Conxita López Martín

IV Encontros Galegos de Terapia Familiar"Na procura do denominador común"

Sobrevivir ao mobbing ou morrer no intento

PAZO DE CONGRESOS E EXPOSICIÓNS PONTEVEDRA

27 de Xuño de 2009

UN PERIGO REAL

“Nas sociedades do noso mundo occidental, altamente industrializado, o lugar de traballo constitúe o último campo de batalla no que unha persoa pode matar a outra sen ningún risco de chegar a ser procesada ante un tribunal”.

Heinz Leymann (1996) no seu libro Mobbing. A persecución no traballo escribe:

Doutor en Psicoloxía e profesor de Ciencias do Traballo na Universidade

de Umeá en Suecia.

OBXECTIVO DO MOBBING

Intimidar e consumir emocional e intelectualmente á vítima con vías a eliminala da organización.

Satisfacer a necesidade de agredir, controlar ou destruír á vítima.

Iñaki Piñuel (2008) sinala que o mobbing ten como obxectivo:

Profesor titular na Universidade de Alcalá (Madrid) en Organización e RR.HH. Licenciado en Psicoloxía do Traballo e as Organizacións.

DEFINICIÓN DE MOBBING

Ramón Gimeno Lahoz

Maxistrado Xuíz Titular do Xulgado do Social en Santander. Doutor en Dereito pola Universidade de Girona. Autor da primeira tese doutoral sobre mobbing.

MOBBING é aquela presión laboral tendente á autoeliminación dun traballador -público ou privado- mediante a súa denigración.

A LEXISLACIÓN 

O maxistrado é autor dun Borrador  de  Proxecto de  Lei  contra  o  Acoso Laboral  (2008) por mor da necesidade dunha lexislación específica para loitar contra o mobbing.

MOBBING: Termos equivalentes

Acoso moral Psicoterror Hostigamento laboral Persecución encuberta Intimidación no traballo Maltrato psicolóxico Violencia psíquica Presión laboral tendenciosa

A ESTATÍSTICA

Segundo os datos do ano 2000 da OIT arredor de 13 millóns de persoas son afectadas por algunha forma de acoso psicolóxico no seu emprego actual.

Enquisa da UE no 2000 o 9% dos traballadores europeos sufrían acoso.

En España o 5% aínda que hai estudos que o elevan ata o 11,4% da poboación activa.

MOBBING: Efectos do acoso

Efectos na saúde física Efectos na vida social, familiar e

nas relacións interpersonais Efectos na economía Efectos no eido profesional Efectos psicolóxicos

O CRIME PERFECTO:

TIPO DE ORGANIZACIÓN

Marie France Hirigoyen(2001) argumenta que no sector privado, o acoso é máis brutal, ten menor duración e remata cando a vítima marcha da empresa.

Doutora en Medicina, especialista en Psiquiatría e Psicanálise.

Na Administración, o acoso pode durar moitos anos, xa que os funcionarios non adoitan ser despedidos a menos que cometan unha falta moi grave e se lles dificulta o traslado.

MOBBING: O círculo do estresAmeazas contra a vítima se continúa causando baixa por enfermidade con:

ser despedida

ser substituída

ser asignada a outros traballos

Incremento da incidencia da patoloxía, incremento dos síntomas:

máis baixas por enfermidade

Resposta do organismo:

ansiedade xeneralizada

incremento do estres

Reacción da vítima: MEDO

evita poñerse enferma

non toma baixas se está enferma

nega os síntomas de enfermidade

FASES DO ACOSO

Sintomatoloxía

1ª FASE: Conflito inicial 2ª Fase: Estigmatización

Psicosomática Psicolóxica Conduta

- Alteracións alimentarias- Trastornos do soño- Dores de costas, cabeza, cervicais

- Trazos de ansiedade- Inquietude leve

- Pasiva: deixa pasar o tempo- Activa: analiza reiteradamente a situación, na procura dunha solución (negociada)

- Insomnio leve- Fatiga física leve- Intensifícanse os síntomas anteriores

- Desorientación- Trazos depresivos- Ansiedade leve- Baixa autoestima e inseguridade- Irritabilidade- Sentimentos de soedade, vergoña e culpabilidade

- Nega a realidade da situación- Evitación social- Reacciona con ira e agresividade

3ª Fase Intervención 4ª Fase Marxinación

Psicosomática Psicolóxica Conduta

- Insomnio moderado- Pesadelos- Soños repetidos- Alteracións cardíacas- Fatiga moderada- Agudízanse os síntomas

- Depresión moderada- Ansiedade moderada- Baixa autoestima- Perda de interese- Déficit atención- Fallos de memoria- Sentimentos de frustración, soidade e culpabilización-Preocupación pola súa saude

- Reiteradas baixas médicas - É consciente da situación- Solicita axuda- Agresividade social y familiar- Rendemento baixo- Tendencias ao alcohol-Incapacidade permanente

- Insomnio - Disfuncións sexuais- Alteracións severas- Fatiga crónica-Diversas patoloxías

- Depresión severa- Ansiedade xeneralizada- Alteracións emocionais- Perda de autoestima- Ideas suicidas

- Illamento- Fobias- Uso de sustancias controladas- Vida vexetativa- Suicidio

EVOLUCIÓN CLÍNICA

PROPOSTAS DE INTERVENCIÓN

Liñas e propostas de

actuación

Simplificación e axilización dos

procesos xudiciais

Protocolizar a asistencia sanitaria do acoso e a súa

tipificación de accidente de traballo

Potenciar e facilitar canles de asistencia ás

vítimas

Políticas de actuación e estratexias de

prevención

Medidas de sensibilización

social

Incentivación e control da

prevención do acoso na empresa

Actuacións de formación e información

INTERVENCIÓN COA VÍTIMA (I)

Se continúa traballando: Pasar de vítima a supervivinte Adoptar estratexias sorpresivas Ser imprevisible Aproveitar o tempo Recoller probas Contarlle a verdade á familia Tomar decisións como denunciar, presentar

escritos,... Ser quen de recoñecer cando se está en

condicións de acudir ao traballo.

EN XERAL:

Buscar a parte positiva de cada situación Asumir que non se volverá a ser o de antes de

sufrir o acoso. Manter a toda costa a vida social e familiar

que se tiña anteriormente Asistir a reunións con outras persoas que

sofren o mesmo problema

INTERVENCIÓN COA VÍTIMA (II)

Durante as baixas médicas: Accidente laboral Retomar folgos Disfrutar do tempo fóra da empresa tóxica con

amigos, familiares,… Manter unha rutina diaria Saír á rúa sen temor Acudir a Inspección de Traballo, avogados,

psiquiatra, mutuas,…

INTERVENCIÓN COA FAMILIA

Apoiar a necesidade do tratamento e acompañar a psicoterapia á vítima.

Dar credibilidade ao acoso. Practicar a escoita empática e lealdade

incondicional. Comprender que os síntomas son curables. Non culpar nin desentenderse. Axudarlle a tomar decisións complexas como

denunciar, facer público o acoso, negociar,…

Ter en conta a susceptibilidade e a desconfianza da vítima. Loitar pola superación dos problemas na parella. Asumir outras responsabilidades cando estea na casa.

22.06.2007

«Cobro un sueldo de funcionaria por estar leyendo el periódico»

Áurea Soto es funcionaria en el Concello de Vigo. Asegura que sufre acoso laboral desde 1990. Ahora no tiene ni mesa de trabajo.

Áurea Soto trabaja como funcionaria en el Concello de Vigo desde 1975. En 1989 se presentó a una plaza para ascender de delineante a jefe de grupo de la inspección técnica de obras. Ganó la plaza, pero no fue hasta 1990 cuando se le comunicó que podía comenzar a desempeñar sus funciones.

En ese año comienza su calvario, al comprobar que su trabajo lo estaban realizando sus subordinados y que de ellos es de quien recibe órdenes.

Con el paso del tiempo todo se complicó, llegando a prohibirle utilizar el teléfono. Fue trasladada al departamento de Patrimonio Histórico donde «no tienen sitio para mí y tampoco trabajo. Cobro un sueldo de funcionaria por estar leyendo el periódico».

Así las cosas, Áurea se pasa su jornada laboral «en un hueco que me han hecho en una mesa de una sala de juntas».

(Extractado de 20 minutos.es)

UN CASO REAL

BIBLIOGRAFÍA

Gimeno Lahoz (2004) La presión laboral tendenciosa. Gimeno Lahoz (2008): Borrador de Proyecto de Ley contra

el Acoso Laboral. Heinz Leymann (1996): Mobbing. La persecución en el

trabajo. Hirigoyen (2001): El acoso moral, el maltrato psicológico

en la vida cotidiana. Piñuel Zabala (2008): Mi jefe es un psicópata: por que la

gente normal se vuelve perversa al alcanzar el poder.