� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2010eko apirila � � �116. zenbakia � � � � � � � � �

AARRTTZZAAIINN EETTAA EERRAAKKUUSSLLEEArtzainen langintza ikasi nahi dutengazteei ofizioa erakusteaz arduratzen diraSegurola eta Orbegozo, Arantzazun 24

� � �� � �

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@topagunea.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 116.a (2010eko apirila)

Urtea. XII.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio eta

Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

oalegria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. N. Zinkunegi

Web orrialdea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. Zer diozuLoiolako etorbidekoerrotondaz? 13

mamiaPatxi Aizpitarte.Gipuzkoakoelizbarrutiko bikarioohiari elkarrizketa 04Klik! ErniarraitzBertsozale Elkarteakhamar urte 16Apustuak. Pastorkuaeta Mendizabal,usadioa leheneta orain 20

jakitekoSanti Lazkano. Harieskainitako biografiaargitaratuko duUztarria KomunikazioTaldeak 34

� � �2010EKO APIRILEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

04

Ba al dakizu Nuarben umeentzako

jolas parkea egiteko eskatuz sinadura

biltzeari ekin diotela? � Uztarria

20

34

egin zaitez bazkide Uztarrian

1.157bazkidegara dagoeneko Uztarrian;

eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuak ereeskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak orain arte

12 liburu (behekoak), CD 1 (ondokoa) eta liburuxka biografikoak

atera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro dira urtean.106.400 euroko aurrekontua

du Uztarriak 2009. urterako.

Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria,Valentina Agirre (Uztarriak hurrengo hilabeteetan liburuxka gehiago aterako ditu)

mamia � � � � � � � � � erlijioa04

PATXI AIZPITARTEapaiza

Munillak ez du trenaeta trenbidea sortuko”Eliz urak majo arrotu zituen Munillaren izendapenak.Gotzain berriaz zer espero duen galdetuta, erantzunagarbi asko du Patxi Aizpitartek. � Ainitze Agirrezabala

Uriarte gotzai-nak hala izendatuta elizbarrutikobikario nagusi izan da bederatziurtez. Berriro elizbarrutiaren zer-bitzuan jarri aurretik, ordea, den-boralditxo bat hartu du “pixka batfreskatzeko”. Erromatik erantzunditu Uztarriaren galderak.Zer moduz Erroman? Gustura nago hemen. Esperien-tzia berria da, handia, ederra.Gainera, Erroman kultur eskain-tza izugarria da. Lehengoan, epi-grafia ikastaro bat egiten ari dentalde batekin Priszila katakunbakera koalifikatu batean ikustekoaukera izan nuen.Zer moduz moldatzen zaraitalieraz? Ari naiz pixkanaka ikasten. Jende-ak erraz esaten du gaztelaniaz ja-

“kinez gero, italieraz erraz ikastendela. Bai, antza badute, baina be-reizten dira majo. Astean hiruarratsaldetan akademiara joatennaiz italiera ikastera. Bestela,Gregoriotarren unibertsitatera jo-aten naiz, zientzia sozialetako fa-kultatera. Mundutxo bat da. 132naziotako 3.000 ikaslek ikastendute bertan. Baina, italiera jakingabe, ikasgai gehiegi ez hartzeaerabaki nuen. Joaten garen tokianisilik eta errespetuz egoten era-kutsi zidaten etxean. Gauzakbegiz jotzen joateko eta, gero,hasteko hitz egiten.Uriarte gotzainak elizba-rrutiko bikario nagusi izen-datu zintuen, Felix Azur-mendirekin batera. Zer mo-duzko esperientzia izan da?

� � �DDAATTUUAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1955eko urriak 2.� � �Herria. Beizama. � � �Bizitokia. Momentu honetanErroma. � � �Lanbidea. Apaiza.Gizarte gaiak ari da ikastenErromako unibertsitatean.

zen. Ezin da konparatu gizarte etaeliza bezala Zamora Gipuzkoare-kin. Euskal elizbarrutiak konple-xuak dira, gizartea konplexua de-lako. Hala, gure elizbarrutia [Gi-puzkoakoa] hamabost eskualde-tan edo artziprestaldetan dugubanatuta: Tolosaldea, Arrasate,Zarautz aldea... Gotzainaren iri-tziz Felix [Azurmendi] eta bion ar-tean lan banaketa horrela geneu-kan eginda: Felix gehiago dedika-tzen zen 15 eskualdeak bisitatze-ra eta animatzera. Nire paperagotzaindegikoa zen gehiago. Ku-rian egoten nintzen, pastoral saildesberdinei –karitas, gaixoak,espetxeratuak...– jarraipena ema-ten. Urte hauetan landu ditugungaiak garrantzitsuak izan dira. Pa-rrokia bakoitzean apaiz bana iza-

Esperientzia zoragarria eta osoaberasgarria izan da, bai pertso-na bezala, baita apaiz bezala ere.Baina, bederatzi urte hauek kon-plexuak ere izan dira. Bikario iza-teak inbertsio pertsonal gogorraeskatzen du. Nolanahi ere, suerteona izan dut. Ez ginen lanerakotaldea bakarrik, bizi ere elkarrekinbizi ginen eta, orduan, komunika-zioa etengabekoa izan da eta ho-rrek asko lagundu digu. Zer lan egin duzue bederatziurte horietan?Gure gotzaina Zamoratik etorri

erlijioa � � � � � � � � � mamia 05

tea zaila da eta laikoek, gizonemakumeek, geroz eta papergehiago dute elizan. Orduan,pastoral barrutiak animatzen etaberriak bultzatzen jardun gara.Kristau esperientzia ere zaindu

dugu. Garai batean jaiotzen zendena bataiatua zen eta bataia-tzen zen dena kr istaua.Baina, gaur, kristau izateaoso konplikatua da. Prozesuserioa egin behar da eta,

beraz, talde biblikoak bul-tzatzen aritu gara. Pasto-ral sozio-karitatiboa deri-tzona ere urte hauetangaratu egin da. Ni apaizgazte Azpeit i ra joannintzenean, toxikoma-noak ziren arazo nagu-si. Gero, HIESA izanzen. Orain, etorkinak,etxerik gabeko jen-

dea... Karitas oso adiegon da urte hauetan po-

brezia berriei erantzuteko.Bakearen gaia ere guretzat

garrantzitsua izan da. Euskalgizarteak bizi duen gatazka pre-sente egon da. Bederatzi-hamarurteotan bakearen inguruanesandako guztia Bakerako hitzakliburuan bildu dugu. Liburu mar-dula da. Oraindik han jardungodute Espanian hau eta besteaesanez. Irakurri dezatela zer esanduen hamar urtetan eta ea zeinekesan duen gehiago eta hobeto.Joan Maria Uriarte ezagu-tzeko izan duzu aukera. No-lako gizona da? Bere argazki bat ikustea nahikoada. Bere ideiekin ados egon zin-

tezke edo ez, baina berezko onta-suna du Uriartek. Bihotz onekogizona da, harrera onekoa etasentsibilitate finekoa. Eta, elizgizon moduan? Artzain on bat izan da. Gotzainbatek ez du izan behar inspektorebat. Bera gotzain zela segurtasunhandia sentitu dugu. Entzuten etaerrespetatzen daki, konfidantzaeskaintzen. Apaiz eta gotzain be-zala, bere ibilbidea guztiz interes-garria da. Gero, igoal, elizan as-kotan falta izaten dena; begiradaoneko gizona da Uriarte. Munduhau, bizitza hau, Euskal Herria...beti zentzu positibo batean ikus-ten du. Gero, noski, kontziliokogizona izan da. Laikoengan sines-ten du. Bera ez da artzain bakarrikizan, maisu izan da. Hamar urte-tan zenbat omilia, zenbat idatzi,zenbat liburu, zenbat erakutsidigun. Gotzain baten majisteritzabere irakaspena da. Prentsan saldu izan da Mu-nilla gotzain izendatu zute-lako utzi zenutela zuen kar-gua. Hori horrela da edozuen erabakia aurretik har-tutakoa izan zen? Guk Uriarteri esana genion gukberarekin bukatu nahi genuela.Ardurazko leku hauetan ezin dai-teke bat betiko egon eta urte ba-tzuk egin ondoren ia utzi eginbehar da kargua eta berriro nor-maltasunera bueltatu. Berriroelizbarrutiaren zerbitzuan jarri au-rretik denboralditxo bat nahi ge-nuela esan genion, pixka bat fres-katzeko, osatzeko eta geure bu-ruak jazteko. Bera ados agertuzen. Gero Munil larekin bi lduginen eta gure asmoak azaldu ge-nizkion. Berehala onartu zigun,arazorik gabe. Beraz, guk Uriarte-ri esana genion eta, gero, Muni-llari esan. Hori horrela izan da. Munillaren izendapena eliz-barrutiko kideen iritziakontutan hartu gabe emandela kexatu dira. Bestalde,gotzain berriak elizaren al-derdirik kontserbadoreenaordezkatzen duela ere esa-ten da. Zer iruditu zaizu

Euskal

gizarteak bizi duen

gatazka presente

egon da urteotan”“

Bikario izateak

inbertsio

pertsonal gogorra

eskatzen du”“

�

mamia � � � � � � � � � erlijioa06

�

izendapena eta egon denerreakzioa ? Konplikatua da hori jakiten. Kon-tsultak egin egin dituzte, bainakasu zenbateraino egiten duten...Niri iruditzen zait gotzain baten al-daketa garrantzitsua dela elizba-rrutiko bizitza batean. Orduan,jendea heldua eta arduratsuanola den bere ir itzia emateraatera da eta nik uste dut hori nor-mala eta bidezkoa dela. Argaiare-kin eta, batez ere, Setienekin etaUriarterekin prestigio handikoeliza izan da Gipuzkoakoa. Norta-sun eta itzal handikoa. Oso mai-tatuak eta errespetatuak izandira. Jendearengana heltzen saia-tu dira. Donostiako elizbarrutiakaurten 60 urte beteko ditu. Gureeliza ez da aurtengo urtarrileanjaio, gotzain aldaketarekin. Or-duan, nortasuna duen eta egitu-ratutako eliza batek ezin du horre-lako gauza baten aurrean ezeresan gabe geratu. Erreakzioanormala da. Jendeak hitz egitendu inporta zaiolako. Zer espero duzu Munillaz? Hirurogei urte hauetako historia,gure nortasuna, gure eliz ere-dua… errespetatuz eta zainduzbere ekarpen propioa egin deza-la. Hori da nik desiratzen dudana.Munillak ez du trena eta trenbi-dea sortuko. Gipuzkoako elizamartxan dagoen trena da. Beratrenera igo da eta tren horretangauzak antolatuta daude. Trena-ren barruan, nahi baldin badu,jarri dadila gidaritzan, baina tre-nean goazen guztiak errespeta-tuz, onartuz, animatuz. Entendi-tzen da, ezta? Egin ezin dena daguztia hankaz gora jarri. Zer diozu Jose Antonio Pago-laren liburuaren gorabehe-ran gertatzen ari denaz? Pixka bat entenditzen dut liburuhonek eliz urak arrotu izana. Au-rreneko aldiz irakurri nuenean,neure buruari esaten nion: ‘Jesushorrelakoa izan bazen, Jesusekhorrela jokatu bazuen bizitzareneta heriotzaren aurrean, hi zertanari haiz’. Noski, niri krisi hori pro-bokatzen dit, baina eliz-erakun-

dean daudenei ere uste dut pro-bokatzen diela. Nik uste dutbatek baino gehiagok esan deza-kela ‘beno, liburu honek esatenduena egia baldin bada eta Jesushonelakoa baldin bazen zer egi-ten ari gara eliza mailan’. Horrenaurrean bi gauza egin litezke: batzure bizitza Jesusen bizitzaren ar-gitan jartzen saiatu edo, bi: libu-rua kondenatu. Errazena da,ezta? Niretzako beldurgarria etapenagarria izango litzateke elizmailan guk Jesusi beldurra izatea,krisian jartzen gaituelako. Igoal,entzun nahi ez ditugun gauzakesaten dizkigulako, edo, bizitzaaldatzera gonbidatzen gaituela-ko. Niretzako, garbi esango dut,Jesusi buruz idatzi den libururikmardulenetakoa eta ederreneta-koa da. Pagolak egundoko ahale-gina egin du gu denok Jesus his-toriko horretara hurbiltzeko. Nikuste dut pertsona askoren bizi-tzak astindu dituela. Nik uste duton egiten digula etxekoei, etxeko-ei esan nahi dut elizbarrutikoei,baina, batez ere, on egiten diemomentu honetan bila dabiltza-nei . Guk pentsatzen dugunabaino jende gehiago dabil fedea-ren eta elizaren mugetan bila. Ezdut esaten elizaren bila edo gurefedearen bila, ez. Bizitzari zentzuaeman nahian, baizik.Aurrera begira zer asmo di-tuzu? Datorren ikasturtea, 2011. urteerdira arte, hemen igaro nahikonuke. Gero, elizbarrutiko beha-rren arabera, gotzainak bidaltzengaituen tokira. Greziarrek bizitzazikloetan banatzen zuten. Apaizbezala nik bi nahiko luzeak beteditut. Azpeitian, hamabost urtezeta, orain, bikario beste hamar.Gero, hirugarrena hasiko dugu,Erromako etapa honen ondoren.Azpeitian pasatako urteez

zer oroitzapen dituzu? Sasoi oneneko urteak izan ziren.Nire apaiz gazte urteak Azpeitinjoan ziren. Oso oroitzapen onakditut. Azpeiti leku ona da apaizizanda edo apaiz izan gabe bizi-tzeko. Jendearekin harremanakerraz egiten dituzu eta harrema-nak egiten dituzun neurrian he-rriaren berotasuna jasotzen duzu.Keparekin harremana manten-tzen dut eta, baita, parrokiaren in-guruko eta parroki ingurukoa ezden jendearekin ere. Jende askoezagutu dugu hor. Ahal dudane-an joaten naiz, lagun arteko baz-kariren bat edo afariren bat dela.Jaioterrira joaten al zara? Bada denbora pixka bat Beiza-mara joan ez naizela. Uste dut hi-leta batean izan nintzela azkene-koz. Urtebete pasa izango da.Lehen, Azpeitian nengoela, nireosaba-izebek zuten herriko osta-tua eta gehixeago joatennintzen.�

���Elkarrizketa osoa uztarria.com-en

Nire sasoi

oneneko apaiz

urteak Azpeitian

joan ziren ”“Penagarria

litzateke eliz

mailan Jesusi

beldurra izatea”“

Aizpitarte Erromako apaizen egoitzan. Erromako egonaldian hantxe bizi da.

� � �AAZZPPEEIITTIIAANN� � � � � � � � � � � � � �

Apaizgai zela etorri zenAizpitarte Azpeitira, KepaSusperregirekin, 1985ean.Aizpitarte 1986an apaiztuzen. Hamabost urte eginzituen Azpeitian, Uriartekbikario nagusi izendatu zuenarte. Azpeitian pasatutakourteetan, parrokiko laneanaritu zen: mezak eman,hiletak, ezkontzak,katekesia... guzti horretazarduratu zen. Azpeitianigarotako azken urteetanosasun-pastoraltzakoarduraduna izan zenelizbarrutian.�

Udaberria etorri da berri-ro ere gure artera eta naturak urteroko zikloabete du beste behin. Hasiera eta bukaera lo-gikoak dituztela prozesuek erakusten diguhain gutxi apreziatzen dugun naturak, bainabadirudi gizakiok ez dugula ikasten inguruanditugun adibide hauetatik. Konpondu ezdiren Hirugarren Munduko gatazkak dira ho-rren adibide argia.

Gatazka horien hasiera arraza txuriko giza-kien aberastasun eta botere gosean aurki-tzen da gehienetan. XIX. mendean europa-rrak, bere nagusitasunaz zihur, zibilizazioaeta garapena zabaltzeko misioa eman ziotenbere buruari, etekina zutelarik ezkutuko hel-buru bezala. Afrika izan zen beren jomuga eta1885eko Berlingo konferentzia tamalgarriankontinente berri hau beraien artean banatzeaerabakin zuten. Horrek eman zion hasierakontinente horren espoliazioari, etenik izanzuena XX. mendeko lehen erdialdean.

I I. Mundu Gerrako basakeriaren osteanEuropa suntsituta gelditu zen eta Europamundu mailan bigarren maila batera igarozen amerikarren eta sobietarren mesedetan.Orduan ikusi zen zenbateraino kostatzen zai-gun gizakioi gauzei bukaera txukun eta logikobat ematea. Horrela, herrialde hauei inde-pendientzia eman zieten politikoki baina inte-res ekonomikoak tarteko beraien aldekoagintariek jarri zituzten boterean. Hau izanzen gaur egun kontienete horretan aurkitzenditugun konpondu gabeko gatazken jatorria.

Horren adibide garbia dugu Mendebalde-ko Sahararen kasua. Bere baliabide natura-lek erakarrita europearrek ustiatu zutenmende luze batez, Frantziak eta Espainiak,hain zuzen. Marokok bere independientzia1956an lortu zuen, baina Saharak espainia-rren esku jarraitu zuen 1975 arte: Franko dik-tadorea agonian zen bitartean MadrilgoAkordioen bitartez Maroko, Argelia eta Mau-ritaniari bere kudeaketa transferitu ziotenarte. Marokok, Frantziaren laguntza irmoare-

Ahaztutako gatazkak

� � �Gogoratu ez garelapentsatzen edo sentitzenduguna, erakustenduguna baizik

� � � � � � � � � � � � � � � �markel mendizabal� � �

kin praktikan lurralde hori bereganatu zueneta saharatarrak bere herrialdetik kanpora-tuak izan ziren Argeliako basamorturantz.Han jarraitzen dute gaur egun ere.

LLeehheenn mmuunndduuaarreenn eerraannttzzuunnaa Oso desberdina izan da mundu garatuarenerantzuna egoera horren aurrean. Gober-nuak, NBEen babesarekin, ez dira gai izankonponbide bat aurkitzeko, baina herritarrekbeste erantzun mota bat eman diote. Horrenadibide garbia daukagu gure herrian udakohilabeteetan kalean jolasten ikusten ditugunhaur saharatarren presentzia pozgarria.

Hedabideek ahaztuta dituzten gatazka ho-rien aurrean herritarrek saharatarren eskubi-deen aldeko borroka bizirik mantendu dute.Kanpamentuetara bisitak, hitzaldiak, karaba-na solidarioak... dira horren testigantza.

Bere lan orduetatik kanpo gure gobernuenutzikeria ahaztuarazi diete herri horietako biz-tanleei. Gogoratu ez garela pentsatzen edo

sentitzen duguna, era-kusten duguna baizik.

Bejoindeizuela herrihorien borroka duina

bizirik mantendu du-zuen guztioi!�

���� � � � � � iritzia 07

iritzia � � � � � � � � �08

H egia asko ditu gureerrealitateak. Ertz asko, eta ertz adina munduikuskera eta sentipen. Ertzak ertz, eta erpinakerpin norbera bere muturrean gotortuz gero,ezinezkoa da denon artean errealitate bat,eta bakarra, erdiestea.

Loiolan, 2006an, hiru hegi, hiru erpin, etabeste horrenbeste mundu ikuskera bildu etagure herriak jasaten duen gatazkari irtenbi-dea eman asmoz, batzen gaituen horri haritiktiraka, errealitate berri bat sortu nahi izanzuten. Elkarri puntak kamustuz, eta errealita-te leun eta baketsua sortzea helburutzat har-tuta bildu ziren EAJ, PSE-EE eta Batasunekokideak.

Baina hariari tiraka ari denak sokak tenkatueta estutzen ditu, eta soka hautsi eta berrironorbera bere hasierako posiziora joatekoarriskua hor da. Eta han izan zen, Arrupeetxean. Hantxe bukatu zen dena, hasi zen be-zalaxe joan zen. Karpetak itxi eta norberabere etxera, bere ertzera.

Eta gure herriak berdin jarraitzen du. Ger-tatzen denari so eginez, eta gauza askorenerantzuna jakin gabe oraindik.

Baina gertatu gauza asko gertatzen dira;guk dakizkigunak batzuk, eta ez dakizkigunasko ere gertatu, gertatzen ariko dira.

GGeerrttaaeerraa hhaarrrriiggaarrrriiaakkNorberak bere lehentasunak izaten ditu ger-taeren sailkatze lanetan. Badira gure herriainoiz axola izan ez zaienak; badira asko maitedutenak; badira kirola besterik axola ez zaie-nak... Eta badira lehentasunak inongo zen-tzurik gabe jartzen dituztenak ere. Zentzurikgabeko hori EITB bada, ordea, zentzurik ezainteres bihurtzen da.

Bada azken hilabetean zur eta lur utzinauen gertaera bat. Martxoaren 11n azalduzen, jakinarazi zuten, Jon Anza Tolousseko(Frantzia) erietxe bateko gorputegian zelahilik azken hilabete luzeetan. Eta deskuido-an, han zutela erdi ahazturik, identifikatu

Berrietako hegiak

� � �Ikusten ari nintzenazlotsatuta sei albiste pasatunituen . Telebista publiko batezin da hain lotsagabea izan

� � � � � � � � � � � � � � � �ihintza agirretxe� � �

gabe. Egun horretatik gutxira autopsia eginzioten ospitale hartan bertan; Anzaren fami-liaren konfiantzazko medikurik gabe. Istiluakizan ziren egun hartan ospitalearen aurreanbildu zirenen eta poliziaren artean.

Bada nahiko gertakari arraro eta nahikoberezi albistea, nire ustez, garrantzitsu izate-ko. Baina ez, ETBko albistegietarako lehen-tasunak beste batzuk ziren egun hartan:Mafia errusiarreko hainbat lagun atxilotu zi-tuzten; Zornotzako Euba auzoan txahal txikibat lapurtu zuten, bertan akatu, garbitu etatxikitu ondoren eraman zuten; eskola 2.0 egi-tasmoa martxan jarri, eta Eusko Jaurlaritzakordenagailuak dagoeneko eraman ditu esko-letara; genero indarkeriaren ondorioz aurtendagoeneko hiru emakume erahil dituzte... Seialbiste. Sei albiste eta hamabi bat minutubehar izan genituen ETB1 ikusten ari gine-nok Jon Anzaren autopsia egunean Tolous-sen zer gertatu zen, zer gertatzen ari zen jaki-teko. Sei albiste pasatu nituen ikusten ari nin-tzenaren aurrean lotsatuta. Ezin da telebistapubliko bat hain lotsagabea izan. Badira uler-tu ezin ditudan zentzugabeko hainbat gerta-kari, oraindik munduan.�

� � �EESSAANNAA DDAAGGOO� � � � � � � � � �

� � �“Lau urte hauetanegin dudanajendaurreanaurkezteapozgarria da”

� � �“Inaugurazioan bi gizon inguratu —haietako batpintoreprofesionala— etagauza on batzukbazeudela esanzidaten”AXUN AIZPURUmargolaria

� � �“Aitonarekinsukaldean soinuaeta panderoa jotzenikustetikezagutzen nituentrikitilarigehienak”IÑAKI ARANAGA‘Auntxa’-ren biloba

Axun Aizpuru.

� � �HHIIZZKKUUNNTTZZ EESSKKUUBBIIDDEEAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

GGOORRAA.. Erakusleihoetan kartelak euskaraz.Euskararen normalizazioa lortzeko bidean urratsa eman du lokal honen jabeak.Gustua ematen du erakusleihoetan euskarazko kartelak ikustea. � Uztarria

BBEEHHEERRAA.. Postontzia jarriz gero askoz hobe.Postariak euskaraz ez dakielakoan-edo, Erdikaleko bizilagun honek gaztelaniaz jarridu buzoiko kartela. Begiko mina eta dena ematen du. � Uztarria�

��

iritzia � � � � � � � � �10

� � � � � � � � � iritzia 11

Zalantzarik gabe oso errealitate desber-dinak daude gaztetxoen kirola kudeatzekomoduari dagokionean. Sarritan eta toki asko-tan eztabaidagai bihurtzen da hori, instituziopubliko eta pribatuen artean, batez ere.

Gurean, Gipuzkoari dagokionean, adinjakin bat arte kudeaketa hau Foru Aldundia,udal eta ikastetxeen esku dago, kirol federa-zio eta kirol kluben laguntzarekin. Filosofiaargia da: ‘multikirola’ edo kirol aniztasunasustatzea kirolari gazteen arten. Filosofia ho-rren azpian zenbait helburu aurkitzen dira:kirol mota guztiak sustatu edo laguntzea, be-

Zein da egokiena?� � � � � � � � � � � � � � � �aitor zulaika� � �

� � �IIKKUUSSTTEEKKOOAA!!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�KKAARRAAKKOOLLEEKKOO IIGGOOGGAAIILLUUAA BBEETTII NNAARRRRAASSTTUUTTAA..Olazko Amaren plazatik Etxe Alaira igotzeko, karakolean dagoen igogailua ez dute behar bezala erabiltzen batzuk. Igogailubarruko botoiak zerri eginda izaten dira, karkaxa eta txistua botatzen baitute. Hori eginez ondo pasatzen duenak norbereetxeko igogailuan egin ditzala halako zerrikeriak. ��Nerea Uranga�

rauetan kantitatea eta kalitatea bermatzeaeta kirolari hobeak sortzea.

Kudeaketa modu desberdinak aurki ditza-kegu. Guregandik hurbil, Bizkaian adibidez,aldaketak hain nabariak ez badira ere, ema-ten dira eta federatu ahal izateko baimenaadin txikiagoetatik ematen da. Aldaketa ho-riek are nabariagoak dira Frantzian eta Ho-landan. Haietan klub eta federazioek askozpisu handiagoa dute gaztetxoen kirolaren ku-deaketan berauek oso txikiak direnetik.

Hobea zein den esatera ez naiz ausartuko,agian nire ezjakintasunak bultzatuko nau ez

bustitzera. Baina, seguru nagoena da, ezta-baidatzen mahai batean jarri eta kafe ugarihartzeko modukoa izango litzatekela erakun-de guztietako kideak egonez gero. Zenbaitgauzatan erreflexionatzera behintzat eramannaute hainbat kontuk. Adibidez, nolatan kasikezinezkoa duen gaztetxo batek astean hamarorduz entrenatzea saskibaloian; eta igerian,gimnasia erritmikoan, tenisean edo hipikan,berriz, bai. Zergatik bultzatu nahi da kiroleanmultikirola, eta gauza bera kulturan ez; hauda, musika atsegin duena, biolina jotzeazgain, esku soinua jotzera bultzatu.�

iritzia � � � � � � � � �12

AARRGGAAZZKKIIAAKK.. Azpeitian betidanik izan da sokamuturrerako zaletasuna. Azpeiti-ko belaunaldi desberdinek gozatu dute tradizio horren indarra. Ohitura hori behineta berriz erretratuetan jasotzen ez dira nazkatu azpeitiar argazkilariak. Urtero, txu-kun-txukun eta lanak ongi eginda etortzen zaizkigu Argazkilari Elkartekoak erakus-ketekin. Ohitura horretan urteak daramatza Joxe Ramon Larrañagak. Zorionak!

1, 2 eta... klik!

� � � � � � � � � � � � � � � �alex silva� � �

� � �MMAARRTTXXOOKKOO AARRGGAAZZKKIIEENN OOIINNAAKK.. HHIILL HHOONNEETTAANN......� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HHAAIIZZEETTEEAA.. Zer arraio da hitz hori? Horrela ibili zirengozotegi ezagun baten mahaiaren inguruan, martxo ha-sieran. Orain galdetuz gero, ziur badakitela. Azpeitiangogor jo zuen haizeak eta grazia gutxi egingo zien autoengainera etxeetako teilatua erori zitzaienei.

Ziklogenesi lehergarria

LLIILLAATTOOIIAA.. Ni jaio berri nintzela antolatu zuten lehen aldiz LilatoiaDonostian. Zer ote zen hura? Lasterketa, baina lilaz jantzita? Antzadenez erreibindikazio helburua zuen, gizonezkoek eta emakumezkoeklasterketetan trataera berdina lortzeko. Bai eskubideei, bai parte-har-

Berdintasuna lortutatzaileei eta bai garaikurrei dagokionez. Batzuk diote dagoeneko horipasatuta dagoela. Dagoeneko berdintasuna lortuta dagoela. Nonbait,emakume azpeitiarrek ez dute hori uste eta 57 izan dira aurten Lilatoia-ren XXI. edizioan parte hartu dutenak.�

Galdetzen hasita, Loyola Media Noticias

taldeak erosi ostean, zer etorkizun

izango du Loiolako Herri Irratiak ? � Uztarria

zer diozu Loiolako

etorbideko

errotondaz?� Ainitze Agirrezabala

JON GARAGARZAkomertziala

“Alde batetik,pena da betikopanoramika ederhori haustea,

baina egin beharrekoa ere bazenobra hori. Izan ere, egungobeharretarako arriskutsuabihurtu da gune hori. Hala ere,ohituko gara eta ederra izatenjarraituko du”.

ARKAITZ IMAZfruta saltzailea

“Loiolakoetorbideanerrotonda egiteaoso ondo iruditzen

zait. Zirkulazio handiko eremuada hori eta praktikotasunari etasegurtasunari begiratuta eginbeharreko obra zen”.

JUANI GURRUTXAGAesne saltzailea

“Trafikoa arinduasmoz igoalbeharko zenerrotonda, baina

pena handia ematen dit. Lehenaskoz hobeto zegoen. Errotondahorrekin Loiolako etorbideakxarma galdu du”.

IÑAKI AZKUElangilea

“Beharrezkoa zenetorbide horretanerrotonda egitea.Ikasberriko irteera

hori ez zegoen batere ederra etagune horretan mugitzen dentrafikoa kontuan izanda, arriskuhandia sortzen zen”.�

���IINNKKEESSTTAA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

Aspaldi ez dela irakurri dut Azpeitia herri osoeuskalduna izanik, bertako gazteek hitanoa erabil-tzerakoan neskei toka hitz egiten dietela noka beha-rrean, eta hauek berdin mutilei, eta baita neskek ereberaien artean. Horren zergatia, berriz, gurasoei le-poratzen zien, semeak hika tratatzen zituzten bitar-tean, alabei zuka egiten zietelako. Ondorioz, noka-ren erabilera hutsaren hurrengoa dela, gazteek,orokorrean, ez dutelako ezagutzen behar bezala.

Aitortu behar dut puntu honetan niri dagokidanerrua. Senide artean hitanoa beti era arruntean era-bili arren, semeari hika eta alabari zuka egiten diet,eta norabide berdina darabilt bilobekin ere. Beraz,ez nahiz egokiena inori ezer aurpegiratzeko.

Baina, esandakoa adierazle argia da, gai honekgugan sortzen digun nahasmen eta zalantzena.Ondo pentsatuta, nola demontre eman diezaiekegutrataera desberdina gure seme-alabei? Iruditzenzaigu toka-noka hizketa mota baxuagoa dela, eta

Hitanoa Azpeitian� � � � � � � � � � � � � � � �higinio oiartzabal� � �

errespetu gutxi azaltzen duela besteekiko. Baina,halaber, elkarrekiko konfiantza gehiagoko harrema-na da, hurbilagoa, noski.

Zuka, berriz, begirune handiagoa agertu arren,distantzia edo urruntasun puntu bat ere agertzenda; muga moduko bat bi pertsonen artean. Hainbatarlotan bezala, iritzi ezberdinak dauzkagu honetanere. Batzuk aldeko sutsuak, eta besteak guztiz aur-kakoak.

Zumaian hitanoa bultzatzeko elkarlana abiatudute erakundeek eta eskolek. Egitasmoen berriematerakoan, besteak beste, ‘transmisio etena’ su-matu dute hezkuntza arloan lana egiten duten pro-fesionalek, eta eten horri aurre egitea dute, hainzuzen, helburu.

Zumaian hasitako bideari laster Azpeitian jarrai-pena eman diezaieketela aurreratu du Josune Zaba-lak, ekintza honen sustatzaile eta Mintzola Funda-zioko zuzendariak.�

Martxoaren 17an, Hitza egunkarian, azkenorrialdean agertu zen artikulu batek, “Kostaldearenaurpegi zikina” titulua zuenak, nire atentzioa piztuzuen.

Artikulu idazleak zioenez, Mare Urdina proiektuakhondartzak eta itsasertzak garbitzeko deialdia eginzuen martxoko hirugarren astebururako, San Joseospatu zen asteburu luzerako, hain zuzen ere. Itsa-soa garbi mantentzea zein garrantzitsua den kon-tzientziatzea da Mare Urdina egitasmoaren helburunagusia.

Ekimen bateratuari esker, irakur genezakeen,euskal kostaldeko hainbat eta hainbat txoko txukungeratuko zen aipatu asteburutik aurrera. Eta oroi-tzen zuenez, zikin-zikin jarraituko duen txokorik ereizango omen da.

Egun pare bat beranduago irakurri nuenez, Geta-rian 25 bat lagun elkartu zen laguntzeko.

Itsasertza ez ezik, gogokoak ditut ezagunak ditu-

Ibaiertzen aurpegi zikina� � � � � � � � � � � � � � � �kepa susperregi� � �

dan herrietako ibaiertzak ere. Gogo onez ibiltzennaiz aspaldi honetan gure herriko ibaien ingurukoibilbideetatik, Sanjuandegiko zubiaren eta Madale-nako Ermitaren artean nagusiki. Atseginak gerta-tzen zaizkit, bereziki, Urola ibai inguruko pasealekueta inguruak.

Horregatik, lehen aipatutako artikuluak egunero-ko ibilaldian ikusten dudana gogora ekarri dit. Hain-bat lekutan ‘ibaiertzen aurpegi zikina’ ikustea toka-tzen zaigu eta. Azoka Plazaren eta Madalenako Er-mita artean gure begien aurrean ditugu: oholak,zuhaitz enborrak eta abarrak, bidoi zaharrak parebat, plastikozko botilak, gaileta kaxaren bat, hirueltze, botilak garraiatzeko kaxa bat, zaborrez beteta-ko poltsaren bat, erregistro tapa bat, kotxe gurpila-ren apaingarriak, neumatikoak bost, poteak, botak,zerra baten heldulekua, plastikozko hodi pusketak,aterkiren bat...

Ea, gure artean ere, norbait animatzen den...�

� � � � � � � � � � � � � � � �andoni salegi� � �

� � �OOTTSSOOBBEELLTTZZ� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

iritzia � � � � � � � � �14

Isiltasuna entzun egiten omen da. Eta horiegia da, batez ere naturan gaudenean. Isilikgeratu, eta inoiz entzun ez ditugun soinuakentzuten dira. Askotan geuk sortzen ditugunzaratek ukatu egiten digute bestelako soi-nuak entzutea. Eta, hain zuzen, soinu horiekentzutea da isiltasuna. Eta ederra isiltasunhorretaz gozatzea.

Kartelean “bertso-afaria” baino ez. Ernia-rraitz Bertsozale Elkartearen hamargarren ur-teurrenaren azken ekitaldia zen. BertsolariGazteen sariketa, bertso eleganteak, hitzal-dia, bideoa eta, amaitzeko, bertso-afaria.

Oraindik isildu gabeko oihartzuna geneu-kan buruan azken Bertsolari Txapelketa Na-gusia zela eta. BEC-eko finala hunkigarriaizan zen. Baina, ez finala bakarrik. BergarakoMaialenen saioa, Iruñeko Iturriagaren kartze-lakoa, Miren Amuriza eta Fredi Paiaren ofi-

Isiltasuna� � � � � � � � � � � � � � � �joxin iturriotz� � �

zioa Gasteizen, Silveiraren Zarauzko ofizio-ak... Joaterik izan ez eta gerora entzundakoGaztelumendik Hendaian egindako bakarka-koa... Asko, asko, asko dira gogoratzeko mo-duko saioak, eta finala bera egun osoanzehar malkoak dariola egotekoa.

Bertsolari aldizkaria (txapelketari buruz-koa)iritsi eta sentimendu guzti horiek berrituegin ditugu. Oraindik Txapelketa Nagusiarenoihartzuna nabaria da bertsozaleongan.Oihartzun handia, gainera.

Azpeitiko bertso-afaria zurrunbilo horreta-tik aparte zegoen. Andoni Egaña, Jon Sara-sua eta Euzkitze ziren kantuan. Izenak esan-da zalantzan jarriko du batek baino gehiagok.Hitzak argazkia ekarri zuen, froga bezala.

Baina kartelean izenik ez. Plazan urtetankantatu gabe ziren Sarasua eta Euzkitze. Er-niarraitzen hamargarren urteurrenean kanta-

tzeko eskaera egin genien, Andoni Egañare-kin batera. Bertso-eskolakoak eta ingurukoakbesterik ez ginela izango, eta festa berezianahi genuela, etxekoa. Berrogeita hamar batlagun edo, azkenean laurogeiren bat elkartubaginen ere. Ez propagandarik, ez grabazio-rik, ez oihartzunik. Etxekoak etxeko giroan.

Elkarri hitza eman eta hitza bete. Saio biziaeta polita egin zuten. Niri oso laburra irudituzitzaidan, baina ordu biak pasa ziren bukatze-rako. Denok gustura, pozik.

Erniarraitzekoak isildu egin ginen, ez ge-nuen izenik eman, eta isilpeko bertso-saioaentzun ahal izan genuen. Txapelketa nagusia-ren oihartzunak ez zigun dena estali. Isilikegoten jakin, eta ikaragarri gozatu genuen.Jon Sarasuaren, Euzkitzeren eta Andoni Ega-ñaren isiltasun doinuak entzun genituen. Me-rezi izan zuen.�

���� � � � � � iritzia 15

� �gregorio larrañaga� �

mañukorta� �

(bertsolaria, markina)

� � �KKAANNPPOOKKOO BBEEGGIIRRAADDAA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Ameriketan, Nevadan,egin nituen sei urte artzain, etahogeitamar urterekin bueltatunintzen etxera, Markinara. Artzainegon nintzen lekua Euskal Herritxiki bat zen. Aurrenekoz ikurrinahan ikusi nuen, artean Euskal He-rrian debekatuta baitzegoen. Ar-tzaintzatik etxera bueltan, orduanhasi nintzen kantuan, eta geroztikAzpeitira sarritan etorri naiz ber-tsotan egitera. Azpeitiko bertso-lariekin ez ezik, Zabale eta Larra-ñaga trikitilariekin ere harremanhandia dut. Makina bat egunpasaegin ditut Larrañagarekin, eta ha-maika aldiz joan naiz Meola jate-txera, bisita egin aitzakian afaripasara egitera.

Azpeitiko bertsolariek, guztiek,umore oso ona dute. Lagun onakdira, jatorrak. Bertsolari gazteekinbaino gehiagotan kantatu dut za-harrekin: Lazkano, Agirre, Joxe Li-

Azpeitia, leku ederra

zaso… Orain, gehiena bertsotanegin dudana Sebastian Lizasoizango da.

Herria maite duen gizon handibat da Imanol Lazkano. Joxe Agi-

rrek, berriz, bertsotarako umorehandia du, beti jolaserako gogoz.Gizon jatorra da Oranda. JoseLuis Gorrotxategi patxada handi-ko gizona da. Lasai kantatuko duharek, bertsolari haundi bat. JoxeLizasorekin, berriz, bertsotanasko egindakoa naiz ni. Adarra jo-tzen zien denei. Mundu handikogizona zen, lagun asko zituena.Asko estimatzen nuen. Harensemea, Sebastian, ere bertsolarihandi ada. Sarritan kantatu izandut berarekin, Nafarroako karna-baletan eta.

KKoorrppuuttzz eegguunneekkoo eeuurriitteeaaHogei urtetik gora izango dira,ekaineko aurreneko igandea zen,Korputz eguna. Prozesioa eginbehar zutela-eta Azpeitiko kalee-tan ihi-belarra botata zegoen. Xa-bier Euzkitzek eta biok balkoitikbalkoira egin genuen bertsotan,

eliz aurreko etxe batean. Arratsal-de aldera sekulako euriak bota zi-tuen eta kaleko belar guztiak haneraman zituen euri jasa hark.

Azpeitia leku ederra da langutxi egin eta ondo bizitzeko.Hasi Azpeititik eta Aratz-Errekabitartean, jatetxe mordoa dago,eder askoak. Batzuk garestiago-ak eta beste batzuk merkeagoak,aukera ederra dago, era batekozein besteko poltsikorako. Lan-detan askotan egin izan dut ber-tsotan; baita Sanjuandegi, Urres-tilla, Aratz-Erreka eta Matxinben-ta auzoetan ere.

Bertsotan egitera noan tokiranoala, ondo joan, ondo etorri etapatxadan ibiltzea gustatzen zaitniri beti. �

���Azpeitikobertsolariek,guztiek, umore osoona dute. Lagun onakdira, jatorrak

� � �Joxe Lizasorekinbertsotan asko eginanaiz. Adarra jotzenzien denei. Munduhandiko gizona zen

Izan zirelako diraErniarraitz Bertsozale Elkarteak hamar urte bete dituaurten eta izan zirenetik direnerako bidea argazkitanjaso du Uztarriak. � A. Agirrezabala �Erniarraitz

MMAAHHAAIIAARREENN BBUUEELLTTAANN..Sebastian Lizaso, Imanol Lazkano, JoseLuis Gorrotxategi, Anjel Larrañaga,Joxe Mari Aranalde –gai-jartzaile etaepai lanetan aritua– eta Joxe Agirre.

mamia � � � � � � � � � klik!16

�

�BBEERRTTSSOO--EESSKKOOLLAAKK,, GGAARRAAII BBAATTEEKKOO EEUUSSKKAALLTTEEGGIIAANN..1999ko Gipuzkoako Herriarteko Txapelketaren inguruan sortu zen bailaran bertsozale elkarteasortzeko asmoa, eta geroztik Erniarraitzek bere ibilbidea egin du. Argazkian, ezkerretikeskuinera, Amets Arzallus, Beñat Lizaso, Xabier Azpillaga, Ruben Gorrotxategi, HaritzEtxeberria Ministro, Jon Lizaso eta Josu Oiartzabal Xenpelar ikasleak eta Loidisaletxe maisua.Zutik, Jokin Uranga. Erniarraitzen sorreran, Arzubian garai bateko euskaltegiaren egoitzan.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

NNEESSKKAAKKNNAAGGUUSSII..Erniarraizko harrobianemakumeak indartsudatoz. GipuzkoakoEskolarteko BertsolariTxapelketa jokatzenhasi aurretikhogeitaka gazteMeolan biltzen diraurtero, afari pasaraegin eta giro oneanbertsotan egiteko.

�

PPUUNNTTAAKKOO BBEERRTTSSOOLLAARRIIAAKK..70 hamarkadan aurrera, Euskal Herrian plaza gehienakegiten zituzten bertsolariak Jon Lopategi, Jon Azpillaga etahiru azpeitiarrak –Joxe Agirre, Joxe Lizaso eta ImanolLazkano– izan dira. Argazkian, Lazkano, Gorrotxategi etaAgirre.

�

�BBEERRTTSSOO PPAARRRRAANNDDAA..Bi urtez behin Bertso Parranda antolatzen du Erniarraitzek.Inguruko bertsolari ‘ez ofizialentzako’ aukera ederraeskaintzen duen lehiaketa da. Hirunakako taldeak osatu etataldeen arteko saioak egiten dira Azkoitia, Azpeitia, Errezil etaZestoako tabernetan. Argazkian, Manuel Agirretxe Ezuitza.

mamia � � � � � � � � � klik!18

�AAZZKKUUNNEE,, LLEEHHEENNDDAAKKAARRIIAA..Laxaro Azkune da Erniarraitz Bertsozale Elkartearenlehendakari, sorreratik, 1999tik. Gai-jartzen askotan aritu da.

EERRNNIIAARRRRAAIIZZKKOO FFAAMMIILLIIAA..Erniarraitz Bertsozale Elkartearen hamargarrenurteurrenean Erniarraizko kideek argazkia ateradute. Argazkian ageri diren bertsolari etabertsozaleen artean zaharrenak laurogei urtetik goraditu; gazteenak, berriz, 16. Argazki honetan falta diraJoxe Lizaso eta Fede Aranbarri, biak hilda. �

�HHAAMMAARR UURRTTEE,, HHAAMMAAIIKKAA EEKKIINNTTZZAA..Erniarraitz sariketa, bertso parranda, Txapelen omenezko saioa, Azkoitiko udaberriko saioa...Urtean zehar makina bat saio eta ekintza antolatzen ditu Erniarraitzek. Goiko argazkian, bertsoeskolako bertsolariak pare bat hiru bat trikitilari talderekin, gabon eskean.

klik! � � � � � � � � � mamia 19

IIAA FFIINNAALLEEAANN..Euskal Herriko BertsolariTxapelketa Nagusiko finaletikpuntu bakarrera geratu zenJokin Uranga, 2005ean.

�

�

Apustuarensaltsa gazi-gozoaTolosan Kantabriko nola, Azpeitian ere herri kiroleninguruko jokoek izan dituzte eta badituzte txokobereziak: Pastorkua eta Mendizabal. ��Mailo Oiarzabal

Jokoa ez da errenta. Hala dio esa-era zahar ezagunak. Eta jokoaz eta apustuenmunduaz asko dakitenak bat datoz esaldia-ren muinarekin. Hala ere, apustu egitea, askozein gutxi jokatuta, serio edo erdi txantxetanhasi eta oso serio bihurtu arte, Euskal He-rrian sakon errotutako ohitura izan da. Aditzairaganean erabilita hobeto dagoela iritzidiote batzuek, galduta edo galbidean dago-en joera dela uste dute eta. Baina, gauzakasko aldatu direla onartu arren, herri kirolenbueltako apustu giroari eutsi nahian segitzendutenak ere badaude.

Azpeitiko zezen-plaza joko eta apustu as-koren lekuko izan da. Zezen-plazaren tiradi-zoagatik edo alderantziz, herriko eta ingurue-tako jendeen ohiturengatik, baina apustumunduan izan du eta oraindik ere badu sonaAzpeitiak. Jokatu ez ezik, apustu eta jokoasko lotu ere, Azpeitian lotu izan dira. Garaibatean, Pastorkua tabernak egiten zion itzal-txoa horrelakoetan Euskal Herrian aspalditikerreferente den Tolosako Kantabriko taber-nari. Inazio Merketegi Pastor zenaren esku-tik, herri kiroletan zeresana ematen zuten aiz-

sei hilabetera jokatzeko beste apustua egite-ra”. Simon Merketegi Pastor-ek ere gogoandauka Inazio anaiak Migel Mindegiarekinzuen harremana: “Mindegia gureak lagunhandia zuen, ondo arreglatzen ziren haiek”.

Gaur egun Pastorkua taberna apustuenzirkuituetatik at dago, baina Azpeitian bertan,beste taberna batean, Landetako Mendiza-balen, lotu izan dituzte herriko zezen-plazanjokatu diren azken apustuak: Jose Felix Zubi-zarretak eta Alex Txikonek 2009ko martxoanjokatu zutena, Joseba Otaegik eta Josu Aiz-puru Errekalde-k urte bereko maiatzean joka-turikoa, eta Otaegik eta Txikonek joan denotsailaren 28an jokatu zutena.

Jose Martin Mendizabal Mendizabal I.arenesanetan, ordea, “orain apustu ‘naturalik’ ezda jokatzen”. Joan den otsailean bete ziren33 urte [Pastorkua ere garaitsu horretan irekizuten], Adunatik Azpeitira etorri eta VirtudesUzkudun emaztearekin Mendizabal tabernaireki zutela. Orduan utzi zuen harrijasotzea,bost bat apustu jokatu ondoren. “Famosoe-na”, Agustin Ostolazaren kontrakoa; Pas-kualtxo, Usategieta edo Altzate ere izan zi-

Azpeitiko

zezen-plaza da

Euskal Herrian

ahari jokoei eusten

dien bakarra. 18-20

ahari jabe

dabiltza

kora zein harrijasotze joko bat baino gehiagolotu zituzten Pastorkuako jangelan. Xeheta-sunik ez du gogoan Javier Merketegi, Inazio-ren seme gazteenak, “baina apustu asko iza-ten zirela, bai. Orduan Azpeitian apustu askojokatzen ziren, bai aizkoran, bai... Berdin zen,gainera, apustua nafarren artean bazen ere,Azpeitira etortzen ziren jokatzera. Gogora-tzen naiz, gainetik bada ere, Mindegiak apus-tuak hemen egiten zituela. Galtzen bazuen,hurrengo egunean berriz ere benga, handik

mamia � � � � � � � � � apustuak20

apustuak � � � � � � � � � mamia 21

Martin Mendizabal ahari baten korrikaldia zaintzen. Elosiagako Benteronekuan animaliak entrenatzeko zirkuitu moduko bat dauka prestatuta.

tuen aurkari, gehienetan Azpeitiko zezen-pla-zan, eta Tolosakoan ere bai. “Orain markaegitea da gehiago. Guk lanteri hori ez ge-nuen; guk markak ezkutatu egiten genituen,ez azaltzera, eta oraingoek, berriz, dena azal-du egin behar dute”, dio Mendizabal I.ak,gaur egun apustu ‘naturalik’ zergatik ezin denegin azaltzeko. Eta azalpena honela borobil-tzen du Martin semeak: “Hauek garai bateanjoaten ziren dirua etxera eramatera, handikedo hemendik, hortik jaten zutelako, hortikbizi ziren, eta hortara dedikatzen ziren. Or-duan, azaltzen bazinen, apusturik ez zeneu-kan jokatzerik gero. Apusturako kontrarioakbilatzea komeni zen garai hartan”.

Mendizabal gaztea ere bat dator aitarengaraietatik hona gauzak asko aldatu direla.“Gaur egunean harrijasotzaile batek berelanpostua dauka aparte, ez dauka horretatikbizitzerik. Apustura dedikatzea alferrik da;jendea ere gutxiago joaten da, eta apustuaegitea mirari bat da gaur egunean. Apustuserio bat, bi onenek elkarri jokatzea, oso zailada”, dio. Ikusleak erakartzeko, berriz, “jendeberria, gaztea, eta lan desberdina” behar di-rela uste du, parte hartzen duten kirolariak

lehen-lehen mailakoak ez direla izango kon-tuan hartuta, beti ere.

AAhhaarriiaakk ttrraannppaarriikk eezzKirolarien arteko demak alde batera utzita,bai Mendizabal eta bai Pastorkuaren izenakzezen-plazan egiten den beste jarduera bate-kin estuki lotuta egon dira –eta Mendizaba-len kasuan, dago–, hau ere apustuen ingu-ruan gauzatzen dena: ahari jokoak. Oraindela urte batzuk, Inazio Merketegi eta JoseMartin Mendizabal bi ahari zale nagusieneta-koa ziren, eta bien arteko apustuek ikusminasortzen zuten beti.

Herri kiroletako apustuak lotzearen bitarte-karitza eta lekukotzari utzi eta hasi zen aharijokoekin Inazio Merketegi zena. Javier seme-ak gogoratzen duenez, “esaten zuen aharie-kin seguruagoa zela [apustua], azken bateanahariak ez zuelako gezurrik esaten eta tran-parik ez zuelako egiten. Bakoitzak pentsa de-zala nahi duena...”. Uste du bestelako apus-tuekin “desengainuren bat hartuta” hasi zelaaita ahariak hazi eta horiekin plazan jokoakegiten.

“Hura gozatu egiten zen, eta ni ere bai, sa-

soiarekin”, esaten du Simon Merketegik. Izanere, Simon ibiltzen zen anaiaren laguntzaile,ahariak zaintzen eta entrenatzen, eta zezen-plazaren ondoan zuten baratzean lanean erebai; tabernarako eta ahariak elikatzeko izatenzen ortu lana. “Ahariak maiteak zituen”, esa-ten du Javier Merketegik aitari buruz, astear-teero azokatik egiten zuen erosketa amaknola ‘errebisatzen’ zion gogoratuz: “Taberna-rakoak zirenak atera eta besteak kotxeanuzten zituen, gero txabolara eramateko. Etaakordatzen naiz, behin baino gehiagotan,gure amak ‘geldi hemen’ esan, kotxean begi-ratu eta aharientzako zen jenerotik hartzenzuela, tabernarako zirenak baino hobeak iza-ten zirelako. ‘Jo, aharientzako jateko hobeaeramaten duk, tabernara datorren jendeariemateko baino?’, esaten zion”. Aita berrogei-tik gora ahari edukitzera iritsi zela kontatzendu, baina “normalean hamabost-hogei tartehorretan ibiltzen zen”.

Inazio Merketegi zenaren zaletasunak ezzuen jarraitzalerik aurkitu inguru hurbilean,baina bai Jose Martin Mendizabalenak. Mar-tin semeari txikitatik sartu zitzaion afizioa ba-rruraino –”zortzi urterekin hasi nintzen ja aha- �

ria hartu eta mendira pasierara joaten”, kon-tatzen du– eta orain bera da Azpeitian ahari-zale bakarra. Elosiagan, Benteronekua base-rrian, dauzka ahariak, eta haiek zaintzen ema-ten ditu egunero ordu luzeak. Gaur egun hi-rurogei ahari inguru dauzka, denera. “Hogeibat ahari daude apustua jokatzeko –azaltzendu–. Gainontzean, ikusi egin behar hemen-dik urtebetera, bi urtera, zer izango diren;gazteak, etorkizuna ikusi behar”. Ahari guztihorien mantenua eta zaintza, merkea ez izate-az gain, lana ere bada. Baina Mendizabalgazteak afizioa izan. “Neuk jana ematen dieteta neuk erabili behar izaten ditut. Hortik ezdago etorkizunik, eta ez dago morroirik”, kon-tatzen du. Baina ahari jokoen inguruan sor-tzen den giroa, betidanik ezagutu izan duenhori, garrantzitsua da Martin Mendizabalen-tzat. “Nire jiran dagoelako girorik gehiena,bere poz bat ematen dizu; tabernan ere mu-gimendua ikusten duzu, jendea etortzen da...Guretzako saltsa da hori”, dio.

Ahariak zaindu eta entrenatzea zer denondo asko daki Simon Merketegi Pastor-ekere. Jokorako ahari ona izateko, lehendabizi“arrazak behar du”, esaten du: “Jeneralean,onetik onak irteten du; txarretik ona, zaila da.Gero, gobernatzen-eta ere jakin egin beharizaten da, ibiltzen eta...”. Alde horretatik, ezditu begi onez ikusten gaur egun ahariakprestatzeko erabiltzen diren metodo ‘moder-noak’. “Jendea alfertu egin” dela dio: “Orainmakinan-eta ibiltzen dituzte. Nire gazte den-boran, zenbat korritzen nuen, hartu ahariaeta, txakurra bezala atzetik, danba-danba...Antzematen nion, eta anaiari esaten, ‘hone-kin ez zagok jokorik galtzerik, ezta…’; eta jo-katu, eta irabazi. Asmatu. Atzetik dijoala eta,

ahariak, ondo dagoenak, arkumeak bezalatrikitian, jolas egiten dio. ‘Hau duk sasoiadaukana’. Gaur zein, gaztea, horrela, lehenbezala ibili?”, galdetzen du.

DDiirruurriikk eezz,, sseeggiizziioorriikk eezzMartxoko azken igandean hasi eta ekain bu-kaera arte, “sanpedroak arte”, martxan diraberriro iganderoko ahari jokoak Azpeitikozezen-plazan. “Normalean izaten da urrianhasi eta segidan dena sanpedroak arte.Baina nola pixka bat bajatuta dagoen, otsai-lean eta martxoan ez dugu jokatzen, eta urta-rrilean ere ez”, azaltzen du Martin Mendizaba-lek.

Herri kirolen bueltako apustu kontuak be-zala, argi dago Azpeitian bakarrik egitendiren ahari jokoen gaur eguneko egoerak ze-rikusi gutxi duela joan den mendeko erdialde-ra zuenarekin. Ahari jabeak urritzen ari dira,eta ikusleak ere bai. Martin Mendizabalen

esanetan, “garai batean 500-600 lagun” el-kartzen ziren jaiero ahari jokoak ikusteko, “sa-rrerekin bakarrik, urte osorako pentsutarako”iristen omen zitzaien aharizaleei. Orain ezdago horrelakorik: 80-100 artean mugitzenda ikusleen batezbestekoa.

“Segiziorik ez dago, dirurik ez baitago”, dioMendizabal gazteak. Eta guztiz bat datorSimon Merketegi ere ikuspegi horrekin.Anaia hil eta berak erretiroa hartu ondoren,erabat aldenduta dago ahari jokoaren mun-dutik. “Ez naiz joan ere egiten, ez pisura, eztaahari jokora ere. Lehen bai, lehen jaiero”.Aharien zaintzaren eta apustuen kezkaren pi-surik gabe “orain, lo lasai” egiten duela aitor-tzen du. Hala ere, nostalgia punttua ere an-tzematen zaio, sasoi bateko apustuen ingu-ruan sortzen zen giroa eta mugimendua go-goratuz. “Garai haietan, orain dela 50-60urte, dirua orduan jokatzen zen, ahari jokoanere bai”, dio. Pastor-en ustez, oraingo jende-ak ez dauka garai batekoak adina dirurik, etahortik etorri da, neurri handian, apustuen jai-tsiera: “Lehen jendea joan bai [ahari jokoeta-ra], eta dirua jokatu ere bai. Orduan diruazen, eta gazte jendea joan egiten zen. Etagaur, zer? Inor ez. Gaur ja dirurik ez dago,garai haietan bezala, apusturako. Horrekerrenditzen du jendea, ezak”.

Diru kontuak direla, ohitura aldaketak dire-la edo dena dela, herri kiroletako apustuek,pilotakoek, ahari jokoek... gero eta indar txi-kiagoa dutela aitortzen dute gertutik ezagutudituztenek eta oraindik ere “saltsan” jarrai-tzen dutenek. Jokoa errenta ez dela aitortzenduten bezalaxe. Garai hobeak ezagutu zituz-tenek penaz begiratzen diote. Beste batzukeusteko ahaleginean dabiltza.�

mamia � � � � � � � � � apustuak22

�

� � �“Orduan dirua zen, etagazte jendea joan egiten zen.Eta gaur, zer? Inor ez. Gaur jadirurik ez dago apusturako”

SIMON MERKETEGI

aharizale ohia

� � �“Neuk jana eman eta neukerabili behar izaten ditut.Hortik ez dago etorkizunik,eta ez dago morroirik”

MARTIN MENDIZABAL

aharizalea

� � �AAUURRKKAARRIIAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Inazio Merketegi ‘Pastor’ eta JoseMartin Mendizabal aurkari sutsuak izanziren urteetan, ahari jokoak tarteko.Hortik kanpora, ezin esan lagunakzirenik, baina harremana kanpotikikusten zena baino hobea zela bat datozbi aldeak. “Horixe, irabazi egin nahi,batak edo besteak irabazi egin nahi”,azaltzen du Jose Martin Mendizabalek.“Dema handia zeukaten hauek. Aharimunduan kristoren pikea”, dio Martinsemeak, baina gero aita Pastorkuaraafaltzera-eta “askotan” joaten zelagaineratuz. Pastorren seme Javier ereideia beretsukoa da: “Gogoratzen dutapustua jokatu eta handik astebeteraigoal Mendizabal familiarekin afaltzeraetortzen zela gurera. Maitasun-gorrotoharreman berezia bazegoen, bainatamainakoa. ‘Enpaztuko diat, bueltatukodiat’ eta horrelakoak elkarri esan bai,baina hortxe

apustuak � � � � � � � � � mamia 23

Apustuak egiteko makina, Garoa tabernan.

� � �Apustu tradizionala, EuskalHerrian nagusiki herri kirolekineta pilotarekin lotutakoa, berenartekari eta guzti, momenturikonenean ez dagoen honetan,beste apustu molde batzukhedatzen hasita daude gureartean ere. Euskal Herrian ezezik, munduko beste bazteraskotan ere apusturakozaletasuna bada, izan ere, etahorren lekuko bilakatzen ari da,besteak beste, Internet. Apustuetxe handiek txoko politaaurkitu dute nonbait sarean.

Gai eta kontu zelebreenak ereapusturako gai bilakatu arren,kirolarekin lotutako apustuakdira Interneten ere nagusi. Etaordenagailua ez, bainatramankulu elektronikoa

Apustu elektronikoaartekari lanetan jartzen dutenapustu etxeak ere badira.Euskal Herrian hiru enpresa diralokal publikoetan, eta berezikitabernetan, apustuak egitekomakinak jartzeko baimenaeskuratua dutenak. Horietakobik, RETA-k eta KirolJokoa-k,makinak dituzte Azpeitikohainbat tabernatan. Bi enpresendatuen arabera, guztirabederatzi dira gaur egunAzpeitian makina horietako batdutenak.

Ikusi egin beharkoapusturako bide berri horrek zerharrera duen gurean. Tabernaribatzuek makina jarri eta atzerakendu ere egin dute, eta bestebatzuk jartzeko asmotandabiltza.

Ohiturari eutsizArtzaintzaren ofizioa ikasi nahi duten gazteei eskolakemateaz arduratzen dira Nikolas Segurola eta Jose Ramon Orbegozo, Arantzazun. ��Nekane Zinkunegi

Tekonologia aurrerapenak,ingenieritza ikasketak eta modernizazioarenmunduko hainbat kontu presente daudenuneotan ere, bada hainbat gazte euskaldu-non tradiziozko langintzei eusteko gogoz.Behar horri erantzuna emateko sortu zen Go-miztegiko Artzain Eskola eta bertako betera-noena den Nikolas Segurola eta ardien ardu-ra duen bere iloba Jose Ramon Orbegozo el-karrizketatu ditu Uztarriak Arantzazuko para-je ederretan.

1939ko martxoaren 27an jaio zen NikolasSegurola Matxinbentako Largarate base-rrian. Berau, Azpeitiari dagozkion lur-saileta-ko azken baserria omen da. “Gerraren amaie-rarekin eta ardi artera jaio nintzela esan neza-ke”, dio irribartsu. Betidanik egon izan dira ar-diak euren baserrian eta euren artean ohituada Segurola txiki-txikitatik. Hamabi urte zitue-la, Arantzazuko fraileetara joan zen ikastera.Harritzekoa bada ere, honakoa dio berak:“nik uste baserria eta familia uzteak baino, ar-diengandik banantzeak tristura handiagoaeman zidala”. Bost urtean egon zen Arantza-zun eta ondoren etxera itzuli zen berriro.

1950ean, Rufino Idiazabalek Gomiztegibaserria saldu zien Arantzazuko fraileei eta1953an jarri ziren lehen aldiz bertan bizitzen.Baserria fraile ikasketetan ziharduen jendea-ri kafesnea, salda edota beste edozer es-kaintzeko baliatzea erabaki zuten. Hala,behiak, txerriak eta oilo batzuk jarri zituzten. Orbegozok Arantzazuko Gomiztegi eskolako artaldearen ardura du. Argazkian, ardiak jezten.

mamia � � � � � � � � � gizartea24

sen ilobak, Arantzazura joan beharra izanzuen. Jaiotzez kaletarra den arren, txikitatikLargaraten hazia da Orbegozo ere eta ezinhobeto ezagutzen zuen artzaintzaren mun-dua. “Osabak begia galdu zuenez, bere or-dezko gisan etorri nintzen Arantzazura laubat urterako” kontatzen du.

80. hamarkadan, Araba, Bizkaia, Gipuzkoaeta Nafarroa bere baitan biltzen dituen Ar-tzai-Gazta Elkartea sortu zen ardi-gaztarenkalitatearen inguruko lanketa burutzeko.“Une gozoak bizi zituen artzantzaren mun-duak eta langintzaren nolabaiteko profesio-nalizazioa beharrezkoa zela ikusten genuen”

Nikolas, hogei urte zituela, 1959an, itzuli zenArantzazura eta Gomiztegin bizitzen jarri zen.Abereen kopurua urteen poderioz gorakajoan zela gogoan du eta “sei mila oilo, milaeta berrehun txerri eta hogeita hamar batbehi” izatera iritsi zirela kontatu du. 1978.urte ingurua zen, abere kopuruak bere puntugorena jo zuen garaia, hain justu. Une horre-tan “politika aldaketa etorri zen”. Fraile ikas-ketek balioa galdu zuten eta ondorioz, Aran-tzazun zegoen hainbat ikaslek etxera itzulibeharra edota unibertsitateetara teologiaikastera joan beharra izan zuen. Horrenbesteaberetatik ateratzen zen etekina alferrikakoazen, baina Gomiztegi alde batera uzteakpena ematen zien fraileei.

AArrttzzaaii--GGaazzttaa EEllkkaarrtteeaarreenn ssoorrrreerraaHala, hausnarketa baten ostean, “harrema-netarako etxe” bezala mantentzea erabakizuten eta 1982an jarri ziren ardiak. Franko-ren osteko gobernu berriarekin, hoberen ze-goen sektorea hori zen. Tarte horretan,1981. urtean, Jose Ramon Orbegozo Nikola-

adierazi du Segurolak. Hortik etorri zen Go-miztegiko Artzain-Eskola sortzeko ideia.

Eskola 1997an sortu zen eta orduan itzulizen Orbegozo Arantzazura. Ordutik gauregunera arte, eskolako artaldearen ardura dubere gain. “Hamairu ikasturte daramatzagugazteei artzaintzarako pausoa ematera la-guntzen”, dio Orbegozok. 6-7 hilabetekoikasturteak dira. “Asteko lehen lau egunetan,eskolan bertan klase teorikoak izaten dituzteeta ostiraletarako berriz, artegietara irteerakantolatzen ditugu”, kontatzen du Orbegozok.

Eskolaren jardunaz balorazio positiboaegiten dute osaba-ilobek. “Etxean ohiturazardiekin aritua den edozeinek, duen jakituria-ri hemengoa gehitu dakioke bere onurarako.Artaldea gobernatzen, gaixotasunak sahies-ten eta elikaduraren zein genetikaren berriizaten erakusten” da. Gainera, ikasturtearenbaitan, praktiketarako aste bat sartzen da.Bakoitzak etorkizunean nolako artzantza-moldea gauzatu nahi duenaren arabera, erahorretako baserri batera bideratzen dituzte.

Artzain izatearen langintzari dagokionez,ez dela kontu erraza aipatu dute biek. “Ardiakezin dira artzainaren baldintzetara egokitu,artzainak berak jakin behar du artaldearenerara moldatzen”. Segurolaren esanetan, Ar-tzain-Eskolara ikasle gisan joan nahi dutenei,zergatik doazen galdetzen die. “Sarritan en-tzuten dudan kontua da kaleko estresetik li-bratu eta mendiaz gozatzea eta gazta egitenikastea nahi dutela”. Baina, “artzaina izateamendian artaldeari begira egotea eta gaztaegitea baino zerbait gehiago” dela dio.

AArrttzzaaiinnttzzaarreenn eettoorrkkiizzuunnaaEgun ogibide gisan artzaintzak etorkizunikduen galdetuta, “zenbaitentzat bai” erantzundute. “Berezko nahia eta gaitasuna ezinbes-tekotzat” jotzen dituzte eta “konbentzimentuosoz lan eginez gero, diru-laguntzei esker au-rrera egitea zilegi” dela diote. “Izugarrizko in-bertsioak egin beharra dago artzantzatik bizinahi bada”, dio Orbegozok. Baina, aipaturikolanerako prestutasunari instituzioetatik dato-zen diru-laguntzak gehituz gero, “horri bueltaurte gutxitan” eman dakiokela dio osabak.

Horretarako sortu zen Gomiztegiko Ar-tzain-Eskola, tradizionala izan arren, etorkizu-nean ere ziurrenik beharrezkoa izango denlangintza modu duin batez gauzatzea posibleegiteko. Finean, helburua, artzaintza eredu-garria izatea da. Etorkizuneko artzainek,beren negoziorako onuragarri diren eraba-kiak hartzen dituzten enpresarioen gisan jo-katzen ikas dezatela.�

Nikolas Segurola eta J. Ramon Orbegozo osaba-

ilobak, Arantzazuko Gomiztegi baserrian.

gizartea � � � � � � � � � mamia 25

� � �Osaba-iloben esanetan “era askotakojendea igaro da hemendik hamairuikasturteotan. Oro har, bataz beste hogeitabost urte inguruko gaztez osaturikotaldeak dira. Euskal Herriko, Txileko,Extremadurako, Madrilgo... ikasleak igarodira hemendik. Jaiotzetik etxean ardiekinohituak daudenak zein inoiz ardirik gertuizan ez dutenak. Hala ere, harroen egongaitezkeen kontua, ezin hobeto betetzendugun zelestino paperarena izan daiteke.Inongo okerrik egin gabe esan dezakeguurteotan sei edo zazpi bikote sortu direlagure eskolan. Eta ez edozein eratakoak,gainera, oraindik ere batuta jarraitzenduten bikoteak”.

Artzain ikasleak

� � � � � � � � � � � � � � � �jaione unanue� � � � � �leire goenaga� � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 27

J aione Unanue. Aste Santuagainean-eta gustura egongo haiz. Hi ez haizprozesioetara joango eta mendiko planaizango duzue, ezta?Leire Goenaga. Bai, baina etorriko gaitunprozesiora. Hendaiatik Irunera Aberri Egune-an egingo denera. Hik ere jai izango dun,ezta?Jaione. Nik opor luzeak, indefinidoak. Ba-tzuen kontratuak bezala.Leire. Oraintxe bazter guztietan ez dun giro.Corrugados ere, EREn.Jaione. Langileen baldintzak denbora gu-txian hankaz gora ari ditun gelditzen. Leire. Baina batzuk orain ERE irabazi ede-rrak egiten ariko ditun.Jaione. Egoera txarrenetan beti egotenditun batzuk nondik dirua aterako. Ikusi bes-terik ez zagon Azkoitiko lau enpresari horienkasua.

1122..000000 eeuurrooLeire. Beti pentsatzen dinagu horrelakogauzak ez direla hemen gertatzen, baina...Jaione. Pertsonen esplotazioa beste garaibatzuetako kontua zela ematen din, bainagaur egun ere leku askotan presente zagon.Lantegietan, putetxeetan, ostalaritzan... Se-guru nagon denoi etortzen zaigula burura ka-suren bat. Leire. Egoera txarrenean daudenetaz apro-betxatzea beti izan dun errazago. Eta batzuekondo aprobetxatzen dinten egoera hori.Jaione. Azkoitiar enpresari horiek 12.000euro kentzen zietenan etorkinei paperak lor-tzeko. Eta diru hori gutxi ez balitz, sei bat hila-bete lanean jardun behar beraientzako.Leire. Atxilotu egin ditizten, ezta?

Hemen ERE

Jaione. Bai, baita magrebiar bat ere. Non-bait bitartekari lanak egiten zitinan.Leire. Beti egoten dun norbait bere etxeko-ak ere salduko dituena.Jaione. Ikusiko dinagu zer zigor erortzenzaien azkoitiar horiei. Leire. Badakin, hemen dirudunen delituakez ditun gogor ordaintzen.Jaione. Egia esateko, ez dinat inon irakurrizer gertatu den langileekin. Akaso honezkeroostikoz bidali ditizten euren herrialdera. Nolaez, 12.000 euro gutxiagorekin. Leire. Eta nora joango ditun ba kexatzera?Bertan egoteko eskubiderik ere ez diten eta.Jaione. Gure arazorik txikiena beraien arazohandiena baino larriagoa dun beti.�

���JAIONE. “Ikusiko dinaguzer zigor erortzen zaienazkoitiar horiei”

� � �LEIRE. “Badakin, hemendirudunen delituak ez ditungogor ordaintzen”

jakiteko � � � � � � � � � apirilari begiratua28

Presoen aldeko kantuaErniarraitz Bertsozale Elkarteak saio berezia antolatu du hilaren23rako, ‘Dagozkien eskubideen jabe Euskal presoak Euskal Herrira’lelopean. Sei bertsolari arituko dira kantuan. � Ainitze Agirrezabala

P resoen eskubideen aldebertso saio berezia antolatu duEniarraitz Bertsozale Elkarteak,hilaren 23rako. Dagozkien esku-bideen jabe Euskal presoak Eus-kal Herrira lelopean sei bertsolariariko dira kantuan: Maialen Lujan-bio, Andoni Egaña, Sustrai Coli-na, Xebastian Lizaso, Jokin Uran-ga eta Haritz Etxeberria Ministro.Gai-jartzaile lanetan Nekane Zin-kunegi errezildarra ariko da.

Erniarraizko lehendakari LaxaroAzkuneren esanetan, “euskalpresoek eta iheslariek, eta haienetxekoek bizi dituzten bizi-baldin-tza gogorrak salatu eta jendeasufrimendu eta egoera gordin ho-rretaz kontzientziatu nahi dugu”.

Saioan bildutako dirua Preso-en Aldeko Topagunearentzakoizango da. Sarrerak aldez aurretikerosteko aukera jarri dute eskual-

� � �DDAATTUUAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. Presoen eskubideenalde bertso jaialdia.� � �Eguna. Apirilak 23(ostirala). � � �Ordua. 22:30� � �Tokia. Izarraitz pilotalekua.� � �Antolatzailea. ErniarraitzBertsozale Elkartea.

deko hainbat herritan: AzpeitianOrkatz, Txarrantxa, Jim Clark etaAmaia tabernetan; Azkoitian Xa-kela eta Zurten; Zestoan, Koio-ten; Zumaian Inpernupen; Geta-rian Arralden eta Zarautzen, be-rriz, Arranon. Nolanahi ere, saioahasi aurretik Izarraitz pilotalekukoleihatilan sarrera eskuratzeko au-kera izango da. Sei euro kostakoda aldez aurretik erosita; leihati-lan, ostera, zortzi euro.�

���PPRREESSOOEENN EESSKKUUBBIIDDEEEENN AALLDDEE� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

6bertsolari. Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, Sustrai Colina,Xebastian Lizaso, Jokin Uranga eta Haritz Etxeberria Ministro.

6eurotan sarrera. Aldez aurretik erosita; leihatilan 8 euro.Sarrerak salgai: Orkatz, Txarrantxa, Jim Clark eta Amaia tabernetan.�

1II. Motor jaialdiaMotor eta garai bateko kotxeenerakusketa izango da, 11:30etikaurrera. Aurretik, 10:00etan,Sanjuandegin elkartu etamotorrean buelta emango dute.Gero, hamaiketakoa izango da,eta bazkaria Ongi-Etorrierretegian. Arratsaldean, berriz,Perversion taldearen kontzertua(19:30). � � �Eguna. Apirilak 10 (larunbata).� � �Ordua. Egun osoa � � �Tokia.Xanjuandegi. � � �Antolatzailea.XJ Auzolanean Taldea

2KontzertuaOrkatzenOrkatz tabernan kontzertuaeskainiko dute.� � �Eguna. Apirilak 16 (ostirala).� � �Ordua. 22:00 � � �Tokia. Orkatztaberna. � � �Antolatzailea.Orkatz Kultur Elkartea.�

3SexualitatetailerraTailer honen helburu nagusiaparte-hartzaile bakoitzak bereburuarekin eta gorputzarekinduen harremana hobetzea da.Edurne Mendizabalek, AnaElosegik eta Libe Yurrebasokemango dute. Hastapenekosaioak maiatzaren 8an eta15ean izango dira, etasakontzekoak apirilaren 17 eta24an. Matrikula 5 euro da. � � �Eguna. Apirilak 17 eta 24(larunbata). � � �Ordua. 10:00� � �Tokia. Izarraitz pilotalekua.� � �Antolatzailea. EmakumeenJabetze Eskola.

� � �BBEESSTTEERRIIKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda 2009ko Bertsolari Txapelketa Nagusiko irabazle Maialen Lujanbio ere kantari arituko da hilaren 23ko saioan. � � �EKE

� � �HHIITTZZ GGEEZZIIDDUUNNAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�Egilea:Luma

� � �HHIITTZZ GGUURRUUTTZZAATTUUAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

EEZZKKEERR EESSKKUUIINN: 1. Tonto bihurtuak. 2. Bilbo-Behobia, la-burtuta. Argi izpia. 3. Lurraren satelite. Garen hauek. 4. Frui-tu mota. Errepika. 5. Animalia ur-lehortar. Iraun. 6. Saindu,done. Marokoko hiriburua. 7. Kontsonante bustia. Noka,dugu. 8. Automobilak. Kasik, abantzu. 9. Pluralean, musul-manek urtean behin egin ohi duten baraualdia.

GGOOIITTIIKK BBEEHHEERRAA: 1. Europako Georgia estatuko hiriburu-ko biztanle. 2. Behartua, derrigortua. 3. Nitrogenoaren ikurkimikoa. ..., zu hor eta ni hemen. Tulioaren ikur kimikoa. 4.Italiaren eta Austriaren arteko lurraldea. Joaki da. 5. Ondo,ontsa. Saudi Arabiako hiriburua. 6. ... gabe, atertu gabe, gel-ditu gabe. Nafarroa Behereko herria, Baigorri-Ortzaize es-kualdean. 7. Oinarrizko edari. Gora! Kontsonantea. 8. As-troa, izarra. 9. Aurkituak, edirenak.

11 22 33 44 55 66 77 88 99

11

22

33

44

55

66

77

88

99

Tontor

Ezinpairatuzko

Inprentalana

* Deitura

* Izena

Oihuak

Ihalozka,itzulika

Zur zati laueta mehe

Pl., harrimotaZutar,

zure aldeko

Gor

Gorakoa

Oinarrizkoedaria

Pl., IX.hilabetea

Emakumeizena

Juan Mari ...,sukaldaria

Ginduzkan

Makilaluzea, haga

(Lab.) Esta-tu Batuak

Itsasotsoa

Nauka

Imanaren ta-sunak hartu

Interjek-zioa

Mamitu,gauzatu

Emakumeizena

Pisuunitatea

Kanpo,landa

Mehea,argala

Itsasotsoa

Boroa

iridioa

Jupiterrensatelitea

Röntgen

Korrikarenantolatzaile

Bokala

* Azpeitiko igerilaria

Akita-niakoa

Ergela

� � �SSOOLLUUZZIIOOAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

� � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Apirilak 23 (ostirala) � � �NORA BIDALI ZURE

ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Larchago upategiko ardoak

� � �PARTE HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �ZER DAGO SOBERAN//////ZER DAGO FALTAN.

� � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

� � �ZZEERR DDAAGGOO SSOOBBEERRAANN,, ZZEERR FFAALLTTAANN??� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UUZZTTAARRRRIIAARREENN MMAARRTTXXOOKKOO AARRGGAAZZKKII LLEEHHIIAAKKEETTAA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ZEIN DA? JOXE AGIRRE ‘ORANDA’ BERTSOLARIA IRABAZLEA

Olatz Orbegozo Uztarriako

bazkidea izan da lehiaketako 115.

irabazlea. Larchago upategiko ardo

sorta irabazi du sari gisa.

Argazkian, Olatz Orbegozo, saria

eskuetan duela.

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

TONTOTUAK

BBINARRA

ILARGIGU

LIMOIBIS

IGELBIZI

SANRABAT

TTDINAGU

AUTOAKIA

RAMADANAK

�G�U�B�G�

PAIRAEZIN

�IRARLANA

�I�ANA�ZERTU

OHOL�IMANDU�

�ARBELAK�AEB

ZURETAR�FINA

�SOR�KILOA�B

OKADA�AEK�IO

�AKITANIARRA

OIHAN AMEZUA argazkilaria

11.. Argazkiak koloretanedo zuri beltzean?Kontrasteei dagokienean,saturatuak ditut gustuko. 22.. Gauez ala egunez?Azken aldian gauez.33.. Karretea, digitala...Digitalean, baina horrekkalte egin die salmentei.

44.. Argazkiak ukituta?Eztabaida zabala da hori.Ukitzearen aldekoa naiz; ez,ordea, muntaien aldekoa. 55.. Ustekabean alaaurrez prestatuta?Estudioan zainduta dagoden-dena. Naturaltasuna,ordea, puntu fuertea da.

Txikitan konturatu nintzen etxekoandre askokbaserri inguruan mendabelarra biltzen zutela, hu-rrengo egunean mendazko erratzak azokan saltzeraeramateko. Munduan mila menda espezie bainogehiago ezagutzen dira. Beti izan du estimu bereziagure kulturan, pobreen eta aberatsen etxeak giro-tzen baitzituen.

Duela 4.000 urtez geroztik mota askotako pro-pietateak dituela esan izan da; batzuk frogatuak,baina beste batzuk ez. Hori bai, gure eskuetan berehostoak estutzen baditugu usain atsegina eta biziageldituko zaigu.

Etxean mendabelarraeduki nahi badugu, lurreanlandatu eta sarri ureztatzea nahikoa da. Toki laiotzeta itzaltsuetan azkarrago hazten da.

Hainbat naziotan ez bezala, gu ez gara mendabe-larra jakietan ibiltzearen oso zaleak. Zaporeak indar-tzeko, saltsak prestatzeko eta ozpinak usaingoza-tzeko balio du. Esteetako ezbeharrak arindu, gora-kadak saihestu eta ahoko ultzerak sendatzen ditu.

Era askotako osasun arazoak konpontzeko men-dabelarraren barietate desberdinak erabili izan diraMedikuntza Naturalean. Baina, egia esan, kasugehienetan ez dute bere eginkizunabetetzen eta irudipen sukartsuenkontuak dira.�

���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

Mendabelarra

66.. Argazkirik onena?Gauez, Getariko arratoianlau orduko saioa: Iparizarraren inguruan izarguztiak mugitzen. 77.. Plano gogokoena?Argazkirako lehen planoa.Paisaiarako panoramikoa.�

� Ainitze Agirrezabala

jakiteko � � � � � � � � �32

www.uztarria.comazpeitiko ataiye

� � �eguneko albisteak � � �irakurleen erantzunak � � �eguneko argazkia � � �bideoak � � �blogak � � �inkesta � � �agenda � � �bitxikeriak � � �‘azpeitia’ atala: zerbitzu publikoen ordutegia, autobusen ordutegia, telefono zenbakiak, euskara atala, farmaziak, festak,

hauteskunde denetako emaitzak, geografia, panoramikak, herriko taldeak, liburuak osorik... � � �uztarria herri aldizkari denak; PDF formatoan ere bai � � �eguneko efemerideak � � �gida komertziala...

� � �sartu sarean, eta hartu parte � � �egunero 77..000000 orrialderen bisita

uztarria.com � � � � � � � � � jakiteko 33

� � �EEFFEEMMEERRIIDDEEAAKK� � � � � � � � � � �

1561Eliza altxatzeko asmoz.Urrestillako biztanle jabeekeskritura sinatu zutenMendatasoro lursaila erosteko.

1791Herritarrak kexu. Urretxutikkartak ekartzen zituena erabatatzeratzen zen, geldialdi handiakegiten baitzituen Azkoitian. Hala,neurriak hartzea erabaki zuten.

�NNEEGGUUAARREENN HHAAGGIINNKKAADDAAKK..Edozein urtarotan argazkizaleen paradisu bihurtzen da Urbasa. Inguru hartan ateratakoneguko hainbat argazki zintzilikatu ditu Agirrek Uztarriaren atarian. “Horrenbeste egunbustirekin paraje hartan ere jendea nazkatu” dela adierazi du. � � � � � � � � � � � � � � � � �juan joxe agirre� � �

�� �BBLLOOGGAAKK // AARRGGAAZZKKIIAA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �IINNKKEESSTTAA� � �

Poltsa berrerabilgarriaerabiltzen al duzu?

Bai. %53,13.Ez. %25.

Batzutan. %21.88.� � �Hileta erlijiosoa ala

zibila. Zein aukeratukozenuke?

jakiteko � � � � � � � � � atzera begira: ‘santi lazkano’ biografia34

Bi gurpilen gaineanHeldu nahi zuen metara iristeko egitekoak garbi zituengizona zen Santi Lazkano txirrindularia, eta horietanzentratuta atzera egingo ez zuena. � Uztarria

Santi Lazkano txirrindularia-rena da Uztarria Komunikazio Taldeak pasaden urteko martxoan abiarazi zuen liburuxkabiografikoen bildumako laugarren zenbakia.Julian Bereziartua medikuarena izan zen le-hena, Leo Etxeberria sindikalista eta euskal-tzalearena bigarrena eta Valentina Agirreemaginarena hirugarrena.

Nekane Zinkunegi kazetariak idatzi du bio-grafia eta maiatzaren 1ean aurkeztuko du Uz-tarriak. Aurrerapen txiki bat da jarraian irakurdezakezuena.

Anaia maitagarria, edo gazteena zelakomaitatuena, berezia, geldirik egoten ez direnhorietakoa.

Senar ona eta bere alabentzat mundukoaitarik onena. Bere ogi-bidea zela medio,urte askoan etxetik kanpora denbora ugariigaro beharra tokatu zitzaion arren, etxeanzegoenean familiarekin egoten eta gozatzenzekiena.

Lagun eta kide leiala, hitzekoa, laguntzekoprest zegoena.

Txirrindulari ona, langilea eta saiatua, bizi-kleta gainean taldekideen babesik epelenaeta aurkariei errespetua sorrarazten ziena.Behin lehia amaituta, guztien laguna zen hur-bileko pertsona. Heldu nahi zuen metara iris-teko egitekoak garbi zituena eta horietanzentratuta, atzera egingo ez zuena.

Pertsona aurrerakoia, iniziatibaduna, betiegitasmo berriak buruan zituena eta horietan

sinestuz aurrera egiten zekiena. Ingurukojendea inplikatzen eta lanean gustura sentia-razten ezin hobeto asmatzen zuena.

Halakoxea izan zen Santi Lazkano errezil-dar txirrindularia. Bere sendiko eta gertukolagunek hala gogoratzen dute behintzat.Umetatik lagun-min eta ondorenean lankideizan zuen Jabier Zinkunegi herrikidea ere, ha-rritu egiten omen zen Santik nahi zuen hurahorren garbi izan eta lortzeko edozer egitekonola egoten zen prest ikusita. Gainera, ira-baztea izan ohi zuen helburu, baina horreta-rako inor zapaldu gabe edota beste inorenahaleginaz aprobetxatu gabe. Zinkunegikgogoan du inguruan, taldean bertan ere, ba-zituela Santik kideez askorik arduratzen ezziren berekoiak. Santiri sarri egokitu izan zi-tzaion taldeko buruari laguntzen ibiltzea, etahorretantxe aritzen zen, horretarako prestatubehar bazuen, horretarako prestatzen zen.

IIrruuññeeaarraa jjooaann--eettoorrrriiaaGogoan du behin, Italiako Giro baterakoprestatzen ari zela Santi. Pasaian bizi zen etaentrenamendu garaietan giro aldaketak onu-ragarri izaten direnez, Azpeitira jo zuen aste-beterako. Italiara joateko hegazkina hartubehar zuela eta, entrenatzerik izango ez zue-nez, bezperan zerbait gogorra egitea pentsa-tua zuen. Hala, Jabierrekin hitz egin eta egunbatez entrenatzeko Iruñeatik joan-etorria egi-

Gipuzkoako txapeldun afizionatu mailan, 1967an.

tea erabaki zuen. Jabierri motorra hartzekoagindu zion eta egun hotzak zirenez, arropadezente jantzita irten zen Azpeititik.

Gutxi gora-behera Azpirozera heltzekozenbat denbora beharko zuen aurreikusi etaordu horretarako motorrean hara agertzekoesan zion. Hitz emandako lekura heldu aurre-xeagotik harrapatu zuen Jabierrek Santi.Baina esan bezala, Azpirozera joan eta han-txe itxaron zion, iristean arropa batzuk kenduzitzan. Hauek berari eman ostean, aurrera ja-rraitu zuen.

Hurrengo elkargunea, Iruñean zuten. Harabiak heldu eta apur batean egon ostean, itzu-lerako bidean zegoen iturri batean jarri zutenhurrengo zita. Jabierrek han itxarongo zionbotilatxoa ur freskoz beteta. Berriro indarrak

ko hamar kilometro falta zirenenan, gurpilazulatu zitzaion. Jadanik ezinezkoa zen horikonponduta buruan zioan taldea berriro ha-rrapatzea. Ondorioz, erretiratu egin beharizan zuen, baina galdu arren, bere buruarekinharro sentitu zen egun hartan.

1985eko otsailaren 3an hil zen moto istri-puan, Aizarnazabaldik Zarautzera bidean.Horren maite zuen tramankuluaren gisan, bigurpileko beste ibilgailu batek eraman zuenmundu honetatik. Horixe zuen patua nonbait,bi gurpilen gainean ibiltzeak eman zizkion zo-riona eta une gozoak. Bi gurpilen gainean ze-bilela izorratu zuen belauna eta ezin izan zuenprofesional bezala gehiago gozatu. Agur, txi-rrindularitzarako beharrezkoa zuen indarrabizitzara egokitzen jakin zuen fenomenoari.�

22

atzera begira: ‘santi lazkano’ � � � � � � � � � jakiteko 35

DDAATTUUAAKK..Orrialdeak. 50.Neurriak. 10 x 8 zentimetro.Tirada. 1.200 ale.Prezioa. 5 euro (Uztarriarenbazkideek doan jasoko dute).

1177.. PPRROODDUUKKTTUUAA..Aurreko 15 liburuak. JoxeTakolo, Angel Otaegi, ImanolElias, Patxi Altuna, Azpeitikoefemerideak, Euskarazkoprentsa eta Azpeitia, Azpeitikomendi gida, Loiolarik ez balitz,Otsobeltz, Urrestillako musikataldeak, Azpeitiarrak EspainiakoGerran, Oroitarri, JulianBereziartua, Leo Etxeberria,Valentina Agirre.CDa. Urolaldeko bertso zaharrak.

� � �LLIIBBUURRUUXXKKAA� � � � � � � � � � � � � � � � � � �

hartu eta Azpeitiraino itzuli zen hurrengo irte-naldian.

EErrrraazz eettssiittzzeenn eezz zzuueenn ppeerrttssoonnaaKas taldeko afizionatuen sailean zegoeneanizaniko lehia batean, erraz etsitzen ez zuenpertsona zela argi utzi zuen. 1968. urtean Va-lladoliden jokatzen zen Mexikoko Joko Olin-pikoen aurretiko proba batean, hainbat ozto-po bata bestearen atzetik gailentzeko gaiizan zen. Lehen aldia zuen 150 kilometrobaino gehiagoko karrera batean parte har-tzen zuela eta nabarmendurik zioala, istripuaizan eta gurpil bat apurtu zitzaion. Berau kon-pontzen denbora dezente galdu ostean, be-rriro ere pelotoia harrapatu zuen eta baita pe-lotoi-buruan zioan taldetxoa ere. Helmugara-

11.. Afizionatu mailan, Gervaisen oroimenezkoerlojupekoa irabazi ostean ateratako argazkia. Hernaninjokatu zen, 1966. urtean. 22.. Asturiasko itzulian,lasterketaren ondoren sardinak eman zizikieten jateko(1976). Eskuinekoa da Lazkano, Santestebantxirrindulari asturiarrarekin.

11

� � �TTEELLEEFFOONNOO ZZEENNBBAAKKIIAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 09:00-13:30 � � �Larunbata: 09:00-13:00 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 10:00-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-13:30 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-2-3-4-5-12-13-14-15-16-17-18-26-27-28-29-30

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

6-7-8-19-24-25

Jaen (Azkoitia).

943 850660

9-22

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

10-11-23

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

20-21

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

GAUEZ

1-2-3-4-5-15-22-28

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

6-10-11-14-21-27-30

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

7-12-17-18-23-29

Jacome (Azpeitia).

943 080258

8-19-24-25

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

9-13-16-20-26

Beristain (Azpeitia).

943 811949

EGUNEZ

� � �FFAARRMMAAZZIIAAKK (apirila)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�PSIKOTEKNIKOABaigera I eraikinean psikoteknia-probaegiten dute, ostegunero, 18:30etatik20:30ak bitartean. Gidatzeko eta ehizekobaimena lortzeko osasun-ziurtagiriaeskuratzen da bertan.

ODOL-EMAILEAK

Apirilaren 28an izango

dute hitzordua, 18:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GGAARRRRAAIIOOAA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �OORRDDUUTTEEGGIIAAKK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �EERRAABBIILLGGAARRRRII� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

INEM 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Aitonena I 81 51 71

Aitonena II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 81 11 00

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Nabarra 948 22 71 25

Arrate Irratia (berriemailea) 81 26 32

Loiola Herri Irratia 81 44 58

Euskadi Irratia 943 01 23 00

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Izarraitz Telebista 85 13 05

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

EAJ 81 55 70

Hautetsi Independentistak 15 72 00

EA 81 00 11

EB-Aralar 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

BESTERIK

UGLE (Urolako gay-lesbian.) 273 posta

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi Euskara-Komunikazio Zerbitzuak

943 08 06 88

NIKOLAS ‘LANDARRAIN’txotxaz arduratzen da

Sagardoa suabeadago aurten,edateko erraza”

Sagardo barrikak irekitzen lau urtedaramatza Añotan. “Krisirik ez” dutelaantzeman adierazi du.� Ainitze Agirrezabala

“

Z er moduzkoa ari da izatenaurtengo sagardo denboraldia? Oso ona. Krisirik ez da antzematen, jendeabeste urtetan bezala dator. Aurtengoan, da-goeneko, bost bat aldiz bete dugu 300 batlagun sartzen diren jangela. Zer da zure egitekoa? Garai batean barrikak txotx edo egurrezkoziri batekin ixten ziren eta nagusiak txoootx!kantatu, ziria kendu, denak inguratu eta eda-ten zuten. Sebo pixkatekin ziria igurtzi etaixten ziren upelak. Jendeak, ordea, nahi zue-nean irekitzen zituen barrikak. Orain, kanila-ko giltza moduko bat izaten dut eta txandakabarrika guztiak [18 dituzte] irekiz joaten naiz. Astean zenbat egunetan joaten zara? Ostiraletan afaritan, larunbatetan bazkaritaneta afaritan, eta igandetan bazkari garaianAñotan izaten naiz upelak irekitzen. Sei bathilabetez ariko naiz. Urtarrilaren 15ean hasigenuen sagardo denboraldi berria eta ekai-naren 20an bukatuko dut nire jarduna. Egunhorretan Gipuzkoako Herriarteko Pilota txa-pelketako finala jokatuko da eta txapeldunakhona etorriko dira afaritara.

Nolatan hasi zinen? Bertako nagusia [Luis Beloki] betiko ezagu-na dut. Haren semea eta nirea elkarrekin da-biltza ikastolan eta goizero umeak eskolaraeraman eta gero elkarrekin gosaltzen dugu.Jende asko izaten zela sagardo denboral-dian eta barrikak irekitzen lagunduko nionesan zidan. Hiru-lau bat urte daramatzat sa-gardo upelak irekitzen eta nire laguntza esti-matzen du.Nolakoa dago aurtengo sagardoa? Ona, suabea. Edan eta edateko gogoa ema-ten duen horietakoa.Nolakoa da zuri gustatzen zaizuna? Goxo puntua duena. Sagardoa txotxetik zu-zenean edatea gustatzen zait; botilakoagehiegi eginda egoten da.Sagardoa edanda asko txoratzen al dajendea? Erne ibiltzen naiz eta sagardoarekin txorake-ritan dabilenari hura ez dela jolaserako esa-ten diot, edateko dela eta lasai ibiltzeko.Konfidantza pixkat eman eta abusatzen has-ten zaizkizu. Errespetua jartzeko serio antze-an ibili beharra dago.�

11

22

33

zu zeu! � � � � � � � � � jakiteko 37

11.. Sagardo upela irekitzen, Elosiaga auzokoAñota sagardotegian. 22.. Lanean hasi aurretikkafea hartzeko ohitura du. 33.. Añota atarian.

22

Zaharra naiz. Frantsesek ezdakite denbora galtzen dutela eta hala nahitagalarazten diedala. Ez zaizkit axola bizitze-hil-tzeak: etsaiek tortura nazakete, ez dut aitor-tuko. Gainera, zer dakit? Ni torturatzen nau-ten artean ez dituzte gazteagoak torturatzen.Goiza gela hutsean joan zait. Biluzik jarrinaute, barrabiletan jo. Gero, telefono-hari batahoan, bestea koskoiletan. Elektrizitatea gor-putza gaindi kurritzen denean, hiltzen denardia bezala zapartatzen gara. Lehenengo al-dian buruan min izugarria eman dit, eta giha-rretan oinazea. Zaila naiz, eta ofizial galdeka-tzaileak ez daki bere jokoari ohitzen ari naize-la. Alferrik joan zaie goiza. Larruzko gerrikoa-rekin jo naute. Nire larru zimurtuari zer? Lotu-ta nagoenean eta aurpegian jotzennautenenean dut min gehien.

Txarrena ez da frantses galdekatzailea, ofi-ziala. Hari begitartean ikusten diot zer gerta-tzen zaion. Ez du egiteko horretan iraungo.Gauza bat da gizon sendo, gihartsu, morros-koa izatea, eta beste zera bat, oso bestela-koa, inor tormentatzea...

Hain zuzen, beste morroi batek ematen ditbeldurra. Kaboa da, ez ofiziala, gure herrianjaiotako oin-beltza, ez Frantziakoa. Manzanoderitzo. Manzanok, amaren altzotik ateraberri den mutikoa dirudi, bizarra ordez ilemehea, emakume begi eztiak, erraz gorritzendirenak, koxkorra eta flakoa da... baina inorimin egiten egiazko buruzagia. Gure ohitura,gure hizkuntza ezagutzen ditu. Urde horrekoraindik orain aitorrarazi dit. Gure etxekoenhelbidea zekienez, hamalau urteko iloba tor-turatu dit, aurrean. Gauean ilobak ihes egindu, ordea, eta nik ez aitortu.

EEttssaaiieenn aarrmmaaddaarraa,, ssaarrii ggiissaaJoan den astean, beren jolas batean erabiligaituzte. Frantses erregimentura ofizial be-rria heltzen den aldiro, jolas bat egiten diote,gu jostailu. Nahiz eta gauden gotorlekura be-rebilean etor litekeen, hemendik lau kilome-

Zipaioak aljeriako gerran*

� � �Martxoaren 4an bi gazteatxilotu zituen ErtzaintzakIbarran. Hiru aldiz ‘Cara alsol’ entzunarazi zieten

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

trora jaitsarazten dute eta mando gaineanigota gure presondegira dakarte zuzen. Ho-rrela, azken aldian, ofizial gaztea gure patiorasarrarazi dute: lau preso ginen haga batzueisokaz loturik, neguko haizean ikaran... Ikus-garria! Ederrena, erdian, ikatz goritan, burdinbarra, aliketak berotzen. Ofizial gaztearipreso bat ekarri diote burdina bero harekinerrez, galdeketa egin ziezaion. Ofizial berriazurbildu da, ez du komeria ulertu. Baina eka-rri dioten gerrillari gaztea, ikusitakoaz harritu-ta, hitz egiten, aitortzen eta ezagutzen zituenguztiak esaten hasi da. Badakit salatari ahulhorrek zer egingo duen: frantsesa dakienez,etsaien armadan sartuko dute, sari bezala.

(Joan den hilean, martxoaren 4an, bi gazteatxilotu zituen Ertzaintzak Ibarran. Kartelakjartzen ari omen ziren. Cara al sol entzunara-zi zieten hiru aldiz. Libre irten ziren bi gazteak.Omen.)

*Txomin Peillen. Aldjezairia askatuta. Otso-ak gara ipuinetik.�

iritzia � � � � � � � � �38