danbolin2007/06 74. alea

Jardunian

Jesusegiguren

Erizain laguntzaileaERDI MAILAKO HEZIKETA ZIKLOA

OOssaassuunn ffaammiilliiaa.. AA--DD eerreedduueettaannTTIITTUULLAAZZIIOOAA:: EErriizzaaiinnttzzaakkoo llaagguunnttzzaaiillee--tteekknniikkaarriiaa..

JJ..MM..IIppaarrrraaggiirrrree BB..HH..IISSaannttaa BBaarrbbaarraa BBiiddeeaa zz//gg 2200770000UUrrrreettxxuu TTeelleeffoonnooaa//FFaaxxaa:: 994433 772211440033--772211441133 ee--ppoossttaa::jjmmiippaarrrraaggiirrrree@@eedduunneett..eess wwwwww..iippaarrrraaggiirrrree..nneett

AAUURRRREEMMAATTRRIIKKUULLAA:: EEkkaaiinnaarreenn 11eettiikk 77rraa ((bbiiaakk bbaarrnnee)) MMAATTRRIIKKUULLAA EEGGIITTEEKKOO EEPPEEAA:: EEkkaaiinnaarreenn 2299eettiikk uuzzttaaiillaarreenn 66rraa ((bbiiaakk bbaarrnnee))

-- KKoonnttssuullttaa pprriibbaattuueettaann-- HHoorrttzz--kklliinniikkeettaakkoo llaagguunnttzzaaiilleeaa

-- ZZaahhaarrrreenn eeggooiittzzeettaann-- GGaaiixxooeenn zzaaiinnttzzaa

LLAANNBBIIDDEE EETTOORRKKIIZZUUNNAAKK::-- OOssppiittaalleekkoo eerriizzaaiinn llaagguunnttzzaaiilleeaa-- LLeehheenn aarrttaappeenneettaakkoo llaagguunnttzzaaiilleeaa

IIRRAAUUPPEENNAA:: 11..440000 oorrdduu ((iikkaassttuurrttee bbaatt eettaa eerrddii)),, llaanntteeggiieettaann eeggiitteenn ddeenn pprreessttaakkuunnttzzaa bbaarrnnee ((440000 oorrdduu))..

gaztezulo.commartxan da!

Gogoratu Danbolin al-dizkariarenorriak irekitadaudela irakur-leen proposa-menetara.Orain Kale/ba-le atala osa-tzen laguntze-ko aukera lu-zatu nahidizugu. Herrinahiz auzoe-tan gaizki edoondo dagoenzerbait salatuedo goraipa-tzeko aukeraduzu. Bidaliargazki bat etatestua danbolin@to-pagunea.comhelbidera

Hileko argazkia” atalerako proposamenak bidali zenituztenenartean MP3 bat zozketatu genueneta Beñat Etxaberi tokatu zitzaion.Zorionak!

EE GG II AA BB OO RR OO BB II LL AA KK ..

herria zertarako? – periara joatekoperia zertarako?” – zerria erosteko

zerria zertarako? – agintari egitekoagintaria zertarako? – nagusia gordetzeko

nagusia zertarako? – herria larrutzekoherria zertarako? – periara joateko?

...

1969an kaleratu zuen Joxanton Artzek isturitzetiktolosan barru. Oraintsu faksimilea argitaratu dute.Joxanton ez dago oso harro lanaren parte handi ba-

tekin, “halako gordin antxa, hobetu behar handia”, ikusten baitie poemei oraino...”Niri, berriz, txikitzailea iruditzen zait gaur, orain berrogei urte iraultzailea izan beharzuen. Erreparatu argazkiari. Disko erako kartoizko gurpil bat du liburuak kontrazale-an ezkutatuta. Bi zulo borobiletatik ikusten da diskoan idatzita dagoena. Goiko zuloan“herria zertarako?” jartzen du; behekoan “periara joateko?”. Diskoaren goialdea erebistan dago eta gezi bat agertzen da ezkerrerantz. Izan ere erlojuaren orratzen kontrabultza behar da diskoa irakurtzen segitzeko.

oNoizbait nonbait leitu nuen zitak (aipuak, jendeek esandako edo idatzitako burutaziogogoangarriak) bilduko lituzkeen liburua izango litzatekeela liburu perfektua. Nik de-rrigor izan behar dut belarri atzean lapitza irakurtzen hasterako. Zerbaitek atentzioaematen didanean azpimarratu eta orriaren muturra tolestu egiten dut. Harrigarria iru-ditzen zait idazleen gaitasuna. Idazterakoan norbere egia husteak hausnartzea eta bi-luztea esan nahi du. Beldurrik patetikoenak, mixeria maitagarrienak, gorroto barrega-rrienak, frustrazio garratzenak... denak bistara jartzea. Eta horretarako barrenak izanbehar dira. Horiek denak azaleratzeko beldur gara. Horiek larruazalaren barruan egonbehar dute nonbait. Gorritu eta izerditu ere egiten zaigu azala horietakoren bat zirriki-tu batetik ihes egin nahian sumatzen duguneanGairen baten bueltan zerbait idatzi behar izaten dudanean gai horri buruz irakurrita-ko aipuekin akordatzen naiz eta paperean jartzen ditut. Gero ez zait okurritzen horieieransteko ezer. Eta ezin egin artikulua besteen aipuekin bakarrik. Ezgauza sentitzennaiz. Hara hor nire ezintasunetako bat. Zenbaiten iritzira ezintasun ttikia izango da,baina letrak juntatzetik bizi nahi duenarentzat...

Hauteskundeez zerbait esatea nahi nuen nik.

Zirkulua itxiko dut Artzeri hartutako gogoetara itzuliz: Egia borobila?Zirkularra bai behintzat.

arg i tara tza i l ea : Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 147 123 e-mail: danbolin@topagunea.com

danbo l in : Jone Bergara, Edurne Korta, Olaia Salegi, Manuel Arregi, Jon Artano, Nagore Telleria, Urko Canseco, Miguel Santamaría, Margari Eizagirre, Joxeba Larrañaga,

Onintza Irureta, Alazne Olaizola, Naiara Exposito, Maria Antonia Artano d ise inua e ta maketaz ioa : Eneko Aristi aza leko argazk ia : Dani Blanco

i npr imateg ia : Gertu (Oñati). l ege gorda i lua : SS-1108/2000 ISSN : 1576-9429

dd aa nn bb oo ll ii nn E K E Z D U B E R E G A I N H A R T Z E N A L D I Z K A R I A N A D I E R A Z I TA KO E S A N E N E TA I R I T Z I E N E R A N T Z U K I Z U N A

j on ar tano i ze ta

34 6 12 14 16 19 II NN KK EE SS TT AA EE NN BB II DD OO AA KK

JJ EE SS UU SS EE GG II GG UU RR EE NN

EE TT XX EE RR AA TT

UU DD AA LL EE KK OO BB EE RR RR II AA KK

diruz lagundutakoa

TT XX OO LL AA RR TT EE

DD AA NN BB OO LL II NN ZZ UU LL OO

enbidoa I. E M A K U M E A R R U N T A R E N KO P L A K

Garai zailak bizi ditu gizakiak, alajaina. Baina ema-kume naizen aldetik, errealitatearen alde femeninoahobeto ezagutzen dut eta horretaz arituko natzaizueoraingoan. Ez da erraza gaur egun emakume izatea.Alaba ona izan behar duzu, zure lanbidean konpe-tentea, etxe perfektuan bizi, lagun eta bikotekideaparta izan, izara artean plusmarkisten pare aritu etamunduko amarik onena izateaz gain, hamabost ur-teko neskatxa baten gorputza mantendu.Ez da kasualitatea gogoeta horietan “bikini operazio-aren” erdian aritzea. Jakina da gose puntu batek adi-mena ernetzen duela, badakizue, “gosea baino argia-goa izan”. Baina hori gezurra da. Gosea ez da argia.Gosea oso iluna da. Hamaika ahaleginetan aritukogara hainbat pertsona egun hauetan liraintasunarenidealari jarraiki. Hala ere, barkatu esatea baina alfe-rrik ari gara. Eguzki galgatan Itzurungo hondartzara

iristeko aldapa haurraren aulki-txoari bultzaka izerdi patsetanigotzea lortu ondoren, eta han-kak erretzen dizkizun hondargainean tripa ezkutatzeko ar-nasarik hartu gabe ihes egin di-zun haurraren atzetik korrikadinbili-danbala zoazenean, al-ferrikakoa bilakatzen da bene-tan “bikini operazioa”. Adioglamourrari!90-60-90. Konbinazio magi-koa. Bularra, gerria eta ipurtal-dea neurtzeko koordenatuak.Benetan diotsuet, bularretikgora, ganbara aldean, emaku-meok baditugula neurtu beha-rreko eta neurtzen ez direnhainbat altxor. Nola neurtzendira irakurritako liburu guztiak,emandako muxu eta besarka-

dak, inoiz idatziriko poema ederrak, unibertsitateanikasiriko guztia, edota tartean behin bururatu eta in-guruko mundua bizitoki ederrago bihurtzen dutenideia bikain horiek?Buruari bueltaka ari naizela, euskal kulturan hainezagunak diren “Gizon arruntaren koplak” etorrizaizkit gogora. Benetan ederra iruditzen zait arruntizateari bere xarma aurkitzea. Hona hemen nire en-bidoa: mesedez, idatz ditzala norbaitek “Emakumearruntaren koplak” eta zin dagizuen nire bizitzarakodekalogotzat erabiliko ditudala. Lasaigarria benetanarruntak garela onartzea. Hona hemen kopla berriakidazten hasteko ideiatxo bat: “Ez naiz ni neska txa-rra, baina zer arraio, Superwoman izateko ez bainin-tzan jaio…”

J one Iz tue ta

K A L E .San Joan kale-an, etxe berrianegiten ari direninguru horre-tan, autoak etakamioiak edo-zein lekutanaparkatzen di-tuzte, eta espa-loietako eta ze-brabideetakopasara oztopatuegiten dute.

B A L E . Ai-zarnako herri sa-rrera txukundudute, eskola be-rriaren paretikhasi eta eliza al-dera arte. Ba ze-goen premia!

a l e / b a l ek

5

EINTZUKdira gure gizarte hau oinarritu behar den balore horiek? Ideologiatik kanpo izan behar ditu-gun balore horiek? Botere eta izen onaren gainetik izan behar ditugun balore horiek?Zein izango da gure ondorengoei utzi behar diegun gizartearen oinarria? Non geratzen dahainbeste borrokatu eta hildako eragin eta eragiten dituen berdintasunerako gizarte hori, es-kubide berdinetan oinarritu beharko litzatekeen gizarte hori?Nola ulertu daiteke erasotzaileekin bat egitea, erasorik ez dela izan aitzakiarekin, ez delahainbesterako izan aitzakiarekin?Zertan ari gara erortzen? Zer egiten ari gara gaizki? Non dago guzti horren gakoa: eskolan,familian, administrazioan, …? Badirudi horrelakoak gertatzen direnean errazena egiteko joera dugula, hots, beste alde bate-ra begiratu eta ezer ez gertatuko balitz bezala jarraitu. Baina ez da egia, gertatu egin da etagure eskuetan dago berriz ez gertatzea. Gizarteak eta gizarte horretako partaide orok garbiesan behar dugu horrelakorik ez dugula onartuko, horrelako ekintzek gizartearen oinarriakkolokan jartzen dituela, gizarte bera usteltzeko bidean jartzen duela. Ez zaigu iruditu isilean utzi behar genuenik, eta horrekin batera salatzeko kemena izan due-narekin bat egiten dugu.

B A L E .Iraetako fron-toiari teilatu be-rria egin diote.Lehengoa zahar-tzen hasia zego-en. Frontoi be-rria dirudi!

K A L E .San Joango er-mita aurrealdeakaspaldian apar-kalekua dirudi.Ez da denboraasko lurra berri-tu zutela etamartxa honetanberriro ere lasterda puskatuta!

K A L E .Bentapeligroradoan bidean, pe-trila, bi lekutanbehintzat osoarriskutsu dago.Petrila puskatutadago etxe berrie-tatik gertu etaharrizko eserle-kuetako batekbizkarraldea erefalta du.

K A L E .Lizarraitz base-rri ondoan dau-de zabor on-tziak ez dituztehusten. Jendeakgaizki aparka-tzen du eta za-borraren ka-mioiak ezin iza-ten dumaniobrarikegin. Ezin alzen gainezkaegin aurretikneurririk hartu? “Z

N o r a g o a z ?

nahiz eta zenbait abantaila izango du-ten orain.

ETXEKO GAZTEENA BABESTUENA

IZAN OHI DA KALEAN. BASERRIAN ERE

BAI, EZTA?Hori esaten dute, seguru asko hala

izango da.

BESTE SEME-ALABEK BEZALA, ZUK

OFIZIOREN BAT IKASTEA NAHI OMEN

ZUEN AITAK. ANAI-ARREBEK BABESTU-TA SEGI ZENUEN IKASKETEKIN.

Orduan jende gehiena 13-14 urtere-kin eskola utzi eta lanean hasten zen,ofizioa ikasten. Eta niri ere hori toka-tzen zitzaidan. Eta hasi ere hala hasinintzen eskola bukatu eta lanean. Bai-na garai hartan hasi zen Azpeitian ins-titutua eta zergatik neu ere oso ondoakordatzen ez naizen arren han segitunuen, batik bat, ikastea gustatzen zi-tzaidalako.

ESTUDIANTE ONA AL ZINEN?Neuk esatea ez dago ondo baina us-

te dut ikasle ona nintzela, bai. Hala ereAizarnan bertan ni baino hobeak egon-go ziren makina bat, ez dut inoizegundoko notarik izan, baina interesabehintzat banuen.

AIZARNAKO ESKOLA GARAIAZ ZER

GOGORATZEN DUZU?Eskolan adin guztietakoak nahastuta

ginen, behean mutilkoskorrak etagoian neskak. Kintoak hamarren bat-edo izango ginen. Irakasleak kanpota-rrak izaten genituen. Ez ziren oso-osogogorrak izaten, ez dut behintzat oroi-tzapen bereziki txarrik. Garai hartangauzak beste modu batera ziren, horibai; orain arraroa emango du baina or-duan zeozer gaizki eginez gero eskuajarri behar eta reglarekin zapa!

“Aizarnan bizi izan zen Pepe Villar izenazuen gizon bat, guk Don Pepe esaten genion...

akordatzen naizhura hil zenean,artean Aizarnanautorik apenaszegoen, hiletaraautomobil mordoanola etorri zen, denabeteta”. Bera hasi daguk galdetu gabeAizarnakohistoriakoxehetasunakematen, Laacademia herrante

intelektual taldea han biltzen zenekoak-eta…Motorra berotua zuela iritzita berari buruzgaldezka hasi eta hara zer bota digun: “Nik ezdizuet ezer asko esango, lotsa ematen dit-etanire bizitza kontatzeak”. Baina pixkanaka-pixkanaka hasi da kontu-kontari eta uste ezgenituenak ere esan dizkigu. Bukaeran berrizheldu dio historiari eta Pio Barojari buruz hasida, Zestoan hari eskainitako museoa beharkogenukeela komentatu digu.

AGIÑAKO HAMAR ANAI-ARREBETAN GAZTEENA. BASE-RRIKO LANETAN LAGUNDU AL ZENUEN?

Beste edozein baserriko mutilkoskorrek bezala, toka-tzen zena egin behar izaten nuen. Beharbada, nola gaz-teena nintzen, ez nuen beste anaiek adina egin. Bainabaserrian beti izaten da lana denentzat, eta beharkoegin: behiak zaindu, ganadu-jatekoak, azpiak atera, soro-an, belarra ondu udaran...

GUSTURA EGITEN AL ZENITUEN LAN HORIEK?Niri ez zait gehiegi gustatzen baserriko lana. Gogorra

zen garai hartan eta gaur egun ere gogorra izango da,

J"Klandestinitatean

bizi izan naiz beti”

ardunian

JesusegigurenEEAAEEKK OO PPSSEE--EEEEKK OO PPRREESSIIDDEENNTTEEAA

AAGGIIÑÑAA BBAASSEERRRRIIAA,, AAIIZZAARRNNAA,, 11995544

7

bat enkarguak egiten ziren. Baserritarrak produktuak Az-peitian azokan saltzen zituen. Nik esan dudan bidetikBainuetxeko estaziora joan, trena hartu eta Azpeitira. Niritokatu zait garai hartan egiten zen guztia egitea: astoare-kin Zestoara joan enkarguak egitera, Azpeitira saltzera...Orain Hego Amerikako erreportajetan azaltzen diren be-zala, trena oiloekin eta konejuekin-eta beteta, ba horrela-xe.

AZPEITIKO BIDEA ONDO IKASI ZENUEN, HAN SEGI ZE-NUEN IKASTEN.

Hamalau-hamabost urterekin bizitza gehiago eginnuen Azpeitian Zestoan baino. Institutura joan nintzeneta batxilerra bukatu arte hantxe. Gero, ez nekien garbizer egin. COU egitera Donostiara etorri nintzen eta garaihartan nik uste dut fakultate publiko bakarra Zuzenbideazela.

ELIMINAZIOZ IKASI ZENUEN ZUZENBIDEA, BERAZ?El que puede puede y el que no puede a Derecho esaten

zen orduan. Ez zegoela oraingo aukerarik, alegia. Bainagustatzen zitzaidan. Hala ere, aukera eduki banu historia,literatura, edo beste zerbait ikasiko nuen beharbada.

ETXEKOEK ASKO LAGUNDU AL ZIZUTEN?Etxean ez zegoen niri laguntzeko aukera handirik. Ez

dut esango ez zidatela lagunduko behar izan banu, bainaneuk ere ez nuen gehiegi eskatu. Estudiante denbora guz-

ERDARAZ BA AL ZENEKIEN ORDUAN?Eskolan hasi nintzenean ez, jakina.

Etxean beti euskaraz eta Aizarnan ezzen besterik aditzen. Eskolan hasikoginen erdaraz.

EGURRA ‘BEHAR IZAN’ AL ZENUTEN

IKASTEKO?Nik uste dut, horregatik, ezetz. Ez

dut oroitzen behintzat. Ez zuten eus-karaz egiten uzten baina eraztun-kon-turik eta ez dut oroitzen. Errieta baibaina hori ere neurrian; gu behin ereez ginen iritsi elkarrekin erdaraz egite-ra, ezta eskolan ere. Lagunekin betieuskaraz.

ZER JOLAS ZENITUZTEN?Jolasa, bakarra: pelotan herriko pla-

zan. Ez nintzen oso ona, behin ere eznaiz izan kuriosoa kirolerako.

ETA ESKOLATIK KANPOKO ORDUAK

ZERTAN EMATEN ZENITUZTEN?Ba mutilkoskorren betiko kontuak,

errekara joan eta arrantzuan, eskuekinhori bai, kainaberarik eta horrelakorikez genuen guk, txori habi bila eta ho-rrela (kar, kar, kar...). Gaur ere horrelaizango dira gutxi gorabehera, ezta?

UME GARAIKO OROITZAPEN ONA AL

DUZU?{Denbora hartzen du pentsatzeko}

Ez daukat oroitzapen txarrik, baina be-no, gehiegi ere ez dut idealizatuko.Nik uste dut oraingo mutilkoskorrakhobeto bizi direla.

URTAINEN GARAIA, UDAKO KANPO-TARRAK... HARRAPATU AL ZENUEN HO-RI DENA?

Bai, klaro. Zestoara, hala ere, feste-tan eta enkargutan baino ez ginen joa-ten.

OINEZ JOATEN AL ZINEN?Beti. Nola joango ginen ba bestela!

Galtzadatik joaten ginen, mundu guz-tia hortik ibiltzen zen. Zestoan batik ···

tian lanean jardun izan naiz. Diren lan guztiak probatuditut: euskarako irakaslea, gasolinerako langilea, Pariseraeta Genevara (Suitza) ere joan nintzen udara batzuetanlanera...

SOSAK ATERATZERA ETA FRANTSESA IKASTERA?Bai, eta abentura bila. Orain baino gehiago egiten zi-

ren horrelakoak garai hartan.

PARISEN HARRAPATUKO ZENUEN 68KO ONDORENA...Ez genuen Parisen ezer asko ikusi, lana egiten genuen

8-9 ordu egunean; aireportuan, maletak autobusean sar-tzen. Gero Genevan ere izan nintzen, kozinero.

BAINA BA AL ZENEKIEN BA SUKALDEAN?Mokofinentzako lanak egiten ez nintzen ibili! Gene-

van Leman aintzira dago eta bertakoa bezala saltzen zu-ten arrain bat prestatzen nuen, pare bat buelta eman etakito, gainera arrain hura Kanadatik ekartzen zuten.

PARIS BESTE MUNDU BAT IZANGO ZEN...Ba ez, ez. Aizarnatik Azpeitira joatea bezala zen, Pari-

sera joan eta hemengo jendearekin ibiltzen ginen. Ez gi-nen nahasten frantsesekin.

ORDURAKO GRINA POLITIKORIK BA AL ZENUEN?Garai hartan politikarako ardura orain baino askoz

gazteago etortzen zen. Ni ez nintzen arrazoi politikoen-gatik joan, diruagatik eta abenturagatik baizik, bainaideia batzuk banituen ordurako. Parisen denetik zegoen,hemen baino gehiago, troskistak, maoistak... karta osozabala zen. Ni Bandera Roja-ko jendearekin elkartu nin-tzen. Alderdi komunista zen, PCko banaketa uste dutzela, batik bat Katalunian zegoena. Orduan oso inpor-tantea zen.

MUGIMENDU PIXKA BAT BAZEN ORDUAN PARISEN…Beno, bueltatu nintzenean, hemen ez zegoen Bandera

Rojarik, eta Alderdi Komunistan sartu nintzen. Beti izannaiz... nola esplikatuko dut ba... pragmatikoa edo eszep-tikoa. Behin ere ez zait gustatu ideologia erradikala,nahiz eta orain ematen duen Alderdi Komunista ezkermuturrean dagoela, garai hartan komunista izan zitekeenmoderatuena zen.

KAR, KAR, KAR...Bai ba; FRAP, ETA, troskistak, maois-

tak... komunistak ezkerreko eskubia gi-nen! Garai hartan PSOE ez genuen eza-gutzen.

PCTIK PSOERA NOIZ ALDATU ZI-NEN?

Frankismoaren azkeneko urtetan al-derdi komunistak inportanteak zirenprintzipio batzuk baztertu zituen, pro-letalgoaren diktadura eta horiek… Al-derdi komunista eta sozialismo demo-kratikoa apartatuta egoteak niretzat ezzeukan zentzurik. Koherentziaz PSOErasartu nintzen. Garai hartan komunistakgehiago ziren sozialistak baino.

MAOISTEKIN, TROSKISTEKIN... JENDE

HORREKIN IZAN AL ZENUEN HARREMA-NIK?

Batik bat fakultatean. Baina ez naizbehin ere izan ez abertzalea, ez nazio-nalista, ez ezker muturrekoa... “Espai-nolista”, erreformista izan naiz erreme-diorik gabe. Beno, espainolistarena esa-teko modu bat da. Lehen hala esatenzitzaigun. Esan nahi nuke, adibidez,ezagutzen dudala jende asko ni alderdikomunistan nengoenean ETAkoak zire-nak eta gaur egun PPn daudenak, esku-bian daudenak. Jende asko aldatu eginda, orain inor ez da ezker muturrekoa,troskista batzuk geratzen dira, bainamaoistak, Partido del Trabajo, RT... ho-rietakorik ez da gelditzen. Horietako as-kok uste dut eskubitik pasa nautela etani beti gutxi gorabehera toki bereanegon naiz.

DENA DELA, ORDUAN NAHIZ ETA DI-FERENTZIA INPORTANTEAK EDUKI ETA

ZU ABERTZALE EZ SENTITU, IGUAL

GEHIAGO ZEN BATZEN ZINTUZTENA BA-NATZEN ZINTUZTENA BAINO.

Diferentzia hori batik bat gero sortu-takoa da, abertzaleak bai eta abertzaleakez… Esate baterako, garai hartan auto-determinazioa defendatzen zutenak guginen eta defendatzen ez zutenak ETA-ren inguruan zebiltzanak. Orduan auto-determinazioa defendatzea ia-ia Euskadi

···

JESUS EGIGUREN IKASLE GARAIAN

ELKARRIZKETA PSE-EEREN DONOSTIAKO EGOITZAN EGIN GENUEN.

traizionatzea zen. Autodeterminazioa marxistenerrebindikazioa zen, errebindikazio ‘espainolista’ETAkoentzat. Autodeterminazioa defendatzenzuten troskistek, maoistek... eta beste denek in-dependentziaren alde egiten zuten.

DENAK ALDATU ZARETE ORDUAN.Guk autodeterminazioa utzi dugu eta besteek

hartu dute.

ALDERDI KOMUNISTAREKIN HARREMANETAN

HASI ETA PIXKANAKA SARTU ZINEN POLITIKAN

ALA BURU-BELARRI?Buru-belarri. Fakultatean nenbilela Donostiako

Alderdi Komunistako gazteen taldeko arduradunizan nintzen. Frankismoaren azkeneko urtetan.

DENA KLANDESTINITATEAN. ARRISKURIK PASA

AL ZENUTEN?Nire bizitza klandestinoa izan da dena. Klan-

destinitate batetik beste klandestinitate baterapasa naiz.

URTEREN BATZUK LASAI BIZI IZAN AL ZENI-TUEN?

Ai!, lasai-lasaiak ez. Dena dela gerora sortu etahazi da diferentzia hori, gaur dagoen hesi hori.Frankismoaren azkeneko urteak ez ziren haingogorrak izan. Beharbada ETAkoek okerrago pa-sako zuten, baina komunista edo sozialista izan-da, gutxi gorabehera erregimena konturatuta ze-goen alderdi horiek laster legalak izango zirela.Hortik irten eta segituan berriz ere ia-ia klandes-tinitatera. Akordatzen naiz nola 1980an, Urre-txura joan behar izan nuen, hil zuten PSOEkoaurreneko afiliatuaren (German Gonzalez zu-maiarra) gorpua identifikatzera.

ORDUAN EMAN AL ZEN SALTOA?Orain PSOEkoa edo PPkoa bazara kontuz ibili

beharra daukazu, orduan ez genuen horrelaikusten, hainbeste ez. Dena dela, ez da errazaizan politika niretzat. Aitak esaten zuen bezalaofizioa ikasi banu, hobeto. Lasaiago biziko nin-tzateke.

EDUKI DUZU AUKERA, ZERGATIK EZ DUZU

UTZI? BURUTIK PASA AL ZAIZU?Ez. Adin honetan honezkero mila konpromiso

dauzkazu. Nire bokazioa Zuzenbideko fakultate-an irakasle izatea zen. Eta politika aukeratu dut,dudarik gabe, konpromiso bezala, baina ez zennire asmoa politika ofizio izatea.

KONPROMISOA ZEREKIN?Ideia batzuekin. Gainera, orain bizi dugun

egoerarekin, ez daukazu uzterik politika, eutsiegin behar duzu.

HEMEZORTZI URTE EGITERAKO ATERA ZINEN.ZENBATERAINO MANTENDU DUZU HARREMANA

AIZARNAREKIN?Beti joan izan naiz Aizarnara, garai batean as-

tero. Baina ama hil zen, eta gero aita. Gurasoen ···

9EELLKKAARRRREEKKIINN GGAALLTTZZAAAANN GGOORRAA

Aspaldian ez diat hire berri zuzenik, baina elkarrekin izandako bizibideeta harremana gogoan diat eta hori beti horrela izango duk, bizi naizenartean.Elkarrekin joan gintuan Azpeitira batxilergoa ikastera. Elkarrekin etorriizan gintuan bost urtez, egunero-egunero, Xardoren taxian. Eta azkene-ko urtean ere elkarrekin egiten genian etxerakoa. Urola trenean bainue-txeko geltokiraino eta ttipi-ttapa, oinez gero, Akuan barrena galtzaa za-harrean gora. Biok Aizarnara; hi Agiñara eta ni Kantoikora. Elkarrekinjoan gintuan Donostiara ikastera, han banatu zituan gure bideak bainaelkarrekin emandako pausoak ez zituan alferrikakoak izan.Egunkarietan maiz ikusten haut. Behin galdera bati erantzunez-edo esa-ten huen hire jarrera edo karakterrari buruz perseverantea haizela, etapentsatu nian joño!, ba horretan arrazoi dik; setatia haiz heure arra-zoiak defendatzerakoan. Horregatik iritsi duk Aizarnako Agiña baserrikobenjamina, Elkarte Autonomoko Alderdi Sozialistako Lehendakaritzara.Hala ere, gustatuko litzaidakek zazpi herrialdetako Alderdi SozialistakoLehendakari izango bahintz lehenbailehen. Beste oilar batek joko ligukekukurruku euskaldunoi. Bitartean eta zorterik onena opaz utzi iezadak Xenpelarrekin batera es-katzen, “hator gure kalera, baserritar legera, musika hoiek utzita,..∑.”,zenbat eta lehenago bakean utzi (hik eta nik ezagutzen ditugun horiek)orduan eta hobeto izango duk eta.Guk antolatu behar diagu gure bizitza eta gure etorkizuna, nahi dugunedo ondoen iruditzen zaigun eran, nahi dugunarekin eta nahi dugunbezalako elkartasun edo elkarlanean.Orain, hori bai e,GORA AIZARNA ASKATUTA eta GORA AIZARNARRAK!!

ZUTIK, ESKUINETIK HASITA BIGARRENA DA TOMAS, OKERKA DAGOENA. JESUS BERRIZ EZKERRETIK HASITABOSGARRENA DA, IRAKASLEAREN ONDOKOA

TToommaass AArrrriizzaabbaallaaggaa ((11995566--IIIIII--2233)). Lasaoko Lar baserrian jaio zenbaina hamabost urteak arte Aizarnan hazitakoa da. Batxilergoa egin osteanZuzenbidea ikasten hasi zen. Gero ordea ikasketak utzi eta Egin egunkarikopertsonal arduradun aritu zen lanean. Gaur ardura horixe bera duGaran.Zortzi urtez HBko zinegotzi izan da Lasarten.

TOMAS ARRIZABALAGA

etxea falta da, anai-arrebek beren fami-liak dauzkate eta gutxiago joaten naiz.

ZER DIOTE AIZARNARREK ZURE LANBI-DEAZ?

Harreman gehiegi ez dut izan, oso lo-tsatia naiz, jende askoren ondoan ibil-tzekoa ez naiz behin ere izan. Pixka batbakartu egin naiz, baina ez da izan arra-zoi politikoengatik, nire izateko modua-gatik baizik.

EZAGUTZEN ZAITUZTEN AIZARNARREK

ZER DIOTE, ORDEA?Ikusten nautenean ez dut uste politi-

karia ikusten dutenik, beren laguna bai-zik.

ZUEK BIZI IZAN DUZUEN EGOERAK ETA

BIZI DUZUENAK NORBERAREN BIZITZA

GOITIK BEHERA BALDINTZATZEN DU. AI-ZARNARA JOATEKO ERAGOZPENA IZAN AL

DA?Pixka bat bai, baina ez gehiegi. Jende-

ak igual pentsatuko du eragin handiadaukala. Egia esan, pixkanaka-pixkanakaneurri batzuk hartzen zoaz, baina ezarriskua dagoelako, ohitura batzuk bar-neratzen dituzulako baizik. Beti joanizan naiz Aizarnara eta orain ere Aizar-nakoa kontsideratzen naiz.

ZURE BURUA HALA AURKEZTEN AL

DUZU?Horixe. Zer esango dut ba? Aizarna-

koa!

ZERGATIK DAGO IDEOLOGIKOKI ZU

BEZALAKO HAIN JENDE GUTXI AIZARNAN

EDO ZESTOAN? ZERGATIK DIRA ETORKI-NAK GUTXI HORIETAKO GEHIEN-GEHIE-NAK?

Arrazoi soziologikoengatik. PPkoa erejende gehiago egongo da...

HORIEK ERE RARA AVIS DIRA.Hainbeste aldiz egin didate galdera

hori... eta nik ez diot sekula zentzugehiegirik ikusi. Ni ez naiz sozialista edokomunista egin inguruko jendea komu-nista edo sozialista zelako. Eboluzio per-tsonalagatik izan da. Horregatik, Aizar-nakoa izan edo Berlinekoa izan berdin-tsu da inguruak baldintzatu ez baldinbazaitu. Ni sartu nintzen garaian apenaszegoen sozialistarik hemen inguruan,Odon Elorza eta beste lauzpabost.

ZER PENTSATURIK EZ AL DU EMATEN

NORBERAREN SORLEKUAN OSO-OSO GU-

···

"Frakasatuasentitzen

naiz”

TXIK PENTSATZEA NORBERAK BEZALA?Keba.

ZU EUSKALDUNA ZARA, EUSKALTZALEA ERE BAI?Bai.

ETA ZUEN ALDERDIA?Aukera politiko bat hartzean zenbaitentzat inportan-

tea izango da zer iritzi duen alderdi horrek euskarariedo euskal kulturari buruz; nire kezkak beste batzuk zi-ren... Garai hartan ezkerrekoa izateak zentzua zuen.Gaur eskuina eta ezkerra zer den mahai gainean dagoeneztabaida da, baina garai hartan ez. Beste arrazoi ba-tzuen arabera egiten zen aukera politikoa. Uste dut eus-kaldun jende gehiago ginela ezkerreko alderdi 'espaino-letan', alderdi abertzaletan baino. Gerora ezkerreko al-derdi horiek desagertu egin dira; Movimiento Comunista,Partido del Trabajo... esan nahi dut, garai hartan ez zelahain arraroa Aizarnakoa izan eta alderdi ez nazionalistabatean egotea. Seguru asko Zestoan bertan MCEko mi-litanteak inportanteagoak ziren ETAkoak baino.

EUSKARAREN AURREAN BESTE LEHENTASUN BATZUK

ZENITUEN ORDUAN... ETA GAUR EGUN NOLA BIDERATZEN

DUZU EUSKARAREKIKO KEZKA, EUSKALTZALEA BALDIN

BAZARA?Nik uste dut gaur egun Euskadik badituela tresna

guztiak euskara eta bere kultura defendatzeko eta lan-tzeko. Garai batean euskaltzale izatea obligazioa zen,euskara, orduan esaten zen bezala, kinka larrian zegoe-lako, baina gaur egun badu gobernua bere defentsara-ko... Nik ez dut sentitzen obligazio pertsonalik munduhorretan militatzeko. Interesatzen zait gustatu egitenzaidalako, baina ez arrazoi politikoengatik.

ETA EZ AL DUZU SENTITZEN BEHARRIK, ZURE JARDUN-BIDE POLITIKOAN IRITZI ARTIKULU BAT IDAZTEKO OR-DUAN EDO PARLAMENTUAN HITZA HARTZERAKOAN, EUS-KARAZ EGITEKO?

Gure belaunaldiko jendearentzat gauza bat da euska-raz hitz egitea eta irakurtzea, eta beste gauza bat daeuskaraz idaztea. Eskolan behin ere ez dugu euskararikikasi. Euskara ikasi dugu etxean, kalean, eta, gero, be-harbada, liburutan. Nik behintzat ez daukat erraztasu-nik euskaraz idazteko.

BESTE KONTUETAN ZURE BURUA JANTZI DUZUN MO-DUAN ZERGATIK EZ TREBATU EUSKARAZ IDAZTEN?

Badago beste jende asko euskaraz idazten duena,zertarako nik? Erdaraz eta kito.

HORI ERE PRAGMATISMOA DA, EDO ZER DA HORI?Nik uste dut gure belaunaldiak ohitura hori gaztetan

ez hartu izanagatik gertatzen dela hori. Orain euskarazidazten hastea pixka bat artifiziala litzateke.

SEME-ALABARIK BA AL DUZU?Bai.

ETA BERAIEK?Hiru dauzkat eta hirurek euskaraz hitz egiten dute.

Nirekin ere euskaraz egiten dute, jakina. Hi, ni Aizarna-koa nauk, e!

euskalherrikogatazkaz

ETAk su-etena iragarri zuen egunetikelkarrizketarik eman gabe zegoen Egiguren.Elkarrizketarik eskaintzen ez duen arren bereizena prentsan egunero ateratzen da bakeprozesuari lotuta. Denek nahi berekin etaberak gu bakarrik aukeratu gaitu. Eta esandigu Aittolazarren daudela prozesuarenaurrekariak, makina bat aldiz egin omenzituzten han baba-janak, ‘sukalde lanean’ arizirela. Baina su-etena utzi du ETAk, etaAittolan mahaikide zuena kartzelan sartudute. Ezin duela sinetsi, lur jota dagoela etaetorkizunaz pesimista dela esan digu.

Komuni-kabideekdiotena dazu erdi-er-dian egon

zarela gauzak konpontzeko ahaleginean. De-na zeharo okertu den honetan, nola sentitzenzara?

Pertsona bezala frakasatua sentitzen naiz. Nikuste dut nire belaunaldiko edozein politikok ikuste-ko falta duen bakarra dela bakea Euskadin. Ikusi dudena, frankismoa erortzen, autonomia erdiestea,gero Alderdi Sozialista irabazten, gero PP lekukoahartzen... Bakar-bakarrik bizitzan falta zaiguna dabakea ikustea.

Nik itsu-itsu sinesten nuen oraingo honetan benetan zihoala.Gauza okertu egin da eta zentzu horretan izugarrizko frustrazioasentitzen dut. Eta ezin dut ia sinestu honek hain gaizki bukatu be-har zuenik, baina...

ERABAT ETSITA ZAUDE EDO ORAINDIK LANEAN JARRAITU BEHAR

DUZU?Ez, etsita behin ere ez, baina... uste dut egundoko aukera zegoe-

la gauzak ondo bukatzeko bai ezker abertzalearentzat bai abertzaleez garenontzat... enfin, konpromiso plural bat lortzeko posibilitateazegoela eta konpromiso horren barruan ETAren inguruan egon denjendea gizarteratzeko aukera ere bazegoela. Aukera hau galtzenbaldin bada beharbada etorriko da besteren bat, baina baten batekpentsatzen badu nahiz eta oportunitate hau galdu bi urte barru ahalizango dela, nik uste dut oso deskuidatuta dagoela. Espainiako poli-tikaren eboluzioa, Europakoa, terrorismo islamiarra... horiek denekhemendik aurrera oso zail egingo dute hemengo arazoa elkarrizke-taren bidez konpontzea oportunitate hau galtzen bada.

ZUK EGIN ZENITUEN ADIERAZPEN BATZUK GATAZKAZ LEHENAL-DIAN HITZ EGINEZ, IRAGANEKO GAUZA BALITZ BEZALA.

Bai, nik uste nuen oraingoa benetakoa zela. Eta neure arrazoiakneuzkan, jakina, hori pentsatzeko.

ORAIN, ORDEA, EZ ZARA LEHENALDIAN HITZ EGITEN ARI, EZ ZA-RA OPORTUNITATEAZ IRAGANEKO ZERBAIT BALITZ BEZALA ARI.

Su-etena apurtu da, elkarrizketa ere bai. Baina oraindik ikusi eginbehar da zer gertatzen den. Nik iritzi oso pesimista dut, dena dela.

ZURE HELBURU NAGUSIA GAUZAK HITZ EGINEZ KONPONTZEA AL

LITZATEKE?Bai.

ZERBAIT ERANTSI NAHI AL DUZU?Urtebete nago elkarrizketarik eman gabe. Azkenekoa tregua

eman zen egunean izan zen, El Diario Vascon. Eta harrezkero ez duthitz egin mundu guztiak gauza beraren gainean galdetzen didanarren. Eta nola ez daukadan kontatzerik zer pasa den eta zer ezden pasa...

BESTE BATZUK KONTATU DITUZTE.Bai, baina... esate baterako gaur (2007-06-17) bertan ikusi dut El

Mundon orain hamabost egun ez dakit zein diplomatiko ETArekinegon zela eta... dena gezurra da. Su-eten honen aurrekariak, asko,Aittolazarren daude. Zestoako partean dago hori, ezta?

AZKOITIA DELA USTE DUGU...Zestoa zela uste nuen nik, baina mugan behintzat... irakurriko

zenuten nola ‘hau’ Otegi eta nire artean hasi zen Elgoibarko baserribatean eta abar... Ba baserri hori Aittolazar inguruan dago. Nekaza-ritza ekologikoa egiten duen baserri bat da, Txillarre du izena. Etahortik joaten ginen askotan babak bazkaltzera Aittolazarrera, ber-tan dagoelako.

BIOK MANO-MANO?Denok hor ibiltzen ginen, han nola ez zen inor izaten gure bila

(kar, kar, kar). Horregatik joaten naiz orain sarri Aittolara, ohiturabihurtu zelako. Barojaren ipuin ezagunenetako batean joaten damediku bezala hara eta...

"Frakasatuasentitzen

naiz”

·

11

euskalherrikogatazkaz

J on ar tano, on in t za i rure ta

ikusiko genuela zer zen eta gero, ba,erabakiko genuela. Eta han jarraitzendugu.

Itziar Larrañaga. Ni aurtengo ikas-turte hasieran hasi nintzen. Ikustennuen zestoarrak ere bazebiltzala Txo-larten eta egun batean bertara joan etakonturatu nintzen oso gustura senti-tzen nintzela haiekin eta oso giro poli-ta zegoela.

Zer da zuentzat, lana, aisialdiabetetzeko modu bat? Badaukazuen ikasketekin nolabaiteko lotu-rarik?

I. L. Aisialdia da azkenean, ez garalangileak eta ez gara profesionalak. Ja-kina, borondatezko zeregina da.

E. Z. Nire kasuan bai, badu loturanire ikasketekin, baina borondatezkolana, e! Hezkuntza berezia ikasi dut etaasialdiarekin lotutako zerbait egiteko-tan, ba, lotura izatea nahi nuen.

G. L. Nik gizarte hezkuntza ikasidut eta badauka lotura, baina ez zuze-na. Niretzat denbora librea bizitzekobeste modu bat da, eta askotan beraiekbaino hobeto geuk pasatzen dugu.

E. U. Nire ikasketekin ere ez dagozuzenean lotuta, Lehen hezkuntza eginbaitut. Eta hemen hemezortzi urtetikgorako jendearekin elkartzen gara. Bes-telako gauza bat da, baina aberasgarria.

Gaur egun jendeak diruagatikegiten du lana eta askotan baitahorrelako ekimenak ere: aisialdiadela, elkartasuna dela…zer iritziduzue horren inguruan?

E. Z. Nik ondo ikusten dut aisialdiaborondatezkoa izatea. Soldata bat jarri-ko balitz mundu guztia apuntatuko li-tzateke, eta jendea orduari begira jarri-ko litzateke eta nire ustez, barrutik ir-ten behar zaizun kontu bat da.

E. U. Egia da, baita ere, borondatekontua krisian dagoela.

G. L. Nire ustez begiraleon arteandagoen giro onik ez legoke pagatutabalitz. Boluntarioa da, ahal duguneanjoaten gara, nik ezin badut bestea joan-go da, elkarri txandak aldatzen dizkio-gu… baina egia da monitore falta izu-

Txolarte 1972an sortu zen, aisialdi arloan ga-bezia nabari zelako. Adimen urriko pertsonek laneta eskola orduetatik kanpo etxean gelditzeko ohi-tura zuten. Hutsune hori betetzeko aisialdirako zer-bait prestatu beharra zegoelako sortu zen taldea.HELBURUAK:

Giza integrazioa: aniztasuna errealitate bat da, etahori errespetatu beharra dago.Adimen urriko pertsonak, pertsona oso bezalaikustea.Aisialdi ekimen eta jarduerekin, adimen urriko per-tsonen gaitasun fisikoak eta mentalak lantzea.

Azpeitiko taldea izan arren, badira lanean dabiltzangure herritarrak ere, eta beraiengana jo dugu Txo-larte hobeto ezagutu asmoz.Esti Zabala, Itziar Larrañaga, Eneritz Urbieta etaGurutze Lopetegi.

Nolatan hasi zineten Txolarten lanean?Esti Zabala. Ni lagun batek esan zidalako. Beno, nik

berez nahi nuen horrelako zerbaitetan sartu, baina ez ne-kien Azpeitian horrelakorik zegoenik ere. Lagun horrekaipatu zidan han zebilela, eta halaxe, egun batean hara jo-an nintzen zer zen jakitera. Eta poliki-poliki bertan inte-gratzen hasi nintzen…

Gurutze Lopetegi. Ba, ni Estik harrapatu ninduen.Behin kalean topo egin, argibideak eman zizkidan, eta in-teresatu egin nintzen. Gero, begirale falta zutela eta, ani-matu egin nintzen. Beno, bakarrik baino nahiago norbai-tekin hastea eta Ainitze konbentzitu nuen.

Eneritz Urbieta. Pentsatu genuen lehenengo egunean

“Asko begiratu arren, ez nauzu ikusten”TXOLARTE. ATZEGIREN BARRUAN AISIALDIRA ZUZENDUTAKO TALDEA

begiratuko diozu, baina inoiz ez zara inte-resatuko zer egiten duen, zer moduz dago-en, zer lan egiten duen… pertsona normalabezala ez duzu ikusten. Eta pertsona ho-rrek, guk bezalaxe, ezaugarri positiboak di-tu, gu bezala lanera joaten da, denbora li-brea dauka… Ikusi egiten ditugu, baina ez

ditugu ezagutu nahi.Lana egiten dute, orduan, gehienek. Badute koa-

drilarik?E. Z.Tailerrera joaten dira gehienak, Gureak-era Az-

koitira. Eta ezintasun handia dutenak eguneko zentroe-tara joaten dira. Han, eguneroko bizitza normala egitensaiatzen dira; gosaldu, erosketak egin…

I. L. Gehienentzat Txolarte da beraien koadrila. Ba-daude batzuk beraien koadrila dutenak baina gutxi dira.

Zer ematen dizue zuei Txolartek?G. L. Ni pertsonago sentitzen naiz. Guk gure artean

aurreiritzi pila dauzkagu, eta haiekin arratsalde bat ego-ten zarenean deskonektatu egiten duzu. Horren munduperfektuan bizi dira, inguruko arazo denak ahaztuta! Etaegunero lanera joan behar dute eta kobratzen duten di-rua gure laurdenera ere ez da iristen, baina daukaten gu-txirekin ze felixiano diren!

E. U. Guk baloratzen ez dakigun gauzekin beraiekdisfrutatu egiten dute. Trago bat hartzea, dantza egi-tea… Eta, baita ere, konturatu gara hara joaten garenetikkariñosoago garela. Haiei besarkada ematea oso errazateratzen zaizu. Beste pertsona batzuekin ez zara hainerraz askatzen.

E. Z. Niretzat eskape bat bezala da. Bete egiten nau-te, gustura nago eta ahaztu egiten ditut arazoak.

G. L. Jasotzeko ere bai eta emateko ere bai. Hainmaitagarriak dira, ba azkenean kutsatu egiten zaituzte.

E. Z. Gure alde ona ateratzen da. Askotan beste ba-tzuekin adierazten ez duguna, ba, haiekin bai. Bestelabaino autentikoagoak gara.

E. U. Naturalagoak.G. L. Gizarte honetan lau pareten artean gaude eta

hor sartu behar garabestearen berdinaizateko. Haiekin za-ren bezalakoa zara.

Zer esan nahidiezue jendeariTxolartetik?

Ez da talde itxibat, irekita gaudebeti. Ikusi eta gusta-tzen bazaizu ondo.Bakoitzak ahal due-na ematen du. Be-raz, mundu guztiaegun batean harajoatera gonbidatzen dugu. Jende asko pasa da Txolarte-tik, batzuk geratzen dira beste batzuk ez… Ez dagoinongo konpromisorik… kuriositatea duenak, eta bereburua gehiago ezagutu nahi duenak bisita gaitzala.

garria dagoela. Hori esaten digute Atze-gin. Urtero pasatzen dituzte unibertsita-teak eta eskolak hitzaldiak emanez. Az-ken finean, lotura duelako, curriculume-rako balio dizulako eta abar, eta halaere ezin lortu jendea. Adibidez, orainudan hamabost eguneko oporrak egite-ko zertxobait ordaindu egiten zaie begi-raleei. Aurten Tarragonara bidaliko gai-tuzte. Abuztuaren lehenengo hamabos-taldian tokatzen zaigu guri jeneralean.Larunbatekoak ateratzen dira, bainaudan jendeak oporrak nahi ditu edo la-na egin behar du. Ikasleak gara eta udaaprobetxatzen dugu, ahal den lanikgehiena egin eta dirua irabazteko.

Zer egiten duzue larunbatetan?E. U. Ba, hiru hilabete lehenagotik

programa prestatzen dugu. Larunbaterohainbat ekintza egiten ditugu. Eskula-nak egin, Zumaira joan paseatzera,inauterietan mozorrotu, Loiolara joantxokolatea eta txurroak jatera… Gehie-netan, aktibitateren bat egin eta kalerajoaten gara pote batzuk hartzera; be-raiek ere beste edozein bezala ibili nahidute.

G. L. Gure lema nagusia integrazioada. Larunbat arratsaldetan koadrilan el-kartzen garenean kalera atera eta potebatzuk hartzera joaten gara, ezta? Etaberaiek zergatik ez? Jeneralean taldehandia elkartzen gara eta tabernan de-nak batera sekulako eskandalua izatenda, baina badaude hiru edo lau taberna,oso-oso integratuta sentitzen direnak.Bertako kamareroarekin, jendearekin…koadrilan egiten ditugun planak beraie-kin egitea lortu nahi dugu.

I. L. Eta beraiei gehien gustatzenzaiena da poteatzea eta jatea. Orduanbeti kristoren merienda egin eta gerokalera joaten gara

Aurtengo Atzegiren leloa: ‘Askobegiratu arren ez nauzu ikusten’Zer esan nahi du?

E. Z. Ba, asko begiratzen diezu, bai-na ez duzu beraien barrua ikusten.

G. L. Lau pertsonatik bat bereziabaldin bada, seguru lehenengo aten-tzioa hark emango dizula eta mila aldiz

1

3

MARGARI EIZAGIRRE

auzu ikusten”ENDUTAKO TALDEA

GAUZATUTAKO EKIMENAK

Etxeratek hauteskundeen aurretik,presoen eskubideak onartzeko deka-logo bat prestatu zuen eta EA, EAJeta EAE-ANV alderdietako hautagaiguztiei pasa zien maila pertsonaleankonpromisoak hartzeko. Dekalogohorretan, euskal presoei aplikatzenzaizkien salbuespen neurriekin (saka-banaketa, bizi osorako espetxe zigo-rrak…) amaitzeko eta presoak EuskalHerriratzeko konpromiso pertsonalakhartzera animatzen zituzten hautagaiguztiak.Dekalogo horretan, euskal presoenoinarrizko eskubideak bildu zituzten,honako hauek besteak beste: tratuduin eta begirunezkoa jasotzeko es-kubidea, hau da, tortura eta tratutxarrik ez izatea; isolamendurik ezeta ezta jipoirik ere; osasun eskubi-dea; komunikazio eskubidea, hau da,interbentziorik ez eta ezta murrizte-rik ere; euskaraz komunikatzeko ereaskatasuna izatea, hizkuntz eskubi-dea; hezkuntza eskubidea; amatasuneta aitatasun eskubidea, hala nola,presoak ama izateko eskubidea iza-tea duintasun osoz, aitarekin komu-nikatzeko trabarik ez izatea eta espe-txe barruan umeen bizitza kalitatea-ren errespetua; eta azkenik, EuskalPreso Politikoen Kolektibo gisa, Eus-kal Herrian eta elkarrekin bizitzekoeskubidea izatea.Bestalde, Etxeratek hileko azken osti-ral guztietan elkarretaratzea egin ohi

ETXERAT 2001ean sortu zen, eta Zestoan ere urteberean eratu zen taldea. Etxerat, nazio mailako el-kartea da. Aurretik elkarte horren funtzio bera bete-tzen zuten bi elkarte zeuden Euskal Herrian: Senide-ak Hego Euskal Herrian, eta Gureak Ipar Euskal He-rrian. Etxerat sortu aurretik, Senideak taldeanhainbat zestoar ere baziren.

Etxerat elkartean herriko presoen senideak eta lagu-nak elkartzen dira, eta tartean daude Zigor Plazaolaeta Itziar Arrizabalaga. Horiek azaldu dutenez, guz-tira bost lagun edo elkartzen dira hamabosteanbehin ekimenak antolatu eta presoen egoerari buruzhitz egiteko. Eskualde mailan ere biltzen dira, etabaita nazio mailan ere. Nazio mailan, urtean behinbesterik ez dira biltzen eta ekitaldi horretan, urtekobalorazioa egiten dute.Etxerat apolitikoa dela azpimarratzen dute taldekokideek: “Helburu nagusia presoen alde lan egitea,presoen bizi baldintza egokiak bermatzea eta jasatendituzten eskubide urratzeak salatzea da”. Azken fi-nean, euskal preso politikoen eta iheslarien ahotsaizatea da Etxeraten zeregina.

e t x e r a t(Euska l e r r epresa l i a t u po l i t i koen s en i t a r t ekoak )

1

5du herriko plazan, presoen oinarrizko eskubideakbetetzea aldarrikatuz. Ordu erdiko ekimena izatenda eta herritar guztiei egiten diete deia ekimeneanparte hartzeko, “horrelako ekimenak dira bide baka-rra, espainiar gobernuari presioa egitea, euskal gizar-teak salatu egin behar du euskal preso politikoenegoera, azken finean gatazkaren ondorio zuzenakbesterik ez baitira”, azaldu dute Etxerateko kideek.Etxeetako leihoetako banderolak jartzea ere “oso ga-rrantzitsua” dela diote Etxerateko kideek. Bide batez,herritar guztiei deia egin nahi izan diete banderolak,herriko tabernetan edo Potxolonean erosi eta beraienetxeetako leihoetan jartzeko.

JUAN MARI IGARATAUNDI HOGEI URTE ESPETXEAN

Juan Mari Igarataundi presoa atxilotu eta espetxeratuzutenetik, hogei urte bete ziren ekainaren 15ean.2002an kondenaren hiru laurdenak bete zituen etagaur egun noiz aterako den espetxetik ez dakite. Ho-gei urte hauetan hainbat espetxe ezagutu ditu etaegoera gogorrak eta jasanezinak bizi behar izan ditubere etxetik milaka kilometrora. Bere emaztea, ItziarArrizabalaga, ikusi gabe, berriz, hamaika urte pasatuzituen, emaztea ere berarekin batera atxilotu eta es-petxeratu baitzuten.Urteurrena aitzakia hartuta, hainbat ekimen antolatuzituen Zestoan Etxeratek Amnistiaren Aldeko Mugi-menduaren laguntzarekin. Ekimen horien helburuaeuskal presoek egunero jasaten dituzten oinarrizkoeskubide urratzeen inguruan gizartea kontzientzia-tzea da.Hori izan zen txandakako elkarretaratzea antolatze-ko arrazoietako bat. Ekimen horrekin, herriko koa-drilek eta lagun taldeek egoeraren berri izan eta kon-promisoak hartzera animatu zituzten.

SAKABANAKETA: PRESIO BIDE GOGORRA

Euskal preso politikoen eskubidea da etxetik gertuenduten espetxean betetzea ezartzen zaien kondena,baina espainiar eta frantziar gobernuek indarrean du-ten politikak presoen nahiz senideen eta lagunen es-kubideak urratzen ditu etengabe.

Presoei, senideei eta lagunei presioa egiteko sistema dasakabanaketa eta presoei espetxe barruko baldintzakgutxi aldatzen zaizkien arren, psikologikoki presio itze-la egiten die Euskal Herritik milaka kilometrora egote-ak, astero bidean senide eta lagun ugari gelditzen baita.Gainera, sakabanaketaren bidez, eskubide asko urra-tzen dira: komunikazio eskubidea, osasun eskubideaeta hizkuntza eta hezkuntza eskubideak, besteak beste.Bestalde, 1996 arte, kondenatutako euskal preso politi-koek, preso sozialek baino kondena gogorragoak zituz-ten. Zigorrak betetzeko muga 30 urtekoa zen eta preso-ak zigorrak, ikasketekin, espetxe barruko ekimenetanparte hartuz edo baldintzapeko askatasunean kaleratuzmurriztu zezaketen kondena.1996an ordea, preso guztiei erredentzioak ukatzen ziz-kien kode penala jarri zen indarrean eta zigorrak osorikbetetzen hasi ziren. Gainera, beste bi muga jarri zituz-ten: 20-25 urte preso sozialentzat eta 30 urte euskalpreso politikoentzat.Lege horren azken aldaketak ordea, 2002-2003 urteetanegin dituzte, eta ondorioz, euskal preso politikoek biziguztirako kondenak bete behar dituzte. Hori dela eta,erredentzioak kondena osoari aplikatzen dizkiote etabaldintzapeko askatasunean ezingo dira kalera ateraeuskal preso politikoek. Gainera, hiru laurdenak zigorosotik kalkulatzen dira eta ez 20-30 urtetatik. Legearenazken aldaketa horrek, zigorrak betetzeko muga abso-lutua 40 urtera luzatu du eta presoek ezin dituzteEHUn ikasketak egin, UNEDen bakarrik egin ditzakete.

Egoera horren aurrean, Zestoako Etxeratek herritarguztiak animatu nahi ditu antolatzen diren ekimenetanparte hartzera eta bereziki hileko azken ostiraletan pla-zan egiten diren elkarretaratzetan parte hartzera.

NAIARA EXPOSITO ALBERDI

n s en i t a r t ekoak )

••GUZTIOK BAT ERAIKINA BOTA DUTE . GuztiokBat eraikina bota zuten orain aste batzuk. Ere-

mu horretan etorkizunean, 27 etxebizitza eraikiko dituz-te, orain arteko eraikinaren altuera errespetatuz. Arauordezkatzaileak aldatu aurretik, eremu horretan zortzietxebizitza eraikitzea aurreikusten zen.

••BABESTUTAKO APARTAMENTUAK BUKATZEAR

DAUDE . 2005eko azaroan onartu zuten SanJuan Zaharren Egoitzako eguneko zentroaren gaineanbabestutako lau apartamentu egiteko proiektua. 2006koekainean eraikitzen hasi ziren, baina hainbat arazoaktarteko, zertxobait atzeratu egin dira lanak. Hala ere,uda amaiera alderako apartamentuak amaituta izatea es-pero du Udalak. Bestalde, Gizarte Zerbitzuetako tekni-kariak dagoeneko babestutako apartamentuetako bizila-gunak onartzeko ordenantza prestatzen ari dira. Hor ze-haztuko dira bizilagunek bete beharreko ezaugarriak.Guztira lau apartamentu eraikiko dituzte: bi apartamen-tu 48 metro koadrokoak eta beste bi 55 metro koadro-koak. Bizilagunek elkarren arteko bizitza egiteko, erabi-lera anitzeko gela bat izango dute sarreran eta bulegobat ere izango da Udaleko gizarte laguntzailea joatendenerako.

••HAUTESKUNDEAK ETA ALKATE BERRIA. Maia-tzaren 27an izan ziren udal hauteskundeetan

boto gehien lortu zuen alderdia EAE-ANV izan zen, 824botorekin. Ondorioz, bost zinegotzi lortu zituen ezkerabertzaleko alderdiak. Bigarren indarra, EAJ izan zen 569botorekin. EAJ alderdiak, lau zinegotzi lortu zituen. Hiru-garren indarra, berriz, EA izan zen 412 botorekin, eta on-dorioz, bi zinegotzi lortu zituen.

Ekainaren 16an egin zen kargu hartzeko udalbatza-rrean, alderdi bakoitzeko hautetsiek, bakoitzak be-

re alderdiko zerrendaburuaren aldeko botoa eman zuen,eta ondorioz, gehiengo absoluturik izan ez arren, AlazneOlaizola EAE-ANVko zerrendaburua izango da datozenlau urteotan alkate.

••LILI JAUREGIAN HISTORIAURREKO MUSEOA

EGINGO DUTE Lili jauregian etorkizunean koka-tuko den historiaurrearen museoaren nondik norakoakaurkeztu berri ditu Ekain fundazioak. Ekainberri errepli-karen proiektuaren hirugarren fasean kokatzen da muse-oa, eta arlo horretako Gipuzkoa osoko museo garrantzi-tsuena kokatuko da. Ekitaldian, Ekain proiektuaren ai-tzindari Jesus Altuna, Gipuzkoako diputatu nagusi JoseJoan Gonzalez Txabarri, Eusko Jaurlaritzako Kulturasailburu Miren Azkarate eta Gorka Unanue alkatea izanziren. Txabarrik adierazi zuenez, 2007ko aurrekontua-ren egoera aztertu eta plangintza egokitu dute, lan guz-tiak eta proiektuaren bigarren fasea abendurako bukatu-ta egon daitezen. Oraindik bada lana egiteko, eta funda-zioak hartutako erabakiaren ostean, datozen urteotan,Lili jauregia, Lilibe eta inguru guztia egitasmo bakar ba-tean bildu nahi dira. Proiektu hori bultzatzeko, eta ze-hazki museoa Lili jauregian kokatzeko, Europako funtse-tatik 1,8 milioi euro jasoko direla adierazi du Gipuzkoa-ko diputatu nagusiak. Ekain proiektuko aitzindariarenhitzetan, Lili jauregiak «asko du erakusteko». Historiau-rreko museoa Lili jauregian kokatuko den arren, besteeraikin bat ere egingo dute errekaren alboan, «jauregianezin baita dena sartu». Historiaurrearen museoa Zestoankokatzeko hainbat arrazoi badirela nabarmendu du Al-tunak: «Zestoak historiaurreko ondare garrantzitsuak di-tu: Idiakaitz, Euskal Herri osoko aztarnategi zaharrena,Ekaingo santutegia eta Europa mailan ezagunak direnErralla eta Amalda aztarnategi paleolitiko garrantzitsuak.Hori guztiagatik eskubidea du Zestoak horrelako museobat edukitzeko».

u d a l e k o b e r r i a k

uzTTAAIILLAA

01 IIGGAANNDDEEAA

Zestoako Txirrindulari taldea Lizarrara zikloturis-ta, jubenil eta kadeteentzat.

7-8 AASSTTEEBBUURRUUAA

Asturiasera irteera asteburu pasa Agiro Mendi tal-deak antolatuta. Larunbatean mendi irteera, sagardotegianafaldu eta igandean Sella ibaia jeitsiko dute piraguatan.

09 AASSTTEELLEEHHEENNAA

Odol ateraketak anbulategian.

21-22 AASSTTEEBBUURRUUAA

Agiro Mendi Taldeak antolatuta Kantabriako Asonbailarara irteera asteburu pasa.

San Kristobalak Narrondon

06 OOSSTTIIRRAALLAA

20.00etan suziriak eta 22:00etan mus, partxis etaeskoba txapelketa.

07 LLAARRUUNNBBAATTAA

17:30ean ume jolasak eta txokolatada. 21:00etanafari herrikoia eta ondoren dantzaldia Jaione eta Jon trikiti-lariekin eta DJ saioa.

08 IIGGAANNDDEEAA

11:00etan Idiakaitz Txistulari taldea. 11:30ean zi-kloturista federatuen Larrazabal Igoera eta sagardo dasta-keta. 18:30ean herri kirolak eta Gorriti bere animaliekin.Arratsaldean eta 22:30ean Irati eta Iñaki trikitilariak.

10 AASSTTEEAARRTTEEAA

11:00etan meza eta kotxeen bedeinkazioa. ondorenedadetuentzat hamaiketakoa. 16:00etan puzgarriak eta22:00etan Irati eta Iñaki trikitilariak.

Karmengo Amaren jaiak Arroabean

13 OOSSTTEEGGUUNNAA

9:00etan bonbazoa. Jolasak egun guztian. 17:00etantxokolatada eta saribanaketa. 18:00etan: Poxpolo ta Mokolopailazoak. 19:00etan: pala txapelketako finala. 21:00etanafaria Ederki Elkartean tanborradan parte hartu behar du-tenentzat. 23:00etan tanborrada Zumai txarangarekin.00:00etan Ikurriña altxatuko da. Goizaldera arte, dantzal-dia Laotz taldearekin.

14 LLAARRUUNNBBAATTAA

Koadrilen eguna. 10:30ean koadrilen arteko sukal-daritza lehiaketa. 14:30ean bazkaria eta saribanaketa.18:30ean: Sakaren zezenak. 22:00etan, Punk kontzertua.23:30ean Drindots goizaldera arte.

15 IIGGAANNDDEEAA

Euskal Jai eguna (herritarrei baserritarrez janzteaeskatzen zaie) 12:00etan Meza Nagusia Arroa Beheko Abes-

a g e n d a batzarekin, artisau azoka, Idiakaitz Txistulari Taldea.18:00etan, asto proba Aizarnzabalgo gazteekin. Txori-zo eta sagardo dastaketa bertako sagardozaleekin.22:30ean Sahararen aldeko kontzertua LEOK’K talde-arekin. 24:00etan DJ Pajarito goizaldera arte.

16 AASSTTEELLEEHHEENNAA

6:00etan karroza herriko trikitilariekin.9:00etan baratxuri zopa. 12:00etan Meza Nagusia.Zestoako dantzariak eta Idiakaitz Txistulari Taldea.18:00etan, eskuz binakako pilota partida: Artetxe etaUrtubia, Beristain eta Segurolaren aurka.Ondoren,merienda mokoa, gosea pizteko.

17 AASSTTEEAARRTTEEAA

12:00etan herriko jubilatuentzako meza.14:00etan jubilatuen bazkaria trikitilariekin.

20 OOSSTTIIRRAALLAA

21:30ean herri afaria eta bikotekako santzatxapelketa DJ Pajaritorekin.

Santio Santa Anak Arroagoian

26 OOSSTTEEGGUUNNAA

Santa Ana eguna. 10:45ean txupinazoa11:00etan Meza Nagusia. Ondoren Euskal dantzak etaedadetuentzako hamaiketakoa Herri-etxe elkartean.17:30ean haur jolasak eta txokolatada. 22:30ean Saioaeta Alabier trikitilarien emanaldia.

27 OOSSTTIIRRAALLAA

Goizeko 11:00etan Meza Nagusia. 21:00etanherri afaria Estrata soinujoleak eta “Akulu” bertsola-riak lagundurik. 23:45ean Erromeria goizaldera arteLotxo taldeak alaiturik. Goizeko 01:30ean dantza bi-kote lehiaketa. Saria: bi lagunentzako afaria. 3:00etanImanol DJ “Pajarito” eta 6:30ean herritarren arteko ka-rroza.

28 LLAARRUUNNBBAATTAA

11:00etan patata tortila lehiaketa (10:45erakoHerri-etxe elkartera eraman behar ). Idiakaitz txistula-ri taldea eta Zestoako albokariak. Sagardo lehiaketa,partaideak: Olaberri, Azketa. Igartza-Haundi. Etxebe-rri, Zelaikua, Azketaerrota eta Haitza. Herritarrei ba-serritar jantziarekin ateratzea eskatzen zaie. 11:30eanesku pilota partidak. 16:00etan parapente txapelketa-ko finalak. 17:00etan pala txapleketako finalak.19:00etan “Karmelo Matrakaren” omenez Herri Kirolsaioa. Aizakoran: Mendizabal eta Agite Aierbe etaArria II. aren aurka. Harrijasotzen: Joseba Ostolaza.23:00etan erromeria Jaione eta Jonekin.

29 IIGGAANNDDEEAA

10:30ean Meza Nagusia. 17:00etan Ume jola-sak eta txokolatada. 18:00etan Gorriti eta bere abere-ak. Arratsaldean buru handien kalejira. 22:30ean jaieiamaiera emateko Imaol DJ “Pajarito” goizaldera arte.

••Sabel dantza ikastaroa eskainiko du AmancayGaztañagak uztaila eta abuztuan Zestoan. Infor-

mazio gehiagorako deitu 630559584 telefonora.

1

7

AUTOIKASKUNTZA METODOA

BADIRA HIRU IKASTURTE ZESTOAN EUSKARA

IKASTEKO METODO HORREKIN HASI GINELA.AUTOIKASKUNTZA, BATIK BAT, KLASE ORDU

“NORMALAK” HARTU EZIN DITUZTENENTZAT EGO-KITUA DAGO. ZUZENEKO KLASE ORDUAK (PRESEN-TZIAZKOAK) ASTEAN HIRU BESTERIK EZ DIRA:

∑ TUTORETZA. Astean ordubete. Irakasleakikasleari egokitutako programazioa (lanak)prestatzen dio. Lan horiek ikasleak etxeanegin beharrekoak dira.

∑ MINTZASAIOAK. Astean bi orduko saioakdira. Ikaskideak elkartu eta mintzapraktika-ko ariketak egiten ditugu.

ZER DIOTE IKASLEEK?

Mertxe Urreta (Yogako irakaslea)Autoikaskuntza metodoa egokia iruditzen al

zaizu?Bai, egokia dela iruditzen zait, denetik lantzen du-

gu. Tutoretza orduetan irakasleak programazioaematen dit etxean egin behar dudan lanarekin etahurrengo tutoretza orduan lanak begiratu, zalantzakargitu eta berriro hurrengo asterako programazioaazaltzen dit. Neure erritmora egiten dut lan. Mintza-saioetan aurten neu naiz mintzataldeko maila apale-na duena eta asko saiatu behar izan dut. Mintzagu-neak oso garrantzitsuak dira, ikasitakoa praktikanjartzeko, garrantzitsuena euskaraz hitz egitea baita.

Inaxio Mantzisidor (jubilatua)Zergatik hasi zi-

nen euskarako kla-seetara etortzen?

Betidanik, txikitatikdakit euskara bainagramatika aldetik askofalta zait. Lehen ezinzen eskolan euskarazikasi eta... Orain jubila-tua nagoenez nire hiz-kuntza hobeto ikasteaerabaki dut.

Zer moduz moldatzen zara metodo honekin?Oso ondo. Mintzaguneetan oso giro polita dauka-gu. Mintzamenean ni baino maila apalagokoekinnago eta klaseetan abestu, antzerkitxoak egineta, nola ez, parre puxkat egiten dugu. Nik bes-teei euskaraz hitz egiten laguntzen diet eta haiekniri gramatika arloan laguntzen didate.

Miguel Arribas (nekazaria)Zergatik hasi zinen euskara ikasten? Zure

ustez derrigorrezkoa al da Eus-kal Herrian euskara jakitea?

Ni Madriletik etorri naiz, oraindikia bizimodu dena gaztelaniaz egitendut. Nik uste dut, ordea, joaten za-ren herrialdeko hizkuntza ikasteaezinbestekoa dela. Beste herrialdebatera joatean, beste kultura bat du-zu aurrean, beste hizkuntza bat; ho-rri errespetua zor diogu, horregatikari naiz euskara ikasten.

Juan Hervas (gidaria)Nire ka-suan au-toikaskun-tza da me-todorikegokiena.Lanean or-du askopasatzenditut etaklase nor-

maletara joatea ezinezkoa zait. Eznago nire maila berekoekin mintza-saioan baina ez du axola. Hori onada niretzat. Asko hitz egiten duguklaseetan eta orain lehen baino azka-rrago eta hobeto hitz egiten dut. Ai-tortu behar dut irakasleak ematendizkidan programazio asko ez ditu-dala egiten.

LourdesOlaizola (eri-zain lagun-tzailea)

Aurtenhasi zaraautoikas-kuntza me-todoarekin,zer moduz?

Bai, euskarako bigarren mailakotitulua lortu nahi nuenez, euskaltegi-ra etortzea erabaki nuen. Oso gustu-ra nabil. Oso metodo egokia irudi-tzen zait, nik ezin baitut, lana delaeta, klase ordu gehiago hartu. Egiaesan, irakasleak jarritako programa-zioa egiteko diziplina ezinbestekoada. Askotan kosta egiten zait lanakegitea, baina badakit tutoretza ordu-rako eginda eraman behar ditudalaeta horregatik egiten diot gogor neu-re buruari.

NEREA LINAZASORO

EUSKARA I K A S T E N

A g i r o M e n d i E l k a r t e k o a k E u r o p a ko M e n d i e t a n i z a nasteburu pasa. Vegarredonda aterpean egin zuten lo eta Or-

diales eta Cotalba(2026 metro) gai-lurrak igo zituz-ten. Eguraldi osoona ez izan arrenpaisaiaren ederta-sunaz gozatzekoaukera izan zu-ten.

Mike l Odr iozo la P la ta , Aretxabale-tan jokatu zen Euskadiko Boulder Es-kalada Txapelketan laugarren postuansailkatu zen.

Futbo l Ta ldeko juben i l ek , kopako finalairabazi dute. Herrira iristean herritar ugariizan zituzten zain garaipena ospatzeko. Urnietan jokatuzuten finala eta 500 herritar joan ziren animatzera.

Zes toako ikas leen e txee tanLeganeseko Trabenco ikaste-txeko 14 ikasle izan dira. Es-kola Ibiltariak programan par-te hartu zutenean elkar ezagu-tu zuten eta handik sortu zenikasturte amaierako ibilaldiaelkarrekin egiteko ideia. Liza-rran izan dira guztiak elkarre-kin eta Aizarnan ere izan zi-ren herri kiroletan jokatzen.

91

danbolinzulo

X. Ib i l a ld i Neur tua arrakas ta t sua i zan da aur ten ere .140 lagunek hartu zuten parte: laurogeilagunek 32 km-ko ibilbide luzea egin zu-ten eta besteek 18,4 km-koa. Amaieran,kamiseta, ziurtagiria eta X. urteurrenekooroigarria ere (erabilera anitzeko labana)jaso zuten.