Ibaizabal Argitaletxea

Geografiaeta

HistoriaDBH 3. mailaprogramazioa

I. GAI MULTZOA. GEOGRAFIA EREMUAKHelburu didaktikoak

1. Nekazaritza eremua eta bere elementu nagusiak deskribatzea.2. Nekazaritza eremua osatzen duten faktore fisikoak eta giza faktoreak

aztertzea.3. Lehen sektoreko jarduerak ezagutzea.4. Lehen sektorearen egoera aztertzea, herrialde garatuetan eta garatze bidean

dauden herrialdeetan.5. Industria eremua bultzatzeko faktore fisikoak ezagutzea.6. Industriaren oinarria lehengaiak eta energia iturriak direla aztertzea. 7. Energia iturri berriztagarriak eta berriztaezinak bereiztea. 8. Baliabide mineral nagusiak munduan kokatzea. 9. Industrializazioaren aldi nagusiak eta beren ezaugarri garrantzitsuenak

finkatzea.10. Industria motak bereiztea eta industria sektore garrantzitsuenen ezaugarri

bereziak zehaztea.11. Hirugarren sektorea definitzea eta bertan biltzen diren jarduerak sailkatzea.12. Osasungintzarekin, hezkuntzarekin, Administrazio publikoarekin eta finantzen

munduarekin lotutako hirugarren sektoreko beste jarduera batzuk ezagutzea. 13. Herrialde garatuetako eta garatze bidean dauden herrialdeetako zerbitzuen

sektoreen artean dauden alde nagusiak aztertzea.14. Urbanizatze prozesuaren bilakaera azaltzea.15. Hirien morfologia, egitura eta funtzioak laburbiltzea.16. Hiriak hornitzeko sistema eta hiriko azpiegiturak azaltzea.

Kontzeptuzko edukiak1. Nekazaritza eremua eta nekazaritza jarduerak. 2. Nekazaritza eta abeltzaintza mota tradizionalak eta merkatuko nekazaritza eta

abeltzaintza motak.3. Arrantza motak.4. Baso ustiapena eta meatzaritza ustiapena.5. Industria eremuko faktore fisikoen eta giza faktoreen azterketa. 6. Industrializazioaren aldiak.7. Industria motak.8. Hirugarren sektorea eta bertako jarduerak. 9. Osasungintzarekin, hezkuntzarekin, Administrazio publikoarekin eta finantzen

munduarekin lotutako hirugarren sektoreko jarduerak.10. Urbanizatze prozesuaren aldiak.11. Hirien morfologia, egitura eta funtzioak.12. Hiriak hornitzeko sistema.13. Hiriko azpiegiturak.14. Landa hiriak eta landa hiriko eremuen heterogeneotasuna.

Ebaluazio irizpideak1. Munduan dauden nekazaritza eremu guztiak azaltzeko gai da.2. Geografia eremuen aldaketak aztertzeko gai da.3. Lehen sektoreko jarduera guztiak laburbiltzeko gai da.

2

4. Industria prozesuaren oinarria lehengaiak eta energia iturriak direla adierazteko gai da.

5. Energia iturri berriztagarriak eta berriztaezinak ezagutzeko gai da.6. Baliabide mineral nagusiak munduan nola banatzen diren badaki. 7. Industria eremua osatzen duten faktore fisikoak eta giza faktoreak sailkatzeko

gai da.8. Lehen, bigarren eta hirugarren industria iraultzen ezaugarri nagusiak

laburbiltzeko gai da.9. Hirugarren sektoreko jarduerak atzemateko gai da.

10. Zerbitzuak kudeatzeko modu guztiak ezagutzen ditu. 11. Herrialde garatuen eta garatze bidean dauden herrialdeen arteko merkataritza

trukeen arteko desberdintasunak ezagutzen eta aintzat hartzen ditu.12. Nazioarteko merkataritza hitzarmenak aztertzeko gai da.13. Jendeztatze motak ezagutzen ditu.14. Urbanizatze prozesua aztertzeko gai da.15. Hirien morfologia eta egitura aintzat hartzen ditu. 16. Hirien funtzio askotarikotasuna ulertzeko gai da.17. Hiria hornitzeko sistema eta hiriko azpiegiturak ezagutzen ditu.18. Landa hiria osatzeko modua deskribatzeko gai da.

Zehar gaiak1. unitatea: Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza.

Ingurumen hezkuntza. Osasunerako hezkuntza. 2. unitatea: Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza.

Ingurumen hezkuntza. Osasunerako hezkuntza. 3. unitatea: Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza.

Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

4. unitatea: Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

3

1. UNITATEA. NEKAZARITZA EREMUA ETA LEHEN SEKTOREKO JARDUERAK

Helburu didaktikoak1. Nekazaritza eremua eta bere elementu nagusiak aintzat hartzea.2. Nekazaritza eremua osatzen duten faktore fisikoak eta giza faktoreak

deskribatzea.3. Lehen sektoreko jarduerak zehaztea.4. Lehen sektorearen egoera azaltzea, herrialde garatuetan eta garatze bidean

dauden herrialdeetan.5. Nekazaritza sistema tradizionalak eta merkatuko nekazaritza sistemak

bereiztea.6. Abeltzaintza jarduera tradizionalak eta merkatuko abeltzaintza jarduerak

bereiztea. 7. Arrantza motak eta arrantzarako teknikak deskribatzea.8. Munduko arrantza ingurune nagusiak ezagutzea.9. Basogintza edo baso ustiapena eta basozaintza azaltzea .

10. Lehengaiak sailkatzea.11. Meatzaritza ustiapenerako metodoak bereiztea.12. Lehen sektoreko jarduerek ingurumenean eragiten duten kaltea deskribatzea.

Ebaluazio irizpideak1. Nekazaritza eremua eta berau osatzen duten elementu nagusiak deskribatzea.2. Nekazaritza eremua osatzen duten faktore fisikoak eta giza faktoreak

bereiztea. 3. Lehen sektorean txertatzen diren jarduerak zerrendatzea.4. Lehen sektoreak herrialde garatuetan eta garatze bidean dauden herrialdeetan

dituen aldeak bereiztea.5. Nekazaritza sistema tradizionalak eta merkatuko nekazaritza sistemak

azaltzea, eta horri buruz aritzea.6. Abeltzaintza jarduera motak sailkatzea. 7. Arrantza motak eta arrantzarako teknikak aintzat hartzea.8. Munduko arrantza ingurune garrantzitsuenak zehaztea .9. Basogintza edo baso ustiapena eta basozaintza definitzea.

10. Lehengaiei eta beren askotariko jatorriari buruz aritzea. 11. Meatzaritza ustiapenerako metodoak zerrendatzea. 12. Lehen sektoreko jardueren eta ingurumenaren narriaduraren arteko harremana

finkatzea.

EdukiakKontzeptuak

1. Nekazaritza eremua.2. Nekazaritza jarduerak.3. Nekazaritza tradizional motak.4. Merkatuko nekazaritza motak.5. Abeltzaintza tradizionala.6. Merkatuko abeltzaintza. 7. Arrantza motak eta arrantzarako teknikak.8. Arrantza inguruneak.9. Basogintza edo baso ustiapena.

4

10. Explotación minera.11. Meatzaritza ustiapena.

Prozedurak1. Gaikako mapak interpretatzea.2. Terminoen eta kontzeptuen definizioa eta beraien arteko harremana. 3. Taula baten bitartez, nekazaritza sistema motak sailkatzea.4. Gaur egungo basogabetze prozesua aztertzea.5. Hainbat nekazaritza paisaia aztertzea.6. Basamortutze prozesuaren eta baso ustiapenaren arteko harremana.

Jarrerak1. Munduko nekazaritza eremuei buruzko jakin nahia.2. Geografia eremuen eraldaketa dela eta, jarrera kritikoa hartzea.3. Lehen sektoreko jarduerak aintzat hartzea.4. Nekazaritzan eta abeltzaintzan aurrerapen teknologikoa aplikatzeari

buruzko jarrera kritikoa.5. Jarrera kritikoa, basamortutze eta basogabetze prozesuak direla eta.6. Itsas baliabideak neurrigabe ustiatzea kritikoki arbuiatzea. 7. Itsas hondoak zaintzeko eta mantentzeko hartutako neurriak kontuan

hartzea.

5

2. UNITATEA. INDUSTRIA EREMUA ETA BIGARREN SEKTOREKO JARDUERAK

Helburu didaktikoak1. Industria eremua bultzatzeko faktore fisikoak ezagutzea.2. Industriaren oinarria lehengaiak eta energia iturriak direla azaltzea.3. Energia iturri berriztagarriak eta berriztaezinak bereiztea.4. Baliabide mineral nagusiak munduan kokatzea.5. Industria eremua bultzatzeko giza faktoreak finkatzea.6. Industrializazioaren aldi nagusiak eta beren ezaugarri garrantzitsuenak

bereiztea. 7. Industria motak bereiztea eta industria sektore garrantzitsuenen ezaugarri

bereziak zehaztea.8. Industria sektoreak munduan duen banaketa geografikoa zehaztea.9. Industria eremu tradizionalak eta gaur egungo industria eremuak bereiztea eta

interpretatzea .10. Industrializazioaren ondorio sozio-ekonomikoak azaltzea eta aztertzea.11. Industrializazioak ingurumenean eragiten dituen ondorioak hizpide hartzea eta

bereiztea.

Ebaluazio irizpideak1. Industria eremua bultzatzen duten faktore fisikoak definitzea.2. Industria prozesuaren oinarrizko elementuak lehengaiak eta energia iturriak

direla zehaztea.3. Energia iturri berriztagarriak eta berriztaezinak aztertzea eta ezagutzea.4. Baliabide mineral nagusiek munduan duten banaketa ezagutzea.5. Industria eremua bultzatzen duten giza faktoreak bereiztea eta aztertzea.6. Industriaurreko aldia hizpide hartzea eta lehen, bigarren eta hirugarren

industria iraultzen aldaketak eta ezaugarri bereziak aztertzea. 7. Industria eremu nagusiak munduan kokatzea.8. Industria eremu tradizionalak eta gaur egungo industria eremuak bereiztea eta

horiei buruz aritzea.9. Industria garapenak alor sozial eta ekonomikoan eragin dituen alderdi positibo

eta negatiboak aztertzea eta horiei buruz aritzea.10. Industria jarduerek ingurumenean eragiten dituzten arazoak aztertzea eta

aintzat hartzea.

EdukiakKontzeptuak

1. Industria eremuko faktore fisikoak.2. Industria eremuko giza faktoreak.3. Industrializazioaren aldiak.4. Industria motak.5. Industria sektorearen banaketa geografikoa.6. Industrializazioaren ondorio sozio-ekonomikoak. 7. Industrializazioak ingurumenean eragiten dituen ondorioak.

6

Prozedurak1. Atlasa erabiliz, baliabide mineral nagusiak munduan kokatzea.2. Herrialde garatuetako eta garatze bidean dauden herrialdeetako industria

jarduerak aztertzea eta horiei buruzko iruzkina egitea. 3. Industria eremuen arteko konparazio azterlana.4. Industrializazioren aldi nagusien deskribapena.5. Enpresen deslokalizazioaren eta horren ondorioen azterketa.6. Gehien erabiltzen diren energia iturrien abantailei eta desabantailei

buruzko iruzkina.7. Energia iturri berriztagarriei buruzko ikerkuntza eta zabaltze lana.8. Industrializazioak ingurumenean eragiten dituen ondorioei buruzko

lana.

Jarrerak1. Industria prozesu guztien gaineko interesa.2. Energia iturri berriztaezinei eta horien indar kutsatzaileari buruzko

jarrera kritikoa.3. Energia berriztagarriak modu positiboan aintzat hartzea.4. Industria prozesuek ingurune naturalean eragindako eraldaketei buruzko

gogoetazko jarrera kritikoa.5. Industria jarduerak dakartzan ondorio sozio-ekonomikoak ulertzeko

interesa.6. Ingurumen arazoei eta horiek gizaki bizidunei eragiten dizkieten

ondorioei buruzko jarrera kritikoa. 7. Industriak ingurumenean eragiten duen kaltea gerarazten duten gaur

egungo neurriak aintzat hartzea.

7

3. UNITATEA. HIRUGARREN SEKTOREKO EREMUAK ETA JARDUERAK

Helburu didaktikoak1. Hirugarren sektorea definitzea eta bertan biltzen diren jarduerak sailkatzea.2. Zerbitzuen kudeaketarako eredu guztiak bereiztea.3. Herrialde garatuetako eta garatze bidean dauden herrialdeetako zerbitzuen

sektoreen artean dauden alde nagusiak aztertzea.4. Barne merkataritza motak bereiztea.5. Herrialde bateko ordainketa balantza aztertzea.6. Nazioarteko merkataritzaren ezaugarri garrantzitsuenak azaltzea. 7. Garraio sistema nagusiak ezagutzea.8. Komunikabide mota guztiak azaltzea.9. Turismo mota guztiak aintzat hartzea.

10. Osasungintzarekin, hezkuntzarekin, Administrazio publikoarekin eta finantzen munduarekin lotutako hirugarren sektoreko beste jarduera batzuk ezagutzea.

11. Hirugarren sektoreko jarduerek dakartzaten ondorio ekonomikoak, ondorio sozialak eta ingurumenari begirako ondorioak aztertzea eta lantzea.

Ebaluazio irizpideak1. Hirugarren sektorea ezagutzea eta bertan biltzen diren jarduerak sailkatzea.2. Zerbitzuen kudeaketarako eredu guztien arteko desberdintasunak zehaztea.3. Herrialde garatuetako eta garatze bidean dauden herrialdeetako zerbitzuen

sektoreen artean dauden alde nagusiak atzematea.4. Barne merkataritza motak aipatzea.5. Herrialde bateko ordainketa balantza azaltzea.6. Nazioarteko merkataritzaren ezaugarri garrantzitsuenen gainean aritzea. 7. Garraio sistema nagusiak bereiztea.8. Komunikabide mota guztiak izendatzea.9. Turismo mota guztien arteko alderaketa egitea.

10. Osasungintzarekin, hezkuntzarekin, Administrazio publikoarekin eta finantzen munduarekin lotutako hirugarren sektoreko beste jarduera batzuk izendatzea.

11. Hirugarren sektoreko jarduerek dakartzaten ondorio ekonomikoak, ondorio sozialak eta ingurumenari begirako ondorioak azaltzea eta laburbiltzea.

EdukiakKontzeptuak

1. Hirugarren sektorea eta bertan biltzen diren jarduerak.2. Zerbitzuen kudeaketarako ereduak.3. Barne merkataritza motak.4. Ordainketa balantza.5. Nazioarteko merkataritza.6. Garraio sistemak. 7. Komunikabideak.8. Turismo motak.9. Osasungintzarekin, hezkuntzarekin, Administrazio publikoarekin eta

finantzen munduarekin lotutako hirugarren sektoreko jarduerak. 10. Hirugarren sektoreko jarduerek dakartzaten ondorio ekonomikoak,

ondorio sozialak eta ingurumenari buruzko ondorioak.

8

Prozedurak1. Herrialde garatuetako eta garatze bidean dauden herrialdeetako

zerbitzuen sektoreak aztertzea.2. Terminoak eta kontzeptuak definitzea, eta horien arteko harremana

ezagutzea. 3. Zerbitzuen sektoreak ingurumenean eragiten dituen ondorioak biltzen

dituen taula egitea.4. Grafiko sektorialak interpretatzea.5. Espainiako sektore turistikoari buruzko analisia eta azterketa.6. Nazioarteko merkataritzari eta horrek gaur egun duen egoerari buruzko

azterketa lana.7. Garatze bidean dauden herrialdeetako kanpo merkataritzari buruzko

azterketa.8. Hainbat eremu turistiko alderatzeko azterketa lana.

Jarrerak1. Hirugarren sektorean biltzen diren jarduerak ezagutzeko jakin-mina.2. Zerbitzuak kudeatzeko hainbat moduri buruzko interesa.3. Herrialde garatuen eta garatze bidean dauden herrialdeen arteko

merkataritza trukeen arteko desberdintasunei buruzko jarrera kritikoa.4. Herrialde bateko ordainketa balantza aintzat hartzea.5. Nazioarteko merkataritza hitzarmenei buruzko gogoetazko jarrera

kritikoa.6. Gaur egungo kontsumo gizarteari buruzko jarrera kritikoa. 7. Komunikabideek gaur egungo gizartearengan duten eraginaz ohartzea.8. Ongizate Estatuaren abantailak eta desabantailak aintzat hartzea.9. Hirugarren sektoreko jarduerek dakartzaten ondorio ekonomikoez eta

sozialez ohartzea.10. Kezka azaltzea hirugarren sektoreko jarduerek ingurumenean eragiten

dituzten kalteak direla eta.

9

4. UNITATEA. JENDEZTATZE MOTAK ETA HIRI EREMUA

Helburu didaktikoak1. Landa jendeztatzea eta hiri jendeztatzea definitzea eta bereiztea.2. Hiri jendeztatzea aztertzea, herrialde garatuetan eta garatze bidean dauden

herrialdeetan.3. Urbanizatze prozesuaren bilakaera azaltzea.4. Gehien eta gutxien garatu diren herrialdeetako hiri bizitzaren ezaugarri

bereziak ezagutzea.5. Hirien morfologia azaltzea, hiri planoak oinarrian izanda.6. Hirien barne egitura ulertzea. 7. Hiri egitura berriak definitzea.8. Hiriak hornitzeko sistema ulertzea.9. Hiriko azpiegitura nagusiak bereiztea.

10. Urbanizatzeak landa ingurunean eragiten dituen ondorioak ezagutzea.11. Hiri lurzoruan etxebizitzekin dagoen arazoa azaltzea, eta horren arrazoiak eta

ondorioak zehaztea.12. Hiri eremuko ingurumen arazoak deskribatzea.

Ebaluazio irizpideak1. Landa jendeztatzea eta hiri jendeztatzea definitzen dituzten ezaugarriak

azaltzea.2. Hiri jendeztatzearen ezaugarri nagusiak izendatzea eta bereiztea, herrialde

garatuetan eta garatze bidean dauden herrialdeetan.3. Hiriaren bilakaera laburbiltzea.4. Hiri bizitzaren eredua aintzat hartzea, gehien eta gutxien garatu diren

herrialdeetan.5. Hiri plano mota guztiak ezagutzea.6. Hiri bat osatzen duten guneak bereiztea. 7. Hiri egitura berrien arteko desberdintasunak adieraztea.8. Hiriak hornitzeko sistema azaltzea.9. Hiriko azpiegitura nagusiak ezagutzea.

10. Urbanizatzeak landa ingurunean eragiten dituen ondorioak ulertzea.11. Hirietan etxebizitzekin dagoen arazoa aztertzea.12. Hiri eremuko ingurumen arazoak aintzat hartzea.

EdukiakKontzeptuak

1. Landa jendeztatzea eta hiri jendeztatzea.2. Urbanizatze prozesua.3. Hiri bizitza.4. Hiriaren morfologia.5. Hiriaren egitura.6. Hiriaren funtzioak. 7. Hiria hornitzeko sistema.8. Hiriko azpiegitura.9. Landa hiriak.

10

Prozedurak1. Terminoen eta kontzeptuen definizioa eta horien arteko lotura.2. Hiri zabalguneak aztertzea, hiri plano bati buruzko iruzkinaren bitartez. 3. Landa hiriko eremuei buruzko iruzkina eta azterketa. 4. Bizitegi inguruneei buruzko azterketa.5. Hiri jendeztatzearen laburpena egitea, taula baten bitartez.6. Hiriek dauzkaten funtzio guztien laburpena egitea.

Jarrerak1. Hiri jendeztatzearen eta landa jendeztatzearen arteko desberdintasunak

ezagutzeko interesa.2. Hiriaren bilakaerari buruzko jakin-mina.3. Hiri bizitzaren ereduak landa eremuan duen eragina aintzat hartzea.4. Landa hirien fenomenoa ezagutzeko interesa.5. Hiri eremuetan dauden gizarte bazterketa arazoei buruzko jarrera kritikoa.6. Hiri eremuko premia handieneko talde sozialekiko elkartasuna. 7. Hiri handietan etxebizitzekin dagoen arazoa ezagutzeko interesa.8. Hiri bizitzak berez dauzkan ingurumen arazoei buruzko jarrera kritikoa.

11

II. GAI MULTZOA. GARAI MODERNOA

Helburu didaktikoak1. Aro Modernoaren hasierako elementu bereziak azaltzea.2. XV. mendearen bukaerako aldaketa ekonomikoak eta gizarte estamentala

aztertzea.3. Errege-erreginen agintea sendotzeko baliabideak bereiztea.4. Errege-erregina Katolikoen erreinaldiaren bilakaera ezagutzea.5. XV. mendeko portugaldarren eta gaztelauen itsasoko esplorazioetako faseak

bereiztea.6. Errenazimentuko eta humanismoko ezaugarri eta pertsonaia nagusiak

ezagutzea.7. Protestantismoaren doktrinak eta Trentoko Kontzilioaren ondorioak

identifikatzea.8. Karlos I.aren eta Felipe II.aren erregealdien ezaugarriak eta Euskal Herriak

XVI. mendean izandako bilakaera politikoa, soziala eta ekonomikoa deskribatzea.

9. Amerikar kontinentearen esplorazioan eta konkistan nabarmendu ziren faseak eta ondorengo ustiapena azaltzea.

10. Europan Errenazimentuko elementu bereziak ezagutzea eta artista garrantzitsuenak identifikatzea.

11. XVII. mendean gertatu ziren aldaketa demografikoak eta ekonomikoak ulertzea.

12. Monarkia absolutuak Europan nola sendotu ziren eta Hogeita Hamar urteko Gerraren eragina azaltzea.

13. Monarkia hispaniarraren eta Euskal Herriaren bilakaera historikoa aztertzea XVII. mendean.

14. Barrokoko pentsamenduaren eta artearen funtsezko printzipioak ezagutzea.15. Ilustrazioko printzipio teorikoak definitzea.16. Europako herrialde nagusietan despotismo ilustratua aztertzea.17. Borboikoek Espainian eta Euskal Herrian egindako erreformen ondorioak

laburtzea.18. Rococoaren eta neoklasizismoaren elementu nagusiak ezagutzea.19. Amerika hispaniarrak XVII. eta XVIII. mendeetan izandako bilakaera

ekonomikoa, politikoa eta soziala azaltzea.

Kontzeptuzko edukiak1. Aro Modernoa: gizarte estamentala eta suspertze ekonomikoa.2. Errege-erreginen boterea sendotzeko baliabideak.3. Monarkia autoritarioak: Errege-erregina Katolikoak.4. Europaren espantsio ozeanikoa: Afrika, Asia eta Amerika.5. Errenazimentua eta humanismoa.6. Erreforma protestantea eta erreforma katolikoa.7. Europa Karlos V.aren eta Felipe II.aren garaian.8. Euskal Herria XVI. mendean.9. Errenazimentuko artea Europan.

10. Geldialdi demografikoa eta ekonomikoa xvii. mendean.11. Absolutismo monarkikoa: Hogeita Hamar urteko Gerra eta Luis XIV.aren

nagusitasuna.12. Monarkia hispaniarra eta Euskal Herria XVII. mendean.

12

13. Arte barrokoa eta Espainiako Urrezko Mendea.14. Ilustrazioa eta despotismo ilustratua.15. Borboiko etxearen gobernua Espainian eta Euskal Herrian.16. Rococoa eta Neoklasizismoa.17. Kontinente amerikarra XVI., XVII. eta XVIII. mendeetan.

Ebaluazio irizpideak1. Aro Modernoaren hasierako elementu bereziak aztertzen ditu.2. XV. mendearen bukaerako aldaketa ekonomikoak eta gizarte estamentala

ezagutzen ditu.3. Errege-erreginen agintea sendotzeko erabilitako baliabideak azaltzeko gai da.4. Errege-erregina Katolikoen erreinaldiaren bilakaera laburtzen du.5. XV. mendeko portugaldarren eta gaztelauen itsasoko esplorazioetako faseak

deskribatzen ditu.6. Errenazimentuko eta humanismoko ezaugarri eta pertsonaia nagusiak azaltzen

ditu.7. Protestantismoaren doktrinak eta Trentoko Kontzilioaren ondorioak

analizatzen ditu.8. Karlos I.aren eta Felipe II.aren erregealdien ezaugarriak eta Euskal Herriak

XVI. mendean izandako bilakaera politikoa, soziala eta ekonomikoa arrazoitzeko gai da.

9. Amerikar kontinentearen esplorazioan eta konkistan nabarmendu ziren faseak eta ondorengo ustiapena identifikatzeko gai da.

10. Europako Errenazimentuko elementu bereziak laburtzen ditu eta artista garrantzitsuenak identifikatzen ditu.

11. XVII. mendean gertatu ziren aldaketa demografikoak eta ekonomikoak balioesteko gai da.

12. Monarkia absolutuek Europan hartu zuten indarra eta Hogeita Hamar urteko Gerraren eragina erlazionatzen badaki.

13. Monarkia hispaniarraren eta Euskal Herriaren bilakaera historikoak konparatzen ditu XVII. mendean.

14. Barrokoko pentsamenduaren eta artearen funtsezko printzipioak bereizten ditu.

15. Ilustrazioko printzipio teorikoak laburtzen badaki.16. Europako herrialde nagusietan garatutako despotismo ilustratua ulertzen du.17. Borboikoek Espainian eta Euskal Herrian egindako erreformen ondorioak

balioesten ditu.18. Rococoaren eta neoklasizismoaren elementu nagusiak bereizten ditu.19. Amerika hispaniarrak XVII. eta XVIII. mendeetan izandako bilakaera

ekonomikoa, politikoa eta soziala aztertzen du.

Zehar gaiak5. unitatea: giza eskubideen hezkuntza eta bake hezkuntza. Aukera

berdintasunerako hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

6. unitatea: giza eskubideen hezkuntza eta bake hezkuntza. Aukera berdintasunerako hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

13

7. unitatea: giza eskubideen hezkuntza eta bake hezkuntza. Aukera berdintasunerako hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

8. unitatea: giza eskubideen hezkuntza eta bake hezkuntza. Aukera berdintasunerako hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

14

5.UNITATEA. MONARKIAREN SUSPERRALDIA

Helburu didaktikoak1. Aro historikoak eta zehazki Aro Modernoa bereiztea.2. Aro Modernoaren hasieran gertatu ziren aldaketa ekonomikoak azaltzea.3. Aro Modernoaren hasierako gizarte egitura deskribatzea.4. Errege-erreginek beren agintea sendotzeko erabili zituzten baliabideen

ikuspegi osoa lortzea.5. Aro Modernoaren hasierako Europako monarkia nagusienen erreinaldiak

bereiztea.6. Germaniar Inperioko eta Italiako lurraldeetako ezaugarri politikoak aztertzea.7. Errege-Erregina Katolikoen erreinaldiak errege-erreginen boterearen

sendotzean izan zuen garrantzia azpimarratzea.8. Espainiako errege-erreginek zuzendutako lurraldeen hedapen prozesua

identifikatzea.9. Aro Modernoaren hasieran merkatariek lurrez eta itsasoz erabiltzen zituzten

bideak ezagutzea.10. Portugaldarren eta gaztelauen itsasoko esplorazioetako faseak bereiztea.11. Amerika aurkitzeak eta europarrak Afrikara eta Asiara iristeak izan zuen

garrantziaz jabetzea.

Ebaluazio irizpideak1. Historiaren periodizazio orokorrean Aro Modernoa identifikatzeko gai da.2. Erdi Aroaren amaierako eta Aro Modernoaren hasierako aldaketa

ekonomikoak ezagutzen ditu.3. Aro Modernoaren hasieran indarrean zeuden egitura ekonomikoa eta gizarte

antolamendua erlazionatzeko gai da.4. Errege-erreginek beren agintea sendotzeko erabili zituzten baliabide

nagusienak bereiz ditzake.5. XV. mendeko bigarrenaren erdian Europan zeuden monarkia nagusien

ezaugarri berezienak adierazteko gai da.6. Germaniar Inperioaren eta Italiako lurraldeen antolamendu politikoa bereizten

badaki.7. Errege-Erregina Katolikoek Iberiar Penintsulan botereari eusteko egindakoak

azpimarratzeko gai da.8. Errege-Erregina Katolikoek ezkontza bidez garatutako politikaren garrantzia

eta lurraldeen hedapen prozesua deskribatzen badaki.9. Itsasoetako abenturak bultzatu zituzten baliabide teknikoak eta abentura

horien zergatiak identifikatzen ditu.10. Portugaldarren eta gaztelauen aurkikuntzak bereiz ditzake.11. Europarrak Afrikara, Amerikara eta Asiara iristea balioesteko gai da.

EdukiakKontzeptuak

1. Aldaketa ekonomikoak Aro Modernoaren hasieran.2. Gizarte estamentala.3. Errege-erreginen boterea sendotzeko baliabideak.4. Europako monarkia autoritario nagusien ezaugarriak.5. Boterearen sakabanatzea Germaniar Inperioan eta Italiako lurraldeetan.6. Errege-Erregina Katolikoen erreinaldian lurraldeak bateratzea.

15

7. Gaztelan errege-erreginen boterea sendotzea.8. Espantsio europarraren arrazoiak eta ondorioak.9. Afrikara, Asiara eta Amerikara egindako bidaietan eta aurkikuntzetan

bereiz daitezkeen faseak.

Prozedurak1. Unitate didaktikoan barneratutako ezagutzen laburpena.2. Unitatean azaldutako terminoen definizioa.3. Erakunde publikoen funtzioen identifikazioa.4. Juduak Gaztelatik eta Aragoitik bidaltzeari buruzko testu baten iruzkina.5. Errege-erreginek beren agintea sendotzeko erabilitako baliabideei

buruzko idazlana.6. Euskal Herrian merkataritzak izan zuen garrantziaren azalpena.7. Italiar Penintsulako sakabanatze politikoari eta Errege-Erregina

Katolikoen lurralde politikari buruzko mapen iruzkina.8. Erdi Aroaren amaierako eta Aro Modernoaren hasierako Euskal Herriko

lurraldeei buruzko ikerketa bat egitea.

Jarrerak1. Jarrera kritikoa, gizarte estamentalaren desberdintasunen aurrean.2. Oraina hobeto ulertzeko eta etorkizuna eraikitzeko gure iragana

ezagutzeak duen garrantziaz jabetzeko jarrera.3. Aro Modernoko monarkien jarrera autoritarioen gaitzespena.4. Hispaniar lurraldearen ezaugarri den aniztasunaren balioespena.5. Jarrera zuhurra eta kritikoa, juduen eta beste gutxiengo erlijiosoenganako

intolerantziaren aurrean.6. Sentiberatasuna, Amerikako herri indigenen kulturaren berezitasunak

aztertzerakoan.7. Afrikan, Asian eta Amerikan kolonizatzaileek egindako gehiegikerien

arbuioa.

16

6.UNITATEA. ERRENAZIMENTUA ETA ERREFORMA ERLIJIOSOA

Helburu didaktikoak1. Errenazimentuaren jatorria aztertzea.2. Humanismoko ezaugarri eta irudi nagusiak identifikatzea.3. Protestantismoaren barneko doktrinak ezagutzea.4. Trentoko Kontzilioaren eraginak ulertzea.5. Karlos I.aren erregealdiko barne gatazka larrienak kokatzea eta deskribatzea.6. Filipe II.aren erregealdiko barne arazo esanguratsuenak identifikatzea.7. Karlos V.aren eta Filipe II.aren nazioarteko politikako gertakari

garrantzitsuenak deskribatzea.8. Euskal Herriak XVI. mendean zituen erakundeen eta foruen ezaugarrik

azaltzea.9. Euskal Herriak XVI. mendean izandako bilakaera ekonomikoa ulertzea.

10. Amerikar kontinentearen esplorazioan eta konkistan nabarmendu ziren faseak zehaztea.

11. Europarrak Amerikara iristeak izandako ondorioak ezagutzea.12. Quattrocentoa eta Cinquecentoa bereiztea.13. Errenazimentuak Europan izan zuen hedapena aztertzea.

Ebaluazio irizpideak1. Errenazimentuaren arrazoiak eta ezaugarri orokorrak azaltzeko gai da.2. Humanismoko pertsonaia nagusiak bereizten ditu eta mezenasek egindako

lanaz jabetzen da.3. Mundu protestantearen barnean izan ziren doktrinak bereizten badaki.4. Trentoko Kontzilioaren ondorioak adieraz ditzake.5. Karlos I.ak Iberiar Penintsulan garatu zuen politika azaltzeko gai da.6. Filipe II.ak izan zituen barne arazo esanguratsuenak ezagutzen ditu.7. Karlos V.aren eta Filipe II.aren nazioarteko politikako gertakari

garrantzitsuenak bereizten ditu, borroka haietan esku hartu zutenak identifikatuz.

8. Euskal Herriak XVI. mendean zuen lurralde antolamendua eta erakundeen eta foruen ezaugarrik ezagutzen ditu.

9. Euskal Herriak XVI. mendean izandako bilakaera ekonomikoa azaltzeko gai da.

10. kontinentearen esplorazio eta konkista prozesua identifikatzen du.11. Europarrak Amerikara iristeak ikuspegi demografikotik, sozialetik eta

ekonomikotik izan zituen ondorioak azaltzeko gai da.12. Italian, Quattrocentoko eta Cinquecentoko arteak izan zituen oinarrizko

ezaugarriak identifika ditzake.13. Europan eta, bereziki, Euskal Herrian Errenazimentuak izan zuen hedapena

azaltzeko eta balioesteko gai da.

EdukiakKontzeptuak

1. Errenazimentua eta humanismoa.2. Erreforma protestantea.3. Erreforma katolikoa.4. Europa, Karlos V.aren garaian.5. Europa, Filipe II.aren garaian.

17

6. XVI. mendeko nazioarteko gatazkak.7. XVI. mendeko bilakaera ekonomikoa.8. Euskal Herria, XVI. mendean.9. Amerikaren esplorazioa, konkista eta antolaera, XVI. mendean.

10. Europarrak Amerikara iristearen ondorioak.11. Quattrocentoko eta Cinquecentoko artea Italian.12. Errenazimentuko artea Europan, Espainian eta Euskal Herrian.

Prozedurak1. Historiako eta arteko terminoen definizioa.2. Amerikar kontinentearen ustiaketari buruzko testu baten iruzkina.3. Euskal Herriko ezaugarri sozialei, politikoei eta ekonomikoei buruzko

idazlana.4. Erreforma erlijiosoari eta Karlos V.aren mendeko lurraldeei buruzko

mapa baten iruzkina.5. Zenbait erakunderen eta organismoren funtzioen identifikazioa.6. Errenazimentuko artelanei buruzko iruzkina.7. Artisten, bakoitzaren artelan garrantzitsuenen eta garai historikoen

arteko erlazioa.8. Europako pentsamendu humanistari eta Errenazimentuko

pentsamenduari buruzko idazlana.

Jarrerak1. Gure ingurunearen bilakaera historikoa ezagutzeko interesa.2. Tolerantzia eta ulermena, espazio berean biltzen diren erlijioen

aniztasunaren aurrean.3. Gatazkak konpontzeko bide gisa gerrara jotzea kritikatzeko eta

baztertzeko jarrera.4. Sentiberatasuna, Errenazimentuko ekarpen artistikoen aurrean.5. Gure orainaren zati den neurrian iragana ezagutzeak duen garrantziaz

jabetzeko jarrera.6. Amerikar kontinentearen ustiaketan kolonoek izan zuten jarreraren

azterketa kritikoa.7. Kultura aniztasunaren balioespena, Amerikaren bilakaera historikoa

aztertzeko orduan.8. Euskal lurraldeen ezaugarriak estimatzeko jarrera.

18

7. UNITATEA. EUROPA BARROKOAN

Helburu didaktikoak1. XVII. mendean gertatu ziren aldaketa demografikoak eta ekonomikoak

deskribatzea eta azaltzea.2. Barroko garaiko gizarte aldaketak, batez ere gizartearen polarizazioa eta

matxinaden areagotzea, ezagutzea eta balioestea.3. Merkantilismoaren ezaugarri nagusiak identifikatzea.4. Europako lurraldeetako absolutismo monarkikoaren eta parlamentarismoaren

oinarrizko elementuak definitzea.5. Hogeita Hamar urteko Gerraren zergatiak, ondorioak eta faseak deskribatzea.6. Luis XIV.aren garaian Frantziak Europan izan zuen garrantzia ezagutzea.7. Monarkia hispaniarraren gainbeheraren zergatiak ulertzea.8. Geldialdi ekonomikoaren eta Euskal Herriko gatazka sozialen eraginak

aztertzea.9. XVII. mendeko Amerika hispaniarraren ezaugarri nagusiak ezagutzea.

10. Barroko garaiko joera filosofikoak identifikatzea eta aurrerapen tekniko eta zientifiko nagusiak zerrendatzea.

11. Barrokoaren printzipioak ezagutzea eta bertako autore nagusiak eta obra garrantzitsuenak bereiztea.

Ebaluazio irizpideak1. XVII. mendean Europan gertatu ziren aldaketa demografiko eta ekonomiko

esanguratsuenak aztertzeko gai da.2. Krisialdiko gizarte aldaketak deskribatzeko eta azaltzeko gai da, zehazki

nekazariak pobretzea eta gizarteko tentsioak areagotzea.3. Politika merkantilisten ezaugarri diren elementuak ezagutzen ditu.4. XVII. mendeko Europako monarkia absolutuen eta Ingalaterrako eta

Herbeheretako parlamentarismoaren funtsezko ezaugarriak identifikatzeko gai da.

5. Hogeita Hamar urteko Gerraren zergatiak eta ondorioak ezagutzen ditu.6. XVII. mendean Frantziak zuen barne eta kanpo politika aztertzen badaki.7. Monarkia hispaniarraren barne eta kanpo politika azaltzeko eta balioesteko gai

da eta berorren gainbeheraren zergatiak eman ditzake.8. Barrokoan Euskal Herriko lurraldeek zituzten ezaugarri ekonomikoak,

politikoak eta sozialak ulertzeko gai da.9. XVII. mendeko Amerika hispaniarraren elementuak, beste potentzia batzuek

merkataritzan izan zuten eragina eta Mundu Berriaren kolonizazioa identifika ditzake.

10. Barrokoko joera filosofikoak ezagutzen ditu eta zientzialari garrantzitsuenak identifikatzeko gai da.

11. Barrokoko artearen ezaugarri nagusiak bereizteko eta balioesteko gai da eta obra eta artista europarrak ezagutzen ditu.

EdukiakKontzeptuak

1. Geldialdi demografikoa eta aldaketa ekonomikoak.2. Gizartearen polarizazioa eta matxinadak.3. Absolutismo monarkikoa eta parlamentarismoa.4. Nazioarteko gatazkak: Hogeita Hamar urteko Gerra.

19

5. Luis XIV.aren nagusitasun politikoa.6. Monarkia hispaniarraren gainbehera: barne eta kanpo politika.7. Euskal Herria, xvii. mendean.8. Amerika, XVII. mendean.9. Joera filosofikoak eta garapen zientifikoa, Barrokoan.

10. Europako arte barrokoa.11. Espainiako Urrezko Mendea.

Prozedurak1. XVII. mendearen erdialdeko Europa adierazten duen mapa baten

analisia eta iruzkina.2. XVII. mendean nabarmendu ziren pertsonaien egintzen eta jardueren

identifikazioa.3. Barrokoan, Euskal Herriak zituen ezaugarri politikoei, sozialei eta

ekonomikoei buruzko ikerlana.4. Unitatean lortutako ezagutzen laburpena.5. Termino historikoen eta artistikoen definizioa.6. XVII. mendean, Europak izan zuen bilakaera demografikoari eta

ekonomikoari buruzko idazlana.7. Absolutisten pentsamendu politikoari eta Hogeita Hamar urteko

Gerraren eragin sozialei eta ekonomikoei buruzko testu iruzkina.8. Instituzioek eta erakundeek dituzten funtzioen identifikazioa.

Jarrerak1. Tolerantzia, iritzi eta adierazpen ideologiko eta erlijioso desberdinen

aurrean.2. Jarrera kritikoa, gobernu absolutistaren garaiko askatasun politikoen

gabeziaren aurrean.3. Barrokotik datorkigun ondare kulturalaren, historikoaren eta

artistikoaren defentsa.4. Sentiberatasuna Espainiako Urrezko Mendeko autoreen ekarpen

kulturalak eta artistikoak ikasterakoan.5. Gizarteko matxinadekin amaitzeko, indarkeria erabiltzearen aurkako

jarrera.6. Jarrera pentsakorra eta kritikoa, arrazoi erlijiosoengatik eta nagusitasun

politikoagatik sortutako guduei nola eutsi zitzaien ikustean.7. XVII. mendeko aurrerapen zientifikoen eta filosofikoen balioespena.

20

8. UNITATEA. ARGIEN MENDEA

Helburu didaktikoak1. XVIII. mendeko nazioarteko politikaren bilakaera ezagutzea.2. XVIII. mendean ekonomiak eta demografiak izan zuten hazkundearen

ezaugarriak eta arrazoiak ulertzea.3. Ilustrazioaren aurrekariak eta ideia nagusiak azaltzea.4. Ilustrazioko doktrina ekonomikoak eta merkantilismoa konparatzea.5. Despotismo ilustratua eta honen oinarri teorikoak definitzea.6. Despotismo ilustratuaren ereduak eta politika ilustratuak garatu zituzten

errege-erreginak bereiztea.7. Espainiako Borboiko errege-erreginen erreformismoa aztertzea, erregealdien

azterketatik abiatuta.8. Borboiko errege-erreginen gobernuaren eta Europako Ilustrazioaren

testuinguruan Euskal Herriak bizi zuen egoera azaltzea.9. Espainiako errege-erreginen erreformismoa Amerika hispaniarrean egindako

aldaketekin erlazionatzea.10. Gizartearen bizitzan eta gustuetan izandako aldaketak bereiztea, arteetan izan

zuten eragina nabarmenduz.11. Rococoaren eta neoklazisismoaren oinarri diren printzipioak laburtzea.12. Rococoaren eta neoklazisismoaren arteko desberdintasunak azaltzea.

Ebaluazio irizpideak1. Gai da XVIII. mendeko nazioarteko politikaren bilakaera azaltzeko.2. XVIII. mendeko ekonomiaren eta demografiaren hazkundearen ezaugarriak

eta arrazoiak eman ditzake.3. Ilustrazioaren aurrekariak eta ideia nagusiak adieraz ditzake.4. Badaki Ilustrazioko doktrina ekonomikoak eta merkantilismoa azaltzen.5. Despotismo ilustratua eta merkantilismoa aztertzeko gai da.6. Badaki despotismo ilustratuaren barneko ereduak eta politika ilustratuak

garatu zituzten errege-erreginak bereizten.7. Espainiako Borboiko errege-erreginen erreformismoa azaltzeko gai da,

erregealdien bidez.8. Borboiko errege-erreginen gobernuaren eta Europako Ilustrazioaren

testuinguruan Euskal Herriak bizi zuen egoera zehaztu dezake.9. XVIII. mendean Amerika hispaniarrak izan zuen bilakaera azaltzeko gai da.

10. Badaki gizartearen bizimoduan eta gustuetan txertatutako aldaketak aztertzen, eta baita horrek artean izan zuen eragina zehazten ere.

11. Rococoaren eta neoklazisismoaren oinarri diren printzipioak bereizten ditu.12. Rococoaren eta neoklasizismoaren arteko desberdintasunen arrazoiez jabetzen

da.

EdukiakKontzeptuak

1. Espainiako Ondorengotza Gerra eta Europako herrialdeen oreka.2. Ekonomiaren eta demografiaren susperraldia.3. Ilustrazioa: pentsamendu politikoa eta pentsamendu ekonomikoa.4. Despotismo ilustratua.5. Prusiako, Austriako, Errusiako eta Frantziako monarkiak.6. Britainia Handia XVIII. mendean.

21

7. Espainiako Borboiko lehen errege-erreginen politika erreformistak.8. Karlos III.aren despotismo ilustratua.9. Euskal Herriaren hedapena XVIII. mendean.

10. Gizarte gatazkak eta ilustrazioa Euskal Herrian.11. Amerikar kontinentea XVIII. mendean.12. Europako kultura eta artea XVIII. mendean: rococoa eta neoklasizismoa.

Prozedurak1. Hainbat autoreren testuen irakurketa, interpretazioa eta sintesia.2. Termino historikoen interpretazioa.3. XVIII. mendeko autore garrantzitsuenen lan nagusien azterketa.4. XVIII. mendeko Europako mapa historien iruzkina.5. Antzinako Erregimeneko sistema politikoen ezaugarriei eta berezitasunei

buruzko koadro baten lanketa.6. Hainbat erakunderen funtzioei buruzko azalpena.7. Munduko merkataritzari, XVIII. mendeko Euskal Herriari eta Ilustrazioko

ideiei buruzko idazlana.8. Ilustrazioko ideia nagusien azterketa.9. Bi irudiren konparaziozko iruzkina.

Jarrerak1. Ilustrazioaren oinarri diren sistema filosofikoen ulermena.2. Pentsamendu ilustratuak mundu modernoaren garapenari egindako

ekarpenen balioespena.3. Jarrera kritikoa Antzinako Erregimenaren zenbait ezaugarriren aurrean.4. Despotismoa adierazten duten jokabideak baztertzeko jarrera, gizakiaren

askatasunaren kontrakoak diren neurrian.5. Euskal Herriak bereak dituen elementuen balioespena, Europaren eta

Espainiaren testuinguruan.6. XVIII. mendeko aurrerapen teknikoez eta zientifikoez jabetzeko jarrera.7. Absolutismoaren eta despotismoaren aurrean sistema parlamentarioa

ulertzeko eta balioesteko jarrera.8. Sentiberatasuna artelanak aztertzeko orduan.

22

III GAI MULTZOA. ARO GARAIKIDEAREN HASIERA

Helburu didaktikoak1. Erregimen Zaharraren amaiera eta Estatu Batuetako Iraultza aztertzea.2. Frantziako Iraultzaren garrantzia aipatzea.3. Errestaurazioaren ondorioez ohartzea.4. XIX. mendeko iraultza liberalak aintzat hartzea.5. Nazionalismoen fenomenoa ulertzea.6. XIX. mendeko kultura eta artea hautematea. 7. Industria iraultza azaltzea. 8. Aldaketa ekonomiko eta sozialak aipatzea, eta baita langile mugimenduaren

garrantzia ere. 9. Errusiako Iraultza aztertzea.

10. Erregimen Zaharrak Espainian izan zuen krisia aztertzea.11. Cadizko Gorteek eta 1812ko Konstituzioak izan zuten eraginaz ohartzea.12. Fernando VII. aren agintaldia azaltzea eta Isabel II.arekin izandako Estatu

liberalaren eraikuntza aintzat hartzea. 13. 1868ko Iraultza eta Seiurteko demokratikoa ezagutzea.14. Errestaurazio sistemaren prozesua eta mende amaierako krisia azaltzea.15. XIX. mendean Espainian gertatutako aldaketa ekonomiko, sozial eta

kulturalez jabetzea.16. Inperialismoa eta mundu garaikideko hedapen koloniala azaltzea.17. Lehen Mundu Gerra aurreko nazioarteko tirabiren aldia atzematea.18. Lehen mundu Gerraren arrazoiak, garapena ondorioak aztertzea.

Kontzeptuzko edukiak1. Erregimen Zaharraren amaiera eta Estatu Batuetako Iraultza. 2. Frantziako Iraultza.3. Errestaurazio garaia.4. XIX. mendeko iraultza liberalak.5. Nazionalismoak. 6. Kultura eta artea.7. Industria iraultza.8. Bigarren industria iraultza. 9. Aldaketa ekonomiko eta sozialak.

10. Langile mugimendua.11. Errusiako Iraultza.12. Erregimen Zaharraren krisia, Espainian.13. Cadizko Gorteak eta 1812ko Konstituzioa.14. Fernando VII.aren agintaldia.15. Estatu liberala eraikitzea, Isabel II.arekin.16. 1868ko Iraultza eta Seiurteko demokratikoa.17. Errestaurazioa eta mende amaierako krisia. 18. XIX. mendeko aldaketa ekonomiko eta sozialak.19. XIX. mendeko aldaketa kulturalak.20. Inperialismoa.21. Hedapen koloniala.22. Nazioarteko tirabirak23. Lehen Mundu Gerra.24. Bakea antolatzea eta Europako mapa berria.

23

Ebaluazio irizpideak1. Erregimen Zaharraren amaiera eta Estatu Batuetako Iraultza aztertzeko gai da.2. Frantziako Iraultza eta bere ondorioak aztertzeko gai da.3. Errestaurazioaren garrantziaz jabetzeko gai da.4. XIX. mendeko iraultza liberalak ulertzen eta bereizten ditu.5. Nazionalismoen fenomenoa eta horiek munduko testuinguru politikoan izan

dituzten ondorioak ulertzen ditu.6. XIX. mendean egindako ekarpen kulturalak eta artistikoak aintzat hartzen

ditu. 7. Industria iraultzaren arrazoiak eta garapena ulertzen ditu.8. Aldaketa ekonomiko eta sozialak eta langile mugimenduaren garrantzia

aztertzeko gai da.9. Errusiako Iraultzak munduko testuinguru politikoan duen garrantziaz jabetzen

da.10. Erregimen Zaharrak Espainian izandako krisia aztertzeko gai da. 11. Cadizko Gorteek eta 1812ko Konstituzioak ekarritako ondorioak ezagutzen

ditu.12. Fernando VII.aren agintaldia aztertzeko eta Isabel II.arekin izandako Estatu

liberalaren eraikuntza ulertzeko gai da.13. 1868ko Iraultza eta Seiurteko demokratikoa ulertzen ditu.14. Errestaurazioaren sistema eta mende amaierako krisia deskribatzeko gai da.15. XIX. mendean Espainian gertatuko aldaketa ekonomikoak, sozialak eta

kulturalak aztertzeko gai da. 16. Inperialismoa eta mundu garaikideko hedapen koloniala azaltzeko gai da.17. Lehen Mundu Gerra aurreko nazioarteko tirabiren aldia ulertzen du.18. Lehen Mundu Gerraren arrazoiak, garapena eta ondorioak ezagutzen ditu.

Zehar gaiak9. unitatea: Giza eskubideetan eta bakean oinarritzen den hezkuntza. Gizon eta

emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

10. unitatea: Giza eskubideetan eta bakean oinarritzen den hezkuntza. Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

11. unitatea: Giza eskubideetan eta bakean oinarritzen den hezkuntza. Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

12. unitatea: Giza eskubideetan eta bakean oinarritzen den hezkuntza. Gizon eta emakumeentzako aukera berdintasunaren aldeko hezkuntza. Komunikabideetarako hezkuntza. Ingurumen hezkuntza. Garapenerako hezkuntza. Osasunerako hezkuntza.

24

9. UNITATEA. ANTZINAKO ERREGIMENAREN KRISIA

Helburu didaktikoak1. Antzinako Erregimeneko sistemaren egoera kritikoa aztertzea.2. Iraultza amerikarraren garapena aztertzea.3. Estatu Batuetako Konstituzioaren garrantziaz jabetzea.4. Iraultzaren aurretik Frantziak zuen egoera identifikatzea.5. Frantziako Iraultzaren faseak azaltzea.6. Napoleonen inperioaren ondorioak kokatzea.7. Vienako Biltzarrak bultzatu zituen aldaketa politikoak eta lurralde aldaketak

azaltzea, eta baita Aliantza Santuaren garrantzia ere.8. XIX. mendeko iraultzen arloan ideologia liberalak identifikatzea.9. 1820. urteko iraultzak ulertzea, eta 1830. urteko arrakastak eta 1848. urteko

iraultzen hedapena aztertzea.10. Nazionalismoen fenomenoa Italiako eta Alemaniako batasun nazionalen

prozesua ulertzeko esparru gisa identifikatzea.11. XIX. mendeko kulturaren eta artearen eragina balioestea.

Ebaluazio irizpideak1. Antzinako Erregimena egoera kritikora eraman zuten arrazoiak ulertzen ditu.2. Iraultza amerikarraren garapena aztertzeko gai da.3. Estatu Batuetako Konstituzioaren eragina uler dezake.4. Iraultzaren aurretik Frantziak zuen egoera aztertzeko gai da.5. Frantziako Iraultzaren faseak bereizi eta kontzeptualizatu ditzake.6. Napoleonen inperioaren ondorioak ulertzeko gai da.7. Vienako Biltzarrak bultzatu zituen aldaketa politikoak eta lurralde aldaketak

aztertzeko eta Aliantza Santuaren garrantzia azaltzeko gai da.8. XIX. mendeko iraultzen arloan ideologia liberalek izan zuten eragina

kokatzen badaki.9. 1820. urteko iraultzak aztertzeko, 1830. urteko arrakastak ulertzeko eta 1848.

urteko iraultzen hedapena azpimarratzeko gai da.10. Italiako eta Alemaniako batasun nazionalen prozesua ulertzeko

nazionalismoen fenomenoa kokatzeko gai da.11. XIX. mendeko kulturaren eta artearen eragina identifika dezake.

EdukiakKontzeptuak

1. Antzinako erregimenaren amaiera eta Amerikako Estatu Batuetako iraultza.

2. Frantziako Iraultza.3. Berrezarkuntza.4. XIX. mendeko iraultza liberalak.5. Nazionalismoak.6. Kultura eta artea.

Prozedurak1. Unitateko edukiekin erlazionatuta dauden kontzeptuen definizioa.2. Frantziako Iraultzaren aurrekariei buruzko ezagutzen erabilera.3. Amerikako Estatu Batuen independentzia prozesuaren azterketa.4. Unitateko gertakari garrantzitsuenen arteko erlazioa.

25

5. Napoleonen inperioaren analisia, mapa bidez.6. Unitatean azaltzen diren gudu garrantzitsuenen laburpena.7. XVIII. mendeko Virginiako Eskubideen Adierazpenari buruzko testu

baten iruzkina.

Jarrerak1. Antzinako erregimenaren egoera kritikoaren balioespena.2. Iraultza amerikarraren garapena ikasteko interesa.3. Estatu Batuetako Konstituzioaren garrantziaz jabetzeko jarrera.4. Iraultza aurretik, Frantziak zuen egoeraren ulermena.5. Frantziako Iraultzaren faseak ezagutzeko interesa.6. Napoleonen inperioaren ondorioen balioespena.7. Jarrera kritikoaren garapena, Vienako Biltzarrak bultzatu zituen aldaketa

politikoak eta lurralde aldaketak eta Aliantza Santuaren garrantzia azaltzerakoan.

8. Ideologia liberalen identifikazioa, XIX. mendeko iraultzen arloan.9. 1820. urteko iraultzen ulermena, eta 1830. urteko arrakasten eta 1848.

urteko iraultzen hedapenaren analisia.10. Italiako eta Alemaniako batasun nazionalen prozesua ulertzeko

nazionalismoen fenomenoa identifikatzeko interesa.11. XIX. mendeko kulturaren eta artearen eraginaren balioespena.

26

10. UNITATEA. INDUSTRIA IRAULTZA ETA HORREN ONDORIOAK

Helburu didaktikoak1. Industria Iraultzaren ezaugarri orokorrak ikastea.2. Industria Iraultzak Britainia Handian eta gainerako herrialdeetan izandako

berezitasunak aztertzea.3. Bigarren Industria Iraultzan erabilitako energi iturri berriak azaltzea eta

potentzia industrial berriak identifikatzea.4. Bigarren Industria Iraultzan garatutako industriako eta finantzetako sektore

berriak identifikatzea.5. Garai horretan garraioetan, finantzetan eta nekazaritzan gertatutako aldaketa

ekonomikoak ezagutzea.6. Baldintza demografikoekin, klase gizartearen sorrerarekin eta Europako

migrazioekin lotuta gizartean izandako aldaketak nahiz aldaketa kulturalak eta zientifikoak ulertzea.

7. Langile klasearen sorrera azaltzea eta langileen mugimenduaren antolamendua ulertzea.

8. Langileen mugimenduaren nazioarteko antolamenduaren garrantzia kokatzea.9. Iraultza sobietarraren aurrekariak eta garapena azaltzea.

10. SESB eraikitzeko prozesua aztertzea, Leninen eta Stalinen garaiak bereiziz.

Ebaluazio irizpideak1. Industria Iraultzaren ezaugarri orokorrak azaltzen ditu.2. Industria Iraultzak Britainia Handian eta gainerako herrialdeetan izandako

berezitasunak identifikatzen ditu.3. Bigarren Industria Iraultzan erabilitako energi iturri berriak aztertzeko gai da

eta potentzia industrial berriak identifikatzen ditu.4. Bigarren Industria Iraultzan garatutako industriako eta finantzetako sektore

berriak aztertzen ditu.5. Garai horretan garraioetan, finantzetan eta nekazaritzan gertatutako aldaketa

ekonomikoak azaltzen badaki.6. Baldintza demografikoekin, klase gizartearen sorrerarekin eta Europako

migrazioekin lotuta gizartean gertatutako aldaketek nahiz aldaketa kulturalek eta zientifikoek izandako garrantziaz jabetzen da.

7. Langile klasearen sorrera azaltzen du eta langileen mugimenduaren antolamendua ulertzen du.

8. Langileen mugimenduaren nazioarteko antolamendua aztertzen du.9. Iraultza sobietarraren aurrekarien eta garapenaren ezaugarriak adierazten ditu.

10. SESB eraikitzeko prozesua aztertzen du, Leninen eta Stalinen garaiak bereiziz.

EdukiakKontzeptuak

1. Industria Iraultza.2. Bigarren Industria Iraultza.3. Ekonomian eta gizartean gertatutako aldaketak.4. Langileen mugimendua.5. Errusiako iraultza.

27

Prozedurak1. Unitateko edukiekin lotutako kontzeptuen definizioa.2. Lurrun makinaren aurrekariei buruzko ezagutzen aplikazioa.3. Marxismoaren ezaugarri berezien azterketa.4. Unitateko gertaera garrantzitsuenen arteko erlazioa.5. Garraioetan gertatutako iraultzaren azterketa, irudi baten bitartez.6. Unitatean adierazten diren gertaera nagusien laburpena.7. Stalinen bosturteko planekin lotutako irudi baten iruzkina.

Jarrerak1. Industria Iraultza eta horren ezaugarriak, aurrerapen teknikoak eta

lurraldeen berezitasunak ezagutzeko interesa.2. Baldintza demografikoekin, klase gizartearen sorrerarekin eta Europako

migrazioekin lotuta gizartean izandako aldaketen nahiz aldaketa kulturalen eta zientifikoen ulermena.

3. Klase gizartearen ezarpenaz eta langile klasearen eta langileen mugimenduen sorreraz kontzientzia hartzea.

4. Errusian garatutako prozesu iraultzailearen azterketa kritikoa.5. SESBen eraikuntza prozesua ezagutzeko interesa, Leninen eta Stalinen

garaiak aztertzerakoan jarrera kritikoa hartuz.

28

11. UNITATEA. ESPAINIA, XIX. MENDEAN

Helburu didaktikoak1. Espainian Erregimen Zaharraren krisia eragin zuten eragileak aztertzea. 2. Independentzia gerraren jatorria, garapena eta ondorioak azaltzea.3. Cadizko Konstituzioa ikastea, Cadizko Gorteen jarduera nagusi gisa.4. Fernando VII.aren agintaldiko etapak bereiztea.5. Isabel II.aren erregeordetzen garaia ulertzea.6. Lehen karlistaldiaren garrantziaz jabetzea. 7. Isabel II.aren erreginaldiko etapa moderatuak eta progresistak bereiztea.8. 1868ko iraultzaren gakoak eta Seiurteko demokratikoko etapak zehaztea.9. Behin-behineko gobernuaren, Amadeo Savoiakoaren eta Lehen

Errepublikaren ezaugarri nagusiak eta arazoak aztertzea.10. Monarkiaren errestaurazioa ezaugarritzen duten elementuak identifikatzea.11. Mende amaierako krisiaren arrazoiak ikastea, Maria Kristinaren

erreginaordetzaren testuinguruan.12. XIX. mendeko aldaketa ekonomikoak aztertzea, kontuan hartuta demografia

hazkundea, nekazaritza arloko aldaketak eta industriaren, trenbidearen eta finantza sistemaren garapena.

13. Aldaketa sozialez ohartzea, klase gizartearen eta mugimendu nazionalistaren sorrerari erreparatuz.

14. XIX. mendean literaturaren, musikaren eta artearen arloetan gertatutako aldaketa kulturalez jabetzea.

Ebaluazio irizpideak1. Espainian Erregimen Zaharraren krisia ekarri zuten eragileak ikastea. 2. Independentzia gerraren jatorria, garapena eta ondorioak ulertzea.3. Cadizko Konstituzioa aztertzea, Cadizko Gorteen jarduera nagusi gisa.4. Fernando VII.aren agintaldiko etapak desberdintzea.5. Isabel II.aren erregeordetzen garaia azaltzea.6. Lehen karlistaldiaren garrantzia aztertzea. 7. Isabel II.aren erreginaldiko etapa moderatuen eta progresisten ezaugarriak

zehaztea.8. 1868ko iraultzaren gakoak eta Seiurteko demokratikoko etapak kokatzea.9. Behin-behineko gobernuaren, Amadeo Savoiakoaren eta Lehen

Errepublikaren ezaugarri nagusiak eta arazoak identifikatzea.10. Monarkiaren errestaurazioa ezaugarritzen duten elementuak ezagutzea.11. Mende amaierako krisiaren arrazoiak aztertzea, Maria Kristinaren

erreginaordetzaren testuinguruan.12. XIX. mendeko aldaketa ekonomikoak azaltzea, kontuan hartuta demografia

hazkundea, nekazaritza arloko aldaketak eta industriaren, trenbidearen eta finantza sistemaren garapena.

13. Aldaketa sozialak identifikatzea, klase gizartearen eta mugimendu nazionalistaren sorrerari erreparatuz.

14. XIX. mendean literaturaren, musikaren eta artearen arloetan gertatutako aldaketa kulturalak aintzat hartzea.

29

EdukiakKontzeptuak

1. Erregimen Zaharraren krisia, Espainian.2. Cadizko Gorteak eta 1812ko Konstituzioa.3. Fernando VII.aren erregealdia.4. Estatu liberalaren sorrera, Isabel II.arekin.5. 1868ko iraultza eta Seiurteko demokratikoa.6. Errestaurazioa eta mende amaierako krisia. 7. XIX. mendeko aldaketa ekonomikoak eta sozialak.8. XIX. mendeko aldaketa kulturalak.

Prozedurak1. Unitate honetako edukiekin loturiko kontzeptuen definizioa.2. Desamortizazio prozesuari buruz ikasitako ezagutzen aplikazioa. 3. XIX. mendeko konstituzioen ezaugarri orokorren azterketa.4. Unitate honetako gertaera nagusien arteko erlazioa.5. Independentzia gerraren azterketa, mapa baten bidez.6. Unitate honetan aipatzen diren gertaera nagusien laburpena.7. XIX. mendeko aurrerapen demografikoei buruzko irudi baten iruzkina.

Jarrerak1. Konstituzioa oinarrizko legetzat eta gainerako lege guztien jatorritzat

hartzea.2. Langile mugimenduak bere hastapenetan bidegabekeria sozialen kontra

egindako borrokarekiko errespetua sustatzea.3. XIX. mendean Espainian gertatutako modernizazio politikoko prozesuak

ezagutzeko interesa.4. Iraganeko gertaerak objektibotasunez aztertzeko kezka.5. Ameriketako lurraldeak galtzeak Espainiari ekarri zizkion ondorioez

jabetzea eta gaur egungo herrialde horiek ezagutzeko eta horiei laguntzeko motibazioa.

30

12. UNITATEA. INPERIALISMOA ETA LEHEN MUNDU GERRA

Helburu didaktikoak1. Inperialismo garaikidea bultzatu duten faktoreak aztertzea, honako arrazoi

hauek bereiziz: ekonomikoak, demografikoak, politikoak, ideologikoak eta estrategikoak.

2. Kolonia baten ezaugarriak ulertzea.3. Afrikako hedapen kolonialaren garrantziaz jabetzea.4. Asiako hedapen kolonialaren guneak kokatzea.5. Errusiako eta Estatu Batuetako espantsionismoa ulertzea.6. Bismarcken nazioarteko politikaren giltzarriak aztertzea. 7. Nazioarteko tirabiren testuinguruan, aliantzak lortzeko politika eta krisi

diplomatikoen ezaugarriak ulertzea.8. Lehen Mundu Gerraren arrazoiez ohartzea, gatazka sorrarazi zuen

testuingurua aztertuz.9. Gatazkaren garapena azaltzea, gerraren faseak bereiziz.

10. Gerraren ondorio demografikoak, ekonomikoak, politikoak eta sozialak ezagutzea.

11. Europako lurraldetasunari begirako berrikuntzei dagokienez, bakea antolatzearen garrantzia aintzat hartzea.

Ebaluazio irizpideak1. Inperialismo garaikideari mesede egin zioten arrazoiak aztertzeko gai da,

faktore ekonomikoak, demografikoak, politikoak, ideologikoak eta estrategikoak bereiziz.

2. Kolonia baten ezaugarriak ezagutzen ditu.3. Afrikako hedapen kolonialaren garrantziaz ohartzen da.4. Asiako hedapen kolonialaren guneak ezagutzen ditu.5. Errusiako eta Estatu Batuetako espantsionismoa azaltzen badaki.6. Bismarcken nazioarteko politikaren giltzarriak adierazten badaki. 7. Nazioarteko tirabiren testuinguruan, aliantzak lortzeko politika eta krisi

diplomatikoen ezaugarriak ezagutzen ditu.8. Lehen Mundu Gerraren arrazoiak aztertzeko gai da, gatazka sorrarazi zuen

testuingurua kontuan izanez.9. Gatazkaren garapena azaltzeko gai da, gerraren faseak adieraziz.

10. Gerraren ondorio demografikoak, ekonomikoak, politikoak eta sozialak aintzat hartzen ditu.

11. Europako lurraldetasunari begirako berrikuntzei dagokienez, bakea antolatzearen garrantziaz jabetzen da.

EdukiakKontzeptuak

1. Inperialismoa.2. Hedapen koloniala.3. Nazioarteko tirabirak.4. Lehen Mundu Gerra.5. Bakea antolatzea eta Europako mapa berria.

31

Prozedurak1. Unitateko edukiekin zerikusia duten kontzeptuen definizioa.2. Lehen Mundu Gerraren faseei buruz barneratutako ezagutzak aplikatzea. 3. 1914. urtean egin zen mundu kolonialaren banaketa aztertzea.4. Unitateko gertaera garrantzitsuenen arteko harremana.5. Lehen Mundu Gerraren analisia, mapa baten bitartez.6. Unitate honetan aipatutako gertaera garrantzitsuenen laburpena.7. Lehen Mundu Gerra aurreko krisi diplomatikoen azterketa.

Jarrerak1. Gertaera historikoei buruzko jarrera kritikoa.2. Beste kultura eta herri batzuk ezagutzeko jakin-mina eta interesa.3. Beste kultura batzuekiko errespetua sustatzea.4. Herrien bizikidetza politikoaren garrantzia aintzat hartzea.5. Arrazagatiko bazterketari uko egitea eta gizakien arteko berdintasuna

sustatzea.6. Nazioarteko politikaren mekanismo gisa indarkeria erabiltzeari uko

egitea. 7. Norberarenak bezalakoak ez diren ideiak errespetatzea sustatzea.8. Tolerantzia, errespetu eta elkarrizketa ohiturak garatzea, gatazkei

irtenbidea bilatzeko.9. Herrien arteko elkarrizketa sustatzeko, nazioarteko erakundeek duten

garrantzia aitortzea.

32