GOTIKOAREN GARAIA

Post on 31-Jul-2015

6.073 views 0 download

Transcript of GOTIKOAREN GARAIA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Gotikoaren garaia

GAIA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Gotikoa

            E r d i A r o a            

  I II

III

IV

V VI

VII

VIII

IX

X XI

XII

XIII

XIV

XV

XVI

XVII

XVIII

XIX

XX

XXI

Gotikoaren garaia

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Gotiko izena nondik dator ?

    Beraz gotikoa Frantzian hasten da, San Denisko abadian eta Parisko Notre Damen. 

Godoak ...

gogoratu ... barbaroak

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Erdi Aroa izena nondik dator?

XVI. mendekoak, Erdi Aroa nortasun eta garrantzi gabeko arotzat hartzen zuten. Mesprezuzko ideia zuten. Transizio arotzat hartzen zuten, horregatik deitu zioten ERDI AROA

Garai honetako jendeari Erroma eta Greziako zibilizazioen garaia gustatzen zitzaien eta eredutzat hartu zuten. Hortik dator

izena “Errenazimendu” garaia, “Bersortze” garaia

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

EKONOMIAREN GARAPENAETA

HIRIEN BERPIZKUNDEA

Beharrizan berriak – Bezero berriakARKITEKTURAREN GARAPENA

UNIBERTSITATEA

UDALETXEALONJA

JAUREGIA

KATEDRALA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

XIII. mendean estilo artistiko berria garatzen hasi zen Frantzian, gotikoa.

Hiriak kultura gune bihurtu ziren garai hartan:

Hiriak hazten ari ziren eta eraikin berriak behar zituzten. Nobleak eta burgesak artelanak eta jauregiak eskatzen hasi ziren. Hirietan orden erlijioso, frantziskano eta dominiko berriak bizi ziren.

Bi berrikuntza kultural eman ziren garai hartan:

Lehenengo unibertsitateak sortu ziren: París, Oxford, Cambridge, Bolonia... Hirietan orden erlijioso, frantziskano eta dominiko berriak bizi ziren.

Gotikoa: herri kultura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Palma Mallorkako airetiko ikuspegia. Gasteiz-Vitoria

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Testua: eskeko ordenak

Eskeko ordenak

XII. mendearen bukaeran esperientzia erlijioso berriak ugaritu egin ziren. Eskeko ordena guztien ezaugarri nagusiak dira: txirotasun kolektiboaren araua, norberarenari gehitzen zaiona (hau ordena erlijioso guztiei zegokien), eta toki publikoetan eskaletzan (durua eskatzen) jardutea. Gainera, monjeengandik bereizten ziren predikazio ibiltarian aritzeagatik, batez ere hirietan, herriari eskatzen penitentzia eta aitortza egiteko; gaixoak bisitatu, hilzorian zeudenak artatu eta euren elizkoien hilobiak zaindu egiten zituzten. Tradizionalki elizjende sekularrari (apaizak eta apezpikuak) zegozkion lanetan esku hartze horrek etsaitasun adierazpen ugari eragin zituen, are gehiago kontuan hartzen bada eskeko ordenak zuzenean aita santuaren menpe zeudela, eta ez apezpikuen menpe. Honi gehitu behar zaio unibertsitateetako ikasle eta irakasleen ezinikusia, hauen artean frantziskotarrak eta domingotarrak oso goiz sartu baitziren.

C. CABY, «Ora et lavora», Historiaren abentura, 29. zenbakia

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Hirietako eskolak

Elizak sortuak: katedraleko eskolak edo eskola kapitularrak

Udalek sortuak: udal eskolak

Unibertsitateak

Erdi Aroko unibertsitatea

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Irakasgaia Boloniako Unibertsitatean

Erdi Aroko unibertsitatea

Pariseko unibertsitatea

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Erdi Aroko unibertsitate ikasketen antolaketa

ZAZPI ARTE LIBERALAK

TRIVIUM QUADRIVIUM

GRAMATIKA

ERRETORIKA

DIALEKTIKA

ARITMETIKA

GEOMETRIA

ASTRONOMIA

MUSIKA

Lizentziatu titulua

Diplomatu titulua

Erdi Aroko unibertsitatea

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Mugarri literario nagusiak herri-hizkuntzetan

IX. mendea

HERRI HIZKUNTZETAKO MUGARRI LITERARIO NAGUSIAK

IX. mendea

XIII. mendea

XIII. mendea

XIV. mendea

XIV. mendea

Frantsesa

Katalana

Gaztelera

Galiziera

Italiera

Ingelesa

Santa Eulaliaren poema

Usatges

Cantar de Mio Cid

Cantigas de Nuestra Señora

Divina Comedia

Canterburyko ipuinak

Erdi Aroko unibertsitatea

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

UNIBERTSITATEACambridge

UDALETXEASiena

LONJAValentzia

JAUREGIAGuadalajara

KATEDRALA

Erakin motak

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Arkitektura gotikoa hirien botere sinbolo bihurtu zen. Katedrala hiriaren erdigune bihurtu zen.

Ezaugarriak:

Materiala: harria. Elementu arkitektonikoak: ojiba-arkua, gurutze-ganga, arbotanteak eta

kontrahormak kanpoaldean. Tamaina handia. Altura handia. Argi asko: Beirate eta errosetaz osatutako lehio erraldoiak. Gurutze-latindar oinplanoa, erdiko nabea alboetakoa baino altuagoa eta

zabalagoa eta burualde oso garatua. Eraikin aniztasun handia, bai erlijiosoak bai zibilak: elizak, katedralak,

udaletxeak, lonjak, jauregiak, gazteluak, unibertsitateak...

ARKITEKTURA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Katedral gotikoaren berreraiketa idealaERAIKINAK

Rosetoiak eta beirategiek barnean argia ematen dute

Atari nagusiaren tinpanoa eraikinean

hornikuntza handienetakoa duen elementuetako bat

da.

Gurutzedun gangak bultza egiten dute.

Guztiak arbotanteen gainean daude.

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

KATEDRAL GOTIKOA

• Gurutze latindarreko planta

• 3-5 nabe

• Puntadun arkua

• 2 torre

• Kurutze formako ganga

• Arbotanteak eta

kontrafuerteak

• Rosetoia

• Girola

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Harria

MATERIALAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

HORMAK

PILAREei zutabe oso finak eransten zaizkie (baketoiak)

KONTRAHORMAK

ARBOTANTEAK

ELEMENTU SOSTENGATZAILEAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ARBOTANTEAK

ELEMENTU SOSTENGATZAILEAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ARKU ZORROTZA edoPUNTADUN ARKUA edoOJIBALA

ARKIBOLTA PUNTADUNAK

ELEMENTU SOSTENGATUAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Zutabea.

Kontrahorma.

Arbotantea.

Gurutze-ganga.GURUTZE GANGA

ELEMENTU SOSTENGATUAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ELEMENTU SOSTENGATUAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

A - Gurutze gangaB - Sei zatiko gurutze gangaC - Izar itxurako gangaD - Abaniko itxurakoa

ELEMENTU SOSTENGATUAK

A

C

B

D

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ARROSETOIAK TRAZERIA harriz egindako dekorazio arkitektonikoa, figura geometrikoen elkarketen bidez.

GLABETEA

GARGOLAK

PINAKULUAK/ ORRATZAK

ELEMENTU HORNITZAILEAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ELEMENTU HORNITZAILEAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Landare motiboak

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ELEMENTU HORNITZAILEAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Pariseko La Sainte-Chapelle

beirateak

ARGITASUNAREN TRATAERA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Reims-eko katedralaBurgoseko katedrala

BERTIKALTASUNAREN NAGUSITASUNA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

NEURRI HANDIKO ERAIKINAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ERROMANIKOA

GOTIKOA

OINPLANOAK

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Chartres-ko katedrala

A - AbsidioloaB - GirolaC - GurutzaduraD - TrantseptuaE - Alboko portadaF - Nabe nagusia G - TarteaH - DorreaI - Portada nagusia

OINPLANOAK

Burgosko katedrala

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

OINPLANOAK

Toledoko katedralaGasteizko katedrala

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

ALTXAERA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Pariseko Nôtre-Dame Pariseko La Sainte-Chapelle

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Frantzia - Reimseko katedralaren kanpoaldea

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Sienako katedrala, Italia Milaneko katedrala

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Burgoseko katedrala Toledoko katedrala

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Leongo katedrala Sevillako katedrala

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Santa Maria del Mar eliza,

Bartzelona

Santiago Katedrala

Bilbo

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Wells – Britainia Handia Lincoln – Britainia Handia

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Funtzioa: Arte erlijiosoa: Lanek bizitza espirituala islatzen zuten, ez edertasuna. Hezteko funtzioa: eszenek kristau erlijioaren gertakari eta gai nagusiak

erakusten zituzten.

Estiloa: Erliebeak egiten dira, baina mukuru biribileko eskulturak garrantzia hartzen

joan ziren. Errealismo eta naturalismo handiagoa. Mugimendu sentsazioa. Sentimenduak azaltzea.

Motak: Erliebeak eraikinen atarietan. Erretaula zizelkatuak. Harlanduzko koroak. Hileta-eskultura. Gargolak

ESKULTURA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Eskultura

Ezaugarriak

Gai erlijiosoa

Marra okerrak eta mugimendua adierazten dutenak

Aurkezpen errealistagoa

Irudien arteko komunikazioa

Sentimenduak azaltzen dira

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Eskultura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

AtariakBidezkoen eta kondenatuen

arteko banaketa adierazten duen

eszena

Kristo zeruan epaile goren modura

Lurrera bidalitako aingeruek tronpeta jotzen dute hildakoak esnarazteko

Eskultura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Sevillako katedralaren erretaula nagusia

Erretaularen kaleak santuen irudiak dituzten zutabetxoekin banatzen dira.

Erliebe zuriak zaharrenak dira.

Eskultura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

XIV. mendeko Kristo

Rabidako monastegian (Huelva)

Oinetan lehoia datza.

Otoitz egiten ari den hildakoa.

Aingeruak.

Felipe Ausartaren eta Bavierako Margaritaren hilobia

Eskultura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Pariseko Nôtre-Dame katedraleko gargolak

Eskultura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Estiloa: Kolore aberatsak. Urre kolorearen erabilera. Paisaiak pinturen atzealdeetan. Errealismoa. Mugimendua.

Gaiak: Erlijiosoak. Erretratuak.

Motak: Miniaturak: liburuetarako marrazkiak. Pintura egur gainean: pintura-erretaulak. Harresien margo gutxi.

MargoakPINTURA

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Ezaugarriak

Gai erlijiosoa

Margoak egur gainean

Kolore aberastasuna

Urre kolorearen erabilera

Errealismoa eta mugimendua

Pintura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Margo-erretaulaPintura

Erretratua. Santo Tomas,

Berrugueterena

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Asisko San Frantzisko baselizako barrualdea

Pintura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

San Franziskoren

Bizitzako eszena

Pintura

Jesus atxilotua

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Simone Martiniren deikundea

Pintura

Giottoren Kristo hilaren

Gaineko negarra

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Graziaren iturria, Jan Van EyckPintura

El Boscoren Belar gurdia

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Roger Van der Weyden-en Gurutzearen jaitsiera

Oleoan margotutako taula hau hiru zatitako erretaularen parte zen. Beste bi zatiak galdu dira. Gurutzeak

konposizioa koadroan sartzen du.

Birjinaren eta Kristoren gorputzek bi marra kurbatu paralelo osatzen dituzte.

Bitxi eta arropa zehaztasun handia.

Urrebitsa xaflekin egindako hondo laua.

Pertsonaien aurpegiek mina erakusten dute.

Pintura

GOTIKOAREN GARAIA GEOGRAFIA ETA HISTORIA 2. DBH 5. GAIA

Santo Domingo de Silos,

Bartolomé Bermejorena

PinturaVan Eyck – Ganteko poliptikoa