GOTIKOAREN GARAIA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Gotikoaren garaia

GAIA


Gotikoa

E r d i A r o a

I II

III

IV

V VI

VII

VIII

IX

X XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Gotikoaren garaia


Gotiko izena nondik dator ?

Beraz gotikoa Frantzian hasten da, San Denisko abadian eta Parisko Notre Damen.

Godoak ...

gogoratu ... barbaroak


Erdi Aroa izena nondik dator?

XVI. mendekoak, Erdi Aroa nortasun eta garrantzi gabeko arotzat hartzen zuten. Mesprezuzko ideia zuten. Transizio arotzat hartzen zuten, horregatik deitu zioten ERDI AROA

Garai honetako jendeari Erroma eta Greziako zibilizazioen garaia gustatzen zitzaien eta eredutzat hartu zuten. Hortik dator

izena “Errenazimendu” garaia, “Bersortze” garaia


EKONOMIAREN GARAPENAETA

HIRIEN BERPIZKUNDEA

Beharrizan berriak – Bezero berriakARKITEKTURAREN GARAPENA

UNIBERTSITATEA

UDALETXEALONJA

JAUREGIA

KATEDRALA


XIII. mendean estilo artistiko berria garatzen hasi zen Frantzian, gotikoa.

Hiriak kultura gune bihurtu ziren garai hartan:

Hiriak hazten ari ziren eta eraikin berriak behar zituzten. Nobleak eta burgesak artelanak eta jauregiak eskatzen hasi ziren. Hirietan orden erlijioso, frantziskano eta dominiko berriak bizi ziren.

Bi berrikuntza kultural eman ziren garai hartan:

Lehenengo unibertsitateak sortu ziren: París, Oxford, Cambridge, Bolonia... Hirietan orden erlijioso, frantziskano eta dominiko berriak bizi ziren.

Gotikoa: herri kultura


Palma Mallorkako airetiko ikuspegia. Gasteiz-Vitoria


Testua: eskeko ordenak

Eskeko ordenak

XII. mendearen bukaeran esperientzia erlijioso berriak ugaritu egin ziren. Eskeko ordena guztien ezaugarri nagusiak dira: txirotasun kolektiboaren araua, norberarenari gehitzen zaiona (hau ordena erlijioso guztiei zegokien), eta toki publikoetan eskaletzan (durua eskatzen) jardutea. Gainera, monjeengandik bereizten ziren predikazio ibiltarian aritzeagatik, batez ere hirietan, herriari eskatzen penitentzia eta aitortza egiteko; gaixoak bisitatu, hilzorian zeudenak artatu eta euren elizkoien hilobiak zaindu egiten zituzten. Tradizionalki elizjende sekularrari (apaizak eta apezpikuak) zegozkion lanetan esku hartze horrek etsaitasun adierazpen ugari eragin zituen, are gehiago kontuan hartzen bada eskeko ordenak zuzenean aita santuaren menpe zeudela, eta ez apezpikuen menpe. Honi gehitu behar zaio unibertsitateetako ikasle eta irakasleen ezinikusia, hauen artean frantziskotarrak eta domingotarrak oso goiz sartu baitziren.

C. CABY, «Ora et lavora», Historiaren abentura, 29. zenbakia


Hirietako eskolak

Elizak sortuak: katedraleko eskolak edo eskola kapitularrak

Udalek sortuak: udal eskolak

Unibertsitateak

Erdi Aroko unibertsitatea


Irakasgaia Boloniako Unibertsitatean


Pariseko unibertsitatea


Erdi Aroko unibertsitate ikasketen antolaketa

ZAZPI ARTE LIBERALAK

TRIVIUM QUADRIVIUM

GRAMATIKA

ERRETORIKA

DIALEKTIKA

ARITMETIKA

GEOMETRIA

ASTRONOMIA

MUSIKA

Lizentziatu titulua

Diplomatu titulua



Mugarri literario nagusiak herri-hizkuntzetan

IX. mendea

HERRI HIZKUNTZETAKO MUGARRI LITERARIO NAGUSIAK

IX. mendea

XIII. mendea

XIII. mendea

XIV. mendea

XIV. mendea

Frantsesa

Katalana

Gaztelera

Galiziera

Italiera

Ingelesa

Santa Eulaliaren poema

Usatges

Cantar de Mio Cid

Cantigas de Nuestra Señora

Divina Comedia

Canterburyko ipuinak



UNIBERTSITATEACambridge

UDALETXEASiena

LONJAValentzia

JAUREGIAGuadalajara

KATEDRALA

Erakin motak


Arkitektura gotikoa hirien botere sinbolo bihurtu zen. Katedrala hiriaren erdigune bihurtu zen.

Ezaugarriak:

Materiala: harria. Elementu arkitektonikoak: ojiba-arkua, gurutze-ganga, arbotanteak eta

kontrahormak kanpoaldean. Tamaina handia. Altura handia. Argi asko: Beirate eta errosetaz osatutako lehio erraldoiak. Gurutze-latindar oinplanoa, erdiko nabea alboetakoa baino altuagoa eta

zabalagoa eta burualde oso garatua. Eraikin aniztasun handia, bai erlijiosoak bai zibilak: elizak, katedralak,

udaletxeak, lonjak, jauregiak, gazteluak, unibertsitateak...

ARKITEKTURA


Katedral gotikoaren berreraiketa idealaERAIKINAK

Rosetoiak eta beirategiek barnean argia ematen dute

Atari nagusiaren tinpanoa eraikinean

hornikuntza handienetakoa duen elementuetako bat

da.

Gurutzedun gangak bultza egiten dute.

Guztiak arbotanteen gainean daude.


KATEDRAL GOTIKOA

• Gurutze latindarreko planta

• 3-5 nabe

• Puntadun arkua

• 2 torre

• Kurutze formako ganga

• Arbotanteak eta

kontrafuerteak

• Rosetoia

• Girola


Harria

MATERIALAK


HORMAK

PILAREei zutabe oso finak eransten zaizkie (baketoiak)

KONTRAHORMAK

ARBOTANTEAK

ELEMENTU SOSTENGATZAILEAK


ARBOTANTEAK

ELEMENTU SOSTENGATZAILEAK


ARKU ZORROTZA edoPUNTADUN ARKUA edoOJIBALA

ARKIBOLTA PUNTADUNAK

ELEMENTU SOSTENGATUAK


Zutabea.

Kontrahorma.

Arbotantea.

Gurutze-ganga.GURUTZE GANGA



A - Gurutze gangaB - Sei zatiko gurutze gangaC - Izar itxurako gangaD - Abaniko itxurakoa


A

C

B

D


ARROSETOIAK TRAZERIA harriz egindako dekorazio arkitektonikoa, figura geometrikoen elkarketen bidez.

GLABETEA

GARGOLAK

PINAKULUAK/ ORRATZAK

ELEMENTU HORNITZAILEAK


Landare motiboak




Pariseko La Sainte-Chapelle

beirateak

ARGITASUNAREN TRATAERA


Reims-eko katedralaBurgoseko katedrala

BERTIKALTASUNAREN NAGUSITASUNA


NEURRI HANDIKO ERAIKINAK


ERROMANIKOA

GOTIKOA

OINPLANOAK


Chartres-ko katedrala

A - AbsidioloaB - GirolaC - GurutzaduraD - TrantseptuaE - Alboko portadaF - Nabe nagusia G - TarteaH - DorreaI - Portada nagusia

OINPLANOAK

Burgosko katedrala


OINPLANOAK

Toledoko katedralaGasteizko katedrala


ALTXAERA


Pariseko Nôtre-Dame Pariseko La Sainte-Chapelle


Frantzia - Reimseko katedralaren kanpoaldea


Sienako katedrala, Italia Milaneko katedrala


Burgoseko katedrala Toledoko katedrala


Leongo katedrala Sevillako katedrala


Santa Maria del Mar eliza,

Bartzelona

Santiago Katedrala

Bilbo


Wells – Britainia Handia Lincoln – Britainia Handia


Funtzioa: Arte erlijiosoa: Lanek bizitza espirituala islatzen zuten, ez edertasuna. Hezteko funtzioa: eszenek kristau erlijioaren gertakari eta gai nagusiak

erakusten zituzten.

Estiloa: Erliebeak egiten dira, baina mukuru biribileko eskulturak garrantzia hartzen

joan ziren. Errealismo eta naturalismo handiagoa. Mugimendu sentsazioa. Sentimenduak azaltzea.

Motak: Erliebeak eraikinen atarietan. Erretaula zizelkatuak. Harlanduzko koroak. Hileta-eskultura. Gargolak

ESKULTURA


Eskultura

Ezaugarriak

Gai erlijiosoa

Marra okerrak eta mugimendua adierazten dutenak

Aurkezpen errealistagoa

Irudien arteko komunikazioa

Sentimenduak azaltzen dira


Eskultura


AtariakBidezkoen eta kondenatuen

arteko banaketa adierazten duen

eszena

Kristo zeruan epaile goren modura

Lurrera bidalitako aingeruek tronpeta jotzen dute hildakoak esnarazteko

Eskultura


Sevillako katedralaren erretaula nagusia

Erretaularen kaleak santuen irudiak dituzten zutabetxoekin banatzen dira.

Erliebe zuriak zaharrenak dira.

Eskultura


XIV. mendeko Kristo

Rabidako monastegian (Huelva)

Oinetan lehoia datza.

Otoitz egiten ari den hildakoa.

Aingeruak.

Felipe Ausartaren eta Bavierako Margaritaren hilobia

Eskultura


Pariseko Nôtre-Dame katedraleko gargolak

Eskultura


Estiloa: Kolore aberatsak. Urre kolorearen erabilera. Paisaiak pinturen atzealdeetan. Errealismoa. Mugimendua.

Gaiak: Erlijiosoak. Erretratuak.

Motak: Miniaturak: liburuetarako marrazkiak. Pintura egur gainean: pintura-erretaulak. Harresien margo gutxi.

MargoakPINTURA


Ezaugarriak

Gai erlijiosoa

Margoak egur gainean

Kolore aberastasuna

Urre kolorearen erabilera

Errealismoa eta mugimendua

Pintura


Margo-erretaulaPintura

Erretratua. Santo Tomas,

Berrugueterena


Asisko San Frantzisko baselizako barrualdea

Pintura


San Franziskoren

Bizitzako eszena

Pintura

Jesus atxilotua


Simone Martiniren deikundea

Pintura

Giottoren Kristo hilaren

Gaineko negarra


Graziaren iturria, Jan Van EyckPintura

El Boscoren Belar gurdia


Roger Van der Weyden-en Gurutzearen jaitsiera

Oleoan margotutako taula hau hiru zatitako erretaularen parte zen. Beste bi zatiak galdu dira. Gurutzeak

konposizioa koadroan sartzen du.

Birjinaren eta Kristoren gorputzek bi marra kurbatu paralelo osatzen dituzte.

Bitxi eta arropa zehaztasun handia.

Urrebitsa xaflekin egindako hondo laua.

Pertsonaien aurpegiek mina erakusten dute.

Pintura


Santo Domingo de Silos,

Bartolomé Bermejorena

PinturaVan Eyck – Ganteko poliptikoa

GOTIKOAREN GARAIA

Education

Transcript of GOTIKOAREN GARAIA