AURKIKUNTZEN GARAIAAURKIKUNTZEN GARAIA

Garai hartan Lurra karratua zela uste zuten; Paolo dal Pozzo Toscanellik eta Garai hartan Lurra karratua zela uste zuten; Paolo dal Pozzo Toscanellik eta beste zientzilari batzuek esan zuten Lurra esfera itsurakoa zela. Hori jakinda beste zientzilari batzuek esan zuten Lurra esfera itsurakoa zela. Hori jakinda

Colonek Indietara bira emanez joatea hobea zela pentsatu zuen.Colonek Indietara bira emanez joatea hobea zela pentsatu zuen.

BERE TEORIA:BERE TEORIA: Ekialdeko lurretara, Indietara, Europatik mendebalderantz Ekialdeko lurretara, Indietara, Europatik mendebalderantz habiatuz iritis zitekeen. Europa eta Asiaren arteko distantzia ez zen habiatuz iritis zitekeen. Europa eta Asiaren arteko distantzia ez zen

hainbestekoa mendebalderantz habiatuz. Lurrak 29000 km-tako zirkunferentzia hainbestekoa mendebalderantz habiatuz. Lurrak 29000 km-tako zirkunferentzia izango zuela uste zuelako. izango zuela uste zuelako.

Colon hamar urtetan zehar ibili zen bere bidaiarako subentzio bila. Azkenean Colon hamar urtetan zehar ibili zen bere bidaiarako subentzio bila. Azkenean Espainiako Errege Katolikoek ; Fernando Erregea eta Isabel Erreginak hain Espainiako Errege Katolikoek ; Fernando Erregea eta Isabel Erreginak hain zuzen. Kontratu bat sinatu zuten; Santa Fe-ko kapitulazioa. Honetan zioen zuzen. Kontratu bat sinatu zuten; Santa Fe-ko kapitulazioa. Honetan zioen

kolonek deskubritzen zuenaren almirantea, virrey edo epailea bihurtuko zela kolonek deskubritzen zuenaren almirantea, virrey edo epailea bihurtuko zela (baita bere ondorengoak), eta merkataritzan lortzen zutenaren %10a lortuko (baita bere ondorengoak), eta merkataritzan lortzen zutenaren %10a lortuko

zuela.zuela.BERE LEHEN BIDAIA:BERE LEHEN BIDAIA: 1492ko abuztuaren 3an burutu zuen, Palos de la 1492ko abuztuaren 3an burutu zuen, Palos de la

Frontera-tik. Hiru karabelarekin: Santa Maria, La Pinta eta Niña. Eta Pinzon Frontera-tik. Hiru karabelarekin: Santa Maria, La Pinta eta Niña. Eta Pinzon anaiak izananaiak izan

BIDAIAKBIDAIAKLehen bidaia 1492ko abuztuaren 3an irten zen Palos de la fronteratik. Lehen bidaia 1492ko abuztuaren 3an irten zen Palos de la fronteratik.

San Salvador uhartera iritsi zen, bi hilabeteko zeharkaldi bat San Salvador uhartera iritsi zen, bi hilabeteko zeharkaldi bat ondoren eta Kuba eta Hispaniola ere bizitatu zituzten. Espaniara 7 ondoren eta Kuba eta Hispaniola ere bizitatu zituzten. Espaniara 7 hilabete beranduago itzuli ziren. Horren ondoren, Amerikara 4 bidai hilabete beranduago itzuli ziren. Horren ondoren, Amerikara 4 bidai

egin zituen.egin zituen.

Nora heldu Nora heldu zirenziren

UrteaUrtea ExpedizioareExpedizioaren n

nazionalitnazionalitateaatea

BuruzagiaBuruzagia

Cabo VerdeCabo Verde 14821482 PortugalPortugal Diogo CaoDiogo Cao

Esperantza Esperantza onaren onaren lurmuturralurmuturra

1487/881487/88 PortugalPortugal Bartolome Bartolome DiasDias

Baina, horrez gain, euskaldun arrantzaleak eta bikingoak egonda zeuden Ameriketan lehendik. Lef Erikson Amerikan

egon zen lehenago baita eta kanpalekuak jarri zituzten.

BESTE ESPEDIZIOAKBESTE ESPEDIZIOAK

AURKIKUNTZEN KAUSAKAURKIKUNTZEN KAUSAK

AURRERAPEN TEKNOLOGIKOAK

Astrolabioa Iparrorratza Koadrantea

Izarren posizioan oinarritzen den

orientazio-tresna

Ipar geografikoa adierazten duen orientazio-tresna

Karabela

Angeluak neurtzeko eta

neurketak mapetara

eramateko tresna

Itsasontsi azkarragoa, eta zama-edukiera handia zuen.

1.-Ekialderako beste merkataritza-bide batzuk aurkitu behar izan zituzten. 1453. urtean, turkiarrek Constantinopla hartu eta bizantziar inperioa menderatu zutelako.

2.-

MAIAKMAIAK

KOKAPENA: Yucatán KOKAPENA: Yucatán penintsulan; gaur egungo penintsulan; gaur egungo Mexikon, Guatemala eta Mexikon, Guatemala eta Hondurasko beheko Hondurasko beheko lurraldeetan bizi ziren.lurraldeetan bizi ziren.HIRIAK: Kaminal Guiu, Coba, HIRIAK: Kaminal Guiu, Coba, Mixco Viejo eta Mazapán.Mixco Viejo eta Mazapán.EKONOMIA: Ia biztanle EKONOMIA: Ia biztanle gehienak nekazariak ziren gehienak nekazariak ziren eta artoa lantzen zuten.eta artoa lantzen zuten.GIZARTEA: Noibleak, GIZARTEA: Noibleak, apaizak, nekazariak eta apaizak, nekazariak eta esklaboak.esklaboak.ZER GARATU ZUTEN?: Arte ZER GARATU ZUTEN?: Arte oso aberatsa garatu zuten oso aberatsa garatu zuten eta piramide izugarriak.eta piramide izugarriak.

INKAKINKAK

KOKAPENA: Gaur egungo Peru, KOKAPENA: Gaur egungo Peru, Bolivia, Ekuador, Argentina eta Bolivia, Ekuador, Argentina eta Txileren zati batean bizi ziren.Txileren zati batean bizi ziren.HIRIAK: Machu Picchu eta Kuzko.HIRIAK: Machu Picchu eta Kuzko.GIZARTEA: Nobleak, herritarrak, GIZARTEA: Nobleak, herritarrak, agindupekoak eta esklaboak.agindupekoak eta esklaboak.EKONOMIA: Biztanle gehienak EKONOMIA: Biztanle gehienak nekazariak ziren; artoa eta nekazariak ziren; artoa eta patata lantzen zuten.patata lantzen zuten.ZER GARATU ZUTEN?: Kobrea ZER GARATU ZUTEN?: Kobrea eta urrea lantzen bazekiten, eta eta urrea lantzen bazekiten, eta objetu ederrak egin zituzten objetu ederrak egin zituzten material horiekin. Arkitekturari material horiekin. Arkitekturari dagokionez tamaina handiko dagokionez tamaina handiko eraikinak egin zituzten.eraikinak egin zituzten.

AZTEKAKAZTEKAKKOKAPENA: Mexikoko KOKAPENA: Mexikoko haranetan bizi ziren.haranetan bizi ziren.HIRIAK: Tenochtitlan HIRIAK: Tenochtitlan hiriburua, Texcoco eta hiriburua, Texcoco eta Tlacopan.Tlacopan.GIZARTEA: Apaizak, Nobleak, GIZARTEA: Apaizak, Nobleak, Gizaki askeak eta esklaboak. Gizaki askeak eta esklaboak. EKONOMIA: Ekonomiaren EKONOMIA: Ekonomiaren oinarria nekazaria zen; artoa, oinarria nekazaria zen; artoa, kuia(kalabaza) eta tomatea.kuia(kalabaza) eta tomatea.

Aztekek zerga handiak Aztekek zerga handiak kobratzen zizkieten kobratzen zizkieten garaitutako herriei eta etsaiak garaitutako herriei eta etsaiak sakrifikatzeko ohitura zuten.sakrifikatzeko ohitura zuten.

AMERIKAAMERIKAKLIMA:KLIMA: Amerika Hego polotik Ipar polora doan Amerika Hego polotik Ipar polora doan kontinenta da; beraz klima guztiak hartzen du. kontinenta da; beraz klima guztiak hartzen du. Ipar Ipar Amerikan; klima hotza eta epela hartzen du, Erdi Amerikan; klima hotza eta epela hartzen du, Erdi Amerikan klima beroa nabarmenena da eta Hego Amerikan klima beroa nabarmenena da eta Hego Amerikan klima beroa eta epela, gehien bat epela.Amerikan klima beroa eta epela, gehien bat epela.

ERLIEBEA:ERLIEBEA: mendi garrantzitsuenak hauek dira: Ipar mendi garrantzitsuenak hauek dira: Ipar Amerikan Sierra Madre eta Mendi Harritsuak, Hego Amerikan Sierra Madre eta Mendi Harritsuak, Hego Ameriketan Andeak kokatutak daude.Ameriketan Andeak kokatutak daude.Hauek dira ibai nabarmenenak; Amazonas, Misisipi-Hauek dira ibai nabarmenenak; Amazonas, Misisipi-Missouri, Parana-Rio de la plata, Sâo Francisco eta Missouri, Parana-Rio de la plata, Sâo Francisco eta Orinoco.Orinoco.

AMERIKETAKO LEHEN BIZTANLEAKAMERIKETAKO LEHEN BIZTANLEAK:: Arkeologoek Arkeologoek diotenez, beren arbasoak duela 40.000 urte Asiatik etorri diotenez, beren arbasoak duela 40.000 urte Asiatik etorri omen ziren. Azken izotzaldian, Lurreko itsasoan zati omen ziren. Azken izotzaldian, Lurreko itsasoan zati handi bat izoztu egin zen. Horrela, Asia eta Amerikaren handi bat izoztu egin zen. Horrela, Asia eta Amerikaren artean, 1.600 kilometroko “pasabidea” sortuz. Bide hori artean, 1.600 kilometroko “pasabidea” sortuz. Bide hori erabili euren arbasoek Amerikara iristeko.erabili euren arbasoek Amerikara iristeko.Euskaldunek lurralde hartara bale arrantzara joanak Euskaldunek lurralde hartara bale arrantzara joanak ziren. Bertako indiarrekin zituzten harremanak ziren. Bertako indiarrekin zituzten harremanak arrantzarekin loturik zeudela badirudi. Hara joan, arrantza arrantzarekin loturik zeudela badirudi. Hara joan, arrantza egin eta alde egiten zuten, lurralde haiek kolonizatu eta egin eta alde egiten zuten, lurralde haiek kolonizatu eta haien jabe izateko asmorik gabe.haien jabe izateko asmorik gabe.

AMERIKETATIK EKARRITAKO PRODUKTUAKAMERIKETATIK EKARRITAKO PRODUKTUAK

Fray Bartolome de Las Casas espainiar Fray Bartolome de Las Casas espainiar elizgizona eta misiolaria izan zen. elizgizona eta misiolaria izan zen. Sevillan jaio zen, 1474. urtean eta Sevillan jaio zen, 1474. urtean eta

Madrilen hil zen, 1566. urtean. Madrilen hil zen, 1566. urtean. Antilletako eta Ameriketako indiarren Antilletako eta Ameriketako indiarren

alde agertu zen, eta bereziki borrokatu alde agertu zen, eta bereziki borrokatu zen zen encomiendaencomienda delako sistemaren delako sistemaren

aurka. aurka. Espainiarren Amerikaren kolonizazioko Espainiarren Amerikaren kolonizazioko lehen urteak sakonean ezagutzeko datu lehen urteak sakonean ezagutzeko datu

guztiz baliotsuak eman zituen Las guztiz baliotsuak eman zituen Las Casasek ondorengo lanetan: Casasek ondorengo lanetan: Brevísima Brevísima Relación de la Destrucción de las IndiasRelación de la Destrucción de las Indias (1542, (1542, Indietako suntsipenaren kondaira Indietako suntsipenaren kondaira

laburralaburra), eta ), eta Historia de las IndiasHistoria de las Indias ((Indietako HistoriaIndietako Historia, 1875ean lehenengoz , 1875ean lehenengoz

argitara emana). Espainiarrek argitara emana). Espainiarrek Ameriketako konkistan eginiko Ameriketako konkistan eginiko

triskantzak salatu zituen Las Casasek triskantzak salatu zituen Las Casasek bere obran.bere obran.

Nor zen Fray Nor zen Fray Bartolome de Las Bartolome de Las

Casas?Casas?

Eskerrik asko