1. Aurkikuntzen garaia Kristo jaio Aurkikuntzen garaia GAIA XX XV X V

2. 1.-Europarrek XV. mendean ezagutzen zuten lurraldea Europa ,Mediterraneoaren inguruaetaItsaso Beltza zen, ,Marco Poloren bidaiei esker , India, Txina eta Japonere ezagutzen ziren. Zeta rekin jantzi oso finak eta luxuzkoak egiten zituzten. Ez zuen pisurik eta garraiatzeko erraza zen Zeta k horregatik demanda handia zuen 3.

Baina 1453ean turkiarrekKonstantinoplakonkistatzen dute ...

2.-Aurkikuntzen kausaka- Konstantinoplaren gainbehera Konstantinopla Istanbul .eta ekialdearekin (Asia) merkataritzabidea moztuegiten dute . Horregatik beharrezkoa egiten daitsas-bide berriakbilatzea. beharrezkoak 4. b-Aurrerapen teknikoak Mapa berriakNabigazio tresna berriakBeste itsasontzi mota batzuk

Mapa berriak margoztu zituzten,

portulanoak .Planoan, itsasertza eta

oztopoak soilik zeuden

Iparrorratza Astrolabioa Karabela 5.

XV.mende hasieratik bilatzen

Portugaldarrek Afrikari buelta eman eta bide berria aurkitu zuten.

1488anBartolom DiasekEsperantza Onaren lurmuturrari bira ematea lortu zuen.

3.-Portugaldarren bidaiak

AZKENEAN!!1498anVasco de Gama

Indiara iritsi zen.

Portugaldarrek,bidaian zehar, janaria hartzeko eta merkataritza kontrolatzeko. tokiak zituzten 6. 4.-Gaztelarren esplorazioak

Gaztelako Koroa, Asiara, mendebaldetik iristen saiatu zen,

Atlantikoa gurutzatuta.

1492anKolonek , Asiara iritsi zela uste zuen.

Baina,kontinente berriazen:

Amerika.

1520an Juan SebastianElkanok (getariarrak)

munduari lehenengo bira eman zion

eta lurra borobila zela erakutsi zuen.

7.

Hegemonia europarra hasi zen munduan.

5.-Aurkikuntzen ondorioak a) Europarren nagusitasuna XVI. mendea XIX. mendea 8.

Batak eta besteak, aurkitutako lurraldeakkontrolatzea nahi zuten.Arazoa konpontzeko,

Tordesillasko Itunasinatu zen. (1494).

b) mundu berriaren zatiketa-Portugal eta Gaztelako inperioak sortzen dira Dokumentu honek irudizko lerro bat markatzen zuen: Hortik mendebalderantz zeuden lurrak Gaztelako inperioaentzat eta ekialderantz zeudenak portugaleko inperioarentzat.Horregatik gaurko Brasil .... 9. Munduari lehen itzulia Juan Sebastian Elkano (1486/87 1526),euskal esploratzaileaGetarianjaioa. 10. Kolon aurreko Amerika -Maiak, inkak, aztekak

Mayak

Maya zibilizazioaYukatanpenintsulan garatu zen V eta XV. mendeen artean.

Artoalantzenzuten, nekazariak ziren. - kakaoa, indabak, tomateak...

Gizartean: nobleak, apaizak, nekazariak eta esklaboak (gerra-gatibuak)

Matematika eta astronomia ezagutzakzituzten.

Urteko egutegiaberezia etaidazkerasistema asmatu zuten, esate baterako.

Mexiko ko haranean bizi ziren.Tenochtitlan, (hiriburua)Gizarte mailakatua: apaizak, nobleak, gizaki askeak eta esklaboak. Ekonomiaren oinarria nekazaritza: artoa, kuia (kalabaza) eta tomatea. Menderatutako herriei zergak kobratzen zizkieten.Inkak Gaur egungo Peru, Bolibia, Txile, EkuadorCuzco-n hiriburua zuen inperio bat garatu zuten. 40.000 km-ko errepide sarea zeukateneta posta zerbitzua. Agintari gorenainkazen,eguzkiaren semea. Biztanle gehienak nekazariak ziren.Artoaetapatatalantzen zuten. Etxeko abereak,llamaketaalpakak . Aztekak