2006ko IRA

ILA,

147. ZE

NB

. DO

HA

INIK

T E L M O D E U N K O N T X A N , Z U M A I A R R O N F E S T A

www.baleike.com

librean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

ze berri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

orain 10 urte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

elkarrizketajon maia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

erreportajeaestropadak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

kirolaeskubaloi taldea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

gure zumai zarraanjel osa arrizabalaga . . . . . . . . . . . . . . . . .24

ipuina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

kulturazine forum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

agenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Argitalpen honen edizioko laguntzaile:

HERRI ALDIZKARIAJuan Belmonte, 29 behea

tel.: 943 86 15 45e-maila: aldizkaria@baleike.com

ArgitaratzaileaBALEIKE KULTUR ELKARTEA

e-maila: elkartea@baleike.comAdministrazio batzordea

Xabier Azkue, Gurenda SerranoKoordinatzailea

Itziar MoraKazetariak

Itsaso IbarraMaitane Urbieta

Itziar GarateIzaskun UrbietaMaitane Agirre

Iure AlzibarAbelin LinazisoroHaize GalarragaMikel OlasagastiJoseba Alkorta

KolaboratzaileakJuan Luis Romatet, Xebas Leiza,Miriam Romatet, Dani Carballo,

Unai Gijarro, Joanito Dorronsoro, Eneko Dorronsoro,

Xabier Aranguren, Xabier Aizpurua,Ibon Aizpurua, Izaga Garzia,

Beñat Fernandez de Arroyabe, Jon Maia, Eguzki Agirrezabalaga,Natur Taldea, Ander Hormazuri,

Aitor Manterola Azalaren argazkiaInes Aseginolaza

Diseinua eta maketazioaRoberto Gutierrez

Hizkuntz zuzenketaImanol AzkuePublizitatea

tel. 943 86 15 45gurenda@baleike.com

InprimategiaAntza Inprimategia

(Lasarte-Oria)Tirada

1.100 aleLege gordailua: SS-405/94

ISSN: 1136-8594

Baleikek ez du bere gain hartzen aldizkarian adierazitako

esanen eta iritzien erantzukizunik.

aurkibidea

“Herriko jendea mugitzen dugugehien bat eta hala jarraitu nahikogenuke: herriko taldea izaten.”

Alex Oliden

baloia eskuan

BALEIKEren bulego ordutegia: astelehen, asteazken eta ostegunetan 16:30etik 18:30era

librean

4 2 0 0 6 k o I R A I L A

igaro egiten dela. Orduak, ontziak itsasoan, eta uda,oporrak,... Orain post- sindromearekin omen garaguztiok. Ez dakit, nik beti resaka deitu izan diot,baina ponpoxo gelditzen denik ezin uka.Irailaren aldapan gora izerditan, oporretakomotxila astuna bizkarrean, eta ahotik promesak:kirola egingo dut astean bitan. Liburu bat ira-kurtzen hasi, zigarro gutxiago... eta promesak.Denborak berekin eramango dituenak akaso,udazkeneko hostoak bailiran, edo ontziak itsaso-an. Eta Urtezaharra iritsiko da, eta liburu batirakurtzen hasiko naiz, eta zigarro gutxiago... etapromesak, berriz; bete ez ditugun seinale. Bainaez gara oraingoez oroituko. Denborak horibaitu; ahaztu egiten dela. Abuztuan bisitatu

dugun mendi ederhura..., nola zuen, ba,izena? Imanolik gabekoSagardo Eguna, iluntze-ko oskorria, girien galde-ra ulertezinak (eske ez dute ingelesez ondo egi-ten!), eta ontziak itsasoan.Eraman egiten baititu, ahaztu egiten baititugu,igaro egiten baitira. Ontziak itsasoan.Eta eutsi! Badatoz bueltan, taup-taup, iluntzekooskorrian, udazkeneko hostoak bailiran. Hegan?Hegan ez, baina gorri-gorri. Batzuk promesakbetetzen dituzten ondorio.Bejondeizuela, mutilak! Gero ahaztuko bazaiguere, disfrutatu. Horretarako da denbora.

dani

Denborak hori du;

Eneko Dorronsoro

52 0 0 6 k o I R A I L A

Alai auzategia, 2

Tel. 943 14 33 24 Itzurun zuhaitzbidea, 2 943861565 - 943143446

Goizeko 07:30ak dira,gosaritako zerealenarrastoa oraindik erehortza artean dudala,telefonoa hartu etaKiroldegira deitu dut.Pi-pi-pi.Komunikatzen.Aurten, bai.Denboraldi honetanbotako ditut txitxiartean ditudan izerdi

guztiak, eta punttu-punttuan jarriko naiz. Deitu dutberriz ere. Pi-pi-pi. Ezinegona ari zait sortzen. Izanere, orain dela orduerdi zabaldu dute izena ematekoepea, eta nik beharrezkoa dut tokitxo batkiroltasunaren lubakian. 943… eta pi-pi-pi. Baietzlekurik gabe gelditu! Lanera abiatu behar izan dut,oraindik ere zerealak hortza artetik kendu gabe.Autoan noala, telefonoa hartu dut eta lagun bati deitudiot. Ertzainek ikusten banaute, akabo. Haiek baijarriko nautela puntu-puntuan. Laguna joango delanire partez izena ematera. Spinning egitea maite dut.Maite-maite zaitut, bizikleta estatikoa, ilargiraino tabuelta maite zaitut. Auskalo ordea. Lagunak ezin du11:00ak aurretik joan Kiroldegira. Izerdi patsetan pasaditut ordura arteko orduak, berriz deitu dut neuk eta

pi-pi-pi… kaka morralean! Azkenean iritsi da ordua,11:10. Deitu diot lagunari, eta pi-pi-pi.. mezua utzi diot.Ezin dut gehiago, bulegotik irtetera noa. Aurtenkirolik egiten ez badut Orioko balea baino potzoloagojarriko naiz, eta beste guztiak berriz Kontxako Pakitobezain lirain… Patrikan dardara, mugikorra da. Mezubat iritsi zait:

Kaixo! Ez dgo tokirk, dna bteta. Sntitzn dt!

Ez da logikoa. Hau ez zait niri gertatu, bainagertuko bati bai. Normala al da? Nik sukarraren itxurahartzen diot honi. Harrigarria iruditzen zait plazaguztiak bukatu izana hain ordu gutxitan. Gauza batkirolzalea izatea da, eta bestea Kiroldegiari El CorteInglesek beherapenetan izaten duen itxura berberaematea.

Eta eromen honetan, galdera bat. Zergatik ari daenpresa pribatu bat Kiroldegiaren kudeaketaeramaten? Beraientzat irabaziak lortuz, noski. Urteakdira, bai, baina oraindik ez nau konbentzitu ustezkoonura horrek. Inguruan baditugu udal baliabideekinongi funtzionatzen duten Kiroldegiak, eta Zumaianere apustu bera egin beharko litzateke. Eta ez eskuakesleipenekin zuritu. Ba hori, izerdi patsetan jartzennauela honek guztiak.

xa2

atximurka & brossa

V I G O R E X I A R E N L U B A K I A

San Telmo, 12Tel. 943 860760

Zuloaga plaza, 1Tel. 943862309

6 2 0 0 6 k o I R A I L A

ze berri

Udako argazki lehiaketan parte hartzeko aukera izan duzue abuztua-ren bukaera arte. Baleikeko postan hainbat argazki jaso ditugu, kolo-retan batzuk eta zuri-beltzean beste batzuk.

Argazki horietatik onena zein den Baleikek izendatutako epaima-haiak erabakiko du irailean zehar, eta irabazleak bi lagunentzako afaribaterako txartela jasoko du. Baina, erne! Baleike.com-eko erabiltzai-leek ere parte hartu ahal izango duzue eta zuen iritzia eman: balei-ke.com-en sartu eta argazki artxiboko kultura atalaren barruan sortudugun Argazki lehiaketa 2006 karpetan ditu-zue argazkiak. Ikusi, horiei buruzko zueniritzia eman eta bakoitzak zenbat puntumerezi dituen erabaki. Zuek emandakopuntuen arabera, baleike.com-eko irabaz-lea aukeratuko dugu. Webgunearen iritzizargazki onenaren irabazleak liburu sortabat jasoko du.

Irabazleen izenak eta argazki onenakurriko Baleiken eta Baleike.com-en argi-taratuko ditugu. Eman zure botoa! (Era-biltzaile bakoitzeko boto bat, faborez).

Iazko irabazlea Gorka Zabaleta izanzen, eta iazko argazkiak ere ikus ditza-kezue baleike.com-en (argazki artxi-boa/kultura atala/argazki lehiaketa 2005).

Argazki lehiaketa ez da amaitu

Iazko lehiaketan bidalitako argazki

eder batzuk.

Aldizkariarekin batera beti saiatu izan gara, gehigarri bereziekin edo aparteko argitalpen batzuekin,zenbait gai bereziki jorratzen. Orain sarean jarri ditugu guztiak ikusgai.

Hemeroteka digitala osatzeko lehen pausoa, Baleike aldiz-kariaren zenbaki guztiak sarean jartzea izan zen. Orainbigarren pausoa eman dugu: Baleike.com-en jarri dituguurte hauek guztietan argitaratutako gehigarriak. PDFformatuan daude guztiak, eta bertan ikus ditzakezue.

Atalka antolatuta daude:- Zumaia eta zumaiarrak- Urtekariak- Hauteskundeak- Euskara- Olagarroa- Arrauna- Bazterbide- Poplitean- TravelOut

Hauez gain, badira lankidetzan argitaratutako lanak:Jon Manzisidorrekin batera argitaratutako komiki-liburua,edo Bertso Eskolarekin batera urtero argitaratzen dugunbertsopaper lehiaketako bilduma esaterako. Espero duguhauek ere berandu baino lehen sarean jartzea.

Gehigarriak ikusteko, Baleike.com-eko ezker menuanikusten den argitalpenak atalean klik egin.

Baleikeren argitalpenak sarean

72 0 0 6 k o I R A I L A

Era guztietako instalazioak etxebizitza, pabiloi eta herriko argietan

Orain 10 urte… ere antolatu zen Etxabetarren torneoa,baina, gainera, omenaldia ere egin zieten Etxabetarrei,bai eta liburu bat atera ere, torneoaren 25. urteurrenazela eta!!

Badoazela!! Orain ere udako festak amaitu dira… baina,itxoin, San Migelak falta dira…!!

Orain 10 urte, Iñaki Txanbolinei egin genion elkarrizke-ta. Hizketaldi hartan, sistema honekin erreta zegoelazioen Iñakik. Itxurakeria franko ikusten omen zuen jen-dearengan… Bo… orain ere antzeko izango da ba…

Orain 10 urte… Gernikako parkeko txiringitoari buruzgaldetzen genuen inkestan… Ze iruditzen!! Orain, hurazegoen leku berean edo, komunak ditugu… Ze irudi-tzen?

Orain 10 urte… orain bezala urte berria hasten zen kiro-larientzat, eta animuak ematen saiatzen ginen gureorrialdeetatik…

Orain baino merkeago egongo al zen orduankirola egitea… herriko kiroldegian, behintzat.Izan ere, ba al dakizue zenbat ordaindu beharduen kiroldegi berriko bazkide ohi batek bajaemanda egon ondoren berriro izena eman nahibadu? Lotsarik ez…

orain 10 urte

Etxabetarren torneoa, SanMigelak eta izerditu beharra

Kale nagusia, 2 Tel. 943 861521

8 2 0 0 6 k o I R A I L A

elkarrizketa

jon maia bidaiaria

"Liburuetako abentura bat lehenengo pertsonan bizitzea bezala izan da"

Gehientsuenetan bezala Baleike-ko lokalean egin dugu hitzordua

elkarrizketatuarekin. Oraingoan Jon Maiaren txanda da

eta zer kontatu asko izango duelakoan gaude. Atetik

sartu orduko bere azalaren kolorea deigarria egin

zaigu eta ezin ukatu inbidia apur

bat eman digunik.

92 0 0 6 k o I R A I L A

Jon eta Aaron, Mi’kmaq

etniako indigena, euskaldunekin

bidaiatu zuena.

10 2 0 0 6 K O I R A I L A

elkarrizketa

Euskal itsas ondarearen berreskurapenaz arduratzen denAlbaola Elkarteak “Apaizac Obeto” izeneko espedizioa anto-latu zuen Euskal Herriko itsas historiaren kultur hutsuneabetetzeko asmoz. Bidaia Beothuk-en egin dute, 1565. urteanRed Bayn hondoratu zen San Juan Nao ontzian oinarritutaegindako ontzian. Espedizioa ekainaren 5ean abiatu zen Quebec-etik (Kanada)eta uztailaren 16an amaitu zen Red Bay-n. Zazpi tripulatza-ilek hartu dute parte, horien artean Jon Maia zumaiarrak.

Jonek adierazi digunez, kronista lanak egitera joan zenKanadara, baina arraunean ere egin behar izan du.Astebururo jaso ditugu beraien berriak egunkari, irrati zeintelebista bidez eta horren ondorio izango da Durangokoazokarako argitaratuko duen liburua. Horrez gain, abentu-rako irudiak bilduko dituen DVDa erosteko aukera ere izan-go da.

Bertan bizitako hainbat istorio kontatu dizkigu Jonek.

Zein izan dira espediziohonen helburu nagusiak?Batez ere, XVI- XVII.mendeetan euskal balearrantzaleak Ameriketakoiparraldeko itsasoetara joat-en zireneko historia zati horiezagutzera ematea, baikaleko jendeari, baita insti-tuzioei ere. EuskalHerriaren historiaren zatioso garrantzitsua dabalearen arrantza, euskaldunak aurreratuenetarikoakbaitziren arrantza mota horretan eta nabigazioan. Hemengoekonomia ere horren inguruan mugitzen zen garai hartan.Han arrantzatutako baleen olioa ekartzen zuten kupeletan;diru asko balio zutenez, espedizioak antolatzen ziren eta, hor-

ren ondorioz, lanpostu asko sortu. Espedizio horiekinhasi zen sagardogintza ere: itsasontzietan sagardoaeramaten zuten eta haren bitaminarekin eskorbutoa(garai hartan marinel gehien hiltzen zuen gaixota-suna) ekiditen zuten. Arpoiaren teknika ereeuskaldunek asmatutakoa da eta historikoki oso gar-rantzitsua izan zen.

Beraz, lan asko dago hori aztertu eta ezagutzeraematen. Hori guztia ahaztuta zegoela iruditzen zitzai-gun eta hori zabaltzeko egin dugu espedizio deigarrihau.

Zuk uste duzu instituzioek eta gainerakoek bazutelahistoria horren berri?Jakina da euskaldunak aurrenetakoak eta garrantzit-suenetakoak izan direla balearen arrantzan. Geroraere beti jakin izan dugu zerbait, orain dela oso gutxi-ra arte ere joaten zirelako bakailaotara Ternua etainguruetara. Gu Kanadan konturatu gara han zenbatlan egin duten hori dena aztertzen. Horren inguruangauza asko egin dira: lan arkeologikoak, azterketak,

“Itsasontzietansagardoaeramaten zuteneta harenbitaminarekineskorbutoaekiditen zuten.”

IURE ALTZIBAR eta MAITANE AGIRRE

museoetako euskaldunen aipamenak… Hemen, berriz, ez dainbertsiorik egiten horretan; ez da lan sakonik egiten, unib-ertsitateetan ez da aztertzen, irakaskuntzan ere ez daagertzen, oso gutxi landua daukagu gure historia izanik.Konturatu gara gai honi buruz Kanadan lan handiagoa egindela Euskal Herrian baino. Historia hori beti egon da hor,baina egin behar dena da aztertu eta ezagutzera eman.

Espero al zenuten Kanadan historia horri hainbesteko gar-rantzia emango ziotenik?Bagenekien Euskal Herriak eta euskaldunak bazutela gar-rantzia Kanadan; izan ere, bikingoen ondorengo lehenengoeuroparrak izan ziren ipar Amerikara iristen. Han, bertakoerakunde baten eskutik ibili gara eta erakunde horrek Kanadaosoko parke naturalak kudeatzen ditu. Oso erakunde gar-rantzitsua da eta haien museo guztietan daude euskalduneneta euskal arrantzaleen aipamenak, horren berri ematen

Estazioko kalea Tel. 943 86 02 01

Auto-konponketak

112 0 0 6 K O I R A I L A

Ane Miren Miralles Iker Leizaola Jon Maia Marcos Sistiaga Xabier Agote

Motxu Aaron

“Jendearen harrera ere izugarria izan da etahan jende xeheak ere kontatu dizkigu istorioakeuskaldunei buruz, baita indioek ere. ”

“Ez bazaizu hemengo eguraldia gustatzen,itxaron bost minutu”

Espedizionarioen itxura nabarmen aldatu zen bidaiaren ondorioz.

12 2 0 0 6 k o I R A I L A

elkarrizketa

duten kontuak, azterketak, etab. Esaterako, Red Bayn, gureespedizioa bukatu den herrian, bi museo daude euskal baleaarrantzaleenak. Herriko badian (Kontxaren laurdena inguruneurtzen du) lau euskal galeoi eta euskal marinelen 160 batgorpu daude hondoratuta, orain dela 400-500 urtekoak.Leku hori oso garrantzitsua da Kanadan eta gobernuak mil-ioi asko inbertitu ditu bertan. Beraientzat oso garrantzitsuaizan da gu hara joatea, ilusio handia egin die eta orduan kon-turatu gara kanadarrentzat garrantzia dugula euskaldunokaitzindariak izan ginelako. Herriko jendeak ere asko dakihorretaz, ahoz aho eta belaunaldiz belaunaldi pasatu dire-lako kontuak.

Zer pentsatzen zenuten topatuko zenutela han?Gure asmoa zen euskal balea arrantzaleen aztarnak daudenlekuak ikusi eta hortik pasatzea, hari historiko horretatikplanteatu genuen espedizioa, hain zuzen. San Lorentzokoestuarioan ibili gara eta hor denean daude euskal aztarnak.Gure asmoa zen euskal aztarna horiek bisitatu eta jen-dearekin egotea: adituekin, arkeologoekin, historialariekin…Ibilbidean zehar aztarna asko aurkitu ditugu. Euskal izenadaukaten leku asko bisitatu ditugu (Euskaldunon irla,Euskaldunon badia, Euskaldunon portua, Opor Portu…),baina hori zen guk espero genuena.

Gero aurkitu duguna hori eta gehiago izan da: intereshandia kanadarren aldetik gure historiarekiko. Izan ere, iaehun elkarrizketa egin ditugu komunikabideentzat berrogei-ta sei egunetan. Jendearen harrera ere izugarria izan da etahan jende xeheak ere kontatu dizkigu istorioak euskalduneiburuz, baita indioek ere.

Zer nolako baldintzetan bidaiatu duzue?Oinarrian XVI. mendeko baldintzetan. Orduko modukotxaluparekin (Red Bayen dagoenaren berdina), modu bereanegina eta material berarekin. Arropak Red Bayko hilobietatikateratakoen arropa patroietan oinarrituak dira. Janariaberaiek eramaten zutena izan da: gazta, urdaiazpikoa, pikulehorrak, baba txikiak, arroza, intxaurrak… Red Baykomuseoan, adibidez, oskol bat dago duela 500 urteeuskaldunek eramandakoa. Lehorrean, berriz, bertakogauzak jan ditugu.

Eta eguraldiari dagokionez, zer moduz ibili zarete?Han esaldi bat dago: “Ez bazaizu hemengo eguraldia gusta-tzen, itxaron bost minutu”. Asko aldatzen da eguraldia, txalu-pak mila kilo pisatzen ditu eta korrontearen alde bakarrikegin daiteke arraunean eta belaz ere haizearen alde bakarrik.Askotan harrapatu gaitu korronteak aurka eta momentuhorietan ez dago arraunean jarraitzea beste irtenbiderik, por-tura iritsi egin behar baita. Hiru egunetan edo eraman gai-

tuzte ontzi motorizatuan,ezin genuelako ez aurreraeta ez atzera egin. Gainera,uztailaren 16an Red Baynegon behar genuenez ezgenuen nahi adina denbora,haizea gure alde noiz jarrikozain egoteko. Hala ere, egonbehar izan dugu bost egune-tan portuan. Behin 14 milia(28 km inguru) egin geni-

tuen arraunean eta bide erdian kontrako haize indartsua sartuzen, eta ontziak atzera itzuli gintuen. Itzultzeko, hamalauordu egin behar izan genituen ontziari lotuta eta olatu gai-nean saltoka. Niretzat horiek izan dira nabigazioko unerikgogorrenak. Arraun saio gogorrak ere egin behar izan ditugu,8-10 ordu arraunean. Gauez ere aritu gara

Adierazpen batzuetan esan duzu bidaia zailagoa izan delaidaztea baino eta bidaiaren gogortasunak baldintzatu eginzaituela momentuko sentimenduak idazteko garaian.Zenbateraino izan da hau horrela? Txalupan belaz gindoazela idazteko aprobetxatzen nuen,baina ez nuen gogo handirik izaten eta ez nuen ezer askoidazten. Lekuak ikusten, hitz egiten, atseden hartzen, jaten…joaten ginen. Kronikak portuan idazten nituen eta horretara-ko ordenagailu bat eta argindarra bilatu behar izaten nituen.Herriko jendearen etxeetan aritu naiz idazten. Hala ere, por-tuetara iristen ginenean jendea izaten genuen zain eta lagun-tza eskaintzen ziguten. Zentzu horretan, idaztea ere nahikoabentura izan da, edozein ordutan baliabideak aurkitu beharbaitziren.

Jendearen etxeetan lo egin duzuela diozu. Hori guztia ez alduzue aldez aurretik pentsatuta eraman?Egunero topatu behar zen leku bat lotarako. Adibidez, lehe-nengo bi asteetan gauez heltzen ginen eta lo egin dugu kirolportuetako komunetan, taberna batzuetako terrazetan, arran-tzaleen etxeetan, museoetan, faro batean, hondartzetan,indioen etxeetan, txalupan, garabi batzuen azpian, arrantza-leen txaboletan… Leku asko ziren argindar eta urik gabeko-ak. Beste batzuetan parke naturaletan egin dugu lo.

Nolatan jarri diozue espedizioari “Apaizac Obeto” izena?Jesuita esploratzaile bat Ternuara joan zen duela 400 urte etaberak idatzi zuen bertako indioek gauza bat baino gehiagoesaten zutela euskaraz. Besteak beste, elkarri “Zermoduz?”galdetzean “Apaizac obeto” erantzuten zuten. Indioeta euskaldunen artean hizkuntza bat sortu zen merkataritza-rako, ia 200 urtean hitz egin zena.

“Elkarri «Zer

moduz?»

galdetzean,

«Apaizac obeto»

erantzuten zuten”

132 0 0 6 k o I R A I L A

Bestalde, ontziak Beothuk dauka izena, Ternuan bizi zenindio tribu batena. Jada desagertuta dago Beothuk tribua,ingelesak Ternua konkistatzera joan zirenean hil zituztelakoeta, beraz, haiei eginiko omenaldia izan da. Indioen kulturaeta hizkuntza galtzen hasita daude eta hori zabaldu nahi izandugu Kanadan izen horiekin.

Tripulazioko kide bat, Aaron, Mi’kmaq etniako indigenaizan da. Nolako harremana izan duzue berarekin? Nolakomunikatu zarete elkarrekin?Oro har, ondo moldatu gara, baina bera pixka bat berezia-goa zen. Hizkuntza ezberdina zen, berak ingelesa bakarrikhitz egiten baitu eta horrek ere izan du eragina.Berarentzat ere esperientzia ederra izan da, ez zuelakobere kultura ezagutzen.

Zer esango zenuke Mi’kmaqetniari buruz?Euskaldunekin tratu handiaizan zuten eta hizkuntza batsortu zen euskara eta mi’kmaqe-ran artean. Beraiek esaten duteeuskaldunak eta haiek zirelalaino artean nabigatzen onenak.

30.000-40.000 inguru diraeta nazio nortasuna dute. Betiizan da herri ibiltari bat etaurtaroen arabera itsasora edobasora mugitu izan dira.Kanadako San Lorentzokoestuarioko probintzietan bana-tuta bizi dira. Batzuk Quebecendaude eta beste batzukKanadan. Quebecekoak hobetotratatzen dituzte; Kanadan,berriz, bi erreserba daude etahaietan bizi direnak bakarrikonartzen dituzte mi’kmaq gisa.

Ikusten da oso zapalduakegon direla, baina orain zen-bait lekutan kontzientzia har-

tzen ari direnez, nortasuna berreskuratu nahian dabiltza.Hala ere, ez dira asko eta ez dute indar askorik. Batzuk fol-klorismoan erorita daude: erreserban bizi eta artisau lanakegiten badituzte ere, lumak jartzen dituzte turistentzat. Guegon ginen erreserban (Lenox Island) 400 lagun bizi diraeta haiek, esaterako, ez dira folklorismoan bizi. Denak diraindioak, arrantzan egiten dute eta kultura berreskuratunahian ari dira: gazteak eskolara joaten dira astean ordubatzuez eta mi’kmaqeraz egiten dute. Ikus daiteke nahikoerrealitate zaila dutela.

Zer dakite euskaldunez?Ez dakite ia ezer. Quebecen zerbait gehiago zekien jendeatopatu genuen, baina, oro har, gaur egungo Euskal Herriazez dakite ezer.

Amaiako plaza

Hara ongi-etorria ematera joandakoek ere probatu zuten ontziaren gogortasuna.

14 2 0 0 6 k o I R A I L A

elkarrizketa

Deigarria da jendeak nola hitz egiten duen duela 300 edo400 urteko kontuez. Ternuara iritsi ginen lehen portuanarrantzale batek galdetu zigun ea nongoak ginen eta euskal-dunak ginela esatean erantzun zigun Ternuara lehenengotxakurrak euskaldunek eraman zituztela. Beste bikote batekadierazi zigun ingelesak Ternuara heltzean han zeuden eus-kaldunek abizenak aldatu zituztela ingelerazkoak jartzeko.Gehienek ere, etxean entzundako istorioak dakizkite.

Orain arteko guztia kontuan hartuta zer moduzko espe-rientzia izan dela esango zenuke?Nire ustez, gure historia ezagutzeko bultzada bat izan da etapertsonalki oso aberasgarria. Inoiz egiterik esperoko ez nuke-en gauza ikaragarria izan da. Liburuetako abentura bat lehe-nengo pertsonan bizitzea bezala izan da. Azken finean, niidaztera joan naiz, baina egunero txalupak berak idaztenzuen liburua. Liburua egunero nola sortzen zen ikustekoaukera izan da. Lehengo euskaldun haien lekuan jartzekoaukera eman dit, haien sentsazioetara hurbiltzeko, haienarropekin, txalupa berarekin… Historia barrutik ezagutzekoaukera eman dit, denboran bidaiatzea bezala izan da. Nikaspaldi neukan interesa gai horretan, baina ez nuen inoizpentsatuko aukera edukiko nuenik horrelako abentura batbizitzeko, niretzat opari bat izan da.

Gauza asko ikasiditut, bai historiaz, baitabizitzaz ere. Egunerolotarako lekua bilatubehar duzunean kontura-tzen zara zer den hori etaegunero hori jasatendutenak nola egon daitez-keen. Beraz, oinarrizkogauzak baloratzen ikasidut: arropa lehorra, jana-ria…

Esperientzia osoa kon-tuan hartuta egon al daunerik benetan hunkituzaituenik eta ziurrenikbetirako gogoratukoduzunik?Politena izan da egunerohunkitu garela, ia egune-ro esaten genuen “Orainarteko lekurik politenahau da”. Paisaia aldetikikusgarria izan da, histo-

riaren hari horri jarraitzea izugarria, baleez inguratuta nabi-gatzea hunkigarria eta ikusi ditugun irla guztiak eta bertakoanimaliak (fokak, hegaztiak, oreinak) ikustea zoragarria.Euskaldunen irla ezagutu genuen unea ere gogoratzekoaizan zen, zergatik aukeratu zuten ulertu baikenuen: baleakeramateko egokia zelako, haitz zapalak eta luzeak zituela-ko…Ternuara iritsi ginen eguna ere aipagarria izan zen, eus-kaldunen historian beti izan delako mitikoa.

Red Bayra heldu ginen eguna ere oso polita izan zen:bukatzearen emozioa, txalaparta soinua arraunean heltzenari ginela, Karidadeko Bentakoak jotzen, MaialenLujanbio bertsotan, etxekoak… Amaiera ere oso polita izanzen Euskal Jai handi bat egin baikenuen euskaldun etaindigenen artean.

“Ia egunero esaten

genuen «Orain

arteko lekurik

politena hau da»”

“Bukatzearen

emozioa, txalaparta

soinua arraunean

heltzen ari ginela,

Karidadeko

Bentakoak jotzen,

Maialen Lujanbio

bertsotan,

etxekoak…”

berriro ere olatuan

ESTROPADAK’06

Behetik gorako denboraldia izan daaurtengoa Aita Mari Arraun Elkartea-rentzat. Hasiera gorabeheratsu batenondoren, gorako bidea hartu eta

Kontxaraino heldu da herrikotrainerua. Gainera, herrian 80kohamarkadako giroa berpiztu duteaurtengoan arraunlariek.

!Telmo DeunTelmo DeunIrudiak: Juan Luis Romatet, Aitor Manterola, BALEIKE, www.LaMarinera.net

16 2 0 0 6 k o I R A I L A

Aita Mari Arraun Elkartearen denboral-diari gainbegiratu bat egingo diogu;izan ere, bikaina izan da oro har.

Ohi bezala, batelek eman ziotenhasiera arraun sasoiari. Zumaiarrekemaitza bikainak lortu zituzten, baigazte, bai senior mailan. Bereziki azpi-marragarriak dira seniorretan lortutakoGipuzkoako txapelketa eta Euskadikotxapeldunordetza.

Ondoren, Aita Mari Arraun Elkarteakhiru trainerilla uretaratu zituen, traine-ruen denboraldiari begira prestatzeko.Emaitzak ez ziren uste bezain onak izan,eta aipagarriena Gipuzkoako txapelketanlorturiko laugarren postua izan zen.

Urte hasierako batel eta trainerillakamaituta, arraunlariek buru-belarriekin zioten traineru denboraldiari.Iazko emaitza bikainen ondoren, aur-tengo arraun denboraldia berezia izateaespero zen, Telmo Deun ontziak ligagorenean estreinakoz aritu behar bai-tzuen. Iaz ez bezala, aurtengoanzumaiarren helburua mailari eusteazen, esan baitaiteke hobe dela onenenartean atzean ibiltzea, bigarren mailanbanderak irabazten jardutea baino.

Behin helburuak finkatuta eta zaleenaurrean aurkezpena eginda, uztailaren8an Riveira herrian eman zitzaion hasie-ra San Miguel ligari. Lasaitasuna lortze-ko, hasierako estropadetan puntuak bil-

tzen saiatu ziren. Lehen estropadetan,ordea, liga berriaren zama eta urdurita-sunaren ondorioz, emaitza kaxkarraklortu zituzten. Gainera, Laredo etaZarautz igo berrien emaitza harrigarriek

Arraun Elkartean urduritasunpunttu bat eragin zuten, TelmoDeun-ek ez baitzuen hamarga-rren postua hobetu. Nolanahiere, lasai jarraitu zuten eta pix-kanaka emaitzak hobetu zituz-ten. Vigoko bandera izan zengorakadari hasiera eman zionestropada, bertan lortutako sei-garren postuak jaitsiera postue-tatik urruntzea ahalbidetu bai-tzuen.

Momentu horretatik aurrera,eta Hondarribiko estropada sal-buespen, Telmo Deun ontzia ezzen zortzigarren postutik jaitsi.Gainera, etxeko banderan, itxu-ra ona eman zuen.

Zumaiako estropadanzazpigarrenAbuztuaren 5ean jokatu zenZumaiako Ikurrina. Herriagirotzeko asmoz, Udalak ban-derak salgai jarri zituen “AupaZumaia” lemapean, herriagorriz janzteko. Ekimenari

Telmo Deunberriro ere olatuanTelmo Deun

!Hobe da onenenartean atzeanibiltzea, bigarrenmailan banderakirabazten jarduteabaino.

Behin sailkatuta, edozein emaitza izango zen garaipena.

JOSEBA ALKORTA eta MIKEL OLASAGASTI

172 0 0 6 k o I R A I L A

harrera ezin hobea eman zion herriaketa Zumaiako balkoiak gorriz atonduziren estropada egunerako. Goiz-goize-tik giro ezin hobea bizi izan zen herrikokaleetan, beste traineruetako zaletuasko etorri baitzen herrira.

Itsaso zakarrean egin behar izanzuten arraunean arraunlariek. TelmoDeun lehen txandan aritu zen, Lare-do, Pasai Donibane eta Mecos-ekinbatera. Txandan erraz gailendu zirenzumaiarrak, eta bigarrenari hamarsegundoko aldea atera zioten. Estropa-da amaieran, zazpigarren postua lortuzuen Telmo Deun-ek, bi ontzi atzeanutziz. Azkenik, Ikurrina Oriora joanzen, Castrorekin lehia bikainean ibilieta gero.

Zumaiako estropadaren ondoren, mai-lari eusteko helburu nagusia lortuta zego-

ela eta, helburu berriak finkatu zituztenArraun Elkartean; horien artean, Zarauz-ko eta Kontxako sailkapen estropadak.Jakina denez, Zarautzen bi egunekoestropada izaten da. Bertan, Telmo Deunontziak zortzi eta zazpigarren postuakeskuratu zituen, eta sailkapen orokorreanzazpigarren postua lortu zuen.

Zarautzen lortutako emaitza onakKontxarako itxaropenak piztu zituenArraun Elkartean zein herrian, bertanlortutako zazpigarren postua nahikoabaitzen Kontxako bi igandeetan ure-tan izateko. Bazirudien Kantabriakotrainerua ez zela Donostiako uretanarituko, baina epaileen azken ordukoerabakiaren ondorioz, gonbidatu eginbehar izan zuten antolatzaileek.Ondorioz, osteguneko estropadanpolemika izan zen nagusi.

Sailkapen estropada istilutsuanTelmo Deun bosgarrenAbuztuaren 31n izan zen Kontxarako sail-katze estropada. Azken orduko berrienarabera, Astillero bertan izango zen etahorrek kezka sortu zuen herrian, Astillerotxartela lortzeko hautagai nagusietako batbaitzen eta zumaiarren aukerak murriztuegiten baitziren nabarmen. Hala ere,zumaiarrek burua hotz, urteko estropadaonenean sailkapena lortu zuten. Eta nolalortu ere!!, atzetik ontzi indartsuak utzita(Orio eta Hondarribia, adibidez).

Ohi bezala, sailkatze estropadanzumaiar zaletu ugari joan zen traineruaanimatzera. Donostiako portuan gorriazen nagusi eta behin sailkapena lortuta,zaleen poza eta oihuak nabarmenak izanziren arranpla inguruan. Bat baino gehia-go hunkitu zen eta malko eta besarkada

Zumaiakobalkoiak gorrizatondu zirenestropadaegunerako.

Benetako mareagorria izan zenzumaiarrena.

Horrela ospatu zuten arraunlariek Kontxan lortutako arrakasta.

ESTROPADAK’06

18 2 0 0 6 k o I R A I L A

ugari ikusi ahal izan genituen. Izan ere,hamalau urte ziren Telmo Deun berekabuz Kontxan aritzen ez zela (2001eanGetariarekin aritu zen).

Behin sailkapenaren saria lortuta,Luxia entrenatzaileak arraunlari guztieiestropadaz gozatzeko aukera eman

zien. Horrela, bi igandeetan arraunlariguztiek izan zuten aukera Donostiakouretan arraun egiteko.

Kontxako estropada: arraunlari etazaleen gozamenaArraunlari zein zaleen gozamenerakoestropada izan zen Kontxakoa. Arraun-lariek ederki gozatu zuten uretan,gehienek lehen aldiz parte hartzenbaitzuten arraunaren olinpiada hone-tan. Zaletuek, bestalde, txarangakjarritako giro bikainarekin gorriz mar-gotu zuten Donostiako alde zaharraeta portuko inguruak. Gainera, hain-bat zumaiar gazte koadrila bildu ziren,batzuk bandera erraldoi eta guzti.Benetako marea gorria izan zenzumaiarrena.

Kirol arloari dagokionez,lehen igandean Zumaialehen txandan aritu zenPedreña, Orio eta ArraunLagunakekin batera. Lehenluzea ona egin ondoren,Oriorekin parekatuta helduziren ziabogara, baina popa-rean ez zuten asmatu etahirugarren postuarekin kon-formatu behar izan zuten.Azkenean, seigarren postutxalogarria lortu zuten.

Bigarren igandean, are etajende gehiago joan zenDonostiako portu ingurura.Zumaiarren lana ez zen txa-rra izan, nahiz eta kontsola-zio txanda irabaztea zenberen helburu nagusia.Hala ere, bigarren postu-arekin konformatu beharizan zuten, zarauz tarren-gandik 21 segundora. Estro-padaren ondoren, arraunla-riek merezitako bazkaria

izan zuten Donostiako Alde Zaharre-an eta ondoren herriaren harreraberoa jaso zuten. Kofradia inguruanere jende ugari bildu zen arraunlarienlana txalotzeko. Bertan, kirolariek ereeskertu zuten herriaren aldetik jasota-ko berotasuna.

Badirudi, aurtengo denboraldiakarraunaren sukarra eragin duelaZumaian. Aurtengoa susperraldi urteaizan da, urte askoren ondoren TelmoDeun goi mailako ligan eta Kontxanaritu baita. 80ko hamarkada ahaztezina-ren ondoren ez zen herrian horrelakoarraun girorik antzematen. Horrenbes-tez, Aita Mari Arraun Elkarteko kideguztiei eta bereziki arraunlari eta pres-tatzaileei, ZORIONAK eta AUPATELMO DEUN!!

Telmo Deunberriro ere olatuanTelmo Deun

!

Behin sailkapenarensaria lortuta, Luxiakarraunlari guztieieman zienestropadazgozatzeko aukera.

Gorri ugari ikusi zen Donostiako kaian, eta dena ez zen Castroko jarraitzaileena.

192 0 0 6 k o I R A I L A

Amaiako plaza z/g Tel. 943 860959

kirola

Herriko kirol taldeak hasiak dira denboraldiaurreko pres-takuntzetan. Hil honetan Pulpo eskubaloi taldeko muti-len goi mailako taldeko entrenatzailearekin bildu gara,Alex Olidenekin, alegia. Urteak daramatza eskubaloia-ren munduari lotuta eta dagoen giroari esker gusturadabilela aitortu digu. Horrez gain, denboraldi honetara-ko berrikuntzen inguruko informazioa ere eman digu.

Hasiak zaudete prestakuntza fisikoarekin, baina noizhasten da liga?Liga irailaren 23an hasten da, baina guk hiru aste etaerdi daramatzagu entrenatzen. Lanean sei aste lehenagohastea komeni izaten da. Gainera, ez dugu entrenamen-du asko egiteko aukerarik eta saiorik gogorrena orainegiteko aprobetxatzen dugu, eta ia egunero entrenatzen

gara astegunetan. Denboraldian zehar lana eta ikasketakdirela medio ez dugu asko eta kalitatez entrenatzekoaukerarik izaten, eta horregatik gustatzen zaigu gogorhastea. Bukatu, berriz, San Telmoak aldera bukatzen da;aurreko denboraldian garaiz bukatu genuen, bainaoraingoan partidua dugu San Telmo bezperan. Gainera,azkena da, eta ea ordurako helburuak lortuak ditugun!

Helburuak aipatu dituzu. Zein dira denboraldi honeta-koak?Lehenengo helburua beti mantentzea izaten da, eta horiez badugu lortzen, porrota izango da. Hortik aurreraetor daitekeen guztia ongi etorria izango da. Badaude biedo hiru talde beste maila batekoak direnak eta bestehelburu batzuk dituztenak, baina guretzat haien maila-ra heltzea ezinezkoa da. Bestalde, gure kategorian ber-

"Lehenengo helburua betimantentzea izaten da, etahori ez badugu lortzen, porrotaizango da"

Oso ohikoa ez bada ere, herriko kiroldegira jo dugu,oraingoan elkarrizketa egiteko asmoz. Alexekin elkartuondoren, lasai egon eta grabagailua martxan jartzeko lekubila hasi gara. Orduan aurkitu ditugu eskailerak. Ez da,agian, tokirik egokiena izango, baina hitz egiteko aukera,behintzat, eskaini digu.

IURE ALTZIBAR

alex oliden eskubaloi taldearen entrenatzailea

2 0 0 6 k o I R A I L A20

kirola

Trenbide kalea, 1 Tel. 943143505

dintasun handia dago etagauzak ondo egiten ditue-nak postu polita lor dezake.Kategoria mantendu ondo-ren, erdi aldean edo ahaliketa goren ibiltzea da gurehelburua.

Bajarik ba al duzue?Bai, bi edo hiru baja izan ditugu. Baina gazteak ere eto-rri dira jubeniletatik. Kategoria horretan jolasteko adinapasa zaien bost jokalari iritsi dira eta bik gurekin oso sarrijokatzea espero dugu. Beste hirurak, berriz, uste dutantolatzeko asmoa dugun bigarren taldean jokatukodutela.

Alde handia al dago jubeniletatik zuek zaudetenEspainiako 1. Maila Nazionalera?Tartea dezentekoa edo handia dela esan daiteke. Horre-gatik, jokalariek babesa behar dute eta taldean esperien-tziadunak izatea ondo etortzen da. Urte batzuk jokatuizanak lasaitasuna ematen du jokatu eta helburuak lor-tzeko, eta gazteei eman diezaieketen babesa ere garran-tzitsua da.

Bigarren talde batez hitz egin duzu. Azaldu, mesedez. Aurtengo asmoa beste talde bat sortzea da, baina berriaizanik kategoria baxuenetik hasi beharko du. Taldehorretan honako jokalariek hartuko dute parte: aurreko

urteetan aukera gutxi izan dutenek eta eskubaloia utzinahi ez dutenek; kirol pixka bat egiteagatik jokatukoluketen beterano batzuek; behetik etorri eta gure talde-an lekurik ez duten gazteek; eta maila ona bai, bainalana dela eta entrenatzeko zailtasunak dituzten jokala-riek. Uste dut denen artean talde polita osatuko dela,jende gazte askorekin. Gainera, beti egongo da aukerahortik jendea gure taldera igotzeko.

Beraz, esan daiteke badagoela zaletasuna herrian? Bai, tradizio handia dago. Hogeita hamabost bat urteizango dira hemen eskubaloian jokatzen dela. Azkenekohogei urte inguruan urtero egon dira taldeak kategoria

“Bi edo hiru bajaizan ditugu,baina gazteakere etorri dirajubeniletatik”

212 0 0 6 k o I R A I L A

Jose Mª Korta IndustriguneaA1 - 4. Pabilioiatel.: 943 86 50 68fax: 943 86 13 45e-mail: denda@ostolaza.comwww.ostolaza.com

guztietan. Orain ikusten dugu interesa piztu egin delaherrian. Duela zazpi urte kategoria honetara igo ginene-tik, pixkanaka sendotu egin gara eta jendearen interesapiztu egin da, bai ikustera etortzeko, baita praktikatzeraetortzeko ere. Beraz, oraingoz ez dugu arazorik lehentaldea elikatzeko.

Eta partiduak ikustera etor-tzeko garaian ere nabari alda zaletasuna?Jendea etortzen da. Kon-tuan hartu behar da gaudenkategorian egonda urrutikotaldeak eta eskubaloian tra-dizio eta sona handia dute-nak etortzen direla. Horrenondorioz, Zumaiako talde"txiki" bat horien aurkajokatzen eta, askotan edobatzuetan, behintzat, parti-duak aurrera ateratzen ikus-tea harro egoteko modukoadela uste dut. Nire iritziz, gainera, jende-ak horrela ikusten du eta aitortzen digumeritua.

Zuk urteak daramatzazu entrenatzaile etaaurretik jokalaria izan zinen. Zer esangozenuke eskaintzen duela eskubaloiak? Herritarrei ariketa fisikoa egiteko antola-mendua eskaini nahi diegu. Gainera, taldebatean mugitu eta talde giroa ezagutzekoaukera ematen dugu. Indibidualismoanagusi den garai honetan jendea taldegiroan ohitzea bilatzen dugu. Bestalde,bidaia asko egiten direnez, lekuak ezagu-tzen dira eta hori aberasgarria da.

Aipatutako eskaintza hori aurrera eramatean zailtasuniksortzen al da? Zailtasunak lanerako jendea bilatzeko orduan ditugu:entrenatzaileak, delegatuak... Nahikoa konpromisoa da.Zuzendaritzan ere lan handia dago bederatzi talde

(agian datorren denboral-dian hamar) antolatzen.Batzuetan ikusten dugubabesa badugula, bainalana modu finkoan egitekojende gutxi dago, bai anto-lakuntza aldetik, baita kirolaldetik ere. Gainera, herri-ko jendea mugitzen dugugehienbat eta hala jarraitunahiko genuke: herrikotalde bat izaten.

“Aurtengoasmoa bestetalde batsortzea da,baina berriaizanik kategoriabaxuenetik hasibeharko du.”

“Batzuetanikusten dugubabesabadugula, bainalana modufinkoan egitekojende gutxidago.”

22 2 0 0 6 k o I R A I L A

Zumbillo, 4 Tel. 943 861407

ZOZKETA!!

Zumaiako txokoakAsmatzen duzuenon artean, Txapartegik emandakotarta eder bat zozketatuko dugu. On egin!

GALDERA:Zumaiarrok kostalde paregabearenjabe gara. Bai Getaria aldera begiratuta, bai Deba alderabegiratuta, altxor handi--handi bat daukagu, gutariko askok etaaskok ezagutzen ez dutena, gainera. Horregatik, itsasbazterrerajoango gara gaurkoan.Algorritik ezkerraldera, harraldetik Deba aldera hartuz gero, bostbat minutura argazkiko paraje hau aurkituko dugu. Inguruhonetan, itsaslabarrak zuritu egiten dira itsasoaren gainean etamenditik datorren errekak salto egin behar du harri biribiletarajaisteko. Udan, apenas dakarren urik; baina neguan, euri askoegiten duenean, ikuskizun berezia eta ederra da ur jauzia. Garaibatean, errekako ura zikin arrastorik gabe etortzen zenean,haitzean ibili eta gero dutxatu ere egiten omen ziren hor, etxerajoan aurretik.Itzulinguru gehiago gabe, hauxe gaurko galdera: nola izena duargazkiko paraje edo erreka horrek? (Arrasto txiki bat: inguruko baserri baten izena dauka)

Erantzunak elkartea@baleike.comera bidal, Baleikeko buzoian utzi(Juan Belmonte 29 behea) edo 943 86 15 45 telefonoan emanirailaren 29a baino lehen. Erantzunekin batera izen-abizenak etatelefono zenbakia adierazi.

Zumaia eta inguruakez ditugu behar bezala

ezagutzen, altxor txikien jabe gara

eta askotan ez garakonturatu ere egiten…

Txoko honeklagunduko digu guretxokoak ezagutzen.

Parte hartu eta

zorte on!!Aurreko zenbakiko erantzuna: Olazabal idazkarian

2 0 0 6 k o I R A I L A

bazkideen txokoa

23

E. Gurrutxaga plazan

Erlojueta bitxidenda

Oraingoan, sari hau zozketatuko dugu.Urriaren 20an, Ahulkiak antzezlanaz gozatzeko aukera izango duzue.Guk antzerki hori

ikusteko bost lagunentzako bina sarrera ditugu.

Emaitzak web orrian jarriko ditugu, dagokion egunaren aurretik.

Zorte on!!Udaleko Kultur Batzordeak emandako txartelak.

Txoko berri honetan, zozketa bidez sariak emango ditugu hilero. Baina, erne! Parte hartzeko bazkide izan behar duzue !! Idatzi elkartea@baleike.com helbidera, zuen izen-abizenak eta telefonoa adieraziz. Bestela, deitu telefonoz (943 86 15 45) edo utzi zuen mezuaBALEIKEren buzoian. Mezuak bidaltzeko azken eguna: urriaren 13a.

Aulkia. Aulki elektrikotik hasi eta bizarginaren aulkira,

erregeen tronutik behia jezteko erabiltzen den

banketatxora, geltokietako aulkia nahiz ospitaleko

eserleku plastikozko, badira mila eta bat aulki…

Historiako une ezberdinen errepasoa egiten du errezitaldi

antzeztu honek, aulkiak (edo ahulkiak) protagonistatzat

hartuta.

amaiako plaza, 2Tel. 943 143278

24 2 0 0 6 k o I R A I L A

gure zumai zarra

Oporretan gaude irailaren 18ra arte

Gaia aldatuz, herriko festak ailega-tzeko amorratzen ibiliko zineten,ezta?Pentsa zak. Goiz eta arratsalde iabeti ilundu arte astean sei eguneiten ginien lan eta San Pedroetanhiru egun jai jarraian… Bueno.Kristona! Eta San Pedro eguna oste-guna tokatzen zanian… Jo! Lauegun erreskan. Hura huan, puff!,oporrak bezela. Eta "Sabado ingles"jarri zutenian… Bueno, ematenzian… ez zekiat zer ailegatu zala.Sapato arratsaldia jai! Jo!

Zer festa mota izaten ziren SanPedroetan?Ba, Hotel Amaya aurrean karrerak.Zinta-karrerak, bizikeletakin, zaku-karrerak… Bizikeleta karrera ereZumai inguruan izaten huan. Bainagu behin ilundu ezkero, etxera.Gauez ezin izaten ginien erten kale-ra. Gure aittari ez zikuan gustatzen.Amatik balitz, bai, baina… Gauezteatroa bazan ere, nahiko lan. Akor-datzen nauk behin Hotel Amayan

teatroa zala eta guk aittari hainbestealdiz eskatu gitxuan eta azkenian utziein zigun. Teatroa gaueko hamabitanbukatzen huan eta gure gurasoentzathura oso berandu huan. Bueno,baina hori gerra baino leheno izangohuan. Nik hamahiru urte nittula.

Hotel Amayan, orduan, zinetikaparte antzerkia ere izaten al zen?Bai. Biak ematen zitien. Zinea etaantzerkia.

Don Wenceslaok Mari Kalekohorretan zinea botatzen zuenean,zuek joaten al zineten?Bai. Asteburuetan bai. Baina ostegunarratsaldetan ez ginien juterik izaten.Lehen ere esan diat, astuakin…soura.

Jai egunean noiz botatzen zuenzinea?Arratsaldez. Beteka eerra hartzenzian lokalak! Eskola ere hor bertanhuan. Herriko eskola. Don Krispi-nekin.

anjel osa arrizabalaga (eta 3)

ABELIN LINAZISORO

A n j e l A ñ e z a

“Goiz eta arratsalde iabeti ilundu arte astean

sei egun eiten ginienlan eta sanpedroetan

hiru egun jaijarraian… bueno.

Kristona! Eta sanpedroeguna osteguna

tokatzen zanian… jo!Lau egun erreskan!Hura huan, puff!,Oporrak bezela.”

Baina zuek maristetarajoan zineten.Herriko eskola ere ezagu-tu nian, ba. Maristakherrira etorri zianian, gukolejiuan ibiltzen gitxuaneta orduan gurasoak hiruanaiok maristetara era-man giñuen, baina maris-tetako hainbeste jendeapuntatu huan, ba, ezzeoan lekurik danontzateta maristetan bi zaharrakhasi hittuan eta ni, ba, eznittuan berriro monjenkolejiora jungo. Horrela,Don Krispinekin hasi nittuan. Gero-xeago, zazpi edo zortzi urte betenittunian, maristetara. Hemen hirukurtsoak ein nitian. Hiru gela pasaz.Primera, segunda eta tercera. Hasie-ran Hermano Inazio huan zuzenda-ria. Gero, Norberto eta gero Corne-lio… Jatorrak hittuan.

Ba al zekiten euskaraz?Bai. Eskola erderaz ematen ginien,baina beaiekin euskeraz eitenginien. Oso irakasle onak eta jato-rrak hittuan.

Bai. Beharbada horregatik botakozituen herritik Zumaiako alkateakgerra ondorenean.Bai. Zenbat gauza gertatu danmundu honetan… eta oaindikan ger-tatuko dianak.

Bueno, lehengo gaiari hel-duz, zuek jai eguneanBeduara edo Oikira joatenzineten. Nola joaten zine-ten, batelean ala oinez?Normalean, oinez. Txalu-pan-eta gaztetxo ginanianibiltzen gittuan. Bainabehin 16-17 urtekin sei-zor-tzi juntatu eta lehenbiziBeduara eta gero Oikira.

Gaztetxo sasoian, orduan,Beduara edo Oikira bate-lean joaten zineten.Bai. Igandetan. Fruta arbo-

lak zeuden tokira. Beduara, Oikira,Larrondora ere bai…

Fruta arbolak zeuden tokira?Bai. Orduan zenbait fruta toki osogutxitan zeoan. San Pedro sagarraketa San Juan sagarrak oso gutxitan.Ulare arbolak ere oso gutxi zibetian.Hik itxian bahuan sagarra, bainoauzokua beti hobia. Badakik umetakokontuak. Batelan sartu, arrauna hartueta… goazen ulariak edo melokotoiakjatera. Askotan.

Batela ere bazenuten, orduan.Bai. Gabarra, batela eta txanela.

Txanela ere bai?Bai, eta neguan anguletara jutengitxuan. Asko gustatzen zikun. Aittaanguletan beti ezagutu ginien.

“Orduan zenbait frutatoki oso gutxitan

zeoan. San pedrosagarrak eta san juansagarrak oso gutxitan.Ulare arbolak ere oso

gutxi. Hik itxianbahuan sagarra, baina

auzokoa beti hobia.”

252 0 0 6 k o I R A I L A

26 2 0 0 6 k o I R A I L A

gure zumai zarra

Garai hartan ez zen jende asko ibili-ko, ezta?Orduan oso desberdina huan.Orduan danok arraunian eta baiahaundiakin ibiltzen gitxuan. Oainbezin haundiakin eta erriuen erdi-erditik. Baia aurrian sartzen huan etaatzian makinila bat zeoan sokaz lotu-ta baia gora igotzeko. Hau dek,aurrian sartu, atzian guk soka eraginbaia gora igotzeko eta angula bazeon,askara hustu eta berriro baia aurriansartu. Errio erditik ibiltzeko txanelabehar huan, batela ez. Zubi Haundi-tik, Beduatik barrena, Konderainoigual juten gitxuan. Eta etxera buelta-tzeko berriro arraunian.

Marearekin gora eta behera orduan.Bai, beti mariakin. Eta eguraldi txarrazeonian, gehio harrapatzen huan.Oain bezela. Haizia, euria eta ur-jalaetorrerarekin, hobe. Erriuaren erdi-erditik kanalian, ondo. Bazterretikbatelakin ibiltzen hittuan. Dozenaerdi bat batela gutxienez. Erditik, baiahaundiakin, bi lagun behar izatenhuan, baina batelan bazterretik batnahiko izaten huan.

Soldadutza egin ondoren Beduaraeta Oikira oinez joateaz gain, neska-tan ere ibiltzen al zineten?Gutxi. Uda aldian, afalduta BehekoPlazara jeisten gitxuan. Orduan dan-tzan egiteko afizio haundia zeoan etahantxe, exerita edo bueltaka ibiltzen

gitxuan. Orduan bikoteak edo senar-emazteak dantzan eerki asko eitenzutenak zibetian eta gu haiei begiraeoten gitxuan. Eta gero, ba, azkenen-go piezak jo eta Erribera kaletik pasa-kalia bezela eiten huan eta gu hantxeibiltzen gitxuan, neskaren bat alda-menian tokatzen bazan, bale, bainabestela…

Pasakalia eskutik helduta?Eskutik helduta?! Bela! Banda joezjuten huan eta jendia atzetik eta guhan, ba, neska gazte bat aldamenianeukitze hutsakin pozik.

Ohitura falta, lotsa, dena, ezta?Badakik, bizimodua asko aldatudek…Orduan guk ia dana lanaginien. Jaia ailegatzen zanean ere,tailerreko kontuak kontatzen jardu-ten ginien batek besteari. Horrelakuaizaten huan gure igandea.

Tabernetan kantatzen al zenuten?Bai. Kuadrilan beti.

Tabernaz taberna ibiltzen zinetenala…Bai eta ez. Aplikatzen zan bezela.Kantatzen hasi ezkeo jende gehiougaltzen huan, eta kantu gehio. Giroona sortzen huan. Sapato gauetan, jaieguerdietan… Nik neuk sapatuetangutxi. Guretzat beti lana izan dek-eta.Soldautza baino lehenagotik lagunbatek esan zian ea lagunduko nion

“Errio erditik ibiltzekotxanela behar huan,

batela ez. Zubihaunditik beduatik

barrena, konderainoigual juten gitxuan.

Eta etxera bueltatzekoberriro arraunian.”

bere tailer txikian eta Karmelonetikerten, etxera jun, meriendatu etaarratsaldeko 7,30tako hara jutennitxuan lanera egunero. Igual gaueko11 arte. Eta sapatuetan ere 9-ak arte.Guria gehiegia izan dek.

Hainbeste lan eta hainbeste zeregi-nez, andregaia nola egin zenuen,ba?Ezin, ba. Astirik ez.

Egin zenuen, ordea.Bai.

Kontatzeko modukoa al da?Guria, badakik… Urtiak ere aurreraeta… 29 urtekin ezkondu nitxuan,baina neskaakin gutxi ibilita. Astirikba al gitxikan, ba?

Nola?Ba, neskaren anaia kuadrilakuahuan… Joxu… Badakik, jaia ailega-tu eta… batek irriparre ein zula etabesteak zera ein zula eta… alkarre-kin hizketan hasi, hurrengo jairakogeratu eta… listo. Honelako ordu-tan zitatu eta… Joe! Ez zetoztikbela! Jarri han moilan zai eta…Garai haiek ere… Jun hittuan.Bueno, ondo jun hittuan. Lanagehiegi, hori bai. Baina lanean gus-tora jarduten nian.

Bueno, lan kontuak, mendi kon-tuak, erriokoak eta haitzekoak esandituzu. Hondartzara bainatzera joa-ten al zineten?Gutxi. Beti haitzera. Itsaspera.

Eta igerian non ikasi zenuen?Zubi txikian. Zubi Txikiko arranplatxikian. Ni ez nitxuan artista, bainagu mutil koxkorrak ginala Zestuakobainuetxetik jendia plaira etortzenhuan eta maria goian zegonianmutilak zubitik ureta salto ein eta:

Bota dirua!, esaten zien. Eta kanpo-tar hauek dirua botatzen zien. Papelzuriakin bilduta honduan ondo

ikusteko. Orduan zilarrezko pezetazeinek botako zian, ba? Dirua hon-dotik ateratzen zien. Urak hartzeraetortzen zianak, danak edadetuak,zoratzen eoten hittuan. Eerki goza-tzen zien. Baita mutilak ere. Nik ez.Iregi ondo ikasteko astirik ere ezginien izan. Iregia laga eta sourajun behar izaten ginien. Bestiak ire-gian eta gu lanera. Mariarik onene-an askotan.

Oporretan goizez tarte bat bada ereez al zenuten izaten?Ez. Goizero soura. Artua… belarra…Baserrian beti eoten dek lana. Udapartian bazkaldu eta saltaka ZubiTxikira! Ez gitxuan dijestioai beitzen.Soura jun behar izaten ginien, gukiregi egin nahi… eta lehenbailehenureta! Ama etortzerako bainatuta.Ama sourako bidean handik pasatzenhuan eta berekin batera lanera txin-txo-txintxo.

Hondartzara sekula ez, orduan.Ez. Garai hartan ez zeoan hondartza-rako halako zaletasunik. Jende gutxijuten huan. Kontua atera zak: Kar-mengo Ama Birjina egun arte ezhuan inor juten ureta, urak egun har-tan bedeinkatzen zituztela-eta.

Azken galdera. Lehen esan didazuolarrotara joatea asko gustatzenzitzaizula. Nork erakutsi zizun ola-rrotan?Anai zaharrak. Pedrok. Hark oso ondoharrapatzen zian. Aldamenean erebagitxikan maixua. Alejo "Etxenagu-si" ren aitta. Oso ona huan. Han,Goiko Torrean, asko juten gitxuanolarrotara. Ardantzakuak eta Pikote-kuak ere juten hittuan.

Bueno, Anjel. Uste det nahiko izan-go degula.Bai. Nahiko berriketa ein diat.

272 0 0 6 k o I R A I L A

“Gu mutil koxkorrakginala zestuako

bainuetxetik jendiaplaira etortzen huan

eta maria goianzegonian mutilak zubitxikitik ureta salto ein

eta: bota dirua!, Esatenzien. Eta kanpotar

hauek dirua botatzenzien.”

28 2 0 0 6 k o I R A I L A

ipuina

Pentsa dezagun neska batengan. Oso txakurzale bera. Hain ani-mali maitale, ze, behin, kalean aurkitutako txakur elbarri batbere etxera eraman zuen.

Txakur harekin, aurreztuta zituen diru txamar guztiakxahutu zituen, eta aldakak sendatzeko zakurrak behar zuenebakuntza agindu eta gainontzeko gorabehera guztiak bete.

Denbora igaro da eta hara nondik jakiten duen neskatxakauzokideari txakur bat opari eman diotela. Eta handik aurrera,eguna joan eta eguna etorri, sumatzen ditu alboko terrazanlotuta eta gorotz tartean dagoen lau hankakoaren lanturuak.

Errukitu da gaztea, baina auzokoen ezetza jaso du erruka-rria paseatzera ateratzeko bere burua eskeini duenean.

Txakur maitaleak, egoera jasan ezinik, deliberatzen du:Gizarajoa askatuko du.

Lehenbailehen osatu behar du komandoa.Bata Santxo, bestea Kixote, onkidea eta biek bahitzen dute

arimarik gabea, bere jabeak kanpoan diren batean; eta txakur-tegira eraman, eta harrera familia baten esku utzi.

• • •

– Gure txakurraren berri ba al duzue?– Ez. Zer ba?– Falta da. Norbaitek eraman du. Atzo goizean lanera irten

aurretik terrazan utzi nuen, eta iluntzean, itzuli ginenean, jadafalta zen.

– Sentitzen dut, baina ezin dizut lagundu.– Hori ikusiko dugu.Auzoak aldegin eta itxi du atea emeki ipurdiaz bultzaz.

Geratu da une batez bi eskuak atea eta atzearen artean atrapa-turik dituela, behera begira, datorkionari aurrea hartu nahirikbezala.

Sartu da salan.– Txakurra falta zaiela?

– Bai, hala dio. Ederra marka!– Ez duzu ba zerikusirik izango kontu horretan?– Ez, ez. Inola ere ez.– Seguru?– Jakina. Nola egingo nuen ba halakorik?– Ez dakit ba. Hain zeunden haserre kontu horrekin!

Txakurra falta da. Etxean ez zegoen inolako zantzurik, etaatea behartu gabe zegoen, beraz susmo guztiak norabide bate-an doaz :Txakurra, zalantzarik gabe, terraza aldetik eramandute. Hobeto esanda, terrazatik terrazarako bidea eginez.

Epaiketa saihets ezina da. Abokatu baten laguntza eskatzendu gure neskatxak.

– Lapurreta ezezik, besteen etxean indarrez sartzea ere ego-tziko dizue. Zerbait pentsatu beharra dago. Goazen zure etxe-ra gertaeren berrantolaketa taxutzera.

Epaiketa eguna iritsi da; neska, abokatuarekin elkartuaurretik, dutxatu eta txukun jantzi da. Biak batera joango diraharen autoan. Hamaiketarako epaitegian egon behar dute.

– Errugabe! Ezin dut sinetsi. Eskerrik asko- esaten dio abo-katuari- zugatik ez balitz oraintxe egoera okerrean nengoke.

Bai, abokatuak defentsa ona prestatu zuen, honako tesiagaratuz:

Txakurra bera izan zen alboko terrazara, neskarenera, saltoegin zuena, jasaten zuen kalbariotik ihesika.

Nola zigortu neska, txakurrari lepokoa askatu eta leku duinbatera eramatea besterik egin ez duena.

Neska etxera doa, ez da aurrerantzean lehengo bera izango.Bere bizitzako lehenengo epaiketatik dator. Baina, ai! Zigortxiki bat. Txikia baina zigorra. Bai, zigorra falta zaio erabatzoriontsu sentitzeko. Bestela non geratzen da bere balentriarenmerezimendua?

FELIXA

EK INTZA

Z I N E F O R U M

Egunerokotasunzital eta zori-gaiztokotik ihesegitea ahal izan-go duelakoan,bizimodu itzala,grisa, iluna dau-kan gizonezkoheldu batek berelantoki aurrean

daukan dantza eskolan parte hartzea erabakiko du. Dan-tza eskola tango eskola da eta leku hura emozio leku,zirrara toki bihurtuko da, batez ere berekin dantza egitenprimeran konpontzen den emakumezko bat ezagutzenduenean.

Gizonezko eta emakumezko honen harre-man apala kontatuko digu fil-mak, eta harreman honek zereragin duen gizonezkoen seme-engan eta aita zaharrarengan aldebatetik, eta emakumezkoen senar-gaiarengan eta familiarengan beste-tik. Emozioz beteriko filma txikia,baina eder honek, hitzik gabeko hiz-kuntzan oinarritzen da zenbait une-tan, batez ere Anne Consigni-renbegirada gozo eta adierazkorrean.

Iazko Donostiako zinemaldiangehien gustatu zen filma.

Urriaren 5ean, osteguna, gaueko 10:15ean

no estoy hecho para ser amado Zuzendaria: Stéphane Brizé Aktoreak: Patrick Chesnais, Anne Consigny, Georges Wilson

292 0 0 6 k o I R A I L A

kultura

Erribera kalea, 6Tel. 861155

Irailaren 25ean eta urriaren 16an,Deba-Zumaia trekinga. Irteera:9:00etan.

Urriaren 2an, ZUMAIAKO BIRA,8:40an aterata.

Urriaren 9an, Algorri-Itzurun.12:00 etan, bi orduko ibilbidea.Urriaren 15ean, Zumaiakulturala. 16:30ean aterata,Beobideren museoa, parrokia,kanpandorrea...

Informazioa: Turismo Bulegoan(tel.:943-143396)

Irailaren 7tik 17ra: "I. ARGAZKIRALLYA" erakusketa.Alondegian.

Irailaren 21etik urriaren 12ra:ESTHER GALLARTA,Alondegian.

Urriaren 16tik 22ra, ANDERSENASTEA, Foronda kultur etxean.

Urriaren 20an, "AHULKIAK"Urriaren 22an, "AHATETXO

ITXUSIA"Azaroaren 17an, TXALOren

"ARTE"Azaroaren 19an, "Haurrentzat

GOLDEN"Abenduaren 15ean, "Nasdrovia

Chekov"Abenduaren 17an, "La domadora

de monstruos"

16 , larunbata, OLARRO EGUNA09:00etan, DIANAtxistulariekin.Goiz partean, "II. ARGAZKIRALLYA". Izen ematea08:30etik 09:30era, TurismoBulegoan.11:00etatik 14:00etara11.00etatik 14.00etaraGernikako parkean haurrentzat"KANTAURIKOARRANTZALEAK" tailerra.(arrantza jolasak,

puzgarriak....)11:00etatik 14:00etara EusebioGurrutxaga plazan, Elikagaienazokatxoa, eta hauekdastatzeko aukera.11:00etatik 14:00etara ateirekiak KOFRADIAKO arrainenbenta aretoan.11:15ean, hamaiketakoa Pulpoelkartean olagarro harrapatzaileizandakoentzat.12.00etan, SUGARRItxarangaren kalejira.10:00etatik 13:00etara,sukaldariak lanean frontoitxikian: OLARRO-PATATALEHIAKETA, herriko elkartegastronomiko eta kuadrilenartean. Jarraian epaia etasaribanaketa.12:30ean, BEHEKO PLAZAABESBATZAren saioak herrianzehar.13:30ean, Olarro ZopaErribera Kalean.14:30ean, HERRI BAZKARIA.

17:00etatik 20:00etara, ateirekiak KOFRADIAKO arrainenbenta aretoan.18:30etik aurrera, Erriberakaleko txosnetan olagarrobrotxetak eta sagardoa. Orduberean, SUGARRI txarangarensaio berriak.20:30ean, GetariakoKonpartsaren eskutik "MoulinRouge" musikala, EusebioGurrutxaga plazan hasi,erribera kaletik pasa etaarranpla parean izango duamaiera.23:00etan, berbena EGANtaldearekin, EusebioGurrutxaga plazan.

23, larunbata10:30ean, Kofradian,PLASTIKA TAILERRAK.Txinparta euskara taldeakantolatuta.

29 eta 30ean ARTADI AUZOKO JAIAK.

30, larunbata

17:00etan, Zumaiako X. ZakilaBira.

1, igandea KILOMETROAK 06 - Oiartzun Autobusa antolatuko duTxinparta euskara taldeak.

URRIA

IRAILA

UDAZKENEKO ANTZERKIA

ERAKUSKETAK

BISITA GIDATUAK

30 2 0 0 6 k o I R A I L A

Juan Belmonte, 6

Basadi, 12 behea Tel. 943 861018

agenda

Olarru Eguna

Urumea kalea z/g

Tel. 943 143058

Berriro ere izango dugu aukeragarro goxoak dastatzeko...