Unidade 4Unidade 4

Dinámica dos ecosistemasDinámica dos ecosistemas

Curso 2010 -11Curso 2010 -11

Lectura e cuestións

11

As relacións alimentarias ou As relacións alimentarias ou tróficas establécense entre os tróficas establécense entre os distintos niveis tróficos do distintos niveis tróficos do ecosistema.ecosistema.

Que outras relacións se Que outras relacións se producen entre os compoñentes producen entre os compoñentes do ecosistema, e cales son os do ecosistema, e cales son os seus niveis tróficos ?seus niveis tróficos ?

44

Os seres humanos, sobre todo na Os seres humanos, sobre todo na actualidade, temos unha actualidade, temos unha capacidade de transformar os capacidade de transformar os ecosistemas da que carecen as ecosistemas da que carecen as demais especies. Pero tamén, a demais especies. Pero tamén, a posibilidade de tomar medidas posibilidade de tomar medidas para lograr a súa protección.para lograr a súa protección.

Como interveñen os seres Como interveñen os seres humanos nos ecosistemas?humanos nos ecosistemas?

1.- Os compoñentes dun 1.- Os compoñentes dun ecosistemaecosistema

Os ecosistemas

Biótopo(medio físico)

Biocenose(comunidade

biolóxica)

1.- Os compoñentes dos 1.- Os compoñentes dos ecosistemasecosistemas

Un Un ecosistemaecosistema é un sistema natural, é un sistema natural,

constituido por un medio físico constituido por un medio físico

(biótopo)(biótopo) e polos organismos que e polos organismos que

viven nel viven nel (biocenose),(biocenose), no que se no que se

producen numerosas interaccións producen numerosas interaccións

entre os seus compoñentes.entre os seus compoñentes.

- - Compoñentes dun ecosistema:Compoñentes dun ecosistema: = Bióticos= Bióticos: : ComunidadeComunidade ou ou

biocenosebiocenose

Conxunto de organismos vivos que Conxunto de organismos vivos que

forman parte do ecosistema.forman parte do ecosistema.

= Abióticos= Abióticos: : BiótopoBiótopo

Está formado polo substrato (aire, Está formado polo substrato (aire,

auga, rochas,chan) e as súas auga, rochas,chan) e as súas

propiedades físicas e químicas : luz, propiedades físicas e químicas : luz,

temperatura, composición, etc.temperatura, composición, etc.

Os ecosistemasOs ecosistemas

Compoñentes bióticos + Compoñentes abióticos

COMPOÑENTES BIÓTICOS COMPOÑENTES ABIÓTICOS

Plantas

Animais

Fungos

MicroorganismosAuga

Aire(CO2,O2)

Sales minerais

Luz

Temperatura

C. BIÓTICOS C. ABIÓTICOS

INTERCAMBIO DE MATERIA E ENERXÍA

Os ecosistemas

Acuáticos

Terrestres

Así interaccionan os Así interaccionan os compoñentes dun compoñentes dun

ecosistemaecosistema

Ecosistema

Interaccións no biotopo

Interaccións biotopo-biocenose

Interaccións na biocenose

Compoñente Compoñente abióticoabiótico

(Biótopo)(Biótopo)

Adaptacións Adaptacións animaisanimais

(Interaccións (Interaccións biótopo-biocenose)biótopo-biocenose)

Adaptacións Adaptacións vexetaisvexetais

(Interaccións (Interaccións biótopo – biótopo – biocenose)biocenose)

LuzLuz Desenvolvemento da Desenvolvemento da visión e aparición de visión e aparición de coloracións coloracións intencionadas ( cor do intencionadas ( cor do substrato, coloracións substrato, coloracións rechamantes, …)rechamantes, …)

Estruturas que os Estruturas que os manteñen erguidos para manteñen erguidos para poder captar máis luz.poder captar máis luz.

AugaAuga Pieles Pieles impermeabilizadas ou impermeabilizadas ou glándulas mucosas nos glándulas mucosas nos anfibios, viven próximos anfibios, viven próximos á auga. á auga. Reptiles:escamas; Aves: Reptiles:escamas; Aves: plumas engraxadas; plumas engraxadas; mamíferos:pelosmamíferos:pelos

Cubertas impermeables, Cubertas impermeables, retención de auga nos retención de auga nos talos, reducción das talos, reducción das follas.follas.

Desenvolvemento das Desenvolvemento das raíces para poder raíces para poder absorber a augaabsorber a auga

TemperaturaTemperatura Poiquilotermos: Poiquilotermos: hibernación.hibernación.

Homeotermos: Homeotermos: sudoración, tiriteo, sudoración, tiriteo, xadeo, graxa xadeo, graxa subcutánea, plumas, subcutánea, plumas, pelo, …pelo, …

Formas de resistencia Formas de resistencia en épocas desfavorables en épocas desfavorables (sementes e talos (sementes e talos subterráneos), portes subterráneos), portes piramidais, follas piramidais, follas aciculares, …aciculares, …

Gases (osíxeno e Gases (osíxeno e dióxido de carbono)dióxido de carbono)

Branquias, pulmóns e Branquias, pulmóns e tráqueastráqueas

Estomas na epiderme Estomas na epiderme das follasdas follas

Adaptacións nos animaisAdaptacións nos animais

Os ollos do Os ollos do cabaliño de marcabaliño de mar presentan unha presentan unha visión visión extraordinariamentextraordinariamente desenvolvida que e desenvolvida que lle permiten lle permiten percibir o percibir o minúsculo. Ambos minúsculo. Ambos ollos pódense ollos pódense mover con total mover con total independencia un independencia un do otro, do otro, permitíndolle darse permitíndolle darse conta de forma conta de forma case inmediata de case inmediata de perigos eventuais, perigos eventuais, ou da presencia de ou da presencia de pequenas presaspequenas presas..

A LUZ

Coloracións intencionadasColoracións intencionadasColorido do substratoColorido do substrato

Coloracións intencionadasColoracións intencionadas

Cores de perigoCores de perigo

ColoraciónsColoracións intencionadas intencionadas

Parecer o que non sonParecer o que non son

Vipera berusVipera berusVíbora europeaVíbora europea

Natrix mauraCulebra viperina

Coloracións intencionadasColoracións intencionadas

Parecer o que non sonParecer o que non son

Adaptacións nos vexetaisAdaptacións nos vexetaisA LUZ

Nos ecosistemas Nos ecosistemas acuáticosacuáticos

A LUZ

Melanocetus johnsoniMelanocetus johnsoni Es un pez rana que pesca Es un pez rana que pesca atrayendo a sus presas con atrayendo a sus presas con su señuelo luminescente. su señuelo luminescente.

A AUGAA AUGA

Epiderme impermeabilizadaEpiderme impermeabilizada

Cortiza que impide a saída da augaCortiza que impide a saída da auga

estomasface envés

Adaptacións nos Vexetais

Estomas

Plantas de ambientes moi secos: desertosPlantas de ambientes moi secos: desertos

A AUGAA AUGA

Camaleón sobre enebro ambas son especies amenazadasCamaleón sobre enebro ambas son especies amenazadas

Adaptacións en animais

A TEMPERATURA

Adaptacións nos animais

A temperaturaA temperatura

Visible todo o ano, menos Visible todo o ano, menos no inverno onde se no inverno onde se sumerxe no letargo sumerxe no letargo invernal, onde dorme días invernal, onde dorme días e días, xeralmente de e días, xeralmente de outubro  deica marzo, outubro  deica marzo, dependendo moito da dependendo moito da friaxe.friaxe.

OurizoOurizo

Erinaceus europaeusErinaceus europaeus

O ser humano é capaz de O ser humano é capaz de regular a súa temperatura regular a súa temperatura mediante as glándulas sudoríparas mediante as glándulas sudoríparas situadas na pel, pero os cans non situadas na pel, pero os cans non teñen. Conseguen regular a teñen. Conseguen regular a temperatura bafexandotemperatura bafexando..

calorcalor fríofrío

Bulbos

Sementes

A TEMPERATURAAdaptacións nos vexetais

BranquiasBranquias

PulmónsPulmóns

OS GASES (CO2 e O2)

Adaptacións en animais

Intercambio Intercambio gasosogasoso

AlgasAlgas

A travésA travésde toda ade toda asuperficiesuperficie

Plantas Plantas terrestresterrestres

A través dos A través dos estomasestomas

Relacións intraespecíficas

Relacións interespecíficas

Relacións intraespecíficas

Relacións Relacións intraespecíficasintraespecíficas

1.- Competencia1.- Competencia

Relación na que os Relación na que os individuos dunha poboación individuos dunha poboación loitan entre si por: alimento, loitan entre si por: alimento, reprodución, territorio, etc.reprodución, territorio, etc.

Relación de competencia pola Relación de competencia pola reproduciónreprodución

1. 1. CompetenciaCompetencia

2.- Cooperación2.- Cooperación

Relación na que os individuos Relación na que os individuos dunha poboación dunha poboación colaboran entre colaboran entre si para conseguir diferentes fins: si para conseguir diferentes fins: alimentación, reprodución, alimentación, reprodución, proteción, orientación, distribución proteción, orientación, distribución do traballo, etc.do traballo, etc.

2.1.-Asociación familiar2.1.-Asociación familiar

Ten como obxectivo a reprodución e Ten como obxectivo a reprodución e coidado da prolecoidado da prole..

- Parental:- Parental: constituída polos pais e os fillos.

- Matriarcal:- Matriarcal: Composta pola nai e os fillos.

- Filial:- Filial: Constituída só polas crías.

Cooperación

CooperaciónCooperación.. Asociación familiarAsociación familiar

Mamíferos acuáticosMamíferos acuáticos

Cando os peixiños son moi xoves, gárdaos na boca a maior parte do tempo. A medida que van medrando, “incubaos” cada vez menos tempo ata que só volven a súa boca pola noite ou cando ronda algún perigo

Dentro da boca, as crías están ben protexidas e reciben unha corriente de auga continua que lles suministra osíxeno fresco para respirar.

2.2.- Asociación gregaria2.2.- Asociación gregaria

Formada por un número Formada por un número elevado de individuos, non elevado de individuos, non necesariamente emparentados, necesariamente emparentados, que se manteñen unidos con que se manteñen unidos con diferentes finalidades: diferentes finalidades: orientación nas migracións orientación nas migracións (bandadas de aves), protección (bandadas de aves), protección mutua (bancos de peixes), a mutua (bancos de peixes), a caza (manadas de lobos) , etc.caza (manadas de lobos) , etc.

Asociación gregaria Banco de sardiñas

Golfiños

CooperaciónCooperaciónAsociación gregariaAsociación gregaria

EstorniñoEstorniño

2.3.- Asociación estatal2.3.- Asociación estatal

Formada por individuos Formada por individuos anatomicamente distintos que se anatomicamente distintos que se especializan na realización de especializan na realización de determinadas tarefas. Dáse case determinadas tarefas. Dáse case exclusivamente nos insectos exclusivamente nos insectos sociais (abellas, formigas, sociais (abellas, formigas, térmites ).térmites ).

CooperaciónCooperación Asociación Asociación estatalestatal

Cada tipo Cada tipo estructural estructural constitúe unha constitúe unha “caste“caste””

obreirasobreiras

raíñaraíña

zánganzánganosos

tamaño

Tamaño: Obreiras, raíña e zánganosTamaño: Obreiras, raíña e zánganos

2.4.- Asociación colonial2.4.- Asociación colonial

Constituída por individuos Constituída por individuos orixinados a partir dun proxenitor orixinados a partir dun proxenitor común, mediante reprodución común, mediante reprodución asexual (xemación). Todos os asexual (xemación). Todos os individuos mantéñense individuos mantéñense fisicamente unidos.fisicamente unidos.

CooperaciónCooperación ColoniasColonias

Algas filamentosasAlgas filamentosasCoralCoralColonia de pólipos (Celentéreos)Colonia de pólipos (Celentéreos)

Relacións Relacións interespecíficasinterespecíficas

Establécense entre os individuos dasEstablécense entre os individuos das distintas especies distintas especies ( diferentes ( diferentes poboaciónspoboacións )) que constitúen a que constitúen a comunidade.comunidade.

Carracha (garrapata)

- Competencia- Competencia

Dase entre diferentes Dase entre diferentes poboacións que utilizan o mesmo poboacións que utilizan o mesmo recurso (espazo ou alimento ), recurso (espazo ou alimento ), cando este escasea.cando este escasea.

Exemplo: Exemplo: lebreslebres e e coelloscoellos compiten polo alimentocompiten polo alimento

FaiasFaias e e piñeirospiñeiros compiten pola compiten pola luz solar, de tal maneira que as luz solar, de tal maneira que as faias poden desplazar ós piñeiros a faias poden desplazar ós piñeiros a lugares pouco favorables.lugares pouco favorables.

- Depredación- Depredación

Os individuos dunha poboaciónOs individuos dunha poboación (depredadores)(depredadores) perseguen, capturan e perseguen, capturan e matan ós doutramatan ós doutra (presas),(presas), co fin de co fin de alimentarse deles.alimentarse deles.

Exemplos: mouchos e ratos, leóns Exemplos: mouchos e ratos, leóns e cebras, xoaniñas e pulgóns, atúns e e cebras, xoaniñas e pulgóns, atúns e sardiñas, arañas e moscas, ….sardiñas, arañas e moscas, ….

DDepredaciónepredación

depredaddepredadoror

presa

- Parasitismo- Parasitismo

Establécese entre dúas poboacións, Establécese entre dúas poboacións, de forma que unha delasde forma que unha delas (parasito)(parasito) vive vive a expensas da outraa expensas da outra (hospedeiro),(hospedeiro), que que resulta perxudicada pero non morta, polo resulta perxudicada pero non morta, polo menos inmediatamentemenos inmediatamente..

= Ectoparasitismo:= Ectoparasitismo: O parasito O parasito ataca ó hospedeiro desde o exteriorataca ó hospedeiro desde o exterior. . Exemplos: pulgas, piollos, carrachas, etc.Exemplos: pulgas, piollos, carrachas, etc.

= Endoparasitimo:= Endoparasitimo: Os parasitos Os parasitos están localizados no interior do están localizados no interior do hospedeiro.hospedeiro.Exemplos : triquina, tenia ou solitaria, Exemplos : triquina, tenia ou solitaria, etcetc..

O cucoO cucoNome científico: Nome científico: Cuculus canorusCuculus canorus

As pegas

As pegas son parasitadas polo cuco rei e mais polo cuco común que aproveitan os niños das pegas para depositaren os seus ovos. É realmente incrible o traballo dos cucos para facer a posta en pouco tempo en varios niños próximos, sen que as pegas cheguen a se decatar. Para iso observan sen descanso desde días antes, e – se é necesario – o macho distrae a atención dos futuros pais adoptivos dos seus fillos para que a femia poida desaloxar a carga. Cando os pitos do cuco eclosionan, os da pega pásano moi mal, pois a atención dos pais vai dirixida ao estímulo máis forte, é dicir, ás bocas máis grandes, vermellas e abertas, precisamente as dos intrusos, que se converten nos verdadeiros reis da casa, isto é, do niño. Xerais. Aves urbanas de Galicia

LecturaLectura

PediculicidasPediculicidas InsectoInsecto LiendreLiendre PrevenciónPrevención

PIOLLO LENDIA

Nome científico: Trichinella spiralisTriquinose

Prevención: levar analizar a carne do porco ou xabaril antes do seu consumo

EndoparasitisEndoparasitismomo

Claviceps purpureaClaviceps purpurea

Parasitismo en plantasParasitismo en plantas

- Mutualismo- Mutualismo

Relación beneficiosa para as Relación beneficiosa para as dúas poboacións, sen estar as dúas poboacións, sen estar as dúas intimamente ligadas e dúas intimamente ligadas e poden vivir independentemente.poden vivir independentemente.

Exemplos: garzas e parasitos de Exemplos: garzas e parasitos de herbívoros (bois, rinocerontes, herbívoros (bois, rinocerontes, etc.)etc.)Peixes paiaso e anémonas.Peixes paiaso e anémonas.

MutualismoMutualismo

- Simbiose- Simbiose

Relación beneficiosa para as Relación beneficiosa para as dúas poboacións. Ámbalas dúas dúas poboacións. Ámbalas dúas están intimamente unidas, de xeito están intimamente unidas, de xeito que non poden desenvolverse unha que non poden desenvolverse unha sen a existencia e a supervivencia sen a existencia e a supervivencia da outra.da outra.

Exemplo: os liques, formados pola Exemplo: os liques, formados pola asociación dunha alga unicelular e asociación dunha alga unicelular e un fungo.un fungo.

SimbioseSimbiose

LiquesLiques

- Comensalismo- Comensalismo

Relación na que unha Relación na que unha poboación sae beneficiada e a poboación sae beneficiada e a outra nin beneficiada nin outra nin beneficiada nin prexudicada, xa que se alimentan prexudicada, xa que se alimentan de restos deixados por ela.de restos deixados por ela.

Exemplo: voitres que se alimentan Exemplo: voitres que se alimentan dos restos deixados polos dos restos deixados polos carnívoros.carnívoros.

comensalismcomensalismoo

cascudacascuda

- Inquilinismo- Inquilinismo

Relación entre dúas poboacións Relación entre dúas poboacións na que unha acubilla a outra na que unha acubilla a outra (inquilino), esta obtén como (inquilino), esta obtén como beneficio refuxio, mentres a outra beneficio refuxio, mentres a outra permanece indiferente.permanece indiferente.

Exemplos: moitas aves que fan os Exemplos: moitas aves que fan os seus niños nas copas ou troncos de seus niños nas copas ou troncos de árbores sen causarlles ningún dano.árbores sen causarlles ningún dano.

InquilinismoInquilinismo

InquilinismoInquilinismo

Cangrexo ermitánCangrexo ermitán

Actinias e cangrexo ermitánActinias e cangrexo ermitán

Que asociación é?Que asociación é?

2.-As plantas de zonas áridas teñen 2.-As plantas de zonas áridas teñen as follas moi pequenas ou as follas moi pequenas ou transformadas en espiñas.transformadas en espiñas.

A que cres que obedecen estas A que cres que obedecen estas adaptacións?adaptacións?

3.- Razoa a importancia que ten a 3.- Razoa a importancia que ten a luminosidade nun ecosistema luminosidade nun ecosistema acuático. De que outros factores acuático. De que outros factores dependerá a luminosidade?dependerá a luminosidade?

Melanocetus johnsoniMelanocetus johnsoni Es un pez rana que pesca Es un pez rana que pesca atrayendo a sus presas con atrayendo a sus presas con su señuelo luminescente. su señuelo luminescente.

Traballos voluntariosTraballos voluntarios Caruncho do centeoCaruncho do centeo PiollosPiollos CarrachasCarrachas Tenia ou solitariaTenia ou solitaria

Migración de avesMigración de aves Bancos de peixesBancos de peixes

Relacións intraespecificas

Relacións intraespecíficas

Grazas pola vosa atención

2.- As relacións tróficas no 2.- As relacións tróficas no ecosistemaecosistema

Relacións tróficas nos Relacións tróficas nos ecosistemasecosistemas

Chámase relacións tróficas ás baseadas na Chámase relacións tróficas ás baseadas na transferencia de transferencia de materiamateria e e enerxíaenerxía duns duns

organismos a outros mediante a alimentaciónorganismos a outros mediante a alimentación..

Molécula de glicosa

Molécula de auga

Os gasesOs gases

FOTOSÍNTESEFOTOSÍNTESE

HH22O + COO + CO22 GLICOSA + OGLICOSA + O22

RESPIRACIÓNRESPIRACIÓN

GLICOSA + OGLICOSA + O2 2 CO CO2 2 + H+ H22OO

EnerxíaEnerxía

Os elos dunha cadea trófica reciben o nome de

niveis tróficosniveis tróficos

• Produtores

● Consumidores

-Consumidores primarios -Consumidores secundarios -Consumidores terciarios/ finais

• Descompoñedores

ProdutoresProdutores

ConsumidoresConsumidores

ConsumidorConsumidoreses

. Herbívoros= C 1

. Carnívoros = C2

. Carnívoros = C3

. Carnívoros = C4

Voitrebuitre

DescompoñedorDescompoñedoreses

DescompoñedoresMateria orgánica materia inorgánica

Son descompoñedores:Fungos e bacterias

Son descompoñedores:bacterias

Existen dous tipos de relacións tróficas

Cadeas tróficas

Redes tróficas

Froitos

FollasHerbas

Ourizo

Sapo

Rato

Coello

Curuxa

Donicela

Lombriga

Raposo

Caracol

3.- O fluxo da enerxía e da materia nos ecosistemas

- É un fluxo aberto- É unidireccional- A cantidade de enerxía que se transfire entre un nivel trófico e o seguinte non adoita superar o 10 %- A calor que se desprende ao medio é enerxía degradada

Fluxo de enerxía

Enerxía térmicaEnerxía solar

Enerxía química

Ciclo da materiaA circulación da materia nos ecosistemas forma un ciclo pechado

Pirámide de biomasaCada barra representa a cantidade de biomasaacumulada en cada nivel trófico

Pirámide de enerxíaRepresenta a cantidade deenerxía almacenada encada nivel trófico.Sempre ten forma piramidal

Pirámide de númerosRepresenta o número de individuos que constitúen cada nivel trófico.Poden estar invertidas

Pirámide de númerosinvertida

Pirámide de biomasainvertida

4.- Os ciclos 4.- Os ciclos bioxeoquímicosbioxeoquímicos

O ciclo do Carbono