IRAULTZA BURGESAK ETA NAZIO BERRIAK

ANTZINAKO ERREGIMENA

LIBERALISMO POLITIKOA

Amerikako independentzia

NAZIONALISMOA

LANGILE MUGIMENDUA

IRAULTZA BURGESAK ETA NAZIO BERRIAK

1808 1815 1820 1823 1830 1848 1870

IraultzakAmerikan Berrezarkuntza Iraultza hego

Europan Berrezarkuntza Iraultza liberal nazionalistak

Iraultza demokratiko-langileak

-mapa berria-Aliantza Sistema-Argentina, Txile,Peru sortu

-Grezia sortu-Belgika indèpendiente-Mexiko sortu

-Erdialdeko Amerika

ItaliaAlemania

IRAULTZA BURGESAK ETA NAZIO BERRIAK

ANTZINAKO ERREGIMENAREN BERREZARKUNTZA

- Europako potentzia absolutistek Frantziako inperioari irabazi

- Vienako Biltzarra:

- Frantziako errege berria ezarri ( Luis XVII)

- Antzinako erregimena berrezarri

- Estatu absolutisten arteko akordioa: Aliantza Santua

- Europako mapa berria

- Helburua:

- ordena egonkorra ezarri (A. erregimena)

- Iraultzarik ez egotea

ANTZINAKO ERREGIMENAREN BERREZARKUNTZA

- Neurriak:

Ezin erabat itzuli antzinako erregimena:

- Nekazariek ez dute karga feudalarik eta berdintasun juridikoa mantenduko da.

- Biztanleri gehiena iraultzaren alde

- Adibidez, Erregimen liberal moderatua, Frantzian:

- Konstituzio emanda= erregeak emanda, herriak aukeratutako parlamentuak.

- Noblezia berria, kode zibila eta elizaren jabetzen desamortizazioak mantentzen dira

- Parlamentua 2 ganbara: bata erregeak aukeratua bestea sufragio zentsitarioa

ANTZINAKO ERREGIMENAREN BERREZARKUNTZA

Vienako Biltzarra

Kideak: Austria, Prusia, Britaina Handia, Errusia, Espainia, Portugal, Suedia, Frantzia (Berrezarkuntzakoa)

Mapa Berria

- Austria:

- Italiako eragina: Venezia, Parma, Modena, Toskana

- Tirol, Itsaso Adriatiko Dalmazia

- Errusia: Finlandia, Besarabia, Poloniako erresuma,

- Herbeerak: Holanda, Belgika, Luxenburgo

- Suedia: Norvegia, Finlandia

-Prusia: Brandenburgo, Pomenaria, Renania

- Alemania: Germaniar konfederazioa ( 41 estatu eta erakunde komuna; Dieta ( Biltzarra) , ez du erabakitzek eskubiderik)

ANTZINAKO ERREGIMENAREN BERREZARKUNTZA

Aliantza Santua

Kideak: Austria, Prusia, Errusia arteko akordioa ( ez dago Britaina Handiak ez duelako antzinako erregimenaren sistemarik)

Helburua: Kristatutasunak berak dituen printzipioak hartuko zituzteal gidaritzat, Antzinako Erregimenaren edozein erosoari erantzutea

Neurria: Sistema Metternich : Segurtasun sitema kolektiboa matxinadak edonon ekiditzeko. Tresna bat sortu zuten: Estatu absolutisten armada bateratua (San Luiskeko 100.000 semeI , politika interbentzionista burutzeko, absolutismoaren aurkako edozein eraso egotekotan, bere armadarekin defendatuko zuten eta beste estatu baten barne politikagintzan eskua sartuko zuten.

ANTZINAKO ERREGIMENAREN BERREZARKUNTZA

Berrezarkuntzaren Sistema politikoa: Karta emanda

- Potere legegilea: 2 ganbaratan:

- Pareen ganbara: erregeak jarrita

- Diputatuen Ganbara: Sufragio Zentsatarioa 1000 franko gehiagoko zergadunak

- Potere bertearazlea: erregea

- Subiranotasuna: erregea eta herriaren zatia

- Erreformak: Goitik behera. Adibidez:

- mirabetza abolitu

- gremioak desegin

- monopolio desegin

- zerga sistema modernoa

Herriak: Frantzia ( Luis XVIII (+) eta Carlos X autoritarioagoa); Errusia sistema absolutista, Prusia britaniar eredua

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1820

KOKAPENA: Mediterranear ingurua:

(Espainiar estatua, Napoli, Grezia)

KAUSAK: (Espainian)

OROKORRAK:

- Absolutismoa ez zen bidegarria,

- Gizarteak ez zuen pribilegio feudalik onartuko.

PIZGARRIA: Amerikarako tropak Cadizen altxatu ziren, RIEGOren eskutik

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1820

GERTAERAK: Estatu Kolpea, Fernando VIIk 1820 konstituzioa onartu

ERREGIMENA: Monarkia Parlamentaria

AMAIERA:

-Aliantza Santuak San Luiseko 100.000 seme

armada bidali

-Gobernu Liberala preso eta exekutatu

- Absolutismoa berrezarri

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1820- Balkanak

1. Turkia inperioak Europakoa hegoekialdea menderatu.

2. Grezian mugimendu liberala sortu independentzia lortzeko.

3. Austria, Prusia eta Errusiak Grezia lagundu interes geoestrategikoengatik Mediterranear itsasorako sarrera.

4. GREZIA INDEPENDIENTEA5. SERBIA AUTONOMIA

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1830

KOKAPENA: Frantzia, Belgika, Polonia, Italia, Alemania

HELBURUAK: Askatasun politikoa eta Independentzia Nazionalak

GERTAERAK (Frantzia): Monarkia Parlamentarioa ezarri

- Frantziako errege berria ( Carlo X) absolutistagoa: prentsa askatasuna ezabatu; diputatuen ganbara deuseztatu

- Herriak kalera irten eta armadarekin bat, Carlos Xk alde egin behar

- Parlamentuak errege berria aukeratzen du Orleansko Luis Felipe: monarkia parlamentario moderatuaa ezarriz

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1830

Belgika:

- herriak (bere hizkunntza, aberatsago eta katolikoa) altxatu Holandaren aurka.

- Independentzia aldarrikatu, Biltzar Konstitugilea sortu, Konstituzioa promulgatu, erregimen oso liberala

Polonia: Errusiaren kontra altxatu

Modena, Parma, Boloni Austriaren kontra, galdu arren, Italiako batasunerako bidea zabaldu

Espainia: Fernando VIIk bere alabari tronu utzi, Carlos bere anaia absolutisten babesa bilatu, Isabel alaba liberalen babesa=I. Guda Karlista ( 1833-39)

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1848

INGURUA:

- Liberalismoaren eragina Europa osoan

- Helburu nazionalak: estatu nazional berriak

- Industrializazioa: langile mugimendua

KOKAPENA: Frantzia, Alemania, Italia, Austria ( Errusian, Belgikan Erresuma Batuan ez)

KAUSAK:

- Krisi ekonomikoa: patataren gaixotasuna, zereal urriak, prezioak gora.

- Eskaera politikoak: Demokratizazioa

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1848-Frantzia

1. Orleansko Luis Feliperen ospea gero eta txarragoa ( gobernuen neurri autoritarioak, bilera politikoak debekatu.

2. Oposizioak eskatu: hauteskunde sistema aldatu: gizonezko sufragio unibertsa

3. Gobernuak demokraten bilera politikoa debekatu

4. Protestaldiak hasi eta Guardia nazioanalak uko egin zion herria erasotzeari

5. Erregeak abdikatu eta Britaina Handira ihes egin

6. Behin Behineko gobernua ezarri, Frantziako BIGARREN ERREPUBLIKA,

7. Hauteskundeak Konstituzio berria egiteko Parlamentua aukeratzeko

8. Neurriak: Gizonezko sufragio unibertsala, prentsa askatasuna, heriotza zigorra abolitu, esklabotasuna kendu, langabezia arintzeko neurriak, …

9. Liberal moderatuek irabazi

10.Gobernu berriak tailer nazioalak itxi, eta lanpostu asko galdu, langileak bere iraultza propioa egin zuten.

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1848-Frantzia

Bigarren iraultza: Langile mugimenduaren hastapena

11. Protestaldiak

12.Errepresio handia

13. Burgesiaren eta langileriaren interesak banatu ziren

14. Hauteskundeetan Luis Napoleon Bonaparte Errepublikako presidentea

15. 1852an, Luis Bonapartek estatu kolpea eman eta Frantziak II. Inperioa sortu

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: balorazioa

- Berrezarkuntzaren ziklo iraultzailearen amaiera

- Liberalismo politikoen mugak adierazi zituen: 2 joera ezberdinak:

• goi burgesia: konstituzio moderatuen aldekoak

• herriak demokraziaren aldekoak

Langile mugiemndua ahots propioa izatea, gero eta kritikagoa delako, langile klase berria, ahalmen berrriarekin, kalea hartzeko gaitasunarekin.

Iraultzak odoletan amaitu arren, Europako ekialdean mirabetza eta feudalismoa desargertu ziren, Errusian izan ezik.

Sistema parlamentario ezarri zen ia Europa osoan, eta iraultza burgesen prozesua burutu zen . Moderatua irabazi arren, ideoario progresista txertatua geratu zen

Mugimendu nazionalista indartu egin zen.

MUGIMENDU IRAULTZAILEAK: 1848 Europan

Austrian Errege berria: Frantzisko Jose monarkia parlamentarioaMunich,

Austria inperioan mugimendu nazionalistak: Hungaria, Praga eta herri eslabiarretan; Milan, Venezia,

Italiako batzeko lehen saioak porrota, Austriak irabazi, prozesua geldirik

Alemaniako Biltzar Nazionalerako 1 urratsa, estatu gehienetan konstituzio liberala zuten, Parlamentuak Prusiari koroa eskaini baina ez zuen onartu, prozesua geldirik.

AMERIKAKO INDEPENDENTZIA ( 1808-1825)

Amerikako koloniak independentzia lortu ( Kuba eta Filipinak izan ezik)

HASIERA:

1808: Napoleonen tropak penintsula okupatu.

FAKTOREAK:

- AEBko eredua

- Antzinako Erregimenaren aurkako ideiak zabaldu

- Frantziak okupazioak sortutako aginte hutsunea

- Espainiako ahultasun politiko eta militarra 1814tik aurrera Absolutismo ezarri ondoren

AMERIKAKO INDEPENDENTZIA ( 1808-1825)

PROZESUA

Protagonistak: Kreolek ( espainiarren ondorengoak Amerikan jaioak, burgesia eta buruzagi ekonomiko zein politiko)

Aldiak:

- 1. ALDIA: 1808-1814:

- Napoleonek penintsula okupatu, Baionara erregeari deitu Espainiako erregea agintea ematen dio, koroa Jose Bonaparte inbaditzailea.

- Herrietan gobernu batzordeak sortu kanpotarrei aurre egiteko. Baina batzorde horietan ideia liberalak txertatu ziren

- Amerikan ere: Buenos Aires (1810); Paraguay ( 1811),Caracas ( 1811)

- Amerikan : INDEPENDENTZIA ALDARRIKATU

AMERIKAKO INDEPENDENTZIA ( 1808-1825)

1814: Berrezarkuntza garaian, Fernando VIIak aginte absolutista hartu eta independentzia prozesua geldirik.

2. ALDIA: ( 1820-...)

- 1820 Espainian altxatu ziren Ameriketara joan behar ziren tropak ( Riego)

- Ez zuten berriro troparik bidali

- 1812ko konstituzioaren arabera, kreol amerikarrek ordezkaritza zuten Espainiako Parlamentuan.

- Mugimendu independentistak:

- Rio de la Plata Jose San Martin ( Argentina, Txile, Peru)

- Venezuelan, Ekuatorean,...

1824: Armada espainiarra Ayacuhuko guda galdu eta Nazio Berriak sortu ziren

AMERIKAKO INDEPENDENTZIA ( 1808-1825)

SIMON BOLIVAR: Askatzailea: 1. Venezuelako independentzia aldarrikatu

Konstituzio Federala sortu. 2. Bogotan sartu (1821) okupatu eta VENEZUELAKO INDEPENDENTZIASISTEMA LIBERALAHego Amerikako Estatu Batuak proiektu BOLIVARIANOA

Granada Berriko Lurraldearen Biltzar Nazioanala deia egin independentzia aldarrikatu.

NEURRIAK:

- Aginte koloniala kendu- Zerga erreformatu- Portuak zabaldu

munduari

Nazioak eta nazionalismoa: Kronologia: 1830-1914-gaur egun

Kokapena: Europa osotik Alemania, Italia: Estatu ugaritan bananduta

2 egoera estatu bakarra eta batua nahi.

Bestelako herria ( Serbia, Bosnia, Txekia,

Hungaria, Errumania, Bulgaria, Irlanda,...)

Ideologia:

Nazioa. “arima, printzipio ispirituala, iraganeko sentimenduak adierazten duen komunitatea, bizitzeko nahia eta horren onarpena. “Nazio egotea eguneroko plebiszitoa da”.

Nazionalismoa mugimendu erromantikoan sustraituta:

Banakako ispiritua baloratu, askatasuna adierazten duen sentimendua baloratu.

Herrien ispiritua, herrien askatasuna adierazten du.

Herria da ispiritu komuna duen komunitatea, ispiritu hori historia, hizkuntza, lege, kultura komuna duen komunitatean sortzen da. Eta komunitate horien nazioa izateko nathia dute.

ALEMANIAKO SORRERA

OINARRI IDEOLOGIKOA:

Ilustrazioa ispiritu nazionalaren ideia sortu:

Alemaniak nahi du Erdi Aroko Alemaniako inperioa osatzen zuten herri germaniarrak batu.

Alemania nazioa da historia, hizkuntza, kultura, legeak ditu.

Mugimendu iraultzaile liberalak sustatu:

Subiranotasun kontzeptutik herritik agintea sortzen du , (1848tik aurrera)

PROZESUA:

1815: Vienako kongresuan Alemaniar konfederazioan 41 estatu daude. Erakunde komuna= Dieta ( aholkularia, ez erabaki)

-

ALEMANIAKO SORRERA

ALEMANIAKO SORRERA

1834: Prusia garapen handia; Aduana-batasuna ezarri zuen Iparraldeko estatu alemaniarrekin ( pertsona eta merkantzien zirkulazio libre) eta Armada handia

1848: Iraultzan Prusia erregeari eskeini zioten Batasunaren gidaritza, baina UKO.

1864: Prusia Danimarkaren aurkako gerra ( Austria eta Prusia bat egin Schelewin eta Holstein konkistatzeko, bertoko populazioa germaniarra)

1866: Prusiak Austrariaren aurkako gerra: Aurreko lurraldeen administrazioa Prusiaren eskuetan soilik egoteko.

1867: iparraldeko Germaniar konfederazioaren hitzarmena ( Prusia +21 estatu)

Erregea: Gil I eta Kantzillerra: Birsmarck

ALEMANIAKO SORRERA

Alemaniako Konstituzioa:

Monarkia parlamentarioa

2 ganbara: Estatuen ordezkaritza ( Kontseilua ) eta Parlamentua

1870: Frantziaren aurkako gerra: Hegoaldeko estatu alemaniarrak konkistatzeko:

Lorena eta Alsazia

Austria menpeko estatuak: Babaria, Baden, Wutemburg

1871: Alemaniako inperioa aldarrikatu (II. Reich); Frantziako enperadorea kendu eta II Errepublika bihurtu.

ITALIAREN BATASUNA

OINARRI IDEOLOGIKOA: “RISORGIMENTO”

Italiako estatu liberal berria sortzeko prozesua, kultura eta politika berrestearekin lotuta.

KRONOLOGIA:

- Napoleonen konkistaren garaian nazioa osatzeko sentimentua sortu

- 1848ko iraultzekin sendotu

- 1859-1870 bitartean gauzatu, Alemaniako prozesuaren paraleloa.

PROIEKTU MOTAK:

- Kontserbadorea: Cavour- industrialari burgesak eta nobleak-estatu federazioa

- Herri-klaseak: Mazzini eta Garibaldi-Errepublika demokratikoa

ITALIAKO BATASUNA: HERRIALDE ITALIARRAK

ITALIAREN BATASUNA

Batasunaren eragileak:

- Iparraldeko batasuna: Piamonte Sardiniako erresuma, Victor Manuel Erregea (1849) eta bere ministroa, Cavour aurrera eraman

- 1848tik aurrera: Piamonte Sardiniako erresesumaMonarkia konstituzioanala eta sistema liberal bakarra

- 1858: Frantziako Napoleon III.ek lagundu Austriaren kontra

- Milanen altxamenduak Austriaren kontra, irabazi eta Piamonte Sardinian sartu ziren Milan eta Lonbardia.

- 1860: Modenak, Parmak, Toskanak erregimen absolutista garaitu eta Piamonten sartu.

-1860: Elizaren Estatuak konkistatu Erroma izan ezik

ITALIAREN BATASUNAHegoaldeko prozesua ( 2 Sizieletako erresuma: Napoli-Sizilia): Mazzini eta Garibaldi

- 1860: Erresuma absolutista, sistemaren aurkako altxamendua Garibaldieren eskutik ,alkandora gorrien espedizioak Napoli hartu.

- Piamonte Sardiniako armadak Garibaldirekin bat egin zuen Napolin.

- 2 Sizilietako erresuma Piamonte Sardinia erresumari lotu.

- Italiako batasuna:

- 1861: Anexionatutako lurralde guztiek Parlamentua osatu, Turinen bildu, Eta Viktor Emanuel II, Italiako errege bihurtu.

- 1866: Venezia sartu zen Austriak Prusiaren kontrako gerra galtzean.

- 1870: Italiako Armada Aita Santuaren Erroma okupatu eta Italiako hiriburua izendatu

Vatikano eta Italiaren arteko gatazka: Aita Santuak ez zuen onartu, preso hartua, erregea eskumikatu, 1929: Vatikano Mussolinirekin akorkioa lortu.