BIGARREN MUNDU GERRA


Kontzeptua

Kontzeptua

Bigarren Mundu Gerra:

“Bigarren Mundu Gerra” kotzeptua 1939tik 1945ra arteko gatazkari izendatzeko erabilia da

Europako potentzien arteko gerra hasi zena, mundu osora zabaldu zen, Estatu Batuek eta Japoniak ere parte izanik

Kontzeptua

Bigarren Mundu Gerra:


Versaillesko hausturak: 1919-1924


• Sarrera• Kausak

• Frantziaren eta Alemaniaren arteko etsaitasun giroa

• Nazioen Elkartearen ahulezia• Komunismoaren “arriskua”

Versaillesko hausturak: 1919-1924Sarrera:

1919. eta 1924. urteen bitartean Europan Lehen Mundu Gerrako tentsioak mantentzen ziren

Kausak Frantziaren eta Alemaniaren arteko etsaitasun giroa:

Versaillesko Itunak bake baldintza gogorrak ezarri zizkion Alemaniari

Frantziak exijitzen zizkion Alemaniari kalte ordainen ordainketa

1923. urtean Alemaniak ordaintzeari uztearen ondorioz Frantziak Rhur industria eskualdea inbaditu zuen

Alemanian nazionalismoa gogortu egin zen


Kausak

Nazio Elkartearen ahulezia:

Lehen Mundu Gerra ondoren Nazioen Elkartea eratu zen bakea ziurtatzeko

Bi gerren arteko etapan agerian geratu zen Nazioen Elkartearen ahulezia segurtasun sistema kolektiboa ziurtatzeko

1933an Alemaniak Nazioen Elkartea utzi zuen


Kausak

Komunismoaren “beldurra”:

Errusia sobietarraren sorrerak Europako ezegonkortasuna handitu zuen

Lehen Mundu Gerraren ondoren sortutako herrialde berrietan komunismoaren hedapena galarazten saiatu zen


Adiskidantzaren bila: 1924-1929


• Sarrera• Locarnoko Ituna• Briand-Kellog Ituna

Adiskidantzaren bila: 1924-1929Sarrera:

1924. eta 1929. urteen artean etsaitasuna alde batera uzten da eta adiskidantzaren etapa zabaltzen da

Adiskidantzaren etapan bakea ziurtatzeko oinarriak finkatzen dira

Horretarako zeresan handia izan zuten:

agintari berriak: Aristide Briand eta Stresemann (adiskidantzaren aldekoak) Locarnoko eta Briand-Kellon Itunak


Locarnoko Ituna:

1925an Locarnoko konferentzia ospatu zen Nazioen Elkartearen babesean segurtasun kolektiboko sistema adosteko

Konferentzian Locarnoko Ituna adosten da

Itunean ondorengo konpromisoak hartzen dira (Alemaniak eta Frantziak barne):

Versaillesko Itunak zehaztutako lurralde estatu quo-a zeritzona betetzea

Alemaniak Renaniatik militarrak erretiratzea

Alemaniak Nazioen Elkartearen arbitrajea onartzen du

Alemaniak Poloniako eta Txekoslovakiako mugak aldatzeko indarra erabiltzeari uko egiten dio


Briand Kellog Ituna:

1928an sinatutako akordioa

Itunean ondorengoa adosten da:

Estatuek uko egiten diote gerra erabiltzeari nazioarteko gatazkak konpontzeko


Segurtasun kolektiboaren krisia:

1929-1939

Segurtasun kolektiboaren krisia: 1929-1939

• Sarrera• Hitlerrek boterea lortu: Barne

politika• Italiar faxismoa• Berlin-Erroma ardatza• Hitlerren kanpo politika:

Alemanen hedapena• Itun germaniar-sobietarra


Sarrera:

1929. urtean adiskidantzaren etapa amaitutzak ematen da

Arrazoiak:

1929ko krisiaren ondorioek (langabezia, hiperinflazioa) herritarren erradikalizazioa eragin zuten

Krisiaren ondorioz nazionalismo ekonomikoa (protekzionismoa) hedatu zen

Protekzionismoak Europako herrialdeen elkarlana bertan behera utzi zuen

Faxismoa (muturreko ideologia) testuinguru horretan azkar hedatu zen


Hitlerrek boterea lortu: Barne politika

1933. urtean Hitlerrek boterea eskuratzen du. Bere barne politikak Bigarren Mundu Gerra eragingo du

Barne politika:

Versaillesko Ituna ez onartzea

Politika inperialista: Pangermanismoaren defendatzailea

1933an Nazioen Elkartea uzten du

1935an Sarre eskualdea berreskuratzen du

1935an nahitaezko soldadutza ezartzen du

1936an Renania bermilitarizatu zuen


Hitlerrek boterea lortu: Barne politika


Italiar faxismoa:

Lehen Mundu Gerrako bake itunak ez ziren batere onuragarriak Italiarentzak

Italian, irabazleen artean egon arren, “menperatutako” sentimendua hedatu zen

1935an Italia faxistak bere hedapen teoria abian jarri zuen eta Etiopia inbaditu zuen:

Berlin-Erroma Ardatza:

o 1936an Italiak eta Alemaniak Berlin-Erroma Ardatza sinatu zuten


Hitlerrek kanpo politika: Alemaniaren hedapena

1933tik 1939ra Alemaniak hedatzeari ekin zion: pangermanismoa

1938an armada alemana Austrian sartu zen eta Reicheko lurralde izandatu zuen: Anschluss

1938an eta Pangermanismoaren printzipioa aplikatuz Txekoslovakiako “Sudeteak” izeneko eskualdean sartu ziren

Munich-eko konferentzian Frantziak eta Britania Handiak Sudeteetako okupazioa onartu zuten

Gainerako herrialdeek bakea ziurtatzeko baretze politika aplikatu zuten eta Hitlerreri hedatzen utzi zioten


Hitlerrek kanpo politika: Alemaniaren hedapena


Itun Germaniar-Sobietarra

Hitler ez zegoen ados ekialdeko mugekin

Versaillesko Itunak Prusia (Alemaniaren ipar ekialdea) zatitu zuen

Hitlerrek ekialdean galdutako lurrak berreskuratu nahi zituen

Horretarako itun contra natura sinatu zuen Sobietar Batasunarekin: Itun Germaniar-Sobietarra

Itunak Polonia banatzen zuen:

Ekialdea Sobierrentzat eta Mendabala Alemaniarentzat


Itun Germaniar-Sobietarra


Gatazkaren aldiak: 1939-1945

Gatazkaren aldiak: 1939-1945

• Sarrera• Gerra piztu• Alemanen garaipenak (1939-1941)• Gerra fronte berriak• Alemanen porrota (1943-1945)• Japonia galtzaile (1943-1945)

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Sarrera:

1939ko irailaren 1an gerra hasi zen

Gerran lau fronte: europako mendebala eta ekialdea, afrikako iparraldea eta ozeano barea

Naziek okupatutako lurraldeetan “ordena nazia” ezarri zen:

Ordena nazia errepresioaren bidez gauzatu zen

Gerran taktika eta arma berriak erabili zituzten

Alemaniako “gerra bizkorra”

Frantsesen “Maginot lerroa”

Arma berriak: radarrak, sistema gidatuak, energia atomikoa, gerra psikologikoa (atzeguardiari egindako erasoak)

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Gerra piztu:

1939ko irailaren 1an Alemaniak Polonia inbaditu zuen

Itun Germaniar-Sobietarrak askatasuna ematen zion Hitlerri Polonia inbaditzeko

Frantziak eta Britania Handiak gerra deklaratzen diote Hitlerri

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Alemanen garaipenak (1939-1941):

1940ko apirilean Danimarkan eta Norvegian sartu ziren alemanak

1940ko maiatzean mendebaldeko kanpainari ekin zioten eta Holanda eta Belgika hartu zituzten

Ekainaren 14an alemanek Paris hartu zuten

Frantziak eta Alemaniak armistizioa sinatu zuten Armistizioari esker Alemaniak Alsazia eta Lorena berreskuratu zuen; Atlantikoko kostaldea eta iparraldea bereganatu zituen; eta hego

erdialdean Vichyko gobernu kolaborazionista ezarri zen

Hitler britainiarrekin hitzarmena sinatzen saiatu zen: Britania Handiko gobernuak gerrarekin jarraitzea erabaki zuen

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Alemanen garaipenak (1939-1941):

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Gerra fronte berriak:

1941. urtean gerra Europan eta munduan zehar zabaldu zen, sobietarrak, estatubatuarrak eta japoniarrak gerran sartzearen ondorioz

Gerra Sobietar Batasunean:

1941an Alemaniak SESB inbaditu zuen Okupazioak hiru ardatz zituen:

Iparraldean Leningrado eta Baltikoa kontrolatzea Erdialdean Mosku kontrolatzea Hegoaldean Ukraniako industria eskualdeak kontrolatzea

Lehen hiletan, indar handiz aurrera egin zuten alemanek 1942ko neguan operazioak atzeratu behar izan zituzten: sobietarrak militarki eta ekonomikoki berrantolatu ziren

1942ko udaberrian alemanek Estalingrado konkistatzea erabaki zuten, baina porrot egin zuten

Alemaniaren lehen porrot handia izan zen, eta gerran inflexio puntua

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Gerra fronte berriak:

Ozeano Bareko gerra (1941-1942):

20ko hamarkadaren amaieratik, Japoniako militarismoa indarberritu zen eta nazi alemanek izandakoaren antzeko hedapen joera izan zuen

1932an Mantxuria okupatu zuten 1933an Nazioen Elkartea utzi zuen 1937an Txina okupatu zuten

1941an japoniarrek Pearl Harbor base estatubatuarra bondardeatu zuten Estatubatuarrek gerra deklaratu zioten Japoniari eta Ardatzeko gainerako herrialdeei

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Alemanen porrota (1943-1945):

Gerra Sobietar Batasunean:

Stalingradoko gudaren ondoren Europako gerrak norabide berria hartu zuen 1943. urtean Sobietar Batasuna berrindartu egin zen, eta herrialdea birkonkistatzera ekin zion 1944an Sobietar Batasuneko lurraldeak aske geratu ziren


Aliatuen aurrerapena:

Ekialdeko fronteko gerrak oso ahulduta utzi zuen armada alemana, eta horrek asko erraztu zituen aliatuen mugimenduak mendebaldeko Europan 1943an alemanak eta italiarrak errenditu ziren Tunisian. Afrika iparraldea Aliatuen eskuetan gelditu zen Aliatuak Italia okupatzen saiatu ziren:

Hegoaldea Aliatuen esku geratu zen Iparraldea alemanen kontrolpean, Mussoliniren gidaritzapean

Mendebaldean Aliatuek Frantziaren iparraldean itsasotik tropak lehorreratzea pentsatu zuten 1944ko ekainaren 6an, D day izeneko egunean, Aliatuak Normandian, Frantzian, lehorreratu ziren Abuztuaren 26an Paris askatu zuten eta 1944. urte amaieran Frantzia gehiena Alemaniak ez zeukan irtenbiderik

Mendebaldetik aliatuen erasoak Ekialdetik sobietarren erasoak

1945ko maiatzaren 5an Alemania errenditu zen (Hitler bere burua hil zuen) Egun batzuk lehenaga Mussolini exekutatu egin zuten Italiaren iparraldean

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Japonia galtzaile (1943-1945):

1945an Truman presidente estatubatuarrak, Japonia konkistatzean galera handiak ez izatearren bonba atomikoa erabiltzea erabaki zuen

1945ko abuztuaren 6an Hiroshima hiria eta 9an Nagasaki, txikituta utzi zituzten hiriotan bonba nuklear bana jaurtita

Irailaren 2an, Japonia errenditu egin zen

Bigarren Mundu Gerra amaitua zen

Gatazkaren aldiak: 1939-1945Japonia galtzaile (1943-1945):


Gerraren ondorioak

Gerraren ondorioak

• Gerrak utzitako hondamendia• Ondorio politikoak• Gerra amaitu ondorenerako planak

Gerraren ondorioakGerrak utzitako hondamendia:

55 milio lagunetik gora hil edo desagertu ziren

Europa zeharo suntsituta

Ondorio politikoak:

Gerra ondoren lehentasuna kontinente desnazifikatzea izan zen

Historian lehendabizikoz nazioarteko epaitegia eratu zen, bakearen eta gizateriaren aurkako krimenak epaitzeko: Nuremberg-eko epaiketa

Gerraren ondorioak

Gerra amaitu ondorenerako planak:

o Nazio Batuen Erakundea sortu zen: helburuak

o Munduko bakeari eustea, giza eskubideak defendatzea eta herri guztiei eskubide berdintasuna onartzea

o Postdameko konferentzia finkatu ziren:

o Europako muga berriak, Alemaniako etorkizuna eta Estatu Batuen eta Sobietar Batasunaren eragin eremuak


Gerraren bilakaera: http

://www.ushmm.org/wlc/media_nm.php?lang=sp&ModuleId=10005760&MediaId=6373

BIGARREN MUNDU GERRA

Documents

Transcript of BIGARREN MUNDU GERRA