L o n o l a e g i t e n d u z u o n d o e n l a g u n a r e k i n e d o b a ka r r i k ?

HIRU BASERRI TURISTAZ BETEAK ZURE ETA GURE MENDIAN ZAUDETE BIOGRAFIA EZABATUAK

Zertaz idatzi (hitz egin)? Urko, idatzi ezak atarikoa! oihukatu zidatenean poztu eginnintzen, baina ondoren etorri ziren komeriak. Atal honetan gai bat aukeratu eta ondoren jo-rratu egin behar dugu. Buruari bueltaka hasi nintzen eta astebete geroago oraindik ez nekienzertaz hitz egin. AEK eguna eta herria zein zikin gelditu zen idatzi behar nuen, baina orduanentzun nuen telebistan laster mundua amaitu egingo omen dela. Ondo zegok! Ni burua haus-ten eta igual inork ez dik hau irakurriko. Orduan, irailaren hamaikari buruz eta Osaba BinLandeni, batzuk horrela deitzen diote, buruz idatziko dut.Nondik hasi ere ez dakit. Gai ugari ditut aukeratzeko, besteak beste, atentatuak, bonbardake-tak, telebistako erdi-egiak eta erdi-gezurrak, terrorista intrantsigente erlijiosoak, presidenteanalfabetoak... Ez, hobe ez! Bestela norbaiti depresioa sartuko zaio eta erruduna ni izangonaiz. Azkenaldian depresioekin dabilen bestea... badakit, Erreala!. Hauek bai ez dutela lotsa-rik. Depresioak ez, bihotzekoak ematekoak dira hauek. Bestela, hamabost egunetik behinAnoetara joaten den edonori galdetu. Gai hau askorentzat aurrekoa baino garratzagoa da etaaipatzearekin batera hasten dira iskanbilak. Udazkenean sartuak garen honetan eta bai hostoak eta bai ileak erortzen hasten diren garaihonetan, eguraldiaz hitz egin dezakegu. Ba-dirudi eguzkiak datorren urtera arte oporrakhartu dituela eta euriak etorriko direla.Baina bazen garaia ezta!. Eguraldiaz hitz egi-tea zertaz hitz egin ez ja- kitea dela dirudi,igogailuan bezala. Horre- gatik albo baterautziko ditut eguzkiak, eu- riak eta erortzendiren ileak; barkatu, hos- toak esan nahinuen.Argi dagoena da gaur ai- patzen dudan edo-zein gaik depresioa era- gingo diola norbai-ti. Bata ez denean bestea izango da. Argi du-dan gauza bakarra da gertatzen dena ger-tatzen dela munduak bi- raka jarraitukoduela. Gurekin ez bada beste gizaki batzu-

ekin. Seguruenik presidente ezjakin batek zuloz beteko du munduaren zati handi bat, zerga-tik izango den inork jakingo ez badu ere. Baina hori beste kontu bat da. Argi dagoen gauzabakarra, ez duela merezi ezergatik urduri jartzeak edo depresio sakon batean murgiltzeak.Gure bizitzarekin jarraitu behar dugu eta gure esku dagoen neurrian zoriontsu izan eta bizi,batez ere bizi, presidenteez edo fanatismoez ahaztuta. Latinez esaten den bezala Carpe Diem,momentua bizi. Ez utzi beste egun baterako momentu goxoak, ez baitira sekula iritsiko.

URKO CANSECO

argitaratzai lea: Danbolin Zulo elkartea. Kultur Etxea. Gurutze z/g. 20740 Zestoa (Gipuzkoa) Telefonoa: 943 14 71 23.danbolin: Edurne Korta, Jone Bergara, Joxeba Larrañaga, Manuel Arregi, Mireia Orbegozo, Onintza Irureta, Nagore Telleria, Margari Eizagirre,

Olaia Salegi, Jon Artano, Urko Canseco. diseinua eta maketazioa: Eneko Aristi.

laguntzai leak: Lidia Aveiro, Arturo Rodriguez (argazkiak). inprimategia: Gertu (Oñati). l ege gordailua: SS-1108/2000. ISSN: 1576-9429.

inkesta, pintada 04 enbidoa 05 biografia ezabatuak 06zure eta gure mendian zaudete 08 hiru baserri turistaz beteak10

lasaoko festak12sinboloak14 aek eguna15jardunian16 agenda, udaleko berri18 zerbitzuak19

MUXUA. 1886. URTEA. AUGUSTE RODIN.

ddaan n

b bo o

l li in n e

k ez

du

bere

gai

n ha

rtze

n al

dizk

aria

n ad

iera

zita

ko e

sane

n et

a ir

itzie

n er

antz

ukiz

una

Sarajevon ez naiz izan,baina kontatu didatena-rekin erraz irudikatzendut Zestoako kaleakikuste hutsarekin. Erdikalean behera jaitsi, etahor dago begien aurre-an Alonderoneko etxea.Historia liburuetan be-harko luke, baina he-men historia eguneroegiten ari garela adie-razteko, gauzak berehorretan utzi behar iza-ten ditugu nonbait. Ka-le Okerraz beste hain-beste edo gehiago esanliteke. Lizarraitz baserridotoreak ikusmira za-baltzen duelarik ere, ezda piura ederra ikustenbi aldetara begiratuta.Hauxe da gainbehera-ren irudia, zerbait bal-din bada. Gure herriakbizi proiektu ugari, etaheltzeko aukerak askodituela diote, baina ba-tzuetan zaila da sinestea hain errazak diruditen kontuekkonponbiderik ez dutela ikustea. Kanpotarrak zenbait toki-tan lepoa luzatuta ikusten ditudanean lotsatu egiten naiz.Arimetan eta bihotzetan gehiago sinestu izan dut eraikine-tan baino, baina, batzuetan behinik behin, azalekoari erebegiratu egin behar zaiolakoan nago. Badakit, entzun izandut proiektuak badirela hau eta beste egiteko, eta liskarugari ere izan omen dira udaletxean, alderdien artean etapolitikarien artean. Nola deituko diegu horiei? Arimakokontuak edo bihotz kontuak? Berdin-berdin zait, herritarxume bat naiz eta penatu egiten nau bazterrak horrelaikusteak. Burokraziak eta paperak eta dirua baino azaleko-agoa al da hori? Nahi baldin baduzue horrela deitu. Badi-rudi ordea, hemen museoak egin beha-rrean museotarako moduko harribi-txiak kaleetan uzten ditugula. Eta egiaesan, ezertarako gauza ez garela pen-tsatzeko bidea ematen dute. Eta nik,aukera-aukeran, herriko etxe erdi ero-riak historiako liburuetan ikusi nahi di-tut. Eta historia zerbait baldin bada, au-rrera egitea dela ulertu izan dut beti. Ho-rregatik pentsatu dut, oraindik ez naizela Sarajevora joango.

PPAARREEAANN PPAASSAATTAA

ARGAZKI BELTZAK: “Sarajevo, una ciudad herida”. Warchitecture 1995.

Ni bakarrikohituta nago.Beste esperien-tziarik ez dau-kat. Pijamarekinedo... utzi, utzi,utzi...

Ez dago ar-gazkirik alde egindigu eta.

Bernabe52 urte

Nekatutakoanondoena. Lo egite-ko bakarrik hobe,ezta? Lo pijamagabe ederki egitenda, baina neguanpijamarekin hobe-to. Normalean looso sakona daukateta ez nau ezerkmolestatzen. Ho-geita hamar se-gundu baino le-hen lo gelditzennaiz.

Imanol Salegi24 urte

pintadaLo, ondoena

bakarrik egingoda. Beno, gizona-kin hobeto, nik gi-zona dakat eta gi-zonarekin hobeto.Eta lo kamisoia-kin eta onarekin.Batzuk ospitalera-ko eta erosten di-tuzte kamisoi be-rriak eta elegan-tiak; etxean ibilibehar da kamisoiberria eta ona.Nik neguan negu-koekin eta udanudakoekin. Ho-tzik ez det pasa-tzen. Eta zurrun-kak, gizonak!Aguantau egin be-har. Eta nola berabaino lehenagotik

joaten naizenohera ez naizenteratzen.Esnatzen bal-din banaizñek,ñek,ñekegin ahoare-kin edo uka-londokoaeman eta pix-kat isildu egi-ten da.

Mertxe Mitxelena57 urte

Lo bakarrikondoena. Lobehintzat bai. Etaneguan pijamare-kin egiten det etaudaran, berriz, pi-jamarik gabe, ba-tere gabe nahiagoizaten det. Ezergabe???. Momen-tu txarrean harra-patu nauzue, pre-saka naiz eta ezinnaiz lo egon!!

Bittor Arakistain52 urte

L o n o l a e g i t e n d u z u o n d o e n l a g u n a r e k i n e d o b a ka r r i k ?

IIkusgarria NIKE kirol multinazionalaren te-lebistako azken iragarkia. Osagaiak erakar-garriak dira benetan (made in USA): saski-

baloi eta futbol munduko jokalariak (itxura onekoak,gazteak, aberatsak...), musika, mugimendua, kolorea...Dena, gu liluratzeko prest!!!NIKE enpresaren publizistek ondo ezagutzen dutenkoktel liluragarriari esker (Gaztea + musika + kirol mun-duko idolo berriak = salmenta) NIKEk gehitu egin omenditu bere salmentak. Baina... Ze preziotan? Zer dago ira-garki erakargarri guzti horren atzean? Ba al dakigu zerproduktu erosten ditugun?Artikulu edo idatzi honen helburua ez da gazteenganpublizitateak duen eragina aztertzea, bai ordea, NIKEmultinazionalaren irabazien atzean aurkitzen den errea-litatea zuei agertu eta salatzea.NIKE beti harro sentitu izan da bere enpresaren Kode eti-koaz. Inoiz bezeroren batek nork eta nola ekoizten direnNIKE produktuak galdetzen baldin badu, bertako ardu-radunak NIKE enpresaren Kode etikoaren berri emangodio, eta behin baino gehiagotan adieraziko dio enpresakez duela inoiz onartuko haurrek euren fabriketan lanegitea.Baina BBC telebista kate britaniar ospetsuak eginikohaur esklaboei buruzko erreportaian, orain dela gutxiEuskal telebistako “Mundo. Hoy“ programan emititua,ederki frogatzen da NIKE multinazionalaren Kode etikoaez dela hain etikoa, eta euren produktu askoren atzeanmilaka eta milaka haurren oinarrizko eskubideak egune-ro direla zapalduak.BBCren erreportaiaren arabera, NIKE multinazionalarenproduktuen portzentaia handi bat hirugarren mundukoherrialdeetan ekoizten da. Kanbodian, adibidez, NIKEenpresak subkontratatzen dituen enpresetan haurrak la-nean ikustea ez da arraroa. Haur hauek goizeko seietatikgaueko hamarrak arte jarduten dute lanean eta bere as-teko soldata zortzi dolarrekoa izaten da. Haur esklabohauek ez dute eskolara joateko edo jolas egiteko aukera-rik, eta askotan tratu txarrak jasotzen dituzte.Baina zer dago guzti honen atzean? Zergatik dira hau-rrak modu honetan esplotatuak? NIKE bezalako multi-nazionalek lehen munduko merkatuetan lehiatu ahalizateko eskulan merkea erabiltzera “behartuta“ daudeeuren produktuen prezioa konpetitiboa izan dadin, etahorretarako hirugarren munduko pobreziaz baliatzen di-ra. Adibidez, haur asko enpresetako nagusiek gurasoeipromesa faltsuak (heziketa, osasuna, dirua...) egindairisten dira fabriketara, edota gurasoen zorrak ordaintze-ko erabiltzen dira.Politika enpresarial anker honen ondorioak begi-bistandaude. Nazioarteko Caritasen arabera 250 milioi haurbaino gehiago dago lanean mundu guztian. Pakistanenbakarrik, 5 milioi baino gehiago dira horrelako lan bal-dintza gogorretan bizi direnak.

Hau da, milioika haurdira kalean zapatagarbitzaile, morroi,prostituzioan edotabahituta haur esklaboizatera behartuak di-renak.Beraz, egoera tamal-garri honetan beha-rrezkoa da 1989koazaroaren 20an NazioBatuek onartutakoHaurren Eskubideeiburuzko hitzarmenabete eta zabaltzea. 32. ARTIKULUA

“Haurrak esplotazio

ekonomikoaren kontrababestuta egoteko esku-bidea izango dute etabaita honako lan hauekegitearen kontra ere:arriskutsua izan daite-keen edo bere heziketaoztopatuko duen edo-zein lan edo osasunera-ko edo garapen fisiko,mental, espiritual, mo-ral edo sozialerako kal-tegarria izan daitekeenedozein lan”.Orain guri dagokiguNIKE enpresaren jo-kaera epaitu eta gureondorioak ateratzea,ze ... “Nork daki! Agianbiok –zu zeu eta ni– gizasufrimenduaz eta injus-tiziaz ekoiztutako pro-duktuak kontsumitzenari gara”.

enbidoa I . Ibon Ibarguren

NIKE ETA HAUR ESKLABOAK

Lo, bakarrikondoena. Lagunaktokia kendu baka-rrik egiten du, le-ku gehiago baka-rrik! Nik ezer ga-be egiten dut,frexko-frexko. Ne-guan, ez, neguanpijama jantzi eginbehar bestela...hoztu!! Zurrun-gak? Ez dakit. Ho-ri amari galdetubeharko diozue, niez naiz enteratzenbehintzat. Nik ezdet aditzen. Gutxiegingo det, pixkat,tamainan. Zurrun-gek ni esnatu? Keba! Nik lo sekoegiten det, eta eznau ezerk moles-tatzen. Lo topeegiten det (Ez aldezue ikusten nola-ko lo aurpegia dau-kan orain ere? lagu-nek aldamenetik).

Asier Azpeit ia 21 urte

Lagunarekininoiz ez da lorikegiten. Ez, lagunaketxera eramatenbadituzu ez duzulorik egiten. Eta lozerekin egiten du-dan? Etxean topa-tzen dudanarekin.Eta pertsiana igotagustatzen zait loegitea. Eta zurrun-gek ez naute mo-lestatzen, umeare-kin egiten dut etalo. Gainerako zara-tak, ba igoal goiko-ak dantzan hastenbadira edo txaku-rra zaunkaka, or-duan bai, esnatzennaiz, baina segi-tuan hartzen dutberriz ere lo.

Lil i Dinis18 urte

r e k i n e d o b a ka r r i k ?

urtengo apirilean Zestoan izan ginen MikelMarkez eta biok gaztetxean gure emanaldiaeskaintzen. Oso ondo hartu gintuzten ber-tako gazteek, bai afari garaian, baita ondo-ren gure kantu eta poesia sorta aletzen hasiginenean ere.

Gaztetxea utzi eta herriko tabernetara jai-tsi ginen gero; han genbiltzan, 40ren batgazte, hizketan, edaten, kanutoak erretzen,gau hartako protagonistak denok, bizitzapil-pilean gure begietatik jauzika. Orainagogotsu bizi dutenen xarma geneukan beti-ko ohiturak errepikatzen zituzten bizpahiru

laguneko multzo txikien ondoan.Bat-batean 55 urte inguruko zahar batek,

edukazio guztiarekin, esan zigun: "Hara,kantaria eta idazlea!". Bazekien gu joateko-ak ginela, eta nire gauzak irakurtzen zituelaesanez eta abar gure artera sartu zen. Ber-tsolaria zen, mutil zaharra. Lilibe esaten zio-ten herrian, Zestoako Lili jauregiaren barre-nean dagoen baserrian sortua delako. Hanbizi da bere anaiarekin.

Bakarrik zebilen, baina ez zen zentzurikgabeko txorakeriak esaten dituzten pelmahorietakoa. Bertso batzuek kantatu zizki-

aAARRGGAAZZKKIIAA:: TTOOLLOOSSAA 11996677

gun, guk berotasunean erantzun genitue-nak, baina, horrelakoetan maiz gertatzenden legez, gazteek adarra jotzen zioten, ise-karekin muga garbirik ez duten bromen bi-dez. Markezek hurrengo tabernara gonbi-datu zuen, baina gero, gazteen aginduz,ihes egin genion. Gau hartan lo egiteko be-re etxea ere eskaini zigun serio-serio. Ber-tsotan nahiko dotore egiten zuen, ahotsa,errimak dena ondo, baina tira, sasibertsola-ri bat ezagutu genuelakoan bukatu zen gauhura. Xarrastrajo bat, pentsatu nuen, hain-beste badira eta Euskal Herrian.

Handik gutxira, ordea, gau hartako nireiritzia hankaz gora jarriko zuen dokumen-tu bat iritsi zen nire eskuetara, askotan, ha-rrokeriaz beterik, errealitate konplexu bateta bizitza sakon bat dagoen lekuan geurehandiustea besterik ez dugula ikustenagertu zidan egia latza.

Uztapideri buruzko biografia bat presta-tzen ari naiz. Uztapideren prosa liburuakahozko literaturaren altxor bat dira. Azalakoltxatuz bildutako orriotan aro zehatzbatean nola edo hala Euskal Herrian histo-ria egin zuen pertsona askoren berri ema-ten du Uztapidek.

Bigarren tomoan, 100. orrian, 1967ko txa-pelketa nagusiari buruz ari da Uztapide.Kanporaketa bat Tolosan ospatu zen; hanbildu ziren bederatzi bertsolari finalera bipasatzekotan. Ondoko orrian guztien ar-gazkia dator, eta garai bateko argazkiei da-rien zahar itxura dastatzen ari nintzela,bihotzak kanpabuelta bat eman zidan etabegiak zabal-zabal gelditu zitzaizkidan:Han zegoen Lilibe, erdi-erdian, hogei urte-rekin, niri begira. Han daude, besteak bes-te, Txomin Garmendia, Jose Luis Gorrotxa-tegi, Patxi Etxeberria, Kosme Lizaso, punta-ko bertsolariak guztiak, eta PedroAizpurua, Lilibe. Argazkia, gainera, aurrez'Zeruko Argia'-n atera zen.Lilibe ez zen finalean sartu, baina kanpo-

raketa hartara azaldu zenerako Lilibe bazennorbait. Guregana hurbildu zenean, hori da

esan nahi ziguna: ni ere izan naiz gaztea, neuregaraian modernoa nintzen, entrenatzen nuenbertsotan, agertu nahi nuen nire ahalmena, ni-re grazia, aportatu nahi nuen nire umorea, mai-temindu nahi nuen entzulea. Eta gau hartan,taberna hartan, Lilibe-k une hartan modernoakziren gazte haienganako, zerbait ezberdinaegin nahi zuten artista haienganako zubi bateraiki nahi zuen... eta guk ez genion utzi.

Gau hartan ez zen desplanterik egon, denaedukazioz joan zen, eta ez dut uste Lilibe gukserio ez hartu izanaz konturatu zenik, bainahorrek min handiagoa ematen dit. Gure des-prezioa ez baitzuen bere jardunak probokatu,ez. Gure erdeinua geure baitan dago, aspaldi-tik, eta geu gara arduradun bakarrak. Gazteakgaren bitartean zahar guztiak pelma batzuekdirela iruditzen zaigu, eta ez dutela gure arretamerezi; egungo bizitzan nolabaiteko arrakastaedo eragina dugun bitartean horrelakorik lortuez dutenen gainean gaudela iruditzen zaigu,gehiago balio dugula, eta azkenik, orainak be-ti baztertzen du iragana, momentuko sentipe-nen mende dauden izakiak garen unetik iraga-na indarrik gabeko kontakizun lehor bat bes-terik ez dela uste baitugu. Orainak, eguneanbizi beharrak, biografiarik gabe uzten ditu za-harrak, haien istorietako denbora aspaldi gal-du zelako eternitatearen hauts artean.

Gu ginen gau hartan modernoak, artistak,arrakastadunak, gazteak, eta Lilibe xarrastra-jo bat zela pentsatu genuen, sasibertsolariaizateaz aparte maiteko zukeen emakume batbera ere bereganatzeko gauza izan ez zena.Guk bagenituen geure neskak, geure maita-leak, ligeak.

Edukazio guztiarekim bizitzaren funtsez-ko araua hautsi genuen: errespetoa. Eta gaz-teen euforia faltsuaren erdian askotan suma-tzen den krudelkeria latz hura errepikatu ge-nuen: gazteak zaharra erdeinatzen du,arrakastadunak gizajo anonimoa baztertzendu, eta orainaren lilurak beti irabazten dioiraganaren indarrari, ohorerik sendoenean oi-narritutako jendearen biografiak iseka batenminaren azpian ezabatuz, desintegratuz.

PPAAKKOO AARRIISSTTII

bihotzak

kanpabuelta

bat eman

zidan eta

begiak

zabal-zabal

gelditu

zi tzaizkidan:

Han zegoen

Lil ibe, erdi-

erdian,

hogei

urterekin,

niri begira

e zabatuakPAKO ARISTI IDAZLE URRESTILLARRAK 1999KO IRAILAREN 18AN ARGITA-RATU ZUEN KONTAKIZUN HAU EUSKALDUNON EGUNKARIAN. HARREZKE-RO BI URTE PASA BADIRA ERE, HERRITAR ASKOK EZAGUTUKO EZ DUTELA-KOAN, BERE HORRETAN, DANBOLIN ALDIZKARIKO ORRIETARA EKARTZEA IN-TERESGARRIA IRUDITU ZAIGU.

biografia

,,,,

z u e ne t ag u r em e n d i a nz a u d e t e

hilabete pasa bada ere, Himalaiako mendietatik jaso-tako albistearen zirrarak bizirik dirau oraindik.

Ahaztura omen saminarentzat antidotorik onena, bainabost euskal gazteren heriotza ezin ahaztu, ordea. Are

ahaztezinago, bost gazte horien artean BeñatArrue eta Iñaki Aiertza daudela jakitean.

Irailaren hondarrean Pumorira abiatu zireneta-tik gehienak oso hurbilekoak genituen Zestoan; biherritar ezagunak, bi Azpeitiko aizarnarrak eta bataizarnazabaldarra. Urte osoan zehar ikusi geni-tuen jo eta su, ilusioz gainezka, Pirinioetan gorpu-tzari astindu latzak emanez, herriko plazetan etaUrola aldeko mendiko erromerietan kamisetak sal-duz, espedizioaren zama ekonomiko astuna zer-txobait arintzearren. Apurka-apurka hari guztiaklotu eta iritsi zen, horrelakoetan hain desiragarriaizan ohi den eguna, nahiz eta adiskideak eta he-rria aste batzuetarako utzi eta urruneko mendimagal laiotzak hartu behar bizileku.

Berrien zain geundela jaso genuen zorigaiztokoberria. Ordura arte, guztia primeran joan zitzaien, ezino-beto konpondu ziren mendiarekiko lehian, aklimatazioa,euren arteko giroa, Pumori garaitzeko sasoi betean. Izanere, mendiari errespetua zioten mendizaleak izaki, arre-taz eta arriskuari zor zaion begirunez eman zituztenurrats guztiak. Eta mendia garaitzeko azken urratsa bes-terik falta ez zitzaienean, mendiaren bat-bateko erabakibat izango balitz bezala, bost gazteak betirako berekinhartu nahi izan ditu Pumorik.

Zinez, aste gogorra izan zen hura Euskal Herri osoanbaina batez ere, Izarraitz eta Beriainen magaletan. He-

men Beñat eta Iñaki ezagutzen geni-tuen gehien, Beñat “ia” herrikoa ge-nuen, aizarnarra zelako diot “ia” ho-ri, ondorioz, “zestuar txorokin” zes-toarra bailitzan “zestueraz”mintzatzen zekien, nahiz Azpeitian“azpeitieraz” jardun behar. Iñaki, be-rriz, auzokoa izanagatik, Zestoakomendizaleen artean ezaguna genuen.Biak ala biak mendizale, biak alabiak abertzale, mendia sentitzen da-kienak herria ere sentitzen baitu etaherriak ere sentitzen du bere mutil

leial eta maitekorren galera. Aizarna-zabal, Aizarna eta Izarraitz pilotale-kuan bizitakoa lekuko. Harrokeriazedo, negar egitea kostatzen zaigunoiere nekeza egin zitzaigun malkoeieustea, eztarriko korapilo estua aska-tu ezinik.

Dena urrunegi, dena azkarregi,izandako galeraz jabetzeko, asko hitzegin da, asko hitz egin dugu gerta-tuaz, minez eta borondate onezgehienak eta euren jarrera zikoitzaestali ezinik hedabide batzuk. Gor-

puen auzian izandako gorabeherakmedio, Beñaten senideen erabakiakbenetan hunkitua utzi ninduela ai-tortu behar dut. Heriotza guztiakmingarriak izanagatik, semea edoanaia urrunean desagertu dela jakineta bere aurrean negar ezin egina,bihotza ondoraino apurtzeko modu-koa izanagatik, semearen eta men-diaren borondatearen aurrean amo-re emateko duintasuna ez baitagoguztion esku.

Bidenabar, Benantxiok esan beza-la, munduko tokirik politenean dau-de, hainbeste amestu duten mendiazaindari dutela. Gure gorputzak de-sagertzen direnean ere, eurenak gor-din jarraituko dute eta Himalaiako

egunsenti eder eta hotzei esker ez di-ra inoiz desagertuko, euren izaeramaitagarria ez da sekula lizundukoeta Euskal Herriko mendietan ez zaieoroigarririk faltako, gure bihotzetaneuren oroitzapenik faltako ez zaigunbezalaxe. Zuei esker zuen mendia oraingurea ere baduk. Ez adiorik lagunak.

MIKEL ARREGI

A ek eguna.Izugarrizko jendetza. Tabernetan to-kirik ez. Denak beteta. Jende guztiaedaten eta jaten...Hurrengo egu-neko “klaboa”kendu nahirikfreskagarri bathartzea erabakinuen. HerrikoPlazara inguratueta, hara non!,taberna guztiakitxita zeuden.Zerbait gertatu ote zen?Hau jakin nahirik, udaletxe azpianzegoen gizon koadrila batengana jo-an eta galdetu nien. Erantzuna ...

Euskara batzorde-aren ekimenez herriko topo-nimia (auzo izenak, kale izen-degia…) aztertzeari ekin zitzaion duela hi-labete dezente. Zestoako leku izen guztiakbehin-betiko zehaztea luzerako lana badaere, zenbait izen ahalik lasterren erabaki-tzea komeni da, duten garrantziagatik.

Euskaltzaindiako onomastika batzordeakgure herriko leku izen batzuk nola idatzibeharko liratekeen adieraziz, hainbatproposamen igorri dio Udalari.Proposamen horien arabera, honela ida-tzi beharko lirateke gure udalerriko izenesanguratsu hauek: Idiakaitz, Arroabea,

Arroagoia, Arroaerreka.Hale ere, azken hitzaudalari dagokio eta izenhoriei buruzko erabakiaklaster hartuko dituela es-pero da. Dena dela, hain-bat zalantza eragingo du-

gai honek.Nahiz eta aspalditik Irikaitz delakoa Idia-kaitz izan zitekeela sumatu, aztarnategiaaurkitu baino lehenago ere hainbat ida-tzietan azaldu izan baita hori, inork ez

daki Paleolito garaiko aztarnategia norkbataiatu duen Irikaitz bezala.Itxura denez, Irikaitz izenak munduaribuelta eman dio, eta Idiakaitz izen egokia-goa nola geldituko den ikuskizun dago.Beste gauza askotan bezala, garbi dago,aspàldian gure udalak toponimia kontuhauek ez ditueta batere serio hartu.Arroako izenei dagokienez berriz, ez di-rudi auzotar asko Euskaltzaindiaren pro-posamenarekin bat datozenik. Beraz,udalak izango da galtza bete lan eraba-kiak behar bezala hartzen.

... marmarra etahaserrea izan ziren.Ezer ulertu gabe,zerbait edan ziteke-en toki bakarrera

abiatu nintzen: Laranjadiko iturrira.Ondoren jakin izan dut taberna ba-tzuetan anonimo bat azaldu dela.Zergatik ote?

Z e s t o a k o e r r e t a u l a k b e r r i t z e aB E N A N T X I O L A R R A R T E R E N B E R T S O A K

Herr iko t opon imiarek in aurrera e ta a t ze ra

Hara non gauden anai-arrebokFesta giroan bildurik,Gure erretaulak narras zeuden taHauts eta pipiz hondaturik.Gure asabek jaso zutenaFede beroz ta izerdiz,“horra berriro garbi ta ederurre gorriz apaindurik”.(bis

Hau izan dugu Zestoar orokOtoitz-leku, elkar-toki,Meza Santua jaiero ospatuz fede ahuldua indarturik;Jaunaren Hitza hausnartu etaEukaristiaz aserik,“onaren alde borrokatzekoEbanjelioz jantzirik”. (bis)

Gizaldietan hemen ahozpeztuDira hainbat belaunaldi,Pena ta pozak Jaunari agertuzItxaropenez beterik.Esker beroak zuei guztioi,Bihotz-bihotzez denori,“ta egunen baten gora dezagungoiko jai handi eder hori!”.(bis)

Zestoa, 2001-10-27

2001eko azaroa-ren 17an Bai-nuetxe ondo-an dagoen

tren geltoki zaharra okupatu egin du-te. Beste etxe asko bezala, hau ereerakunde batena da eta badira urtebatzuk hutsik dagoela. “Erakundeak,inmobiliariak... eta jendeak orokorrean,jabetza pribatuarekin espekulatzen duenbitartean, beste batzuk alokairuko etxebat bera ere ez omen dute topatzen”, dio-te okupatzaileek. Hilabetetan zehar de-netarik egin omen dute etxe bat bila-tzeko: kartelak jarri, ezagutzen dutenjendeari galdetu, Zestoako Udalekogizarte laguntzailea eta alkatearekinhitz egin... Baina ez dute ezer lortu,eta honen aurrean ez omen dute bu-rua jaitsi eta bankuarekin 30 urterakolotzeko asmorik. Pertsona guztien es-kubidea etxebizitza duin bat izateadela diote. “Zergatik egon besteek gurearazoak konpontzeko zain? Ez al dauka-gu guk geuk gaitasunik?”Honez gain, okupazioa aukera duinbat delakoan daude. “Zein molestatzendugu honekin? Edozein pertsonak nahilukeena nahi dugu, hau da, lasai bizi etagure ametsak eta kezkak aurrera eraman.”Besterik gabe, dena ondo ateratzekoesperantzarekin (ilusioa eta lan egite-ko gogoa ez omen zaie falta), etxetikpasatzeko gonbita luzatzen diete in-formazioa nahi duten guztiei.

danbolinzulo

B a i n u e t xe ko t r e n g e l t o k i z a h a r r a o k u p a t u a

Z estoan nekazari turismorako hiru baserri daude prestatuta, bata Aizarnan eta beste biak Arroan. Ez di-ra urte asko abian jarri zirela. Arroako Zelaikoa izan zen lehena Zestoan eta 1992an prestatu zuen ba-serria nekazari turismorako. Beste biak Arroa Goiko Tolare Berri eta Aizarnako Agiña 1995ean jarri zi-

ren martxan. Urte hauetan turistentzat egokitutako baserri hauetatik nolako jendea pasa den azaldu digute.Asun Aizpurua, Mertxe Egiguren eta Kontxi Azpiazu lanean harrapatu genituen Santu Guztien zubian. ¶¶ZZEELLAAIIKKOOAA.. AARRRROOAAEERRRREEKKAA ¶¶ Asun Aizpurua da Zelaikoa nekazari turismoko arduraduna. Bera aritzen da baserri-ra egunak pasatzera etortzen diren bezeroak atenditzen. 1992an egokitu zuten baserria nekazari turismorako.Orduz geroztik Asuni bere bi semeek laguntzen diote lan honetan. Lan gehiena udan egiten dute eta Aste San-tuan, zubietan eta asteburuetan ere etortzen da jendea. Guk Asunekin azaroaren 3an hitz egin genuen SantuGuztien zubi horretan eta, noski, jendea zeukan etxean. Nafar koadrilak lau gela bikoitzak beteta zituen, gura-soak haurrekin etorriak ziren. Asunek esan digunez gurasoak haurrekin etortzen direnean ez dira batera etabestera asko mugitzen. Nahiago izaten dute lasai-lasai ibili eta etxe inguruan paseatu. Asunekin hitz egingenuenean nafar koadrila etxe atarira parrila atera eta txuletak erretzen ari zen arratsaldeko zaz-pietan. Hurrengo zubirako ere erreserbak hartuta zituzten bilbotar batzuek.Bizkaitarrak eta nafarrak sarri etortzen badira ere, gehien hurbiltzen direnakkatalanak dira, udan bai behinik behin. Madriletik ere etorri izan da jendea, bainaazkeneko uda honetan kale egin dute. Urrunagotik berriz, ingelesak heltzen diraArroako Zelaikoa baserrira. Ingurutik etortzen direnak eta urrunagotik heltzen di-renak bereizten ditu Asunek. Kanpotik datozenak Euskal Herria ikustera, ezagu-tzera etortzen omen dira, eguna kanpoan pasatzen dute. Hon-dartzagatik galdetzen dute eta kostako herrietara jotzen dute. Inguru-ko probintzietatik datozenek berriz patxadaz hartzen dute egonaldia eta ez dute beti eguna kanpoan pasa-tzen. ¶¶ Pasa den uda zer moduzkoa izan duten galdetu diogu eta ez omen da oso ona izan. Eguraldia ez daizan oso ona eta turistek nahiz eta hemen eguraldi ona beti ez duela egiten jakin, aurrez pentsatu baino egungutxiago pasatzen dituzte. ¶¶ TTOOLLAARREE BBEERRRRII.. AARRRROOAA GGOOIIAA.. ¶¶ Kontxi Azpiazukin egin dugu berriketa Tolare Berribaserrian turistak berak atenditzen baititu. 1995ean prestatu omen zuen baserria nekazari turismorako eta ordu-tik katalanak, madrildarrak, ingelesak, Estatu Batuetakoak eta txinatarrak etorri zaizkio etxera. Madrilekoak as-ko ezkutatu omen dira azken urtean eta katalanek berriz etortzen jarraitzen omen dute. Turista ugariena Kata-luniakoa izan omen du. Zestoako hiru landa etxeetan gauza bera esan digute eta azkenean Kontxiri zergatiagaldetu diogu. Bi arrazoi eman dizkigu. Batetik, katalanari asko gustatzen zaio batera eta bestera ibiltzea, bazte-rrak ezagutzea eta bestetik, euskaldunak eta katalanak oso ondo moldatzen omen gara, harremana errazagoaomen da. Dena dela Euskal Herria ezagutzeko gogo hori euskaldunei ere sartu omen zaigu, bai, ez dut gaizkiidatzi euskaldunei Euskal Herria ezagutzeko gogoa. Bilbotarrak eta donostiarrak etorri zaizkio Kontxiri esanez,Zestoa edo Azpeitia ia-ia mapan kokatzeko gauza ez liratekela izango. Euskal Herria ezagutzeko garaia badelapentsatu dute gertu-gertuko turista hauek. ¶¶ Turista gehientsuenak hiriguneetatik etortzen dira eta bazterhauetako gauza berdinak estimatzen dituzte: lasaitasuna, paisajea (gurea luxua omen da, itsasoa eta mendia,

Hiru baserri turis-taz beteak

biak ditugulako) eta gertutasuna (kotxea hartu eta beren hirian lanera joateko kotxe ilarandaudela pasatzen duten denboran ia Euskal Herri osoa batetik bestera igarotze- ko astia iza-ten omen dute). ¶¶ Kontxirekin Santu Guztien zubiko azken egunean hitz egin genuen etajai egun haietan elkarrekin etorri ziren Algortakoak, Madrilekoak eta Bartze- lonakoakzeuden. Tolare Berrira ere bikote gazteak eta bikoteak haurrekin etortzen dira. Jubilatuakbatera eta bestera bidaiatzen hasi diren garai honetan adineko bezerorik izan al dueninoiz galdetu diogu eta bikote frantses baten arrastoa atera digu. 90 urte zituen se-narrak eta emazteak 86. Frantzian bizi ziren, baina Arroa Behekoak ziren jatorriz. Neka- zari turis-moaren kontu hau hasi zela-eta Tolare Berrira etortzea erabaki zuten urte batean. Iraila bukaera edourria hasieran etortzen ziren eta hotzak hasten zirenean alde egiten zuten. Hiru urte jarraian etorri ziren.¶¶ Adinekoez gain familia oso-osoak ere hasi dira Tolare Berrira hurbiltzen, noiz eta Gabonetan. Gabonak,etxean, familia giroan igarotzeko aproposak direla esaten da, baina oraingo sukalde txikiko etxeetan familia as-ko ez dira sartzen! Tolare Berrira etxean kabitu ezinda dabilen familiaren bat edo beste iritsi da, (bilbotarrakedo donostiarrak). Baserriko gela guztiak hartzen dituzte eta sukaldea ere erabiltzen dute. Horrela, Gabongaueko afaria beraiek prestatzen dute eta Eguberritan bapo bazkaldu eta alde egiten dute. ¶¶ AAGGIIÑÑAA.. AAIIZZAARRNNAA

Aizarnako Agiña baserria seguruena erretegia duelako ezagunagoa egingo zaio zestoarrari. Mertxe Egigure-nek esan digunez erretegia 1987an ireki zuten eta etxea nekazari turismorako prestatuta 1995ean ireki zuten.Mertxe aritzen da turistak atenditzen gehienean, baina lan asko dagoenean semeak eta ahizpak laguntzendiote. Agiña baserritik italiarrak, japoniarrak, alemaniarrak, valentziarrak eta Gaztela aldekoak etorri izan di-ra. Baina turista gehien Kataluniatik etortzen da. Zelaikoako Asunen modura Mertxek ere bi taldetan bana-tzen ditu turistak. Batzuk bazterrak ikustera etortzen dira: Arantzazura, Aiako Pagoetako natur parke-ra, Getaria, Zumaia eta Zarautza, hondartzara joaten dira. Ezagutzeko gogo hori normalean katala-nek omen dute. Bikoteak haurrekin etortzen direnean (eta askotan haurrik gabeko bikoteaketortzen direnean ere bai) beste kontu bat omen da. Hauek lasai-lasai ibiltzen dira, etxe inguruan, etagauetan ez dira ate- ratzen. Santa Engrazira joateko aholkua eman eta horraino iristeko gauza ere ezomen dira. ¶¶ Mertxerekin ere Asunekin bezala azaroaren 3an hitz egin genuen eta egunhartan alde egin zion asteazken iluntzean etorri zen zaragozar koadrilak. Eguraldiakuda aldean nola eragiten duen galdetu diogu eta freskura bila datozenak etorri zaiz-kio gogora. Behin bikote bat izan omen zuten etxean eta behin eta be-rriz zuhaitzak albo banatan zituen bideak non zeuden galdetzenomen zuten. Ikasi zituzten Agiña baserri inguruko bideak eta handik au-rrera Zarautza Granadatik bueltan joaten omen ziren. Emaztea aldapa behe-ra galanta ikusita beldurrak airean eta senarra gustura, zuhaizpean, itzalean.

OONNIINNTTZZAA IIRRUURREETTAA

azaroaren 4an, SanMartin jaiak zire-

la eta, Lasaon jolas toki be-rriaren inaugurazioa eginzen. Jai batzordeak GizakiaHelburukoekin urtero zer-

baitegitendugueta aur-ten an-tzerkiaeta ha-maike-takoa

egitea pentsatu genuen.Antzeslanaren gaia: Lasao-ko markesak herritarrei jolastoki berria egin die, inaugura-zio eguna da, eta baita herrikobaserritarrak urteko errentaordaintzeko eguna ere.

Inaugurazio aurretik ba-serritar guztiak banan-

bana deituta errenta or-daindu diote markesari.Batzuk errenta oso onaeta beste batzuk oso po-brea. Baserritarrak hartuotarrak eta markesarieman dizkiote. Ondoren,jolas tokian, alkateak dis-kurtsoa bota du, markesa-ri eskerrak emanez etaerrenta txikia ekarriduten baserritarreierrieta eginez. Apai-zak “bedeinkazioa”eman du eta marke-saren palaziora joandira afaltzera. Jolastokian baserritarrakgelditu dira eta or-duan hasten da be-netako jaia. Trikitilariak,bertsoak eta hamaiketakoparegabea.

Antzerkia amaitzeanhamaiketakoa presta-

tu zuten Gizakia Helburu-

koek. Oraindik parkea amaitzear da-go, baina inaugurazio polita izan zela-koan gaude eta Lasaoko ikusleek es-kertu zuten ideia eta hamaiketakoa.Jolas tokiari argi berriak jarri dizkiote,baita Lasaoko beste zenbait lekuri ere.

Parkea inguratuko duen hesia falta dabakarrik. Lasaori jantzi handia eman-go dio amaitzean.

Arratsaldean berriz, txokolatadaeta Kulki taldearen jolasak izan

genituen. Berrogei bat haur bildu zireneta primeran pasa zuten.Festaren balorazioa egitenhasita, auzoetara gero etajende gutxiago hurbiltzendela esango genuke, nahizeta egia esan, lasaotarren-tzat prestatzen ditugunbatez ere jaiak. Nola ez,gutxi gara eta gustura har-

tuko genuke jendearen be-rotasuna. Egitarau zabala,nahiz baserritarrentzat,nahiz adin guztietako he-rritarrentzat: bertso afaria,txinga eta pilota partidak,trikitilariak eta frontoianmusika (Bigira eta Harlax),gauen, antzerkia (Arrabale-ra zuzen-zuzenean...).

Egia esan, hobekien pa-satzen dugunak, bai

festak antolatzen eta baitafestetan ere bertoko gazte-ak gara, gure herriko fes-tak dira eta a tope pasatzendugu. Lan pila bat, juergagehiago, desastre batzukere bai... Eta leher egindairitsi da astelehena... etalanera.

Merezi zuen, datorrenurtean berriz. Ea

beste zestoarrak, arrua-rrak, aizarnarrak e.a... go-goratzen diren San Marti-nak direla Lasaon.

LASAOKO GAZTEAK

ee nn bb ii dd oo aa II II .. E u s k a r a r e n b i l a . Atzo, beti beza-la, nire bi laguntxoak eskutik helduta neramatzan. Arozena ingu-ruan genbiltzan eta askotan suertatu izan zaidan bezalatsu, emaku-me kanpotar bat gerturatu zitzaidan, zapata denda bat non aurki ze-zakeen galdezka. Nik, neure gaztelania traketsean nola edo halaerantzun nion, izan ere, gaztelaniaz hitz egiten badakit, baina espre-satzen oso trakets azaldu nintzen, urduri bainengoen.

Arratsaldea bazihoan eta liburutegira joateko garaia iritsi zitzai-gun, nik aldizkari bat hartu nahi nuen eta nire laguntxoek ipuinakirakurtzeko eskatzen zidaten, nik itxoiteko, Amaiarekin hitz egitekoerrenka luzea zegoen eta. Nor izango lehena eta zapata dendara bi-dali nuen emakume berbera. Belarria adi-adi jarri nuen (batzuetanneska zaharrak izaten baikara) eta erdaraz ari bazen ere, katalunia-rra zela ohartu nintzen. Nire harridurarako, Amaiari euskaraz ikas-teko liburuen zerrenda bat edo eskatu zion, eta baita informazioaere, ikasteko etxera eramatea nahi zuela eta. Emakumeak bazituen65 bat urte, gutxi gorabehera, eta euskararen bila zebilen bere he-rrian ikasteko. Ez dakit zergatik, baina harenganako begirunea sen-titu nuen. Askotan kanpotarrek gure hizkuntza zergatik apreziatzendute bertakook baino gehiago?, galdetu nion neure buruari.

Amaiarekin egon ondoren Bakarka liburuak gomendatu nizkien,libururen batzuk ezagutzen nituen galdetu eta gero. Emakumea, be-rriz, bere esker ona adierazi eta adierazi. Udaletxeko igogailuan ereelkarrekin jaitsi ginen, hura berriketako gogoz, baina ni gustura. Zerzela eta hainbeste interes gure hizkuntzarekiko galdetu ondoren,erantzun luzea etorri zen. Nonbait, etxean betidanik aitaren idatzibatzuk izan omen zituen, eta euskaraz katalanez baino lehenago ha-si omen zen irakurtzen. Jakin bazekien euskara, gero batua etorrizen; orduan gaur eguneko idatziak eta irakurri nahi omen zitueneuskara batuaren nondik norakoak ezagutzeko. Dena dela, hizkun-tza asko egiten omen ditu eta euskara beti bihotzean. “Bada ikastekogaraia ezta?” esan zidan azkenik. Ni harrituta, jende guztiak harkbezala egingo balu, Euskal Herrian beste kanpai batzuk joko lukete-la adierazi nion. Eta azken enbidoa bota zidan: hemen lan asko omendugu hizkuntzarekin, ze Katalunian denek eta toki guztietan egiten

omen dute, hemen denda eta tabernetan, hain-beste ez bada ere, gaztelania entzuten zuelaadierazi zidan. Egun gutxi zeramatzala ere ar-gitu zidan. Nire lepokoaren inguruan azkengalderak egin ondoren, estankoa non zegoengaldetu zidan. Eta amaieran, “Agur, maja!”.

Nik ez nekien nor zen emakume hura, ezdakit ezta izenik ere. Neure buruari hainbathausnarketa eragin zizkion emakume hark, eta

betiko arratsalde aspertuari gatz pixka bat jarri zion, gogoan izangodut, katalanengandik asko dugu ikasteko.

Urtean behingo euskaltzale izateari utzi (Kilometroak, Nafarroa Oi-nez, AEK eguna, Korrika...) eta betiko katalanak izan beharko genuke; ale-gia, euskara gutxiago maitatu eta gehiago gozatu. Euskara ahotik!

Maider Ibarguren Errasti

S a n M a r t i n j a i a k

L a s a o n

Herr i t x ik i e takob i z i lagunenmurriztea aztertzen

denbora gutxian EuskalHerriko herri txiki,

auzune eta baserriak bizi-lagun gutxi edo inor gabegelditzen ikusi ditugu. Ai-zarna eta bertako base-rriak ere egoera honen ba-

rruan azter genitzake.Egoera honen zergatianahiko jakina da: indus-triaren kontzentrazioa hirihandien inguruan.

Denok dakigu egoerahonen etorrerak bizimoduerakargarriago bat ekarridigula, eta bizimodu haulehenik hiri handietara iri-tsi dela, herri txikiak etabaserriak baztertuta utzi-rik.

Egoera hau gainditzekobaserritarrak bere ahalegi-nak egin izan ditu koope-ratibak sortuz edo bere lu-rrak lantzeko inbertsiohandiak eginez (abereak,makinaria berria, etaabar). Hala ere gure base-rriek etorkizunari begiraegoera honi aurre egitekobadirudi zerbait gehiagoegin beharra dagoela.

Herri txikietara begira-tuz bere biztanleria gauregun oso murriztua ikusten da, gehiengo batek bere bizi-modua hiri handiago batean antolatu duelako. Hiri han-

diago batek baditu berealderdi onak: lan tokiakgertu, garraiobideak, osa-sun zerbitzuak, ikastetxe-ak, eta gainera bizilekuegokiak zerbitzu denaketxean dituztelarik.

Aurrera begira ordeabadirudi herri txikietakobizimodua askoz gehiagobaloratzen dela, eta gaurantzinako etxeak berres-kuratuta eta eraikuntzaberriak eginda ikusten di-tugula. Honaino iristeko,erakunde publikoak eginduten lana azpimarratze-koa izan dela esan deza-kegu. Aipatzekoak diraadibidez kale eta baserrie-tarako bideak berritzea,ur zerbitzuak, eta horre-kin batera industriak eka-rri dizkigun aurrerakun-tzak, garraioak, komuni-kazioa eta gainerakozerbitzuak edozein etxe-tan ditugu hiri handienparean.

Bide honi jarraituz,nahiz eta nahikoa ez izan,badirudi herri hauek ber-pizten hasiak direla de-non onerako. Gaur egunjende asko aste buruan,oporretan eta aisialdianjoaten da herri txikietara.Baina honek ez dauka betizertan honela izan beha-rrik, gero eta gehiago diraeguneroko bizimoduabertan egiten dutenak hirihandietako masifikazioe-tatik ihesi, lasaitasunarenbila eta naturarekin gehia-go gozatuaz.

Hau posible izateko,sakabanatuta dauden bai-lara, herri txiki eta base-rriekin ardura handiaeduki behar da. Udaletxeeta erakundeek, beraiekdituzten zerbitzu guztiakbultzatu eta erabili behardituzte bailara edo auzohoriek bizimolde normali-zatu bat izan dezaten, be-

re nortasun, ohitura eta izaerak errespetatuzJON EGIGUREN

Dokumentuetan nola daudezure izen-abizenak?

Irakurri duzun azkenliburua...

Zein hizkuntzatanerabiltzen duzu kutxazainautomatikoa?

Eta zure telefonokoerantzungailua...?

Periodikua irakurtzenduzu?

Etxeko erosketen zerrendanola idazten duzu?

Irratian edo telebistanalbisteak jartzendituzunean...

euskaraz bizi nahidugu baina... gureesku dagoen guztiaegiten al dugu?

TESTA euskaraz erdaraz

0-1Muguruzak bezala “euskalduna naiz eta harro nago”

kantatzea ez da euskararen alde egoteko nahikoa.

2-3Zeri begira zaude? Ekintzekin erakusten da bene-

tako euskal sena, eta zu pasota samar zabiltza.

4-5Benetako euskaldun praktikantea zara baina...

eman hurrengo pausoa

6-7Zu bezalako seirekin Castillabera ere euskaldun-

duko dugu. Jarraitu horrela eta lagundu ingurukoei.

Euskara Aholku Batzordea

Erantzunak: Zenbatu “euskaraz” zutabean jarritakomarkak eta...

baltzolatarrek bi etxe izan zi-tuzten Zestoan; oinetxea, ja-

torrizko etxea alegia, Arroagoian, be-tidanik Palazio deitu izan dena, hainzuzen. Baltzolatarrak etxea baino le-henagokoak dira. Gaur egun ezagu-tzen duguna Ignacio de Balzola jaunakberreraiki zuen 1773an oinetxe zaha-rraren gainean.Garai hartakoohituraren ara-bera, aurreal-dean harrizegindako arma-rri eder batzuen, oinetxea-ren armak age-rian zituela,han bizi zire-nen noble izae-raren adierazgarri. Baina gaur egunarmarria ez dago Arroan, ZestoatikEndoiara bidean dagoen Baltzolaetxean baizik.

Erentxunek dioenez, Frantziakokonbentzio gerren garaian kendu

zuten armarria Arroako etxetik. Fran-tses armada, penintsula okupatzekoahaleginetan, Euskal Herritik igarozen, Irundik barrena. Iraultzaren goi-buruei jarraituz, armarriak irain gogo-rra ziren herritarren arteko berdinta-suna aldarrikatzen zutenentzat.

Baltzolakoa bezala beste hainbat etahainbat armarri hondatu edo sun-

tsitu zituzten. Herrian bertan, Lizen-

tziadoneko armarriak Baltzolakoakbaino zorte okerragoa izan zuen.

Gaur egun,garai bate-an armarrilanduaegon zenharrizkopieza soilik

ikus daiteke etxeko sarreraren gaine-an. Apaingarriak eta noblezi ikur guz-tiak suntsitu zituzten zizel kolpez.

Armarriak gizarte mailaketarenadierazgarri baziren (eta horretan

harro agertzen ziren, gainera) erlijiokutsuko eraikinak, berriz, elizareneraginaren adierazgarri ziren. Iraul-tzaren laiko izpiritua eliza eta santuenirudietan grinatu zen, batez ere. Gukdakigunez, Zestoan San Joan ermitakjasan zituen tropa frantsesen triskan-tzarik handienak.

Garaiak aldatuz doaz, sinboloakere bai; zer esanik ez, gerra mo-

dernoen txikiziorako joera gero etahandiagoa. Baina gauza bat behintzat,ez da aldatzen: kultura baten sinbolo-ak suntsituz, bere nortasuna ere sun-tsitu egiten da,hori ez da alda-tzen. Afganis-tango Budarenirudi erraldoiakdinamitatzeak,beste era bate-ko lehenaldibaten ukazioadakar, horenordez erlijioanoinarritutakobeste gizarteordena bat egituratzeko, hain zuzen.New York-eko dorre bikien suntsike-tak gizarte baten harrotasunaren

eraistea ekarri du, bere ikur eta armanagusiak teknologian oinarritzen di-tuen gizarte bati egindako erasoa izan

da. Orain erabat aldatuta ikusten denetxe-orratzen silueta Estatu Batuen

botere teknologikoaren eta ekonomi-koaren adierazgarri zen. Bere sinbolohandienetakoa.

1937an Gernika bonbardatu zuten.Euskaldunen hiria, sortu berria

zen gobernu baten egoitza suntsituegin zuten, lurralde osoa hartzekoizan zezakeen balio estrategikoagatik.Hainbat bizitza galdu izanari, hiri-

sinbolo baten galera elkartu zitzaion,Gernikaren baitan hezurmamitzenbaitzen, zenbaitek ukatzen zuen herribaten nortasuna. Horrela, Gernikakobonbardaketatik eta horrek eraginzuen saminetik sortu zen XX. mende-ko artearen obrarik unibertsaleneta-koa: Picassoren Gernika. Euskaldu-nontzat esanahi berezia badu ere, ge-rrak gizakiarengan eragiten duensufrimenduaren aurkako sinbolo uni-bertsal bihurtu da. Koadroak beraketa bertan agertzen diren sinboloekadierazten dituzten izugarrikeriak,agian gaur egun ez dira hain adieraz-garri telebista kateek ematen dituztenirudiekin alderatzen baditugu. Halaere, ez dira ahaztekoak. Hortxe dirausufrimenduaren aurkako bere me-zuak. Mundu osoko hainbat gatazkaezagunak bazaizkigu ere, txunditutagelditzen gara bonbardaketa berrienaurrean; gerraren izugarrikeriak jasa-tera kondenatuak aurkitzen diren po-breen aurkako bonbardaketa horien

aurrean, alegia. Samina eta sufrika-rioa, gainezka.

VICENTE DÁVILA

(Erredakzioan itzulia)

S i n b o l o a k

a ukera paregabeaeman dit Zestoako

herria ezagutzeko. Izan ere,lanean ia bi urte daramatzat,eta orain arte oso okasio gu-txi izan dut herritarrak eza-gutzeko: Euskara Batzorde-an parte hartzen dutenak,merkatari batzuk, besterikez.

Beste askok bezala, partehartu nuen AEKeguna anto-latzeko sortutako batzorde-an eta hasieratik hainbestelagun ikusteak harritu nin-duen. Geroago, gauzak au-rrera ateratzeko zegoenerraztasunak ere zur eta lurutzi ninduen: “hau egingodugu”, “hau prestatuko du-gu”, “hainbeste lagun behardira honetarako”... Harriga-rriena, zalantzarik gabe, le-henengo egunetik jai ondo-rengo garbiketa egitekoprest agertu zen taldea.

Eta, nola ez, --urteetakoeskarmentuak gidatuta?–susmo txarrak hasi zitzaizki-dan buruan bueltaka: “Bai,

orain denaribaietz, bainaikusiko dugulana datorre-nean”, “Ho-nek bere koa-drila osoasartu du... zenbat agertuko otedira?”, “Ene! Jainkoak lagungaitzala!”.

Bi ardura hartu nituennik: harrera ekitaldia etatonbola. Harrera ekitaldira-ko hitza emana zuten aldebatetik Itxaropenak eta Ber-tso-eskolak, eta beste aldetikJonek, aurkezpen lana egite-ko. Talde biak aurrera eta

atzera ibili ziren batzor-dez batzorde --“Bai ari ga-ra, baina bertsoak falta di-ra...”, “Bai, baina entseatzeafalta zaigu”--, nire barnekoharrak esnatuz: Azkeneanzer edo zer egingo dute

hauek? Jonekin ere, gauzakez genituen lotuagoak: Baietzprest zegoela, baina gerta zite-keen lanean azken momentuannorabait joan beharra. Beraz,azken egunera arte... Egunahurbildu ahala kartel batzukagertu ziren herrian, languztiak banatuta, bakoitzakbazekien non, noiz eta zeregin... eta nik... otoiz egitenaspaldi ahaztuta!!!

Urriaren 28an 7:30eanagertu nintzen herrian, kale-ak banderatxoz beteta zeu-den –gezu-rra dirudiplastiko za-titxo horiekzenbat janz-

ten duten!--. Guztiz argitugabe oraindik, lotan geldi-tzen ziren bakarrak Udale-txeko alarmarekin esnatu ni-tuen, nahi gabe, jakina (bar-katu, mesedez!). Baina ezziren asko izango lotan zeu-denak, ordurako kafetegiberria bete-beteta zegoeneta... Goizeko 8:00etarakoherriko txoko guztietan la-nean ikusten zen jendea.

11:00etan Jonek agertubehar zuen, 12:00etan tonbo-

lan aritukozirenek. Bi-tartean, ton-bolarakotxokoa pres-tatu. Mega-fonia lotuta

zegoen, baina, argindarra...ai, ama! Ez dugu arginda-rrik. Margari ez zen asko la-rritu: “Lasai, harakinari eska-tuko diogu”. Ez zegoen kez-katu beharrik, handikhamar minutura bertan ze-goen argindarra prest. Horibukatutakoan, neska gaztebat (barkamenak berriro, ezditut izenak ikasi) hurbilduzitzaidan tonbolako mate-riala eramateko prest. Bionartean egiteko gehiegi. Bihitz besterik ez zituen egin,eta hantxe agertu zen seiko-te indartsu bat kaxa guztiakeramateko.

Azken momentuko al-daketak harrera ekital-dian: ikasle bik ere hitzegingo zuten. Ondo. Ho-riek ere 11:00etan agertu-ko ziren.

--Baina, ordu horretanJonekin dut hitzordua...

--Jonekin? Auskalo agertu-ko den, ze... atzoko parranda-ren ondoren...—nire harrak,bitartean,nitaz barrezka.

Herria, poliki-poliki jen-dez betetzen hasi zen.

11ak heldu bitartean,luncherakoplaterak etaedariakprestatu be-harra. Leire

zegoen tabernan eta beraklagundu zidan horretan, ge-roxeago Nerea eta beste la-gun bat ere hurbildu zirenlaguntzera. Beno, zerbaitprest behintzat!

Laurden gutxitan AEK-ren arduraduna agertu zen,bere partehartzea noiz izan-go zen jakiteko. 11:00etan,puntu-puntuan, agertu zirenikasleak, Margarik lagundu-ta, eta lauron artean borobil-du genuen beraiek esannahi zutena. Eta hamaboste-an Jon agertu zen, txukun-txukun lanerako prest: aur-kezpenaren ordena eta edu-kiak komentatu, eta beralantzen hasi zen. Eta erdie-tan tonbolakoak, azken ins-trukzioak eta beren tokiraalde egin zuten.

12:00etan balkoira ateranintzen, hatzak gurutzatuta.Aurkezpena, dantzak, ber-tsoak, omenalditxoa... For-maltasun gutxi, beste azkenmomentuko aldaketa ba-tzuk, plastikorik gabeko eki-taldia, polita, oso polita ate-ra zen. Ondoren luncha, etagela jasotzen ere bospaseilagunen laguntza izan nuen.

Tonbola? 14:00etarakobukatuta, den-dena salduta.Kontxo!

Eta herria jendez gainezka.Eta astelehenean, garbi-

keta egitera etorri direnak.Barneko harrek dezente

pentsatzeko izan dute egunhauetan. Barkatu, mesedez,AEKeguneko batzordekideguztiok, nire aurreiritziaketa mesfidantzak. Eta zorio-nak, batez ere gazteoi, era-kutsi duzuen talde-lanerakogaitasuna, prestutasuna etaalaitasunagatik.

NORA (EUSKARA ZERBITZUA)

a e kegunak

Jnahaspilak berehala batean euskara ikastenhastera bultzatu zuten. Laurak bat euskaltegianikasi omen zuen, Arza bezala ezaguna zen mai-suarekin. Hala esan omen zion hasi bezain las-ter: “Ikasi zuk ongi euskara, ni minbiziak jo nau etalaster hilko naiz, zuk bete behar duzu nire hutsu-nea.” Baita ikasi ere. Asteburutan elkartzenomen ziren eta beste ikasleek ez bezala honek,astean zehar lan asko egiten omen zuen. Oheanetzan eta ozenki jarduten zuen. ”Norberak bereahotsa euskaraz hitz egiten entzun egin behar omendu ikasi nahi badu, barrurako egindako lanak ez duezertarako balio, kanpora atera behar da”, dio.Amaitzeko euskara ikasten ari den bati aholkubat emateko eskatuta ere antzerako zerbait ai-patu zigun: “Klasetik kanpo hitz egiteko aholkatukonioke, kantuan eta ozenki, horrela egin behar da he-mendik sartzeko (bere burua behatz batekin sei-nalatuz); gaztaroa aprobetxatu behar da hizkuntzabat ikasteko, nik zahartzaroan sartu samartuta ikasibehar izan nuen eta gauzak buruan sartzeko behineta berriz ikasi behar dira, bestela ihes egiten duteburutik, gaztetan berriz behin ikastearekin nahikoada betirako itsatsita gelditzeko.

“Aprobetxatu beraz gazteak!” izan ziren Argen-tinara berriro joan aurretik esandako azken hi-tzak. Eguzkia pixka bat berotzen hasten dene-

an, hemen izango dugu berriroere. Kiroldegian norbait do-toretasun osoz klarineteajotzen ikusten baduzue be-

raz, badakizue nor den: Bixen-te Agirre, beti udan bizi den gi-zona.

JJOONNEE BBEERRGGAARRAA

ardunian. Bixente Agirre Atxurra askorentzatgizon ezezaguna izango den arrengoizetan gimnasia egitera joatendiren jubilatuek ongi ezagutzendute. Beraiek gorputzeko atalakmugitzen dituzten bitartean honekklarinetea jo izan baitie behinbaino gehiagotan eta aitzakiahorrekin dantza saiotxoren batere egin omen dute behin edobehin.

“aprobetxatu

beraz gazteak!

”Bixente Getxon jaio zen 1914an, baina bere

aita zestoarra zen. Gurasoek beti euskararik ezikasteko esaten zioten bera eta bere anai-arre-bei. Euskarak ez zuela ezertarako ere balio etaikasteko gaztelania eta ikasketak egiteko, izatenzen gurasoen behin eta berrizko otoia. Beraiek,gurasoek, ez zekiten gaztelaniaz ongi hitz egi-ten eta euskaraz egiten zuten, betiere, haurrekikas ez zezaten ezkutuan noski. “Kontuan hartubehar da orain dela laurogei urteko kontuak direlaeta garai hartan debekatuta zegoela euskaraz hitzegitea ere” esaten digu Bixentek. ”Hor datoz alde-anoak” burla egiten omen zieten urrundik.

Klarinete jole bikaina da Bixente, bere 87 ur-terekin ikusi egin behar da nola jotzen duen.Aspaldidanik jotzen du, gainera. Gerra osteanhonek eman zion Euskal Herritik diru pixkabat egitera joateko aukera. Klarinete oposaketabat atera eta abertzale izateagatik hemen zituenzailtasunak zirela eta, kanpora joatea zela irudi-tu zitzaion zuzenena. Argentinan zuen bereosabaren aitzakiarekin haraxe joan eta berehalanegoziotxoa martxan jarri zuen. “Bixente Agirreebanista” zioen errotulu eta guzti. Honek eman-dako diruarekin emazte eta alaba Argentinaraeramateko nahia bete zuen eta han bizi duoraindik alaba. Bera non bizi den galdetu dio-gunean zera erantzun digu: “Urte erdia han, Ar-gentinako hiriburuan, Buenos Airesen eta beste urteerdia Zestoan”, hotzarengandik eskapadaka be-zala, gizona beti udan bizi dela esan genezake.

Argentinan, Eusko Txokoa izeneko euskaletxeko lehendakaria da, aspaldidanik gaineraeta horixe tarteko hasi zen euskara ikasten.Behin baino gehiagotan egiten omen zioten on-dorengo galdera: “Euskalduna al zara?” eta“Bai!” Bixenteren erantzuna, ez zen denbora as-ko pasako bigarren galdera hau entzun beharizatera: “Eta euskaraz hitz egiten al duzu?”.Azken galdera honek barruan sortzenzion lotsa eta amorruaren arteko

KKOOAADDEERRNNOO GGOORRRRIIAA

AArraannttxxaa UUrrrreettaabbiizzkkaaiiaa..Erein, 1998.

Liburu bat gomendatzea ez da batere erraza.“Zeini gomendatu behar diot?” galdetu nueneskaera jaso nuenean. “Danbolin irakurtzendutenei”. Kontxo! Ez da lan makala, gero! Bada, gizonezkoek barkatuko didate, bainaoraingo honetan Zestoako emakumeei egingodiet liburu-gomendioa: nerabetik hasita au-rrera: ama direnei, alaba direnei, ... emakumeguztiei.Izan ere, emakume batek idatzitako liburuada, eta hiru emakume dira protagonistak. Li-buruan, emakume hauen bizitza eta ikuspe-giak islatzen dira: hiru emakume indartsurenikuspegiak. Lk (L da protagonistaren izena)seme-alaben bila bidali du abokatua Venezue-lara. Behin aurkituta, beraiekin harremanetanjarri eta amak idatzitako “koaderno gorria”eman beharko die mezulariak.Ez dizuet gehiago kontatuko. Esan behar di-zuet bukatu arte ezin izan nintzela aulkitikjaiki, baita handik denbora gutxira berriro

irakurri nuela ere, eta lagun askori utzi nielairakurtzeko.Euskaraz irakurtzeko ohitura handirik ez du-tenentzat ere aproposa da liburua. Euskarasamurra, erraz irakurtzekoa, hirugarrenorrialdean euskaraz guztiz ahaztaraziko zai-tuzten horietako bat.Eta zer dela eta gizonezkoei ez? Ez dakit.“Gizonezkoei ez zaie hainbeste gustatuko”bururatu zitzaidan liburua ixtean. Ez da erra-za azaltzea, intuizioa besterik ez da. Gizonez-koak eta emakumezkoak ezberdinak bagara,liburu honek emakumeok dugun zer horrihitz egiten dio. Bai, horixe dela uste dut.

Beraz, emaku-meok, irakurezazue ez zare-telako damutu-ko. Eta, gizonez-kook, nahi iza-nez gero, horduzue erronka,

Nora Palmitano

Ahots-kordakGaur egun pertsonek ahots-

kordetan noduluak, edemak, polipoak... edu-kitzea gero eta arruntagoa da. Aipatutako no-dulu horiek ahots-korda batean edo bitan ir-ten daitezke. Ahots-kordaren mukietanirtetzen duten kozkorrak dira, pixkanakagaiztotzen doazenak eta hainbat tamaina etamotatakoak izan daitezke.

Honako hauek dira sintomak: batetik subje-tiboak (mina, hazkurea eta hitz egitean askonekatzea) eta bestetik objetiboak (ahots kraka-tua edukitzea, zuloguneak ahotsean, deiadaregiteko zailtasunak...). Aurre egiteko erabil-tzen diren tratamentuak bi dira: logopedia etaebakuntza (biak osagarriak izan dira).

Nire kasuari dagokionez zera esan behardut, urteak joan eta urteak etorri parranda ba-ten ondoren ahotsik gabe gelditzea arruntaegin zitzaidala. Egia esan ahotsa gero eta kra-katuago nuen eta hobetzen ez zitzaidanez, oto-rrinolaringoloarengana joan ostean bi edema(bat handia eta bestea txikiagoa) nituela esanzidan. Hau horrela izanik, orain dela bi urtetiklogopedarengana joaten naiz, hitz egiten ikastera.Hitz egiteko arnasa diafragmaren lana aprobe-txatuz hartu behar da, eztarriarekin hitz egite-an ahots-kordak kaltetu egiten baitira.

Klasean izpilu baten aurrean banaka edo

taldeka abestenedo irakurtzen

egoten gara, hasieran lotsa pixka bat ematendu, baina sendatzea nahi bada aurrera eginbehar.*

Bukatzeko, zera esateanahi dut: ahotsa ondo jartzeaoso prozesu makala eta pa-zientzi osoarekin hartzekogauza dela, egun batetik bes-tera ondo jartzea oso zailabaita. Udan operatu nautenarren, orain nire esku dagoikasi dudan guztia praktikanjartzea, bestela berriro kozko-rrak irten baitaitezke. Logope-daren eragina luzera nabar-mendu arrren, honek guztiakmerezi duela esan nahi nuke.

*Hona edozein pertsonariondo etorriko zaizkion zen-bait aholku:

Pañuelo bat lepoan ibiltzea oso ona da, baiudan (aire egokitua dela eta) eta baita negu par-tean ere. Izotzaz hartu ohi diren edariak izotzikgabe edatea hobe da. Arnasa sudurretik hartu etaahotik bota behar da, barrura airea beroagoaheltzen baita.

Mª JOSE ETXEBERRIA REGIL

ZerIrakurri

SSAARRTTUU IIRRTTEENNAA GGAALLAARRAAZZTTEENN. Udalak herritarren hainbat kexu jaso ditu. Udal-tzaingoaren lan orduz kanpo eta asteburueratan, jende askok autoa ez du ondoaparkatuta uzten. Honek, zenbait ondorio dakar: beren garajeen “sarrera” ordain-

duta izan arren, beste batzuek autoa desegoki uzteagatik garajeetarakosartu-irtena galarazten diete. Espaloi etaoinezkoen guneetan autoa uzteak ere oi-nezkoentzat eragozpen asko dakar.¶Denok dakigu herrian gero eta auto gehia-go daudela, baina herrian oraindik denon-tzat leku ugari badago. Udaletik elkarren-tzako errespestua eskatzen da.

IIKKAASSTTAARROOAAKK.. Udaleko Kultura Sailak biikastaro antolatuko ditu: Sukaldaritza eta altza-rien berriztatzea. Lehenengoaren irakaslea Ja-vier Peña eta Ander Oruesagasti izango dira.Gabonetarako ideiak jasoko dituzte eta Ga-bon ondoren ere jarraipena izango du. Altza-rien berriztatze ikastaroa abenduan hasikoda. 15 laguneko taldea izango da gehienez eta50 ordukoiraupenaizango du.Animatu!Ikastarogehiago an-tolatzekojendeareniritzia jasonahi litzate-ke.

ZZ UU HH AA II TT ZZ BB AA TT HH II LL DD AA.Tamalgarria benetan! Udale-ko arduradunek esan digute-nez, aurtengo urtean gastuugari izan da herrian izandiren txikizioak direla eta.Orain egun gutxi, Bainuetxerako bidezaharrean balinarekin zeinbat farolapuskatu dituzte. Aste honetan berriz,Laranjadiko zuhaitz bati labana batekin gaineko azal guztia kendu diote. Zuhaitzek bizitzeko arnasaazaletik hartzen dutenez, zuhaitza hil zorian utzi dute eta egun gutxira zuhaitza ximeltzen ikusiko du-gu. ¶ Horrelako astakeriak gogor salatu behar ditugu eta ekintza hauen arduradunei beste denborapa-sa era bat bila dezatela eskatu.

az AARROOAA

23 OOSSTTIIRRAALLAA

Torturaren aurkako kontzentrazio isila plazan(20:00).•Preso bat gara bat mus txapelketa Jose Nievesen oroi-menez. Arlen eta Agustinen. Izen ematea 22:00etan; hasiera22:30etan.•Egoitzakoen Kukurruku saio (11:00).

24 LLAARRUUNNBBAATTAA

Inaxio IbargurenLokatzari omenaldia: kalejira(18:30); meza Bandako hilda-koen alde (19:30); kontzer-tua; afaria (Arocenan).•Eus-kal Herrian bizitzeko eskubidea-ren alde ManifestazioNazionala Baionan. Izenematea ohiko tabernetan.

25 IIGGAANNDDEEAA

Azpeitiko Antzerki Topaketen barruan euskal ez-kontza bat ospatuko da hau da! Kultur Elkarteak antolatu-rik. Bertan parte hartzeko baserritar jantzita joan beharkoda eta 11:30ean Izarra Hotelaren aurrean hasiko da.

27 IIGGAANNDDEEAA

Milagrosa eguna ospatuko dute San Juan egoitzan

30 OOSSTTIIRRAALLAA

Presoen eskubideen alde Senideakek deituta kon-tzentrazioa 20:00etan plazan.•Odol ateraldiak anbulate-gian 19:00-21:00.•Arratsaldeko 19:00etan Zestoako Kultur

agendaazaroaabendua Etxean eta Jubilatu eta Pentsiodunen Etxeak antolaturik,euroa eta beronen erabilpenari buruzko informazio jardu-naldia izango da. Herritar guztientzat irekia.

ab EENNDDUUAA

14 OOSSTTIIRRAALLAA

Aek eguna antolatzen ibili ziren guztiek afariaizango dute. Izen ematea herriko tabernetan egingo daabenduaren 11 baino lehen. Afalostean festak jarraituko du.

16 IIGGAANNDDEEAA

Gurutze Jubilatu eta Pentsiodunen Etxeak Anaiarte-ko Eguna ospatuko du. Aurtengo omenduak: Josefa ArtetxeArrieta eta Frantzisko Urbieta Zubikarai. Meza parrokian(12:00); bazkaria Arocena Hotelean. Bazkari txartelak aste-arteetan eta ostiraletan jaso daitezke, 11:00etatik 13:00etarabitartean, Jubilatuen bulegoan abenduaren 7a aurretik.

26 AASSTTEEAAZZKKEENNAA

San Esteban eguna. Pilota partidu bikaina izangoda gaueko 22:30ean. Lehenengo partida: Xala/Galartza V.a(buruz buru, frontoi osoan); eta ondoren Titin-Imaz/GoñiII.a eta Goñi III.a.

•Preso eta iheslarien aldeko Olentzerorako entsaioak:abenduak 10-13-17-20; Kultur Etxean 21:00etan.

•Santa Ines Pilota Txapelketa abendua hasieran hasikoda. Izen ematea: Kiroldegian eta Arlenen.

•Milagrosaren nobena Eliza nagusian izango da, SanJuan elizatxoan obretan daudelako.

•Aurten ere, ohitura den bezala, Arroabeko haurreierregetako opariak erosteko dirua biltzeko Loteria

salgai dago tabernetan: Estankoan, Agoten eta Katzaolan.

EEUUSSKKAALL IIZZEENNDDEEGGIIAA. Euskaltzaindia, 2001Horrela dio hitzaurreak: Helburua hauda, batez ere: izen egoki bila dabiltzangurasoak laguntzea, edota izen emana al-datu edo idazkera zuzendu nahi dutenak

argitzea. ¶ Beraz, izen berriak eta zaharrak, dagokienazalpenarekin aurkituko ditugu liburu honetan. ¶ Udalbulegoetan eta Euskara Zerbitzuan kontsulta daiteke.

udalekoberriak

994433 114477 001100665566 778844 886677994433 114477 113322994433 114477 112233994433 114477 006622665566 778844 886699994433 114477 991111994433 114477 009911994433 114477 001199994433 114488 111155994433 114488 006699994433 114477 000011994433 114477 662211994433 115511 331133994433 881111 336688994433 114400 440022994433 881166 550000994433 881155 550055994433 114477 994422994433 885511 000000

994433 114477 223311994433 114477 000066994433 881133 229977994433 222222 222222994433 881133 884499994433 446644 662222111122

994433 114477 113333994433 881122 663322994433 881144 445588

994433 114477 997777994433 115511 224466994433 881100 221100994433 115500 222288

990022 554433 221100994433 881111 115599990022 110011 221100994433 885522 558877

660077 118866 000066667700 443311 990066

663366 882299 224422

994433 114477 000066

994433 886600 002222

apategiertxinromanaapategi

zerbitzuakEERRAAKKUUNNDDEE EEDDOO TTOOKKII PPUUBBLLIIKKOOAAKK

udaletxea udaltzaingoa

gizarte zerbitzuak kultur etxea liburutegia

hilerrietako zerbitzua asteburuetanmusika eskola

jubilatu eta pentsiodunen elkartea san juan egoitza

sastarrain baserri eskolagizakia helburu

parrokia postetxea

suhiltzaileak zerga bulegoa

inem urkome

lapatx zabortegiakiroldegia ertzaintza

OOSSAASSUUNNAA

anbulategiafarmazia

gurutze gorria anbulantzia

dya anbulantzia

larrialdiak KKOOMMUUNNIIKKAABBIIDDEEAAKK

DV berriemailea Arrate Irratia berriemailea

Loiola Irratia IIKKAASSTTEETTXXEEAAKK

Zestoako herri eskola ikasberri ikastola

iraurgiurola ikastola

GGAARRRRAAIIOOAAKK

eusko tren la Guipuzcoana

pesa piper u. elkartea

TTAAXXIIAAKK

patxi Arregi "lopene" joxe mª Olaizola (uztapide)

FFAARRMMAAZZIIAAKK

azaroaren 19tik 25eraajuria (zumaia) Harategiko, 2

azaroaren 26tik abenduaren 2razurutuza (zestoa) portale kalea, 1

abenduaren 3tik 9ramutiozabal (zumaia) alai, z/g.

OOKKIINNDDEEGGIIEENN TTXXAANNDDAAKK

azaroak 25abenduak 2abenduak 6abenduak 8

autobusakJJOOAATTEEKKOO

zestoa-donostia astegunak:

larunbatak:igandeak eta jaiegunak:

oharrak:

zestoa-azpeitia astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zestoa-zarautzastegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zestoa-zumaia astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

oharra:

zestoa-zumarraga astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zestoa-bilbo-leioa astegunak:

IITTZZUULLTTZZEEKKOO

donostia-zestoa enpresa: astegunak:

larunbatak: igandeak eta jaiegunak:

oharrak:

azpeitia-zestoa astegunak:

asteburua eta jaiegunak:

zarautz-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

zumaia-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

oharra:

zumarraga-zestoa astegunak:

asteburu eta jaiegunak:

leioa-bilbo-zestoa astegunak:

la guipuzcoana77::0022((11))//88::0000((11))//88::2200((33))//99::1122((11))//1100::1122//1133::2222((11))//1144::1122((11))//1155::2222//1166::2222//1188::5577((22))//1199::5577((22))88::0000//1100::1122//1133::5522//1155::2222//1166::2222//1199::2277

1155::2222//1199::2277((11)) “este”tik pasatzen da. ((22)) sarrera amaratik. ((33))eskola egunetan.

eusko tren66::1155//66::4455//77::1155//88::1155//99::1155//1100::1155//1111::1155//1122::1155//1133::1155//1144::1155//1155::1155//1166::1155//1177::1155//1188::1155//1199::1155//2200::1155//2222::115566::5500//77::3300//88::3300//1100::3300//1111::1100//1122::3300//1133::1100//1144::3300//1166::3300//1177::1100//1188::3300//1199::3300//2211::3300la guipuzcoana66::5500//88::3355// 1100::5500//1133::3355//1155::2200//1188::22001155::5500//1188::2200//2200::2200euskotren66::4400//77::2200//88::2255//99::2200((11))//1100::2200//1111::2200//1122::2200//1133::2200//1144::2200//1155::2200//1166::2200//1177::2200//1188::2200//1199::2200//2200::2200//2211::220077::3355//99::3355((11))//1100::3355//1111::5555//1122::3355//1133::5555//1144::3355//1166::3355//1177::5555//1188::3355//2200::3355//2211::3355//2222::1155((11)) Aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren66::4455//88::1155// 11::1155//1122::1155//1144::1155//1166::1155//1188::1155//1199::115577::3300//88::3300//1100::3300//1122::3300// 1144::3300//1166::3300//1188::3300//1199::3300piper unibertsitarien elkargoa66::2255//77::1100//1133::1100

la guipuzcoana77::5500//88::5500//1111::0055//1122::0055//1133::0055((11))//1144::0055((11))//1155::0055//1177::3300//1188::3300((11))//1199::3300((11))//2200::0000((33))//2200::330088::5500//1122::1155//1144::3300//1166::0000//1188::0000//2200::00001188::0000//2200::0000((11)) eskola egunetan “este”tik pasatzen da. ((33)) eskola egunetan.

eusko tren66::3300//77::1100//88::1155//99::1100//1100::1100//1111::1100//1122::1100//1133::1100//1144::1100//1155::1100//1166::1100//1177::1100//1188::1100// 1199::1100//2200::1100//2211::110077::2255//99::2255//1100::2255//1111::4455//1122::2255//1133::4455//1144::2255//1166::2255//1177::4455//1188::2255//2200::2255// 2211::2255//2222::0055la guipuzcoana77::1155//99::0000// 1111::1155//1144::0000//1166::0000//1188::44551166::3300//1199::0000//2211::0000euskotren66::0000//66::3300//77::0000//88::0000//99::0000//1100::0000//1111::0000//1122::0000//1133::0000((11))//1144::0000//1155::0000//1166::0000//1177::0000//1188::0000//1199::0000//2200::0000//2222::000066::3355//77::1155//88::1155//1100::1155//1100::5555//1122::1155//1122::5555((11))//1144::1155//1166::1155//1166::5555//1188::1155//1166::5555//1188::1155//1199::1155//2211::1155((11)) aizarnazabaletik pasatzen da.

euskotren77::3355//99::3300//1111::3300//1133::3300//1144::3300//1155::3300//1177::3300//1199::3300//2200::330088::4455//99::4455//1111::4455//1133::4455// 1155::4455//1177::4455//1199::4455//2200::4455piper unibertsitarien elkargoa1122::5555//1144::0000// 1188::0000//1199::0000//2200::0000