LEHEN MUNDU GERRA.

21
LEHEN MUNDU GERRA. LEHEN MUNDU GERRA. Naia Naia Larrinaga Larrinaga

description

Naia Larrinaga. LEHEN MUNDU GERRA. I. Gerrarako bideak. 1.Alemaniaren politika. XVIII. Mendetik Europan Orekaren Teoria. XIX. Mendean apurtu egiten du Alemaniako batasunak. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of LEHEN MUNDU GERRA.

Page 1: LEHEN MUNDU GERRA.

LEHEN MUNDU GERRA.LEHEN MUNDU GERRA.

Naia LarrinagaNaia Larrinaga

Page 2: LEHEN MUNDU GERRA.

I. Gerrarako bideakI. Gerrarako bideak

1.Alemaniaren 1.Alemaniaren politika.politika.

XVIII. Mendetik XVIII. Mendetik Europan Orekaren Europan Orekaren Teoria. XIX. Mendean Teoria. XIX. Mendean apurtu egiten du apurtu egiten du Alemaniako batasunak.Alemaniako batasunak.

XVIII-tik- XIXra ez XVIII-tik- XIXra ez zegoen herrialde zegoen herrialde nagusirik militarki nagusirik militarki denak berdinak ziren denak berdinak ziren eta gainera sasoi eta gainera sasoi horretan gatazakak horretan gatazakak militarki konpontzen militarki konpontzen zirenziren

Page 3: LEHEN MUNDU GERRA.

1.1 Bismarcken politika1.1 Bismarcken politika

REAPOLITREAPOLIT Politikan Politikan bakea bilatzea bakea bilatzea 1890tik aurrera.1890tik aurrera.

Helburuak aliantzak Helburuak aliantzak ipintzea aliantzak ipintzea aliantzak sustatzeko gero sustatzeko gero boteretik kendu eta boteretik kendu eta beste errege bat beste errege bat ipini. ( diplomazioa)ipini. ( diplomazioa)

Page 4: LEHEN MUNDU GERRA.

1.2. Gillermo II.aren politika.1.2. Gillermo II.aren politika.

WELTPOLITWELTPOLIT Bismarko politika era bat aldatu Bismarko politika era bat aldatu zenean deitu zen.zenean deitu zen.

Helburua, Alemeniaren nagusitasuna: ontzidi Helburua, Alemeniaren nagusitasuna: ontzidi boteretsua sortu.boteretsua sortu.

Ondorioz Europako potentziari indartasunak eman.Ondorioz Europako potentziari indartasunak eman.

Page 5: LEHEN MUNDU GERRA.

2. BLOKEEN SORREERA2. BLOKEEN SORREERA

Emen bi bloke sortu ziren:Emen bi bloke sortu ziren: Aliantza HirukoitzaAliantza Hirukoitza Alemanian, Austro- Hungarian eta Alemanian, Austro- Hungarian eta

Itakian zeuden. Itakian zeuden. -Alemanian:Balkanetan eta Otomansar inperioan sartzeko -Alemanian:Balkanetan eta Otomansar inperioan sartzeko

eta Errusiari sartzeko ateak itxi zion. Erromako arazoan eta Errusiari sartzeko ateak itxi zion. Erromako arazoan Viena Aita Santuaren alde jartzea galarazi zuen.Viena Aita Santuaren alde jartzea galarazi zuen.

Aliantza HirukoitzaAliantza Hirukoitza Frantzia, Errusia eta ingalaterrak Frantzia, Errusia eta ingalaterrak osatu zuten 1891tik aurrera.osatu zuten 1891tik aurrera.

- Frantziako eta Errusiaren arteko aliantzak bi arrazoien - Frantziako eta Errusiaren arteko aliantzak bi arrazoien gatik, Errusia eta Alemania aspalditk etsaiatuta zeudelako gatik, Errusia eta Alemania aspalditk etsaiatuta zeudelako eta Frantziak eragian handia zuelako Errusiako finantzetan.eta Frantziak eragian handia zuelako Errusiako finantzetan.

- Frantziaren eta Errusiaren aliantzari Britainia Handia gehitu - Frantziaren eta Errusiaren aliantzari Britainia Handia gehitu zitzaion zitzaion Entente CordialeaEntente Cordialea

Gerora Errusia gehitu zitzaion Frantziari eta Britainia Gerora Errusia gehitu zitzaion Frantziari eta Britainia Handiari, eta Handiari, eta Entente HirukoitzaEntente Hirukoitza sortu zen 1907an. sortu zen 1907an.

Page 6: LEHEN MUNDU GERRA.

2.2.KOLONIETAKO KRISIA2.2.KOLONIETAKO KRISIA

Balkanetan Ekialdeko arazoa piztu Balkanetan Ekialdeko arazoa piztu zen.zen.

XIX. Mendean bi aldaketa eskualde XIX. Mendean bi aldaketa eskualde hartan:hartan:

- Zenbait independentzia prosezu sortu - Zenbait independentzia prosezu sortu ziren eta balkanetako mapa politiko ziren eta balkanetako mapa politiko berria eratu.berria eratu.

-1878ko Berlingo Kongresuak Austria--1878ko Berlingo Kongresuak Austria-Hungariak eskualde horretan zuen Hungariak eskualde horretan zuen boterea berretsi zuen.boterea berretsi zuen.

Page 7: LEHEN MUNDU GERRA.

3.BERRARMATZEVMATERIALA 3.BERRARMATZEVMATERIALA ETA BERRINDARTZE MOROLAETA BERRINDARTZE MOROLA

Potentzia nagusiak berrarmatze ari Potentzia nagusiak berrarmatze ari ziren, eta gerrak ideologikoki ziren, eta gerrak ideologikoki ligitimatz<en ari zirenligitimatz<en ari ziren

3.1. BERRARMATZE POLITIKOA3.1. BERRARMATZE POLITIKOABerrarmatzearen ondorioz, armadak Berrarmatzearen ondorioz, armadak

ikaragarri hazi ziren Soldadutza ere ikaragarri hazi ziren Soldadutza ere ezarri zen eta ekipamenduak askoz ezarri zen eta ekipamenduak askoz hobea zuten. Industriak ikaragarri egin hobea zuten. Industriak ikaragarri egin zuen aurrera.zuen aurrera.

Page 8: LEHEN MUNDU GERRA.

3.2. LEGITIMAZIO IDEOLOGIKOA3.2. LEGITIMAZIO IDEOLOGIKOA

Berrindartze morala oraindik ere Berrindartze morala oraindik ere harrigarriagoa izan zen abertzaletasun harrigarriagoa izan zen abertzaletasun sutsua indartu zen, batez ere Alemanian sutsua indartu zen, batez ere Alemanian ez zen inongo oztoporik izan gerra piztekoez zen inongo oztoporik izan gerra pizteko

Page 9: LEHEN MUNDU GERRA.

4. GERRAREN HASIERA4. GERRAREN HASIERA

1914an Austrohungariar inperioaren 1914an Austrohungariar inperioaren oinordekoak Frantsizko Fernando oinordekoak Frantsizko Fernando artxidukeak, bidaia egun zuen Sarajevora. artxidukeak, bidaia egun zuen Sarajevora. Bi atentatu eta bigarrenean hil egin zuten. Bi atentatu eta bigarrenean hil egin zuten. Gavrilo Prinzip bosniarra izan zen Esku Beltz Gavrilo Prinzip bosniarra izan zen Esku Beltz talde sekretuko Serbiako kide, Serbia talde sekretuko Serbiako kide, Serbia Handia sortzeko eta austriarren Handia sortzeko eta austriarren negusitasunetik askatzeko helburua zuen negusitasunetik askatzeko helburua zuen talde batekoa.talde batekoa.

Gerrari hasiera bi gertakarik eman zioten:Gerrari hasiera bi gertakarik eman zioten: -Austriak Serbiari ultimatua jarri zionean-Austriak Serbiari ultimatua jarri zionean -Errusiak mobilizazio orokorra deitu zuenean -Errusiak mobilizazio orokorra deitu zuenean

Serbiaren alde.Serbiaren alde.

Page 10: LEHEN MUNDU GERRA.

II. GERRAREN BILAKAERAII. GERRAREN BILAKAERA

1.GERRA FRONTEETAN1.GERRA FRONTEETANLau urtetik gora iraun zuen. Masen Lau urtetik gora iraun zuen. Masen

benetako lehen gerra izan zen, eta benetako lehen gerra izan zen, eta aurrerapen teknologiak erabili aurrerapen teknologiak erabili zituzten ( itsaspekoan, gerra zituzten ( itsaspekoan, gerra hegazkina, gas pozoitsuak, hegazkina, gas pozoitsuak, tankeak…).tankeak…).

Page 11: LEHEN MUNDU GERRA.

1.1 GERRAKO AURKARI 1.1 GERRAKO AURKARI NAGUSIAKNAGUSIAK

Aliantza Hirukoitzaen, Aliantza Hirukoitzaen, salbuespena Italia izan salbuespena Italia izan zen, ez zen hasieratik zen, ez zen hasieratik gerran sartu eta sartu gerran sartu eta sartu zenean beste zenean beste alderdiarekin sartu zen, alderdiarekin sartu zen, Ententeko potentziekin.Ententeko potentziekin.

Koloniak, EB eta Japonia Koloniak, EB eta Japonia ere gerran sartu ziren, ere gerran sartu ziren, eta azkenean Europa eta azkenean Europa mailako gerra zibila mailako gerra zibila zena, mundu mailako zena, mundu mailako gatazka bihurtu zen.gatazka bihurtu zen.

Page 12: LEHEN MUNDU GERRA.

1.2. GERRAREN AGERTOKIAK1.2. GERRAREN AGERTOKIAK

Frantziako iparraldean izan ziren gerra Frantziako iparraldean izan ziren gerra operazioa nagusiak operazioa nagusiak MESOPATAMIAN(Iran eta Irak). MESOPATAMIAN(Iran eta Irak). Itsasoko gerra ere piztu zen. Itsasoko gerra ere piztu zen. Alemaniako eta Britainia Handiko Alemaniako eta Britainia Handiko ontzidiak aurrez aurre izan ziren ontzidiak aurrez aurre izan ziren JUTLANDIAKO(Dinamarka) bataila.JUTLANDIAKO(Dinamarka) bataila.

Page 13: LEHEN MUNDU GERRA.

1.3. GATZAKAREN FASEAK1.3. GATZAKAREN FASEAK

LEHEN FASEA: MUGIMENDU GERRALEHEN FASEA: MUGIMENDU GERRA Alemanek gerra bizkorra antolatu zuten, frantsesen frontea Alemanek gerra bizkorra antolatu zuten, frantsesen frontea

deuseztatzeko eta ondoren Errusiako armadaren aurka, hainbat deuseztatzeko eta ondoren Errusiako armadaren aurka, hainbat armada arriskutsuena zen eta. Alemanek geraipen baliotsu asko armada arriskutsuena zen eta. Alemanek geraipen baliotsu asko lortu zuten ekialdeko frontean baina haien mugimendu gerrak lortu zuten ekialdeko frontean baina haien mugimendu gerrak porrot egin zuen.porrot egin zuen.

BIGARREN FASEA: LUBAKIETAKO GERRABIGARREN FASEA: LUBAKIETAKO GERRAFronteak egonkortu egin ziren eta, lubakietan oinarritutako defentsa Fronteak egonkortu egin ziren eta, lubakietan oinarritutako defentsa

taktikak erabili zituzten bi aldeen indarrak parez pare.taktikak erabili zituzten bi aldeen indarrak parez pare.

HIRUGARREN FASEA: 1917.URTEAHIRUGARREN FASEA: 1917.URTEABi gertakari aipagarri:Bi gertakari aipagarri:

- Fronte errusiarren gainbehera- Fronte errusiarren gainbehera

-Errusiarren Batuak gerran sartu ziren-Errusiarren Batuak gerran sartu ziren

Page 14: LEHEN MUNDU GERRA.

2. ATZEGUARDIAKO GERRA2. ATZEGUARDIAKO GERRA

Gerra poz ikaragarriz hartu zuten Gerra poz ikaragarriz hartu zuten herritarrek; horregatik babes herritarrek; horregatik babes politikoa ez ezik babes morala ere politikoa ez ezik babes morala ere izan zuen.izan zuen.

2.1. GERRA EKONOMIKOA2.1. GERRA EKONOMIKOAGerran ari ziren herrialde guztiek arazo Gerran ari ziren herrialde guztiek arazo

larri berberak lehengaiak urritzen ari larri berberak lehengaiak urritzen ari zitzaizkien.zitzaizkien.

Page 15: LEHEN MUNDU GERRA.

3.GERRAREN AMAIERA3.GERRAREN AMAIERA

1918an Gillermo II.ak abdikatu 1918an Gillermo II.ak abdikatu eta Berlinen errepublika eta Berlinen errepublika zutenetik. Alemanen armadan zutenetik. Alemanen armadan bertan eta atzeguardian bertan eta atzeguardian herritarren etsipena eta herritarren etsipena eta atsekabea gehitzen ari zen eta atsekabea gehitzen ari zen eta horrek gerraren amaiera horrek gerraren amaiera azkartu zuen, iraultza soziala azkartu zuen, iraultza soziala sortzeko arriskua handitzen ari sortzeko arriskua handitzen ari zen eta.zen eta.

Barnialdeko inperioen Barnialdeko inperioen porrota porrota azaltzeko zenbait arazoazaltzeko zenbait arazo daude. EB gerran sartzeak daude. EB gerran sartzeak eragin handia izan zuen. Horrez eragin handia izan zuen. Horrez gain bi faktore: Austrohungariar gain bi faktore: Austrohungariar Inperioaren gainbehera.Inperioaren gainbehera.

Page 16: LEHEN MUNDU GERRA.

3.1. GERRAREN AZTERKETA3.1. GERRAREN AZTERKETA

1- 1- HeriotzaHeriotza. 65 milioi gizon joan ziren gerrara eta 9 . 65 milioi gizon joan ziren gerrara eta 9 bat milioi hil egin zituztenbat milioi hil egin zituzten

2- 2- Galera materialakGalera materialak. Zenbat meategi galdu ziren.. Zenbat meategi galdu ziren.3- 3- Estatu nazional berrien sorreraEstatu nazional berrien sorrera. .

Austrohungariar Inperioa eta Otomandar Inperioa Austrohungariar Inperioa eta Otomandar Inperioa eta bestetik estatu nazional berriak( Europa eta bestetik estatu nazional berriak( Europa herrialdetan eta balkanetan)herrialdetan eta balkanetan)

4-Aldaketa nazioarteko harremanetan.4-Aldaketa nazioarteko harremanetan. Gerra Gerra ahuldu egin zuen Europa mundu mailan. ahuldu egin zuen Europa mundu mailan. Europako herrialdeek Estatu Batuekin zuten zorra Europako herrialdeek Estatu Batuekin zuten zorra hamar mili miliotik gorakoa zen 1919. urtean.hamar mili miliotik gorakoa zen 1919. urtean.

Page 17: LEHEN MUNDU GERRA.

III. BAKEAREN ANTOLAKUNTZAIII. BAKEAREN ANTOLAKUNTZA

Garai berria hasi zuen Lehen Mundu Garai berria hasi zuen Lehen Mundu GerrakGerrak, , baldintza gogorrak ezarri baldintza gogorrak ezarri zizkioten Alemaniarizizkioten Alemaniari. . Europako mapa Europako mapa berria eratu zutenberria eratu zuten eta eta inperio inperio kolonialak berriro banatukolonialak berriro banatu zituzten. zituzten.

Ez zen lan erraza izan bakea Ez zen lan erraza izan bakea antolatzeaantolatzea. Lehenik eta behin, gerra . Lehenik eta behin, gerra irabazi zuten herrialdeen artean zegoen irabazi zuten herrialdeen artean zegoen zatiketa zela eta. Bigarrenak galtzaileak zatiketa zela eta. Bigarrenak galtzaileak negoziazio mahaitik at utzi zituztelako.negoziazio mahaitik at utzi zituztelako.

Page 18: LEHEN MUNDU GERRA.

1.BAKE ITUNAK1.BAKE ITUNAK

Lau protagonista, lau herrialde handietako ordezkariak: Lau protagonista, lau herrialde handietako ordezkariak: ClemenceauClemenceau(Frantzia),(Frantzia), Wilson Wilson(EB), (EB), LloydLloyd GeorgeGeorge(Britainia) eta (Britainia) eta OrlandoOrlando(Italia)(Italia)

-EB presidenteak -EB presidenteak 14 puntu14 puntu aurkeztu zituen, aipagarriak: aurkeztu zituen, aipagarriak: nazionaltasunen printzipioanazionaltasunen printzipioa ezartzea eta ezartzea eta nazioen nazioen elkarketaelkarketa(gaur egungo ONU), honen garapenean BMG eta (gaur egungo ONU), honen garapenean BMG eta ondoren ONUondoren ONU

- Frantziako Clemenceauk bi lehentasun, alde batetik Frantziako Clemenceauk bi lehentasun, alde batetik austrohungariar Inperioa deuseztatu austrohungariar Inperioa deuseztatu etsai zuen Alemania etsai zuen Alemania ahuldu <<Alemania, ordaindu>>ahuldu <<Alemania, ordaindu>>

- Britainia Handiko Lloyd Georgek Britainia Handiko Lloyd Georgek Otomandar inperioarenOtomandar inperioaren etorkizuna eta britainiaren presentzia etorkizuna eta britainiaren presentzia Ekialde ErtaineanEkialde Ertainean

- Italiako Orlnadok Kosta Adriatikoko lurrakanexionatzeko Italiako Orlnadok Kosta Adriatikoko lurrakanexionatzeko nahia adierazi zuen baina ez zuen lortu.nahia adierazi zuen baina ez zuen lortu.

Page 19: LEHEN MUNDU GERRA.

2. EUROPAKO MAPA BERRIA2. EUROPAKO MAPA BERRIA

Neutral herrialdeek izan ezik, gainerako Neutral herrialdeek izan ezik, gainerako herrialde guztiek aldaketaren bat izan zuten, herrialde guztiek aldaketaren bat izan zuten, bai mugetan eta bai kolonien jabetzan. bai mugetan eta bai kolonien jabetzan. Austria-Hungariako, Errusiako eta Turkiako Austria-Hungariako, Errusiako eta Turkiako inperio zaharrak izan ziren galtzaile. Frantzia, inperio zaharrak izan ziren galtzaile. Frantzia, Italia eta Balkanetako zenbait herrialde. Italia eta Balkanetako zenbait herrialde. Habsburgotarren InperioaHabsburgotarren Inperioa zeharo zatituta zeharo zatituta geratu zen. Zati bana hiru estatu berrik, geratu zen. Zati bana hiru estatu berrik, Austriak, Hungariak eta Txekoslovakiak; bai Austriak, Hungariak eta Txekoslovakiak; bai eta Poloniak, Errumaniak, Jugoslaviak eta eta Poloniak, Errumaniak, Jugoslaviak eta Italiak. Italiak. Otomandar InperioaOtomandar Inperioa Anatoliako Anatoliako penintsularamurriztu zen.penintsularamurriztu zen.

Europan estatu berriak Europan estatu berriak PoloniaPolonia eta eta Jugoslavia.Jugoslavia.

Page 20: LEHEN MUNDU GERRA.

2.1. NAZIOTASUN ARAZOA2.1. NAZIOTASUN ARAZOA

Wilsonek Wilsonek nazioen independentzianazioen independentzia errespetatzea,errespetatzea, bertakoen hizkuntza eta kultura identitatearen bertakoen hizkuntza eta kultura identitatearen arabera.arabera.

Herri horien guztien aniztasuna ez zen islatzen lurralde Herri horien guztien aniztasuna ez zen islatzen lurralde antolakuntzan, eta horregatik estatu berrien baitan antolakuntzan, eta horregatik estatu berrien baitan gutxiengo nazionalakgutxiengo nazionalak sortu ziren altxamenduak. sortu ziren altxamenduak. Horregatik aldamenengo potentzietan sarri Horregatik aldamenengo potentzietan sarri irredentsioairredentsioa mugimenduak sortu ziren. mugimenduak sortu ziren.

Nazioen Elkarteak gehien eztabaidatu zuen gaietako Nazioen Elkarteak gehien eztabaidatu zuen gaietako bat izan zen.bat izan zen.

Beste arazo bat magu aldaketak, mugen arazoak Beste arazo bat magu aldaketak, mugen arazoak plebiszito bitartez edo gatazka armatuen bitartez plebiszito bitartez edo gatazka armatuen bitartez baino ezin izan ziren konpondo baino ezin izan ziren konpondo

Page 21: LEHEN MUNDU GERRA.

2.2. ETORKIZUNEKO ARAZOAK2.2. ETORKIZUNEKO ARAZOAK

Ondorioa asko Ondorioa asko Alemanak ez zeuden Alemanak ez zeuden adosados, lurralde asko galtzen ari zituztelako. , lurralde asko galtzen ari zituztelako. Estatu berriek ez zutelako Estatu berriek ez zutelako egonkortasunikegonkortasunik