxe aurreikusten du: bizitegi-premia bereziak dituzten giza talde batzuei etxebizitza eskuratzen laguntzeko formula eta neurriak jorratzea. Zehazki, gazteei eta gizartean baztertuta gelditzeko arriskuan daudenei erreparatzen die. Ildo horretan, bosgarren ardatzak alokairuari lotutako programa eta ekintza berriak jorratzea jasotzen du; besteak beste: pisu partekatuen programa, erabiltzeko lagatzeko kooperatibak sustatzeko esperientzia pilotua, cohousing ekimenetarako laguntzak eta, bereziki, kolektibo hartzaileak duen garrantziagatik eta erabiltzen dituen baliabideengatik, Gaztelagun programa, gazteei emantzipatzen laguntzera bideratua. Programa horren ezaugarri nagusiak azalduko ditugu ondoren.

30

GAZTELAGUN programa Ohiko etxebizitzaren errenta ordaintzen laguntzeko diru-laguntza zuzenetarako programa, Alokabidek kudeatua eta 23 urtetik gorako eta 35 urtetik beherako pertsonei zuzendua, etxebizitza eskuratzeko zailtasunak dituzten gazteei emantzipatzen laguntzeko. 2019an abian jartzea aurreikusita dago. Helburu kuantitatiboak: 4.500 laguntza zuzen 2019 eta 2020 bitartean, eta 6.000raino iristea 2021ean. Laguntzaren zenbatekoa: hileko errentaren % 50, gehienez. Formalki eratutako bi bizikidetza-unitatek partekatzen badute etxebizitza, alokairuaren % 60 ere ordaindu ahalko da laguntzaren bidez. Dena dela, laguntza horren zenbatekoa ez da inoiz izango etxebizitzarako eskubide subjektiboari era subsidiarioan lotuta dagoen etxebizitzarako prestazio ekonomikoan zehaztutako kopurua baino handiagoa. Gehieneko epea: 3 urte Baldintzak: 1.- Alokatutako etxebizitza ohikoa eta iraunkorra izatea, nahiz eta alokairu-kontratuaren titularra izan

ez (etxebizitza partekatzeko aukera baitago).

2.- Diru-sarreren iturri erregularra edukitzea, unean-unean diru-sarrerak bermatzeko errenta kobratzeko indarrean dauden mugak baino handiagoa (urtean 7.734 euro dira aurten). Aldi berean, diru-sarrerek 12.000, 15.000 eta 18.000 eurokoak edo txikiagoak izan behar dute, etxebizitza horretan bizi den jende-kopuruaren arabera (1, 2 edo 3 lagun, hurrenez hurren). Muga hori 20.000 eta 22.000 eurokoa ere izan daiteke, kategoria bereziko familia ugariak badira edo desgaitasun-maila handiko pertsonak badira.

3.- Alokairu-kontratua duen etxebizitzaren errenta ezin izango da hilean 600 euro baino handiagoa izan, oro har, eta 750 euro baino handiagoa Bilbon, Donostian eta Gasteizen eta hiriburuetako eremu funtzionaletan.

4.- EAEn ez edukitzea etxebizitzarik jabetzan edo usufruktuan, salbu eta ezinezkoa badu etxebizitza

horretan bizi izatea, banatuta edo dibortziatuta dagoelako, desgaitasuna duelako edo bere borondatetik kanpoko beste arrazoi batzuk tarteko. Ildo beretik, ez izatea 75.000 eurotik gorako ondasunik edo eskubiderik, Ondare Eskualdaketen gaineko zergan (OEZ) eta Ekintza Juridiko eta Dokumentatuen gaineko zergan (EJDZ) zehaztutakoaren arabera. Ez da onartzen, halaber, errentaria edo etxebizitzako beste ezein egoiliar etxebizitza alokatu duen pertsonaren senide zuzena, bikotekidea edo bazkidea izatea.

Bateraezintasunak 1.- Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta. 2.- Eusko Jaurlaritzak, udalek edo beste edozein erakunde publikok alokairua ordaintzeko

emandako beste edozein laguntza, salbuespen bakar batekin: oinarrizko gizarte-zerbitzuek emandako gizarte-larrialdietarako prestazioa.

Azkenik, 6. ardatzean nabarmentzekoak dira eragile ekonomiko eta sozialekin, publiko nahiz pribatuekin lotu beharreko lankidetza-sareak, bai eta erakunde publikoen artean (batik bat

udalen eta hirigintza sozietateen artean) eta Gobernuko sailen artean lotu beharrekoak ere.

b

3.

es

4.

e

i

5

h

1. arda

etxebizitz

2. ardat

babestuen p

efiziente

ardatza:

skuratzeko

eta baldin

ardatza: E

eta birgait

gaur eg

irisgarrita

efizien

. ardatza:

berrikunt

horretarak

kolektibo

egokituko

bilat

6. ardatz

kudeaket

indartzek

P

Iturria

atza: Aloka

za‐parkea b

tza: Etxeb

parkearen

ean aurrera

Etxebizitz

esleitze‐

ntzak berri

aldatzea

Eraikinen m

tzea sustat

gungo parke

asuna eta e

ntzia hobet

Etxebizit

tza bultzat

ko, gazteen

o batzuen p

diren ered

tu eta ezar

a: Arloko

ta eta inte

ko lankidet

sortzea

Plan Zuzentzai

a: Ingurumen,

airuko

bultzatzea

bizitza

kudeaketa

a egitea

za babestua

prozedurak

ikusi eta

mantentzea

tzea eta

earen

energia‐

tzea

tza‐alorrek

tzea eta,

n eta beste

premietara

du berriak

rtzea

politiken

egrazioa

tza‐sareak

ilearen estrate

Lurralde Plan

6.1.6.2.6.3.6.4.

6.5. 6.6.

2.1.- 2.2.-

2.3.-2.4.-

2.5.-2.6.-

1.1.- 1.2.- 1.3.-

a

k

3.1.

3.2.

3.3.

4.1.4.2.

4.3.4.4.4.5.4.6.4.7.

ko

e

5.1.

5.2.

5.3.

egia: ardatz es

ngintza eta Etx

Udaletako etaUdaletako gizEtxebizitza-aLurzoru-batzoarteko jardueBirgaitze-alorEtxebizitza-g

Gizarte-alderAlokabide etxebizitza esPixkanaka, eBizi-ibilbideaegoteko lan eEtxebizitza bEtxebizitza tberreskuratze

Alokairu-erreZuzkidura-bizEtxebizitza h

Babes publialdatzea. GizEtxebizitza-pegokitzea. Arreta lehenGizarte-politiestrategikoa.

Etxebizitzak IrisgarritasundiskriminazioEtxebizitza-pEITak bultzatBirgaitze-aloBirgaitzeen kHiria berroneeta Hiri Berrlankidetzan).

Gazteen emGAZTELAGUarriskua duteZahartzen dekimenak bEtxebizitza laArlo horretaalorreko prog

strategikoak e

xebizitza Saila

a udal-sozietatezarte-zerbitzueklorreko lankidetordearen figura

era koordinatua rreko eragileekiaiak lantzeko e

rdia indartzea eenergia-iraunkoskuratzeko erre

etxebizitza-alorrek bultzatzea eegitea. abestuen parkeasatuen stockaeko trantsizioko

egimeneko etxezitokien garapeutsak alokairu b

koko etxebizitzzarte-kohesioa bpremia berriro z

ntasunez beharken eta etxeb.

eta eraikinak bin unibertsala beo positiboa erabparke publikoa mtzea, indartzea rreko informaziokudeaketa integeratzeko prograroneratze Zuze

mantzipazioa buUN programaren pertsonei etxdiren pertsonebultzatzea. Biztagunkoiak. n ari diren eragrama eta neur

ta jardunbidea

a. Eusko Jaurl

eetako etxebizitkiko lankidetza-tza indartzea hira indartzea, Etxahalbidetzeko. ko lankidetza-sztabaida-foro p

txebizitza babeortasunaren eeferentzia bihurteko prestazioenta erabat apro

earen funtzio soari irtenbidea eo programa bat

bizitza berriak zna sustatzea. babestura bider

za esleitzeko bermatzea, kupzehaztea eta e

r duten taldeenbizitza-politiken

rgaitzen laguntzermatzeko jarduiltzea.

mantentzen eta eta egiten laguoa, prestakuntzratua erraztea. amak bultzatzeendaritzaren hir

ultzatzeko formen bidez, eta xebizitza eskuran bizitza erratanleriaren zah

gileen arteko lari berritzaileak s

ak

laritza

tza-alorrekiko la-sarea. rugarren sektorxebizitza Sailar

sarea. publikoa/pribatua

estuen parkeareeremuko eta tzea. n kudeaketa esobetxatu gabek

oziala bermatzeemateko eta egabiaraztea.

zuzenean susta

ratzen laguntze

gaur egungo poen sistema eregoera sozioek

ntzako neurri zarteko lankid

tzea. uketak bultzatz

kontserbatzen ntzea.

za eta komunika

ea (Lurralde Plaria berroneratze

mula eta neurrgizartean baz

atzen laguntzeaaztuko duten hartzerako etx

ankidetza bultzsustatzeko.

ankidetza-sarea

rearekin. en eta Visesar

a sortzea.

en kudeaketan.gizarte-babes

kuratzea. ko etxebizitzarik

ea. gindako inberts

atzea.

a.

baremazio-sistrabiliz. konomiko berrie

zehatzak finkatdetza eta bate

zea eta horreta

laguntzea.

azioa hobetzea.

angintza, Hirigieko estrategiar

ri berriak jorratztertuta gelditza. inguruak sortzebizitza-estrate

zatzea, etxebizi

31

a.

en

seko

k ez

sioak

ema

etara

tzea. egite

rako

ntza rekin

tzea zeko

zeko egia.

itza-

32

3.3.- 3/2015 Legea, ekainaren 18koa, Etxebizitzarena: alokairua, etxebizitza-eskubideari erantzuteko lehentasunezko bidea

Aurretiaz ekainaren 18ko 3/2015 Legeak, etxebizitzarenak, ezarritako aldaketen berri eman badugu ere, bere alderdirik garrantzitsuenak azalduko ditugu, labur, etxebizitza-politiken eta, zehazkiago, alokairua sustatzeko politiken funtsezko arau-erreferentzia baita. Legeak etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa kokatu du etxebizitza-politiken erdigunean, honela ulertuta: etxebizitza bat legez modu egonkorrean okupatzeko eskubidea eskaintzea etxebizitza duin eta egokirik ez dutenei, etxebizitza lortzeko diru-baliabiderik ez badute. Aipatutako eskubideari erantzuteko, lege-mailako arau horrek alokairua lehenesten du, arazoa konpontzeko erarik egokiena eta bidezkoena delakoan. Alokairuaren aldeko apustua ageri-agerikoa da, halaber, alderdi ekonomikoari erreparatuta. Izan ere, legearen arabera, etxebizitza-baliabideen % 80, birgaitzera bideratutako baliabideak salbuetsita, alokairu-politiketara bideratuko da eta babes publikoko araubidean eraikitakoaren bolumena ez da ehuneko hori baino txikiagoa izango. Bost urte igaro ondoren, berriz, % 100 bideratuko da esparru horretara. Ildo horretan bertan, 2020an ekimen publikoaren % 100 alokairura bideratuta egoteko ibilbidea finkatu du 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaileak.

Hizpide dugun eskubideari erantzuteko, alor horretan eskumena duten EAEko herri-erakundeek etxebizitza edo bizitoki babestua eskuratzen lagunduko dute, edota etxebizitza librea bestela, baldin eta bitartekotza-programen edo beste arrazoi batzuen ondorioz eskuragarri badago, kasuan kasuko errenta edo kanona ezarrita. Etxebizitzarik edo bizitokirik ez badago eskuragarri, prestazio ekonomikoen sistema baten bitartez erantzungo zaio etxebizitza-eskubideari.

Herri-administrazioei etxebizitza-eskubidea eskatzeko baldintzak

a) Etxebizitza edo bizitoki egonkor edo egokirik gabe egotea. Etxebizitza egokitzat ez hartzeko arrazoiak izan daitezke bizigarritasuna, tamaina, ahalmen ekonomikoa, arrazoi juridikoak edo eguneroko bizitegi normalizatua izatea zailtzen duen beste edozein.

b) Etxebizitza babestuen eta zuzkidura-bizitokien eskatzaileen erregistroan izena emanda egotea, soil-soilik alokairurako, arauz ezarriko den gutxieneko antzinatasunarekin. Zenbatze-ondorioetarako, legea indarrean sartzeko unean indarrean dagoena mantendu egingo da.

c) Urteko diru-sarrerak arauz ezarritako mugen artean daudela frogatzea.

33

3/2015 Legearen elementurik garrantzitsuena hauxe da: xedapen iragankor bat jasotzen duela, legea indarrean sartzen den une beretik aitortzeko eskubidea premia larrian dauden taldeei.

Laugarren xedapen iragankorra.– Etxebizitza duin eta egokia izateko eskubide subjektiboa ezartzeko eta gradualki aplikatzeko behin-behineko araubide juridikoa.

a) Legea indarrean sartu eta biharamunetik hasita, lehen urte naturalean (2016an) hiru kide edo gehiago dituzten bizikidetza-unitateek izango dute eskubide hori, baldin eta urtean 15.000 eurotik beherako diru-sarrerak badituzte eta erregistro ofizialean lau urte edo gehiago badaramatzate izena emanda alokairuko etxebizitza baten eskatzaile gisa.

b) Lege hau indarrean sartu ondorengo bigarren urte naturalean (2017an), aurreko idatzi-zatian aurreikusitakoek ez ezik, bi kideko bizikidetza-unitateek ere izango dute eskubidea, baldin eta urtean 12.000 euro baino gutxiagoko diru-sarrerak badituzte eta dagokion erregistro ofizialean gutxienez lau urte badaramatzate izena emanda alokairuko etxebizitzaren eskatzaile gisa.

c) Lege hau indarrean sartu eta hirugarren urte naturaletik (2018tik) aurrera, xedapen honetako aurreko bi ataletan aurreikusitakoek ez ezik, kide bakarreko bizikidetza-unitateek ere izango dute eskubidea, baldin eta urtean 9.000 euro baino gutxiagoko diru-sarrerak badituzte eta dagokion erregistro ofizialean gutxienez lau urte badaramatzate izena emanda alokairuko etxebizitzaren eskatzaile gisa

Legeak berariazko esparrua eskaintzen dio etxebizitza hutsak arautzeko premiari eta, hala, etxebizitza erabili gabe mantentzeak etxebizitzaren eginkizun soziala urratzea dakarrela ebazten du. Halere, biztanlerian era naturalean gertatzen diren mugimenduak aintzat hartuta, alokairuko merkatua egoki eta "eskaintzaren eta eskariaren arteko gehiegizko tentsiorik gabe" aritu dadin, etxebizitza hutsen gutxieneko tasa batek egon behar duela azpimarratzen du.

Legearen ondorioetarako, etxebizitza jenderik gabe dagoela joko da baldin eta jarraian bi urtean baino gehiagoan okupatu gabe egon bada, eta, betiere, etxebizitza ez erabiltzea justifikatzen duen arrazoirik izan ez bada lege honetan edo lege hau garatzeko araudian ezarritako baldintzen arabera. Arau horren eraginetik kanpo gelditzen dira, beraz, bigarren etxebizitzak, bai eta lan-arrazoien, osasun-arrazoien, mendekotasun-arrazoien edo gizarte-larrialdiko arrazoien ondorioz etxebizitza aldatu eta aldi baterako hutsik uztea ere. Gauza bera titularrak etxebizitza merkatu-prezioan alokagai edo salgai mantentzen badu, edota etxebizitzaren titularra irabazi-asmorik gabeko erakundea bada eta talde zehatz batzuei zuzendutako erabilera jakin bat aitortzen badio.

Etxebizitzaren funtzio soziala ez betetzeko arrazoietako bat da etxebizitza hutsik mantentzea. Hain zuzen ere horregatik, Legeak zenbait jarduketa jasotzen ditu eginkizun sozial hori bermatzeko:

Lehenik eta behin, etxebizitza hutsentzat urtean 10 €-ko kanona ezartzen du etxebizitzaren metro koadro bakoitzeko. Kanon horrek % 10 egingo du gora etxebizitzak hutsik jarraitzen duen urte bakoitzeko. Pertsona fisikoek nahiz juridikoek ordaindu beharko dute kanona eta udalak erabakiko du bai etxebizitza hutsa izendatzea bai kanona ezartzea.

35

Horren ondorioz lortutako sarrerak udalaren lurzoru-ondarea zuzkitzera bideratuko dira. Udalen ordez Eusko Jaurlaritzak kobratzen badu kanona, sarrerak Lurzoruaren Ondare Publikora bideratuko dira. Derrigorrezko alokairua da etxebizitza hutsen egoera horri heltzeko Legeak jasotzen duen beste neurrietako bat. Legearen arabera, etxe hustzat izendatutako etxebizitza nahitaez alokatzea agindu ahal izango du, baldin eta kokatuta dauden eremuetan etxebizitzaren eskaria eta premia badagoela frogatzen bada, bai bizitegitarako lurzoruen hiri-sektoreetan bai berroneratze-eremuetan, hirigune historikoetan, hiri-erdialdeetan, hiri-auzuneetan edo urbanizazioak finkatutako eremuetan, baina, betiere, jenderik gabeko etxebizitza deklaratu badira eta deklaraziotik urtebete igaro eta gero ere okupatu gabe jarraitzen badute.

Lege horren 59. artikuluan xedatutakoaren erregelamendu-garapena egiten ez den bitartean, etxebizitza-eskaria eta -beharrizana egiaztatuta daudela joko da, baldin eta etxebizitza hutsa dagoen eremuko udalaren hiri-plangintzan ez badago babes publikoko eraikuntzak egiteko kalifikatutako lurzorurik, eta azken bi urteetan gutxienez hamar etxebizitza-eskatzaile badaude Babes Ofizialeko Etxebizitza Eskatzaileen Erregistroan izena emanda. Udalek eta, era subsidiarioan, Eusko Jaurlaritzan etxebizitza-alorreko eskumena duen sailak agindu ahal izango du etxebizitza nahitaez alokatzea. Dena dela, Gobernu Zentralak Auzitegi Konstituzionalean errekurritu du araudi hori eta, beraz, artikulurik garrantzitsuenak bertan behera gelditu dira harik eta organo konstituzional gorenak epaia ematen duen arte.

36

4. 2017ko Etxebizitza Programan alokairu-politikari lotutako esku-hartzeen betetze-mailaren jarraipena

Aurretiaz aipatu den bezala, 2017ko Etxebizitza Programaren hiru helburu estrategikoetako lehena etxebizitza eskuratzen laguntzera bideratuta dago, eta batez ere alokairu-bidea bultzatzen du horretarako. Kapitulu honetan, ardatz horretan sartutako neurri eta ekintzen burutze-maila aztertuko dugu, zehaztasunez. Ardatz horretako jarduketak bost jardunbideren inguruan egituratzen dira, horien inguruan finkatzen baitira ildo horretan doazen neurri eta helburu bereziak. Ardatzeko helburu nagusiak C jardunbidean bilduta daude: alokairu babestuko 18.675 etxebizitzako parkea lortzea eta parke babestu osoaren % 24 alokairura bideratzea. Kapitulu honetan, lehenik eta behin, Programaren lehen ardatzari lotutako helburu eta jarduketen burutze-maila aztertuko dugu, eta, ondoren, jarduketa horren harira Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak esparru jakin batzuetan egin duen jardunaren berri emango dugu. Zehazki: alokairuko etxebizitza berriak sustatzeko jardunean, alokairuko etxebizitza sustatzeko diru-laguntzen alorrean, Alokabidek egindako alokairuko parkearen kudeaketan, Bizigune eta ASAP programen bidez etxebizitza hutsak merkaturatzeko lanean eta alokairua ordaintzeko laguntza-programen esparruan (gizarte eta etxebizitza-politiken tresna garrantzitsuak dira azken horiek). 4.1.- 1. ardatz estrategikoaren betetze-maila (Etxebizitza eskuratzea sustatzea, eta

eskura dauden baliabideak lehentasunez alokairura bideratzea) Etxebizitzaren 3/2015 Legeak xedatzen duenez, hiria birgaitzeko politiketara bideratzen diren baliabideak alde batera utzita, etxebizitza-alorreko gainerako baliabide publikoen % 80 alokairura bideratu behar da. Era berean, erakunde publikoek sustatutako babes publikoko etxebizitza berrien % 80 (guztiak aintzat hartuta) alokairura bideratu beharra dago. 2017ko Etxebizitza Programak zorrotz betetzen ditu agindu horiek. Termino operatiboetan, zuzkidura-bizitoki eta alokairu babestuko etxebizitza berrien eskaintza sendoa abiarazteaz gain, alokairuko etxebizitza partikularren eskaintza bultzatzeko apustua eta baliabideak ere indartu dira etxebizitza hutsak merkaturatzeko, Bizigune eta ASAP bitartekotza-programen bidez.

37

4.1.1.- A jardunbidea: Alokairuko etxebizitza babestuak eraikitzea 2017. urtean 800 etxebizitza eraikitzen hastea planteatzen zuen lehenengo jardunbideak, alokairuko etxebizitza berria sustatzeari buruzkoak. Hona hemen urte horretan lortutako emaitzak:

A1. ekintza. Sailak 94 zuzkidura-bizitoki eraiki ditu, guztiak ere Gipuzkoan. A2. ekintza. Bizkaiko udalek 66 zuzkidura-bizitoki eraiki dituzte guztira. A3. ekintza. Sailak eta Visesak 284 etxebizitza sozial eraiki dituzte (67 eta 217 hurrenez

hurren), horietako 126 Araban eta 158 Bizkaian. A4. ekintza. Visesak alokairuko 49 etxebizitza babestu eraikitzeko lanak abiarazi ditu.

4.1.2.- B jardunbidea: Babes publikoko etxebizitza berriak sustatzea, erosteko eta erosteko aukera ematen duen alokairurako (abian jarritako etxebizitza-kopurua)

1.000 etxebizitza egiten hastea zen jardunbide horretan aurreikusitako helburua.

B1. ekintza. Guztira 995 etxebizitza babestu eta hitzartu sustatu dira, denak erosteko erregimenekoak. Horietako 653 babes ofizialeko etxebizitzak dira, 207 erkidegoaren etxebizitza tasatuak eta 95 udalaren etxebizitza tasatuak, guztiak ere jabetzakoak. Visesaren eginkizuna nabarmendu behar da, etxebizitza horietako % 51,7 sustatu baitu. 955 etxebizitza horien lurraldekako banaketari dagokionez, % 69,1 (660) Bizkaian dago, % 13,7 Gipuzkoan eta % 17,2. Araban

4.1.3.- C jardunbidea: Alokairu babestuko etxebizitza-parkearen tamaina handitzea

C jardunbideak elkarri lotutako bi adierazleren bidez aztertzen du 2017ko Etxebizitza Programaren inpaktu orokorra: alokairu babestuko 18.675 etxebizitzako parkea lortzea, D jardunbidearen harira parke pribatutik erakarritakoak ere zenbatuta, babes publikoren bat duen parkea % 24koa izan dadin, gutxienez. Hona hemen hasieran finkatutako helburuak eta amaieran lortutakoak:

C1 adierazlea. Parke babestu osoaren % 24 alokairuko parke publikoan egotea planteatu zen hasieran, eta 2017aren amaieran % 24,52 izatea lortu da.

C2 adierazlea. 2017. urtearen amaieran 18.675 etxebizitzako alokairuko parke publikoa lortzea planteatu zen eta azkenean 400 unitate gutxiago lortu dira: 18.275 etxebizitzako alokairuko parke publikoa, beraz.

38

4.1.4.- D jardunbidea: Etxebizitza partikularren alokairuko eskaintza sustatzea 2017ko Etxebizitza Programak Bizigune eta ASAP programen inguruan egituratu du etxebizitza hutsak merkatura bideratzeko politika. Horietako lehena Eusko Jaurlaritzak sustatzen du, tokiko administrazioekin eta beste erakunde batzuekin lankidetzan, eta duela urte askotatik hona etxebizitza hutsak merkaturatzeko politiken erreferentzia bihurtu da. Ildo horretan, parke pribatuko etxebizitza hutsak alokairu babestuko merkatura bideratzeko tresna nagusia da EAEn. Beste alde batetik, ASAP programaren bidez osatzen da esparru hori, ikuspegi ekonomikotik eraginkorragoa den tresna eskainiz etxebizitza hutsak merkaturatzeko politikei.

Alokairuko etxebizitza-parke publikoa osatuko duten partikularren 5.500 etxebizitzako parkea erakartzeko helburua finkatu zuen 2017ko Etxebizitza Programak. Hona hemen programetako bakoitzean hasiera batean planteatutako helburuak eta amaieran lortutako emaitzak:

D1. ekintza. Urte amaieran Bizigune programaren esparruan 5.200 etxebizitza eskuratzea planteatzen zuen 2017ko Etxebizitza Programak, eta amaieran 4.639 biltzea lortu da.

D2. ekintza. ASAP programako alokairu babestuko parkean 300 etxebizitza egotea planteatu zen eta azkenean 260 biltzea lortu da (209 kontratu indarrean urtearen amaieran).

Hartara, bi programek burutze-maila handi samarra lortu dute, hasieran aurreikusitako kopuruetatik behera gelditu arren.

4.1.5.- E jardunbidea: Finantzaketa-esparru egokia eta egonkorra eskaintzea Etxebizitza-alorreko jarduketa babesgarriei finantza-esparru egonkorra eskaintzea da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan aritzen diren kreditu-erakundeekin etxebizitzaren eta lurzoruaren alorrean sinatutako finantza-lankidetzako hitzarmenen helburua. Zehazki, 2017ko Etxebizitza Programaren E1 ekintzak bide horretatik 100 milioi euroko finantzaketa erakartzea planteatu zuen. Azkenean, ordea, zenbatekoa askoz txikiagoa izan da: 25,73 milioi euro.

39

4.1.6.- 2017ko Etxebizitza Programaren emaitzaren adierazleen laburpen-taula

6. taula: 2017ko Etxebizitza Programari lotutako emaitza-adierazleen jarraipena

Jarduketak 2017KO

HELBURUA 2017AN EGINDA

BETETZE-MAILA


A. Alokairuko babes publikoko etxebizitzak eraikitzea (abian jarritako etxebizitza-kopurua).

800 493 % 61,6

Sailak zuzkidura-bizitokiak eraikitzea. 150 94 % 62,7 Udalek zuzkidura-bizitokiak eraikitzea. 250 66 % 26,4 Sailak eta Visesak etxebizitza sozialak eraikitzea. 250 284 % 113,6

o Sailak etxebizitza sozialak eraikitzea. 100 67 % 67,0o Visesak etxebizitza sozialak eraikitzea. 150 217 % 144,7

Ekimen pribatuak eta Visesak alokairuko etxebizitza babestuak eraikitzea.

150 49 % 32,7

o Visesak egiteko alokairuko etxebizitza babestuak.

70 49 % 70

o Ekimen pribatuak egiteko alokairuko etxebizitza babestuak.

80 0 % 0

B. Babes publikoko etxebizitza berriak sustatzea, erosteko eta erosteko aukera ematen duen alokairurako (abian jarritako etxebizitza-kopurua).

1.000 955 % 95,5

Etxebizitza babestuak eta hitzartuak eraikitzea. 1.000 955 % 95,5 C. Alokairu babestuko etxebizitza-parkearen tamaina.

Alokairuko parke publikoaren kuota parke babestu osoarekiko (%-a 2017-12-31n).

% 24 % 24,5 % 102,2

Alokairu babestuko parkearen bilakaera (alokairuko parke publikoa osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31).

18.675 18.275 % 97,9

D. Etxebizitza partikularren alokairuko eskaintza sustatzea.

5.500 4.899 % 89,1

Biziguneren alokairu babestuko parkea osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31n.

5.200 4.639 % 89,2

ASAPen alokairu babestuko parkea osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31n.

300 260 % 86,7

E. Finantzaketa-esparru egokia eta egonkorra eskaintzea.

100 25,73 % 25,7

Eusko Jaurlaritzaren eta Euskadin jarduten duten kreditu-erakundeen arteko finantza-hitzarmenen bidez sistemari emandako finantzaketa (milioi eurokotan).

100 25,73 % 25,7


4.2.- Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak alokairuaren alorrean

egindako jarduna Atal honetan bildu da Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak 2017an alokairu-alorrean egin duen jarduerari buruzko informazioa, aintzat hartuta, gainera, beste plangintza-aldi batzuk ere hartzen dituen bilakaera-ikuspegia, lurraldeen araberako banaketa eta lotutako kostuak.

40

Aurkezturiko datuek honako hauek biltzen dituzte: alokairuko etxebizitza berriaren sustapena; alokairuko etxebizitzen sustapenerako diru-laguntzen politika; Alokabidek kudeatutako alokairuko parke babestua eta bere ezaugarriak; Bizigune eta ASAP programak; eta alokairua ordaintzeko laguntzak.

4.2.1.- Alokairuko etxebizitza berriak sustatzeko egindako jarduna (hasitako eta burututako alokairuko etxebizitzak)

2013-2016 aldirako Plan Zuzentzailea indarrean egon zen bitartean, hainbat faktoreren (finantza- eta ekonomia-krisiari, kreditu-murrizketari, langabeziari eta etxebizitza-alorreko gastu publikoaren beherakada handiari lotutako arrazoien) ondorioz, etxebizitza berrien sustapena nabarmen murriztu zen, hala alor publikoan nola pribatuan. Hori dela eta, alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen sustapenean ezarritako aurreikuspenak ez ziren bete, erosketa-modalitatearen aldean finantza-eskakizun handiak dituelako. 2017an jarduerak gora egin duen arren, krisia hasi aurreko balioetatik urrun dago oraindik. Zehazki, 2017an alokairuko 493 etxebizitza egiten hasi dira, 2016an baino % 35,4 gehiago. Halere, aurreko urteetako sustapena txikia izan denez (eta eraikuntza berri gutxiago egiten hasi direnez), 2017an amaitutako etxebizitza-kopuruak % 70,5 egin du behera eta 102 baino ez dira izan. Nolanahi ere, egiten hasi diren etxebizitza babestu guztien aldean alokairukoek duten pisuari erreparatuz gero, bistakoa da 2013az geroztik gorako joera etengabea dela: % 4,9 ziren 2013an eta % 34,0 2017an. 2017koa, gainera, segida historiko osoko ehunekorik altuena da eta agerian jartzen du alokairuaren aldeko apustu sendoa. Era berean, 2008az geroztik alokairuko etxebizitza-kopururik handiena egiten hasi dira 2017an.

19. grafikoa: Alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuen eraikuntzaren bilakaera. Alokairurako hasitako eta amaitutako etxebizitzak. 2000-2017


24 109456

179 358

837

980

807 810

588 857

1.117

502 401

834

124346 102

538 578

8661.003

489

1.409

516

1.842

1.125

109460

437

25079

217 185364

493

0

500

1.000

1.500

2.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Etx

ebiz

itza

-ko

pu

rua

Amaituta Egiten hasita

41

20. grafikoa: Salmentarako eta alokairurako hasitako etxebizitzak. 2000-2017

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza Datuok lurraldeka aztertuz gero, Arabako jardueraren susperraldia nabarmentzen da. Izan ere, alokairuko etxebizitzarik egin gabe lau urte eman ondoren, 2017an 126 etxebizitza eraikitzeko lanei heldu zaie. Bizkaian ere jarduerak nabarmen egin du gora 2016tik 2017ra: zehazki, 273 etxebizitza egiten hasi dira, 2016an baino % 73,9 gehiago. Gipuzkoan 94 etxebizitza egiten hasi dira, 2016an baino 113 etxebizitza gutxiago. 2017an jarduerarik txikiena izan duen lurraldea da, hartara. Dena dela, gogora ekarri behar dugu 2016an eta 2014an Gipuzkoan egiten hasi zirela alokairuko etxebizitza berri gehien. Azken bost urteei erreparatuta, alokairuko etxebizitza berrien ia erdia (% 49,2) Bizkaian eraikitzen hasi dira, % 41,4 Gipuzkoan eta % 9,4 Araban, 2017an izandako jarduerari esker. 21. grafikoa: Alokairurako hasitako etxebizitza babestuen banaketa, lurralde historikoaren arabera.

2013-2017


Araba% 9,4

Bizkaia% 49,2

Gipuzkoa% 41,4

Araba% 25,6

Bizkaia% 55,4

Gipuzkoa% 19,1

2017

1.93

4

3.72

4

3.83

5

5.47

7

3.59

5

3.15

3

4.49

7

5.46

8

4.11

8

2.72

7

2.97

3

2.70

2

1.74

9

1.53

1

1.16

2

889

967

955

538

578

866

1.00

3

489

1.40

9

516

1.84

2

1.12

5

109 46

0

437

250

79 217

185

364

493

21,8

13,4

18,4

15,512,0

30,9

10,3

25,221,5

3,813,4 13,9

12,5 4,9

15,717,2

27,3

34,0

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Alo

kair

uar

en %

-a g

uzt

izko

an

Etx

ebiz

itza

-ko

pu

rua

Erosteko AlokairuanAlokairuaren % -a

2013-2017 metatua

42

22. g

4.2.2 Alokajardutbeste 2017aeuro)alde lagunlagun

2020202020202020

A

B

G

Etx

ebiz

itza

-ko

pu

rua

grafikoa: Alok

Iturria

2.- Alokair

airuko etxebiteaz gain, di

e eragile pub

an lau milioi ) diru-laguntzbatetik, 201

ntzen bolumentzarik eman,

7. ta

010 011 012 013 014 015 016 017

Iturria

2000

Araba 90

Bizkaia 237

Gipuzkoa 311

0

200

400

600

800

1.000

1.200

kairurako has

a: Ingurumen,

rua sustatz

zitzak sustatru-laguntzenliko nahiz pri

eurotik gorazen bidez. Ha16tik 2017ra ena proiektu, proiekturik e

aula: OnartutEtxebizitza-

kopurua 701 117 638 22

229 0

184 104

a: Ingurumen,

2001 2002 20

336 598 64

143 393 23

125 106 29

sitako etxebizara

Lurralde Plan

zeko diru-la

tzeko asmozn politika ere ibatuei begira

a eman ditu ain zuzen, 1

laguntza huen araberakere ez zelako

ako diru-lagu-

Diru-17.43.17

19.0880

5.15

8.013.93

Lurralde Plan

03 2004 2005

49 42 1098

35 127 145

97 285 188

zitza babestuabera. 2000-2

ngintza eta Etx

aguntzen p

z, Sailak, etxjorratzen du

a.

laguntza ho04 etxebizitzoriek nabarmkoa izaten do egon.

untzen eta suALOKAIR

-laguntzak489.000 77.000

014.000 0.000 59.000

0 19.600 36.200ngintza eta Etx

2006 2007 200

0 591 53

438 225 82

249 996 92

publikoen b2017

xebizitza Saila

olitika

xebizitza babu alokairuko e

rien esparruaza sustatu ahmen murriztdela eta, adi

ubsidioen bilaRURAKO LAGU

Subsidio11.872.82

942.11714.101.67

916.9573.361.78

0 7.679.69106.515

xebizitza Saila

08 2009 2010 2

2 0 262

1 0 330

3 176 360

anaketa, lurra

a. Eusko Jaurl

bestuen sustaetxebizitzak s

an, zatirik hahal izan dira u dira, bainbidez, 2015

akaera 2010-2UNTZAK (eurotoak Lag21 27 475 37 18 8

9 15 4a. Eusko Jaurl

2011 2012 2013

189 91 0

405 0 32

186 20 47

alde historiko

laritza

atzaile zuzensustatzen dit

andiena (3,9horri esker. a esan beh

5ean ez zela

2017 tan) guntzak guztira29.361.821 4.119.117

33.115.675 1.796.957 8.520.788

0 5.699.299 4.042.715 laritza

3 2014 2015 2

0 0

11 185 2

206 0 1

oaren

n gisa tuzten

milioi Beste

har da a diru-

a

016 2017

0 126

207 273

157 94

43

Beste alde batetik, 2017an alokairuko etxebizitza berriak sustatzeko 6,4 milioi euroko maileguak formalizatu dira, eta beste 0,5 milioikoak alokairu babestuko parkerako etxebizitzak erosteko. Guztira hartuta, zazpi milioi euro inguruko finantzaketa izan da, beraz. Zenbateko horrek erakusten digu 2016aren aldean % 16ko beherakada egon dela; halere, 2015eko finantzaketa baino askoz handiagoa izan da, eta 2014koa baino are handiagoa, orduko hartan ez baitzen horrelako finantzaketarik egon.

8. taula: Alokairua sustatzeko formalizatutako maileguen bilakaera. 2010-2017 (milioi eurokotan) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Alokairurako sustapen berria 21.588 10.589 0 7.700 0 0 8.300 6.430 Zuzkidura-bizitokiak 6.057 0 0 5.125 0 0 0 Alokairu babesturako erostea 34.858 2.353 19.184 0 0 3.740 0 542 Guztira 62.503 12.942 19.184 12.825 0 3.740 8.300 6.972


4.2.3.- Alokabidek kudeatutako alokairuko etxebizitza-parkea 4.2.3.1.- Alokabideren alokairuko etxebizitza-parke propioa 2017an, lehen aldiz, Alokabideren alokairuko etxebizitza-parke propioan 4.000 unitate baino gehiago egon dira (4.169 etxebizitza urtearen amaieran). Hau da, aurreko urtean baino % 9,6 gehiago.

23. grafikoa: Alokabideren etxebizitza-parke propioaren garapena. 2003-2017


Lurraldeka, Araban izan da hazkunderik handiena, 2016tik 2017ra bitartean Alokabideren alokairuko etxebizitza-parke propioa % 12,4 hazi baita, 2.856 etxebizitzatara iristeraino. Horiek horrela, Euskadiko parke propioaren % 68,5 dago herrialde horretan.

230482

643 703

1.3641.665

1.979

2.4522.677

3.0703.280

3.5403.720 3.805

4.169

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Etx

ebiz

itzz

a-ko

pu

rua

44

Gipuzpublikjarrait% 10 Udaleetxeb GaineArrasBilbo baino

AlokaaurretxikiaDenagehia

zkoako parkekoaren % 21tzen du; ond,2 dago berta

erriei dagokbizitzen % 97

erako udalesaten soilik d

(190 eta 1o ez daude 1

24. graf

Iturria

abideren pareko ekitaldiangoak dira. D

a dela, parkeago ditu.

eak % 5,8ko 1,3. Bizkaiandorioz, lurraldan).

kienez, etxe7 eta Alokabid

rrietan parkeaude 200 un58 etxebizitz00 etxebizitz

fikoa: Alokab

a: Ingurumen,

rkeko etxebizn baino 7 batDatu hori baearen % 82k

Bilbo: 158 Basauri: 91 Muskiz: 80

gorakada izan ez da aldade-banaketan

ebizitza gehdek hiru prob

e horrek asnitate baino gza, hurrenezza baino gehi

ideren etxebi

Lurralde Plan

zitzen ezaugt metro gutxiat dator pertk 60 metro e

Bizka426

% 10

an du eta 88aketarik egonn pisua galdu

hienak Gastbintzietan du

skoz ere pisgehiago (235z hurren). Giago.

izitza propioa

ngintza eta Etx

garrien hariraago. Beraz, tsona bakarredo gehiago

aia 6 ,2

Araba 2.856

% 68,5

87 etxebizitzan 2016tik 20u du (hiru pro

teizen dauden parke pro

su txikiagoa 5 etxebizitzaainerako ud

ak dauden ud

xebizitza Saila

a, batez besparke berrikoreko eskaria ditu, eta et

Gipuzk887

% 21,3

Gaste

a ditu horrela017ra eta 42obintzietako

de (2.772 uopioaren bi he

du zenbate). Geroago dalerriei dago

dalerri nagusi

a. Eusko Jaurl

ste 72,3 meto etxebizitzaren pisu erlatxebizitzen %

oa

3

eiz: 2.772

a, Euskadiko 26 etxebizitzparke publik

unitate), Areren (% 66,5

eko absolutudatoz Donostokienez, Her

iak. 2017

laritza

tro koadro dak aurrekoak atibo handia

% 93k gela b

Arrasate: 235Donostia: 190Hernani: 106

parke arekin

koaren

abako 5).

uetan. tia eta rnanin

ituzte, baino

arekin. bi edo

5 0

Alokabeheeuro erren

26

Bat

ez b

este

ko e

rren

ta

(eu

ro h

ilean

)

-% 5

% 5

% 15

% 25

% 35

2

Iturria

abideren etxrako bidean ordaintzen tarik handien

. grafikoa: Al

Iturria

220,9 2

0

50

100

150

200

250

300

2004 2

Hiru edo gehiago

% 49

% 0,6% 5,2

30-40 40-50

AzaBatez besteko

25. grafikoa: A

a: Ingurumen,

xebizitza-parkjarraitzen d

dituzte batezna ordaindu z

lokabideren e

a: Ingurumen,

214,8 224,82

2005 2006 2

Gela-kopu

% 12,3

% 28,6

50-60 60-70

alera erabilgo azalera: 72,3 m

Alokabideren

Lurralde Plan

keko errentau (2010ean z beste, 201zen urtean, b

etxebizitza pr

Lurralde Plan

239,1 241,5 2

2007 2008 2

Gela%

Bi g% 4

rua

% 17,9

% 29,0

70-80 80-90

garria (m2)2

n etxebizitza p

ngintza eta Etx

ariek hilero abiatu zen j16an baino baino 35 euro

ropioen batez

ngintza eta Etx

250,5 244,2 2

2009 2010 2

a bat% 7

gela44

% 0% 4% 8

% 12% 16% 20% 24% 28% 32% 36% 40% 44% 48

0

% 6,5

>90

propioen eza

xebizitza Saila

batez bestjoera hori). 2bost euro go gutxiago (-

z besteko erre

xebizitza Saila

243,7 241,2 2

2011 2012 2

% 5,1

% 36,3

0482604826048

0-100 100-200

H

ugarriak. 201

a. Eusko Jaurl

te ordaintze2017an, zehgutxiago (-%% 13,7).

entaren bilak

a. Eusko Jaurl

235,7 233,822

2013 2014 2

% 48,2

%

200-300 300-40

Hileko erren

17

laritza

n duten errazki, hilean

% 2,3) eta 20

kaera. 2004-20

laritza

23,8 221,3 2

2015 2016 2

% 8,8

% 1,3 % 0

00 400-500 500-

nta (eurotan)

Batez besteko216,25 euro h

rentak 216,3

009an,

017

16,3

017

0,1 % 0,1

-600 600-700

)

o errenta: hilean

45

46

AEBHAE

4.2.3

Alokakudeaetxebprogretxeb

2017aaldiz parkesailka

EtxebizitzAlokabideren etxEJren etxebizitzaBiziguneren etxeHirugarrenen etxASAPen etxebizEtxebizitzak gu

2 Kutxa

3

6

9

12

Etx

ebiz

itza

-ko

pu

rua

3.2.- Alokab

abide da aatzeaz gain,

bizitza-parkearametako etxbizitzen eragi

an Alokabidegainditu du

earen bilakaatuta.

27. grafi

9. taulza-kopurua xebizitzak ak ebizitzak xebizitzak zitzak uztira

Iturria

abankek partaid

230

0

3.000

6.000

9.000

2.000

2003 2

idek kudea

lokairu-politik Eusko Jauraren kudeaxebizitza-parkile laguntzaile

ek 12.472 etx12.000 etxe

aera eta ba

koa: Alokabid

Iturr

la: Alokabide2009

1.984 2.231 4.510 133 --

8.858 a: Ingurumen,

detutako sozieta

482

2.043

4.66

2004 2005 20

atutako par

ken kudeakrlaritzaren, uketan ere kearenean ee gisa)..

xebizitza kudebizitzaren koanaketa aurk

dek kudeatut

ria: Ingurumen

k kudeatutak2010

2.452 22.257 24.573 4

57 --

9.339 1 Lurralde Plan

ate pribatua

Eusko J3%

Biz4.%

63

6.5928.01

006 2007 200

rkea

ketarako EAudal batzuen

parte hartzere (program

deatu ditu, 20opurua. Ondkeztuko dug

tako etxebizit

n, Lurralde Pla

ko etxebizitza2011 201

2.677 3.072.577 2.694.840 5.15

78 15-- --

0.172 11.0ngintza eta Etx

Alokabid4.169% 33

Jaurlaritza3.306% 27

zigune.639

% 37

138.858 9.339

08 2009 2010

AEko errefer eta Harri 1zen du, baaren garape

016an baino doren, Alokabgu, program

tza-parkearen

angintza eta E

a-parkearen b12 201370 3.28097 2.81750 5.1746 148- 23073 11.442xebizitza Saila

de

Hirugarrenak149% 1

A

910.172

11.073

0 2011 2012

rentzia. Ber SL sozietatai eta Bizign-esparruan

% 4,3 gehiagbidek kudeat

men eta era

n bilakaera. 2

txebizitza Sail

bilakaera. 2002014

3.540 2.935 4.590 14868

11.281 1a. Eusko Jaurl

ASAP209% 2

11.442 11.281 1

2013 2014

re parke prtearen2 alokgune eta erakartzen

go. Gainera, tutako etxeb

akundeen ar

2003-2017

la. Eusko Jau

09-2017 2015 20

3.720 3.83.170 3.24.589 4.4143 14145 22

11.767 11.laritza

11.767 11.949 12

2015 2016 2

ropioa airuko ASAP dituen

lehen bizitza-rabera

rlaritza

016 2017805 4.169276 3.306499 4.63948 14921 209949 12.472

2.472

2017

2

47

4.2.3.3.- Kudeaketako jarduera propioari buruzko datuak Hainbat faktore direla eta, batzuetan ezinezkoa da etxebizitzaren esleipena gauzatzea. Horrek kudeaketa-arazoak eragiten ditu, eta etxebizitza behar duten beste pertsona batzuek eskuratzeko unea atzeratzen du. Horregatik, huts egindako esleipenei buruzko informazioa oso garrantzitsua da etxebizitza-politiken balorazioa egitean. Zentzu horretan, esan behar da 2016az geroztik huts egindako esleipenei buruzko adierazleek ia bere horretan jarraitzen dutela, aurreko ekitaldietan jasotakoetatik oso behera. Zehazki, 2017an 95 uko egite izan dira, 2016an baino 12 gehiago. Hala, kudeatutako etxebizitza-kopuruaren aldean, huts egindakoak % 2,3 dira3, aurreko ekitaldian baino hamarren bat gehiago.

28. grafikoa: Kudeatutako etxebizitza propioen huts egindako esleipenen bilakaera. 2003-2017

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza Alokabideren zerbitzuaren kudeaketaren ondorioz, 87.500 dei jaso dira, 2016an baino nabarmen gehiago (% 19,8 gehiago). Dena dela, kexen kopuruak % 23,7 egin du behera aurreko urtearen aldean: 187 egon dira zehazki (2016an baino 58 gutxiago). Beste alde batetik, 2017an 8.535 konponketa kudeatu dira, 2016an baino ia 1.700 gehiago (% 24,8 gehiago) eta 2013an baino 4.000 inguru gehiago. Azterketa horretan kontuan hartu behar da 2016an ezarritako prozedura berriaren ondorioz erreklamazio guztiak era zentralizatuan kudeatzen direla. Hau da, Alokabidetik zuzenean datozen intzidentziak erregistratzeaz gain, beste erakunde batzuetatik (Arartekotik, Zuzeneanetik…) datozenak ere erregistratzen dira. Horri esker, informazioaren eta zerbitzuaren kalitatea hobetzeko aukera egon da.

3 Hainbat arrazoi tarteko (adjudikaziodunak beste etxebizitza bat duelako, ezin dutelako aurkitu edo berariaz etxeari uko egin diolako), adjudikazioa burutzea ezinezkoa izan da.

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Uko egiteen kopurua 18 217 158 410 563 327 526 825 623 521 632 455 173 82 95

Kudeatutako etxebizitzen % -a 7,8 45,2 24,7 58,3 41,3 19,6 26,5 33,6 23,3 17,0 19,3 12,9 4,7 2,2 2,3

0

10

20

30

40

50

60

70

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Ku

dea

tuta

ko g

uzt

izko

aren

%-a

Uko

eg

itee

n k

op

uru

a

48

10. taula: Alokabideren kudeaketari buruzko beste datu batzuen bilakaera. 2013-2017 2013 2014 2015 2016 2017

Jasotako deien kopurua 90.954 83.198 75.765 73.024 87.493 Jasotako kexen kopurua 296 596 120 245 187 Kudeatutako konponketen kopurua 4.585 6.133 6.457 6.841 8.535


4.2.3.4.- Alokabidek kudeaketarako jasotako laguntzak

Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzen kudeaketaz arduratzearen truke, Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak diru-laguntza ematen dio Alokabideri. 2017an zehazki, 2,3 milioi euroko zenbatekoa eman dio, ia aurreko urteko laguntzaren pare. Halere, parkean 30 etxebizitza gehiago daudenez, kudeatutako etxebizitza bakoitzeko diru-laguntzaren ratioan 6,3 euroko beherakada txikia egon da eta, ondorioz, 703,7 euro ematen dizkio kudeatutako etxebizitza bakoitzeko.

11. taula: Eusko Jaurlaritzaren etxebizitzak kudeatzeagatik Sailak Alokabideri ematen dion diru-laguntzaren bilakaera. 2006-2017

Sailaren diru-laguntza

(eurotan) Sailaren etxebizitzak

Etxebizitza bakoitzeko batez

besteko diru-laguntza 2006 487.140,33 1.435 339,5 2007 935.747,13 1.973 474,3 2008 1.318.740,57 2.179 605,2 2009 1.756.871,87 2.231 787,5 2010 1.701.962,47 2.257 754,1 2011 1.900.000,00 2.577 737,3 2012 1.989.336,57 2.697 737,6 2013 2.049.506,66 2.817 727,5 2014 2.186.437,02 2.935 744,9 2015 2.251.908,94 3.170 710,4 2016 2.325.936,00 3.276 710,0 2017 2.326.574,92 3.306 703,7


4.2.4.- Etxebizitza hutsak erakartzea: Bizigune programa

Eusko Jaurlaritzak kudeatzen dituen Bizigune programako etxebizitza-kopurua lehen aldiz hazi da 2013an izandako 5.174 etxebizitzako muga lortu zenetik hona. 2017an, programak 4.639 etxebizitza kudeatu ditu, 2016an baino 140 gehiago (+% 3,1).

Horri buruz esan behar da jabeei ordaintzen zaien errentaren gehieneko zenbatekoan (arauz ezartzen baita) egokitutako gorabeherek eragin zuzena izan dutela etxebizitzak erakartzeko gaitasunean. Hala, 2013ko dekretu bidez zenbateko hori murriztu zenean, 2003an programa abiarazi zenez geroztik izandako gorako joera eten egin zen. Ildo beretik, 2016an gehieneko zenbatekoa igo ondoren (2017an izan du eragina), badirudi egoera iraultzea lortu dela.

Bizigudirela1.209 Azpimetxeb36 gezehazgora daudeDuran

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

Etx

ebiz

itza

-ko

pu

rua

29

Iturria

uneren alokaa gehienak; i9 etxebizitza

marratu egin bizitza-kopuruehiago Arabazki. Ondoreneginda ere, e Gipuzkoangon edo Eib

30

Iturria

5311.

0

00

00

00

00

00

00

2003 200

Bilbo: 7 Baraka Basaur Durang

9. grafikoa: B

a: Ingurumen,

airuko parkeaizan ere, 2.8daude (park

behar da 2uak: 67 unitaan (+% 6,9).n dator Gastetxebizitzak

ako hiriburuabarren, adibid

. grafikoa: Bi

a: Ingurumen,

132 1.400

2.4

04 2005 200

755 ldo: 376

ri: 131 go: 128

iziguneren et

Lurralde Plan

aren lurralde871 etxebizitzearen % 26,

016tik 2017rate gehiago B Udalerrika

teiz (559 etxgaldu dituenan, beste dez) baino a

ziguneren etx

Lurralde Plan

31

3.219

4.05

06 2007 2008

Bizkaia2.871

% 61,9

txebizitza-par

ngintza eta Etx

e-banaketari za daude Bi1) eta Araba

ra bitartean Bizkaian (+%aztertuz ger

xebizitza); etan hiriburu baudalerri txikskoz gutxiag

xebizitza geh

ngintza eta Etx

34.557 4.741

8 2009 2010

a

Araba 559

% 12,1

rkearen bilak

xebizitza Saila

erreparatutazkaian, parkn 559 etxebi

hiru lurralde % 2,4), 40 gero, Bilbon daa Donostiari karra da; izakiago batzugo.

hien dituzten

xebizitza Saila

1 4.8025.102

0 2011 2012

Gipuzkoa1.209

% 26,1

Ga

aera. 2003-20

a. Eusko Jaurl

a, agerikoa de osoaren %zitza (parkea

historikoetaehiago Gipuzauden etxebiz

dagokionezan ere, 86 etxetan (Barak

udalerriak. 20

a. Eusko Jaurl

2 5.1744.590

2013 2014

steiz: 392

017

laritza

da Bizkaian b% 61,9. Gipuaren % 12,1)

n egin duelazkoan (+% 3,zitza gehien

z, 2017an errtxebizitza bakaldon, Bas

017

laritza

0 4.589 4.499

2015 2016

Eibar: 113 Arrasate: 86 Donostia: 84 Elgoibar: 70

biltzen zkoan

).

a gora 4) eta : 775, rentak ino ez saurin,

4.639

2017

49

50

246,

4

254,

1

253,

0

265,

7

274,

4

289,

3

293,

0

304,

7

302,

9

297,

2

256,

8

270,

5

261,

4

254,

5

223,

3

555,0 557,7 578,3 547,8 560,7 579,3 579,9 580,3 597,5 569,7 600,8 557,7 527,1 499,5 480,3

0

100

200

300

400

500

600

700

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Eu

ro h

ilean

Errentariaren errenta Jabearen errenta

2017an etxe-jabeari ordaintzen zaion gehieneko errentak gora egin arren, Bizigunen parte hartzen duten etxebizitzen jabeek 480,3 € jaso dituzte batez beste, 2016an baino 19 euro gutxiago hilean. Batez besteko errenten jaitsiera hiru lurraldeetan gertatu da, baina are gehiago Araban (-% 6,9), 2016an batez besteko errentarik altuena zuen herrialdean. Bizkaian batez besteko errentak % 3,5eko jaitsiera izan du, eta Gipuzkoan % 3,2koa. Horren ondorioz, behera egin du lurraldeen arteko batez besteko errentan dagoen aldea: errentarik handiena Bizkaian dago (482,1 euro hilean) eta txikiena Gipuzkoan (476,9 euro hilean). Beraz, 5,2 euroko tartean mugitzen dira hiru herrialdeetako errentak. Beste alde batetik, Bizigune programako errentariek hilean 223,3 euro ordaindu dituzte batez beste, 2016an baino 31 euro gutxiago. Kasu horretan antzeko beherakada izan da hiru lurraldeetan. Errentarik altuena Gipuzkoan ordaintzen dute (239,1 euro hilean batez beste) eta txikiena, berriz, Araban (hilean 206,3 €). Horiek horrela, errentariek Gipuzkoan ordaintzen dute gero jabeek jasoko duten zenbatekoaren zatirik handiena (% 50,2) hiru probintzien artean. Horiek horrela, 2017an batez beste 257 euro ordaindu ditu Eusko Jaurlaritzak hileko eta etxebizitzako, errentariek ordaintzen dutenaren eta jabeek jasotzen dutenaren arteko aldea estaltzeko: 2016an baino 12 euro gehiago (+% 4,9), zehazki. Hartara, 2017an irauli egin da Eusko Jaurlaritzak egindako ekarpenean 2013az geroztik hasi den beherako joera (2013an egin baitzuen ekarpenik handiena: 344 euro hilean batez beste etxe bakoitzeko).

12. taula: Bizigune programako adierazle nagusiak, lurralde historikoaren arabera. 2017 Alokairuaren errenta Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

Jabeen alokairu-errenta 477,9 482,1 476,9 480,3

Errentarien alokairu-errenta 206,3 219,9 239,5 223,3

Errentarien errentaren %-a jabeen errentarekiko % 43,2 % 45,6 % 50,2 % 46,5


31. grafikoa: Bizigune programaren bidez alokatutako etxebizitzetako batez besteko errentaren bilakaera4. 2003-2017


4 Mugetan egon diren aldakuntzak: 750 eta 600 euro aurreko aldietan, 450 euro 2013an eta 525 euro 2017tik aurrera.

51

Esan behar da Bizigune programaren kostua ASAP programarena baino dezente handiagoa dela, Eusko Jaurlaritzak bereganatzen baitu jabeek jasotzen dutenaren eta errentariek ordaintzen dutenaren arteko aldea, programaren egituraren gastuez gain. 2017an, Eusko Jaurlaritzak 24 milioi euro bideratu ditu Bizigune programara: 5.173,5 euro batez beste etxebizitza bakoitzeko. 2017an Sailak 2016an baino 4,5 milioi euro gehiago (+% 23) eman ditu programarako, eta etxebizitza bakoitzaren urteko batez besteko kostua 839,2 eurokoa izan da (+% 19,4). 2003an programa abian jarri zenez geroztik bi adierazleok maximo historikoa lortu dute, beraz. Azkenik, 2017ko Etxebizitza Programak Bizigune programarako 5.200 etxebizitza erakartzea aurreikusten zuen; 4.639 etxebizitza erakarri direnez, betetze-maila % 89,2koa izan da.

13. taula: Sailak Bizigune programarako emandako batez besteko diru-laguntza.

Urtea Erakarritako etxebizitzak

Sailaren diru-laguntza (milioi eurokotan)

Sailak etxebizitzako batez beste emandako diru-

laguntza (eurotan) 2003 531 2,0 3.766,5 2004 1.132 4,5 3.975,3 2005 1.908 8,0 4.192,9 2006 2.605 10,0 3.838,8 2007 3.446 14,38 4.173,0 2008 4.215 21,59 5.122,2 2009 4.557 21,19 4.650,0 2010 4.741 22,29 4.701,5 2011 4.802 23,15 4.820,9 2012 5.102 23,02 4.511,7 2013 5.174 20,49 3.959,6 2014 4.590 19,27 4.199,0 2015 4.589 19,27 4.199,9 2016 4.499 19,50 4.334,3 2017 4.639 24.00 5.173,5


4.2.5.- Etxebizitza libreen merkatuan bitartekotza egiteko programa: ASAP

(Alokairu Segurua, Arrazoizko Prezioa) Alokairu libreko merkatuan bitartekotza egiteko ASAP programak, Eusko Jaurlaritzak 2012an abian jarri zuenak, ez du aldaketa handirik izan 2016tik 2017ra. Zehazki, 260 etxebizitza daude programan, aurreko urtean baino sei gehiago, eta 209 alokairu-kontratu urtearen amaieran, 2016an baino 12 gutxiago. Eusko Jaurlaritzak 21.292 mila euro bideratu ditu programa horretara 2017an, gerta litezkeen ez-ordaintzeak eta kalteak estaltzeko aseguru-polizak ordaintzeko. Batez beste 101,9 euro izan dira etxe bakoitzeko.

52

Beste alde batetik, 2017ko Etxebizitza Programak alokairuko parkerako 300 etxebizitza erakartzea aurreikusten zuen eta, beraz, % 86,7ko betetze-maila izan du ekitaldian.

14. taula: ASAP programako adierazle nagusiak, lurralde historikoaren arabera. 2017 Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

Programaren parkea guztira 17 165 78 260

Indarrean dauden alokairu-kontratuak 11 142 56 209

Okupatuta dauden etxebizitzen %-a, erakarritako etxebizitzen aldean

% 64,7 % 86,1 % 71,8 % 80,4

Batez besteko alokairu-errenta (eurotan) 491,76 496,74 491,54 495,28


32. grafikoa: ASAP programaren adierazle nagusien bilakaera. 2013-2017


4.2.6.- Alokairua ordaintzeko laguntzak Etxea eskuratzeko laguntzek bi alderdi dituzte: bata etxebizitza-politiken mende dago eta etxebizitza merkea sustatzea du helburu. Horretarako erabiltzen ditu, hain zuzen, lehenago azaldu ditugun bitartekotza-programa eta etxebizitza hutsak merkatura erakartzeko programa. Bigarren alderdian, erakundeek kudeatutako prestazio ekonomikoen sistema dago, nahikoa baliabide ez duten pertsonen oinarrizko beharrizanak estaltzeko. EAEn, Diru-sarrerak Bermatzeko eta Gizarteratzeko Euskal Sistemaren bidez egituratzen dira laguntzarik garrantzitsuenak, nahiz eta berez Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Zerbitzuetako Sailak kudeatu. Horiexek dira EAEko etxebizitza-politikek alokairuaren esparruan eskaintzen dituzten estaldura-tresnarik garrantzitsuenak. Horrenbestez, berez 2017ko Etxebizitza Programako ekintzen artean ez dauden arren, garrantzi handia dute alor horretan, eta halaxe aitortzen du Etxebizitzaren ekainaren 18ko 3/2015 Legeak, neurri subsidiariotzat jotzen dituenean.

Alokairua ordaintzen laguntzeko prestazio eta laguntzen 2017ko zenbatekoak aurkeztuko ditugu ondoren.

5423

11068

233

145

254221

260

209

0

50

100

150

200

250

300

Izena emandako etxebizitzak Sinatutako alokairu-kontratuak

2013 2014 2015 2016 2017

54

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

12-u

rt

12-m

art

12-m

ai

12-u

zt

12-i

ra

12-a

za

13-u

rt

13-m

art

13-m

ai

13-u

zt

13-i

ra

13-a

za

14-u

rt

14-m

art

14-m

ai

14-u

zt

14-i

ra

14-a

za

15-o

ts

15-a

pi

15-e

ka

15-a

bu

15-u

rr

15-a

be

16-o

ts

16-a

pi

16-e

ka

16-a

bu

16-u

rr

16-a

be

17-o

ts

17-a

pi

17-e

ka

17-a

bu

17-u

rr

17-a

be

Har

tzai

le-k

op

uru

a

2014-abe28.683

2015-abe29.154

2013-abe25.897

2016-abe29.447

2017-abe27.917

4.2.6.1.- Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria, Diru-sarrerak Bermatzeko Euskal Sistemaren esparruan Lanbidek kudeatzen duena, Diru-sarrerak Bermatzeko Errentarekin (DSBErekin) zuzenean lotuta dago, eta egoerarik txarrenean dauden herritarrek etxebizitza eskuratzeko funtsezko zutabeetako bat da gaur egun. Dena dela, pixkanaka-pixkanaka Etxebizitza Sailak eskari hori bereganatzea aurreikusita dago, etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboaren bidez bideratzeko. Horren ondorioz, prestazioak DBErekin duen lotura eten egingo litzateke. Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren hartzaileen bilakaera aztertzean, hainbat alderdi hartu behar dira aintzat: lehenik eta behin, hartzaileen hileko kopuruak eskaintzen duen luzetarako begirada daukagu; ondoren, aipaturiko urteetan, hileko batez besteko hartzaileen kopurua; eta, azkenik, urteko uneren batean prestazio hori jaso dutenen kopuru osoa. Hilekako bilakaerari dagokionez, 2017an 27.917 hartzaile izan dira, aurreko urtean baino % 5,2 gutxiago. Ondorioz, 2011n hasitako gorako joera eten egin da, lehenengoz.

33. grafikoa: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria jasotzen duten pertsonen kopuruaren hileko bilakaera. 2012-2017


Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria jasotzen duten pertsonen hileko batez bestekoari erreparatuta, hor ere egon da beherakada 2016tik 2017ra, baina apalagoa izan da (-% 3,8koa). Hilean batez beste 28.600 lagunek jaso dute prestazio hori, 2015aren pare. Prestazioaren zenbatekoari erreparatuz gero, 2017an 86,7 milioi euro bideratu dira guztira etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarrira, 2016an baino 4,3 milioi gutxiago (-% 4,6). Beherakada horrek ere prestaziora bideratutako gastuaren gorako joera eten egin du eta 2017an berriro ere gelditu da 90 milioi eurotik behera.

55

Ondorengo taulan argi ikusten da hartzaileen hileko batez besteko kopuruan nahiz gastuan egondako beherakada horrek hiru herrialdeetan izan duela eragina, baina Bizkaian (-% 3,0 gutxiago hartzaileen kopuruan eta -% 3,4 gastuan) eta Gipuzkoan (-% 3,0 hartzaileen kopuruan eta -%4,7 gastuan) eragin txikiagoa izan duela Araban baino (-% 7,8 hartzaileen kopuruan eta -% 9,1 gastuan). Beste alde batetik, hartzaileen hileko batez bestekoak eta prestazioaren zenbateko osoak lurraldeka duten banaketari erreparatuz gero, ikusiko dugu hartzaileen % 60 inguru Bizkaian bizi dela, ia % 24,6 Gipuzkoan eta % 16,0 inguru Araban. Ildo beretik, gastua ere oso antzera banatzen da.

15. taula: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria jasotzen duten pertsonen hileko batez besteko kopuruaren eta prestazioaren guztizko zenbatekoaren bilakaera, lurralde historikoaren

arabera. 2013-2017 2013 2014 2015 2016 2017

Hartzaile-kopur.

Zenbateko osoa

Hartzaile- kopur.

Zenbateko osoa

Hartzaile- kopur.

Zenbateko osoa

Hartzaile- kopur.

Zenbateko osoa

Hartzaile- kopur.

Zenbateko osoa

Araba 4.110 13.332,1 4.703 14.593,0 4.811 14.878,8 4.841 15.170,0 4.463 13.789,6

Bizkaia 14.385 45.703,3 16.475 50.087,4 17.183 52.812,0 17.632 53.641,6 17.106 51.808,6

Gipuzkoa 5.490 16.991,9 6.475 19.596,9 6.941 20.837,1 7.246 22.159,7 7.031 21.118,2

EAE 23.985 76.027,2 27.653 84.277,3 28.935 88.527,8 29.719 90.971,3 28.600 86.716,3


2017ko uneren batean laguntza hartu duten pertsonen kopuru osoaren datuak, berriz, etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriak herritarrei eskaintzen dien estalduraren inguruko datu errealagoa emango digu. Ildo horretan, azpimarratu behar da onuradunen hileko batez bestekoak behera egin duen arren, 2017an guztira 38.617 lagunek jaso zutela prestazioa, 2016an baino 3.124 gehiagok. Hau da, azken ekitaldian jende gehiago sartu eta irten da prestaziotik, arrazoi bat edo beste dela.

34. grafikoa: EGPOa5 jasotzen duten pertsonen banaketa Lurralde Historikoaren arabera. 2017


5 Prestazioaren titularrak, 2016an zehar uneren batean laguntza hori eskuratu dutenak.

6.157

22.7159.745

38.617

0

20.000

40.000

60.000


56

4.2.6.2.- Gizarte-larrialdietarako laguntzak (GLL) Gizarte Larrialdietarako Laguntzak (GLL) unean uneko prestazioak dira (ez dira aldizkakoak), ohiko edo ohiz kanpoko gastu espezifikoei aurre egiteko. GLLa ez da bateragarria etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriarekin. Alokairurako GLLei buruzko zenbateko absolutuek laguntza horien tamainaren berri ematen digute. Izan ere, 2017an alokairua ordaintzeko halako 8.397 laguntza eman ziren, 9,2 milioi euro guztira eta 1.100 euro batez besteko laguntza bakoitzeko.

16. taula: Alokairua ordaintzeko erabilitako GLLen bilakaera. 2011-2017 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Laguntza-kopurua 3.543 4.819 6.058 6.738 7.245 8.469 8.397

Zenbatekoa (mila eurokotan)

3,69 4,78 6,58 7,03 7,93 11,67 9,2

Batez besteko zenbatekoa (eurotan)

1.041 991 1.085 1.044 1.095 1.378 1.100


Zenbateko horiek garrantzi handikoak badira ere, alokairurako GLLek izan duten gorako joera hautsi egin da 2017an, 2016tik 2017ra -% 0,9 egin baitute behera. Laguntzen zenbateko osoari eta laguntzen batez besteko zenbatekoari begiratuz gero, ordea, murrizketa are handiagoa da: -% 20,8 eta -% 20,2 hurrenez hurren. GLLen tipologiak alderatuz gero, alokairuko GLLen garrantzi erlatiboa nabarmentzen da, laguntzen % 14,1 izan arren, gastu osoaren % 27,1 hartzen baitute. Dena dela, 2016tik 2017rako bilakaerari begiratuz gero, alokairurako GLLek laguntza osoekiko duten pisu erlatiboa gutxitu egin dela ikusiko dugu, aurreko urtean laguntza guztien % 35 hartzen baitzuten.

35. grafikoa: Etxebizitza-alokairuak GLLen guztizko gastuan duen eragina. 2016


Lurraldekako banaketa aztertuz gero, Bizkaian biltzen dira laguntza gehienak, bai kopuruan (% 45,8) bai zenbatekoan (% 42,5). Dena dela, esan behar da biztanleriaren lurraldekako banaketaren arabera dagozkion ehunekotik behera gelditzen dela batean nahiz bestean. Kontuan hartu behar dugu, halaber, alokairurako GLLak beste prestazio batzuekin (hala nola etxeko gastuetarako prestazio osagarriarekin) bateraezinak direla eta Bizkaian dagoela, hain zuzen, halako laguntzak jasotzen dituzten pertsonen ehunekorik altuena.

Etxebizitza alokatzeko

% 27

Gainerako GLLak% 73

57

Gipuzkoan eta Araban laguntzen % 37,5 eta % 16,7 biltzen da hurrenez hurren, eta antzeko ehunekoa dute lurralde bakoitzera bideratzen den zenbatekoan (% 39,3 eta % 18,3). Araban dago laguntzen batez besteko zenbatekorik handiena (1.207 euro), Bizkaian (1.019 euro) baino 180 euro inguru gehiago. Kasu horretan, 2016tik 2107rako bilakaera desberdina da herrialdetik herrialdera: Bizkaian laguntzen kopuruan eta zenbatekoan hazkunde handia egon den bitartean (+% 17,6 eta +% 24,1 hurrenez hurren), Gipuzkoan beherakada nabarmena izan da bi adierazleotan (-% 14,0 eta -% 46,5). Araban behera egin du, baina pixka bat apalago, batez ere osoko zenbatekoari dagokionez (-% 8,7 eta -% 2,3). 17. taula: Alokairua ordaintzera bideratutako Gizarte Larrialdietarako Laguntzei buruzko adierazle

nagusiak. 2013-2017 Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

2013 Laguntza-kopurua 1.057 2.641 2.360 6.058

Zenbatekoa (milioi €-kotan) 1.127,70 2.839,50 2.608,80 6.576,10Laguntzen batez bestekoa (€-tan) 1.067 1.075 1.105 1.085


Zenbatekoa (milioi €-kotan) 1.295,00 2.571,10 3.165,50 7.031,50Laguntzen batez bestekoa (€-tan) 1.106 976 1.079 1.044




Zenbatekoa (milioi €-kotan) 1.728,90 3.159,00 6.777,80 11.665,70Laguntzen batez bestekoa (€-tan) 1.127 965 1.852 1.378




4.2.6.3.- Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta 2011ko abenduan indargabetu bazuten ere, aurretiaz eskatuta zeukatenek jasotzen jarraitzeko aukera dute, 2012ko uztailean erabakitako murrizketarekin6, eta betiere zehaztutako baldintzak betetzen jarraitzen badute. Horiek horrela, laster desagertzekoa da. Alokairu-erregimeneko etxebizitza bat eskuratu zuten 22 eta 30 urte bitarteko gazteei zuzentzen zitzaien programa, baldin eta urteko 22.000 €-tik beherako diru-sarrerak bazituzten. 2017an Euskadiko 191 gaztek jaso dute errenta hori, eta guztira 336.924 euro bideratu dira horretara.

6 Hilean 201 € izatetik 147 € izatera igaro da.

58

36. grafikoa: Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta jaso duten pertsonen bilakaera, lurralde historikoaren arabera. 2008-2017


18. taula: Emantzipaziorako Oinarrizko Errentaren programara bideratutako zenbatekoaren kalkulua, lurralde historikoaren arabera. 2008-2017

Euroak Araba Bizkaia Gipuzkoa EAE

2008* 947.520 2.634.660 1.991.430 5.573.610

2009 2.323.440 6.690.600 4.905.180 13.919.220

2010 3.083.850 7.806.960 5.510.610 16.401.420 2011 3.396.960 7.668.360 5.506.200 16.571.520 2012** 1.803.564 4.108.356 2.649.654 8.561.574 2013*** 876.708 1.726.956 1.116.612 3.720.276 2014*** 393.372 659.736 455.112 1.508.220

2015*** 100.548 146.412 112.896 359.856 2016*** 97.902 141.561 107.310 346.773 2017*** 93.492 141.120 102.312 336.924

* 2008. ekitaldian, urteko azken bi hiruhilekoetako laguntzak adierazi dira. ** 2012. uztailean, diru-laguntza txikitu egin zen: ordura arte hilean 210 €-koa zen eta hilean 147 €-koa ordutik

aurrera. *** Kalkulua egiteko, kasu guztietan hilean 147 €-ko laguntza eman dela jo dugu. Beraz, ez dugu kontuan hartu

jasotzaileaz gain etxebizitzaren alokairu-kontratuan beste titularrik dagoen ala ez (izan ere, kasu horretan, prestazioa alokairu-kontratuko titularren artean banatzen da), edo prestazioa urte osoan jaso ez dutenen kasua.


4.2.6.4.- Etxebizitzarako Prestazio Ekonomikoa 2016an hasi zen gauzatzen 3/2015 Legean jasotako etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa, hiru urtean zehar (2016-2018) pixkanaka ezartzea planteatzen baitzen, bizikidetza-unitateko kideen eta diru-sarreren arabera, Legearen laugarren xedapen gehigarrian araututako lehentasunei jarraikiz.

854

1.01

8

1.29

4

1.34

8

842

497

223

57 54 53

2.33

0

2.95

0

3.10

9

3.04

3

1.91

8

979

374

83 80 80

1.75

5

2.05

3

2.15

7

2.18

5

1.23

7

633

258

64 58 58

4.93

9 6.02

1

6.56

0

6.57

6

3.99

7

2.10

9

855

204

192

191

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

08-IV 09-abe 10-abe 11-abe 12-abe 13-abe 14-abe 15-abe 16-abe 17-abe

Har

tzai

le-k

op

uru

a


59

Hartara, Legearen indarraldiaren bigarren urtean, beste talde batzuetara zabaldu da eskubide subjektiboaren estaldura. 2017an guztira 2.255 laguni aitortu zaie etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa. Momentuan bertan edo geroago etxebizitza esleituz konpondu dira kasurik gehienak (2.097), batzuetan zuzenean esleituz (636) eta beste batzuetan esleitze-prozesuetan lehentasunezko talde izendatuz (1.461, eta horietatik % 70ek etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria kobratzen dute gaur egun). 157 kasutan, berriz, Etxebizitzarako Prestazio Ekonomikoa kobratzen dute.

19. taula: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren bilakaera. 2016-2017 2016 2017

Laguntza-kopurua 22 157 (152 17ko

abenduan)

Zenbatekoa (eurotan) 38.000 189.750


Lurraldekako azterketak erakusten digu EAEn eskubide subjektiboa aitortuta duten lagunen ia % 80 Bizkaian bizi dela, eta bertan bizi dela, halaber, Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria (alokairua ordaintzen laguntzeko prestazio osagarria) jasotzen dutenen % 89 inguru. Hartara, probintzia horretan biltzen da 2017an etxebizitza-gasturako prestazio osagarrira zuzendutako zenbatekoaren zatirik handiena (% 84,2). 20. taula: Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren lurraldekako banaketa 2017ko abenduan

EAE Araba Bizkaia Gipuzkoa

Eskabideak 3.184 557 2.322 305

Eskubidea aitortuta 2.230 297 1.780 153

Esleitzeko lehentasuna 1.437 9 1.372 56

Etxebizitza esleituta 636 286 273 77

Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria

152 2 135 15

Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria amaituta

5 0 0 5

Etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa amaituta

24 1 21 2

Ezezkoa eman zaien edo atzera egin duten eskabideak

590 50 399 141

Erabaki gabeko eskabideak 340 209 122 9

Etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren zenbatekoa (eurotan)

189.750 6.000 159.750 24.000


4.2.6.5.- Alokairuko parke subentzionatuaren zenbatespena 2017an 96,5 milioi euro bideratu dira alokairua ordaintzeko laguntzetara, eta 47.362 pertsonak eskuratu (edo mantendu) dute alokairuko etxebizitza beraiei esker. INEren Etxebizitzen Inkesta Jarraituaren arabera, 2017an 117.900 familia inguru bizi ziren alokairu-erregimenean; hau da, familien % 13,1.

60

Alokairua ordaintzeko laguntzen hartzaileen eta alokairuko etxebizitza-parkearen alderaketa eginez gero, EAEko alokairuko parkearen % 40k etxebizitza ordaintzeko laguntza-motaren bat jaso duela ikusiko dugu.

21. taula: Euskadin diruz lagundutako alokairuko parkearen ehunekoaren zenbatespena, laguntza-

motaren eta gastu osoaren arabera. 2016

Hartzaileak / Laguntzak

Alokairuko parke osoaren %-a

Guztizko gastua (eurotan)

Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta 191 % 0,2 336.924Etxebizitzako Gastuetarako Prestazio Osagarria

38.617 % 32,8 86.716.334

Gizarte Larrialdiko Laguntzak 8.397 % 7,1 9.236.004Etxebizitzarako Prestazio Ekonomikoa 157 % 0,1 189.750Guztira 47.362 % 40,2 96.479.012


61

5. Sailaren alokairu-politiken ebaluazioa

Kapitulu honetan, Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailak jorratutako alokairu-politiken ebaluazioaren emaitzak aurkeztuko ditugu: 2017ko Etxebizitza Programak zehaztutako helburu kuantitatiboen betetze-maila ez ezik, politika horren eraginkortasuna, efizientzia eta ekitatea ere izango ditugu aztergai. Azken atalean ondorioen laburpena egingo dugu; gainera, hurrengo aldirako alokairu-politiken erronka nagusiekin lotuko dira emaitzak. 5.1.- 2017ko Etxebizitza Programaren helburu kuantitatiboak eta 2017ko Alokairu

Politikaren ebaluazio globala Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Sailaren alokairu-politikaren ebaluazio honetan, funtsezko ebaluazio-irizpideei lotutako galdera zehatz batzuei erantzun nahi izan zaie. Hala, eraginkortasuna ebaluatuko da, jakiteko zehaztutako helburuak lortu ote diren; efizientzia ebaluatuko da, jakiteko jarduketak kostu egokian burutu ote diren (lortutako emaitzak eta erabilitako baliabideak lotzen baititu); ekitatea ebaluatuko da, jakiteko baliabideak lurraldearen eta biztanleriaren arabera era orekatuan banatu ote diren; eta, azkenik, onuradunen gogobetetasuna ebaluatuko da, etxebizitza-alorrean egindako esku-hartzeen kalitatea neurtzeko asmoz. a) Eraginkortasuna Jarduketan zehaztutako helburuen betetze-maila neurtzen du eraginkortasunak, horretarako erabili diren bitartekoak aintzat hartu gabe. Sailak 2017an alokairu-alorrean zehaztu dituen programek eta neurriek betetze-maila heterogeneoa izan dute: balorazio positiboa nagusitzen bada ere, agerikoa da hobetu egin behar dela, onartu berri den 2018-2020 aldirako Plan Zuzentzailean aurreikusitako helburuak betetzekotan. Zehazki, 2017ko Etxebizitza Programak alokairua sustatzeko ezarri dituen helburu kuantitatiboen arabera, 18.675 etxebizitza bildu behar ziren alokairuko parke publikoan, alokairuko parke babestua parke babestu osoaren % 24ra iristeko. 2017aren amaieran, alokairuko parke publikoak 18.275 etxebizitza biltzen ditu, hau da, aurreikusitakoak baino 400 gutxiago, baina ia % 98ko betetze-maila lortuz.

62

Parke publiko osoa aintzat hartuta, alokairuko parke publikoa % 24ra iristeko helburua finkatu zuen 2017ko Etxebizitza Programak, eta helburu hori bete eta gainditu ere egin da, urtearen amaieran % 24,5eko kuota lortu baitu. Halere, horren arrazoia zera da: hasieran aurreikusitakoak baino deskalifikazio gehiago egon direla (hau da, kalifikazioaren aldia amaitu ondoren, babestu izatetik merkatu librera pasatu direla) eta, ondorioz, automatikoki alokairuak pisu erlatibo handiagoa hartu duela. Horrenbestez, kuota gainditu izana ez da berez sortua, egoerak eragindakoa baizik; alabaina, helburuaren burutze-maila altuak balorazio bikaina merezi du. Alokairuko etxebizitza babestuko sustapen berrian alokairu-erregimeneko 800 etxebizitza babestu berri egitea aurreikusten zuen Programak, horietatik 400 zuzkidura-bizitokiak. Kopuru horri beste 1.000 etxebizitza babestu eta hitzartu gehitu behar zaizkio, dela erosteko, dela erosteko aukera ematen duen alokairurako. Ikuspegi orokorretik begiratuta, alokairu babestuko etxebizitza berriak sustatzeko aurreikusi diren ekimenek oso betetze-maila altua lortu dute. 2017an, zehazki, alokairura bideratzeko 800 etxebizitza eraikitzen hastea aurreikusita zegoen eta 493 eraikitzeko lanak hasi dira; % 61,3ko betetze-maila, beraz. Ondoren aurkeztuko den taulan ikusten den bezala —eraikitzen hasi diren alokairu-erregimeneko etxebizitzen sustapenak, helburu kuantitatiboak eta burutze-maila zehaztuta—, betetze-maila desberdina izan da sustatzaile-motaren arabera. Hala, Sailak eta Visesak zuzenean beren gain hartu dituzten ekimenek gauzatze-maila altuagoa izan dute. Sailak aurreikusitakoaren % 62,7 gauzatu du zuzkidura-bizitokiei dagokienez, eta Sailak eta Visesak eraikitzen hasi beharreko etxebizitza sozialei dagokienez, zehaztutako helburua gainditu ere egin da, % 113,6ko betetze-maila lortuta. Beste muturrean, udalek aurreikusitako zuzkidura-bizitokien % 26,4 jarri dute abian, eta ekimen pribatuak eta Visesak eraikitzen hasi beharreko etxebizitza berriei dagokienez, aurreikusitakoaren % 32,7ko betetze-maila lortu dute. Zehaztu egin behar da, ordea, Visesak helburuaren % 70 bete duela eta ekimen pribatuak, ordea, ez duela inolako ekarpenik egin.

63

22. taula: 2017ko Etxebizitza Programak zehaztutako helburu kuantitatiboen betetze-maila, alokairura bideratzeko egiten hasi diren etxebizitzei dagokienez

Jarduketak 2017KO


BETETZE-MAILA


A. Alokairuko babes publikoko etxebizitzak eraikitzea (abian jarritako etxebizitza-kopurua).

800 493 % 61,63

Sailak zuzkidura-bizitokiak eraikitzea. 150 94 % 62,67 Udalek zuzkidura-bizitokiak eraikitzea. 250 66 % 26,40 Sailak eta Visesak etxebizitza sozialak eraikitzea. 250 284 % 113,60

o Sailak etxebizitza sozialak eraikitzea. 100 67 % 67,0o Visesak etxebizitza sozialak eraikitzea. 150 217 % 144,7

Ekimen pribatuak eta Visesak alokairuko etxebizitza babestuak eraikitzea.

150 49 % 32,67

o Visesak egiteko alokairuko etxebizitza babestuak

70 49 % 70

o Ekimen pribatuak egiteko alokairuko etxebizitza babestuak.

80 0 % 0

B. Babes publikoko etxebizitza berriak sustatzea, erosteko eta erosteko aukera ematen duen alokairurako (abian jarritako etxebizitza-kopurua)

1.000 955 % 95,50

Etxebizitza babestuak eta hitzartuak eraikitzea. 1.000 955 % 95,50

Bizigune programari dagokionez, 701 etxebizitza erakarri behar zituen 2017an, programan guztira 5.200 etxebizitza libre biltzeko asmoarekin. Aldi berean, ASAP programarako 46 etxebizitza erakartzea planteatzen zen, guztira 300 etxebizitzako parkea osatzeko. Etxebizitza hutsak merkaturatzeko programek burutze-maila altua izan dute: % 89,1ekoa zehazki. Bizigune programak % 89,2ko betetze-maila lortu du eta badirudi 2017an jabeek jasotzen duten errentaren gehieneko zenbatekoa igo izanak geldiarazi egin duela aurreko urteetan programak jasandako beherako joera (alde batetik jabeei ordaintzen zaien gehieneko errenta murriztu egin zitzaielako eta beste aldetik, alokairuko merkatu libreko prezioak eta errentagarritasuna handitu egin zirelako). Hartara, zehaztutako helburuak lortu ez arren, azken bi urteetako beherako joera iraultzea lortu da, behintzat. ASAP programak % 86,7ko betetze-maila lortu du; zenbateko absolutuei begiratuta, ordea, ez da ekimen garrantzitsua alokairua sustatzeko politiketan.

64

23. taula: 2017ko Etxebizitza Programari lotutako emaitza-adierazleen jarraipena

Jarduketak 2017KO


BETETZE-MAILA


D.- Etxebizitza partikularren alokairurako eskaintza sustatzea.

5.500 4.899 89,1%

Biziguneren alokairu babestuko parkea osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31n.

5.200 4.639 89,2%

ASAPen alokairu babestuko parkea osatzen duten etxebizitzen kopurua 2017-12-31n.

300 260 86,7%

Hurrengo grafikoan, programa bakoitzak 2017an izandako betetze-maila ikusten da.

37. grafikoa: 2017ko Etxebizitza Programan alokairuko etxebizitza sustatzeko finkatutako helburuen betetze-maila.

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila.Eusko Jaurlaritza

Oro har, 2017an azken urteetako joera negatiboetako batzuk iraultzea lortu da. Halere, ez dira aurreikusitako helburuak bete eta, horrenbestez, datozen 3 urteetan gero eta garrantzi handiagoa izango duten helburu horien jarraipena egin beharko da. b) Efizientzia Efizientziak baliabideen erabilera egokia zehaztea du helburu. Horretarako, jarduketen kostua eta helburuak elkarren artean alderatzen ditu. Ikuspegi horretatik begiratuta, alokairuko etxebizitza eskaintzeko 2017ko Etxebizitza Programan zehaztutako esku-hartzeen kostua eta inpaktua oso desberdina izan da esku-hartze bakoitzaren izaeraren arabera, eta, batzuetan, aztertutako denbora-ikuspegiaren arabera ere bai.

32,7 113,6

62,7

26,486,7

89,2

Alokairuko BOE‐en sustapena

Alokairuko etxebizitza sozialensustapena

Sailaren zuzkidura‐bizitokiak

Udalen zuzkidura‐bizitokiak

ASAP programa

Bizigune programa

Betetze‐maila 2017an

65

Izan ere, argi dago alokairu sozialeko etxebizitzen eraikuntza sustatzea aukera guztietan garestiena dela epe laburrean, baina luzarora baliagarria eta diru-iturria izango da (75 urtean, kalkulatzen denez). Merkatu libreko bitartekotza-programei dagokienez, etxebizitzaren urte bakoitzeko kostua askoz txikiagoa da, baina etengabea denboran. Gainera, zaila da jarduketen efizientzia baloratzea, etxebizitza sustatzearen kostuak urte anitzeko banaketa daukalako eta zaila delako ekitaldi batean eraikitzen hasi diren etxebizitzen batez besteko kostua zehaztea. Orientazio gisara, etxebizitza bakoitzak 85.000 euroko kostua duela esaten da erreferentzia gisa. Beste alde batetik, Alokabidek alokairu sozialera bideratzeko 304 etxebizitza erosi ditu 35 milioi euro inguruan. Jarduketa horretan, etxebizitza bakoitzaren batez besteko kostua 115.115 eurokoa da. Gainera, Sailak beste 28 etxebizitza erosi ditu asmo bererako, 4,3 milioi euro ordainduta (etxebizitza bakoitzaren batez besteko kostua: 153.382 euro).

24. taula: Alokairu-alorreko jarduketen kostua 2017an

Etxebizitza-

kopurua

Egindako inbertsioa

(milioi eurokotan)

Egindako inbertsioa/burututako

etxebizitzak (euro/etxebizitza)

Bizigune programa 4.639 24.000.000 5.173.5 ASAP programa 209 21.292 101,9 Etxebizitza eraikitzeko batez besteko kostua 85.000,0 Alokairura bideratzeko erosi diren etxebizitzak 332 39.290.623 118.345,0

Iturria: Ingurumen, Lurralde Plangintza eta Etxebizitza Saila. Eusko Jaurlaritza Etxebizitza hutsak merkaturatzeko jardunari dagokionez, 2017an Bizigune programak 5.173,5 euroko diru-laguntza eman du batez beste etxebizitza bakoitzeko. Kontuan hartu behar da, ordea, kontratuak indarrean dirauen bitartean urtero-urtero sortuko dela gastu hori. Eraikitzen den etxebizitza batek 75 urteko balio-aldia duela aintzat hartuta, Bizigune programako etxebizitza batek 388.000 euroko kostua eragingo luke denbora-tarte horretan. Erreferentziako datua baino ez da, kasu guztietan mantentze-gastuak, konponketak, kudeaketa-gastuak eta bestelakoak ere hartu behar baitira aintzat. ASAP programa beste parametro batzuetatik aztertu behar da, berorrek baitu kosturik eta aurrekontu-zuzkidurarik txikiena, eta alde handiarekin gainera. Etxebizitzaren jabeari eskaintzen zaion aseguruaren kostua dago programaren oinarrian: 2017an 101,9 euro batez beste etxebizitza bakoitzeko. A priori, efizientzia-maila handia du, beraz; alabaina, oso inpaktu txikia izan du, programaren hedadura urriarengatik. Azkenik, Eusko Jaurlaritzaren etxebizitza-parkea Alokabideren esku uzteak 2,33 milioi euroko kostua eragin du: 703,7 euro etxebizitza bakoitzeko, aurreko urtean baino zertxobait gutxiago. Hau da, batez besteko kostuari erreparatuta, 2017an egindako jarduketak aurreko ekitaldietakoen ildotik doaz, eta programa batzuek beherakada txikia ere izan dute.

66

c) Gogobetetasuna 2008 eta 2017 bitartean etxebizitza babestua esleitu dieten pertsonei 2017an egindako inkestaren arabera, alokairuko etxebizitzaren esleipendunek balorazio positiboa egiten dute. Etxebide zerbitzuari dagokionez, % 60,5ek ontzat edo oso ontzat jotzen du, eta % 77,1ek esleitze-prozesuaren balorazio global positiboa edo oso positiboa egiten du.

38. grafikoa: Etxebideren sistemaren (erregistroaren, zozketen…) balorazio orokorra

Iturria: Etxebizitza babestuen biztanleria esleipendunari inkesta, 2017. Etxebizitza Sailburuordetza. Eusko

Jaurlaritza

Etxebizitza-politiken harira, pertsona gehienak ados daude alokairu-erregimeneko etxebizitza babestuak egitearen aldeko apustuarekin; erregimen horretako etxebizitza esleitu dieten pertsonen artean, % 85,9k adierazi du hori. Ildo beretik, badira balorazio positiboa jaso duten beste neurri batzuk: alokairuaren baldintzak aldian-aldian berrikustea, diru-sarreren arabera egokitzeko (% 88,8); prezioa handiagoa izatea diru-sarrera handiagoak dituzten eskatzaileentzat (% 84,1), bai eta irregulartasunak atzemateko ikuskaritzak (% 93,9) ere. Eusko Jaurlaritzak eta udalek etxebizitza eskuratzen laguntzeko egin duten lanaren balorazio positiboa ere hautematen da.

Azkenik, esleitutako etxebizitzari dagokionez, alokairu-erregimeneko etxebizitza esleitu dieten pertsonen % 85 pozik edo oso pozik dago jasotako etxebizitzarekin, eta % 83,1ek dio eskuratzeko erregimenarekin pozik dagoela. Halere, erdiak inguruk (% 47,5ek) esan du esleitu dioten alokairuko etxebizitza erosteko interesa duela. d) Lurraldearen araberako estaldura edo ekitatea Jarduketen lurralde-banaketari erreparatuta, nabarmentzekoa da Araban babes publiko bat edo beste duten alokairu-erregimeneko 126 etxebizitza berri eraikitzeko lanak abiatu direla. Bizkaian dago egiten hasi diren etxebizitzen ehunekorik altuena (% 55,4), eta datu hori bat dator EAEn alokairuko erregimeneko eskarian herrialdeak duen pisu erlatiboarekin (% 55,6). Azkenik, 2017an Gipuzkoan hasi dira egiten alokairuko etxebizitza gutxien (94).

2,8 3,9

25,4

48,2

12,3 7,4

Oso txarra Txarra Hala-holakoa Ona Oso ona ED/EDE

67

Dena dela, ezinezkoa da 2017ko kopuruak erabiltzea erreferentzia gisa, etxebizitzen sustapena neurtzeko aldi laburregia delako. Epe ertain/erdira begiratuz gero, lurraldeen arteko oreka nabariagoa da. Lehen ikusi dugu alokairurako diru-laguntzak garrantzitsuak direla kopuruan nahiz zenbatekoan, eta oro har hartuta, lurralde bakoitzeko biztanleriarekin bat banatzen dira. e) Diru-sarreren araberako ekitatea 3/2015 Legeak xedatzen duen etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboak kolektiborik ahulenak lehenesten ditu 2016tik aurrera. Ildo beretik, etxebizitza babestua esleitzeko baremazio-sistemak (2012ko urriaren 15eko Aginduan onartuak) diru-sarrerarik txikienak dituzten herritarrak lehenesten ditu etxebizitzak esleitzerakoan. Sistema horretan, badira aparteko garrantzia duten zenbait irizpide, hala nola diru-sarrerak, bizikidetza-unitateko kideen kopurua, etxebizitza-premia berezikotzat hartzen diren kolektiboetako kide izatea, eskatzaileen erregistroetan emandako denbora eta erroldatzea. Halatan, alokairuko etxebizitza babestua eskatu duten pertsonek 12.065 €-ko diru-sarrerak izan dituzte batez beste 2017an, 2016an baino zertxobait gehiago. Ildo horretan bertan, eskatzaileen % 60k 12.000 eurotik beherako diru-sarrera haztatuak ditu batez beste. Argi dago, beraz, etxebizitza eskuratzeko zailtasunik handienak dituzten pertsona eta kolektiboetara zuzenduta daudela alokairu-politikak.

68

25. taula: Alokairuko etxebizitzaren alorreko politika ebaluatzeko adierazleen laburpen-taula. 2013-2017

Jarduketak 2013 2014 2015 2016 2017Alokairuko etxebizitza babestuak eraikitzea (etxebizitza-kopurua)

79 217 185 364 493

Zuzkidura-bizitokiak7 47 55 0 154 160 Etxebizitza Sozialak 32 0 185 17 284 Babes ofizialeko etxebizitzak 0 258 0 193 49 Bigarren eskuko etxebizitza-programa (etxebizitza-kopurua)

Bizigune programa (erakarritako etxebizitzak) 5.174 4.590 4.589 4.499 4.639 Bizigune programa (alokairu-kontratuak) 4.561 4.279 4.092 3.956 3.929 ASAP programa (erakarritako etxebizitzak) 54 110 233 254 260 ASAP programa (alokairu-kontratuak) 23 68 145 221 209 Alokairua ordaintzen laguntzeko programak (hartzaile-kopurua abenduan)

Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta 2.109 855 204 192 191 Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria8 25.897 28.683 29.154 29.447 27.917 Etxebizitzarako Prestazio Ekonomikoa 22 152 Gizarte Larrialdiko Laguntzak 6.058 6.738 7.245 8.469 8.397

Diruz lagundutako alokairuaren kuota (%) 40,1 42,6 52,5 43,9 40,2 Alokairua ordaintzen laguntzeko programak (milioi eurokotan)

91,4 98,0 102,4 103,0 96,5

Emantzipaziorako Oinarrizko Errenta 3,7 1,5 0,4 0,3 0,3 Etxebizitzako gastuetarako prestazio osagarria 76,0 84,3 88,5 91,0 86,7 Gizarte Larrialdiko Laguntzak 6,6 7,0 7,9 11,7 9,2 Etxebizitzarako Prestazio Ekonomikoa -- 0,2

Alokairua sustatzeko laguntzak (milioi eurokotan) Onartutako diru-laguntzak 0,9 5,2 0,0 8,0 3,9 Onartutako sorospenak 0,9 3,4 0,0 7,7 0,1 Onartutako maileguak 12,8 0,0 3,7 8,3 7,0

Sailak alokairura bideratutako diru-laguntzak (milioi eurokotan)

Bizigune programa 20,5 19,3 19,3 19,5 24,0 Alokabideri, Gobernuaren etxebizitzak kudeatzeko 2,1 2,2 2,3 2,3 2,3

Alokairuko parkea Alokairuko etxebizitza-parke publikoa (etxebizitza-kopurua) 18.129 17.770 17.504 17.801 18.275 Alokairu publikoko parkearen kuota babestutako parke osoarekiko (%)

24,3 22,9 22,6 23,3 24,5

Alokabidek kudeatutako etxebizitza-parkea (etxebizitza-kopurua)

11.442 11.281 11.767 11.949 12.472

Merkatu libreko alokairuaren batez besteko errenta (eurotan)

825,4 844,7 872,0 879,9 944,3

Babestutako merkatuko alokairuaren batez besteko errenta (eurotan)

321,3 326,3 345,2 268,0 329,4

Etxebiden etxebizitza eskatu dutenak Etxebiden etxebizitza eskatu dutenak 50.359 39.623 42.193 43.733 51,171 Alokairuko etxebizitza eskatu dutenen ehunekoa (%) 58,0 73,0 78,7 82,0 81,9


7 Etxebizitza batzuen kalifikazioa aldatu egiten da denbora igarota eta, ondorioz, urteko txostenetan aurreko urteetako datuak berrikusi eta aldatu egin behar dira. 8 Hartzaile-kopurua abenduaren 31n. 2017an 38.000 lagunek baino gehiagok jaso dute prestazioa.

69

5.2.- Ondorioak 2017ko Alokairu Politiken ebaluazioa trantsizio-aldi batean kokatu behar da; hau da, 2013-2016 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzailea amaitu eta 2018-2020 aldirako Plan Zuzentzaile berria indarrean sartu bitarteko trantsizio-aldian. Horrenbestez, urtean jorratutako esku-hartze nagusietan aurreko aldiko jarraitutasuna dago, baina, halaber, hurrengo aldian landuko diren erronkekin bat datozen helburuak eta jardunbideak ere jorratu dira. Ildo horretan, etxebizitza hutsak merkatura bideratzearen alorrean berebiziko garrantzia duen Bizigune programari dagokionez, alokairu babestuagatik jabeari ordaintzen zaion gehieneko prezioa igo arren, alokairu librearen prezioak ere igo egin dira eta, zalantzarik gabe, alokairu babestuaren alorrean hartutako neurriaren eragina mugatu egin du horrek. 2018an berriro eguneratu da gehieneko errenta, eta iraganeko maila berreskuratu du: 600 € hilean. Plan Zuzentzaileak 2020. urtean 6.400 etxebizitza erakartzeko helburua finkatu du, baina, horretarako, ezinbestekoa izango da etxebizitza-jabeentzat programa erakargarri bihurtzea. Orobat, etxebizitza turistikoen gorakadarekin lehiatu beharko du programak, kontuan hartuta, gainera, EAEn alokairuko eskaintza oso murritza dela. Badaude programaren alde egingo duten alderdi batzuk, ordea: adibidez, merkatu libreko errentaren gorakadaren ondorioz, ziurrenik arazoak, batik bat ez-ordaintzeei lotutakoak, ugaldu egingo dira. Pentsatzekoa da, beraz, errentagarritasunaren ordez erabateko segurtasuna lehenesteko prest egongo direla jaberik kontserbadoreenak, eta Bizigunek erakartzeko moduko taldea sortuko dela horrela. ASAP programari dagokionez ere, ez dirudi datozen hiru urteetan 800 etxebizitza erakartzeko modua aurkitu duenik 2017an. Programa goitik behera berrikusteko asmoa dago, aurreikusitako emaitzak lortzeko helburuz. Gauzak horrela, 2017ko Etxebizitza Programan alokairuari lotutako helburuak hein batean baino ez dira bete, eta hein batean positiboak izan direla esan daiteke. Nabarmentzekoa da alokairu babestuko 493 etxebizitza eraikitzeko lanak abian jarri izana: urtean eraikitzen hasi diren etxebizitza babestu guztien % 34 (segida historiko osoaren ehunekorik altuena). Dena dela, sustapen pribatuak eta udalen sustapenak huts egin dute eta, ondorioz, ezin izan dira aurreikusitako helburuak bete. Nabarmentzekoa da, era berean, etxebizitza eskuratzeko eskubide subjektiboa pixkanaka aitortuz doala. Hartara, 2017an 2.230 familiari aitortu zaie eskubide hori, 2016an aitortutakoen ia hirukoitzari. Etorkizuneko esleipenen lehentasunean erronka handia ekarriko du horrek, guztizkoaren % 64 izango baitira halakoak.

70

Alokairurako diru-laguntzek joera-aldaketa izan dute 2017an, eta emandako zenbateko osoak pixka bat behera egin du. Testuinguru ekonomikoa hobetu izanaren ondoriotzat jo daiteke, nahiz eta alokairuko etxebizitza babestuen eskatzaileen batez besteko diru-sarreren gorakada ia hutsala den: batez beste 148 euro urtean hiru lurralde historikoetan. Alokairua ordaintzeko laguntzek alokairuko parke osoaren % 40 baino gehiago hartzen dute eta, beraz, eragin handiko neurria da. Pentsatzekoa da etorkizun hurbilean etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarria (batez beste 28.600 hartzaile hilean 2017an) etxebizitzarako prestazio ekonomikora (157 kasu 2017an) bideratzeak kudeaketa- eta koordinazio-erronka handia ekarriko duela, gaur egun etxebizitza-gastuetarako prestazio osagarriaren onuradunik ez dadin gelditu prestazio berri hori eskuratu gabe. Etxebizitza-eskubide subjektiboa benetan gauzatzeko, beharrizana duten pertsona eta familiei etxebizitza ordaintzen laguntzeko dirua eman beharrean etxebizitza eman beharko litzaieke, baina babes publikoko etxebizitzen eskaintzaren eta eskariaren artean dagoen desoreka handia kontuan hartuta, ez dirudi halakorik gertatuko denik epe labur eta ertainean eta, beraz, ziurrenik, konpentsazio ekonomikoek luzaroan iraun beharko dute. Etxebideren erabiltzaileek etxebizitza-politikei eta Eusko Jaurlaritzaren kudeaketari buruz duten iritziari dagokionez, gogobetetasun-maila altua nabarmentzen da. Ildo beretik, adostasun handia dago 2018-2020 aldirako Etxebizitza Plan Zuzentzaile berrian zehaztutako bide nagusiekin, gizartean balorazio altua merezi baitute. Izan ere, alokairu babestuko etxebizitzen hartzaileek etxea lortzeak euren bizitzan izan duen inpaktuari buruz (eragin ekonomikoari buruz, baina alderdi pertsonalari eta familiarrari buruz ere bai) egindako balorazioak berretsi egiten du politika horiek funtsezkoak direla Euskadiko herritarren bizitza-proiektuetan.

Euskadiko 2017. urteko alokairu- politikaren ebaluazio ... · 3 Aurkibidea Sarrera 7 1....

Documents

Transcript of Euskadiko 2017. urteko alokairu- politikaren ebaluazio ... · 3 Aurkibidea Sarrera 7 1....